Kerkenwerk. Uitgave van de Protestantse Gemeente te Winterswijk Verschijnt één keer in de drie weken

Kerkenwerk 10e jaargang nummer 155 • Donderdag 25 oktober

Uitgave van de Protestantse Gemeente te Winterswijk • Verschijnt één keer in de drie weken Bijbelrubriek

PAGINA

Geloof of religie?

Het was zo’n heel groot, vergeeld stuk papier, ingewikkeld opgevouwen tot een klein vierkant boekwerkje. Op de voorkant een portret van Luther, de rest van het papier gevuld met ingewikkelde woorden, genummerd van 1 tot 95. Toen ik ze voor het eerst zag, kon ik er werkelijk nog geen touw aan vastknopen. Later begreep ik dat de stellingen niet met een touwtje waren opgehangen, maar (volgens de overlevering) op de deur waren vastgespijkerd. De handel in aflaten was ten tijde van Luther een leuke bron van inkomsten voor de kerk. In zijn 95 stellingen keert Luther zich dan ook fel tegen deze handel, die vooral de kerk ten goede leek te komen. Bovendien, zo stelt hij: ‘Iedere willekeurige christen, die waarlijk berouw toont, heeft volledige kwijtschelding van straf en schuld; die komt hem ook zonder aflaatbrieven toe’. Sloeg Luther met het vastspijkeren van z’n 95 stellingen op de deur van de slotkapel van Wittenberg, wel de spijker op de kop? Ik bedoel: kon men de handel in aflaten zomaar afschaffen? Het was toen toch een deel van het geloof? Arme gelovigen! De Canadese godsdienstwetenschapper Cantwell-Smith maakt onderscheid tussen geloof en religie. Hij ziet geloof als een basisvertrouwen in de bron van de werkelijkheid waarin wij leven. Religie ziet hij als de opvatting, praktijk of stroming waarin dit geloof tot uiting komt. Religie is dus de verschijningsvorm van geloof: er is slechts één geloof, met vele religies. Áls dat zo is, protesteerde Luther dus niet tegen het geloof, maar tegen een religie! Het hangt nauw met elkaar samen, maar proeft u het verschil? Door de jaren heen is er ontzettend veel veranderd in het religieuze landschap, maar dat hoeft niet te betekenen dat het geloof ook is veranderd! Kerkgebouwen, aflaatbrieven, liedbundels en nog vele andere zaken kwamen (en gingen) door het werk van mensenhanden, maar zegt dat iets over het/uw geloof? Kan het één zonder het ander? Kunt u er voor uzelf nog een spijker aan vastknopen? Gelovig, religieus, religieuze gelovige, gelovige religieus…? Janieke Mollenhorst

Kinderen van God

3

PAGINA

Van geslacht op geslacht

9

PAGINA

12

Waar Woord en Toon elkaar wijden troostrijke toonzettingen van de zaligsprekingen

De zaligsprekingen uit het Evangelie van Matteüs vormen het openingsakkoord van de zogenaamde ‘bergrede’. Jezus neemt het in de zaligsprekingen op voor armen, treurenden, zwakkeren, idealisten en vredezoekers: hij prijst hen als het ware ‘gelukkig’ met hun positie. In dit artikel geen exegese van de prelude op de ‘bergrede’. Kerkmusici zijn als schoenmakers en die leest… en als kerkmusici het de Eeuwige willen duiden, dan doen zij dat met muziek. In de speelruimte waar Woord en Toon elkaar wijden.

bundel Tussentijds staat een lied van Henk Jongerius (nr. 59). Het nieuwe liedboek dat in 2013 zal verschijnen zal ongetwijfeld meer aandacht besteden aan de zaligsprekingen.

De NBV heeft de Zaligsprekingen ingeruild voor de Geluksprekingen. Wat betreft klinkers en klank een flinke aderlating. Als cantor zoek ik mijn heil liever bij de open ‘a’ van zalig dan bij de ‘stomme ‘ù’ en kelige ‘g’ en ‘k’ van gelukkig. Ook de Statenvertaling 1637 en de NBG-vertaling 1951 zoeken haar heil in dat zálige net als de Naardense Bijbel van vertaler Pieter Oussoren: zalig de armen van geest want van hen is het koninkrijk der hemelen; zalig wie treuren, want zij zullen worden getroost zalig de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven zalig wie hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen worden verzadigd; zalig de barmhartigen, want zij zullen erbarming ondervinden, zalig de reinen van hart want zij zullen God zien; zalig wie vrede sluiten, want zij zullen zonen van God genoemd worden; zalig wie worden vervolgd vanwege een rechtvaardige zaak, want van hen is het koninkrijk der hemelen; zalig zijt ge wanneer ze u zullen beschimpen en vervolgen en al wat boos is zullen zeggen, tegen u vals getuigend vanwege mij; verheugt u en jubelt, want in de hemelen is uw loon groot; zó immers hebben ze de profeten vóór u vervolgd! De zaligsprekingen hebben in de erediensten van de Oosters-orthodoxe kerk een vaste plaats. Al eeuwenlang worden ze elke zondag gezongen in de heilige liturgie van Johannes Chrysostomos. Hier in het Westen hebben we geen vast liturgisch moment voor de zaligsprekingen, niet in onze zondagse eredienst, noch kerkelijk jaar of leesrooster. Misschien is november de meest geëigende periode om de troostrijke en pastorale woorden van Matteüs klank te geven. Veel kerken staan stil bij momenten als Allerheiligen (1 november), Allerzielen (2 november) en zondag Voleinding (dit jaar 25 november). Zowel de uitvoerende (zender) als de luisteraar (ontvanger) zijn in deze periode afgestemd (getuned) op de spiritualiteit van de zaligsprekingen. Het Liedboek voor de Kerken heeft geen lied dat de Matteüs-perikoop uitzingt. Wel een paar liederen die er min of meer naar verwijzen of op doorborduren (gezang 21: 3, 5, 6; gezang 325: 5). In de

De Estse componist Arvo Pärt 

Foto: Tonu Tormis

Onze PGW-cantorijen hebben meerdere toonzettingen van de zaligsprekingen in hun repertoire. Zo zingt de Zonnebrinkcantorij in de dienst van zondag Voleinding een motet van Willem Vogel. Vanuit een eenstemmige aanroep ‘Zalig….!’ vult het koor de bede meerstemmig aan, de gemeente beaamt een en ander met een refrein: ‘Verheug u en juich, want uw loon is groot in de hemelen.’ In de koorvesper van 11 november zingt de Jacobscantorij een heel bijzondere toonzetting van de zaligsprekingen: The Beatitudes. Het is een compositie van de oorspronkelijk uit Estland afkomstige componist Arvo Pärt. Pärt werd geboren in 1935 en studeerde aan het conservatorium van Tallinn. Aanvankelijk componeerde hij ‘met zijn tijd mee’. Dat wil zeggen dat invloeden te horen waren van tijdgenoten als Bartók, Prokofjev, Sjostakovitsj en Schönberg. In de jaren ’60 raakte hij in een spirituele en compositorische crisis. Hij ging op zoek naar een andere muziektaal en bestudeerde Gregoriaans en muziek uit de Middeleeuwen en de Renaissance. Ook trad hij in die tijd toe tot de Russisch-orthodoxe kerk. Pärt ontwikkelde een geheel eigen klankwereld. In 1980 ontvluchtte hij zijn toentertijd door Rusland bestierde geboorteland en vestigde zich in Wenen, later in Berlijn. In The Beatitudes horen we Pärt op zijn best. Hij buit het zangrijke Engels maximaal uit, boetseert serene koorklanken, speelt met de stilte. Zo lijkt hij de Zaligsprekingen op een nog hoger spiritueel niveau te brengen. Het stuk voert in een langzaam crescendo naar een krachtig ‘Rejoice!’ (‘Verheugt u!’), gevolgd door een krachtig, bijna uitbundig naspel op orgel dat vervolgens weer eindigt in verstilling. Hartelijk welkom bij Musica Jacobi- koorvesper van 11 november (19.00 uur, Jacobskerk) en de dienst op zondag Voleinding (25 november 10 uur, Jacobskerk). Daar waar Woord en Toon elkaar wijden. Wim Ruessink

Colofon Kerkenwerk wordt uitgegeven door de Protestantse Gemeente te Winterswijk. De redactie is verantwoordelijk voor het al dan niet plaatsen van artikelen en kan besluiten tot aanpassing/ inkorting. Overname van artikelen uit Kerkenwerkis mogelijk na toestemming van de eindredactie en met bronvermelding.

Redactiesamenstelling: • Naomi van der Linden: kerkdiensten, kerkelijke en kerkgerelateerde activiteiten (agenda) en mutaties • Annie de Ruijter: sectieberichten en in memoriam • Henk Vis: columns, hoofdartikelen, algemene kopij en jeugdnieuws • Ans ter Horst: speciale projecten • Eindredacteur: Henk Vis

HE R S T E L onjuiste gegevens - op de website via [email protected] - in Kerkenwerk via www.pgwinterswijk.nl link Kerkenwerk, kopij eindredacteur

Hoe staat het met uw bijdragen aan de kerk? Toegezegd bij de Actie Kerkbalans 2012: € 541.717,=

Inleverdatum van kopij: uiterlijk 6 november 2012 vóór 12.00 uur. Inlevering kopij alleen als volgt: Als bijlage in Word 5.0 of hoger, uitsluitend via www.pgwinterswijk.nl Geen e-mail? Handgeschreven kopij? Neem dan contact op met dhr. Jan Hartemink, Jasmijnlaan 10, '51 33 69 of met mevr. Ini Helmink, H. Mulierweg 38, '51 90 09. Meegeleverde foto’s dienen minimaal 1 Mb te zijn.

Kerkenwerk verschijnt weer op 15 november 2012. Advertenties: [email protected] Dick Wensink, '06-14 53 41 54

Klachten over de bezorging: Graag melden bij het Kerkelijk Bureau.

Abonnementen niet-leden Informatie bij het Kerkelijk Bureau.

Kerkgebouwen en kosters Jacobskerk: Markt 1, Winterswijk, '52 23 03 Koster: Mevr. T. ten Dolle-Kempink, '06-23 53 05 08 Hulpkosters: Mevr. I. Ruesink, mevr. B. Wijnveen-Oonk en dhr. H. Aalbers ([email protected])

Zonnebrinkkerk:

Zonnebrink 61, '51 22 04 Koster en hulpkosters: zie Jacobskerk

Kerkelijk Bureau PGW Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk '51 23 95, www.pgwinterswijk.nl ([email protected])

Kerkenraad PGW [email protected] Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk

College van Kerkrentmeesters ([email protected]) Bankrekening 69.99.46.557 Voorz. mevr. B.J.A. SchreursSchunselaar, '51 42 58

College van Diakenen ([email protected]) Bankrekening 37.12.03.759

Jeugdwerkleider Vacant, p/a Markt 46, ' 53 05 69

Kindernevendienstcommissie Elsbeth Hennink, '51 57 12 Voor de groepen 1 t/m 8 basisschool.

