Kerkenwerk. Uitgave van de Protestantse Gemeente te Winterswijk Verschijnt één keer in de drie weken. Orchideeën in het fietsenhok PAGINA 9

Kerkenwerk 8e jaargang nummer 134 • Vrijdag 15 juli 2011

Uitgave van de Protestantse Gemeente te Winterswijk • Verschijnt één keer in de drie weken Verslag van een dagje ‘duwen’

Orchideeën in het fietsenhok

PAGINA

PAGINA

Puin - hoop ‘Ik heb weer iets moois op de kop weten te tikken. Wil je het zien?’ De eigenaresse van het winkeltje weet onderhand dat ik meestal wel geïnteresseerd ben. Ik knik. Natuurlijk. Ze loopt naar achteren en even later toont ze me enkele van haar nieuwe aanwinsten. Deze keer zijn het kaarsen. Fraaie creaties van afvalmateriaal. Gerecyclede kaarsen, zogezegd. Eén exemplaar trekt onmiddellijk mijn aandacht, al zou ik niet direct weten waarom. Enkele weken later. Ik hoor ontstellend nieuws over een goede vriendin. Ogenblikkelijk komt me de kaars voor ogen. Gelukkig, hij blijkt er nog te zijn. Hij is voor haar bedoeld. Nu weet ik wat me zo trof. Het is de symboliek van de kaars. Aan de bovenkant een caleidoscoop van mooie rechtopstaande gekleurde stukjes kaars. Ze zijn gevat in een gave vierkante witte kaars, waarin ook stukjes kleur te zien zijn. Stukjes waardeloos materiaal, brokken, scherven… Met grote behoedzaamheid en liefde tot een prachtig geheel gesmeed. Het leven van mijn vriendin en dat van haar gezin, de toekomst en wat al niet meer, het ligt allemaal in scherven. Ik hoop dat zíj in de kaars ziet wat ík erin zie. Dat deze kaars niet alleen een klein lichtje mag zijn in een inktzwarte periode, maar ook een symbool van de Toekomst, wanneer alles – zo geloven we immers – weer heel en zelfs volmaakt zal zijn. Enkele maanden later. Een mij dierbaar familielid komt ongelukkig ten val. Haar linkerpols én elleboog blijken totaal verbrijzeld... Als ik hoor dat het de chirurg gelukt is om alle stukjes weer als een legpuzzel aan elkaar te smeden, ga ik op bezoek. Mét zo’n zelfde kaars. Ze kan er de humor wel van inzien. Weer een aantal weken later. Er komen akelige berichten uit Libië – over het staatshoofd dat zijn eigen bevolking laat bombarderen. Een groot deel van het land ligt in puin… Ik droom dat de vliegtuigen geen bommen, maar duizenden exemplaren van ‘mijn’ kaars droppen… Als kleine sprankjes hoop. En nu? Ik blijf dromen. En hopen. En bidden. GRETA KUIJT

3

‘Naober’kerken: de Antonius Rekken

9

PAGINA

10

Hoe lezen we de Bergrede? Nietzsche heeft ooit eens gezegd: ‘Ik heb één ding op christenen tegen: niet dat ze christenen zijn, maar dat ze het niet zijn’. Deze opmerking is vaak maar al te waar! De vraag die christenen zichzelf moeten stellen is in hoeverre zij in hun dagelijkse handel en wandel met de woorden van Jezus als uitgesproken in de Bergrede omgaan. Volgelingen van Jezus worden door hem opgeroepen om in het bijzonder zijn woorden in praktijk te brengen. De Bergrede is door de eeuwen heen een inspiratiebron geweest voor invloedrijke vernieuwers zoals Tolstoi, Bonhoeffer, Martin Luther King en Gandhi. Christenen en niet-christenen lieten zich door de woorden van Jezus inspireren. De Bergrede bevat in totaal drie hoofdstukken, t.w. Matteüs 5 – 7. Hij bestaat uit twee delen met elk een eigen opbouw. In het eerste deel (de zaligsprekingen) spreekt Jezus over wie recht hebben op de hemel. Steeds eerst de groep mensen, vervolgens waarom. In het tweede deel ( de zgn.’weesspreuken’) worden regels uit het oude testament genoemd om vervolgens af te sluiten met een of meerdere gelijkenissen. Door de Bergrede heen klinkt voortdurend de oproep tot een volmaakt leven. Jezus sluit af met de zin: ‘Wees dus volmaakt zoals uw Hemelse Vader volmaakt is’ (Matt. 5: 48).

Jezus - Mozes De vraag die we kunnen stellen is waarom deze hoofdstukken uit het evangelie de Bergrede worden genoemd. De naam houdt verband met het feit dat er in Matteüs 5 vers 1 staat dat Jezus de berg opging om zijn discipelen te leren. Dat Jezus een berg opging om zijn discipelen te leren is op zichzelf niet zo bijzonder. Jezus gaat wat hogerop zitten en op die manier spreekt hij zo dat hij voor iedereen zichtbaar en hoorbaar is. We moeten echter niet vergeten dat Matteüs zijn evangelie schreef voor zijn joodse medebroeders. Door te vertellen dat Jezus een berg opging om de wetten van het koninkrijk te leren dringt de parallel met Mozes zich aan ons op. Ook Mozes ging de berg op om vandaar af de bevrijdende woorden en wetten van het Oude Verbond te horen en vervolgens aan het volk bekend te maken. Uit de Bergrede blijkt,dat Jezus de nieuwe Mozes is die de wetten van het Nieuwe Verbond geeft. Zoals God d.m.v. Mozes zijn verbondswoorden gaf aan de twaalf stammen van Israël, zo staan de twaalf discipelen model voor het nieuwe Israël, d.w.z. het Koninkrijk van God, het nieuwe Jeruzalem. Het nieuwe Jeruzalem is gebouwd op twaalf fundamenten met daarop twaalf namen van de twaalf apostelen van het lam. De discipelen van Jezus worden opgeroepen om in woord en daad zijn woorden ter harte te nemen en in het leven van elke dag er vorm en betekenis aan te geven. Zijn woorden hebben alles te maken met de wijze waarop mensen met elkaar omgaan.

Tegendraads Daarbij valt op dat Jezus zich vooral richt tot al diegenen die min of meer in de marge van de samenleving terecht zijn gekomen. Het zijn niet de ‘haves’ maar de ‘have-nots’ die Jezus in de schijnwerper van zijn liefde zet. Zo prijst hij gelukkig de nederigen, de treurenden, de zachtmoedigen, de barmhartigen, de vredestichters enz. enz. Het zijn allemaal mensen die kwetsbaar zijn of zich kwetsbaar opstellen.

Zij gaan vaak tegen de algemene opinie in en stellen zichzelf niet op de voorgrond.Jezus kent ze bij hun namen! Dit blijkt o.a. uit de ontmoetingen die hij heeft. De taal van Jezus en de voorrang die hij aan bepaalde groepen geeft is zo heel anders dan de taal waar wij dagelijks mee worden geconfronteerd. Ook daar komt regelmatig de vraag aan de orde hoe een mens gelukkig kan worden. Het wordt echter geheel anders ingevuld dan Jezus hier doet. Wanneer zijn we in de wereld gelukkig? Als ik ‘alles heb wat mijn hart begeert’? Een goede baan, een fijne relatie en een mooi huis? Onmiddellijk kan hieraan worden gekoppeld de vraag of de mensen die hierover niet beschikken zielig zijn of gewoon pech hebben? Zijn ze soms in de verkeerde wieg geboren?

De Grondwet van het koninkrijk der hemelen Waarom zijn we gelukkig te prijzen als we arm van geest zijn, treuren en hongeren en dorsten naar gerechtigheid? We zijn gelukkig omdat we mogen weten, dat de harde werkelijkheid van deze wereld niet het laatste woord heeft. Wat kan er een verdriet zijn over het onrecht in de wereld, over de steeds verdere verharding in de samenleving, over de rivaliteit tussen bevolkingsgroepen, over moordpartijen en over alles wat mensen elkaar aandoen. Degenen die de woorden van Jezus ter harte nemen en in praktijk brengen mogen behoren tot de Foto: internet burgers van het koninkrijk. Dit koninkrijk is niet een gegeven dat zich pas later openbaart bij de voleinding en de totstandkoming van de nieuwe hemel en de nieuwe waarde waarvan in het laatste Bijbelboek sprake is, maar dat koninkrijk is onder u, zo zegt Jezus. Het koninkrijk bestaat niet uit zelfvoldane mensen die alleen maar aan zichzelf denken, maar uit mensen die nederig zijn en barmhartig voor de mensen om hen heen. In dit koninkrijk heerst niet de macht van de sterkste, maar van de kwetsbare en van degene die geen helper heeft. De Bergrede wordt wel genoemd de grondwet van het koninkrijk der hemelen. Het geeft een invulling aan het christen zijn in het hier en nu. Okke Jager (1928-1992) verwoordde de kostbaarheid van een kwetsbaar mens in het volgende gedicht. Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens. Verraadt ons aller angst zich niet in wie het leven weerloos liet? De glasglans stemt de blazer mild. De kaarsvlam vormt de hand tot schild. De krokus wijst beton zijn grens. Hoe kostbaar is een kwetsbaar mens. STEVEN KUIJT

Colofon Kerkenwerk wordt uitgegeven door de Protestantse Gemeente te Winterswijk. De redactie is verantwoordelijk voor het al dan niet plaatsen van artikelen en kan besluiten tot aanpassing/inkorting. Overname van artikelen is mogelijk na toestemming van de eindredactie en met bronvermelding.

HE R S T E L onjuiste gegevens - op de website via [email protected] - in Kerkenwerk via www.pgwinterswijk.nl link Kerkenwerk, kopij eindredacteur

Redactiesamenstelling: • Marita Heesen: kerkdiensten, kerkelijke en kerkgerelateerde activiteiten (agenda) en mutaties • Annie de Ruijter: sectieberichten en in memoriam • Henk Vis: columns, hoofdartikelen en algemene kopij • Angelique Zweerink: jeugdpagina • Ans ter Horst: speciale projecten • Eindredacteur: Greta Kuijt

Hoe staat het met uw bijdragen aan de kerk? Toegezegd bij Actie Kerkbalans 2011: € 564.178,=; ontvangen per 5 juli 2011: € 363.665,=. Dat is ruim 64 %.

Inleverdatum van kopij: uiterlijk 2 augustus 2011 vóór 12.00 uur. Inlevering kopij graag als volgt: Als bijlage in Word 5.0 of hoger, uitsluitend via www.pgwinterswijk.nl Geen e-mail? Handgeschreven kopij? Neem dan contact op met dhr. Jan Hartemink, Jasmijnlaan 10,  51 33 69 of met mevr. Ini Helmink, H. Mulierweg 38,  51 90 09. Meegeleverde foto’s dienen minimaal 1 Mb te zijn.

Kerkenwerk verschijnt weer op 12 augustus 2011

Halverwege het jaar is al ruim de helft van de toezeggingen waar gemaakt! Alle gevers: hartelijk dank! DE KERKRENTMEESTERS

Advertenties: [email protected] Dick Wensink,  06-14 53 41 54

Gespreksgroep i.o.

Klachten over de bezorging:

Wilma Wiggers en Janny Dunnewold zijn van plan het komend seizoen een gespreksgroep op te richten.

Graag melden bij het Kerkelijk Bureau.

Abonnementen niet-leden Informatie bij het Kerkelijk Bureau.

Kerkgebouwen en kosters Jacobskerk: Markt 1, Winterswijk, 52 23 03 Koster: Mevr. T. ten Dolle-Kempink, 06-23 53 05 08 Hulpkosters: Mevr. I. Ruesink, mevr. B. Wijnveen-Oonk en dhr. H. Aalbers ([email protected]) Zonnebrinkkerk: Zonnebrink 61, 51 22 04 Koster en hulpkosters: zie Jacobskerk

Kerkelijk Bureau PGW Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk 51 23 95, www.pgwinterswijk.nl ([email protected])

We willen met elkaar praten over wat ons bezighoudt en dit bezien in het licht van de Bijbel. We hopen dat zo ons geloof versterkt wordt. We zijn zelf woonachtig in Henxel en Ratum, maar dit is PGW-breed bedoeld. U kunt zich aanmelden bij Wilma: [email protected], tel. 56 27 10, Ratumseweg 23, 7113 AH Winterswijk Henxel; Janny: [email protected], tel. 53 87 36, Scholtemaatweg 14, 7106 CT Winterswijk Ratum. Aanmelden graag voor 14 augustus 2011. JANNY DUNNEWOLD

College van Kerkrentmeesters ([email protected]) Bankrekening 69.99.46.557 Voorz. mevr. B.J.A. SchreursSchunselaar, 51 42 58

College van Diakenen ([email protected]) Bankrekening 37.12.03.759

Jeugdwerkleider Henry Schutte, p/a Markt 46, 53 05 69 of 06 – 41 70 55 71

Kindernevendienstcommissie Elsbeth Antvelink, 51 57 12 De kindernevendienst is bedoeld voor de groepen 1 t/m 8 van de basisschool.

