Winter 2013, jaargang 23
Stationslocaties met allure
Ramspolbrug wint
Betonprijs 2013
Chris de Vries, directeur Beheer en Uitvoering provincie Noord-Holland:
‘We laten de
Jeroen de Haas, CEO Eneco:
‘We moeten minder fossiel worden’
kennis en kwaliteit
meer over aan de markt’ Outstanding Ontwerpcertificaat BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling voor Ecomunitypark
INHOUD
DIRECTIEBRIEF
4
10
In de huid van de regisseur
Primeur voor Ecomunitypark
In gesprek met Chris de Vries, provincie Noord-Holland
Eerste Outstanding Ontwerpcertificaat BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling
In gesprek
Stations getuigen van ambitie en vakmanschap
De afgelopen maand heb ik weer heel wat congressen, bijeenkomsten en symposia mogen bezoeken waarbij tal van onderwerpen werden gepresenteerd, geponeerd of bediscussieerd.
27 35
15 24 Snelle verbinding GroningenBremen katalysator voor regio
32
Colofon
Ramspolbrug wint Betonprijs 2013
Visie Movares op invoering van ERTMS
Het winternummer van QS 2013 verschijnt in een oplage van 5200 exemplaren. QS is digitaal beschikbaar via: movares.nl/pers-en-publiciteit/qs Redactieadres Movares Nederland BV Afdeling Communicatie Postbus 2855 3500 GW Utrecht Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding
Veilige, snelle en strategische verbinding
Gratis abonnement? Mail uw gegevens naar
[email protected] Redactieraad: Mark Baan Hofman, Jacco Buisman (voorzitter), Devlin Matagora en Marleen Peeters Hoofdredactie: Marleen Peeters Redactie: Nathalie Ekelmans (eindredactie), Peter Juijn, Marjolein de Leeuw en Marleen Peeters Fotografen: Peter Bontan, Liesbeth Dingemans, Edwin van de Graaf, Paul van der Klei, Lenny Oosterwijk, Mireille Ros, Jos Schuurman, Ben Vulkers Overige beeld: Movares, Shutterstock, WikiMedia Vormgeving: Susan Strampel Grafisch Ontwerp Druk: AD Mercurius
Dit is de laatste uitgave van de QS in z’n huidige vorm. In 2014 introduceert Movares een nieuwe vorm van het relatiemagazine. U hoort nog van ons. De redactie(raad) van QS.
2
winter 2013
Het mooiste van dit soort momenten vind ik dat je vaak in een mum van tijd met relatief onbekende mensen tot een mooi gesprek of een interessante discussie komt, over een onderwerp waar iedereen wel iets mee heeft maar niet per se specialist in is.
Onderdoorgang Hengelo
EN VERDER: > Movares in de media > Sneller, beter, goedkoper: innovatieve oplossingen > Mijlpalen > Professionalisering Inspecties Waterkeringen > Het visitekaartje van: Sander Eijgenraam > Ontmoet Movares > De dag van… Luc van Gerrevink > Column Edwin Kaats, Partner Common Eye > KORT > In gesprek met: Jeroen de Haas, CEO Eneco
Bij veel van deze evenementen was er gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan in deelsessies, rondetafelgesprekken, Lagerhuisdebatten, etc.
8 12 14 23 26 28 30 32 33 34
De drie vragen die na afloop hiervan vaak bij mij blijven hangen zijn: • hoe komt het toch dat mensen in zo’n korte tijd nagenoeg zonder voorbereiding - zo intensief met elkaar in contact kunnen komen? • w aarom doen we dit niet vaker? Binnen ons bedrijf, daarbuiten, in projecten of gewoon met relaties? • w at levert dit nu precies op? Op deze laatste vraag kan ik zelf niet altijd een concreet antwoord geven, maar dat het mezelf en mijn gesprekspartners verrijkt, staat wat mij betreft buiten kijf. Als Movares gaan we graag in gesprek met onze relaties, bijvoorbeeld op ons relatiesymposium over ‘Innoveren met de markt’ op 31 maart 2014. Niet om u te vertellen hoe het moet, maar om samen op ontdekkingstocht te gaan en van elkaar te leren. Waarom? Eigenlijk heel simpel: in onze optiek begint samenwerken met samen werken en vooral samen in gesprek te gaan. Ik hoop het komende jaar veel met u in gesprek te gaan en wens u zakelijk en privé in 2014 vele mooie gesprekken toe.
Jacco Buisman, Directeur Movares
WINTER 2013
3
In de huid van de regisseur kruipen Provincie Noord-Holland gaat over op langjarige, integrale gebiedscontracten
Voor de meeste beheerders zijn geïntegreerde contracten niet nieuw meer. Wél nieuw is het om diverse projecten in een-en-hetzelfde gebied als een langjarig integraal gebiedscontract aan te bieden. De provincie Noord-Holland start in 2014 een ‘pilot’. Inzet: het vaste en variabele onderhoud, plus de vervangingsinvesteringen bij wegen, vaarwegen en civieltechnische kunstwerken in de Kop van Noord-Holland voor de duur van tien jaar.
Minder overheid, meer markt. Van beheren naar beheersen. Vergroting van efficiency en verhoging van effectiviteit. Provincies zoeken naar diverse wegen om met de beperking van hun financiële middelen om te gaan. Voor de Directie Beheer en Uitvoering (B&U) van de provincie NoordHolland betekent dit een koerswijziging van de organisatie. Directeur Chris de Vries: ‘We ontwikkelen ons tot een regieorganisatie. Sleutelwoorden hierbij zijn: efficiënter werken en kwaliteitsverbetering, door meer aan de markt over te laten.’
Hier kunnen verschillende infrastructurele projecten in zitten. Zowel wegen als water en van preventief tot correctief onderhoud en vervangingen. Waar zinvol integreren we ook groenprojecten. Hierdoor kunnen we projecten slimmer aanpakken en verbeteren we de efficiency en effectiviteit. Als provinciale organisatie kunnen we ons vervolgens meer focussen op onze publieke taken. Bijvoorbeeld het bevorderen van de verkeersdoorstroming.’
Veranderingsproces Regieorganisatie De Vries wil de ontwikkeling tot een regieorganisatie inzetten vanuit een nieuwe manier van werken. ‘In een fasegewijze aanpak bundelen we vanaf 2014 binnen een bepaald gebied de verschillende projecten en contracteren het pakket als één langjarig integraal gebiedscontract.
4
winter 2013
Movares adviseert de provincie Noord-Holland bij het veranderingsproces dat zij doormaakt. Regiodirecteur Bart van Leeuwen: ‘Vooruitlopend op de langjarige integrale gebiedscontracten, hebben we dit voorjaar de provincie Noord-Holland geadviseerd en ondersteund bij de acht prestatiecontracten die zij in de markt heeft gezet.
Chris de Vries:
‘We laten de kennis en kwaliteit meer over aan de markt’
Stappen maken in rol van rentmeester bij provincie Overijssel ‘We zijn bezig met het invoeren van assetmanagement om in onze rol van rentmeester stappen te maken’, vertelt Lindy Molenkamp, hoofd Eenheid Wegen en Kanalen. ‘Naast rentmeester zijn we overigens ook gastheer. In die rol hebben we verkeersmanagement en incidentmanagement geïmplementeerd. Beide rollen nemen we zeer serieus, we gaan voor integraliteit. Daarbij ontwikkelen we ons van een beheerclub naar een organisatie die haar taken beheerst. Samen met Movares hebben we een eerste aanzet gedaan tot deze
transitie. Dit vraagt van alle medewerkers aanpassing van houding en gedrag. Voorheen sprongen we meestal snel van probleem naar oplossing. Waar we naar toe willen is: eerst goed kijken naar wat nu echt het probleem is en ervan uitgaan dat meerdere oplossingen mogelijk zijn en vervolgens de markt inschakelen om een goede oplossing te leveren tegen bescheiden kosten. Daarmee ontwikkelen onze ‘jongens van het land’ zich tot ‘regisseurs van het dagelijks beheer’.’
WINTER 2013
5
Van links naar rechts: Bart Couwenberg, Chris de Vries en Bart van Leeuwen
‘Door deze gefaseerde aanpak kan de markt alv ast wennen aan de nieuwe manier van werken’ Hierin zijn al verschillende projecten ondergebracht met preventief en correctief onderhoud. Door deze gefaseerde aanpak kan de markt alvast wennen aan de nieuwe manier van werken. Anders komen er problemen, omdat aannemers zich nog niet voldoende hebben kunnen aanpassen. Projectmanager Bart Couwenberg: ‘De prestatiecontracten zijn zo opgesteld dat er een verschuiving van activiteiten plaatsvindt. Aannemers krijgen meer verantwoordelijkheid en moeten op basis van proces- en producttoetsen aantonen dat zij hun werk goed doen.’
Loslaten Maar het is niet alleen de markt die heeft te wennen aan ‘het nieuwe werken’. De Vries: ‘Dit geldt ook voor ons. We moeten leren in de huid van de regisseur te kruipen. Concreet: we laten de kennis en kwaliteit over aan de markt en schrijven niet meer alles voor zoals in RAW-bestekken. Ook betekent dit geen toezicht meer. We moeten meer bij projecten gaan kijken en rapportages opvragen. Movares begeleidt ons bij dit proces.’ ‘Klopt’, vult Couwenberg aan. ‘We helpen projectleiders, directievoerders en toezichthouders bij het ‘loslaten’ van hun traditionele activiteiten en meer aan de markt over te laten. Bijvoorbeeld door workshops te organiseren om hier bewuster van te worden en met elkaar best practices te verzamelen.’
6
winter 2013
Volgens De Vries is de intentie van de provincie ‘nadrukkelijk gericht op goede samenwerking’. ‘We hebben te maken met een cultuurverandering en dat gaat niet van vandaag op morgen. Dat vraagt om geven en nemen. Onze mensen moeten bijvoorbeeld vertrouwen krijgen in het anders omgaan met de markt. Niet alleen maar boetes uitdelen als een project niet goed gaat, maar de aannemer erop aanspreken en sámen leren wat er beter kan.’ Van Leeuwen: ‘En voor de aannemer betekent dit ook dat hij zijn opdrachtgever durft aan te spreken. Dat hij op tijd het gesprek aangaat, transparant is en een echte en hechte partner wordt.’ De Vries: ‘Precies. Het gaat dus niet om profiteren, maar om meedenken met de opdrachtgever.’