Kinderoppasdienst Anita Jentink, '56 23 87

Grafische verzorging www.beeld-en-ontwerp.nl

Inmiddels ontvangen per 15 oktober 2012: € 463.653,=. Dat is 85,5%. Alle gevers: hartelijk dank! Laten we met elkaar volhouden tot het toegezegde bedrag bereikt is. Ten bate van ons kerkenwerk! De kerkrentmeesters

Afscheid van Kerkenwerk Terwijl ik de kop boven dit artikeltje tik, komt er een ‘klem’ om mijn maag. Ik heb een besluit genomen: na 9 jaar, dat is 147 nummers van Kerkenwerk, stop ik met mijn redactiewerk en mijn nog maar net begonnen eindredactiewerk. Het kerstnummer 2012 zal het laatste blad zijn waaraan ik als redacteur meewerk. Dat besluit was er niet zomaar, daar zijn heel wat gesprekken en overdenkingen aan voorafgegaan. Het conflict in onze kerkelijke gemeenschap heeft daarin bijzonder zwaar gewogen. Pogingen om wat tegenwicht te bieden aan alle onrust, via diverse artikelen in Kerkenwerk, zijn in een diep gat van zwijgzaamheid en niet-reageren verdwenen. Dat doet pijn, want je bijdragen lijken geen verschil te kunnen maken in wat mensen overwegen en besluiten te doen. Onverschilligheid is een destructieve kracht. Als je tegen een vrijwilligerstaak gaat opzien, wordt het tijd dat je er mee stopt. Daarmee komt er ruimte voor nieuwe mensen met nieuwe ideeën over ons kerkblad! Wie gaat die uitdaging aan? Dat die vraag nu (15 oktober 2012) nog niet beantwoord is, bezorgt mij dat vervelende gevoel rond mijn maag. Houdt ons voorons-en-door-ons-kerkblad straks op te bestaan… en ben ik daar dan de oorzaak van? Nee toch! Dank aan alle (oud-) redactieleden met wie ik mocht samenwerken en die dapper volhouden! Dank aan u, lezers van Kerkenwerk, die af en toe reageerde op schrijfsels van mijn hand en foto’s uit mijn camera. Henk Vis

2

Na de gemeente-avond Het uitgebreide moderamen heeft op 10 oktober de gemeenteavond van 3 oktober in een lange maar openhartige sessie geëvalueerd. Daarbij heeft ze ook heel kritisch naar haar eigen rol op die avond gekeken. De reacties die per mail en per brief bij de scriba en bij de interim-voorzitter en andere leden van de kerkenraad waren binnengekomen, zijn ook allemaal besproken. Voorlopig zal alleen de ontvangst van brieven en mails bevestigd worden omdat het moderamen eerst ook de Kleine Kerkenraad haar reactie wil laten geven op de gemeenteavond, de brieven en de mails. Daarom is er besloten op 23 oktober een extra (besloten) vergadering van de Kleine Kerkenraad te beleggen. Daar komt ook de brief ter sprake van een aantal gemeenteleden die een nader gesprek willen met de Kleine Kerkenraad. Jacqueline van der Vinne en Susan te Paske gaan, na overleg met het moderamen, aan de slag met het organiseren van een kindermusical. Het zoeken naar een eigen voorzitter voor de kerkenraad gaat ondertussen door. Na afloop van de moderamenvergadering kwam het bericht binnen dat ds. Fransien van Keulen per 1 november weer volledig haar taak als gemeentepredikant op zich zal nemen. En dat betekent dat zij ook weer, naar rato van haar werktijd, mee gaat doen in het leiden van erediensten. Wim den Braber, voorzitter a.

Gedane zaken nemen geen keer De laatste gemeenteavond heb ik gedeeltelijk bijgewoond en ik ben geschrokken van de grimmige sfeer. Na een jaar van problemen blijkt dat er nog steeds met scherven wordt gegooid en scherven moeten worden geraapt. Ik sta in dit conflict slechts aan de zijlijn. Maar het laat me geenszins onverschillig, omdat het gemeentegebeuren mij en vele anderen aan het hart gaat. Wat voor mij vaststaat is dat er begonnen moet worden aan een oplossing: wat zijn onze kansen en mogelijkheden. Achterom kijken levert niets op, maar van de fouten kunnen wij wel leren. Onlangs stond er op mijn scheurkalender ‘Wanneer je in een conflict beide blijft touwtrekken kom je nooit tot een oplossing’. Dat betekent dus: beide water bij de wijn doen, niet gemakkelijk, maar mijns inziens de enige oplossing. ‘Nieuwe’ mensen, die zonder wrok en rancune bereid zijn hieraan mee te werken zouden aan de opbouw kunnen beginnen. Van harte hoop ik dat de Protestantse kerk in Winterswijk een nieuwe fase zal ingaan en ik wens een ieder veel wijsheid toe. De preek van Fransien (30 september) en/ of het stuk van Chris de Jonge in Kerkenwerk nr. 152 is hierbij een mooie leidraad. Mariejan Wientjes

Ziekte van onze Koster-beheerder Graag wil onze koster-beheerder Tineke ten Dolle - voor zover haar gezondheid dat toelaat - af en toe haar taak als koster of beheerder weer even op zich nemen. Op deze wijze blijft ze op een plezierige manier betrokken bij het werk dat haar zo lief is, haar werkomgeving en haar collega’s. Tineke begrijpt goed dat u graag wilt informeren naar haar gezondheid, maar u kunt zich zonder twijfel voorstellen dat dit voor haar erg moeilijk is. Wij verzoeken u dan ook vriendelijk om haar daarmee niet te belasten. U steunt haar het meest door een opgestoken hand, een glimlach of een knipoog. De Deeltaakgroep Personeel & Organisatie van het College van Kerkrentmeesters

Zenders en Ontvangers Ooit moest ik een cursus communicatie volgen. We moesten in een kring gaan staan, met onderling een meter afstand, zodat we niet konden horen wat de één tegen de ander zei. De inleider vertelde aan de persoon rechts van hem een kort verhaal, met het verzoek dat door te vertellen aan de persoon die weer rechts van hem (of haar) stond en zo ging het verhaal fluisterend van persoon tot persoon, van oor tot oor. Voorziet u al wat er gebeurde? Inderdaad, toen de laatste persoon in de kring moest vertellen wat de inleider zou hebben verteld, bleek dat er van de oorspronkelijke boodschap niet veel meer over was. Hoe is het mogelijk denk je dan! De inleider legde geduldig uit dat dit komt omdat we allemaal mensen zijn met een ‘eigen gehoor’, ofwel: we zijn allemaal anders, we hebben allemaal een ander leven geleid en zo andere ervaringen, we leggen andere accenten en ga zo maar door. Kortom: het valt niet te voorkomen. Of toch? De inleider ging verder: er zijn zenders en ontvangers; de zenders vertellen hun boodschap, de ontvangers horen de boodschap aan. Zowel zender als ontvanger hebben in de communicatie een uiterst belangrijke rol: de zender moet verschrikkelijk goed nadenken over WAT en HOE hij zijn boodschap gaat vertellen, de ontvanger moet bereid zijn goed te luisteren naar de boodschap. De zender moet daarna bij de ontvanger controleren of de boodschap is overgekomen zoals hij bedoelde en moet bereid zijn het zonodig nog eens opnieuw en misschien wat anders te vertellen. Waarom ik mijn cursusje van toen met u deel? Niet omdat ik het allemaal zoveel beter weet dan wie ook, maar wel omdat ik vind dat we met elkaar in gesprek moeten blijven, hoe anders we ook zijn. Samen in gesprek blijven, waarbij we ons moeten richten op wat de inleider ons destijds probeerde aan te leren. Zo voorkom je dat we elkaar niet begrijpen, zo voorkom je dat je misschien wel eens wat zegt waarvan je later spijt hebt, zo zorg je er samen voor dat er ook een echt gesprek ontstaat. Ongetwijfeld zullen er na het lezen van dit nummer van Kerkenwerk weer vele gesprekken volgen, misschien op de manier die de inleider aangaf? Cees F. de With, gemeentelid

Bijbelrubriek De Bijbelvertaling van Luther

In deze Bijbelrubriek wil ik, nu het bijna Hervormingsdag (31 oktober) is, stilstaan bij het lezen en vertalen van de Bijbel in de tijd van de Reformatie. Te simpel beeld Het simpele beeld dat veel mensen hebben van die tijd is het volgende. De kerk was vervallen, gaf zich over aan machtsmisbruik en bijgeloof, en verbood de mensen het lezen van de Bijbel. Toen kwam opeens Maarten Luther en gaf de Bijbel terug aan het volk door deze in de eigen volkstaal te vertalen.

De werkelijkheid Dit beeld is ongenuanceerd. Ik wil het hier corrigeren als het gaat om de betekenis van de Bijbelvertaling van Luther. Om te beginnen moet men bedenken dat de meeste mensen toen helemaal niet konden lezen en dus sowieso geen baat hadden bij Bijbels, in welke taal dan ook geschreven. Voor de meeste mensen waren in die tijd de bediening van de sacramenten en de heiligenverering de belangrijkste genademiddelen. Meer verlangde men niet. Ook moet niet vergeten worden dat pas in de 15e eeuw de boekdrukkunst opkwam. Toen pas kon men op veel grotere schaal boeken verspreiden. Daarvóór was men aangewezen op handschriften. Die werden voornamelijk in kloosters en op universiteiten gebruikt, daarbuiten nauwelijks. Deze situatie relativeert de opvatting dat de kerk de mensen het lezen van de Bijbel verbood. Wel is waar dat de kerk geen voorstander was van het vertalen van de Bijbel. Men was bang voor onoordeelkundig gebruik van de Bijbel en vreesde dat daar alleen maar tweespalt van zou komen.

De Vulgata en andere vertalingen Binnen de kerk genoot de Vulgata, de Latijnse vertaling van kerkvader Hiëronymus, alom gezag. Toch waren er ook andere vertalingen van de Bijbel in omloop, zowel gedeeltelijke als hele, eerst in handschrift later ook in druk. Zo verschenen er tussen 1466 en 1487 meer dan tien Duitse Bijbeldrukken en bijvoorbeeld in 1477 ook een Nederlandse vertaling. Luther was dus niet de eerste die de Bijbel in de eigen volkstaal vertaalde. Wat was er dan zo bijzonder aan zijn vertaling?

Verhaal voor de kinderen Weten van goed en kwaad Naar Genesis 2 en 3 Ergens in de tuin waar de mens en de vrouw leven, woont een slang. Op een dag maakt Eva een wandeling door de tuin en ze kijkt naar alle prachtige bomen en struiken en bloemen, al het moois dat te zien is in Gods goede schepping. Dan zegt de slang tegen haar: ‘Jullie mogen niet van àlle bomen eten, is het niet?’ ‘Nou’, zegt Eva, ‘van alle bomen mogen wij de vruchten eten, behalve van de boom in het midden van de tuin. Daarvan heeft God gezegd: ‘Eet daar niet van en raak hem zelfs niet aan, want dan zul je de dood sterven’. ‘Ach’, zegt de slang, ‘dat valt wel mee. Sterven zul je niet maar je zult wel, net als de goden, weten van goed en van kwaad’. Eva kijkt naar de vruchten van de boom. Ze zien er goed uit. En is het niet aanlokkelijk om te weten van goed en van kwaad…? Ze plukt een vrucht en neemt een hap. Ze geeft er ook van aan Adam en ook hij eet ervan…

Desiderius Erasmus, geportretteerd door Hans Holbein (de Jonge)

Luthers werkwijze Aan de tot dan toe bestaande vertalingen lag de gezaghebbende tekst van de Vulgata ten grondslag. Maar Luther werkte vanuit de oorspronkelijke grondtalen. Misschien niet zo goed als sommige Humanisten, beheerste hij zowel het Grieks als het Hebreeuws. Voor het Nieuwe Testament maakte hij gebruik van de Griekse tekst zoals Erasmus die op grond van enkele handschriften had laten uitgeven. Op de werktafel van Luther lagen de oorspronkelijke teksten en verschillende Latijnse vertalingen naast elkaar, zo kwam hij tot zijn eigen vertaling.

De betekenis van Luthers vertaling Het bijzondere van Luther was dus, dat hij los van het kerkelijk gezag werkte en met hulp van de toenmalige wetenschap. Zo kon hij zich een zelfstandig oordeel vormen en in zijn vertaling reformatorische opvattingen laten terugkomen. Zijn vertaling, meer naar de geest dan naar de letter, werd van grote betekenis voor de ontwikkeling van de Reformatie en de Duitse taal en zou een belangrijke hulp worden voor kerkhervormers en Bijbelvertalers in andere landen.

Het is alsof er een wolk voor de zon schuift. Adam huivert en kijkt Eva aan en ziet dat zij ineens ook kippenvel heeft. ‘Ik heb het koud en ik ben bang’, zegt Eva. ‘Ik ook’, zegt Adam, ‘we lopen hier ook maar rond in ons blootje’. Ze voelen zich plotseling heel klein.