Kinderoppasdienst Jolanda Hijink, 52 42 22

Grafische verzorging Opmaak: www.sunshine-design.nl Druk: www.vvmdruk.nl

2

‘Kerkinfo’ ‘Kerkinfo’ is het wekelijkse programma met informatie rond en uit de kerken woensdagavond van 19.00 tot 20.00 u. op Slingeland FM - frequentie 105,0 ether of 93,1 kabel. Via het programma Kerkinfo zijn interviews met gemeenteleden, predikanten, allerlei andere kerkelijke werkers en mensen van buiten gemeente te beluisteren. Daarnaast veel muziek en het wekelijkse nieuws van de kerkelijke agenda. De moeite waard dus om eens te beluisteren of misschien wel een vaste luisteraar te worden, zoals er al velen zijn! De actuele programma’s van Kerkinfo staan elke zondag vermeld in de zondagsbrief!

Verslag van de Grote Kerkenraad van 30 juni 2011 De Kerkenraad realiseert zich heel goed dat de gemeenteavond op 12 mei voor veel gemeenteleden onduidelijk of zelfs verwarrend is geweest. De verwachting was dat we op die avond een predikant konden verkiezen zodat een beroep kon worden uitgebracht. De besprekingen in de Grote Kerkenraad op diezelfde avond van 12 mei verliepen echter zodanig dat de Kerkenraad de beoogde kandidaat niet geschikt acht voor onze gemeente. Dat was een teleurstellende gang van zaken, omdat we immers pas kort ervoor, op 7 april, na veel moeite en met een extra actie konden besluiten dat er voldoende geldmiddelen waren om het beroepingswerk alsnog verder te laten gaan. Lange tijd zag het daar niet naar uit. Als gemeenteleden heeft u de besprekingen in de kerkenraad en in de dagen en weken ervoor niet meegemaakt. Dit zorgde voor grote onduidelijkheid op 12 mei over het nut van de gemeenteavond. Natuurlijk is er alles aan gedaan om u op die avond zo goed en volledig mogelijk in te lichten, maar zoals gezegd kwamen velen van u met andere verwachtingen naar de gemeenteavond toe. De teleurstelling over het niet doorgaan van het beroepingswerk met deze kandidaat heeft voor veel onrust gezorgd. De beroepingscommissie schreef aan de Kerkenraad teleurgesteld en verdrietig te zijn en gaf haar opdracht terug. De ambtsdragers van de Taakgroep Jeugd hebben hun ambt neergelegd. De sectie Huppel/Henxel/Ratum sprak in een brief uit dat ze het betreuren. De teleurstelling heeft echter wonden bij veel meer mensen binnen en buiten de Kerkenraad geslagen. Met zijn allen werden en worden we steeds weer heen en weer geslingerd in het wel of niet doorgaan van het beroepingswerk. Dat frustreert de motivatie van allerlei mensen die zich vrijwillig of beroepsmatig voor de gemeente inzetten. Op 30 juni hebben we besloten een adempauze in te lassen. Onmiddellijk doorgaan kan er immers voor zorgen dat dezelfde fouten opnieuw worden gemaakt. Stoppen met het beroepingswerk is ook niet wat de meesten willen. In de adempauze zal de Kerkenraad zich laten adviseren door een deskundige op het gebied van de organisatie van onze gemeente. Die zal ons helpen na te denken welke beslissing aangaande het beroepingswerk het verstandigst is met het organisatiemodel dat onze gemeente heeft. Dat zogenaamde werkgroepenmodel biedt de voordelen van saamhorigheid in secties en taakgroepen, maar de bindende samenhang op het niveau van de Grote Kerkenraad is er niet altijd. Doorgaan met het beroepingswerk zal uiteindelijk wel een breed gedragen besluit moeten zijn. De adempauze neemt niet weg dat we aan het begin van het nieuwe seizoen onmiddellijk aan de slag gaan om te bespreken wat we kunnen doen (naast alles wat er al gebeurt) voor de door de vacature ontstane lege plekken. Dit moet gebeuren doordat kerkenraad en predikanten met de jeugdwerkleider en met de vacante secties om de tafel gaan.

Hoe nu verder met de Actie 4 x 50? Als u een bedrag voor deze actie heeft toegezegd moet u weten waar u aan toe bent.

Wordt dit nu wel of niet geïnd? Voorlopig in elk geval niet, in verband met de hierboven besproken adempauze. Als de Kerkenraad in een later stadium alsnog besluit door te gaan met het beroepingswerk hangt het er van af welke functie wordt aangeboden. Alleen als de kerkenraad besluit iemand te zoeken voor dezelfde functie als waarmee geworven is voor de actie 4 x 50 blijven de toezeggingen geldig. Stel dat de Kerkenraad alsnog besluit om een predikant te zoeken voor 40% voor het jeugdwerk en voor 40% voor het wijkwerk, alleen dan blijven de toezeggingen geldig. Als de Kerkenraad besluit voor een andere functie te gaan werven, komen alle toezeggingen van de actie 4 x 50 te vervallen. In Kerkenwerk zullen de besluiten van de Kerkenraad gepubliceerd worden.

Extra vergadering op 14 juli Omdat op de Grote Kerkenraad van 30 juni niet de helft van de leden aanwezig was, moeten de besluiten in een volgende vergadering worden bekrachtigd. Dit schrijft de Kerkorde voor. Deze bekrachtiging kan niet pas in de vergadering van 15 september 2011 plaatsvinden, omdat het besluit tot verkiezing van ambtsdragers geldig moet zijn, zodat zij op 4 september bevestigd kunnen worden.

Verkiezing van ambtsdragers In de Grote Kerkenraad van 30 juni zijn nieuwe ambtsdragers verkozen. Als dit besluit op 14 juli is bekrachtigd zullen de namen aan de gemeente worden bekendgemaakt. Indien daarna geen bezwaren zijn ingebracht zullen zij op 4 september in de Jacobskerk in het ambt worden bevestigd.

Overige besluiten a. De jaarrekening 2010 van de Taakgroep Financiën is onder voorbehoud van goedkeuring door de accountant door de Kerkenraad vastgesteld. De jaarrekening van de Taakgroep Diaconie was nog niet beschikbaar en wordt in een volgende vergadering vastgesteld. b. Op hun verzoek werden enkele ambtsdragers uit het ambt ontheven. c. De startzondag op 11 september zal dit jaar alleen bestaan uit de viering in de Jacobskerk. d. De Kerkenraad gaat niet in op het verzoek van de Raad van Kerken om de oudejaarsdienst voortaan een oecumenische viering te laten zijn en dan beurtelings in de Jacobskerk en de Jacobuskerk. De eigen viering van de oudejaarsdienst zal dit jaar vanwege overlast in de Zonnebrinkkerk worden gehouden. e. In de toren van de Jacobskerk hangt een zogenaamde angelusklok die eertijds aan de gemeente Winterswijk is aangeboden. De gemeente Winterswijk vraagt onze instemming met het luiden van deze klok dagelijks om 12 en 17 uur en op zondag tijdens het bidden van het Onze Vader. Het luiden om 12 en 17 uur laten wij aan de gemeente over. Voor het luiden tijdens het Onze Vader ontbreekt de mogelijkheid om de klok vanuit de kerk te bedienen. E. VAN GOOSWILLIGEN, WND. VOORZITTER

Bijbelrubriek De op een na belangrijkste De Nieuwe Bijbelvertaling is al weer zeven jaar oud en wordt volop gebruikt in de Protestantse Kerk. Ik ben daar blij mee. Vooral als ik op zondag de schriftlezingen moet lezen. Volgens mij zijn de lezingen in de nieuwe vertaling veel toegankelijker en makkelijker te volgen voor de gemiddelde kerkganger. Dat neemt niet weg dat ik het ook jammer vind dat bepaalde vertrouwde formuleringen zoals bijvoorbeeld: ‘en het geschiedde’ zijn verdwenen. Het klonk wat plechtstatig, maar je wist wel: hé, nu gaat er wat gebeuren, attention please! Ik vind de nieuwe vertaling ook niet altijd een verbetering. Soms begrijp ik gewoon niet waarom men gekozen heeft voor een bepaalde vertaling. Niet dat ik nou zo’n taalkundige of Bijbelexpert ben, dat laat ik graag aan anderen over, maar al diensten voorbereidend loop ik wel eens op tegen een mijn inziens eigenaardige vertaling. Eén daarvan wil ik in deze Bijbelrubriek ter sprake brengen. In mijn vorige gemeente las ik nog wel eens de samenvatting van de wet voor zoals Jezus die geeft in Marcus 12:2931. Toen ik dat voor het eerst uit de Nieuwe Vertaling wilde doen, was ik stom verbaasd. Daar stond opeens niet meer: ‘Het tweede is dit: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf’, maar: ‘Het op een na belangrijkste is dit: ‘Heb uw naaste lief als uzelf’. Waarom het liefhebben van de naaste minder belangrijk zou zijn dan het liefhebben van God, dat begreep ik niet. Ook al om dat in het evangelie van Matteüs bij dit zelfde stukje nadrukke-

lijk wordt gezegd: ‘en het tweede daaraan gelijk’ (ook in de Nieuwe Vertaling). Zou Marcus er soms anders over denken? Ik ging meteen even naar de Griekse tekst kijken. Daar stond ‘deutera’, dat betekent gewoon ‘tweede’. Waarom ‘tweede’ opeens vertaald zou moeten worden met het ‘op een na belangrijkste’ is mij niet duidelijk. Wanneer de aftrap wordt genomen voor de tweede helft van het voetballen, begint ook niet vanzelfsprekend de op een na belangrijkste helft. Ook tekstvarianten in andere handschriften geven geen enkele aanleiding om het woord ‘tweede’ te vervangen. Het ligt ook niet in de lijn van Jezus om opeens het liefhebben van je naaste minder hoog in te schatten. Citeert hij ook niet met instemming de profeet Hosea: ‘Barmhartigheid wil ik, geen offers’?! Wanneer ik tegenwoordig nog eens de samenvatting van de wet wil voorlezen, dan kies ik altijd voor de lezing van Matteüs. Die van Marcus is voor mij op dit punt intussen de ‘op een na belangrijkste’ geworden. DS. THEO PARMENTIER

Bosdienst op zondag 7 augustus Op zondag 7 augustus om 10.30 uur organiseert het sectieteam van Kotten/Brinkheurne weer de jaarlijkse bosdienst op het erf van de familie Ter Haar, Stemerdinkweg 10 in Brinkheurne. Bij regen wijken wij uit naar gebouw 'Wilhelmina' in Kotten. Een blazersensemble van muziekvereniging 'Concordia' onder leiding van Sandra Heijnen zal de dienst muzikaal opluisteren en de samenzang begeleiden. Dit jaar is het thema: ‘Durf te geloven!’ Dat thema is ingegeven door het verhaal in Matteüs 14:22-33, waar Jezus over het wa-

ter naar zijn leerlingen toeloopt als zij met hun bootje in een storm zijn beland. Zodra zij hem herkennen, stapt Petrus resoluut overboord om hem tegemoet te gaan. Dat gaat bijna mis als hij bang wordt en zijn geloof begint te wankelen, maar Jezus grijpt hem gelukkig nog net op tijd bij de hand. Als je op Jezus durft te vertrouwen, heb je blijkbaar altijd houvast, zelfs als je angst en je twijfel het dreigen te winnen van je geloof. Na afloop van de dienst wordt zoals gebruikelijk koffie, thee of limonade geschonken. Iedereen, jong en oud, is van harte welkom! Inlichtingen (na 22 juli) bij DS . CHRIS DE JONGE, TEL. 53 07 76.

