IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 1
IIAV Nieuws is een uitgave van het Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV). Het IIAV is de plek waar je antwoorden vindt op al je vragen over vrouwengeschiedenis, genderrelaties en de positie van vrouwen in de samenleving. De unieke collectie van het IIAV herbergt een schat aan informatie over het cultureel erfgoed van vrouwen. Het IIAV is een inspirerende plek voor wetenschappelijk onderzoek en een ambitieuze partner voor het opzetten van nationale en internationale samenwerkingsprojecten.
IIAV Nieuws
jaargang 8 – nr. 1 – najaar 2007
IIAV Nieuws informeert studenten, onderzoekers, docenten, vrouwenorganisaties, de media, beleidsmakers en eenieder die is geïnteresseerd in het erfgoed van vrouwen en de vrouwenbeweging over de activiteiten van het IIAV en haar partners.
1
Kennis bundelen © Maerlant Yujean van Bremen
Redactioneel Wetenschap Academische toekomst IIAV IIAV-leerstoelen Geaffilieerd onderzoekers Het nieuwe erfgoedbeheer Johanna Naberprijs Europese vrouwenstudies: ATHENA-3
2 3 3 4 4 5
Initiatieven Projecten hebben de toekomst Vrouwen verhalen Archief video-portretten Reacties op digitaal ganzenbord European Sexuality Resource Center
5 5 6 7 7
Erfgoed Foto-archief Gon Buurman Website Gender en Etniciteit Metamorfoze Johanna Westerdijk Inventaris Marie Kamphuis ZAMI-collectie naar IIAV Vrouwenlevens online
7 8 8 8 9 9
Inspiratie Europese feministische agenda Know How in Zuid-Korea Tijd voor een vrouwencanon! Top-3 nieuwe boeken Opknapbeurt monument Aletta Jacobs
9 10 10 11 12
Komt dat zien! www.iiav.nl vernieuwd Vrouwen en religie WISER-festival Database vrouwelijke componisten Make-over LOVER Publicaties
Actueel nieuws over het IIAV vindt u op: www.iiav.nl/nieuws
13 13 13 14 14 15
Om de plek te kunnen zijn waar de antwoorden zijn te vinden op vragen over vrouwengeschiedenis, genderrelaties en de positie van vrouwen in de samenleving, is een creatieve blik nodig. Een vooruitziende blik ook, die niet alleen antwoorden zoekt op de vragen van vandaag, maar ook op de vragen die onze gebruikers morgen zullen bezighouden. Zo’n creatieve, vooruitziende blik past bij een instelling die – zoals het IIAV – de toekomst altijd een stap voor wil blijven. Het IIAV heeft een brede gebruikerskring. Wetenschappelijk onderzoekers, scholieren, studenten en activisten voor vrouwenrechten en seksuele rechten maken gebruik van onze expertise en faciliteiten. Ook onze samenwerkingspartners zijn van diverse pluimage: archieven en bibliotheken, wetenschappelijke instellingen, en allerhande vrouwenorganisaties. De aandacht voor, en samenwerking met zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen loopt als een rode draad door dit alles heen. Met zo’n bonte verzameling gebruikers en partners, is het niet gek dat de activiteiten van het IIAV vaak op verrassende wijze met elkaar vervlochten raken. In de praktijk zijn de drie aandachtsgebieden van het IIAV – erfgoed, empowerment en wetenschap & onderwijs – niet netjes van elkaar gescheiden. Door goed te luisteren naar, en samen te werken met al die verschillende gebruikers en partners ontstaan grensoverschrijdende projecten, waarbij de drie aandachtsgebieden zich vermengen en elkaar versterken. In het project Haar Geschiedenis gaat het bewaren van cultureel erfgoed bijvoorbeeld samen met empowerment. De persoonlijke verhalen van vrouwen die uit het voormalig Nederlands