Dan horen ze de stem van God. Hij wandelt door de tuin in de koelte van de avond. Adam en Eva verstoppen zich in de struiken. Ze durven God niet onder ogen te komen. De Heer God roept hen: ‘Adam, waar ben je?’ Adam zegt: ‘Ik hoorde Jouw stem in de tuin en toen werd ik bang, want ik ben naakt’. De Heer vraagt aan Adam: ‘Wie heeft jou verteld dat je naakt bent? Heb je gegeten van de boom zodat je nu weet van goed en van kwaad?’ Dan antwoordt Adam: ‘De vrouw die Jij mij gaf tegenover mij, die gaf mij van de boom en toen at ik’. De Heer zegt tegen Eva: ‘Wat heb je gedaan?’ En Eva zegt: ‘De slang heeft mij verleid. Die zei dat ik wel van de boom mocht eten, zodat ik zou weten van goed en van kwaad’. De Heer zegt: ‘Je weet nu van goed en van kwaad, je weet nu wat sterven is, je bent net als de goden geworden. Daarom kun je niet in mijn mooie tuin blijven wonen. Je moet de wereld in. Dat zal niet gemakkelijk zijn. Adam, jij zult hard moeten werken voor je brood van alledag. Eva, het zal jou moeite kosten om kinderen op de wereld te zetten’. Dan maakt de Heer mantels voor Adam en Eva, zodat ze zich kunnen beschermen tegen de kou van de nacht. Hij stuurt hen weg uit de tuin om te gaan werken op de grond waaruit ze gemaakt zijn. Engelen bewaken de toegang tot de tuin. Ze hebben alleen elkaar… en de Heer God, hun Schepper. Tekst: Henk Vis Illustraties : Willeke Brouwer

Theo Parmentier

De weg terug ik volg de weg terug van geloofsopvattingen vastgelegd in leer en dogma gebonden tussen harde kaften onwrikbaar versteend geloof der vaderen (en moederen?) waar ik niet los van ben maar waarvan ik mij wil bevrijden omdat ademnood mij daartoe noopt

Moedervogel

adem mij in, Heer opdat ik leef tegenover hen die mij lief zijn uw Naam ter eer Henk Vis

als een sterke moedervogel vloog je met mij op je rug vroeger, toen ik nog heel klein was steeds vooruit, en nooit terug

vloog je met je brede wieken onder mij en ik, doodop, liet me vallen in de ruimte en je ving me altijd op

kleine vogels worden groter voor zelf vliegen was ik bang toch moest ik het ook gaan leren en jij riep: ga maar! ik vang!

en je droeg me op je vleugels zelf weer vliegen hoefde pas als ik lekker had geslapen en helemaal op krachten was

gaf ik angstig een paar slagen riep ik: mama, help me toch! zei je: durf maar vrij te zweven als je valt, ben ik er nog

lieve God, ik vlieg nu zelf met vrije, lichte vleugelslagen maar als ik even niet meer kan ben Jij er dan om mij te dragen? Gerrie Huiberts

3

Fr. van Keulen

B.W. Marsman

J.T. Parmentier

Zuilenesstraat 46 7101 BC Winterswijk tel. 51 23 34

Tuunterstraat 26-1 7101 EG Winterswijk tel. 53 49 81

Tuunterstraat 26-1 7101 EG Winterswijk tel. 53 49 81

e-mail:

e-mail:

e-mail:

[email protected]

[email protected]

[email protected]

Secties: De Hazelder, Miste/Corle

Secties: Windmolenveld, Woold

Secties: Oostervoort/De Rikker

Vorige keer had ik keurig op tijd mijn kopij ingestuurd. Precies een week later kwam het sectiebericht bij onze redacteur aan, dus te laat. Zijn dat de wonderen van techniek? Hoe het ook zij, deels zal ik de berichten - voor zover niet verouderd - hieronder alsnog vermelden.

Sectie Hazelder en Miste/Corle In het sectieteam Hazelder hebben we helaas afscheid moeten nemen van onze beleidsouderling Kees Spek, die om gezondheidsredenen zijn ambt heeft moeten neerleggen. Ook in de sectie Miste/Corle is hij een tijdlang als bezoekouderling werkzaam geweest. We danken hem voor al zijn inzet en trouw! Door zijn aftreden ontbreekt het in sectie Hazelder aan een beleidsouderling. Gelukkig neemt bezoekouderling Bea Mallegrom het werk van voorzitter voorlopig waar. Op zondag 4 november bent u van harte welkom in de buurtschapsdienst van Miste/Corle, die weer in de Twee Bruggen gehouden wordt. We beginnen om 10.00 uur. Voorganger is Gerrie Zemmelink uit Aalten, die tijdens mijn ziekteverlof ingevallen heeft in onze secties. Het Meddo`s koor o.l.v. Els Venneker is onze gast, die met en voor ons zal zingen. Ik hoop u daar te ontmoeten!

Uitbreiding werktijd

Weer wat werk Na vier weken van eerste voorzichtige stapjes naar werkhervatting mag ik mijn werktijd nu verdubbelen naar 10 uur per week. Op halve kracht vooruit, dus. En dat ook weer voor vier weken. ‘k Beleef het een beetje als een langzaam proces van revalidatie onder toezicht van een behoorlijk strenge dokter! Want te ver vooruit kijken (of hollen) mag ik beslist nog niet. Dus ga ik voort op de ingeslagen weg van vooral bezoeken en andere sectie werkzaamheden. En dan hoop ik maar dat u en ik daar wat aan zullen hebben en dat er bij al dat werken van professionals èn vrijwilligers weer eens wat zon doorbreekt voor onze gemeente, als was het een glimlach van Boven… Vrede en alle goeds gewenst! Ds. Berdie Marsman

Giften Via bezoekmedewerkster Alie Smit hebben we 3 giften mogen ontvangen voor de wijkkas: 2 x € 10,= en 1 x € 5,=. Gemeenteleden, namens de wijk, bedankt voor de giften! Gegroet, Mieke Hermsen-Grevers

E. van Gooswilligen

Langzaam maar zeker heb ik mijn werktijd uitgebreid. De laatste weken zit ik op ongeveer ¾ van mijn officiële ‘aanstelling’. In de komende tijd hoop ik steeds meer sectiewerk op me te nemen. Momenteel staat Gerrie Zemmelink gelukkig ook nog steeds paraat voor het werk in onze secties. Er zijn immers al activiteiten met en door haar voorbereid zoals de komende buurtschapsdienst in Miste/Corle. Vanaf november hoop ik weer mijn volledige werktijd in te vullen en word ik geacht ‘hersteld’ te zijn. In de afgelopen twee jaar hebben we met 3,6 collega-predikanten het werk van 5,6 grotendeels gaande gehouden. Het is duidelijk - in ieder geval voor mij - dat dat gewoon niet meer lukt. Nu definitief is besloten dat er geen nieuwe collega bij zal komen, zijn we als predikanten op zoek naar onze taken en de prioriteiten daarin, waardoor er helaas ook activiteiten buiten de boot zullen vallen. We willen graag ingezet worden op taken waar we goed in zijn en die naar onze visie zinvol zijn. Een heleboel taken waren immers zo vanzelfsprekend geworden vanuit het verleden. In de kerkenraad zal daarover gepraat en beslist moeten worden. Dan zal duidelijk worden waar de gaten vallen en wat de kerkenraad te belangrijk vindt om te laten liggen. En zal er gekozen moeten worden tussen (meer) vrijwilligerswerk of (andere) professionele ondersteuning. Voor de kerkenraad dus veel werk aan de winkel. Allereerst om een lijn uit te zetten en daarna de ‘poppetjes’ in te vullen. Wijsheid en lef toegewenst! Ds. Fransien van Keulen

Giften De afgelopen weken hebben we giften mogen ontvangen voor de wijkkas; Via bezoekmedewerkster Ineke Klomps: 1 x € 15,=, 3 x € 10,= en 1 x € 5,= Bedankt voor deze giften! Gegroet, Mieke Hermsen –Grevers

www.pgwinterswijk.nl voor al uw kopij en info

4

Consulent voor: Scholtenenk/ Hakkelerkamp

Nu ik een aantal weken lid ben van het moderamen van de kerkenraad, heb ik meteen gemerkt dat dat werk veel tijd vraagt. Tijd die dan weer ten koste gaat van andere zaken. Toch heb ik straks de weken na mijn herfstvakantie hopelijk wat meer tijd voor pastoraal werk. Gelukkig is ds. Fransien van Keulen teruggekeerd in haar werk. Zij neemt nu ook weer preekbeurten op zich. In de maand november ga ik niet voor in kerkdiensten, zo heb ik dan weer wat meer ruimte voor andere zaken. Ik zeg wel met nadruk ‘hopelijk’ meer tijd voor pastoraat, want in de huidige situatie kan er ook zo weer ander werk op mij afkomen. Op zondag 2 december is er een Y & H dienst, waarin ook gedoopt zal worden. Er is op dit moment in ieder geval één dopeling aangemeld. Mochten er nog meer mensen zijn die aan dopen denken of aan het laten dopen van hun kind, laat het mij dan weten. Met een hartelijke groet, Ds. Theo Parmentier

Giften Via Fons Klein € 20,= Via Rikie Boerman 2 x € 5,=

C. de Jonge

Meijerink 27 7101 VZ Winterswijk tel. 53 63 61

W. Dreeslaan 44 7103 JG Winterswijk tel. 53 07 76

e-mail: [email protected]

e-mail: [email protected]

Secties: Balinkes, Zuilenes,De Pas, Bargerbosch en Meddo

Secties: Centrum, Huininkmaat/ Bomenbuurt, Kotten/Brinkheurne en Pelkwijk

Geboren We ontvingen bericht van de geboorte van Willem Maarten Huiskamp op 27 juli 2012. Willem is de derde zoon van Mathijs en Irene Huiskamp, Morgenzonweg 132, en broertje van Wessel en Thomas. We wensen het jonge gezin veel geluk met de gezinsuitbreiding en hopen met jullie op een gezegende toekomst. Uit dankbaarheid voor dit wonder van leven willen we op 9 december in de Jacobskerk de doop van Willem vieren.

Vrijwilligersavond Als waardering voor uw inzet als vrijwilliger in en namens onze wijk wordt deze avond gehouden in de prachtig gerenoveerde grote zaal van de Zonnebrink. Als dank u wel aan al die mensen die de kerk een gezicht geven. We hebben Ds. Hans Hinkamp uit Lichtenvoorde te gast en hij zal ons een programma aanbieden. Alle vrijwilligers hebben een uitnodiging ontvangen. Mocht u onverhoopt geen uitnodiging hebben ontvangen, maar u bent wel actief geweest in onze wijk, weet dan dat ook u hartelijk welkom bent. De avond is op vrijdag 2 november, we beginnen om 20.00 uur, maar komt u rustig al wat eerder binnenlopen om elkaar te ontmoeten.

Giften Voor de wijkkas ontving de penningmeester via Annie Meinen € 10,= en via Johanna Pennings € 10,=. Hartelijk dank. Met een vriendelijke groet, Evert van Gooswilligen

Consulent voor: Huppel/Henxel/ Ratum

Terugblik op de sectievergaderingen In Huppel/Henxel/Ratum mochten wij Fieke Holleman in ons midden welkom heten. Zij komt als bezoekmedewerkster het sectieteam versterken. In onderling overleg zal worden bepaald welke adressen zij onder haar hoede krijgt. Met de vier andere sectieteams hebben wij in de eerste vergadering van het nieuwe seizoen afscheid genomen van onze bezoekmedewerksters Jo van der Kolk en Sarieke Toebes en van ouderling Ida Voerman. Wij danken hen voor alle werk dat zij in de afgelopen jaren voor de kerk hebben verricht. Verder keken wij naar de tussenstand van de actie ‘Geef mij er maar vijf (tien, meer)’. In sectie Centrum hebben wij mevrouw Willy Meerdink, voormalig bezoekmedewerkster, bereid gevonden om een aantal adressen aan de Albert Schweitzerlaan en op het Henri Dunantplein te bezoeken. Barbara Poot neemt de adressen aan de Wamelinkweg en de Rusthuisstraat voor haar rekening. Binnenkort verschijnt een nieuw sectieboekje. Helaas zijn er nog steeds ‘gaten’. Daarom hebben wij besloten om ook zelf mensen te benaderen die vijf of meer adressen onder hun hoede willen nemen. Dat heeft al tot een positief resultaat geleid: Arry Legters gaat de adressen in de Populierenstraat bezoeken. Maar u kunt zich uiteraard ook nog steeds zelf opgeven (tel. 53 07 76). Tenslotte willen wij in een volgende vergadering kijken, hoe wij na het geslaagde reisje naar Bredevoort, gemeenteleden opnieuw bij elkaar kunnen brengen rond andere activiteiten zoals een maaltijd.