Hoe gaat het met de uitvaartgroep? De vijf vrijwilligers en de vijf dominees zijn goed op weg om binnen afzienbare tijd te starten als een team dat gezamenlijk de kerkelijke uitvaarten van onze gemeente verzorgt. Uitgangspunt blijft dat de familie altijd om de wijkpredikant kan vragen voor het leiden van de afscheidsdienst. In geval van vakantie of andere verhindering zal een andere predikant hem of haar vervangen. Met de komst van de uitvaartgroep maken we de keuzevrijheid zelfs groter. Met de familie zullen we altijd zoeken naar een passende begeleiding ter voorbereiding op de dag van afscheid. Wie afscheid van een geliefde moet nemen weet hoe belangrijk mensen zijn die je helpen bij alles wat geregeld moet worden. Zelf wil je immers de innerlijke rust vinden om je voor te bereiden op de dag van de uitvaart. De uitvaartverzorger en de dominee zijn daarom belangrijk bij het nadenken hoe die dag moet verlopen. Er zijn voorbeelden waarbij het een familie niet zo veel uitmaakt of de begeleiding vanuit de kerk door de dominee of door een goed opgeleide vrijwilliger gebeurt. Waar het om gaat is dat passende woorden gevonden worden, waarmee de familie zorgvuldig afscheid van de geliefde kan nemen. In deze tijd gaan de vrijwilligers met een dominee mee naar het gesprek met de familie, als die dat goed vindt. Een vertrouwelijke omgang met de gegevens staat daarbij voorop. Alle vrijwilligers hebben ook al uitwerkingen gemaakt over hoe zij de familie zouden begeleiden en de afscheidsdienst

vormgeven. Deze uitwerkingen bespreken we als team met elkaar. Dat zullen we ook in de toekomst blijven doen, omdat de dominees verantwoordelijk blijven voor een goed verloop. De Grote Kerkenraad van 30 juni heeft groen licht gegeven om op de ingeslagen weg verder te gaan. De predikanten garanderen de Kerkenraad dat ze zorgvuldig te werk gaan. Maar de Kerkenraad beseft ook dat het aantal uitvaarten per jaar zo groot is dat de predikanten genoeg tijd voor andere werkzaamheden moeten hebben. Omdat vrijwilligers die een kerkelijke uitvaart gaan leiden een belangrijke pastorale dienst van de Kerk verzorgen, zullen zij in het ambt van ouderling bevestigd worden. Dat zal op 4 september gebeuren met Annemarie de Boer, Wil Mulder en Jan Schreurs. De andere twee vrijwilligers, Erica Hijink en Kees Spek, zijn al ambtsdrager. Ook in de toekomst zullen we u op de hoogte blijven houden van ons werk. DS. E. VAN GOOSWILLIGEN

Onze kerkelijke gemeente op internet Op www.pgwinterswijk.nl kon u als gemeentelid informatie vinden over onze gemeente; ook voor bezoekers van buitenaf werd hier de nodige informatie geboden.

Foto: Erica Hijink

Zendingscollecte 21 augustus 2011

Niets moet en alles mag in de vakantie. Maar in het westen van Oekraïne, waar de schoolvakanties soms wel drie maanden duren, slaat deze vrijheid om in verveling. Kerk in Actie ondersteunt de Reformatuskerk, die zomerkampen organiseert voor kinderen en jongeren uit arme gezinnen. Met succes: de kampen trekken ieder jaar 3000 tieners. Ze doen mee aan gespreksgroepen, zijn bezig met sport en spel en maken nieuwe vrienden. En veel van hen ontdekken wat het geloof in God in hun leven kan betekenen.

15 euro moeten de kinderen betalen voor het kamp, maar dat is lang niet voldoende om de kosten te dekken. Daarom steunt Kerk in Actie de Rerfomatuskerk financieel bij het organiseren van de zomerkampen. De ZWO beveelt daarom deze collecte van harte bij u aan. Namens de ZWO, TINEKE DERKSEN

Op het moment dat u dit leest is de oude website vervangen door een nieuwe. Een website waarin u, net als voorheen, informatie over onze gemeente terug zult vinden. Een herkenbaar menu, wat gemakkelijk voor u werkt en waarbij de gewenste informatie te lezen valt in het grote vlak rechts van het menu; op welke menuknop u ook klikt, het menu blijft voor u bereikbaar. Mocht u op een externe link klikken (van een andere website dan de onze), dan wordt deze link geopend in een nieuw venster; onze eigen website met zijn menu blijft zo voor u beschikbaar, zodat u uw zoektocht op de website van onze gemeente gemakkelijk kunt vervolgen. Er is besloten om snel veranderende informatie (zoals de sectiemedewerkers) niet

meer op internet te zetten; u krijgt immers elk seizoen van uw eigen sectie een sectieboekje en mocht dat niet zo zijn, dan kunt u dat alsnog krijgen bij het Kerkelijk Bureau. Zo houden we het onderhoud van de website eenvoudig en is de informatie zo actueel als mogelijk is. Mocht u in de aangeboden informatie fouten ontdekken of ontbreekt er naar uw idee iets, stuur dan een email naar de webmaster ([email protected]); u kunt daarvoor onderaan elke pagina van de website een link vinden om het u gemakkelijk te maken (e-mail webmaster). We hopen dat de nieuwe website u bevalt! COLLEGE VAN KERKRENTMEESTERS, ERNA SCHREURS

3

dat er mensen zijn met wie je kunt delen. Zegen wens ik je toe.

Fr. van Keulen Zuilenesstraat 46 7101 BC Winterswijk tel. 51 23 34

DS. BERDIE MARSMAN

e-mail: [email protected] Secties: De Hazelder, Miste/Corle

E. van Gooswilligen

Bel- of spreekuur

Meijerink 27 7101 VZ Winterswijk tel. 53 63 61

Op maandag, dinsdag en donderdag ben ik (meestal) te bereiken tussen 8.30-9.30 uur en tussen 19.00-19.30 uur. Buiten deze tijden om kunt u me natuurlijk ook altijd bellen of spreken.

Sectie Hazelder en Miste/Corle Gerrit Hengeveld, Brinkeweg 25 Miste, ligt nog steeds in het SKB (afd. D1). Het gaat langzaam maar zeker de goede kant op met hem. En dat geeft hoop voor de toekomst. Leis Lammers-Vreemann, Hoge Hazel 4, ligt momenteel weer in Amsterdam. De verwachte operatie is voorbij, maar niet afdoende. Het wachten is op de volgende. In de tussentijd blijft ze daar. Haar man Wim bivakkeert in het gastenhuis. Het is wel een lange, moeizame weg om te gaan. We blijven hopen en bidden dat het uiteindelijk toch resultaat heeft. Haar postadres: NKI – AVL, Afdeling 5A, kamer 10, A. Plesmanlaan 121, 1066 CX Amsterdam. We wensen onze zieken en hun naasten sterkte toe!

Vakantie Inmiddels ben ik aan mijn vakantie begonnen. In Kerkenwerk (op pag. 5) kunt u lezen wie van de collega`s aanspreekpunt is voor vervanging tijdens de vakantieweken. Vanaf maandag 8 augustus hoop ik weer gezond en wel aan de slag te gaan. En vooral mét u, en met nieuwe moed. U allen wens ik een goede zomertijd toe!

Giften Via Willemien Toebes ontvingen we € 20,= voor de wijkkas. Hartelijk dank voor deze gift! DS. FRANSIEN VAN KEULEN

B.W. Marsman Tuunterstraat 26-1 7101 EG Winterswijk tel. 53 49 81 e-mail: [email protected] Secties: Windmolenveld, Woold

Voor de heer en mevrouw van der Elst-Prins, Wamelinkhof 52, is 11 juli een gedenkwaardige dag. Zij zijn dan namelijk 60 jaar getrouwd. Van harte gelukgewenst met deze toch wel heel bijzondere mijlpaal! Dat u in vertrouwen uw weg samen mag vervolgen. Ook voor wie op dit moment niet zo veel te vieren hebben, hopen we dat de komende tijd wat ontspanning, vrolijkheid en lichtpuntjes mag brengen. Reizigers ver weg (zoals onze Doe-kampgroep in Roemenië) wensen we bijzondere ervaringen en ontmoetingen en een behouden vaart. Mogen ook de thuisblijvers en wie aan huis gebonden zijn het goed hebben, en niet te stil. Laten we elkaar niet vergeten.

Vakantie Van 18 juli tot en met 14 augustus heb ik vakantie (en dat geldt ook voor mijn collega/echtgenoot Theo Parmentier). Andere collega’s zorgen zo nodig voor vervanging. Op pag. 5 leest u, wie het aanspreekpunt is. We ontvingen de volgende giften en zeggen de gevers daarvoor hartelijk dank! Via Willemien Sloetjes 1 x € 20,=; via Ineke Hengeveld 1 x € 5,=; via Trijntje en Wim Dunnewold 2 x € 10,= en 1 x € 15,= en via Gerrie Grievink € 20,=. Alle giften zijn bestemd voor de wijkkas. Voor onderweg: Vrede wens ik je toe, liefde wens ik je toe. Moge God je behoeden, leef met zijn liefde, vrede wens ik je toe. Zegen wens ik je toe, aandacht wens ik je toe,

4

Alle zieken en zij die deze weken zijn getroffen door een ongeval en in het S.K.B. moesten worden behandeld en allen die het moeilijk hebben, wensen we Gods nabijheid en kracht toe. Mensen op vakantie: een behouden thuiskomst.

Bosdienst op zondag 7 augustus

e-mail: [email protected] Secties: Balinkes, Zuilenes, De Pas, Bargerbosch en Meddo, inclusief Huize Roetendael

Giften Er zijn de volgende giften binnengekomen bij de penningmeester: Via Gé van der Graaf € 15,=; via Betty te Loo € 10,= en via Annie Oonk € 25,= voor de wijkkas. Ook via Betty te Loo € 10,= voor de diaconie. Vriendelijk dank voor uw ondersteuning van het wijkwerk. Een hartelijke groet, EVERT VAN GOOSWILLIGEN

J.T. Parmentier Tuunterstraat 26-1 7101 EG Winterswijk tel. 53 49 81 e-mail: [email protected]

Secties: Oostervoort/De Rikker Consulent voor: Scholtenenk/Hakkelerkamp

Sectie Oostervoort/De Rikker: Na een val kwam mevrouw Gerrie Jansen, Joost van den Vondelstraat 28, in het SKB terecht. Inmiddels is ze voor revalidatie verhuisd naar Pronsweide, afd. Hameland. Ook de heer Cor Damman, W. Dreeslaan 17, werd opgenomen in het SKB, afdeling D1, kamer 129. Beide mensen zijn heel blij met alle meeleven vanuit onze gemeente. We wensen hen Gods zegen toe voor de toekomst. DS. FRANSIEN VAN KEULEN, VERVANGSTER

Giften Via Ria Helder € 10,= Via Joke Mentink 2 x € 5,= Via Wilma Wiggers € 5,= Via Binie Leeuwerke € 10,= Van de wijkmiddag op 21 mei € 46,20 Via Gerrie Jansen € 10,= Via Rikie Boerman € 4,= Via Riek te Grotenhuis € 5,= Via Henk Prinsen € 20,= Via Joke Mentink € 10,=

C. de Jonge W. Dreeslaan 44 7103 JG Winterswijk tel. 53 07 76 e-mail: [email protected] Secties: Centrum, Huininkmaat/ Bomenbuurt, Kotten/Brinkheurne en Pelkwijk en Huize de Rikker Consulent voor: Huppel/Henxel/Ratum

Keuze maken

Giften

De nacht is voor het licht geweken, Het grondloos lot krijgt zin door Hem. (Gezang 454 vers 3)

Voor velen is de vakantietijd aangebroken, tijd om te ontspannen en te genieten. Voor velen ook een tijd, na een geslaagd examen, om een keuze te maken. Hoe kan ik me verder ontplooien en hoe kan ik klaarstaan voor mijn naaste? Kom allereerst tot rust in Gods mooie natuur en luister! Laat je niet opslokken door allerlei ‘schijn’plezier, laat je niet misleiden! Houd je aan leefregels, zoals de 10 geboden zijn. Neem zelf een besluit, zodat je achter je keuze kunt blijven staan. Volg ook hierbij je gevoel. Bid om de juiste keuze te maken. Ga er dan voor! Weet dan: Hij, onze Heer en God, zal er zijn voor je! Ik hoop dat je mag ervaren en belijden: Maar Christus gaf mij taal en teken En ik ben zeker van zijn stem.