Langjarige integrale gebiedscontracten
Meer verantwoordelijkheid
Pilot
Naast aandacht voor de ‘zachte’ kant bij de nieuwe werkwijze, krijgt ook de ‘harde’ kant aandacht. Borging van het prestatiecontract gebeurt door middel van risicomanagement en het bijhouden van een risicodossier. Couwenberg: ‘In de huidige acht onderhoudscontracten draagt de aannemer meer verantwoordelijkheid voor bepaalde risico’s. Zoals de verlegging van kabels en leidingen en het aanvragen van de vergunningen. Ook stellen we eisen aan de projectorganisatie. Wat zijn de functies en verantwoordelijkheden en wat vraagt dit aan competenties en ervaring?’ ‘Parallel hieraan stellen we ook eisen aan onze eigen organisatie’, vult De Vries aan. ‘Mijn directie B&U wordt compacter, maar de functies zwaarder. En de toezichthoudende functies zullen op den duur bij ons verdwijnen. ’
Movares is nauw betrokken bij deze pilot. Couwenberg: ‘We stellen het contract op inclusief risicodossier en we adviseren de projectmanager en inkooporganisatie. ’Van Leeuwen: ‘Daarbij werken we aan meer uniformiteit van de werkpakketten. Vanaf 2016 hebben we het over één menu met een looptijd van tien jaar. Dan kun je volstaan met één basiscontract, dat voor alle zeven gebieden te gebruiken is. Per gebied hoef je dan alleen nog maar te kijken wat er aangepast moet worden. Zoals de renovatie van een weg of het vervangen van een kunstwerk, omdat deze aan het einde van hun levensduur zijn.’ ‘B&U levert daarbij zeven stevige multidisciplinaire teams’, voegt De Vries toe. ‘Zij zorgen per gebied voor de uitvoering van de contracten. Inderdaad, als de regisseurs van het werk.’
Vanaf 2016 zet B&U alleen nog maar langjarige integrale gebiedscontracten in de markt. Deze zijn verdeeld over zeven gebieden. De Vries: ‘Ook hier gaat de provincie gefaseerd mee om. In het voorjaar van 2014 zetten we eerst de pilot in de markt voor het gebied Kop van Noord-Holland. Marktwaarde? Zo’n 200 miljoen euro. Het voordeel is de tijdsduur en het stevige volume. Dat is voor een marktpartij zeer aantrekkelijk. We zoeken tijdens de markconsultatie dan ook naar goede aannemers die hierin een trekkersrol willen vervullen. En die gaan vast zoveel mogelijk lokale aannemers bij het werk betrekken, dat biedt alleen maar voordelen.’
Provincie Noord-Brabant full speed bezig met transitie De provincie Noord-Brabant legt zich momenteel toe op een plan om de ontwikkeling van beheren naar beheersen handen en voeten te geven. Movares heeft voor de provincie Noord-Brabant een visie opgesteld voor de civieltechnische kunstwerken; op basis van deze visie werkt Movares momenteel het assetmanagement van de civieltechnische kunstwerken uit. ‘We zijn full speed bezig om onze transitie op orde te krijgen’, zegt afdelingshoofd Verkeersmanagement Bart Swaans. ‘We hebben onze assets op orde, weten wat we hebben en wat de kwaliteit ervan is. Vanuit deze basis richten we ons nu op de ontwikkeling van assetmanagement. Dit vraagt dat we onze gegevens op orde houden, werkvakken integraal - dus zoveel mogelijk tegelijk - aanpakken, de regie nemen en de werkprocessen gestructureerd organiseren. We werken hier hard aan, maar moeten nog ons evenwicht vinden. Om dit te stroomlijnen, zijn we bezig met een implementatieplan vol praktische acties. Zodat de organisatie zich hier vanzelf in gaat ontwikkelen.’
Informatie:
[email protected], 06 53 52 79 55
[email protected], 06 53 49 58 39
WINTER 2013
7
reniging! jaar voor de @Betonve en tot docent van het koz ver is or Mo de Collega Wiljan TBTo6AWhM g2013 pic.twitter.com/t Gefeliciteerd! #Betonda View translation bpagina sch rijden. Nieuwe we er op gebied van elektri iev act eds ste is res @Mova chrijden …. ww.movares.nl/elek tris gelanceerd op http://w dewerking aan Wij verlenen onze me C GB #D ek we e am urz Du
res tijdens het programma @Mova
t 1e prijs dag van de elijks in- en uitstap win Het station waar ik dag #NS #top vakjury! #europapark Groningen. Publiek- èn
architectuur
kamp specialist Mattijs Hehen rviewt #Movares water inte NR y @B lqa 45m /of3 es om Movares @ Movar luister op http://tinyurl.c ramp op de #Filippijnen: over de lessen van de isman laten 10 dagen en directielid Jacco Bu ers em rkn we 20 : res Low Car Diet @Mova dd13 @urgenda nyurl.com/mh98t5u #dv hun auto staan. http://ti van res. #veiligheidsdenken in Amsterdam, @mova rk twe lne nne #tu erk g etw Geslaagde meetin ww.movares.nl/tunneln lgende week op http://w @MarckHaerkens. Vo res begeleidt van Nederland. @Mova amste bedrijventerrein rza duu is ark typ uni #Ecom EAM rl.com/nuusvnj #BRE cer tificatie. http://tinyu
Reformatorisch Dagblad, 6 november 2013
Cobouw, 8 oktober 2013
ProRail zoekt 100.000 kilometer kabel
Weesperbrug: oude brug eruit, nieuwe erin
Elke week trekt een grondwerker wel ergens een kabel langs het spoor kapot. De reiziger is de dupe: vertraging. Spoorbeheerder ProRail gaat daarom de 100.000 kilometer leidingen langs de rails opsporen en in kaart brengen. Met een grondradar. De grondradar meet vanaf het maaiveld de aanwezigheid van objecten in de bodem. De methode is ontwikkeld door Movares en BAM Headlines. Informatie: Paul van Kempen,
[email protected], 06 53 62 83 59
In een tijdsbestek van enkele uren werd in het holst van de nacht de oude brug over het Amsterdam-Rijnkanaal vervangen en kon het scheepvaartverkeer, een uur eerder dan gepland, worden hervat. Zondagochtend 6 oktober was de brug, een ontwerp van Movares, ook weer beschikbaar voor het wegverkeer. Informatie: Bert Hesselink,
[email protected], 06 51 09 39 72
Technisch Weekblad, 6 oktober 2013
Nieuwe stalen bogen
IN DE MEDIA
Cobouw, 10 oktober 2013
‘Een brug ontwerpen is vrij simpel’ Paul van der Ree is met ruim twintig jaar ervaring een van de beeldbepalende architecten van StudioSK van Movares. De basis van een ontwerp moet nuchter zijn, vindt hij. “Het moet een soort vanzelfsprekendheid uitstralen.” De bouw van een van zijn meest recente ontwerpen is de fly-over voor OV-SAAL over de Al0 bij Amsterdam. Zijn meest bekende werk is waarschijnlijk de 60 meter hoge witte hefbrug in Dordrecht uit 1994, een opvallend landmark in de regio en vereeuwigd als miniatuur in Madurodam. Informatie: Paul van de Ree
[email protected], 06 51 41 64 31
8
winter 2013
Dit weekend verving bouwcombinatie KWS-Mercon in Nigtevecht de Weesperbrug, die stamt uit 1937, door een nieuwe stalen boogbrug. De brug is een van de acht stalen bruggen over het Amsterdam-Rijnkanaal die voor groot onderhoud worden aangepakt. Vier van de bruggen worden alleen gerenoveerd en opgevijzeld, zodat ook vierlaagse containerschepen eronderdoor kunnen. Vier andere – naast de Weesperbrug de Loenerslootsebrug, de Overeindsebrug en de Breukelerbrug – krijgen ook een hele nieuwe bovenbouw. Deze nieuwe bruggen zijn ontworpen door Movares. Met het grote onderhoudsproject kunnen de bruggen dertig jaar langer mee. Informatie: Bert Hesselink,
[email protected], 06 51 09 39 72
Stadswerk magazine, augustus 20I3
Meerssen pakt bruggen en viaducten aan Bouwkundige staat in veel gemeenten onder de maat Enkele jaren geleden constateerde de toenmalige VROM/-inspectie dat veel bruggen en viaducten bouwtechnisch niet in orde zijn. Vooral voor gemeenten is er werk aan de winkel. De gemeente Meerssen heeft Movares een risicoanalyse laten doen, binnenkort volgen versterkingsmaatregelen. Maurice Schepers, gemeente Meerssen: ‘Mijn advies aan andere gemeenten is om zo snel mogelijk aandacht te besteden aan de constructieve veiligheid van de bruggen, want de impact, consequenties en financiële gevolgen kunnen groot zijn.’ Informatie: Peter Kamps
[email protected], 06 10 84 79 83
WINTER 2013
9
SAMEN STERK
Primeur voor Ecomunitypark Eerste Outstanding Ontwerpcertificaat BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling Nog niet eerder kreeg een gebied in Nederland een Outstanding Ontwerpcertificaat van BREEAM-NL Gebiedsontwikkeling. Het Ecomunitypark in het Friese Oosterwolde heeft de primeur. Movares begeleidde het volledige certificeringsproces. Alles in het bedrijvenpark draait om duurzaamheid. Wat is de succesfactor? Een gesprek met Bert Krikke, projectdirecteur van Ecomunitypark en opdrachtgever voor Movares.
Bert Krikke
Was u verrast door de hoge score?
Wat houdt duurzaamheid voor u persoonlijk in?