Agenda Woensdag 14 november om 10.00 uur: vergadering van de voorzitters van de secties Centrum, Huininkmaat/Bomenbuurt, Kotten/Brinkheurne en Pelkwijk bij mij thuis (W. Dreeslaan 44) ter voorbereiding van de vergadering van deze sectieteams op dinsdag 20 november om 20.00 uur in de Zonnebrinkkerk. Donderdag 22 november om 20.00 uur: vergadering van

sectieteam Huppel/Henxel/Ratum bij Wilma Wiggers, Ratumseweg 23. Hartelijke groeten, Chris de Jonge

Giften Met hartelijke dank aan alle gevers, ontvingen wij de volgende giften voor de wijkkas: via Gerrie Huiskamp 2 x € 10,=; via Anneke Höfkes € 10,=; via Hennie Toebes 1 x € 20,= en 1 x € 10,=; via Gerda Goorman € 10,=; via Joke Wieberdink € 5,= en ten slotte via mijzelf € 10,=. Annie Klein Brinke

Sectie Ouderenpastoraat Voorzitter: Erica Hijink-Elferdink Masterveldweg 17 7105 CN Winterswijk Huppel tel. 56 22 41 e-mail:[email protected]

Ouderenpastoraat in de tehuizen vanaf juni 2010 - Sleeswijk: ds. Fransien van Keulen, tel 51 23 34 - Berkhof THV, Berkhof aanleunwoningen, Pronsweide en Huize Roetendael, Meddo: ds. Evert van Gooswilligen, tel. 53 63 61 - Vredense Hof, Huize De Rikker en Pelkwijk: ds. Chris de Jonge, tel. 53 07 76 - Molenaar, St. Elisabethgaarde en Homansbos: ds. Theo Parmentier, tel. 53 49 81 - Wamelinkhof: ds. Berdie Marsman, tel. 53 49 81 Voor de gemeenteleden in de verzorgingstehuizen is het mogelijk om de predikant van hun oude wijk aan te houden of om een nieuwe keuze te maken. Het is wel van belang dat u dat doorgeeft aan de betreffende predikant en ook aan uw naaste familie. Begeleiding van de sectie Ouderenpastoraat: ds. Fransien van Keulen. Op 15 oktober j.l. hebben de medewerkers van het Ouderenpastoraat weer vergaderd. Het is altijd goed om met elkaar te spreken over de dingen waar je mee bezig bent en de opkomst voor een vergadering is ook altijd heel behoorlijk. Meestal zijn er ± 20 mensen en dat is ongeveer 80 % van de totale groep, dat geeft aan dat deze mensen heel trouw en zeer betrokken zijn bij de ouderen en de kerk. De medewerkers zetten zich met hart en ziel in, elk op zijn/haar eigen manier. Veelal wordt het werk in stilte gedaan en dat is, denk ik, tekenend voor deze generatie ouderen; zonder klagen doorgaan, werken zolang het dag is en ook al krijg je niet altijd waar je op hoopt of op rekent, je gaat gewoon door. Dat deden ze toen ze jong waren en nu ze op leeftijd zijn (velen zijn de 70 ruimschoots gepasseerd) doen ze dat nog. Dat is echte levenskunst: doen wat je kunt en tussendoor zegeningen tellen.

Alle gulle gevers worden heel hartelijk bedankt. De collectes in de maand september waren bestemd voor Dorcas en hebben € 456,32 opgebracht. In oktober wordt er gecollecteerd voor het Dovenpastoraat en in de maand november voor de Voedselbank/ Sociaal Steunpunt, hier ter plaatse. In de maand juli werd er gecollecteerd voor de bejaardenkring, onder leiding van Marietje Sloetjes en Leis Lammers. Deze bejaardenkring heeft zichzelf ondertussen opgeheven en aangezien het wijkbejaardenwerk van de PGW ook nog een mooie gift had ontvangen van de PGW fietsvierdaagse hebben wij besloten om de collectes van juli eveneens te bestemmen voor de Voedselbank/Sociaal Steunpunt. Want ook hier in Winterswijk zijn er steeds meer mensen die de eindjes niet meer aan elkaar geknoopt krijgen. Er zijn nieuwe sectieboekjes in de maak, binnen een paar weken zult u ze ontvangen. Namens alle medewerkers van het Ouderenpastoraat wens ik u alle goeds toe en groet ik u hartelijk,

Ontmoeting op zondag 11 november Binnen onze gemeente wordt één keer per maand een ‘Ontmoeting op zondag’ georganiseerd. Nu ‘Den Angang’ gesloten is, worden de ontmoetingen in de Zonnebrinkkerk gehouden. Op zondag 11 november is het thema: ‘Jezus: Koning op een ezel’. De bijbellezing die deze keer centraal staat is Johannes 12:12-19. Het gedeelte staat bekend als de intocht in Jeruzalem. Opgaan in de feestende massa! Dat gevoel zullen we allemaal herkennen: Nederland gaat uit zijn dak als er successen worden gehaald bij wereldkampioenschappen of Olympische Spelen! Dan kleuren we oranje! Opvallend is dan: je wordt er in meegenomen. Dat is blijkbaar de aantrekkingskracht van de massa. De huldiging van Jezus is overweldigend. Hij wordt als een held binnengehaald en kort daarna schreeuwt de menigte om zijn veroordeling. Wonderlijk! Ook ons geloofsleven kan wispelturig zijn. Hier willen we tijdens de ontmoeting bij stilstaan.

Erica Hijink-Elferdink

Gospelband AMIO is een gospelband die regelmatig optreedt, gemiddeld 1-2 keer per maand. Elke maandagavond repeteren we in Lichtenvoorde van 19.30 – 22.00 uur. We zingen nu met 3 dames en 2 heren, daarom zijn we op zoek naar een enthousiaste man die ons op zanggebied kan ondersteunen. We zoeken iemand die: -gevoel voor muziek heeft -plezier beleeft aan zingen -ons doel, om mensen te bereiken met het uitdragen van ons geloof, kan ondersteunen -sociaal is ingesteld -zich vrij voelt op een podium Lijkt het je leuk om een avond te komen kijken of meedoen? Dat kan! Bel of mail met Mieke Wamelink (0543-47 79 88 / [email protected]) Ook kan je via onze site contact met ons zoeken. www.gospelbandamio.nl K arel Meinen

Een ontmoeting ziet er globaal als volgt uit: Vanaf 11.30 uur is er een inloop met koffie, thee en wat lekkers. Om 12.00 uur wordt begonnen met een welkom, gevolgd door een gebed, het zingen van enkele liederen en daarna een inleiding op het thema en een stukje van de DVD ‘The gospel of John’. Daarna gaan de aanwezigen in groepen uiteen. Er is ook een kinder- en tienerprogramma. Voor de allerkleinsten is er oppas. In de groepen wordt aan de hand van gespreksvragen met elkaar van gedachten gewisseld. Aan het eind van de ontmoeting komt iedereen weer bij elkaar om gezamenlijk af te sluiten met zingen en gebed. Na afloop is er koffie, soep en brood en gelegenheid om met elkaar wat na te praten. Nieuwsgierig geworden? Kom eens kijken en luisteren naar de vragen bij het thema en als u wilt: meepraten, meezingen en meebidden. Van harte welkom! Inge Wiggers

Bedankt! Lieve Gemeenteleden, De afgelopen maanden zijn voor mij en mijn familie zwaar geweest. In februari kreeg ik te horen dat ik borstkanker had. Na 6 flinke chemo’s en een operatie hoop ik het allemaal achter mij te kunnen laten. Het gaat nu goed met me! Dat is mede te danken aan alle warme aandacht uit onze gemeente! De vele kaarten, mails en bezoekjes hebben ons erg goed gedaan. Nogmaals: BEDANKT! Met hartelijke groeten, Mieke Hermsen-Grevers

Helaas heeft mevrouw Gerda Weerkamp (ouderling in Pelkwijk) haar ambt neer moeten leggen wegens haar gezondheid en mevrouw Gees Anvelink stopt om de zelfde reden met het bezoekwerk in Elisabethgaarde. Namens de sectie Ouderenpastoraat dank ik hen beiden heel hartelijk voor hun inzet en liefde waarmee zij hun werk gedaan hebben. We wensen hen beterschap toe en hopen elkaar weer te zien in betere omstandigheden. U zult begrijpen dat wij op zoek zijn naar mensen die hun werk willen overnemen, aarzel vooral niet om u aan te melden. Er zijn veel mogelijkheden om een steentje bij te dragen. Mevrouw Mulder, onze penningmeester was ook weer aanwezig in de vergadering, dus we konden de ontvangen giften van de afgelopen maanden afdragen en hier verantwoorden. Het Ouderenpastoraat mocht de volgende giften ontvangen: -Berkhofcomplex: (G. Kobusstr. en M. Klompéstr.) 1 x € 10, = en 1 x € 15,= -Molenaar: 1 x € 5,= en 1 x € 2,50 -Vredensehof: 2 x € 10,=, 1 x € 5,=, 1 x € 15,= en 1 x € 3,= t.b.v. het jeugdwerk -Pelkwijk:1 x € 20,=, 1 x € 15,=, 3 x € 10,= en 3 x € 5,= -Wamelink: 2 x € 10,=, 3 x € 5,= en 1 x € 2,50 -Sleeswijk: 1 x € 15,=, 2 x € 5,= en 1 x € 15,=



Foto's Henk Vis

5

Kerkdiensten Winterswijk

Andere diensten

Herfstextra's in de Jacobskerk

Verpleeghuis Pronsweide zondag 28 oktober 10.45 uur pastor mevr. M. Storteler zondag 4 november 10.45 uur drs. J.F. van Ballegooijen zondag 11 november 10.45 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers

Zonnebrinkkerk zondag 28 oktober

8.45 uur ds. C. de Jonge, Avondmaal 19.00 uur ds. C. de Jonge KOM-dienst m.m.v. PGW-band

zondag 4 november

8.45 uur geen dienst 10.30 uur ds. C. de Jonge m.m.v. PGW-band, Young&heart-dienst Met kinderoppas en kindernevendienst

zondag 11 november

8.45 uur geen dienst 10.30 uur ds. E. van Gooswilligen Aangepaste dienst Wel kinderoppas, geen kindernevendienst

Jacobskerk zondag 28 oktober

10.00 uur ds. C. de Jonge, m.m.v. Gemengd koor HZW

zondag 4 november

10.00 uur ds. E. van Gooswilligen Geen kinderoppas en kindernevendienst

woensdag 7 november Dankdag

19.30 uur ds. C. de Jonge, m.m.v. ensemble Eendracht

zondag 11 november

10.00 uur ds. F. van Keulen Geen kinderoppas en kindernevendienst 19.00 uur Musica Jacobi, koorvesper m.m.v. Jacobscantorij (zie bericht in kolom 4)

Rondom de Zonnebrinkkerk

Rondom de Jacobskerk

Kinderoppasdienst

Kindernevendienst

zondag 4 november (Young&heart) 10.30 uur: Marjolein Heinen, Anita Jentink zondag 11 november (aangepaste dienst) 10.30 uur: Lieke en Renske Ruessink

Elke zondagmorgen om 10.00 uur, tenzij anders vermeld

Inlichtingen mevr. J. Wassink, tel. 51 68 34

Kinderoppasdienst Nijntje Elke zondagmorgen om 10.00 uur in Den Angang, tenzij anders vermeld zondag 28 oktober Carin Esselink, Nicolette Westrum

Autodienst Jacobskerk Inlichtingen mevr. S.H.G. van den Brink tel. 51 42 33

Het zicht op de Jacob Frans Frumau, aquarellen

Een aangepaste gezinsdienst over Leviticus, Marcus en Martinus op zondag 11 november, 10.30 u., Zonnebrinkkerk m.m.v. Ds. Evert van Gooswilligen, de Bijbelclub, In de Kring en Klaas Jan Tigelaar (orgel) een dienst van de Commissie ‘Aangepaste gezinsdiensten’ van de Raad van Kerken Winterswijk

6

Berkhof dinsdag 30 oktober 19.30 uur ds. C. de Jonge dinsdag 13 november 19.30 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers, Avondmaal

Vredense Hof dinsdag 30 oktober 18.30 uur ds. C. de Jonge dinsdag 13 november 18.30 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers, Avondmaal

Pelkwijk zaterdag 27 oktober 19.00 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers zaterdag 10 november 19.00 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers, Avondmaal

Wooncomplex Wamelink zaterdag 27 oktober 18.00 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers zaterdag 10 november 18.00 uur ds. J.H. Wassink-Pluimers, Avondmaal

Buurtschappendienst

Autodienst Zonnebrinkkerk

Dichterbij dan je denkt

Verzorgingshuizen

Op zondag 4 november zal er weer een dienst zijn voor de buurtschappen Corle-Miste. Alleen voor hen? Nee, ook anderen, die zich hiertoe voelen aangetrokken zijn van harte welkom! De dienst begint om 10.00 uur en wordt gehouden in de zaal, gelegen bij De Twee Bruggen in Miste, ingang ‘de Schoppe’. Het is een goed moment om elkaar weer eens te ontmoeten, ons te laten inspi-reren door woorden uit de Bijbel, te zingen en te genieten van andermans zangkunst. En niet te vergeten… met elkaar na te praten in een sfeer van gezelligheid. Een extra reden om hier bij te willen zijn ligt in de medewerking van het Meddo’s Gemengd Koor, onder leiding van de dirigente Els Venneker. De voorganger is deze keer niet de eigen predikant, maar de - deels in Winterswijk opgeleide - predikant, Gerrie HeijnenZemmelink. Misschien kennen jullie haar nog wel. Tot dan!