Indië, Marokko en Suriname naar Nederland kwamen, worden hier opgetekend in een zich continu uitbreidende verzameling. Een uniek project, omdat het enerzijds deze vrouwen laat zien hoe waardevol en krachtig hun persoonlijke verhaal is, en het anderzijds deze ‘vergeten’ verhalen vastlegt voor toekomstige generaties. Moving Women’s History is een project waarin academisch onderzoek samengaat met cultureel erfgoedbehoud. Met het aanleggen van een archief van video-interviews wil het IIAV ook de toekomstige generatie onderzoekers toegang geven tot de persoonlijke ervaringen van belangrijke vrouwen uit de Tweede Feministische Golf en van zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen in Nederland. Wetenschappelijk onderzoek gaat samen met empowerment in het European Sexuality Resource Center. In dit centrum voor onderzoek en expertise bundelen wetenschappelijke en activistische instellingen hun krachten om de beleving van seksualiteit tot een centraal aandachtspunt te maken. Al deze ‘kruisbestuivingen’, gevolg van goed luisteren en nauw samenwerken, leiden tot originele en vernieuwende invalshoeken. Interessant voor onze huidige gebruikers en partners, maar bovenal: toekomstgericht. Prof. Dr. Saskia Wieringa, directeur IIAV 1
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 2
Wetenschap Academische toekomst IIAV “In deze tijden is het produceren van kennis de enige manier waarop bibliotheken en archieven goed kunnen blijven functioneren” meent IIAV-directeur Prof. Dr. Saskia Wieringa. “Dit geldt bij uitstek voor het IIAV. Wij hebben immers de ambitie om de antwoorden op de vragen van de onderzoekers van vandaag én morgen in huis te hebben. Om te weten waar we die antwoorden moeten zoeken, zullen we zelf ook thuis moeten zijn in de wereld van de wetenschap.” IIAV onderzoekers Het IIAV zoekt daarom al enige tijd toenadering tot de wetenschappelijke wereld. Zo zijn we momenteel bezig om samenwerkingsverbanden te creëren met onderzoekers die werken aan verwante onderwerpen: de zogenoemde geaffilieerd onderzoekers van het IIAV. Ook zijn we aardig op weg om op elk van onze wetenschappelijke aandachtsgebieden, geschiedenis, etniciteit en seksualiteit, een bijzonder hoogleraar aan ons te verbinden. Sinds 2002 bezet Prof. Dr. Gloria Wekker de leerstoel Gender
De inauguratie van Saskia Wieringa op 20 april 2007 © Maerlant Yujean van Bremen
en Etniciteit aan de Universiteit Utrecht, en sinds eind vorig jaar is Saskia Wieringa hoogleraar ‘Gender and Women’s SameSex Relations Cross-Culturally’ aan de Universiteit van Amsterdam. Derde leerstoel Het derde en oudste aandachtspunt van het IIAV – vrouwengeschiedenis – is nog niet academisch verankerd. Als het aan het IIAV ligt, komt die derde bijzonder hoogleraar er echter spoedig. Een aanvraag voor de ‘Wilhelmina Drucker leerstoel voor politieke geschiedenis van gender in Nederland’ is inmiddels goedgekeurd door de © Maerlant Yujean van Bremen
2
Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam en ligt nu bij het College van Bestuur. “Wij streven ernaar om deze drie leerstoelen binnen tien jaar te laten uitgroeien tot volwaardige onderzoeksgroepen rondom de thema’s geschiedenis, etniciteit en seksualiteit”, aldus Wieringa. “De groepen zullen elkaar op een unieke wijze overlappen en inspireren, want nergens ter wereld is de vervlochtenheid van deze drie thema’s zo duidelijk als binnen de archieven en collecties van het IIAV.” Samenwerking IISG Een samenwerkingsverband met het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), dat al een goedlopend onderzoeksprogramma in huis heeft en lid is van de KNAW (Koninklijke Academie voor Wetenschappen), is een andere belangrijke stap in het proces. De gewenste samenhuizing met het IISG neemt steeds vastere vormen aan. Wieringa: “Momenteel circuleren er verschillende schetsen van architecten voor de benodigde verbouwing van het gebouw van het IISG aan de Amsterdamse Cruquiusweg. Een definitieve beslissing wordt pas in het voorjaar van 2008 genomen, maar we hopen in 2011 te kunnen verhuizen.”