‘Ja en nee. Uitgangsniveau was ten minste het label ‘very good’ met een streven naar ‘excellent’, en behaalden uiteindelijk ‘outstanding’ (5 sterren). Dat is verrassend. We hebben met hart en ziel gewerkt om een heel duurzaam park te ontwerpen waarin alles in samenhang is. Integraliteit is een sterk thema. Als het hier niet zou lukken, waar dan wel? Onze kracht is ‘themadenken’, een nieuwe manier van ontwerpen. De trend in Nederland is om geen einddoelen te formuleren en organisch te ontwikkelen. Wij hebben het tegenovergestelde gedaan. We hebben vanaf het begin alles tot in detail uitgewerkt op de tekentafel, waarbij we wel flexibiliteit in het plan behouden. Dankzij het team en dankzij de investeerder zijn we tot dit mooie resultaat gekomen.’
‘Voor sommigen is duurzaamheid een uitgehold begrip. Voor mij niet, het is juist een heel levend begrip. Echt duurzaam houdt in dat het langetermijnwaarde heeft, dat de maatschappelijke betrokkenheid groot is, dat het een zichtbare plek heeft in de samenleving en dat het economisch en strategisch toegevoegde waarde heeft. Dit maakt duurzaamheid tot een complex begrip. Als je er dan in slaagt een volledig duurzaam bedrijvenpark te ontwikkelen, is dat bijzonder!’.
10
winter 2013
beheerd door een vereniging van eigenaren. Hierdoor is de eenduidige parkachtige structuur gewaarborgd. De integraliteit is ook goed zichtbaar in de gebouwen. Een team van architecten ontwerpt de gebouwen in één stijl; het is absoluut niet eentonig, maar wel eenduidig en dienend aan het landschap. De hoge architectonische kwaliteit maakt de gebouwen goed verkoopbaar; de eigenaren financieren hun eigen gebouw en beschikken daarmee over waardevast vastgoed. Het derde, waar ik echt trots op ben, is het energiesysteem. Dit is het eerste park dat 100 procent van het energiegebruik zelf zal opwekken. Bijzonder in ons concept is de verbinding tussen het mkb en het onderwijs. Die komt in heel Nederland moeilijk tot stand en het is ons wel gelukt: er komt samenwerking met regionale mbo- en hbo-opleidingen voor onderwijs en onderzoek op het gebied van duurzaamheid en biobased materialen.’
Is het nog mogelijk te ontwikkelen zónder BREEAM of ander certificaat?
Welke elementen spreken u het meest aan?
‘BREEAM-gebouw is bijna niet meer weg te denken. Steeds meer beleggers vragen om dit label. BREEAMgebied is relatief nieuw en het omvat meer dan alleen een gebouw. Bij een gebiedsontwikkeling is het uitstekend toe te passen. Bij een stad of stadsdeel zijn meer stakeholders, en de vraag is wie dan de certificering gaat betalen. Ik ben er echter van overtuigd dat dit label bijdraagt aan betere gebieden. Persoonlijk zou ik graag de uitdaging aangaan op stadsniveau!’
‘In de structuurvisie ligt vast dat meer dan 50 procent moet bestaan uit groen en water. De grond wordt uitgegeven in appartementsrechten: de bedrijven zijn mede-eigenaar van het park en het volledige park wordt
Contactpersoon Movares: Lonneke van den Elshout,
[email protected], 06 20 15 06 55 Meer informatie: www.ecomunitypark.nl
Bedrijventerrein Ecomunitypark is een uniek, duurzaam werklandschap. Het project heeft als doel bedrijven en instellingen bij elkaar te brengen die zich bezighouden met productie, distributie, dienstverlening, onderwijs, onderzoek en advies op het gebied van biobased economy. Movares heeft de expertrol vervuld om te komen tot de certificering van Ecomunitypark. Bijzonder is dat de jury twee innovatiecredits heeft toegekend, namelijk voor de innovatieve wijze van gronduitgifte en de uitvoering van het maatschappelijke bedrijfsinitiatief.
WINTER 2013
11
Innovatieve oplossingen Movares maakt serieus werk van innoveren, op zoek naar vernieuwende oplossingen waarmee klanten problemen sneller, beter en vaak goedkoper kunnen aanpakken. Een kleine greep uit de innovaties die Movares recent ontwikkelde.
Nieuwe detectiemethode verlaagt risico op schade, kosten en hinder Schades aan kabels en leidingen door graafwerkzaamheden in de buurt van het spoor zorgen bijna wekelijks voor vertraging voor vervoerders en reizigers. In naar schatting 30 procent van de gevallen ontstaat de schade door ondeugdelijk kaartmateriaal waarbij kabels niet staan aangegeven of op de verkeerde plek, dan wel met een verkeerde omschrijving. Movares heeft samen met BAM innovatieve grondradarapparatuur ontwikkeld die kabels en leidingen snel, efficiënt en uiterst nauwkeurig in beeld brengt. Veel ervaring met het converteren van tekening- en databestanden en het in kaart brengen van Ondergrondse Infra Kabels en Leidingen met behulp van de grondradar heeft Movares opgedaan in het project ‘Grip Op Ondergrondse Infra (GOOI)’, in opdracht van ProRail. Kijk voor meer informatie op: movares.nl/movaresdraagt-met-grondradar-bij-aan-veiligheid-reiziger Informatie: Paul van Kempen,
[email protected] , 06 53 62 83 59 en Carlo van Zee,
[email protected], 06 51 13 82 51
12
winter 2013
Innoveren met de markt Als Movares gaan we graag in gesprek met onze relaties, bijvoorbeeld op ons relatiesymposium over ‘Innoveren met de markt’ op 31 maart 2014. Om samen op ontdekkingstocht te gaan en van elkaar te leren. Meer informatie volgt op movares.nl.
INNOVATIES Eerste verkeersveiligheidsscan voor de bebouwde kom Verkeersveiligheid is zeker in steden, dorpen en woonwijken een punt van aandacht. De combinatie van openbaar vervoer, auto’s, fietsers, voetgangers en spelende kinderen maken dit een complexe omgeving. Vreemd genoeg zijn er wel scans om de verkeersveiligheid buiten de bebouwde kom te toetsen, maar niet binnen de bebouwde kom. Movares heeft in samenwerking met gemeente Maastricht een verkeersveiligheidsscan ontwikkeld op basis van Duurzaam Veilig die al in de planfase uitspraken kan doen over de verkeersveiligheid binnen de bebouwde kom. De scan biedt de mogelijkheid om verschillende infrastructurele alternatieven kwalitatief met elkaar te vergelijken. Dat is interessant in een tijd dat verkeersveiligheid een steeds belangrijkere rol gaat spelen in de planvorming. Informatie: Johan Vos,
[email protected], 06 13 61 41 43
Carbon Footprint nu ook voor spoorprojecten Een rekenprogramma om werken in de GWW-sector te beoordelen op duurzaam materiaal- en energieverbruik was er al, namelijk het door Rijkswaterstaat ontwikkelde DuboCalc. Een vergelijkbare rekentool voor spoorprojecten nog niet. Movares heeft de Carbon Emission Calculator (CEC) ontwikkeld om ook voor spoorspecifieke projecten de Carbon Footprint te kunnen berekenen. De CEC biedt tevens de mogelijkheid om een eigen database te gebruiken waar spoorobjecten en processen in kunnen worden gedefinieerd en beheerd. De database kan aan de hand van nieuwe duurzaamheidsprojecten steeds verder worden uitgebreid. Aanleiding voor het ontwikkelen van de CEC is de nieuwe regelgeving rond de CO 2 -Prestatieladder, die onder meer door ProRail en Rijkswaterstaat wordt toegepast. Movares is gevraagd voor een aantal spoorgerelateerde ontwerpen de Carbon Footprint te berekenen om op basis daarvan de mogelijkheden voor CO 2 -reductie in het project inzichtelijk te kunnen maken.
EuroDispatch: innovatief computergestuurd Command & Control-systeem De afgelopen jaren heeft Movares samen met ProRail een nieuw treinbeveiligingssysteem ontwikkeld, PLC Interlocking. Dit systeem maakt gebruik van kant-en-klare onderdelen uit de gas-, olie- en procesindustrie. Doordat het een standaard en open systeem is, is het goedkoper. Ook is het eenvoudiger en door meerdere partijen aan te passen dan de gangbare systemen die met dure, gesloten en op maat gemaakte componenten werken. Voor PLC Interlocking heeft Movares ook een ‘bedieningslaag’ ontwikkeld, Eurodispatch. Dit is een innovatief computergestuurd Command & Control-systeem waarmee treindienstleiders rijwegen kunnen instellen. Eurodispatch werkt met open source-software en is hardware-onafhankelijk. Met EuroDispatch kan de treindienstleider alle benodigde bedienhandelingen verrichten voor het laten rijden van treinen, maar ook voor het uitvoeren van onderhoud aan het spoor. EuroDispatch is ontwikkeld in de innovatiestudio van Movares. Informatie: Frits Makkinga,
[email protected], 06 53 59 70 76
Informatie: Peter Hovestad,
[email protected], 06 51 13 90 68
WINTER 2013
13
Mijlpalen gehaald door ‘Sporen in Den Bosch’ De werkzaamheden zijn in volle gang om van Den Bosch een goed functionerend knooppunt te maken dat voorbereid is op de toekomst. Rick Bruinink, projectcoördinator Heijmans Civiel BV: ‘Door de grote overspanningen, de eisen aan de zichtlijnen vanuit de trein naar de omgeving en de forse treinbelastingen zijn de ontwerpers, constructeurs en bouwers genoodzaakt tot het uiterste te gaan. De werkzaamheden verlopen voorspoedig, alle tussenliggende mijlpalen zijn gehaald en buitendienststellingen zijn goed verlopen. Ook de eindopleveringsdatum voor de werkzaamheden van Heijmans is in zicht en die gaan we halen. Voor het totale project volgt nog een grote buitendienststelling in april 2014. Movares levert ontwerpdiensten voor Heijmans voor de onderbouw en toetst het ontwerp van de bovenbouw, eveneens voor Heijmans. Met name op het gebied van betonconstructies en geotechnische aspecten levert de kennis en kunde van Movares een meerwaarde op.’