Op zondag 7 augustus om 10.30 uur hopen wij de jaarlijkse bosdienst eindelijk weer eens te kunnen houden op het erf van de familie Ter Haar, Stemerdinkweg 10 in Brinkheurne. Maar als het toch weer regent, wijken wij opnieuw vrolijk uit naar gebouw ‘Wilhelmina’ in Kotten. Een blazersensemble van muziekvereniging ‘Concordia’ zal de dienst muzikaal opluisteren en de samenzang begeleiden. Dit jaar is het thema: ‘Durf te geloven!’ Dat thema is ingegeven door het verhaal in Matteüs 14:22-33, waar Jezus over het water naar zijn leerlingen toeloopt als zij met hun bootje in een storm zijn beland. Zodra zij hem herkennen, stapt Petrus resoluut overboord om hem tegemoet te gaan. Dat gaat bijna mis als hij bang wordt en zijn geloof begint te wankelen, maar Jezus grijpt hem gelukkig nog net op tijd bij de hand. Als je op Jezus durft te vertrouwen, heb je blijkbaar altijd houvast, zelfs als je angst en je twijfel het dreigen te winnen van je geloof. Na afloop van de dienst wordt zoals gebruikelijk koffie, thee of limonade geschonken. Iedereen, jong en oud, is van harte welkom!

Verantwoording We mochten weer de volgende giften ontvangen voor de wijkkas: € 10,= door mevrouw S. Wikkerink, mevrouw Hofkes, mevrouw R. Mechielsen, mevrouw G. Goorman en mevrouw J. Wieberdink. € 20,= door mevrouw Oonk (Kotten); € 5,= door mevrouw A. Klein Brinke. 1 x € 5,=, 1 x € 15,= en 1 x € 25,= door mevrouw H. Toebes-Lammers. Alle gulle gevers hartelijk dank. Hartelijke groeten, SANNIE VAN DEN BRINK, SCRIBA TEL. 51 42 33

Sectie Ouderenpastoraat Voorzitter: Erica Hijink-Elferdink Masterveldweg 17 7105 CN Winterswijk Huppel tel. 56 22 41 e-mail: [email protected] Ouderenpastoraat in de tehuizen vanaf juni 2010. - Sleeswijk: ds. Fransien van Keulen, tel. 51 23 34 - Berkhof THV, Berkhof aanleunwoningen, Pronsweide en Huize Roetendael, Meddo: ds. Evert van Gooswilligen, tel. 53 63 61 - Vredense Hof, Huize De Rikker en Pelkwijk: ds. Chris de Jonge, tel. 53 07 76 - Molenaar, St. Elisabethgaarde en Homansbos: ds. Theo Parmentier, tel. 53 49 81 - Wamelinkhof: ds. Berdie Marsman, tel. 53 49 81 Voor de gemeenteleden in de verzorgingshuizen is het mogelijk om de predikant van hun oude wijk aan te houden of om een nieuwe keuze te maken. Het is wel van belang dat u dat doorgeeft aan de betreffende predikant en ook aan uw naaste familie. Begeleiding van de sectie Ouderenpastoraat: ds. Fransien van Keulen. Op 4 juli was er in de grote zaal van het kerkelijk centrum Zonnebrink een gezellige avond voor alle betrokkenen bij het ouderenpastoraat. De heer Peter Westera en Mevrouw Elly van Ballegooijen verzorgden een muzikale bingo. Bekende en minder bekende melodieën kregen we te horen in een ander ritme of toonzetting. Af en toe moest er flink gezocht worden in de bovenkamer, maar daardoor werd het natuurlijk leuk. Lees verder op pagina 5

Vervolg van pagina 4 In juni werd in de verzorgingshuizen gecollecteerd voor de plaatselijke voedselbank; de opbrengst was € 601,46, een prachtig bedrag. In de maand juli wordt er gecollecteerd voor de Wilde Ganzen. De giften worden in een volgend nummer bekend gemaakt. De zomervakanties zijn begonnen, de scholen zijn gesloten. Veel mensen gaan er een kortere of langere tijd tussen uit, dichtbij of verder weg. Veel oudere mensen hebben die mogelijkheden niet meer, laten we hen daarom niet vergeten in deze periode. De zieken wensen wij beterschap toe, de treurenden wensen wij troost en liefde toe en voor ons allen Gods nabijheid. Namens alle medewerkers van het ouderenpastoraat groet ik u hartelijk. ERICA HIJINK, VOORZITTER

Kerkbulletinnieuws

Verslag van een dagje 'duwen' Op uitnodiging van het IKA (Interkerkelijke Kampcommissie Achterhoek ) mochten Anja Sikkink en ondergetekende een dag helpen om iemand te begeleiden tijdens een uitstapje. 42 mensen namen deel aan één van de vakantieweken, georganiseerd door het IKA, in Ommen, Lemele en Doorn. De deelnemers zijn mindervalide oudere mensen, al of niet samen met hun partner. De vakantieverblijven zijn volledig aangepast voor een goede verzorging. Er is voldoende geschoold personeel en een groot aantal vrijwilligers aanwezig om de gasten te laten deelnemen aan verschillende activiteiten. Op dinsdag 7 juni 2011: de bustocht naar Luttelgeest in de NO-polder, waar de prachtige Orchideeënhoeve werd bezocht. De kwekerij - van vooral orchideeën - is rolstoelvriendelijk. Dat maakte samen met de opgewekte stemming van de deelnemers de dag tot een prima gebeuren. Niet alleen de bloemen, maar ook de vlindertuin met zijn veelkleu-

rige tropische vlinders oogstten bewondering. Het voeren van de koikarpers in de tropische thematuin was een sensatie apart. Anja en ik mochten een mindervalide deelnemer door de hoeve duwen. Ook andere vrijwilligers uit andere plaatsen in de Achterhoek en Liemers deden dat. Wat vooral opviel was de hulpvaardigheid en het plezier dat de 22 vaste begeleiders uitstraalden. De meeste vaste helpers nemen vakantiedagen op om dit werk voor de gasten te kunnen doen. Het woord diaconaat wordt te pas en te onpas gebruikt. (Zo noemde een koster het afwassen door diakenen na het Avondmaal een diaconale taak.) Hier geldt ten volle: het IKA is diaconaal bezig!

Gezocht: vertalers-vrijwilligers voor Kerk in Actie Kerk in Actie, dat missionaire, diaconale en oecumenische taken uitvoert namens de gemeenten van de Protestantse Kerk, zoekt vrijwilligers die teksten willen vertalen vanuit het Engels, Frans, Spaans of Portugees. Kerk in Actie ontvangt namelijk nogal wat materiaal over de voortgang van projecten uit het buitenland: foto’s, reisverslagen, voortgangrapportages, interviews enz. Kerk in Actie Interactief gebruikt al deze informatie voor gemeenten die specifieke belangstelling hebben om deze projecten te steunen en een ‘interactieve relatie’ met een project op willen bouwen en zoekt daarom vertalers. Het is belangrijk dat zij accuraat zijn en zelfstandig vanuit huis kunnen werken: alles gaat digitaal.

ANJA SIKKINK EN BERNHARD SMIT,

Meer informatie en sollicitatie: Mieke Labots, tel.(030) 880 1462; [email protected]

Gezocht: vakantievrijwilligers voor de Anloup (Noord-Holland) De Anloup, een vakantierecreatiecentrum in Sint Maartensvlotbrug/Sint Maartenszee (Noord-Holland) zoekt jongeren die twee weken lang mee willen helpen. De jongeren werken samen met vijf andere teamleden, organiseren kinderprogramma’s en denken mee in de kerk/ recreatie-dienst op de zondag. Het gaat om de periode van 9 juli t/m 20 augustus 2011. Wat heeft de Anloup te bieden? Je doet veel ervaring op in het werken met kinderen. Je krijgt kost en inwoning in de Anloup. Er is de mogelijkheid voor studiepunten (voor bijv. een pedagogische opleiding). Vrijwilligerswerk staat goed op je CV. Je hebt de middagen vrij voor vakantie. Het strand ligt op een paar kilometer afstand van de Anloup. Aanmelden: [email protected]. Meer informatie: www.anloup.nl

Bereikbaarheid predikanten In de vakantieperiode kan het zijn dat u uw wijkpredikant niet kunt bereiken. In de onderstaande weken is de genoemde predikant in elk geval bereikbaar als aanspreekpunt. Week 28 (11-17 juli) Week 29 (18-24 juli) Week 30 (25-31 juli) Week 31 (1-7 aug.) Week 32 (8-14 aug.)

Ds. B. Marsman Ds. E. van Gooswilligen Ds. C. de Jonge Ds. C. de Jonge Ds. F. van Keulen

DIAKENEN

Impulsdag Keiland Gedurende de zomermaanden en het begin van de herfst zijn er tal van evenementen en werkdagen om kerkelijke vrijwilligers te inspireren en toe te rusen voor het komende kerkseizoen, zoals bv. Impulsdag Keiland van 31 juli - 6 augustus 2011, Terschelling. Het thema Keiland 2011 is: Licht op je Voeten. Gedurende zeven dagen is er een programma van (kunst)workshops, gebedsvieringen en vrije tijd. Elke ochtend kun je kiezen uit workshops, zoals muziek, gesprek, theater of een wandeling. Er is voor kinderen en tieners een speciaal programma. Keiland staat open voor iedereen: singles, stellen en gezinnen. Keiland is iets voor jou/jullie: - als je op zoek bent naar een plek waar je op een ongedwongen manier bezig kunt zijn met christelijke spiritualiteit; - als je zin hebt om verdieping en vernieuwing van je geloof op een creatieve manier vorm te geven; - als de combinatie van lekker buiten leven, leuke activiteiten en tijd voor stilte je aanspreekt; - als je anderen wilt ontmoeten om samen te zingen, te boetseren, te praten, te spelen, te wandelen of te voetballen. Keiland is een activiteit van Stichting Kurk. Zij voert projecten uit die creativiteit en verdieping stimuleren rond geloven en zingeving. De oprichters van Kurk zijn ieder op eigen wijze verbonden met de christelijke geloofstraditie. Ze hebben verschillende (kerkelijke) achtergronden en staan open voor de geloofsbeleving van de ander. Ze zijn gefascineerd

door de ruimte die ontstaat als je kunst met christelijke spiritualiteit kruist. Kunstzinnige vormen geven de mogelijkheid om te uiten wat er in hen leeft aan verwondering, overgave en verlangen. Humor en diepgang zijn de ingrediënten van hun activiteiten. Kosten: volwassenen: € 160,= (minimaal € 150,=) Jongeren/kinderen van 0-17 jaar: € 80,= (minimaal € 70,=). Meer informatie en veel foto’s staan op www.keiland.net. Aanmelden: [email protected]

Lieve God, We schrijven verlanglijstjes vol met wat we willen hebben. Maar dat waarnaar iedereen eigenlijk het meest verlangt schrijven we niet op. Dat zijn geen dingen die je kunt kopen, dat is ook niet iets waarmee je te koop loopt. God, U weet het wel. Uit uw verborgenheid komt Gij ons tegemoet, telkens weer verassend. Vul in ons de verwachting. Klop aan ons hart zodat wij uw aanwezigheid herkennen, boven, naast, of in onszelf. Amen MIRJAM SLOOTS

5

Kerkdiensten Winterswijk

Andere diensten

Zomerextra's in de Jacobskerk

Verpleeghuis Pronsweide zondag 17 juli 10.45 uur mevr. A. de Boer

zondag 24 juli 10.45 uur pastor F. Trieschnigg 14.30 uur pastor F. Trieschnigg

Zonnebrinkkerk

Jacobskerk

zondag 17 juli

zondag 17 juli

zondag 24 juli

zondag 24 juli

8.45 uur ds. B.W. Marsman

8.45 uur ds. E. v. Gooswilligen

zondag 31 juli 8.45 uur ds. C. de Jonge Avondmaal

zondag 7 augustus 8.45 uur ds. J. Jonk, Geesteren

10.00 uur ds. B.W. Marsman

10.00 uur ds. E. v. Gooswilligen

zondag 31 juli

10.00 uur ds. C. de Jonge Avondmaal

zondag 7 augustus

Rondom de Zonnebrinkkerk

10.00 uur ds. J. Jonk, Geesteren

Kinderoppasdienst

Kindernevendienst

Tijdens bovenvermelde diensten is er geen kinderoppas.

Autodienst Zonnebrinkkerk Inlichtingen mevr. J. Wassink, tel. 51 68 34

Rondom de Jacobskerk Elke zondagmorgen om 10.00 uur, tenzij anders vermeld.