Citaat 10 september t/m 3 november 2012 Jacobskerk, Markt 1, Winterswijk Ma, di, do, vr: 14.00 - 16.00 uur Wo, za: 10.00 - 16.00 uur

Het maakt nogal wat verschil of je de bijbelse verhalen ervaart als lei-draad of als leid-raad. Henk Vis

Openstelling Jacobskerk De openstelling is elke week van maandag tot en met zaterdag op de volgende tijden: maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 14.00 tot 16.00 uur en op woensdag en zaterdag van 10.00 tot 16.00 uur. Website: www.jacobskerkwinterswijk.nl Van 10 september t/m 3 november is de expositie ‘Het zicht op de Jacob’ van Frans Frumau te bezichtigen tijdens de openstelling van de Jacobskerk (zie affiche in de tweede kolom onderaan)

Bijzonder repertoire in koorvesper Musica Jacobi Zondagavond 11 november is er om 19.00 uur een Musica Jacobikoorvesper in de Jacobskerk. In de vesper wordt een tweetal bijzondere composities uitgevoerd. Van Arvo Pärt worden de Zaligsprekingen uitgevoerd (zie ook het hoofdartikel van deze Kerkenwerk). Van de 19e-eeuwse Franse componist César Franck wordt Psalm 150 gezongen. Een uitbundig werk voor koor en orgel. Verder geven liederen, gebeden en lezingen kleur en klank aan de vesper. Met medewerking van de Jacobscantorij, Janieke Mollenhorst (orgel) en HenkVis (lector/liturg). Wim Ruessink

zangdienst Zondag 28 oktober 2012 in de Zonnebrinkkerk aanvang: 19.00 uur m.m.v. Ds. C. de Jonge PGW-band Organist: Wim Ruessink welkom - kom wel!

Kerkelijk Bureau PGW Zonnebrink 61, 7101 NB Winterswijk tel.: 51 23 95 – fax: 53 29 31 E-mail: [email protected] Openingstijden: alle werkdagen van 10.00 tot 12.30 uur. U kunt hier terecht voor: - alle wijzigingen betreffende de ledenadministratie en kerkenwerk - informatie over tarieven en het bespreken van de kerken voor huwelijken, uitvaarten en concerten - vragen betreffende de kerkelijke bijdragen - bestellen van collectebonnen - bespreken van de aangepaste stacaravan van de diaconie voor mindervaliden - al uw overige vragen op kerkelijk gebied Op www.pgwinterswijk.nl vindt u veel basisinformatie; op de pagina Laatste Nieuws de actuele informatie.

Collectebonnen Door collectebonnen te gebruiken (verkrijgbaar in de waarden € 0,50, € 1,= en € 2,=) zijn ook deze giften in veel gevallen aftrekbaar van de belasting. U helpt er bovendien de kerk mee, want de administratieve lasten nemen daardoor af. Kortom: collectebonnen zijn een goed idee! Het bestelformulier is verkrijgbaar bij het kerkelijk bureau, maar ook te downloaden van: www.pgwinterswijk.nl Uw bestelling collectebonnen wordt gratis thuisbezorgd!

Zondagsbrief Kopij voor de Zondagsbrief uiterlijk donderdags vóór 17.00 uur inleveren, per e-mail: [email protected] Voor digitale ontvangst van de Zondagsbrief kunt u zich aanmelden op www.pgwinterswijk.nl (via de knop Zondagsbrief; ook kunt u hier wijzigingen in uw e-mailadres doorgeven, zie de instructies aldaar).

Giro Werelddiaconaat Giften kunnen gedaan worden op giro 456 t.n.v. KerkinActie onder vermelding ‘Bestemming werelddiaconaat’ en ‘Lid PKN Winterswijk’

Weekenddiensten

27 en 28 oktober Ds. C. de Jonge, tel. 53 07 76 3 en 4 november Ds. E. van Gooswilligen, tel. 53 63 61 10 en 11 november Ds. F. van Keulen, tel. 51 23 34

Collecterooster

zondag 28 oktober 1 diaconie 2 PKN/collecte hervormingsdag Op 31 oktober herdenken we dat in 1517 Maarten Luther zijn 95 stellingen presen-teerde. Zo wilde hij de kerk terugbrengen naar de kernwaarden van de Bijbel en het geloof. Daar was veel (geloofs)moed voor nodig. Ook in onze seculiere samenleving is moed nodig om te blijven geloven in God en Jezus Christus. zondag 4 november 1 kerk 2 Kerk in Actie/najaarszendingsweek De protestantse kerken in het islamitische Noord-Ghana zijn nog klein, maar groeien snel. Alleen kunnen de meeste kerkleden niet lezen of schrijven. Hun samenkomsten bestaan uit zang en gesprekken over het geloof. Voor de woordverkondiging zijn ze afhankelijk van het voorlezen en preken van anderen. Jasper Maas werkt als uitgezonden medewerker namens Kerk in Actie aan het Presbyteriaans Trainings-centrum in Noord Ghana. Gemeenteleden uit de lokale kerken worden daar opgeleid tot kerkelijk werker en leren de Bijbel beter verstaan en de Boodschap door te geven aan gemeenteleden. Zo bereikt de Bijbel veel boerenfamilies in Noord Ghana. U geeft al een trainingsdag voor tien euro! woensdag 7 november (Dankdag) 1 diaconie 2 bloemencommissie zondag 11 november 1 kerk 2 Kerk in Actie/diaconaat Uit het armoedeonderzoek van Kerk in Actie is gebleken dat de grootste groep van mensen die diaconale hulp krijgt problematische schulden heeft. Daarom is Kerk in Actie begonnen met het project SchuldHulpMaatje. Schuldhulpmaatjes zijn goed getrainde vrijwilligers die mensen leren om hun uitgavenpatroon op orde te brengen, om zo schuldenvrij te worden. En om in de toekomst schulden te voor-komen.

Ontmoeting op zondag

Oktober 2012 Zondag 28 Openbaring 4:1-11 Maandag 29 Openbaring 5:1-14 Dinsdag 30 Openbaring 6:1-8 Woensdag 31 Openbaring 6:9-16 November 2012 Donderdag 1 Openbaring 7:1-17 Vrijdag 22 Kronieken 30:13-27 Zaterdag 3 2 Kronieken 32:1-23 Zondag 4 Psalm 20 Maandag 5 2 Kronieken 32:24-33 Dinsdag 6 Handelingen 15:36-16-10 Woensdag 7 Handelingen 16:11-24 Donderdag 8 Handelingen 16:25-40 Vrijdag 9 Handelingen 17:1-15 Zaterdag 10 Handelingen 17:16-34 Zondag 11 Handelingen 18:1-11 Maandag 12 Handelingen 18:12-22 Dinsdag 13 Marcus 11:1-11 Woensdag 14 Marcus 11:12-26 Donderdag 15 Marcus 11:27-12:12 Vrijdag 16 Marcus 12:13-27 Zaterdag 17 Marcus 12:28-34

Amnesty International

Vergaderrooster

8 november 20.00 uur: Kleine kerkenraad in de Zonnebrinkkerk 15 november 20.00 uur: Grote kerkenraad (o.a. begroting) in de Zonnebrinkkerk

Er is gelegenheid tot bediening van de Heilige Doop in overleg met uw predikant. Vriendelijk verzoek: wilt u a.u.b. wel tijdig contact opnemen, zodat de gemeente deelgenoot kan worden gemaakt van dit feestelijk gebeuren. Een doopdienst heeft een plechtig karakter en om die reden ziet de kerkenraad het liefst slechts één fotograaf aan het werk. Er is een professioneel fotograaf bereid (mits beschikbaar op de doopdatum) om tegen geringe kosten op gepaste wijze mooie foto’s te verzorgen. Neem contact op met Cees F. de With via email [email protected] of telefonisch via 06-53 76 20 19

Senioren Actief De Zonnehoek Woensdag 14 november van 14.30 – 16.30 uur: Dhr. Waardenburg laat ons dia’s zien van de natuur.

Wij verwelkomen…

De afdeling van de PCOB te Winterswijk organiseert op zaterdag 3 november het project : ‘De PCOB in Beweging’. Kinderen en ouders van de Emmaschool werken mee aan dit project. Adres: Emmaschool, Vredenseweg 170 in Henxel (richting Vreden) Tijd: 10.00 – 15.00 uur. Het doel van dit project is: De leden niet alleen in de zomermaanden met de fietstochten, maar het hele jaar door in beweging te krijgen door: – Samenwerking met andere leeftijdsgroepen. – Zelfstandig blijven wonen. – Zelfredzaamheid bevorderen. Gelden bijeenbrengen voor: – schoolplein. – subsidie voor het project: ‘Leren van de oorlog’ van Henk Vis en Mirjam Schwarz. - de eigen kas Er komt een markt met stands. bijvoorbeeld: restaurant, barbecue, demonstratie SIM PC voor ouderen, verkoop van kleine tweedehands artikelen, demonstratie door leden met hun hobby en verkoop.

Op 11 november is er een ‘ontmoeting op zondag’ in de Zonnebrinkkerk vanaf 11.30 uur. (zie artikel pag. 5)

Op dinsdag 30 oktober geeft de werk-groep Amnesty International u weer de gelegenheid om een petitie te tekenen in de bibliotheek van 19.00 tot 20.30 uur. Gegevens over de personen voor wie de handtekeningactie wordt gehouden, zullen worden gepubliceerd in de Weekkrant die op de schrijfdag uitkomt.

Vandaag lezen wij

Infostands van zorgcentrum De Pelkwijk, STOA (Stichting Ouderen Actief) Sensire, Ouderenwinkel Lichtenvoorde en het onderwijsproject ‘Leren van de oorlog’. Beoefenen van en workshop Nordic Walking, massage door een pas afgestudeerde fysiotherapeute en het Rad van Avontuur. De PCOB nodigt u hartelijk uit zaterdag 3 november naar de Emmaschool te komen. Diny L amers Hijink

Vanuit Boskoop: Dhr. en mevr. Van den Boom-Lindeman, W. Dreeslaan 41, 7103 JE Winterswijk Wij hopen dat zij zich spoedig thuis zullen voelen in Winterswijk en zeker ook in onze kerkelijke gemeente.