Stationslocaties met allure vakmanschap
Informatie: Bert Hesselink, bert.hesselink@ movares.nl, 06 51 09 39 72
MIJLPALEN
Zevenduizend vergunningsaanvragen zwaar transport Jaarlijks vinden in Nederland vele duizenden transporten over de weg plaats waarvan de afmetingen en/of gewichten de wettelijke maxima overschrijden. Voor deze voertuigbewegingen is een ontheffingsvergunning nodig van de RDW. Movares toetst sinds 2011 vergunningsaanvragen voor transporten zwaarder dan 100 ton en heeft inmiddels ruim zevenduizend aanvragen verwerkt. Movares kijkt of bruggen en viaducten op de beoogde route voldoende draagkracht hebben. ‘We hebben het gehele proces geautomatiseerd’, vertelt projectmanager René Dorleijn. ‘Daardoor kunnen we aanvragen razendsnel en tegen een scherpe prijs afhandelen. Rijkswaterstaat, onze opdrachtgever, is enthousiast en heeft ons diverse meerwerkopdrachten gegund. Zoals het ontwikkelen van een integrale beoordelingsfilosofie. Dit instrument is niet alleen handig bij het toetsen van aanvragen, aannemers gaan het ook gebruiken om de database van Rijkswaterstaat te actualiseren bij nieuwbouw of renovatie. Een andere opdracht betreft het vereenvoudigen van de transportvoorwaarden. Nu bestaan er wel veertig aanvullende voorwaarden. Wij zijn gevraagd dat aantal drastisch te reduceren. Hiervoor gaan we ruim 700 kunstwerken opnieuw bekijken. Dat levert ons veel kennis op, die het assetmanagementproces van de infrabeheerder ten goede komt.’ Informatie: René Dorleijn,
[email protected], 06 22 62 49 03
14
winter 2013
Wat hebben de stations Helmond, Groningen Europapark en Doetinchem met elkaar gemeen? Ze getuigen stuk voor stuk van ambitie en vakmanschap. Ambitie van de gemeenten, vakmanschap van de ontwerpers. Het zijn succesvolle voorbeelden die laten zien dat gemeenten steeds meer gewend raken om zelf de regie te nemen. Mede dankzij de procesbegeleiding van Movares slagen zij erin hun ambities waar te maken.
In de Helmondse spoorzone is de ambitie bijna tastbaar. De metamorfose van een klein, grauw station tot een volledig gemoderniseerde spoorzone is dan ook ingrijpend. Station Groningen Europapark kreeg op de Dag van de architectuur zowel van de vakjury als van het publiek de eerste prijs als ‘mooiste gebouw van 2013’. Doetinchem heeft de ambitie de poort naar de Achterhoek te worden. Deze voorbeelden illustreren dat er nieuwe iconografie en eigentijdse transformaties van het stationsbeeld mogelijk zijn en al volop gerealiseerd worden.
Ambitie Gemeente Helmond is zelf opdrachtgever voor de bouw van het stationsgebouw, wat uniek is in Nederland. Ook verzorgt de gemeente zelf alle aanbestedingen. Jakob Baalman, senior projectmanager gemeente Helmond: ‘Wij beschouwen het station als dé entree van de stad en daarom reikten onze ambities verder dan het basisstation waar ProRail in kan voorzien. Wie in februari 2014 uitstapt op Helmond Centraal, komt de stad binnen op een wel heel mooie locatie met een transparante en uitnodigende uitstraling met diverse functies voor de reiziger.’
Er bovenop zitten Tien jaar geleden schakelde gemeente Helmond Movares in voor de zogenoemde SpoDo-subsidieaanvraag (Spoorse Doorsnijdingen) voor een onderdoorgang onder het spoor. ‘Die financiering werd toegekend en uitgereikt door minister Peijs, en daarbovenop kregen we een extra subsidie van Provincie Noord-Brabant. Deze financiële middelen boden een uitgelezen kans om het hele stationsgebied in één keer aan te pakken’, vertelt Baalman. ‘Ik heb een verzoek ingediend bij de Provincie, bij het SRE (Stads Regio Eindhoven) en bij de EFRO (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling ). Dat legde ons geen windeieren. Met de toezegging van in totaal acht subsidies zijn we samen met Movares anders naar het project gaan kijken. Dankzij een integrale gebiedsvisie kunnen we nu een onderdoorgang (met een breedte van 30 meter en drie rijbanen met aan beide zijden een strook van 8 meter voor langzaam verkeer), een busstation, een nieuwe fietsenstalling met ruimte voor tweeduizend fietsen en een compleet nieuw stationsgebouw met voorplein bouwen dat ook nog een van de duurzaamste stations van Nederland is.’
Helmond Stedelijke Stedelijkevernieuwing spoorzone vernieuwing spoorzoneHelmond Helmondininuitvoering uitvoering Opdrachtgever: Gemeente Helmond Architect: Paul van der Ree
16
winter 2013
WINTER 2013
17
‘Een station wordt mooi door een goed ontwerp en door een goede stedebouwkundige inpassing’
Snel schakelen Er zat een enorme tijdsdruk op het project doordat een groot deel van de financiering bestond uit subsidies. Leo van Rooij, projectmanager Movares: ‘De gemeente dacht beperkte bewegingsruimte te hebben. Zij had een duidelijke visie op de spoorzone, maar wist niet dat zij ook zelf het voortouw kon nemen om bijvoorbeeld een volledig nieuw stationsgebouw te bouwen. Wij hebben hen op de mogelijkheden gewezen; gemeente Helmond schakelde vervolgens heel snel. Hun ambitie en durf is enorm’. Movares heeft de procesbegeleiding gedaan en projectarchitect Paul van der Ree heeft vanuit één totaalvisie alle gebouwen ontworpen en in samenhang daarmee de spoorpassage en de langzaamverkeersbrug. Ook heeft Movares voor het totaal de (spoortechnische) installaties verzorgd. De gemeente heeft de openbare ruimte ontworpen. Baalman: ‘In totaal hebben we deelopdrachten gegund aan maar liefst 130 partijen. Zelf de regie houden is cruciaal: strak sturen op planning en kosten en op het juiste tijdstip schakelen. Het is een intensief project, maar ik ben meer dan trots op het resultaat.’ Informatie: helmond.nl/Spoorzone.html
Mooi stationspaviljoen in ruime groene stadstuin Spring maar achterop... Fietsgebouw voor 2000 fietsen, deels ondergronds
Binnenkort een van de duurzaamste stations van ons land, met onder andere zonnecellen op het sedum dak en een grijswatercircuit
Groningen Europapark Opdrachtgever: Gemeente Groningen Architect: Nienke van de Lune
18
winter 2013
Karakteristiek voor het gebouw is de grote titanium stationskap met een overspanning van 36 meter
WINTER 2013
19
Groningen Europapark Dagelijks maken zo’n zesduizend reizigers gebruik van station Groningen Europapark. Een van hen is Ineke van Gent, NS directeur Regio Noordoost. ‘Dit is mijn station’, zegt ze trots. ‘De combinatie van maatschappelijke functies is heel sterk voor een relatief klein station en alles is zeer doordacht ontworpen: het station oogt ruim en licht, het is sociaal veilig - ook in de nacht - en het is duurzaam door de groene buffer en doordat het toekomstvast ontworpen is. Als een station niet in één keer goed wordt neergezet, komt al snel de roep tot verandering. Duurzaamheid heeft voor mij te maken met materiaalkeuze, maar zeker ook met de houdbaarheidsdatum. Bovendien is dit gewoon een heel mooi station. Er zouden wat mij betreft in de toekomst commerciële functies toegevoegd mogen worden en, mijn groene hart mist de zonnepanelen nog op het dak.’
Stoer en elegant Als enige treinstation in Nederland heeft Groningen Europapark een titanium kap. Dit duurzame materiaal geeft het station een stoer en elegant uiterlijk. Architect Nienke van de Lune van Movares heeft tien jaar samen met de gemeente Groningen aan het project gewerkt, vanaf de eerste verkenning van de sporen lay-out en ligging van het station tot aan de bouw. Van de Lune: ‘In het hele proces fungeerde de gemeente als aanjager, heeft veel aandacht besteed aan de openbare ruimte en de bebouwing
20
winter 2013
Ineke van Gent
aansluitend op het station. Movares had de rol van projectmanager: we hebben de gemeente door het proces heen geloodst, op mogelijkheden gewezen hoe zij het beste kon omgaan met de vele stakeholders, hoe zij de projectonderdelen kon aanbesteden en hebben de raakvlakken gemanaged. Zeker op het gebied van architectuur helpt dit: als je de raakvlakken goed in beeld hebt en managet, komt je ontwerp beter uit de verf.’ Gemeente Groningen verwacht dat het station door de uitstraling en verblijfskwaliteit als aanjager voor verdere gebiedsontwikkeling gaat functioneren.
Plank in het weiland Van Gent: ‘Ik vind het prettig dat de samenwerking tussen de gemeente, ProRail en NS zo goed is verlopen. Ook bijzonder is het dat de diverse regionale vervoerders gebroederlijk naast elkaar gebruik maken van het station. Een station wordt mooi door een goed ontwerp en door een goede stedebouwkundige inpassing. Movares en de gemeente mogen met recht trots zijn! Dankzij een gezamenlijke ambitie is de zogenoemde ‘plank in het weiland’ waar alles mee begon uitgegroeid tot het mooiste station van 2013.’ Informatie: - gemeente.groningen.nl/europapark/station-europapark - movares.nl/station-europapark-is-het-mooistegebouw-van-2013
Poort naar de Achterhoek Tot voor kort miste station Doetinchem de uitstraling en de functionaliteit van een regionaal sterk en comfortabel vervoersknooppunt. Samen met de gemeente heeft Movares een complete gebiedsvisie ontwikkeld. De transformatie naar een goed functionerend, veilig en prettig gebied is in volle gang. De lijn Doetinchem – Arnhem is in de spits de drukst bereden regionale spoorlijn van Nederland. ‘Nadat een aantal fabrieken rond het spoor was gesloopt, bestond de spoorzone uit niet veel meer dan een zandvlakte met daarin een ‘verweesd station’,’ aldus Peter Drenth, wethouder ruimtelijke ordening, verkeer, sport en beheer openbare ruimte. ‘Reizigers stapten gedesoriënteerd uit de trein. Voor ons aanleiding om de spoorzone een kwaliteitsimpuls te geven. In 2006 zijn we begonnen met de eerste plannen voor gebiedsontwikkeling: de bouw van kantoren aan de zuidkant, een nieuwe ontsluitingsweg met een bomenrij, gratis parkeerplaatsen op de oude fabrieksterreinen en in januari start de bouw van een woongebied.’