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
IIAV-leerstoelen Hoe kan het IIAV haar banden met de wetenschap beter aanhalen dan via een directe vertegenwoordiging binnen de muren van de universiteit zelf? De IIAVleerstoelen op een rijtje. Gender en Etniciteit Al sinds 2002 bezet Prof. Dr. Gloria Wekker de IIAV-leerstoel Gender en Etniciteit aan de Universiteit Utrecht. Wekker doet onderzoek naar de constructie van seksuele subjectiviteit van Afro-Surinaamse vrouwen, de geschiedenis van de zwarte, migrantenen vluchtelingenvrouwenbeweging in Nederland, en gender & etniciteit in de Nederlandse multiculturele samenleving. Onlangs is de termijn opnieuw verlengd met een periode van vier jaar. Same-Sex Relations Met het uitspreken van haar oratie heeft Prof. Dr. Saskia Wieringa op 20 april jongstleden haar hoogleraarschap aan de Universiteit van Amsterdam officieel bevestigd. De academische lezing waarmee de kersverse hoogleraar ‘Gender and Women’s Same-Sex Relations Cross-Culturally’ haar
Pagina 3
onderzoekslijn presenteerde, droeg de tot de verbeelding sprekende titel The admonishment of vegetarian great aunt: reflections on sexual and gender multiplicity and culture. De ‘vegetarische oudtante’ in kwestie bleek lid van een Chinees anti-huwelijk zusterschap. De leden van zulke zusterschappen zweren liever elkaar trouw dan met een man te trouwen. De opdracht die de ‘tante’ begin jaren tachtig aan de jonge Nederlandse onderzoekster meegaf: houd de verhalen van vrouwen die zich verzetten tegen heteroseksuele huwelijken levend. Wieringa benadrukte in haar oratie dat het belangrijk is om same-sex gemeenschappen te zien en te begrijpen in hun lokale context, als autonome seksuele culturen. Ook introduceerde zij de diversiteitsschaal, waarmee het mogelijk is te bepalen in hoeverre het begrip van diversiteit in de culturele denkpatronen van een samenleving is verankerd. Bij een vergelijking met Indonesië, bleek Nederland er qua diversiteits-potentie overigens karig vanaf te komen. Wilhelmina Drucker-leerstoel De bekende feministe Wilhelmina Drucker nam aan het eind van de negentiende eeuw het initiatief tot de eerste politieke feministische organisaties in Nederland. In de twintigste eeuw diende haar naam ter inspiratie voor de Tweede Golf-actiegroep Dolle Mina. De naar haar vernoemde leerstoel die het IIAV voor ogen staat, zou onderzoek moeten doen naar hoe sekse/gender, dat normaalgesproken functioneert als een persoonlijk en maatschappelijk ordeningsprincipe, onder bepaalde omstandigheden een politieke betekenis kan krijgen, bijvoorbeeld door toedoen van feministische bewegingen. IIAV-directeur Saskia Wieringa: “Een dergelijke leerstoel sluit aan bij de huidige ontwikkelingen in de politieke geschiedschrijving. Deze gaat al lang niet meer alleen over de geschiedenis van de politieke partijen en het parlement.”
Voor de Wilhelmina Drucker leerstoel is een aanvraag ingediend bij de Universiteit van Amsterdam. Een uitgebreid verslag van de oratie van Prof. Dr. Saskia Wieringa en de oratie zelf vindt u op: www.iiav.nl/nieuws.
Geaffilieerd onderzoekers Het IIAV adopteert een groeiende groep wetenschappelijk onderzoekers. Het scala aan onderwerpen waarmee zij zich bezighouden is breed. Zo houdt Prof. Dr. Francisca de Haan zich vanuit Boedapest bezig met de transnationale vrouwenbeweging in de 19e en 20e eeuw, onderzoekt Dr. Mieke Aerts hoe de collecties van het IIAV optimaal benut kunnen worden voor wetenschappelijk onderzoek, en doet Dr. Christien Franken onderzoek naar de werkrelatie tussen vrouwelijke kunstenaars en hun modellen in Londen. Drs. Gisela Dütting doet onderzoek naar vrouwelijk ondernemerschap in Europa. Hoe verschillend hun onderwerpen ook zijn, ze zijn allen blij om bij het IIAV te horen. “Het leuke van het IIAV vind ik dat ze beseffen dat ze onderdeel zijn van een levende wereldwijde vrouwenbeweging en daar actief een bijdrage aan willen leveren. Dat sluit volledig aan bij mijn eigen onderzoek. Daarom ben ik er trots op om bij het IIAV te horen.” (Gisela Dütting) “Het IIAV – zowel bibliotheek als archief – is essentieel voor mijn onderwijs en onderzoek. Er is daar veel materiaal dat nergens anders in Nederland, en soms zelfs nergens anders in Europa (en misschien wel in de wereld) beschikbaar is.” (Francisca de Haan) “Herinneringen worden een mens wel eens wat te veel, maar van geschiedenis krijg je nooit genoeg. Daarom is het maar goed dat we ons telkens weer kunnen laten verrassen door de historische bronnen die het IIAV bewaart. Voor vrouwen, voor mannen, voor ons allemaal.” (Mieke Aerts)
Lees meer over de geaffilieerd onderzoekers van het IIAV en hun onderzoek op: www.iiav.nl/onderzoekers.
Wilhelmina Drucker © IIAV-beeldarchief
3
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 4
omgeving vormgeven en naar wat zij belangrijk vinden in het leven.” Sexy revolution In haar inleiding van de Engelstalige bundel Traveling Heritages spreekt Wieringa over de “sexy revolution” van het IIAV. Wieringa: “Het IIAV maakt de laatste jaren een verandering door van een passief naar een actief verzamelbeleid. Het actief opsporen van informatie en het genereren van data maakt dat we beter kunnen bepalen welk erfgoed we voor de toekomst willen bewaren. Een voorbeeld van dit actieve verzamelen is het video-history-project, waarin we Tweede Golf-feministes voor de camera interviewen.”