Kinderoppasdienst Nijntje Elke zondagmorgen om 10.00 uur in Den Angang, tenzij anders vermeld. zondag 17 juli Lieke Ruessink, Anita Jentink zondag 24 juli Wendy Rensen, Jolanda Hijink zondag 31 juli Nicolette Westrum, Carin Esselink zondag 7 augustus Sara Nijmeijer, Susanne Mentink

Autodienst Jacobskerk

Den Angang

Inloopcentrum Den Angang is in de zomervakantieperiode beperkt open; op woensdagmorgen van 10.00-13.00 uur en op donderdag- en vrijdagavond van 19.00-22.00 uur. Iedereen is van harte welkom voor een kopje koffie of thee, een krantje of een praatje. Graag tot ziens!

Inlichtingen mevr. S.H.G. van den Brink tel. 51 42 33.

Zondagsschool

De Regenboog: 10.00-11.00 uur in Den Angang Contactadres: Carla Duenk, tel. 51 95 30

zondag 31 juli 10.45 uur pastor mevr. A. Menting zondag 7 augustus 10.45 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers 14.30 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers

Verzorgingshuizen Berkhof/Molenaar dinsdag 26 juli 19.30 uur ds. C. de Jonge, avondmaal dinsdag 9 augustus 19.30 uur pastor mevr. A. Menting

Vredense Hof dinsdag 26 juli 18.30 uur ds. C. de Jonge, avondmaal dinsdag 9 augustus 18.30 uur pastor mevr. A. Menting

Pelkwijk zaterdag 23 juli 19.00 uur. ds. C. de Jonge, avondmaal zaterdag 6 augustus 19.00 uur pastor mevr. A. Menting

Wooncomplex Wamelink

6

Op zaterdag 2 juli is in de Jacobskerk een foto-expositie geopend met als titel: ‘De Kraagstenen onder het vergrootglas’. Herman Trip heeft een groot aantal van de 42 kraagstenen in de Jacobskerk gefotografeerd en van verklarend commentaar voorzien. Wilt u weten waarom de ‘duvelkes’ géén ‘duvelkes’ zijn, wat een greenman is, welke rol de nar speelde, wat een gugel is, dan moet u beslist een bezoek brengen aan de Jacobskerk. De expositie is te bezichtigen van 2 juli tot en met 25 augustus a.s. tijdens de openstelling van de kerk.

Openluchtdienst Kotten/Brinkheurne Zondag 7 augustus 10.30 uur ds. C. de Jonge m.m.v. blazersensemble ‘Concordia’. Locatie: Stemerdinkweg 10, Brinkheurne. Bij regen wordt uitgeweken naar gebouw ‘Wilhelmina’. Zie voor verdere bijzonderheden het sectiebericht.

Jacobskerk

Markt 1 Winterswijk Ma. di. do. vr. Wo. Za.

14.00 - 16.00 uur 10.00 - 16.00 uur 11.00 - 16.00 uur

Giro Werelddiaconaat Giften kunnen gedaan worden op giro 456 t.n.v. KerkinActie onder vermelding ´Bestemming werelddiaconaat´ en ´Lid PKN Winterswijk´.

Van dinsdag 26 april tot eind oktober. Maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 14.00 – 16.00 uur Woensdag van 10.00 – 16.00 uur Zaterdag van 11.00 – 16.00 uur. In november alleen op zaterdag. Website: www.jacobskerkwinterswijk.nl

zaterdag 23 juli 18.00 uur ds. C. de Jonge, avondmaal zaterdag 6 augustus 18.00 uur pastor mevr. A. Menting

Wij verwelkomen...

Vanuit Maassluis: Mevrouw E. Broekman-Cats, Burg. Vlamstraat 69, 7101 GK Winterswijk. Wij hopen dat zij zich spoedig thuis zal voelen in Winterswijk en zeker ook in onze kerkelijke gemeente.

Openstelling Jacobskerk

www.jacobskerkwinterswijk.nl

Herman Trip gaf tijdens de openingsbijeenkomst een zeer interessant gastcollege over de kraagstenen.

Muziek Centraal Het concertseizoen van Muziek Centraal is van start gegaan en ook de komende weken zijn er volop prachtige concerten! In juli zijn er nog 2 concerten gepland. Op 20 juli bespeelt Rien Donkersloot om 12.00 uur het orgel. Voorafgaand aan dit concert bespeelt hij vanaf 11.00 uur ook het carillon! Een week later, 27 juli, speelt Janieke Mollenhorst om 12.00 uur het marktconcert. In augustus zijn er op zowel de woensdag als de zaterdag concerten, aanvang 12.00 uur. Op 3 augustus is het de beurt aan Teun van de Steeg uit Doetinchem, waarna Janieke Mollenhorst op 6 augustus het eerste zaterdagconcert zal spelen. Op 10 augustus komt Piet Cnossen uit Rheden spelen. Op 13 augustus verwelkomen wij een duo: Dennis Vallenduuk en Mathijs Kraan uit Enschede, die vierhandige werken zullen spelen De concerten zijn gratis toegankelijk en duren een half uur. Wel is er een collecte bij de uitgang. Allen van harte welkom! JANIEKE MOLLENHORST

Kerkelijk Bureau PGW Zonnebrink 61, 7101 NB, Winterswijk tel.: 51 23 95 – fax: 53 29 31 E-mail: [email protected] Openingstijden: alle werkdagen van 10.00 tot 12.30 uur. U kunt hier terecht voor: • alle wijzigingen betreffende de ledenadministratie en kerkenwerk • informatie over tarieven en het bespreken van de kerken voor huwelijken, uitvaarten en concerten • vragen betreffende de kerkelijke bijdragen • bestellen van collectebonnen • bespreken van de aangepaste stacaravan van de diaconie voor mindervaliden • al uw overige vragen op kerkelijk gebied

Zondagsbrief

Weekenddiensten

16 en 17 juli Ds. B.W. Marsman, tel. 53 49 81 23 en 24 juli Ds. E. v. Gooswilligen, tel. 53 63 61 30 en 31 juli Ds. C. de Jonge, tel. 53 07 76 6 en 7 augustus Ds. C. de Jonge, tel. 53 07 76

Collecterooster zondag 17 juli 1 kerk 2 jeugdwerk zondag 24 juli 1 diaconie 2 orgelfonds zondag 31 juli 1 diaconie 2 Prot. Int. Thuisfront zondag 7 augustus 1 kerk 2 jeugdwerk

Kopij voor de zondagsbrief kunt u donderdags voor 17.00 uur inleveren. Per e-mail: [email protected] Voor digitale ontvangst van de zondagsbrief kunt u zich aanmelden op www.pgwinterswijk.nl via het kopje zondagsbrief.

Busreis Voor dinsdag 23 augustus hebben enkele leden van de KBO en de PCOB een bustocht naar Noord-Limburg georganiseerd met o.a. een bezoek aan een rozenfestival, met aansluitend een tocht met gids door het schone Limburgse land. De kosten zijn € 57,50 per persoon, inclusief een diner. Vertrek 7.45 uur, synagoge Spoorstraat. Opgave: woensdag 10 augustus van 14.00 – 15.00 uur in de R.K. pastorie, Misterade.

Mee-kerken in het SKB? Dat kan! Elke zondag de dienst uit de Zonnebrinkkerk. Elke werkdag om 9.00 uur een overdenking

Op kanaal 8 www.pgwinterswijk.nl voor al uw kopij en info

Ook gasten zijn hartelijk welkom

Seniorendag 15 oktober 2011 Dit jaar wordt i.v.m. de tweejaarlijkse uitwisseling met Vreden de seniorendag aldaar gehouden. De ouderenbonden van Vreden en omstreken hebben voor zaterdag 15 oktober een dagprogramma samengesteld met veel afwisseling, o.a. ’s middags een amusementsprogamma. Er wordt een eigen bijdrage van € 5,= gevraagd. In de ochtend wordt voor vervoer vanuit Winterswijk een bus ingeschakeld en in de middag kan men op eigen gelegenheid naar Vreden. Er kunnen van de PCOB slechts 20 personen mee. In de nieuwsbrief van eind augustus volgt nadere informatie. DINY L AMERS-HIJINK

Opbrengst 2e kwartaal 2011 Jacobskerk / Zonnebrinkkerk kerk diaconie Vespers jeugdwerk orgelfonds bloemencommissie Plaatselijk missionair werk kerkinactie: zending kerkinactie: werelddiaconaat kerkinactie: Blindenschool Palestijnse geb. Kerkinactie: Vrouwen en hiv/aids, Zambia Kerkinactie: Moldovian Chris. Aid, Moldavië diaconie; verzorgingstehuizen project: Leren van de oorlog wezenzondag totaal

Juli 2011 Zondag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag

17 18 19 20 21 22 23

Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen

20:1-16 20:17-38 21:1-14 21:15-26 21:27-36 21:37-22:16 22:17-29

Zondag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag

24 25 26 27 28 29 30

Psalm Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Psalm Matteüs

79 22:30-23:11 23:12-30 23:31-24:9 24:10-23 70 14:1-12

Zondag 31 Augustus 2011 Maandag 1 Dinsdag 2 Woensdag 3 Donderdag 4 Vrijdag 5 Zaterdag 6

Matteüs

14:13-21

Matteüs Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen

14:22-36 24:24-25:12 25:13-27 26:1-18 26:19-32 27:1-12

Zondag Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag

Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Handelingen Matteüs Matteüs

27:13-26 27:27-44 28:1-10 28:11-22 28:23-31 15:1-11 15:12-20

7 8 9 10 11 12 13

Er is gelegenheid tot bediening van de Heilige Doop in overleg met uw predikant. Vriendelijk verzoek: wilt u a.u.b. wel tijdig contact opnemen, zodat de gemeente deelgenoot kan worden gemaakt van dit feestelijk gebeuren. Een doopdienst heeft een plechtig karakter en om die reden ziet de kerkenraad het liefst slechts één fotograaf aan het werk. Er is een professioneel fotograaf bereid (mits beschikbaar op de doopdatum) om tegen geringe kosten op gepaste wijze mooie foto’s te verzorgen: neem contact op met Cees F. de With via email [email protected] of telefonisch via nummer 06-53 76 20 19

Kleurrijke feesten

Fietstochten en busreis PCOB Op woensdag 20 juli wordt de 2e Euregio fietstocht gehouden. Start: vanaf parkeerplaats hotel ‘Frerikshof’ aan de Jaspersweg om, LET OP, 13.30 uur. De afstand is ongeveer 23 km en de bijdrage is € 5,= per persoon, incl. 2 consumpties. Woensdag 17 augustus starten we bij zalencentrum Wamelink, Wooldseweg, ook om 13.30 uur. Samen fietsen is bij uitstek een mogelijkheid contacten te leggen en/of te verstevigen. Bovendien heb je de kans dat je nieuwe plekjes ontdekt. Dus…, fiets mee met de PCOB.

Vandaag lezen wij

2547,77 3256,81 1251,51 1898,70 844,60 56,10 444,42 669,57 485,05 377,54 447,25

Augustus * 1 - 29: Ramadan Ramzaan, Moslims. De 9e maand van het islamitische jaar heet ramadan. Dan vasten de moslims van zonsopgang tot zonsondergang. Kinderen proberen enkele dagen te vasten, zij zijn daar vrij in. Zwangere vrouwen, zieken en reizigers zijn vrijgesteld van vasten, zij halen dit later in. Tijdens de 30 dagen van de vastenmaand wordt de hele Koran gelezen, elke nacht het 1/30e deel. Het is een tijd

van bezinning waarbij sterk de onderlinge verbondenheid wordt ervaren. * 9: Tisja be’Av, Joden. Op deze dag staan de Joden stil bij de verwoesting van de tempel door de Romeinen in het jaar 70 na Chr. en nog een aantal andere rampen die rond deze tijd van het jaar in het verleden plaatsvonden. Het is een dag van rouw waarop in de synagoge alleen de ‘Ner tamied’ (een soort Godslamp) brandt. Het enige wat nu nog rest van de tempel is de Klaagmuur in Jeruzalem.