Al in de vroege planfase heeft Movares zowel gemeente Doetinchem als NS geadviseerd en beider belangen behartigd. In een aantal werkateliers met gemeente en Provincie is het raamwerk opgesteld voor de complete spoorzone met daarin alle routes en hoofdstructuren vanuit voetgangers, fietsers, bus en auto. Stedebouwkundige Marloes Huijsmans: ‘Door zo goed mogelijk mee te denken met de gemeente en NS, kunnen we adviseren vanuit de inhoud. Met de reiziger als ijkpunt voor kwaliteit.’
Gebiedsvisie Met het oog op alle ontwikkelingen bleek de spoorzone zelf te krap. In slechts vijf maanden tijd is het ProRail, NS Stations, de Provincie en de regionale vervoerders Syntus en Arriva gelukt samen met de gemeente en met advies en begeleiding van Movares tot een complete gebiedsvisie te komen. Een extra opstelspoor moet de eerste piek van de ochtendspits richting Arnhem opvangen, het perron wordt verbreed, de looproutes verkort en veraangenaamd en de
Doetinchem
WINTER 2013
21
Breed inventarisatieonderzoek waterkeringen Rijkswaterstaat en de Waterschappen werken hard om Nederland nu, en in de toekomst, te beschermen tegen hoog water. Waterkeringen spelen hierin een cruciale rol. Tauw en Movares hebben in opdracht van STOWA/Rijkswaterstaat een inventarisatie uitgevoerd naar de stand van zaken van de professionalisering van inspecties van waterkeringen. Er blijkt nog een flinke slag te slaan.
Opdrachtgever: Gemeente Doetinchem Stedebouwkundige: Marloes Huijsmans
‘Alle partijen waren gedreven om aan de slag te gaan’ overgangen verbeterd. Er komen een fietsenstalling, busstation, kiss&ride en een horecavoorziening c.q. wachtruimte. Er komt een nieuw voorplein, waar de voetganger de ruimte krijgt en waar aandacht is voor een landschappelijke inrichting met veel groen. Ook de beplanting op het dak van het stationsgebouw wordt weer in ere hersteld.
gekeken naar het gezamenlijk belang. Ook financieel is alles afgedekt: de Provincie heeft behoorlijke financiering vrijgemaakt, net als ProRail en de vervoerders. De intrinsieke drive is groot. Alle partijen zagen in dat het hoog tijd was om ook stations van regionale lijnen goed op orde te brengen in het kader van bereikbaarheid, robuustheid van het spoor en veiligheid. Dan ontstaat dynamiek.’
Plezierig samenwerken Drenth: ‘Onze succesfactor? Alle partijen waren gedreven om aan de slag te gaan en, heel belangrijk, iedereen was bereid te schuiven in de eigen uitgangspunten. Er is steeds
Movares Nederland B.V. Daalseplein 100 Postbus 2855 3500 GW Utrecht T: 030 265 5555 movares.nl
Informatie: doetinchem.nl/inwoner/herinrichting-station-enomgeving_42863
De resultaten van deze inventarisatie vormen belangrijke input voor het in 2012 gestarte programma Professionalisering Inspecties Waterkeringen PIW2.0 (het derde programma sinds 2004; zie kader). Naast de focus op het inspectieproces richt PIW2.0 zich nu ook op de relatie met de aangrenzende beheercycli en verdere implementatie van inspectieproducten bij waterkeringbeheerders. Tauw, in combinatie met Movares, is gevraagd deze inventarisatie uit te voeren. Roel Valkman, projectmanager bij Tauw: ‘Tauw is goed bekend met de praktijk bij waterschapsorganisaties. Movares heeft kennis van assetmanagement en heeft veel ervaring met inspecties
De kadebreuk in Wilnis (2003) leidde tot grote aandacht voor de kwaliteit van dijkinspecties. In reactie hierop startten Rijkswaterstaat en STOWA in 2004 het programma Verbeteren Inspecties Waterkeringen (VIW, 2004-2008), gericht op inspectieproces en hulpmiddelen. Aansluitend richtte het programma Professionalisering Inspecties Waterkeringen (PIW, 2009-2012) zich op verder ontwikkelen en vooral toepassen van deze kennis. Tastbare resultaten zijn onder andere de Handreiking Inspecties van Waterkeringen, hulpmiddelen Digispectie en Digigids, de jaarlijkse drukbezochte Kennisdagen Inspecties Waterkeringen. PIW2.0 is de derde fase van het gezamenlijke STOWA/RWS programma. Meer informatie is te vinden op www.inspectiewaterkeringen.nl.
en veiligheidsdenken vanuit de spoorse wereld. We hebben daarom Movares gevraagd gezamenlijk dit onderzoek te doen. 22 van de 24 waterschappen en Rijkswaterstaat zijn waterkeringbeheerder. We hebben hen in slechts anderhalve maand kunnen interviewen. De bevindingen hebben we gebundeld in een rapport en per waterschap hebben we een factsheet gemaakt. Hiermee kunnen binnen de waterkeringbeheerders de gesprekken met het management gevoerd worden om zo gezamenlijk de professionaliseringsslag te vervolgen.’
Harmonisatie ‘Inspecties worden niet overal op dezelfde wijze uitgevoerd,’ zegt Ludolph Wentholt van STOWA. Het is ook logisch dat dat zo wordt ingevuld, want de lokale omstandigheden verschillen van waterschap tot waterschap. Wel streven we naar eenzelfde aantoonbare kwaliteit van inspecties. De inventarisatie toont dat er winst te behalen is uit harmonisatie. Daarnaast is ons streven dat goede en aantoonbare inspecties leiden tot een eenvoudiger wijze van toetsen. We kijken daarom breder, ook naar de raakvlakken met onderhoud en beheer, en met toetsing en verbetering. En verder dan alleen de ‘werkvloer’. We zijn blij verrast dat deze inventarisatie van Tauw/Movares in zo’n korte tijd zoveel goede inzichten heeft opgeleverd. Daarmee kunnen we de invulling van PIW2.0 verder invullen.’
Contactpersonen: Bart Slavenburg (architectuur) E:
[email protected] T: 06 22 78 47 32 Gertjan van Manen (stedebouw, planologie) E: gertjan.van.manen T: 06 51 62 44 59
WINTER 2013
23
KLANTPODIUM
Snelle verbinding Groningen-Bremen katalysator voor regio Binnen anderhalf uur met de trein van Groningen naar het Noordduitse Bremen. Tijdwinst: ruim een uur ten opzichte van nu. Maar het gaat niet alleen om tijd, zegt VVD-gedeputeerde Mark Boumans van de provincie Groningen. ‘De lijn wordt de katalysator voor de verdere ontwikkeling van de economie en het onderwijs en toerisme in de regio.’ ‘Stel je voor dat je straks in één uur en 23 minuten van Groningen naar Bremen kunt reizen’, zegt Boumans. ‘Een stad met een half miljoen inwoners en een geweldige dynamiek. Andersom is Groningen met tweehonderdduizend inwoners de metropool van Noord-Nederland. Met de lijn Groningen-Bremen verbind je deze twee steden en maak je ze onderdeel van de lijn Amsterdam-Hamburg, twee metropolen op wereldniveau. Dan heb je het wel ergens over.’
Echte tijdwinst De wens voor een snellere spoorverbinding bestaat volgens Boumans al langer, ‘maar is in deze bestuursperiode weer nadrukkelijk naar voren gebracht’. ‘Hierdoor stellen we sinds 2011 jaarlijks een half miljoen euro beschikbaar voor verbetering van de huidige exploitatie met extra treinen tussen Groningen en Leer in Duitsland, de Wiederline. Bovendien is sinds december de reistijd verkort, omdat Duitsland de dienstregeling beter heeft aangesloten op die van Nederland. Het zijn twee belangrijke stappen, maar de echte tijdswinst zit in investeren in de infrastructuur.’
Hefboom Op dit moment gaat de provincie Groningen er vanuit zo’n vierhonderd miljoen euro nodig te hebben voor de snellere spoorverbinding. Om de ambitie kracht bij te zetten, heeft de provincie hier afgelopen voorjaar 85 miljoen euro voor gereserveerd. Boumans: ‘Daardoor kunnen we de infrastructuur al substantieel verbeteren. Maar het gaat om meer dan dat. Het bedrag is tevens een ‘hefboom’. We staan hierdoor niet met lege handen om geld te vragen, maar kunnen onze regionale partners in Duitsland, de Duitse en Nederlandse Rijksoverheid, ‘Brussel’ en mogelijke private financiers ook iets bieden. We kunnen nu écht aan de slag.’
24
winter 2013
van de dienstregeling en de aansluiting met Duitsland. Het derde resultaat is de quick scan die Movares uitvoert. Daarin wordt in grote lijnen onderzocht wat een goede uitwerking is van de beschikbare financiële middelen. Boumans: ‘Hoe kunnen we die 85 miljoen het beste laten renderen? Daar willen we rond de kerst een helder advies over krijgen, zodat we volgend jaar het besluit kunnen nemen over de uitvoering van de spoorverbetering.’ Een vierde resultaat is het organiseren van een netwerk, de Wunderline. ‘Dit is een groeiende club enthousiaste mensen uit het bedrijfsleven, van kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties, de politiek en besturen aan Nederlandse en Duitse kant. Wij hopen dat deze koploperploeg in de lobby naar Berlijn, Brussel en Den Haag een rol wil spelen. Ook zien we bij de Industrie und Handelkammers, Kamer van Koophandel, VNO-NCW en de universiteiten van Oldenburg, Groningen en Bremen een enorme support ontstaat om dit project verder te brengen. Zij zien echt de toegevoegde waarde van een hoogwaardige OV-verbinding tussen Groningen en Bremen.’