Illustratie uit de bijdrage van Antonia Byatt, directeur van Women’s Library in Londen, in Traveling Heritages
Het nieuwe erfgoedbeheer
Door deze ontwikkelingen wordt het ook steeds belangrijker om na te denken over de vraag wiens erfgoed eigenlijk wordt erkend en verzameld. Wat is nodig om ervoor te zorgen dat niet alleen het erfgoed van dominante groepen in een samenleving worden bewaard? In de bundel Traveling Heritages beantwoorden erfgoed-experts uit binnen- en buitenland deze vragen door een kijkje te geven in hun eigen keuken.
In de werkwijze van erfgoedverzamelaars wereldwijd is er in de loop der jaren veel hetzelfde gebleven. Maar niet alles bleef bij het oude. De bundel Traveling Heritages geeft een kijkje in de keuken van het nieuwe erfgoedbeheer.
Travelling Heritages verschijnt begin 2008. Reserveer het boek nu vast via de antwoordkaart, en ontvang het eerste nummer van de LOVER-nieuwe-stijl (zie p. 14) er gratis bij.
Hoewel de werkwijze van het IIAV in sommige opzichten niet verschilt van die in de oprichtingsjaren (het IIAV bestaat sinds 1935), zijn er wel nieuwe methoden en technieken bijgekomen. De nieuwe media bijvoorbeeld, vormen een uitbreiding van het bestaande arsenaal.
Queer sexualities in Azië
Saskia Wieringa, IIAV-directeur en samensteller van Traveling Heritages, vertelt: “Vroeger ging het vrijwel alleen om geschreven bronnen, maar de vragen over vrouwenlevens worden tegenwoordig op steeds bredere manieren beantwoord. Bijvoorbeeld door het maken van videoportretten, maar ook door het verzamelen van dagboeken en kunstuitingen. Of door te kijken naar hoe vrouwen hun woon-
Johanna Naberprijs Een zoektocht in het archief kan spannende ontdekkingen opleveren, zo bleek uit de scriptie van Marja Volbeda, die in 2005 meedong naar de Johanna Naberprijs. Zij stuitte op een proceszak uit de zeventiende eeuw, met daarin het wapen waarmee Maria Jacoba de Turenne, over wie zij haar scriptie schreef, had geprobeerd haar verloofde te vermoorden. De jury beloonde haar wetenschappelijk complexe, maar ook spannende en vlot geschreven scriptie met de eerste prijs. In 2008 is het weer tijd voor de uitreiking van de Johanna W.A. Naberprijs door het IIAV en de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis (VVG). Met deze prijs van € 1000,wordt de beste afstudeerscriptie op het gebied van vrouwen- en gendergeschiedenis beloond. Dit keer staat de competitie voor het eerst ook open voor studenten en afgestudeerden van Belgische universiteiten en hogescholen. Ingezonden scripties moeten zijn afgerond na 1 september 2005.
Kijk voor meer informatie over de prijs, het reglement en de sluitingsdatum op de website van de VVG: www.vrouwengeschiedenis.nl.
In mei 2007 verscheen een unieke bundel met wetenschappelijke studies over lesbische seksualiteit, vrouwelijke mannen en mannelijke vrouwen in het hedendaagse Azië. De artikelen bestrijken onder andere Japan, India, Sri Lanka, Thailand, Indonesië en China. Women’s Sexualities and Masculinities in a Globalizing Asia, Saskia E. Wieringa, Evelyn Blackwood, Abha Bhaiya (eds.). Palgrave Macmillan, 2007. ISBN: 1403977682.
Johanna Naber
4
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 5
Initiatieven Projecten hebben de toekomst Europese vrouwenstudies: ATHENA-3 Het IIAV maakt deel uit van ATHENA, het Advanced Thematic Network in European Women’s Studies. Het lidmaatschap van dit Europese vrouwenstudiesnetwerk, waarbij tachtig instituten zijn aangesloten, is al jaren heel belangrijk voor het IIAV. Tilly Vriend, coördinator collecties en databases van het IIAV: “Via ATHENA komen we in contact met wetenschappers en informatiespecialisten uit allerlei landen in Europa en van zeer uiteenlopende universiteiten en vrouwenbibliotheken: een enorme bundeling en uitwisseling van deskundigheden die zeer inspirerend werkt. Het mooie van ATHENA is dat we gezamenlijk producten ontwikkelen, van curricula tot databases. Zo ontwikkelde ATHENA een zelfonderhoudende database voor gelijke kansen-experts die werkzaam zijn op universiteiten, in vrouwenorganisaties en als beleidsmakers in heel Europa. ATHENA startte onlangs haar derde cyclus met twee speerpunten: ‘Gender, Culture and European Diversity’ en ‘Women, Access and European Citizenship’. Lees meer over ATHENA-3 en haar activiteiten op: www.athena3.org. De Database of Equal Opportunities Experts is toegankelijk via: www.rosadoc.be/site/rosa/english/database/database.htm.