Tafelkleedjes

Gratis af te halen, beige tafelkleedjes: 1.60 / 1.00 cm. Zolang de voorraad strekt. Kerkelijk Centrum de Zonnebrink: tel. 51 22 04 of kerkelijk bureau: tel. 51 23 95. Opbrengst 3e kwartaal 2012 collecten Jacobskerk / Zonnebrinkkerk -kerk -diaconie -vespers -jeugdwerk -orgelfonds -bloemencommissie -plaatselijk missionair werk -plaatselijk kerkmuziek -nieuw liedboek -kerk in actie; zending -Prot. Interkerkelijk Thuisfront -PKN Vredeswerk TOTAAL

€ 2.674,86 € 2.651,95 € 121,67 € 1.657,78 € 705,35 € 273,87 € 273,47 € 574,86 € 423,62 € 385,23 € 278,62 € 330,23 € 10.351,51

Meekerken in het SKB? Dat kan! Elke zondag de dienst uit de Zonnebrinkkerk Elke werkdag om 9.00 uur een overdenking

Op kanaal 8 7

prijs. Met verrassende ideeën en details. Uitvaartverzekering

Uitvaartverzorging Te vinden in onze showroom !!! Crematorium

- 5 jaar volledige garantie - eigen montage- en servicedienst - ook sloop-, installatieen tegelwerk

www.tolkamp-keukens.nl

Uitgesproken

Vanadis

CHRISTELIJKE BOEKHANDEL

Uitvaartverzorging

DE FAKKEL

Misterweg 169 7102 EN Winterswijk Dag en Nacht bereikbaar

Tel: 535020

Hogestraat 21 Aalten 0543-471218

-Wij verzorgen uitvaarten voor iedereen ongeacht levensovertuiging of religie. hèt adres voor -Voor al onze diensten kunt u evangelische boeken en muziek! vooraf prijsopgave krijgen. - Waar afscheid nemen echt mogelijk36 is - Winterswijk - Tel. 0543-512403/512367 Misterade

Fa. Timmermans & Mulder

B l o e m e n s p e c i a a l z a a k

De f leur igs te z aak van Wintersw ijk !!

Installatietechniek

Innovatief in Techniek, Ouderwets in vakmanschap

Alle installatiewerken voor woning en bedrijf zoals gas-, water-, elektra-, cv-, airco-, brand-& inbraakbeveiliging en sanitaire installaties. Ook voor advies, inspectie en engineering op het gebied van elektrische veiligheid, energiegebruik en legionella.

NCIB

STICHTING NEDERLANDS CHRISTEN INSTALLATEURS BERAAD

Rondweg-Zuid 91 Winterswijk tel. 51 34 89 www.htw.net

Adverteren in Kerkenwerk? • professioneel circa 9.000 lezers bereiken • kerkelijk Winterswijk grotendeels binnen uw bereik • omzet in economisch moeilijke tijden Uw advertentie kan hier staan als u nu belt! Wim Bosma

10

 0543-520994 Genieten van de herfst: warm adverteren? Voor informatie en opgave : [email protected]

8

Een passend afscheid van uw dierbare, met veel persoonlijke Misterweg 132, Winterswijk aandacht. Tel: 0543 515200 De betrokken medewerkers van GUV begeleiden u daarbij. Dag en nacht!

Kloetenseweg Zoon van 49 Winterswijk Tel. 0543 - 513363

Ook als de overledene elders, bij Dela of Monuta een verzekering heeft, blijft GUV de beste én de goedkoopste keus.

Mijn moeder is gestorven, een- goed en zeven maanden. Misterweg 65 Winterswijk Tel.na 0543 536030leven van zevenennegentig Bel GUV,jaar GUV helpt!

Tweeëntwintig jaar heeft Tel. ze mijn overleefd.“Nu ben0900 je dus geen zoon meer,” zeiden Willinkstraat 2 Winterswijk 0543vader 51 92 92 - 700 7000

sommigen bij het condoleren. Dat verbaasde me. Houdt zoon-WWW.GUV.NL en dochterschap met de dood van je ouders op? Zo ervaar ik dat niet. Ik blijf de zoon van mijn ouders. Niet tot hun dood, maar tot de mijne. Zoals mijn moeder tot haar dood ook altijd dochter-van bleef. GUV_Kerkenwerk20110422_ 62x94.indd 1 22-4-2011 In haar afscheidsdienst hebben we zeven lichtjes ontstoken. Eén voor elk van haar levenskringen: haar kinderen, klein- en achterkleinkinderen, de kerk, de mensen om haar heen. Maar het eerste lichtje was voor haar ouders en haar gezin van herkomst, en daarbij klonken de namen van al die allang gestorvenen: dochter van Anthony van der Worp en Janna Alberdina Foks, zuster van Bernard, Jan en Hendrik. Nee, ik houd niet op met zoon-zijn nu mijn beide ouders dood zijn. Net zomin als ik daarmee ophield toen mijn kinderen geboren werden. Eerder voelt het alsof mijn zoon-zijn door allebei die ervaringen wordt bevestigd. “Gecondoleerd, want nu zijn jullie wezen,” zei een ander op de begrafenis. Ik keek naar mijn  broers en zussen in de rij.Weeskinderen? Kom nou. Maar misschien werd met “wees” en “geen zoon meer” wel vooral gedoeld op die andere ervaring, die ik deze dagen van heel  wat volwassen kinderen-van-gestorven-ouders hoorde. Je rugdekking is weg. Nu loopt  jouw generatie op kop.  “Je ouders waren altijd een muur geweest tussen jou en de dood, en die muur was nu weg”.  Zo interpreteert Nicolaas Matsier in Gesloten huis de uitspraak van zijn broer die hij na  de begrafenis van hun moeder hoort zeggen: “Wij zijn nu wezen.” En verder was het een goed afscheid.  Ik wilde zelf wel voorgaan in de dienst. Daar had ik bij de dood van mijn vader nog niet aan moeten  denken. Maar nu, tweeëntwintig jaar later, had ik veeleer het gevoel: dit geef ik niet dat was pas een uit handen. Op het moment dat ze de laatste adem uitblies wist ik ook wat ik in elk geval mooie  mee zou nemen. Haar oude broodplank.Vier jaar geleden, toen ze naar het verzorgingshuis uitvaart hoe regel je zoiets? ging, op het laatste moment uit haar oude huis gered.maar Afgesleten door veelvuldig gebruik. Van muziek tot rouwauto: in Monuta Uitvaartwens Ik nam hem aan het begin van de dienst in mijn handen. “Geef ons heden ons dagelijks kunt u al uw wensen vastleggen. Kijk op monuta.nl of bel ons voor een afspraak. brood.” En plaatste hem toen op de avondmaalstafel. Was het dat plechtige gebaar of de ronde vorm van die plank, waardoor een vriend na afloop zei:“Net alsof je aan een artieste Bij Monuta in Winterswijk zijn we er als u ons nodig haar gouden plaat uitreikte.” heeft. bel 0543 - 51 46 07 Monuta Weeninkpad 49, Winterswijk

ARTIKEL VAN HENK VELTKAMP IN WOORD EN DIENST VAN MAART 2004. www.monuta.nl

Tijd

Neem de tijd om te denken, het is de bron van kracht. Neem de tijd om te lezen, het is de grondslag van wijsheid. Neem de tijd om te spelen, het is het geheim van jong blijven. HUIFWAGEN DAGTOCHTEN Neem de tijd om stil te zijn, het is de gelegenheid om God te zoeken. voor een toeristische route door het mooie Neem de tijd om je van je omgeving bewust te zijn, dan kunvan je Winterswijk anderen helpen. landschap en Aalten - arrangementen Neem de tijd om lief te hebben en geliefd te zijn, het is Gods mooiste geschenk. - excursies Neem de tijd om te lachen, het is de muziek van (rolstoeltoegankelijk, de ziel. met verwarming) Neem de tijd om vriendelijk te zijn, het is de weg naar geluk. FIETS/WANDEL STOP- OF STARTPUNT Neem de tijd om te dromen, daar is de toekomst van gemaakt. VOOR UW GROEP Neem de tijd om te bidden, het is de grootste kracht die op aarde bestaat. Groepsaccommodatie Eelink Kreilweg 1 7108 AK Winterswijk-Woold tel.: 0543-564394 mail: [email protected] site: www.eelink.nl

10:26:12

Boekentafel Jacobskerk

Uitgeverij Jongbloed geeft, in samenwerking met het Leger des Heils en Ark Media, al jarenlang het bijbels dagboekje ‘Dag in, dag uit’ uit. De editie van 2013 is nu verkrijgbaar! Het boekje kost slechts € 5,50. (de scheurkalender met dezelfde teksten kost € 9,25!) Het boekje is via een bestelbriefje op de boekentafel van de Jacobskerk te bestellen: vul uw naam, adres, telefoonnummer en aantal te bestellen boekjes in en doe dat met het verschuldigde bedrag in de groene bus op de boekentafel. U wordt gebeld als uw bestelling klaar ligt! Bestellen is mogelijk t/m 30 november 2012.

Ook verder nog een mooi aanbod van prachtige boeken, als cadeau voor uzelf of voor anderen! Annemarie de Boer en Henk Vis

‘Kinderen van God’ Op zondag 4 november is de tweede Young@Heart-dienst van dit seizoen om 10.30 uur in de Zonnebrinkkerk. Het thema voor dit seizoen is ‘Kinderen van God’. Er komen in de bijbel diverse verhalen voor waarin kinderen een bijzondere rol spelen. Deze keer zal het verhaal van Mirjam en Mozes aanbod komen. Hieruit blijkt het rotsvaste vertrouwen op God. Het thema van deze dienst is dan ook: ‘moed en vertrouwen’. Hoeveel vertrouwen heeft u/ heb jij eigenlijk in God? Hierover zal Ds. De Jonge met ons van gedachten wisselen.

Speciale aandacht gaat uit naar de 4-jarigen die voor het eerst mee gaan draaien in de kindernevendienst. Zij worden dan ook extra welkom geheten. Naast de nevendiensten

die er zijn voor kinderen in de basisschoolleeftijd zijn er nevendiensten voor kinderen/ jongeren uit het voortgezet onderwijs. Tijdens de nevendienst wordt er gecollecteerd voor een speciaal kinderdoel . Vanaf oktober wordt er gespaard voor Unicef. Oppas voor de allerkleinsten is er ook weer. Aan deze dienst werken, zoals gewoonlijk, mee de PGW-band, de organist en de kindernevendienstcommissie. Jullie zijn allemaal weer van harte welkom! Graag tot zondag 4 november! Young @Heartteam en kindernevendienstcommissie

Bijbelzondag en Bijbelquiz Psalmen spreken ‘de taal van ons hart’. Psalm 23, 139 of 150 zijn voor veel mensen echte ‘toppers’. Psalmen, berijmd of onberijmd, gezongen of gesproken zitten vaak diep verankerd in ons geheugen. In oktober verschijnt ter gelegenheid van de Bijbelcampagne een speciale brochure waarmee mensen individueel of in een groep aan de slag kunnen met zeven psalmen. Deze brochure wordt u op 28 oktober na afloop van de diensten (zie onder) uitgedeeld. In het boekje vindt u een formulier waarmee u zich, als u dat nog niet bent, kunt aanmelden als lid of donateur van het NBG.

Nationale Bijbelzondag op zondag 28 oktober Op die zondag willen wij in al onze diensten aanhaken bij het jaarthema van het NBG: ‘Zing, bid, fluister, schreeuw – Wijze woorden uit de Psalmen’. Centraal staat Psalm 121, mijn lievelingspsalm, waarin de dichter bezingt hoe God met je mee gaat in je leven en waarom je altijd op zijn hulp kunt vertrouwen. Wij zingen behalve de berijmde psalm ook enkele liederen die door deze psalm zijn geïnspireerd. In de dienst van 8.45 uur in de Zonnebrinkkerk vieren wij de Maaltijd van de Heer. In de dienst van 10.00 uur in de Jacobskerk, waaraan wordt meegewerkt door het Gemengd Koor ‘HZW’, doen wij dat voor het eerst niet (zie hierover een eerder bericht van de Taakgroep Eredienst). ‘s Avonds is er om 19.00 uur in de Zonnebrinkkerk een KOMdienst met het thema ‘Op weg met God’. Aan deze dienst werkt De PGW-band mee (zie ook het bericht elders in dit blad).