Quick scan In opdracht van de provincie Groningen houdt Movares samen met IVV Aachen en DB International een quick scan naar de mogelijkheden om de spoorverbinding tussen Groningen en Bremen te verbeteren. ‘De resultaten van dit onderzoek moeten besturen in Nederland en Duitsland overtuigen om hierin te investeren’, zegt Ina de Lange, projectleider Kwaliteitsverbetering Groningen-Bremen van de provincie Groningen. ‘We hebben daar onder andere draagvlak voor nodig vanuit de Duitse en Nederlandse spoorbeheerders. Vandaar ook de samenwerking met DB International. Daarbij heeft Movares IVV Aachen als sparringpartner gevraagd. Dit zorgt voor een extra borging van de Duitse betrokkenheid, waardoor wij hier geen zorgen over hoeven te hebben.’
Informatie: Gijs Kreike:
[email protected], 06 53 10 62 61
Mark Boumans
Europese agenda De uitdaging waar de Provincie voor staat is het op de Duitse agenda krijgen van de snellere spoorverbinding. ‘Door het in een bredere context te plaatsen en te laten zien dat wij al in die lijn investeren, wordt het ook voor hen aantrekkelijker. De Duitsers uit de regio zijn al enthousiast over wat wij willen; het helpt hen om hun investeringsagenda een ‘boost’ te geven.’ Een andere uitdaging is om de snellere spoorverbinding hoger op de Europese agenda krijgen, zodat er ook daar gelden loskomen. Boumans: ‘De verbinding GroningenBremen is een schakel binnen het trans-Europese netwerk, maar heeft nog geen hoge prioriteit. Daarom plaatsen we de verbinding zowel in de geografische context, als in de context van samenwerking binnen Europa. Heel concreet: je verbindt grote steden met elkaar, je verbindt kennisinstellingen en je verbindt bedrijven.’
Resultaten Boumans’ persoonlijke ambitie is om tot een tastbaar resultaat te komen van de spoorverbinding tijdens zijn collegeperiode. Zijn inspanningen hebben inmiddels al voor een aantal resultaten gezorgd zoals de verbetering
WINTER 2013
25
VISITEKAARTJE VAN... S ande
Dir e c
r Eijge
teur d
iv isie
Ruimte
T 0 3 0 26 5 3 6 55 M 0 6 51 0 9 31 13 E s an der.eij genr a am @
ou r pr ob lem s We ca nn ot so lve nk ing we us ed wi th the sa me thi the m. d ate cre we en wh
P+R De Uithof
nr aam , Mobil
mov a
iteit e
r e s .nl
n Infr
a
Mov ar e s Ne der lan D aals d B.V. eplein 10 Pos tb us 2 8 5 0 5 3500 G W U tr e cht mov a r e s .nl
Sander Eijgenraam
Op 1 oktober is P+R De Uithof aan de A28 in gebruik genomen. Met een capaciteit van tweeduizend parkeer plaatsen verspreid over negen lagen is het de grootste parkeergarage van de provincie Utrecht. Het ontwerp is van KCAP en StudioSK van Movares. Op de begane grond zijn haltes voor bus en tram, een fietsenstalling en winkels. In de P+R zijn oplaadpunten voor zowel elektrische auto’s als fietsen. Uniek zijn twee klimwanden van 14,2 en 30,8 meter hoog tegen de zuidgevel. De combinatie van al deze functies in één gebouw draagt bij aan een levendig en sociaal veilig transferium dat dag en nacht geopend zal zijn. In 2018 wordt de P+R de eindhalte van de nieuwe Uithoflijn. Informatie: Paul van der Ree,
[email protected], 06 51 41 64 31
‘Ik hou ervan om op een onconventionele manier naar vraagstukken te kijken. Door je samen met je klant af te vragen: waarom is het nodig dat dit zo gaat, kom je op het spoor van interessante alternatieven. Het project IJsei*) waarbij een mooi ontworpen kap op een alternatieve manier geconstrueerd werd en de ontwikkeling van koudgebogen glas zijn hier mooie voorbeelden van.’ ‘Breed blijven denken, samen op zoek gaan naar welk probleem er nu feitelijk opgelost moet worden zou zowel voor de klant als voor de samenleving wel ’s meer kunnen opleveren dan nu het geval is. Voorwaarde is dat er wederzijds vertrouwen is.’ ‘Over dingen nadenken zodat het weer spannend wordt is belangrijk voor mij. Is er meer mogelijk? Hoe meer mogelijkheden, hoe beter. Dat is de basis van het D&C-contract, daar zit de ruimte voor meerdere oplossingen al ingebakken.’
*) De buskap IJsei achter het Centraal Station Amsterdam is een ontwerp van Benthem Crouwel (architectuur) en Movares (constructie).
KORT
Wiljan de Moor docent van het jaar 2013 Betonspecialist in hart en nieren, dat is Wiljan de Moor, betontechnoloog / betononderhoudskundige bij Movares. Vanuit zijn specialisme verzorgt hij onder meer cursussen voor de Betonvereniging. Voor het eerst dit jaar heeft de Betonvereniging de titel ‘docent van het jaar’ in het leven geroepen. Uit de circa 160 docenten is De Moor op de jaarlijkse Betondag op 21 november verkozen tot ‘Betondocent van het jaar 2013’.
Movares’ visie op de invoering van ERTMS VISIE Op 2 september 2013 werd Nederland opgeschrikt door een bijna-ongeluk met een trein bij Zwolle. Daardoor laaide de discussie over versnelde invoering van het Europese beveiligingssysteem ERTMS weer op. ERTMS is veiliger dan het huidige ATBvv. Movares heeft een eigen visie ontwikkeld over hoe de extra veiligheid die ERTMS biedt snel en kosteneffectief kan worden benut. Jan Koning, beveiligingsspecialist bij Movares, lichtte dit toe in EenVandaag op 19 september. Het Ministerie, ProRail, NS en andere partijen beraden zich op hoe het beveiligingssysteem ERTMS in Nederland zal worden ingevoerd. Op dit moment is ERTMS aanwezig op het hsl-traject, de Hanzelijn, de Betuweroute en Amsterdam-Utrecht. Aanleiding voor een bredere invoering was een dodelijk ongeval in 2012. Maar ERTMS draagt niet alleen bij aan een hogere veiligheid. Andere voordelen zijn het verhogen van de maximumsnelheid, het verbeteren van de betrouwbaarheid van het spoor, het vergroten van de interoperabiliteit en het verhogen van de capaciteit van het net.
‘Start nú met ERTMS level 1 op de grote stations’ interlockings kan hiermee worden voorkomen. Voor baanvakken en kleinere stations en emplacementen is level 2 van ERTMS wél de beste keuze. Daar gelden namelijk niet de beperkingen die op grote stations wel gelden. Level 2 is functioneel aantrekkelijker, goedkoper in aanleg en onderhoud en levert meer capaciteit op.
Materieel Level 1 Hoewel het spoor in Nederland tot de veiligste ter wereld behoort, kan het nog veiliger. Op de grote stations en emplacementen, waar veel treinen tegelijk rijden en waar geen ATB ligt, zijn de risico’s het grootst. Daarom adviseert Movares ook om dáár te beginnen met de aanleg van ERTMS. Omdat level 2 zich op grote stations en emplacementen nog niet bewezen heeft, stelt Movares voor om hier met level 1 te beginnen. Daarmee zijn er geen aanpassingen aan de interlockings (systemen die ervoor zorgen dat er geen conflicterende rijwegen worden ingesteld waardoor treinen met elkaar in botsing zouden kunnen komen) nodig, omdat level 1 aan de seinen wordt gekoppeld. Het vervangen van nog niet afgeschreven
Tegelijk met de installatie van ERTMS level 1 op de grote stations zou de inbouw van ERTMS in de treinen moeten beginnen. Het heeft immers geen zin om de infrastructuur aan te passen terwijl de vervoerder nog jaren moet wachten tot de treinen ERTMS kunnen gebruiken.
Samenvattend Start nú met ERTMS level 1 op de grote stations en begin tegelijk met het ombouwen van materieel. Zo profiteert de reiziger op korte termijn van een verhoogde veiligheid en ProRail hoeft zijn interlockings niet vervroegd af te schrijven. Informatie: Jan Koning,
[email protected], 06 53 50 26 76
Informatie: Wiljan de Moor,
[email protected], 06 53 95 19 48 Level 1 26
winter 2013
Level 2 WINTER 2013
27
ONTMOET MOVARES
Nationale OV-prijs ‘De Blije Reizigers Prijs 2013’
Nationaal Wegencongres
Tunnelnetwerk meeting Amsterdam
26 september 2013 Met ruim 230 bezoekers
3 oktober 2013 Een primeur voor Movares en de
van wie veertig opdrachtgevers van onder meer gemeenten en Provincies, het Kadaster en Rijkswaterstaat kijkt de organisatie terug op een zeer geslaagd congres. De sessie ‘De winnende tender’ van Movares en Aannemingsbedrijf K. Dekker B.V. kreeg veel belangstelling.
bijna veertig aanwezigen: het was voor het eerst dat Movares een tunnelnetwerkontmoeting organiseerde. Ron Beij, hoofdofficier brandweer Amsterdam: ‘Leuk initiatief, deze bijeenkomst. Sommige mensen hier hebben elkaar nog nooit in een informele setting ontmoet. Overheid en markt samenbrengen, zoals hier, zou vaker moeten gebeuren. Voor herhaling vatbaar!’ Om niet alleen ‘theoretisch’ bezig te zijn kregen de deelnemers een interessante rondleiding in de Michiel de Ruijtertunnel.