Het IIAV giet haar werkzaamheden steeds vaker in de vorm van projecten. Waarom? “Eigenlijk doen we wat we altijd al deden”, aldus Lin McDevitt-Pugh, hoofd projecten van het IIAV. “Juist omdat we zo succesvol zijn in wat we doen, vinden we het belangrijk om onze faciliteiten en diensten toegankelijk te maken voor grotere groepen gebruikers. Projectmatig werken blijkt hier de sleutel voor. Bovendien kan er altijd zoveel meer worden gedaan dan wij binnen onze reguliere financiering kunnen. Daarom gaan we in onze projecten ook altijd op zoek naar samenwerking met partner-organisaties en financiers.”
Vrouwen verhalen
De website Haar Geschiedenis moet je zélf gaan bekijken. Het is nauwelijks uit te leggen wat deze unieke en veelkleurige verzamelplaats van verhalen van geluk en pijn, van doorzettingsvermogen, moed en liefde nu precies is. Het is een digitale kalender. Het is een interactieve verhalen-database. Het is een schat voor onderzoekers op het gebied van gender en etniciteit. Het is een feest van herkenning voor vrouwen met een Marokkaanse, Surinaamse of NederlandsIndische afkomst. Verhalen doneren Oral history-interviewers tekenden de persoonlijke verhalen op van vele Surinaamse, Marokkaanse en Nederlands-Indische vrouwen die in Nederland wonen. Dit kostbare culturele erfgoed van migrantenvrouwen, dat in geen enkel officieel geschiedenisboek te
Ideeën eerst McDevitt-Pugh: “Bovendien leidt projectmatig werken tot meer flexibiliteit en originaliteit. Het idee komt immers op de eerste plaats. Tijd, geld, en middelen worden daar vervolgens op afgestemd. Zo kan het IIAV ook het beste rekening houden met de wens van de klant, of dat nu de huidige gebruiker van het IIAV is, de toekomstige onderzoeker, of een externe opdrachtgever.” “Nóg een voordeel van projectmatig werken is dat het een steeds duidelijker beeld oplevert van onze professionele omgeving. Wat willen onze gebruikers? Waar ligt de focus van de samenwerkingspartners? Wat zijn de belangen van externe financiers? Deze groeiende inzichten helpen het IIAV om haar ambitie steeds beter waar te maken: álle antwoorden in huis te hebben. Niet alleen op de vragen van vandaag, maar ook op die van morgen.”
Een van de vele illustraties van de website www.haargeschiednis.nl
vinden is, is nu vastgelegd en toegankelijk gemaakt via de website Haar Geschiedenis en het gelijknamige boek. De verzameling kan bovendien blijven groeien: individuele vrouwen kunnen kun verhaal ‘doneren’ door het aan de website toe te voegen. Geschiedschrijving De lancering in februari was een hartverwarmend evenement van culturele en persoonlijke ontmoetingen. IIAV-directeur Saskia Project van het IIAV dat resulteerde in een eigen website
5
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 6
Wieringa benadrukte bij die gelegenheid dat dit archief niet alleen van belang is voor “de betrokken vrouwen, hun dochters en hun kleindochters, maar ook voor de geschiedschrijving in het algemeen.” Vier organisaties werkten samen aan Haar Geschiedenis. Naast het IIAV waren de Marokkaanse Vrouwen Vereniging Nederland (MVVN), het (voormalige) Indisch Huis en ZAMI, de zelforganisatie voor zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen, bij het project betrokken. Haar Geschiedenis is na de lancering een succes gebleken. Inmiddels hebben vele vrouwen hun verhaal aan de website gedoneerd. Momenteel werken de partners aan een vervolgproject om de website de kunnen uitbreiden met nieuwe verhalen. Ga zélf kijken op www.haargeschiedenis.nl en houd voor nieuws regelmatig www.iiav.nl/ nieuws in de gaten. Hier vindt u ook een verslag van de lancering van de Website Haar Geschiedenis (nieuwsbericht van 5-4-2007). Het rijk geïllustreerde boek Haar Geschiedenis. Vrouwen verhalen van ver en dichtbij is voor slechts € 7,50 te bestellen via de antwoordkaart in deze IIAV Nieuws.