Bijbelquiz op donderdag 1 november om 20.00 uur in de Zonnebrinkkerk Ook dit jaar organiseert de plaatselijke werkgroep van het NBG weer een bijbelquiz, deze keer uiteraard over de psalmen. Nieuw is dat de quiz van het NBG, die tot nu toe bestond uit tien ronden met meerkeuzevragen, zal worden besloten met een spannende finaleronde. U kunt meedoen met een team (van 5 tot maximaal 10 personen) of individueel. De koffie en de thee staan klaar vanaf 19.45 uur (prijs € 1,50 per kop); de quiz begint om 20.00 uur. Na afloop wordt een gift gevraagd voor het werk van het NBG. Graag tot ziens op 1 november! Meer informatie op: www.bijbelgenootschap.nl Een bijbelcursus is te vinden op www.meeroverdebijbel.nl Namens de NBG-werkgroep Winterswijk, Chris de Jonge (tel. 53 07 76)

Geloven in Nederland

Nederland heeft eeuwenlang bekend gestaan om de ruimte en het respect voor alle vormen van geloof. Maar tijden veranderen. Nu staat geloven in Nederland onder druk. Alsof geloven oubollig en achterhaald zou zijn. ‘Geloven in Nederland’ is de naam van een nieuw magazine dat door ‘Oase Media’ in 2013 uitgebracht gaat worden. Met dit magazine wil deze organisatie een brug slaan tussen gelovigen van diverse tradities en tussen gelovigen binnen de verschillende (wereld-) godsdiensten. Tussen iedereen, kortom, die geloof en verdraagzaamheid van belang vindt en zich daarmee actief verbonden weet. In september 2012 is het eerste kennismakingsnummer verschenen, dat u kunt aanvragen bij www.oasemedia.nl Vanaf februari 2013 verschijnt de eerste kwartaaluitgave. Een abonnement kost € 5,= per jaar. De vergadering van de Missionaire Taakgroep sloten we af met een gedicht van Greet Brokerhof-van der Waa, dat u kunt vinden in het Kennismakingsnummer van ‘Geloven in Nederland’.

Nederland op zijn breedst Het zit hem echt niet in couscous, in kouseband of spruiten. Door wat je eet en lekker vindt, val jij er heus niet buiten. Het zit hem ook niet in je haar, je huidkleur of je ogen. Dat is gewoon niet van belang als mensen elkaar mogen. Het zit hem niet in veel verstand of goed getrainde spieren, of jij aan Kerst of Pasen doet of Suikerfeest wilt vieren. We kunnen heel verschillend zijn en toch in vrede leven. Het gaat erom of jij en ik elkaar de ruimte geven. Het zit hem in één enkel ding: of wij elkaar vertrouwen en of we samen met elkaar aan vrede willen bouwen.

Uitnodiging Ga je mee, zeg niet nee, maar sta op en doe mee, zet je voetstappen in die van mij. Volg het spoor en ga door, of ga jij liever voor? Hup kom op, sluit je aan de rij!

En weet je waar dat spoor naar toe gaat? Naar de kerk. Je bent nu vier jaar, of je bent binnenkort nog jarig, en je gaat naar de basisschool? Toen je nog jonger was, ging je naar de oppas. Nu mag je mee naar de ‘echte kerk’, maar wat moet je er doen? Je kunt er niet meer spelen en begrijpt niet goed wat de dominee zegt. De kerkdienst begint met de mensen en kinderen samen. Als de dominee voor de grote mensen begint te praten (de preek), mag jij naar de kindernevendienst. Dit is in een ruimte vlak bij de kerkzaal. Daar hoor je een verhaal, speciaal voor jullie. Vaak is er wat te knutselen of te tekenen, of nog tijd voor een spelletje. Daarna gaan we weer terug, want de preek is afgelopen. En zoek je je plekje bij je ouders weer op. Op 4 november, willen we samen mét jou, vieren dat je bij de kindernevendienst bent gekomen of dat dit binnenkort nog gaat gebeuren. Dit zal plaatsvinden in de young@ heart- dienst om 10.30 uur in de Zonnebrinkkerk samen met ds. De Jonge en alle mensen in de kerk. Als herinnering krijg je nog een boekje aangeboden. Heb jij geen uitnodiging ontvangen maar wil je wel komen dan kunnen je ouders mailen naar: Rianne Ruessink; e-mailadres: [email protected] Ga je ook mee? Ook welkom zijn de 12-,13en 14-jarigen in de tienernevendienst. We hebben al een leuke tienernevendienst gehad in de young@heartdienst op 7 oktober dus zet het op facebook, tweet het naar je vrienden of zet het op whats app dat er op 4 november weer een tienernevendienst is om 10.30 uur in de Zonnebrinkkerk. Gaan jullie ook mee? De kindernevendienstcommisie

Bloemencommissie Elke week staan er in de Jacobskerk en Zonnebrinkkerk mooie bloemen. Dit ter opluistering van de erediensten. Na de kerkdiensten gaan deze als groet van de gemeente naar gemeenteleden die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken. De contactpersonen van de bloemencommissie proberen dit zo zorgvuldig mogelijk bij te houden. De contactpersonen zijn: - Voor de secties van ds. Van Keulen en ds. Marsman: Nannie Pampiermole, Crocusstraat 37, telefoon 51 59 36, e-mail: [email protected] - Voor de secties van ds. Van Gooswilligen: Esther Dondergoor, Emmastraat 12, telefoon 53 33 34, e-mail: [email protected] - Voor de secties van ds. Parmentier: Tony Vaags, Waliënsestraat 128, telefoon 52 09 16, e-mail: [email protected] - Voor de secties van ds. De Jonge: Rikste Mechielsen, Hortensialaan 41, telefoon 51 50 69, e-mail: [email protected] - Voor de sectie ouderenpastoraat: Josien Schieveen, Boldermansweg 1, telefoon 56 93 60, e-mail: [email protected]

9

Trefpuntnieuws Verslag van de najaarsreis van het ‘Trefpunt’ op dinsdag 25 september 2012 “Wat hebben we weer een mooie dag gehad!” Dit was de reactie aan het eind van onze najaarsreis.

van Martha en Maria. Het koor zong voor ons en er werd een gedicht gelezen over het ouder worden. De heer Beulink zong als solist ‘De Heilige stad’. Al met al een mooie opening van ons Trefpuntseizoen. Tot slot kregen we een presentatie te zien

Om exact 13.00 uur vertrokken we met een bus vol met Trefpuntgangers richting Hengelo Gelderland. Via een schitterende toeristische route kwamen we in Hengelo aan. Daar stonden ze al op ons te wachten met krentenwegge en koffie of thee.

In de mooie Remigiuskerk in Hengelo werden we door een groep vrijwilligers en een mannenkoor (het vocaal ensemble uit Keijenborg) warm ontvangen. We openden ons seizoen met het zingen van gezang 444 vers 1,2 en 3 ‘Grote God wij loven u’. Mevrouw Alie Grooten begeleidde ons op het orgel. Daarna werd er gelezen uit het Lucas-evangelie, Lucas 10:38–42, het verhaal

over de restauratie van de kerk. In negen maanden werd, met hulp van heel veel vrijwilligers, de Remigiuskerk gerestaureerd, een topprestatie! Het was de moeite waard om te zien. Op de terugweg deden we ons tegoed aan een lekkere pannenkoek en ijs toe. Daarna gingen we voldaan richting Winterswijk. Al met al een superleuke middag, waar we met de Trefpuntgangers volop van hebben genoten! Wilt u ook graag de Trefpuntmiddagen bezoeken of gezellig met ons meegaan met een volgende reis? U bent van harte welkom! De Trefpuntcommissie

Fameus Duits duo in Sint Joris Bredevoort Op zondag 4 november om 15.00 uur zal het uit Duitsland afkomstige duo Neckelmann- Reichow het tweede concert van het seizoen verzorgen in de serie Sint Joris concerten. Al sinds 20 jaar vormen beide heren een duo. Ze leerden elkaar kennen in de Kamermuziekgroep van het Amadeuskwartet, verbonden aan de Musikhochschule van Keulen. Pianist Marc Reichow volgde zijn studie in Keulen en Den Haag en specialiseerde zich in zowel de speelwijze van de

nieuwe muziek als in die van de historische manier van spelen. Hij was o.m. solist bij het befaamde Musica Antiqua Keulen. Cellist Arne Neckelmann groeide op in Bocholt en studeerde cello in Keulen, Genève, Parijs en de V.S., sinds 2006 is hij lid van het opera- en concertorkest van Valencia, Spanje.

Programma

nist Gustav Mahler. Het duo NeckelmannReichow zal een bewerking spelen van het beroemde “Lieder eines fahrenden Gesellen”, geschreven naar aanleiding van een ongelukkige liefde van Mahler. In de intieme sfeer van de Sint Joriskerk zal deze passievolle muziek zeker optimaal tot zijn recht komen! De musici zullen mondelinge toelichting geven op het programma.

Uitgevoerd worden werken van Zemlinsky, Dvorak, Schubert en Mahler. Van de Oostenrijkse componist A. von Zemlinsky zullen  “Drie stukken voor cello en piano” uit 1891 klinken. Johannes Brahms was een vriend en groot bewonderaar van Zemlinsky. Ook afkomstig uit Oostenrijk was de componist Franz Schubert, een van de meest belangrijke componisten van de vroeg-romantiek. In zijn korte leven componeerde hij zeer veel werken, waaronder de “Sonate in a klein” uit 1824, die te horen zal zijn op deze middag. Van de Tjechische componist A. Dvorak zal het “Rondo in g klein” opus 94 worden gespeeld, geschreven in 1891. Dvorak liet zich inspireren door de volksmuziek van zijn geboortestreek, Bohemen. Het concert zal worden besloten met een werk van de laat romantische, Oostenrijkse compo-

Zaterdag 17 november a.s. organiseert de Stichting ‘De Vertaalslag’ de vierde editie van het Oecumenisch Liedfestival, van 13.00 – 17.00 u. in de Utrechtse Nicolaikerk (Museumkwartier) Het thema is ditmaal: ‘Wachtwoorden in de nacht’ vooral nieuwe liederen van Sytze de Vries, die ‘Mourir, c’est partir un peu’

10

meer informatie over de tocht en het doel van onze actie. Greta Kuijt, secr. WACR

WACR wèrkt in Roemenië – vanaf 1989

het sterven, het afscheid, het gedenken en de toekomstverwachting tot thema hebben. De dichter zal zelf de teksten toelichten. Ondersteuning hierbij wordt verleend door het ‘Vocaal Theologen Ensemble’ o.l.v. Hanna Rijken. Naast de (vooral Engelse) liedzettingen, zingt dit inmiddels gerenommeerde koor delen uit het Requiem van Jenkins, het klassieke gregoriaanse ‘In Paradisum’ en werken van Willem Vogel en Daniël Rouwkema. Organist is Christiaan de Vries.

Deelname

Dichter Sytze de Vries (tekst) en musicus Toon Hagen (muziek) hebben een ‘gedachtenis-cantate’ geschreven bij wijze van alternatief requiem. De titel luidt ‘Koester de namen…’. Dit grote werk voor koor, volk en instrumenten gaat op dit Festival in première. De zangers zijn de Michaёlscantorij uit Zwolle onder leiding van de componist.

Voor deelname kunt u zich al opgeven per mail bij [email protected] of telefonisch 06-36 13 12 22. De toegangsprijs is € 20,= inclusief een uitvoerig programmaboek en de koffie/thee. U kunt dit alvast overmaken op de rekening van de organisatie, de Stichting ‘De Vertaalslag’, ING rekening 48 61 27 8. Dan ligt 17 november het programmaboek op naam voor u klaar! Deze dag wordt mede mogelijk gemaakt door de Vermeulen Brauckman Stichting en de Stichting Mien van ’t Sant Fonds.

Samenzang

Namens de organisatie,

Première

Noteert u alvast in uw agenda: zondag 9 december vanaf 10.00 uur de WACR- winterwandeling. Ontdek ook hoe mooi de tochten zijn die WACR nu al een aantal jaren achtereen uitzet. In het volgende nummer van Kerkenwerk

Het concert begint om 15.00 uur, de kerk zal open zijn om 14.30 uur. Bij de uitgang zal een vrije gift worden gevraagd. U bent van harte welkom om na afloop nog even na te praten met de musici onder het genot van een glas wijn of sap. Meer informatie vindt U op de website: www.sintjorisconcerten.nl Namens de Stichting Sint Jorisconcerten Bredevoort, Hugo Kuiper

Oecumenisch Liedfestival

Sterven is afscheid nemen, maar gedeeltelijk… Zo kun je de klassieke Franse uitdrukking omdraaien. Want wie dood is, leeft nog altijd in de harten van de geliefden. Het levend houden en bewaren van de herinnering (het ‘gedenken’) is een groot en dierbaar goed. Maar hoe doe je dat? De kerk heeft door de eeuwen heen het levenseinde van een mens in groter licht gezet. Het ‘Requiem’ behoort tot de mooiste nalatenschap van de muziekgeschiedenis. Muziek helpt om het afscheid én het gedenken vorm te geven. Over dit levend houden van de gedachtenis, ook in tijden waarin de kerk minder de vaste vormen nog kan aanreiken, gaat dit Festival.