CALL Zomerconcert in de Jacobskerk Winterswijk op donderdag 4 augustus 2011 M.m.v Urker Mannen Ensemble, Pianist Jan Lenselink o.l.v. dirigent Pieter Jan Leusink Een enerverend programma met twee gezelschappen van allure: Urker Mannen Ensemble en CALL. Het repertoire van het Urker Mannen Ensemble is ongekend breed en heeft vele bezoekers versteld doen staan. Van traditionele mannenzang tot operadelen. CALL presenteert zich met een smaakvol en herkenbaar populair klassiek programma. Composities van Mozart en Puccini worden afgewisseld met top hits uit de lichte muziek. Pianovirtuoos Jan Lenselink speelt op zijn concertvleugel een keur van klassieke composities en populaire werken. Daarbij brengt hij sublieme improvisaties ten gehore. Dirigent Pieter Jan Leusink zal het program-

KORTINGSBON

ma persoonlijk toelichten wat een extra dimensie geeft aan het geheel. Lezers van ons kerkblad kunnen met exclusief voordeel dit concert bezoeken: U ontvangt € 12,50 korting per kaart, en betaalt dus € 20,= i.p.v. € 32,50. Tevens ontvangt u per twee bestelde kaarten gratis de cd God and God Alone.

Bestellen: • Via (0525) 68 48 19 o.v.v. actiecode DK77. • Via www.pieterjanleusink.nl , invullen actiecode DK77 • Via onderstaande bon, mee te brengen naar de kassa in de kerk of kosteloos opsturen aan: PJL, Antwoordnummer 170, 8070 VK, Elburg

Jacobskerk Winterswijk

Naam________________________________________________________________________ Adres________________________________________________________________________ Postcode ____________________________________________________________________ Woonplaats __________________________________________________________________

453,96 220,00 282,63 320,84

€ 13.556,75

Telefoonnummer ______________________________________________________________ _______ x kaarten à € 20,=

donderdag 4 augustus, Jacobskerk Winterswijk 19.30 uur

(niet geldig i.c.m. andere reducties; n.v.t. op eerder gekochte kaarten; bij verzending excl. € 4,50 verzend- & administratiekosten)

7

Uitvaartverzekering Uitvaartverzorging Crematorium

Een passend afscheid van uw dierbare, met veel persoonlijke aandacht. De betrokken medewerkers van GUV begeleiden u daarbij. Dag en nacht!

HUIFWAGEN DAGTOCHTEN voor een toeristische route door het mooie landschap van Winterswijk en Aalten - arrangementen - excursies (rolstoeltoegankelijk, met verwarming)

Ook als de overledene elders, bij Dela of Monuta een verzekering heeft, blijft GUV de beste én de goedkoopste keus.

FIETS/WANDEL STOP- OF STARTPUNT VOOR UW GROEP

Bel GUV, GUV helpt! 0900 - 700 7000

Kreilweg 1 7108 AK Winterswijk-Woold tel.: 0543-564394 mail: [email protected] site: www.eelink.nl

Groepsaccommodatie Eelink

WWW.GUV.NL

GUV_Kerkenwerk20110422_ 62x94.indd 1

22-4-2011 10:26:12

Uw installatiespecialist. Ambachtsstraat 30 7102 DW Winterswijk Telefoon (0543) 51 79 25 E-mail [email protected]

Fabriekstraat 39-03 7005 AP Doetinchem Telefoon (0314) 34 58 68 E-mail [email protected]

www.wassink.nl

het leven is in de gedachte

Voltaire

De Corbeel Natuursteen | Snelliusstraat 32 | 7102 LD Winterswijk Telefoon: 0 543 - 51 33 88 | Telefax: 0 543 - 52 16 15 E-Mail: [email protected] | Internet: www.decorbeel.nl

Fa. Timmermans & Mulder Misterade 36 - Winterswijk - Tel. 0543-512403/512367

B LO E M E N S P E C I A A L Z A A K

De f leur igs te z aak van Wintersw ijk !!

Specialist in duurzame ENERGIE Tinbergenstraat 24 - Winterswijk - Tel. 0543 - 564478 email: [email protected]

dat was pas een mooie uitvaart maar hoe regel je zoiets?

Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak.

Kloetenseweg 49 Winterswijk Tel. 0543 - 513363 Misterweg 65 Winterswijk Tel. 0543 - 536030 Willinkstraat 2 Winterswijk Tel. 0543 51 92 92

Bij Monuta in Winterswijk zijn we er als u ons nodig heeft.

bel 0543 - 51 46 07 Monuta Weeninkpad 49, Winterswijk www.monuta.nl

8

Orchideeën in het fietsenhok Eind juni kwam ik de achterdeur van de Zonnebrinkkerk uit na een vergadering van het bestuur van De Vrienden van de Jacobskerk (daar bent u toch ook donateur van?). Toen ik mijn fiets wilde pakken, viel mijn oog op wat onkruid dat langs het hek achter het fietsenhok groeide. Onkruid???

PeGeWe fietsvierdaagse fietst o.a. voor Naïade waterfilters in Ghana Op dinsdag 26 juli 2011 fietsen we door windmolenpark Hagenwind. Op de route doen we café ‘Domme Aanleg’ aan. Daar kunt u een video van de opbouw van de Naïade waterfilters bekijken. Tevens is de windmolen van buiten en binnen te bezichtigen. Zeker is dat je nu heel veel nieuwe details ziet. Tijdens deze dag zijn er speciale vrijwilligers aanwezig die daar rondleiding geven en de film vertonen. Fijn dat zij hun vergoeding ook aan dit project gaan schenken. Het is een project van Equal Opportunity Fund, in Nederlands bekend als Stichting Gelijke Kansen. De E.O.F. bestaat inmiddels ruim 20 jaar. Ze richten zich op structurele verbeteringen voor onderwijs, landbouw en gezondheidszorg in Ghana. Door deze activiteiten leveren ze een bijdrage aan het realiseren van de acht millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties.

Naïade Waterfilter Dit is een ontwerp van Nedap. Het is een filtersysteem waarbij verontreinigd water eerst door middel van filters wordt gereinigd van zichtbaar vuil. Tot slot wordt het water via ultraviolet licht gezuiverd van alle bacteriën, zodat er schoon en veilig drinkwater uit de kraan komt. Deze Naïade waterfilter werkt op zonne-energie, zodat hij juist in de meest afgelegen gebieden - waar geen water en geen elektriciteit is - geplaatst kan worden. Dit plaatsen gebeurt op een platform dat door de bewoners uit de dorpen wordt gemaakt. E.O.F. betrekt altijd de mensen die deze voorziening in hun dorp krijgen bij de

Vanadis Uitvaartverzorging

uitvoering van het werk. Omdat ze zelf een bijdrage leveren zijn ze meer betrokken bij het project. Ook zijn ze verantwoordelijk voor het innen van een kleine contributie voor het gebruik van het waterfilter. Dit is nodig voor het onderhoud en de vervanging van de UVlamp die één keer in de 4 à 5 jaar moet worden vervangen. En wat belangrijk is, op deze manier leert men dat schoon water niet vanzelfsprekend is. Het project omvat de aanschaf, het transport, de algemene voorbereidingen, trainingen en een periode van twee jaar monitoren. Vrouwengroepen verzorgen een aantal trainingen o.a. over hygiëne. Tijdens deze bijeenkomsten leren de mensen dat door het drinken van schoon water en goede hygiëne veel ziektes voorkomen kunnen worden. Ziektes zoals cholera en diarree, maar ook de in deze regio nog veel voorkomende guineaworm-infectie. En er zal minder hout worden gekapt omdat er schoon water aanwezig is dat niet eerst gekookt moet worden. Een groot pluspunt is, vooral voor meisjes, dat zij gewoon weer naar school kunnen omdat ze geen uren bezig zijn met het halen van water. Ze hoeven geen kilometers meer te lopen en soms uren in de rij gaan staan wachten. Voor meer informatie : www.eofghana.nl En tijdens de fietsvierdaagse is er allerlei materiaal te zien op de infotafel in de kerk. De fietsvierdaagse is van 26 t/m 29 juli. Start vanaf 9.00 uur in de Jacobskerk. Een heel fijne fietsvierdaagse toegewenst! Namens de fietsvierdaagsecommissie, HERMIEN BOEIJINK-KUENEN CHRISTELIJKE BOEKHANDEL

PeGeWe fiDE etsvierdaagse FAKKEL Misterweg 169 7102 EN 26 t/m Winterswijk

29 juli 2011

Dag en Nacht bereikbaar

Tel: 535020

Hogestraat 21

Starttijd: vanaf 9.00 uur Startpunt:Aalten Jacobskerk, 0543-471218 Markt, Winterswijk

-Wij verzorgen uitvaarten voor iedereen ongeacht levensovertuiging of religie. hèt adres voor -Voor al onze diensten kunt u evangelische boeken en muziek! vooraf prijsopgave krijgen. korte echt route: 25 km - Afstanden: Waar afscheid nemen mogelijk is / lange route: 40 km. De PeGeWe fietsvierdaagse is een initiatief van de Protestantse gemeente te Winterswijk

Installatietechniek

Innovatief in Techniek, Ouderwets in vakmanschap

Alle installatiewerken voor woning en bedrijf zoals gas-, water-, elektra-, cv-, airco-, brand-& inbraakbeveiliging en sanitaire installaties. Ook voor advies, inspectie en engineering op het gebied van elektrische veiligheid, energiegebruik en legionella.

NCIB

STICHTING NEDERLANDS CHRISTEN INSTALLATEURS BERAAD

Rondweg-Zuid 91 Winterswijk tel. 51 34 89 www.htw.net

Als lid van de KNNV Vereniging voor veldbiologie zag ik meteen dat dit geen gewoon onkruid was, maar dat het orchideeën waren. Weliswaar de meest algemene soort in Nederland, de breedbladige wespenorchis, maar toch… het is ook geen alledaagse verschijning. Ik had hem wel regelmatig buiten het dorp langs wegen zien staan, maar zo midden in het dorp… Ik telde langs het fietsenhok meerdere grote en kleine exemplaren. Een stond er zelfs tussen de tegels ín het fietsenhok. De breedbladige wespenorchis is geen opvallende orchidee, niet een met spectaculaire grote gekleurde bloemen, zoals je bij de bloemist koopt. De kleur van de kleine bloemen is groenpaars en dat valt nauwelijks op. Maar als je de bloemetjes van dichtbij bekijkt, zie je dat het een echte orchidee is. Hoe komen die hier? Het fietsenhok!!! ,

Je eigen stijl, je eigen design….

- 5 jaar volledige garantie - eigen montage- en servicedienst - ook sloop-, installatieen tegelwerk

www.tolkamp-keukens.nl

Een keuken is maatwerk. Jouw ontwerp, jouw kleur, jouw prijs. Met verrassende ideeën en Het was mij in het buitengebied al vaak details. opgevallen dat ze vaak langs fietspaden staan, bijvoorbeeld ieder jaar bij de Olliemölleinbijonze De Gulle Waard. !!! Volgens Te vinden showroom mij zijn de sporen van deze orchideeen door kerkgangers uit het buitengebied aan hun banden meegenomen en zo hier terechtgekomen. Links en rechts van het fietsenhok heb ik geen exemplaren gevonden, alleen bij het fietsenhok. Ik heb even de koster ingeseind om komende maand daar Misterweg 132, -Winterswijk niet te wieden dat zou toch zonTel: 0543 515200 de zijn. Ik heb die morgen mijn zegeningen geteld; het waren er wel 15. Toch niet slecht voor zo’n stukje fietsenhok… ED GROTENHUIS