Archief video-portretten In het oral history project Moving Women’s History wil het IIAV de verhalen van belangrijke vrouwen uit de Tweede Feministische golf op video vastleggen. Moving Women’s History gaat het over het bewaren van persoonlijke ervaringen en herinneringen die in de papieren archieven meestal niet zijn terug te vinden. Zo ontstaat vernieuwend en zeer waardevol archiefmateriaal. Een schatkamer voor toekomstige generaties onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden in de periode van de Tweede Feministische Golf. Er komt immers een tijd dat de direct betrokkenen niet meer in levende lijve te spreken zullen zijn. Vrouwenhulpverlening De ambitie van het IIAV is om de hele Tweede Feministische Golf te bestrijken door middel van zulke video-interviews. De
6
Actie tegen de abortuswetgeving, 1977 © onbekend
eerste fase richt zich op de geschiedenis van de vrouwenhulpverlening. Grietje Keller, documentairemaakster en projectleider: “De vrouwenhulpverleningsbeweging is in de jaren zeventig ontstaan uit een onbehagen bij vrouwen over de traditionele hulpverlening. Vrouwen voelden zich vaak niet serieus genomen of begrepen. Zo ontstonden er vrouwengezondheidscentra, zelfhulpgroepen en de feministische huisartsenpraktijk Aletta.” In deze eerste fase van het project is het de bedoeling om vijf vrouwen te interviewen, een transscriptie van de interviews te maken, een database te ontwikkelen om het materiaal toegankelijk te maken, en een documentaire te maken over de geschiedenis van de vrouwenhulpverlening. Drie interviews en een trailer zijn intussen klaar. In een latere fase wil het IIAV de verhalen van zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen op video vastleggen.
Nederlandse geschiedenis? U kunt één van de interviews in het Moving Women’s History project sponsoren, een jaarlijkse of eenmalige donatie doen aan het Aletta Jacobs Fonds, of contact opnemen met het IIAV over een bijdrage in natura.
Voor informatie over Moving Women’s History en het reeds beschikbare materiaal:
[email protected] en videohistoryiiav.blogspot.com. Voor donaties of informatie over het Aletta Jacobs Fonds:
[email protected].
Financiering gezocht Het project wordt deels gefinancierd met een schenking uit de nalatenschap van Thil ten Cate, die ruim 23 jaar als vrijwilligster op het IIAV werkte. Er wordt echter nog gezocht naar aanvullende financiering om het project helemaal uit te kunnen voeren. Wilt u bijdragen aan het bewaren van de geschiedenis van de vrouwenbeweging, en daarmee van een belangrijk deel van de Portret van Yvonne Saro in de jaren ’70 © Guill Pool – IIAV-beeldarchief
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Reacties op digitaal ganzenbord Het IIAV ontvangt veel leuke reacties op De vrouw beslist, het digitale lespakket over de Tweede Feministische Golf in de vorm van het vrouwen-ganzenbordspel uit de jaren zeventig. Van twee leerlingen: “Twee weken geleden hebben we u gemaild over een werkstuk dat we hebben gemaakt. Wij kunnen u met trots vertellen dat ons werkstuk, wat over FEMINISME gaat, de eerste prijs heeft gekregen voor het beste profielwerkstuk en de beste presentatie! Wij vonden het wel leuk om dit even aan u te melden. We zijn natuurlijk erg trots!” Van een docente: “Op mijn school vond ik het boek De vrouw beslist in de boekenkast. Ik heb het met veel interesse gelezen. Zo kwam ik ook op jullie site terecht. Uiteraard heb ik een berg lesmateriaal uitgeprint.” Nieuwsgierig geworden? Kijk op www.devrouwbeslist.nl Ander lesmateriaal voor het voorgezet onderwijs vindt u op www.iiav.nl/onderwijs.
European Sexuality Resource Center Advieswerk, een videoproject, en een congres. Het European Sexuality Resource Center is volop in beweging. Het European Sexuality Resource Center, dat in 2005 werd opgericht op initiatief van het IIAV en dat inmiddels is uitgegroeid tot een netwerk met vele binnen- en buitenlandse partners, is de oprichtingsfase zo langzamerhand voorbij. Momenteel focust het centrum op allerhande inhoudelijke projecten. Een greep uit de activiteiten. Video-portretten homobeweging Het IHLIA (International Homo/Lesbian Information Center and Archives Amsterdam), partner van het European Sexuality Resource Center, maakt video-portretten van emanci-
Pagina 7
patie-strijders in de homo- en lesbische beweging van de jaren tachtig. Buitenlandse studenten die een semester ‘sexuality studies’ volgen aan de Universiteit van Amsterdam, mogen aan dit project ook hun steentje bijdragen. Zij maken video-portretten van de huidige generatie. Een selectie van de video’s wordt toegevoegd aan de videoportretten collectie van het IIAV en in de toekomst zullen delen van de films ook via het European Sexuality Resource Center te zien zijn. Congres IIAV-directeur Saskia Wieringa bezocht namens het European Sexuality Resource Center het congres van de International Association for the Study of Sexuality, Culture and Society (IASSCS) in Lima, Peru. Op het congres werd een Latijns-Amerikaans manifest ondertekend over vrouwenrechten en seksuele rechten. Wieringa hield er een lezing waarin zij de door haar ontwikkelde diversiteitsschaal presenteerde waarmee kan worden vastgesteld hoe open een cultuur werkelijk is voor diversiteit. Ook was er een workshop over seksuele rechten op basis van materiaal dat werd verzameld in het kader van het Kartini project (zie hieronder).