Wandelliefhebbers, opgelet!

Tenslotte

Het 2e deel van deze middag wordt gevuld met samenzang door de aanwezigen, van

Anke Mopman

In memoriam Johanna Aleida Helming-Ligterink Op dinsdag 25 september 2012 overleed Jo Helming in Hospice De Lelie op de leeftijd van 88 jaar. Daar verbleef ze twee weken, nadat ze ook al drie weken in het ziekenhuis had gelegen. Sinds 2007 woonde ze met haar man in de Pelkwijk. Hem moest ze in januari van dit jaar missen. Jo is geboren en getogen op de Wigger in ‘t Woold. Na haar trouwen werkte zij en haar man op boerderij Stortelersbos in ‘t Woold. Samen kregen ze hun zoon Henk, later met Ineke en hun kinderen Hester, Floris en Jelle. Ze heeft altijd hard gewerkt en veel gezorgd voor meerdere gezinsleden en anderen. Toch stond ze met een bescheiden, nuchter en optimistisch karakter in het leven. Ze hield erg van bloemen. Zaterdag 29 september herdachten we haar leven toen we samenkwamen in de Balinkes. We brachten onder woorden wat ze in haar leven voor mensen heeft betekend. Dankbaar hebben we haar leven belicht met Matteüs 11, 28: ‘Kom tot mij, allen die vermoeid en belast zijt en ik zal u rust geven.’ Bescheiden als zij was, vond zij het heel gewoon om de lasten van anderen op haar te nemen. Optimisme en relativeringsvermogen kenmerkte haar daarin. We wensen Henk en Ineke en hun kinderen Hester, Floris en Jelle heel veel sterkte toe voor de komende tijd bij het verwerken van het verlies van een lieve, hartelijke en attente moeder en oma. E. van Gooswilligen

Anna Elisabeth Ligterink-Garvelink Annie, 75 jaar oud mocht ze worden. Opgegroeid als oudste dochter in een groot gezin. Op 13 jarige leeftijd ging ze wonen en werken op een boerderij in Barlo. Na 4 jaar moest ze terug naar huis: haar moeder overleed. Annie kreeg de zorg over het gezin. Ze trouwde in 1959. Twee dochters kreeg ze, Ans en Ingrid. Helaas hield dit huwelijk geen stand, er volgde een

scheiding in 1974. Annie leerde later Gerrit kennen. In 1980 zijn ze getrouwd. In de loop der jaren moest ze steeds vaker een bezoek brengen aan verschillende ziekenhuizen, ze deed dit dapper. In 1997 kreeg ze te horen dat ze kanker had, een zware periode volgde met vele dieptepunten. In 2000 moesten ze van de flat aan het Handelscentrum noodgedwongen verhuizen naar een seniorenwoning aan de Crocusstraat. Daar hebben ze samen nog fijne jaren gehad. In juli van dit jaar hoorde ze dat ze leukemie had. Ze wist dat ze deze strijd zou verliezen. Zij zal herinnerd worden als een vrolijke, lieve en dappere vrouw die altijd voor iedereen klaar stond. Annie is dinsdag 9 oktober vredig gestorven, omringd door de familie. Op 15 oktober was er de afscheidsdienst in De Balinkes, met liederen en muziek, die Annie eerder al had genoemd. Wij overdachten Matteüs 5:1-4 en Johannes 14: 1-7. Fragmenten uit de evangeliën, over het kennen van Jezus, woorden die hoop en troost geven. Hoe verdrietig het ook was, om haar te moeten loslaten en om zonder haar lach verder te moeten, er was ook opluchting, dat aan al haar lijden een eind was gekomen. We hebben gedankt, voor zo’n vrouw en moeder, die zelf zoveel zorg en liefde uitdeelde. Haar eigen, veelzeggende woorden klonken, enkele dagen voor haar overlijden: Ik? Alleen? Nee, ik ben niet alleen… Het lied ‘Op U, mijn Heiland blijf ik hopen’ mocht dan ook niet ontbreken. Haar rustplaats op de Algemene Begraafplaats werd de plek tegenover die van haar geliefde zus. We hopen dat haar man Gerrit, haar kinderen Ans en Ingrid, en haar kleinkind Nathalie troost mogen putten uit de vele goede herinneringen aan Annie.

Hendrik Willem Kruisselbrink ‘Na een hardwerkend en mooi leven’, aldus de rouwkaart, is Hendrik Willem Kruisselbrink, Kottenseweg 125, op 9 oktober op 88-jarige leeftijd in zijn slaap overleden. ‘Holder Willem’, zoals hij wordt genoemd naar boerderij ’t Holder, waar hij zijn hele leven heeft gewoond. Hij was een rustige man, nuchter en bescheiden, die niet graag op de voorgrond trad, zorgzaam was voor zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen en belangstellend meeleefde met zijn medemensen. Vele jaren is hij samen met zijn vrouw in Kotten rondgegaan voor de zending en voor Kerkbalans. Hij was een boer in hart en nieren. Tot op hoge leeftijd is hij op zijn boerderij bezig gebleven, want zijn werk was zijn hobby en omgekeerd. Op zaterdag 13 oktober hebben wij in een kerkdienst in de Balinkes afscheid van hem genomen en God gedankt voor zijn nabijheid in Willems leven. Uit de Bijbel lazen wij Psalm 8 en Genesis 12:1-3, waar God ons via Abraham belooft dat hij ons op onze levensweg met zijn zegen omringt en ons helpt om anderen tot zegen te zijn. Na afloop vergezelden wij Willem Kruisselbrink naar zijn laatste rustplaats op de Algemene Begraafplaats te Winterswijk. C. de Jonge

Gerrie Heijnen-Zemmelink

11

Stichting ‘Wezen van Uganda’

Van geslacht op geslacht Edith Strauss-Kodmur, een joodse vrouw, wonend in de Verenigde Staten, is de kleindochter van Dietrich (David) Hamburger en de nicht van Betty Hamburger-Menko. Betty trouwde in mei 1938 met Bernard Nathan Jacob Menko uit Winterswijk. Zij gingen wonen op Tuunterstraat 5 en kregen in 1940 een tweeling. In november 1938 voegde vader Dietrich Hamburger zich bij het jonge echtpaar. Vader ontvluchtte nazi-Duitsland na de Kristallnacht. Op zijn vlucht nam hij de Torarol van de Joodse Gemeente in Fürstenau mee, evenals een olieverfportret van zijn overleden vrouw.

De zomervakantie is voorbij. Wij hopen dat u allemaal een fijne vakantie gehad hebt! Voor Alle Jan is het geen vakantie geweest. Hij is dagelijks bezig met het grote kippenproject. Het gaat vrij moeizaam. Wanneer wij in Nederland iets gaan bouwen, vragen we bij diverse bedrijven een offerte aan en leggen die naast elkaar om te kijken wat de beste oplossing is. In Uganda wordt er bij één bedrijf gevraagd wat de bouw gaat kosten en dus hebben wij gevraagd om een tweede offerte om te vergelijken. Wij hebben het idee dat ze denken dat we hier in het geld zwemmen en dat ze kunnen vragen wat ze willen. We zullen om financiële redenen wel het project in gedeeltes moeten gaan bouwen, zodat ze een deel van de kosten zelf verdienen.

In het voorjaar gaan we waarschijnlijk voor langere tijd naar Mukono om de bouw te volgen. We zullen dan foto’s maken van de bouw en natuurlijk ook van de kinderen. We willen graag dat ze een fototoestel hebben. Is er nog iemand die een goed functionerend digitaal toestel heeft liggen? Op de valreep ontvingen we een foto van de aanvang van de bouw. Mr. Ssozi maakte de foto met de mobiele telefoon. Op initiatief van Trudy Huter, begeleidster van de PRISMA-groep uit Lichtenvoorde ontving ik 35 gebreide babymutsjes. In het voorjaar nemen we ze mee naar Uganda. Namens de baby’s in Uganda: Heel hartelijk bedankt!

Gelukkig hebben we in de afgelopen jaren iemand ontmoet die commercieel goed is. Hij zorgt inmiddels ook voor de inkoop van de voeding voor de kinderen. Wij hopen dat hij voor de bouw een aannemer vindt die een offerte maakt die acceptabel is. Met de kippen die we al hebben gekocht van zendingsgeld van de Julianaschool, krijgen we al zoveel eieren dat er per week 700 eieren afgeleverd kunnen worden aan een bakker. Van de opbrengst gaan er 2 kinderen naar school en kunnen de extra kosten voor de vervolgschool betaald worden. We houden geld over voor de voeding van de kippen. Daarnaast sparen we voor de aankoop van nieuwe kuikens. Van de Emmaschool hebben we ook geld gekregen. Dat hebben we nog niet besteed. We wachten even tot het eerste stuk van de bouw klaar is. De kippen die we al hebben, gaan daar naar toe en de nieuwe kuikens gaan naar de kleine behuizing, gescheiden van de andere kippen. Het is hier niet mogelijk om 4-maands kuikens te kopen, zoals de kippenbedrijven dat hier doen. De eerste 4 maanden zijn kuikens vatbaar voor ziektes, zodat het beter is om 1-dags kuikens gescheiden van de andere kippen te houden. Van de Rabobank hebben we € 5.000,= gekregen. Zij hebben een afdeling ‘Share4more’. Zij volgen het project op de voet. Op dit moment krijgen we geen foto’s. Het fototoestel dat ze hadden, is gesneuveld bij een aanrijding. Gelukkig kwam Veronica er goed vanaf!

12

de buurtschap werd hij maar liefst 18 maanden door moedige mensen verborgen gehouden op verschillende adressen, ook een poosje samen met een R.K. priester. Hij werd door zijn hulpverleners en hun kinderen ook wel ‘ome Derk’ genoemd. Op 22 januari 1946 keerde hij terug in Winterswijk. Het huis van zijn dochter en schoonzoon en hun tweeling was leeg. Zij allen werden vermoord in Auschwitz. Het huis was in de oorlog bewoond geweest door NSB-ers, getuige de uniformen die vader Hamburger in een kast vond. Dietrich Hamburger woonde nog enige tijd in de Tuunterstraat. Hij pakte zijn oude beroep weer op. Later hertrouwde hij en verhuisde naar Eindhoven, waar hij in 1958 omkwam bij een motorongeluk.

In het boek ‘We hebben ze allemaal gekend…’ staan al verschillende getuigenissen over Dietrich Hamburger. Er is alleen weinig bekend over de onderduikperiode in Miste. Wie kan mij daar nog iets over vertellen? Edith Strauss-Kodmur wil haar kleindochter graag zo veel mogelijk vertellen Dietrich (David) Hamburger, gefotografeerd in oktober 1947 over de man die de Torarol Bron: ‘We hebben ze allemaal gekend…’ redde waaruit zij op haar bad-mitswa zal lezen. De Charlotte Ruth Smith is de kleindochter van rol waaruit van geslacht op geslacht is geEdith Strauss-Kodmur. Zij hoopt volgend lezen over de grote daden van de Eeuwige. voorjaar bad-mitswa te worden, Dochter der Wet. Voordat zij die eretitel mag draNamens Edith Strauss-Kodmur, gen, zal zij voorlezen uit de Tora – diezelfde rol die over-overgrootvader Dietrich redHenk Vis de uit de nazi-terreur. (je mag de voorgaanvisschouten @ hotmail .com de zin op 2 manieren interpreteren…) tel. 0543-51 24 97 Dietrich (David) overleefde die terreur in onderduik, o.a. in Varsseveld en in Miste. In

Hartelijke groeten, Marthanel van der Meulen-van Bruggen

Stichting ‘Wezen van Uganda’ Secretariaat: De Eelinkes 16 7101 PX Winterwijk ANBI kenmerk: 8224 40 362 Bank: 41.14.65.430 KvK: 0922 1800 www.wezenvanuganda.nl

Woorden voor het leven in Beloofd Land 

Foto Henk Vis