Uitgesproken

Zoon van Mijn moeder is gestorven, na een goed leven van zevenennegentig jaar en zeven maanden. Tweeëntwintig jaar heeft ze mijn vader overleefd.“Nu ben je dus geen zoon meer,” zeiden sommigen bij het condoleren. Dat verbaasde me. Houdt zoon- en dochterschap met de Tijdens vakantie het ik Drentse kwamen de ontdekking dood vanonze je ouders op? Zo in ervaar dat niet. Ikland blijf de zoon van we mijntot ouders. Niet tot hun dat het jaar 2011 door de vereniging SOVON (Vogelonderzoek dood, maar tot de mijne. Zoals mijn moeder tot haar dood ook altijd dochter-van Nederbleef. land) enafscheidsdienst Vogelbescherming uitgeroepen totelk‘het van de In haar hebben weNederland zeven lichtjesis ontstoken. Eén voor van jaar haar levensboerenzwaluw´. kringen: haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen, de kerk, de mensen om haar heen. het eerste lichtje was voor haarMepouders en haar gezin van herkomst, en daarbij klonInMaar een straat in het sfeervolle dorpje kenwaar de namen vanvakantie al die allang gestorvenen: dochter van Anthony van der Worp en Janna pen we onze doorbrachten, Alberdina Foks, zuster van Bernard, Janhun en Hendrik. hadden de bewoners bij de ingang van Nee, ik houd niet op met zoon-zijn nu mijn huis uitgesneden afbeeldingen van hout ge- beide ouders dood zijn. Net zomin als ik daarmee ophield toen mijn kinderen geboren plaatst van de boerenzwaluw. Daarbij ver- werden. Eerder voelt het alsof mijn zoon-zijn door allebei die ervaringen wordt bevestigd. meld waren kenmerken van en spreuken “Gecondoleerd, want nu zijn jullie wezen,” zei een ander op de begrafenis. Ik keek naar mijn over deze vogelsoort. broers en zussen inisde Weeskinderen? De boerenzwaluw derij.meest algemene Kom nou. Maar misschien werd met “wees” en “geen zoon meer” wel vooral gedoeld zwaluwensoort in ons land. Toch staat op hij die andere ervaring, die ik deze dagen van heel wat volwassen kinderen-van-gestorven-ouders hoorde. Je rugdekking is weg. Nu loopt als bedreigde vogel op ´de rode lijst´. Je kunt jouw generatie op kop. je afvragen hoe dat zo gekomen is. Hoewel ouders waren altijd een muur is, geweest de“Jeoorzaak niet precies bekend wordttussen jou en de dood, en die muur was nu weg”. Zo interpreteert Nicolaas Matsier in huis internet de uitspraak van zijn broer die hij na Foto: toch vermoed dat dit te maken heeft Gesloten met de begrafenis van hun moeder hoort zeggen: “Wij zijn nu wezen.” En verder was het een het verdwijnen van geschikte broedplaatIn Psalm 84 wordt over de mus en de zwagoed sen. Deafscheid. boerenzwaluw houdt zich meestal luw gesproken. De psalmdichter ziet ze niet wilde zelf in de dienst. Daar inIkgroepen opwel in voorgaan een boerenomgeving en had ik bij de dood van mijn vader nog niet aan over het hoofd. Ze hebben een plaats gemoeten denken.gebruik Maar nu, tweeëntwintig jaar later, had ik veeleer het gevoel: dit geef ik niet maakt dankbaar van open schuren, vonden in de tempel in Jeruzalem. De peluit handen. Op het moment koestallen, hooibergen e.d. dat ze de laatste adem uitblies wist ik ook wat ik in elk geval grim die op weg is naar de heilige stad hermee zou nemen. Haar broodplank. Vier jaar geleden, toen ze naar het verzorgingshuis De boerenzwaluw is eenoude behendige en snelkent zich in deze kleine vogels. Hij verheugt op die het maar laatstemet moment oude leging, vlieger moeiteuittehaar volgen is. huis gered. Afgesleten door veelvuldig gebruik. zich over het moment dat hij zijn voeten Ik nam vormen hem aanhet hetvoornaamste begin van devoedsel dienst in mijn handen. “Geef ons heden ons dagelijks Insecten in het godshuis zet. Dan zal hij de levenEninplaatste hemgevangen. toen op de avondmaalstafel. Was het dat plechtige gebaar of de enbrood.” worden de vlucht Afhande God ontmoeten. Hij wil, letterlijk voor ronde van diejaagt plank, een vriend na afloop zei:“Net alsof je aan een artieste kelijk vanvorm het weer dewaardoor boerenzwaluw even, maar ook geestelijk dit huis binnenhaarin gouden plaatofuitreikte.” hoog de lucht laag bij de grond. Hij gaan. De mus en de zwaluw zijn hem daarbroedt meestal twee keer per jaar. De boebij voorgegaan! ARTIKEL VAN HENK VELTKAMP IN WOORD EN DIENST VAN MAART 2004. renzwaluw vertrekt in september in grote STEVEN KUIJT groepen naar het zuiden.

2011: het jaar van de boerenzwaluw

Tijd

9

Kapel Rekken wijkplaats voor protestanten Munsterland In het kader van de serie ‘Naober’kerken de geschiedenis van de Antoniuskerk aan de Lindevoort in Rekken. Een in 1889 herbouwde zaalkerk met een éénbeukig schip en een consistoriekamer. Op 6 juni van dat jaar had een brand door blikseminslag de vorige kerk namelijk verwoest. Voor de kerk staat nog de oorspronkelijke bakstenen toren uit omstreeks 1680, die gespaard bleef dankzij het ingrijpen van de Eibergse brandweer. Op het naastgelegen kerkhof bevinden zich zandstenen grafzerken uit de tweede helft van de negentiende eeuw; één zelfs nog uit 1775. Er is een toilethuisje uit plm. 1930. Een sfeervol complex vol oude bomen met vlakbij een begraafplaats met deels eveneens zeer oude stenen én een nieuw gedeelte. Ervoor een baarhuisje van rond 1900. Rekken wordt door de Berkel in tweeen gedeeld, met noordelijk de protestantse Antonius en zuidelijk de rooms-katholieke kerk H.H. Martelaren van Gorcum. Heel symbolisch, al zijn de tijden veranderd en is er nu samenwerking tussen de beide geloofsrichtingen (zie de foto’s van Palmzondag). De kerkgemeenschap heeft een rijke historie, vooral gezien de situering aan de grens. In de 17e eeuw was in de Heerlijkheid Borculo van alles aan de hand. De vorst-bisschop van Munster, Bernhard van Galen, probeerde in 1665/66 en 1672/74 hier de macht te krijgen. Onzekerheid telkens voor de bestuurders en protestanten. Door de ‘lantverdervenden oorlogh werd de kerke te Recken seer beschadight’. De predikant vluchtte; er waren een tijdlang geen diensten. Steeds nieuwe vredesafspraken. Geen godsdienstvrijheid. In de Republiek van de Zeven Provinciën mochten de rooms-katholieken hun geloof niet openlijk belijden; in het Bisdom Munster was het gereformeerde geloof verboden. Rekken werd een wijkplaats voor de Munsterlandse gereformeerden; Zwillbrock voor de katholieken uit Gelre.

uitvoeren. Dikke rapporten van J.A. van der Hoeve van het bureau voor Bouwhistorisch Onderzoek te Utrecht en drs. W. Friso van het Archief- & (Kunst-)historisch Onderzoeksbureau te Groningen bevestigen de bijzondere status. Hoek Architectuur & Restauratie gaf advies over interieuraspecten. Dit vooral vanwege de inhoud van een grafkelder en twee eeuwenoude zandstenen grafzerken, die bij werkzaamheden rond 1970/72 zijn teruggevonden. Toen zijn enkele zaken in de kerk aangepakt en moest de toren i.v.m. vallend gesteente grondig worden gerestaureerd. De bouwers hebben destijds in de toren de entree naar de 17e eeuwse kerkzaal ontdekt én een ovaal bovenlicht. Alles werd meteen in ere hersteld. De grafzerken waren, na de brand van 1889 en de herbouw door aannemer Gradus te Heerdt uit Klarenbeek, uit de kerk verwijderd. Ze gingen buiten dienst doen als stoepplaten(!) bij de zij- en achteringang. De zerken van Margarieta Elsabeen von Glaen en ds. Couper staan nu tegen de torenwand in de kerk. Daar is eveneens een kleinere grafzerk met o.a. de naam van de eerste predikant Keitwerd en het jaartal 1653 te zien. Waarschijnlijk van het graf van zijn kind(eren).

Rijksmonument

Grafkelder

De toren (eigendom van de burgerlijke gemeente) én het kerkgebouw van de Antonius inclusief het prachtige Van Dam-orgel (van de kerkelijke gemeente) zijn rijksmonument. De toren is twee eeuwen geleden aan de gemeente overgedragen. Een ingrijpende restauratie kon niet zelf worden opgebracht. Een speciale wet maakte dat mogelijk. Gezien de hele geschiedenis vanaf de 14e eeuw als r.-.k. kapel, die in de 17e eeuw in handen van de Nederduits Gereformeerden kwam (sinds 1816 Nederlands Hervormd geheten) wordt de cultuurhistorische waarde van de Antonius hoog geacht. Ondanks de brand zijn er toch nog veel dierbare stukken uit vroeger eeuwen in de 120 jaar oude kerk te zien. Dat er zo overweldigend veel bekend is over de geloofsgemeenschap van Rekken, is o.a. te danken aan de gemeente Eibergen. Die liet in 2004/2005 een onderzoek

De middeleeuwse grafkelder bevindt zich onder het middenpad onder een loper. Ze is plm. 2 bij 1.50 meter groot en 1.30 m hoog en ligt vermoedelijk ongeveer op de plaats van de eerste stenen kerk van iets na 1650. Veertig jaar geleden trof men hierin o.a. puin van de brand van 1889 aan en enkele menselijke beenderen. En fragmenten van zandstenen vensters uit 1792, toen de buitenmuren grondig zijn gerestaureerd. Zelfs geld van het Armenfonds is daarvoor gebruikt. Voor die bouw heeft ‘Tigeler Teunis te Meddo’ nog voor ƒ 225.= stenen geleverd.

Aan Antonius gewijd Behalve over de godshuizen zelf zijn veel boeiende feiten naar boven gebracht over de dienaren des woords. Uit geschriften blijkt dat in 1379 pastoor Wernerus Lansinck van Eibergen wekelijks een mis zou gaan opdragen in de ‘capella Rekene’, die net was gesticht.

De Antonius met het naastgelegen kerkhof. De toren stond recent nog in de steigers. De kapel, toen bij het Kerspel van Sint Mattheüs (Eibergen), was gewijd aan de Heilige Antonius. Per 1 januari 2008 is de Ned. Herv. Gemeente Rekken geen zelfstandige gemeente meer. Zij vormt samen met die van Eibergen (en met de al veel eerder samenwerkende Geref. Kerk Eibergen-Rekken) de PG Eibergen-Rekken. Met gevoel voor historie besloten de Rekkenaren hun kerk naar Antonius te noemen. Aan de fusie herinnert een beuk op het kerkhof. Twee predikanten, ds. Jan Struijk en ds. Wendelieke Weersma, hebben op het moment ieder een deel van Rekken onder hun hoede. Woordvoerders Jan Raaben en Leo van der Luyt hebben het fusieproces van dichtbij meegemaakt. Raaben volgde vorig jaar Van der Luyt op als ouderling-kerkrentmeester, maar was zelf al sinds 1998 als ouderling en later als voorzitter van de kerkenraad bij het kerkenwerk betrokken. Na ongeveer 374 jaar de zelfstandigheid opgeven was best een moeilijk punt, maar men moest de realiteit onder ogen zien. Rekken heeft slechts een kleine protestantse gemeenschap - met momenteel in totaal slechts rond de 300 doopleden en belijdende lidmaten. Samengaan was noodzaak.

‘Woning timmeren’ Sedert 1634 had de Rekkense kapel namelijk al een zelfstandige status. Dit betekende, dat de Nederduits Gereformeerden recht hadden op een eigen predikant (én koster en schoolmeester). Daarvoor ressorteerde Rekken onder Eibergen. Pastoors en later predikanten van Eibergen gingen voor in de Rekkense kapel. Na de verzelfstandiging groeide vooral het aantal kerkgangers uit o.a. Vreden, Ahaus en Stadtlohn sterk. In november 1650 werd besloten dat de kapel mocht worden vergroot ‘ende bequam maken, dat alle de to(e)hoorders daarin sullen connen geadmiteerd worden, ende daar benevens een woning voor den predikant te timmeren,

Oecumene anno 2011. Palmpasen werd samen gevierd. Eerst in de r.-k. kerk. Daarna liep iedereen, pastor Marga Peters Christus op de ezel voorttrekkend, via de brug over de Berkel naar de Antonius. Muzikanten van Crescendo gingen voorop. In de Antonius werd de dienst gezamenlijk afgesloten door pastor Peters en predikant Struijk.