movares.nl/agenda/wegencongres-sessie-dewinnende-tender
5 november 2013 Stefan de Konink van OpenGeo heeft de Blije Reizigersprijs 2013 gewonnen voor zijn vasthoudendheid actuele data van OV-bedrijven open te stellen. Op basis van deze gegevens worden apps gemaakt die het reizen makkelijker en plezieriger maken. De Blije Reizigers-prijs is een initiatief van Railforum en Movares. movares.nl/stefan-konink-wint-blije-reizigersprijs-2013
Themamiddag Smart Grids Nederland
Informatie: movares.nl/dienst/tunnelnetwerk
19 november 2013 De initiatieven en ideeën buitelden over elkaar heen tijdens de vijfde themamiddag Smart Grids Nederland. Rik Luiten van Movares is initiatiefnemer van deze community. Luiten: ‘We zoeken naar de juiste én gewenste toepassingen van smart grids. De meningen over nut en noodzaak van de impact van decentrale opwekking, het stimuleren van smart charging en de toepassing van big data liepen sterk uiteen. Dat is de waarde van zo’n discussiemiddag.’ De belangrijkste conclusie is volgens Luiten dat er meer samengewerkt moet worden. ‘Smart grids zijn cruciaal in de energietransitie. Overal vinden nu interessante pilots en proefprojecten plaats. Niet alleen de energiesector maar ook woningbouwverenigingen en gemeentes zijn druk bezig. Als we deze krachten kunnen bundelen, komt de verduurzaming van de energievoorziening een belangrijke stap dichterbij.’ De volgende themamiddag vindt plaats in april 2014. Zie: www.smartgridsnederland.nl
Symposium Meerlaagse Veiligheid en Vitale Infrastructuur
28
Betondag
4 november 2013 Wat is de rol van Vitale Infra-
21 november 2013 Tijdens de jaarlijkse
structuur bij Meerlaagse Veiligheid? Vanuit verschillende invalshoeken belichtten diverse deskundigen de Vitale Infrastructuur in relatie tot overstromingen en rampenbestrijding. Bezoekers kregen antwoord op vragen als: hoe speelt beleid hierop in? Hoe zijn diverse organisaties hierop ingericht? Hoe brengen we mogelijke effecten in kaart? En welke preventieve maatregelen moeten we treffen?
Betondag laat de gehele branche zien tot welke creaties zij in staat is. Zo ook Movares. De stand van Movares kreeg veel belangstelling, net als de lezing van Bert Hesselink over het project Sporen in Den Bosch. De Ramspolbrug – naar een ontwerp van Edwin Megens van StudioSK/Movares – kreeg de avond voorafgaand aan de Betondag de Betonprijs 2013 in de categorie Bruggen en Viaducten.
Lees meer op: movares.nl/agenda/symposium-meerlaagsveiligheid-en-vitale-infrastructuur
Informatie: Bert Hesselink,
[email protected], 06 51 09 39 72
winter 2013
Tunnelnetwerk meeting Amsterdam
WINTER 2013
29
DE DAG VAN...
Luc van Gerrevink Consultant bij Movares
Tijd om wat telefoontjes te doen en e-mails af te handelen. De eerste actiepunten uit het overleg kan ik al oppakken, zoals het railverkeerstechnisch ontwerp (RVTO) van stap 6. De alliantie Amstelspoor heeft Movares gevraagd dit RVTO te maken.
Het aantal reizigers tussen Schiphol en Lelystad groeit sterk door de komst van de Hanzelijn en de uitbreiding van Almere. Diverse partijen werken aan capaciteitsuitbreiding op deze corridor, onder de naam OV SAAL (Openbaar Vervoer Schiphol-Amsterdam-Almere-Lelystad). Luc van Gerrevink is voorzitter van het Coördinatieplatform OV SAAL waarin ProRail, alliantie Amstelspoor en alliantie Amsterdamse Waltz samenwerken.
ProRail is twee allianties aangegaan om de diverse werkzaamheden uit te voeren. Luc: ‘Wie knipt moet ook plakken. Mijn taak is ervoor te zorgen dat alles wat ontworpen wordt qua beveiliging, 3kV, bovenleiding en kabels en leidingen, straks naadloos op elkaar aansluit. Namens ProRail zorg ik voor de afstemming van de twee ontwerpen van OV SAAL Cluster C, waarbij de beveiligingsontwerpen momenteel de hoofdmoot vormen. Ik bewaak dat de verschillende ProRail-partijen tijdig hun benodigde ontwerpinformatie ontvangen van de allianties en ik zorg ervoor dat de allianties adequaat geïnformeerd worden. Interfacemanagement in twee richtingen. Belangrijk is dat je over de techniek heen kunt kijken, maar ook de diepte in. In een later stadium tijdens de realisatie zal ik ook de afstemming tussen de bouwende partijen verzorgen.’
‘Het Coördinatieplatformoverleg met daarin ProRail, Amsterdamse Waltz en Amstelspoor en de adviserende ingenieursbureaus Movares, Verebus en Grontmij vindt tweewekelijks plaats. We rouleren qua vergaderlocatie. Deze keer zijn we te gast bij de alliantie Amsterdamse Waltz in Amsterdam-Riekerpolder.’ Martjan Bodegom, Ontwerpleider Rail, Alliantie Amstelspoor: ‘OV SAAL is een project waar we in een bestaande omgeving met de winkel open een zeer complexe wijziging moeten doorvoeren samen met andere contractanten. Tegelijkertijd lopen er in hetzelfde gebied allerlei andere projecten en er zijn vele stakeholders die belangen inbrengen. Om dan onder hoge tijdsdruk een foutloos ontwerp af te leveren is zeker niet makkelijk. Luc weet snel alle stakeholders te benaderen en op één lijn te krijgen.’
30
winter 2013
Overleg met Jos Deen, de coördinerend bouwmanager van OV SAAL, over de faseringen van OV SAAL Cluster C. Deen: ‘Mijn uitdaging voor dit project is de veilige en beheerste realisatie binnen de ttijd-, geld- en kwaliteitscope. Voor mij is dit specifiek gericht op de uitvoering, waarvan de indienststellingen als sluitstuk van de grote buitendienststellingen de hoogtepunten vormen. Luc verzorgt de broodnodige kijk van buitenaf op het item treinbeveiliging. De coördinatie van treinbeveiliging is het cement om de afstemming van de werkzaamheden van beide contracten te regelen.’
OV SAAL De zuidtak van OV SAAL (OV SAAL Cluster C) is onderverdeeld in twee contracten: - het westelijk contract: de spooruitbreiding vanaf Riekerpolder tot aan station Amsterdam-Zuid WTC. Hiervoor hebben ProRail en de Combinatie Nieuwe Meer Sporen de alliantie Amsterdamse Waltz (Westelijk Alliantie Team Zuidtak) gevormd. - het oostelijk contract: de spooruitbreiding tussen Amsterdam-Zuid WTC en Duivendrecht die uitgevoerd wordt door de alliantie Amstelspoor, bestaande uit ProRail en BAM Combinatie Amstelspoor. De beide contracten omvatten: het ontwerp, de voorbereiding/conditionering, de realisatie van de bovenbouw (o.a. geleidingssysteem spoor, energievoorziening, treinbeveiligingssystemen) en de onderbouw (draagsysteem (de baan) en viaducten).
Vanaf de bouwlocatie is het een klein stukje lopen naar station Duivendrecht. Vandaar ga ik verder met de trein naar huis. En ja, ik zal toch eens navragen aan wie en hoeveel ‘geld’ ik voor de entree van de bouwplaats moet betalen…
Binnen de samenwerkingsvormen worden de krachten van opdrachtgever en opdrachtnemer gebundeld. Dit biedt kansen. Door kennis te delen is het mogelijk te optimaliseren in het ontwerp en faalkosten te beperken. Daarnaast worden de organisaties eenvoudiger ingericht wat de efficiëntie verhoogt. Doel van alle partijen is om het project zodanig te realiseren en waar mogelijk te optimaliseren dat het project binnen budget, op tijd, in overeenstemming met kwaliteits- en veiligheidseisen, geschillenvrij en met zo min mogelijk hinder voor de omgeving wordt gerealiseerd. Daartoe zullen de partijen gezamenlijk bijdragen aan de beheersing van de risico’s die tot het werkgebied van de allianties behoren.
Luc: ‘OV SAAL is bouwen op de vierkante centimeter. In de loop der tijd ontstaan wijzigingen in de fasering. En elke wijziging heeft consequenties: een groot radarwerk waarbinnen alle tandwielen op de juiste plek in elkaar moeten vallen. Het is een complex project: Tot 2016 worden de bestaande systemen aangepast of worden deels vernieuwd. Voor Amsterdam-Zuid wordt er zelfs nog een compleet nieuwe relais-beveiliging gebouwd. Wat het extra uitdagend maakt, is dat alles zo dicht op elkaar zit: druk bereden baanvakken, rijbanen dicht langs de spoorbaan op Amsterdam Zuidas, metrolijnen en heel veel kunstwerken. Daardoor is voortdurend afstemming nodig en dat is mijn drive: samen de schouders eronder zetten!’