Erfgoed Foto-archief Gon Buurman Het IIAV krijgt het complete archief van ‘de fotografe van de vrouwenbeweging’, Gon Buurman. “Het beeldarchief van het IIAV krijgt voortdurend mooie nieuwe aanwinsten binnen, maar het archief van Gon Buurman springt er wel uit”, vertelt Elkie Jordans, beeldarchivaris van het IIAV. Gon Buurman begon met fotograferen in de jaren van de Tweede Feministische Golf. Zij nam zelf actief deel aan de vrouwenbeweging, en legde alles wat zij meemaakte vast. Zo is haar archief nu een levendige en gedetailleerde herinnering aan die jaren.
Advieswerk IIAV’ers Lin McDevitt-Pugh en Saskia Wieringa deden de afgelopen periode advieswerk voor het European Sexuality Resource Center. Zij stonden Stop Aids Now bij in een project over aidsvoorlichting aan migrantenvrouwen, en adviseerden Schorer over aids en seksuele gezondheid in het geval van lesbische seks, oftewel WSW (‘Women having Sex with Women’). Kartini Het European Sexuality Resource Center is een partnerschap aangegaan met het Aziatische Kartini netwerk voor vrouwenstudies. Dit netwerk wil een brug slaan tussen vrouwenstudies en vrouwenorganisaties in Azië. Een eerste, succesvolle conferentie werd gehouden in Dalian, China. Momenteel worden voorbereidingen getroffen voor de tweede bijeenkomst in Bali, Indonesië. Het Kartini netwerk is actief op vijf terreinen: vrouwenstudies, armoede, fundamentalisme, seksualiteit en conflictbeheersing. www.europeansexuality.org
Elkie Jordans, beeldachivaris en één van de geportretteerde vrouwen in Life of Women © Gon Buurman
Hoewel Buurman in haar huidige werk niet meer speciaal op vrouwen focust, krijgt het IIAV op termijn haar hele archief in beheer. “Het gaat hier immers ook om het oeuvre van een belangrijke vrouwelijke fotograaf”, aldus Jordans. “Buurman heeft een eigen, vrouwelijke visie op de wereld ontwikkeld.”
7
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:50
Pagina 8
Bij dit unieke erfgoed zit één portret waar Jordans wel bijzonder trots op is: “Toen ik vorig jaar bij Gon Buurman thuis was om haar archief te bekijken, vroeg ze of ze mij mocht fotograferen. Ze vond het licht zo mooi op dat moment. Een prachtige serie portretten was het resultaat. Ik dacht dat het daarbij zou blijven, maar uiteindelijk kwam mijn foto ook op de overzichtstentoonstelling van haar werk in de Melkweg te hangen. Ik sta zelfs op de kaft van het boek Life of Women dat bij die gelegenheid is uitgegeven, en dat het IIAV mede heeft gesponsord.”
Tachtig procent van het huidige IIAV-beeldarchief, in totaal 22.000 foto’s, is online te bekijken. Alle foto’s zijn met één druk op de knop te bestellen via: www.iiav.nl/beeldmateriaal. Aan de ontsluiting van de foto’s van Gon Buurman wordt momenteel gewerkt.
Website Gender en Etniciteit
Metamorfoze Johanna Westerdijk
Het IIAV heeft met succes een subsidieaanvraag gedaan voor de ‘metamorfoze’ van het archief van Johanna Westerdijk, de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland. De biologe Johanna Westerdijk (1883-1961) werd in 1917 benoemd tot buitengewoon hoogleraar plantenziekten in Utrecht en werd daarmee de eerste vrouwelijke hoogleraar van Nederland. Haar aanwezigheid aan de universiteit was een grote stimulans voor vrouwelijke biologiestudenten. Volgens Mineke Bosch, die de collectie Westerdijk op een zolder ontdekte, is deze collectie “het enige substantiële archief van een actieve en succesvolle wetenschapster in Nederland, en valt er nog veel aan te onderzoeken.” Maar archieven kunnen door de tand des tijds worden aangetast. Voor het IIAV is het verval van papier dan ook een groot probleem. Zelfs als papier onder de meest ideale omstandigheden wordt bewaard, is
Alles over gender en etniciteit binnenkort gemakkelijk toegankelijk via één portal. Gender en etniciteit is een belangrijk aandachtsgebied voor het IIAV. Door het actieve verzamelbeleid van de afgelopen jaren hebben we inmiddels een flinke collectie boeken, tijdschriften, archieven en beeldmateriaal. Er is een grote Database Gender en Etniciteit die ook adressen van organisaties en links naar andere websites bevat, en niet te vergeten de in 2007 gelanceerde oral history-site Haar Geschiedenis.