10

enz.’. Henricus Keitwerd(us) hield op 21 augustus 1651 zijn eerste preek. Van het eerste heilig avondmaal in oktober 1651 is bekend dat er twee keer zoveel gelovigen uit Vreden en omgeving meededen dan uit Rekken, nl. resp. 62 en 30. Destijds vormden Vreden en Rekken officieel één gemeente. De kerk werd op 26 juli 1653 ingewijd. Het gebouw, ‘een baken van het ware geloof’, had de respectabele lengte van 21 meter. O.a. de kerkgemeentes van Winterswijk, Groenlo, Neede en Zutphen hebben financieel bijgedragen. Een toren was er nog niet. Overigens waren er juist in de tijd daarop niet veel diensten vanwege de onlusten. Dat gebeurde pas weer sinds 1674, toen Rutger Kuiper of Cuppers (verlatijnsd tot Rutgerus Couper) predikant was. Hij bleef veertig jaar in Rekken. Hoe het in die periode met zijn gemeente is gegaan is niet meer te achterhalen. Hij heeft nooit iets in de kerkenboeken genoteerd… Ook zijn opvolger Joh. Everh. Bekking, van 1714 tot 1744 in Rekken, hield weinig bij. Alleen kerkenraadsverkiezingen. Daaruit kan worden opgemaakt dat tót 1738 verschillende Vredenaren in de kerkenraad zitting hadden. Over de ‘Reformierte Gemeinde von Rekken und Vreden’ heeft Pfarrer Jesse 100 jaar geleden een serie artikelen geschreven in het Ahauser Kreisblatt. Daarin kwam o.a. de samenwerking aan bod, maar hij had het ook veel over de problemen die de protestanten ondervonden. Over boetes en gedwongen verhuizing als men een gemengd huwelijk wilde aangaan, over het verplicht meedoen aan katholieke activiteiten, enz. In het begin van de 19e eeuw werd het klimaat voor de protestanten in Munsterland steeds gunstiger. Zij kregen (in 1845) een eigen kerkgemeenschap Vreden-Ahaus en in 1860 te Vreden een eigen godshuis. Bij diverse vieringen werden de Rekkenaren uitgenodigd, zoals in 1951, toen herdacht werd dat men 300 jaar terug samenging. (Wordt vervolgd.) TEKST: ANS TER HORST FOTO’S: ANS EN MARINUS TER HORST

In memoriam Hendrik Jan te Winkel Op tweede Pinksterdag 13 juni 2011 overleed Jan te Winkel thuis aan de Albert Schweitzerlaan. Hij was al jaren ziek, maar kon door liefdevolle zorg van zijn vrouw Dini thuis blijven. Geboren in Huppel werkte hij na school en opleiding als elektricien. Na zijn huwelijk met Dini Lammers kwam zijn wens uit om boer te worden en werkten ze samen op boerderij Kampers in Woold. Daar mochten ze ook hun dochter Marleen krijgen. In 2005 trokken ze daar weg, mede door Jans ziekte. Vader en dochter deelden dezelfde passie: de paarden. Ook hield Jan veel van muziek maken bij de koren waarbij hij betrokken was. Jan te Winkel werd 67 jaar oud. Zaterdag 18 juni kwamen we samen in een volle Jacobskerk, waar Jan en Dini in 1967 ook getrouwd waren en waar ze Marleen lieten dopen. Daar klonk met woorden en muziek hoe hij in het leven stond. Allerlei facetten uit zijn leven zetten we in het licht van de woorden van Paulus in Romeinen 13: Wees elkaar niets schuldig, behalve liefde. Ze werden in 1967 als trouwtekst meegegeven en dankbaar mochten we zeggen hoezeer deze woorden in hun leven waarheid zijn geworden. Voor de komende tijd wensen we zijn vrouw Dini, Marleen en Gideon en alle overige familie heel veel sterkte toe om zonder een geliefde man verder te kunnen. E. VAN GOOSWILLIGEN

Wilhelmina Frederika Korten-ten Pas Op 21 juni overleed Mien Korten in het ziekenhuis, waar zij 3 weken verbleef. Na een hartoperatie in 2006 heeft ze hele goede jaren mogen beleven, samen met haar man. Ze woonden in de Torenstraat, maar zouden juist nu verhuizen naar de Wamelinkhof. Opgegroeid op de Honeshof woonde en werkte ze na haar trouwen in Huize Weideman in Ratum. Mien was een vrouw die in haar leven veel gezorgd heeft in gezin en boerderij. Zorg voor ouders en grootouders, maar ook voor het eigen gezin met hun drie kinderen Jan, Ine en Bernie. Pas later in haar leven kwam er meer vrijheid om eens op vakantie te gaan en om lekker in eigen omgeving rond te fietsen. Ze hield erg van de natuur, vooral van bloemen. Ook was zingen haar liefhebberij en was ze tot haar 80e jaar lid van Con Amore. Ze bereikte de leeftijd van 87 jaar en mocht ruim 60 jaar daarvan lief en leed met haar man Herman delen. Zaterdag 25 juni kwamen we samen in de aula van crematorium Berkenhove om haar leven te gedenken. Haar dochter en de kleinkinderen verwoordden de band met moeder en oma, herkenbaar in wat zij ook voor anderen betekend heeft. We dankten in het licht van het scheppingsverhaal in Genesis 2 dat zij een zinvolle invulling van haar leven mocht hebben. Haar familie moet een zorgzame vrouw missen. We wensen meneer Korten een goede tijd in de Wamelinkhof toe en wensen de familie sterkte als het gemis voelbaar is. E. VAN GOOSWILLIGEN

enorme wilskracht om zichzelf te kunnen redden. Daarbij leefde ze vanuit haar geloof in God, die het haar naar Psalm 23 zegt aan niets deed ontbreken, ondanks de donkere dalen waar ze doorheen moest. Ze vond er bemoediging en rust in. Op dinsdag 28 juni kwamen we samen in de Balinkes om haar betekenis in het leven van haar familie te gedenken. Haar zoon Jan haalde vele mooie herinneringen op die ze ervaren hebben zoals het lied zegt dat tijdens het uitdragen werd gespeeld: tel uw zegeningen, tel ze één voor één. Met een dankgebed voor een gezegend leven hebben we haar naar haar laatste rustplaats gebracht. We wensen de familie sterkte toe in hun verdere leven. E. VAN GOOSWILLIGEN

Hendrika Johanna Slotboom-te Grotenhuis In de avond van vrijdag 24 juni overleed Riek Slotboom op haar kamer in de Berkhof. Haar laatste jaar was erg moeilijk vanwege haar ziekte die zich vorige zomer openbaarde. Enkele maanden na een operatie werd de hoop op herstel tenietgedaan en moest ze zich voorbereiden op haar sterven. Daar is ze bewonderenswaardig mee omgegaan, als we beseffen dat ze ook nog het verlies van haar man Johan moest verwerken, die op 9 april 2010 door een tragisch ongeval om het leven kwam. Dit moeilijke laatste jaar doet niets af aan het feit dat Riek bovenal een mooi leven mocht hebben. Geboren in Dinxperlo kwam ze door werk in de Wamelinkhof in Winterswijk terecht en leerde daar haar toekomstige echtgenoot Johan Slotboom kennen. Ze kregen twee kinderen, Sinie en Chris, en vier kleinkinderen, Frank en Bas, Hugo en Selina. De dierbare herinneringen aan heel veel gezamenlijke activiteiten mogen hen troosten. Riek Slotboom-te Grotenhuis werd 81 jaar. Donderdag 30 juni namen we afscheid in de aula van crematorium Berkenhove in Aalten. We lazen de trouwtekst uit Psalm 127 en enkele woorden van de theoloog Bonhoeffer die Riek erg hebben geholpen om de leegte door het plotselinge verlies van haar man te verwerken. We dankten God voor het leven haar gegeven. We wensen Sinie en Chris met hun gezinnen en alle overige familie Gods zegen toe in de komende tijd. E. VAN GOOSWILLIGEN

Johan Willem Korten Na een slopende ziekte is Wim Korten overleden, nog maar 70 jaar oud. Voor zijn kinderen en kleinkinderen kwam dit afscheid veel te vroeg. Wim heeft geen gemakkelijk leven gehad, maar gelukkig ook mooie dingen in zijn leven meegemaakt, en kunnen genieten. Hij mocht graag in de weer zijn met de tuin, bloemen en voetballen. Bijzonder genoten heeft hij van de kleinkinderen, op wie hij veel heeft gepast. Hij had humor, was attent en zacht van karakter, een goedzak. De narigheid en het verdriet die hij in zijn leven te verwerken heeft gekregen, maakten hem wel eens bitter. Vooral de laatste paar jaar, na het overlijden van zijn moeder, waren moeilijk. Maar in de laatste weken kregen de kinderen weer hun oude, warme vader terug. Op de dag van Wims begrafenis hebben zij met respect en dankbaarheid over hun vader gesproken. We wensen hen, de kleinkinderen en verdere familie veel sterkte toe en ook de troost van God, die ieder mens beziet met liefde en mededogen. DS. BERDIE MARSMAN

Jan Dirk Kruisselbrink De zorg werd thuis te zwaar. Daarom werd Jan zo`n 5 weken geleden opgenomen in Pronsweide, waar hij op 28 juni onverwacht overleed. Vijfentachtig jaar geleden werd hij geboren in het Woold, in een groot gezin. Hij kwam uiteindelijk terecht in Brinkheurne, Kottenseweg 108, met zijn Mina, met wie hij in 1955 was getrouwd. Hij werd ´Jan van de Buskers´, boer in hart en nieren. Hun gezin breidde zich uit met 4 jongens, en later kwamen er 4 schoondochters bij, die elk weer hun gezin stichtten. Zo werd Jan een schakel in de generaties. Daarover lazen we bij het afscheid: psalm 90, waar teruggekeken wordt en vertrouwd op de God die alle eeuwen en generaties met zijn liefde omspant. Ook Jan keek vaak terug op vroeger: toen was het toch ook goed? Waarom zou je dat veranderen? Hij was gauw tevreden en had moeite om met zijn tijd mee te gaan. Zowel op het boerenbedrijf, in de kerk als in de samenleving. Toch ging hij uiteindelijk overstag en dan was het ook goed. Hij was geen man van initiatieven, trad niet graag op de voorgrond. Moge het werk van zijn handen niet tevergeefs zijn geweest en ten goede komen aan wie naast hem ging en wie na hem komt. We wensen hen Gods hulp (ps.121) toe voor de toekomst. DS. FRANSIEN VAN KEULEN

Berendina Hendrika Wiggers-Wikkerink Op dinsdag 21 juni 2011 overleed Dine Wiggers op de leeftijd van bijna 86 jaar. Dat gebeurde onverwacht. Ze werd woensdagochtend in haar stoel gevonden en was blijkbaar de avond ervoor plotseling weggevallen. Voor haar kinderen en kleinkinderen een realiteit die ze de dagen erna tot zich moesten laten doordringen. Ze kijken echter bovenal met vele en mooie herinneringen terug op de moeder en oma die ze was. Geboren in Barlo groeide ze daar op en later in Miste. Na haar huwelijk met Henk Wiggers boerden ze ook in Miste. Daarna woonden ze op allerlei plekken, uiteindelijk aan de Bargerstegge, waar ze in 2002 haar man moest missen. Na een beroerte in 2007 verhuisde Dine naar de tijdelijke huisvesting van de Berkhof. Ze was een vrouw die genoot van haar liefde voor de natuur. Vooral vogels, en wat bloemen en planten betreft vooral cactussen, hadden haar liefde. Wat haar ook kenmerkte was de

11

De Jeugdwerkleider: Henry Schutte, 2nd level Markt 46, Tel. 530569, 06-41705571 e-mail: [email protected]

Doekamp Roemenië Zaterdag 2 juli, heel vroeg in de ochtend, is er een groep jongeren naar Roemenië vertrokken. Zij gaan tot en met 16 juli aan de slag voor de stichting Pentru Voi in Timişoara. Deze stichting heeft tot doel een beter leven te creëren voor mensen met een verstandelijke handicap. De jongeren gaan klussen bij de ouders van deze mensen.

Een greep uit de projecten die gepland staan: * Voor een moeder en dochter die samen in een klein flatje wonen, wordt een keuken op het balkon gebouwd. Het flatje heeft één slaap- en woonkamer en de moeder slaapt momenteel in de keuken.

* Voor een gezin met een ‘stomme’ zoon worden allerlei hand- en spandiensten verricht.

Aan het einde van het Doekamp zijn een paar dagen vakantie in Boedapest ingepland, om weer bij te komen van al het geklus.

* Bij een gezin waarvan de vader werkloos, is worden de keuken en badkamer gerenoveerd. Bela Bartok, een Hongaarse school in Timişoara, hier overnacht de groep.

Dagindeling: 7.00 uur 7.30 uur 8.15 uur 9.00 uur 16.30 uur 17.30 uur 18.30 uur 20.30 uur

opstaan ontbijt klaar maken voor projecten klussen terug op Bela Bartok evaluatie, dagafsluiting eten in de stad vrije avond

De groep die 2 jaar geleden naar Roemenië is geweest. De uiterste inleverdatum voor de volgende kopij is 2 augustus 2011

Tijd voor ontspanning.

12