WINTER 2013
31
COLUMN
Samenwerken, innoveren en de ‘Stelling van Zonneveld’ Ooit nam ik deel aan een excursie met prof. Jan Zonneveld, de bekende fysisch geograaf en schrijver van het prachtige boek ‘Tussen de bergen en de zee’. De wordingsgeschiedenis der lage landen (1971). Prof. Zonneveld nam mij en een aantal andere studenten mee naar het gebied tussen Wijk bij Duurstede en Arnhem, waar de Utrechtse Heuvelrug en de Betuwe elkaar raken. Een prachtig landschap dat tot de verbeelding spreekt door afwisseling, rijkdom en veerkracht. Hij liet die dag talloze voorbeelden zien van de natuurlijke rijkdom op de overgang van heuvelrug naar rivierengebied, van zandgrond naar rivierklei, van hoog gelegen velden naar laag gelegen rivierengebied. Zijn boodschap was dat de grootste variëteit, diversiteit en rijkdom wordt gevonden daar waar verschillende ecotopen elkaar raken en beïnvloeden. De boodschap van prof. Zonneveld is bij mij blijven hangen. Bijna dertig jaar later en een paar studies verder bemoei ik me vooral met organisaties en hun onderlinge samenwerking. Maar ik denk met grote regelmaat terug aan die excursie en vooral aan die boodschap. In mijn dagelijkse werk geeft de ‘Stelling van Zonneveld’ mij veel houvast. Samenwerking tussen organisaties is een groot thema
geworden en van strategische waarde voor bijna alle organisaties. In de confrontatie van verschillende ideeën, opvattingen, culturen en werkwijzen schuilt de kracht samenwerking. Voorwaarde is dat we met elkaar in staat zijn om van diversiteit kracht te maken. Innoveren is ondenkaar in je eentje, en het zoeken naar diversiteit voelt soms risicovol en oncomfortabel, maar per saldo is het de enige weg naar succes. Samenwerken is niet gemakkelijk en zeker niet vanzelfsprekend. Het is een spannend proces en het stelt hoge eisen aan de stijl, flexibiliteit en vooral het verbindend vermogen van mensen. Tegelijkertijd is de samenwerking tussen organisaties de basis voor ons economisch en maatschappelijk functioneren en de vernieuwing daarvan. Het is onze gezamenlijke opgave om het fenomeen ‘samenwerken’ beter te begrijpen, om het vervolgens beter te kunnen doen. Op 31 maart 2014 zie ik u graag op het relatiesymposium van Movares. Ik stel voor dat we het ook gaan hebben over samenwerking tussen organisaties en de condities die wij kunnen creeren om samenwerking succesvol te maken, met als beoogd resultaat verneuwing en innovatie. Kracht putten uit diversiteit, met dank aan prof. Zonneveld…
Ontwerpcertificaat BREEAM Very Good voor nieuwe huisvesting Movares Per 1 januari zijn alle afdelingen van Movares in Utrecht gehuisvest in een duurzaam, licht en energiezuinig kantoor aan het Daalse Plein. Het verouderde kantoor de Daalse Kwint is grondig gerenoveerd en Movares is trots op het eindresultaat: het nieuwe kantoor verbruikt aanzienlijk minder energie en heeft nu energielabel A in plaats van F. De uiteenlopende ‘duurzaamheidsmaatregelen’ zijn beloond met het BREEAM ontwerpcertificaat Very Good. Conform de BREEAM-eisen heeft het pand nieuwe kozijnen, HR++-glas, nieuwe efficiëntere installaties voor koelen en verwarmen, dakisolatie en een deels groen dak. De verlichting is vervangen door een systeem dat reageert op aanwezigheid van mensen en de
hoeveelheid daglicht. Ook voor de specifieke wens om flexibel te gaan werken zijn maatregelen genomen. Zo is het mogelijk plaatselijk de temperatuur te bepalen en zorgen geluiddempende materialen voor een rustige werksfeer. Het nieuwe bezoekadres is: Daalseplein 100 3511 SX Utrecht
Postadres: Postbus 2855 3500 GW Utrecht
Telefoon +31 30 265 55 55 E-mail:
[email protected]
Movares Foundation verzorgt gastlessen op IMC Weekendschool Op IMC Weekendscholen krijgen kinderen aanvullend onderwijs op zondag. Zeven medewerkers van Movares hebben als gastdocenten de kinderen van IMC Weekendschool Utrecht laten ervaren wat hun werk inhoudt.
Entree
Centrale hal
De kinderen mochten aan de slag met een case: stel dat de Olympische Spelen in Utrecht-Overvecht gehouden worden. Kunnen bezoekers en spelers dan het beste via een busverbinding of een tramlijn naar de sportterreinen van de Vechtsebanen? Na deze variantenstudie – de kinderen kozen voor de bus – hebben zij ontwerpen gemaakt voor het busstation Vechtsebanen die ze presenteerden aan een jury van twee Movares-medewerkers. Marieke Bouman, locatiemanager IMC Weekendschool Utrecht, is enthousiast over de gastlessen, net als de kinderen zelf. Voor de zeven gastdocenten was het leuk een kijkje te nemen in het aanvullend onderwijs. Kijk op: movares.nl/foundation Informatie: Marian de Jong,
[email protected], 030 265 52 77
Edwin Kaats Partner Common Eye Medeauteur van ‘Leren Samenwerken tussen Organisaties’ (2012), Managementboek van het Jaar 2013 Bedrijfsrestaurant
KORT 32
winter 2013
WINTER 2013
33
IN GESPREK MET
Jeroen de Haas, CEO Eneco en commissaris Movares Group:
‘We moeten minder fossiel worden’
Acht u de ambitieuze doelstellingen in het Energieakkoord haalbaar? ‘Absoluut, maar het is alle hens aan dek. We moeten investeren in winden zonne-energie en biomassa en besparingen realiseren. Met de komst van de duurzame energie komen er enorme fluctuaties op het net; als het waait of de zon schijnt is er een overvloed aan energie, andersom een tekort. Op de juiste momenten afnemen loont.’
Veilige, snelle en strategische verbinding Onderdoorgang Hengelo Twaalf keer per uur staat het verkeer op de Kuipersdijk in Hengelo voor gesloten spoorbomen. Dat moet anders, vindt gemeente Hengelo. Samen met Movares maakte ze een ontwerp voor een veilige, snelle en strategische verbinding: een tunnel in de Kuipersdijk. Met dit ontwerp gaat Hengelo op zoek naar financiering.
Wat betekent dat voor de consument? ‘Ons gedrag is afgestemd op fossiele brandstoffen, we denken dat er altijd energie zal zijn. Deze denkwijze moet naar duurzaam: er is energie als het waait en als de zon schijnt. De effecten van duurzame energie moeten we opvangen met ict. De wasmachine van de toekomst kiest zelf het moment waarop de energie het goedkoopst is om te draaien.’
Wat betekent dit voor ons land? ‘Toen Duitsland ging investeren in wind en zon was de vraag: wie vangt dit op? Er is een enorme kabel aangelegd tussen Noorwegen en Duitsland. Een tekort in Duitsland wordt opgevangen door Noorse waterkracht. Nederland en Duitsland zijn verbonden met grote kabels; als de zon schijnt of de wind waait komt er een overvloed aan gratis energie binnen en worden kolencentrales stilgelegd. We gaan naar de situatie dat er een rechtstreekse koppeling is tussen de energieprijzen en het energieverbruik. Dat gebeurt nu al: steeds meer mensen hebben zonnepanelen op hun dak. We moeten minder fossiel worden, dat is de boodschap.’
De Kuipersdijk is onderdeel van een rondweg die verschillende wijken en buurten van de stad verbindt en ontsluit. Dick Dragt van de gemeente Hengelo: ‘Onze prioriteit is een ongehinderde verkeersafwikkeling op deze ring en daar past een overweg niet bij. Bovendien is de Kuipersdijk in het gemeentelijke verkeers- en vervoersplan aangewezen als hoofduitrukroute voor de hulpdiensten; het kan niet zo zijn dat een ambulance moet wachten voor een gesloten overweg. Nog een reden is de aanleg van de fietssnelweg F35 dwars door Twente die op drukke punten ongelijkvloerse kruisingen moet krijgen. Op de kruising met de Kuipersdijk voorziet de tunnel daarin.’
Onconventionele route Budget voor de bouw is er nog niet, wel heeft gemeente Hengelo geld beschikbaar gesteld om een plan voor een tunnel te maken. Via een onconventionele route: de gemeente heeft een gecertificeerd bureau ingehuurd voor een definitief ontwerp en wil daarmee partijen zoeken voor de financiering. Dragt: ‘Movares heeft het definitief ontwerp gemaakt, waar we zeer tevreden over zijn, net als een mooi boekje en een 3D-animatie. Daarmee gaan we ‘de boer op’. We hopen onder andere op financieringen die alleen beschikbaar zijn als een werk snel kan worden gerealiseerd. Met ons kant-enklare ontwerp kunnen we zo aan de slag.’ Informatie: Tjerk van de Lune,
[email protected], 06 51 09 31 07
Waarmee gaat Eneco dan straks z’n geld verdienen? ‘Wij gaan de klant in staat stellen zelf energie op te wekken en te verdelen. Herverdelen wordt onze core functie.’
Wat is volgens u het belang van ‘smart energy’? ‘Energie gaat van fossiel naar duurzaam en van centraal naar decentraal. De consument wordt producent. Smart grids intelligent maken past bij de sterke kant van Movares: de signaleringskant van het spoor.’
Wat voor rol in de energiewereld ziet u weggelegd voor de ingenieursbureaus? ‘Vernieuwingen zijn aan de orde van de dag en daarvoor hebben we ingenieurs nodig. We hebben een enorme behoefte aan hun kennis en kunde.’
KLANT in de regio 34
winter 2013
WINTER 2013
35
Ramspolbrug Winnaar Betonprijs 2013 De Ramspolbrug tussen de Noordoostpolder en het vaste land is de eerste brug ter wereld die energieneutraal functioneert. Een integrale aanpak van constructie en ontwerp is volgens architect Edwin Megens dé succesfactor geweest om de brug duurzaam te maken. ‘Duurzaamheid uit zich ook in vormgeving. We hebben samen met de constructeur en de andere disciplines naar ieder onderdeel van de brug gekeken. Zo hebben we bijvoorbeeld de zonnepanelen geïntegreerd in de brugdekranden. Verder heeft Movares een passieve brugpost ontworpen, passend binnen het duurzame karakter van het ontwerp.’ Eind 2012 is de brug onderscheiden met de eerste ‘EnergieNulprijs’ en op 20 november ontving de brug de Betonprijs 2013 in de categorie Bruggen & Viaducten.
Architect: Edwin Megens, StudioSK/Movares Opdrachtgever: Volker InfraDesign Informatie: movares.nl/ramspolburg-wint-betonprijs-2013
De Ramspolbrug. Foto: Ben Vulkers