Eerder conserveerde het IIAV op deze wijze de archieven van onder andere Aletta Jacobs, Lizzy van Dorp, Rosa Manus en Esther Welmoet Wijnaendts FranckenDyserink. Nu is dus de beurt aan Johanna Westerdijk.
Lees meer over de metamorfoze-projecten van het IIAV via www.iiav.nl/projecten.
Inventaris Marie Kamphuis Het archief van Marie Kamphuis is open voor onderzoek. Een gift maakte het mogelijk dat dit waardevolle archief kon worden geordend en beschreven. Marie Kamphuis (1907-2004) heeft door haar vele activiteiten een groot stempel gezet op het Nederlandse maatschappelijk werk van na de Tweede Wereldoorlog. Haar grootste verdienste was het opzetten en vormgeven van de beroepsopleiding voor maatschappelijk werkers. Zij vertelde graag dat zij als jong meisje uit een gegoed milieu soep moest brengen bij arme families, een vorm van helpen die ze verafschuwde, en die ze “het pannetje soep syndroom” noemde. Haar alternatief: professioneel maatschappelijk werk. Naast kunst, poëzie en toneel, was religie haar passie. Zij was één van de vier vrouwen van ‘de damesben-
Om de collectie als geheel overzichtelijker en gemakkelijker toegankelijk te maken, werkt het IIAV aan een Website Gender en Etniciteit, die dienst gaat doen als portal naar de eigen collectie en naar relevante externe sites. Als alles volgens planning verloopt, is dit wondertje van gebruiksgemak begin 2008 online.
Johanna Westerdijk © IIAV-beeldarchief
8
het onderhevig aan verval: het vergeelt, wordt zwak en breekbaar en valt ten slotte uit elkaar. Metamorfoze, het Nationaal Programma voor het Behoud van het Papieren Erfgoed, biedt uitkomst: het geeft subsidies aan bibliotheken en archieven om waardevol materiaal op microfilm te zetten, en de originele stukken te verpakken in zuurvrij materiaal. Zo blijft het materiaal toegankelijk voor het publiek, terwijl de kwetsbare originelen zo min mogelijk te lijden hebben. Het programma is een samenwerkingsverband tussen de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief en is een initiatief van het Ministerie van OCW.
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
de’, ook wel ‘bende van vier’ genoemd. Zij schreven samen artikelen over allerlei onderwerpen uit de feministische theologie, die soms behoorlijk wat stof deden opwaaien. Onderzoek Uiteenlopende mensen weten het archief van Marie Kamphuis intussen te vinden. Zoals Eefje van Batenburg-Resoort, gepensioneerd maatschappelijk werker, die een biografie over Marie Kamphuis schrijft. Ook Ismee Tames, onderzoeker bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), kwam in het archief terecht. Kamphuis was na de oorlog namelijk korte tijd betrokken bij het onderbrengen van ‘verloren kinderen’, waaronder kinderen van geïnterneerde NSB’ers. Door een gift van de Marie Kamphuis Stichting kon dit waardevolle archief geordend en beschreven worden. Ditje Reudink werkte gedurende een jaar, één dag per week aan de inventarisatie. Na schoning en ordening bleef 5,75 meter archief over. Het IIAV verwelkomt giften waarmee zij archieven van belangrijke en interessante vrouwen kan ordenen en beschrijven zeer. Neem voor meer informatie contact op met Annette Mevis:
[email protected]. De complete inventaris is te vinden op www.iiav.nl/archieven.
Pagina 9
ZAMI-collectie naar IIAV In het kader van de samenwerking aan het project Haar Geschiedenis heeft ZAMI, de zelforganisatie voor zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen haar collectie en delen van haar archief aan het IIAV in bewaring gegeven. Voor het IIAV, dat graag de verzamelplaats wil zijn van het cultureel erfgoed van álle vrouwen in Nederland, is deze collectie een belangrijke aanwinst. Tilly Vriend, coördinator databases van het IIAV: “ZAMI heeft veel materiaal verzameld in het kader van door haar georganiseerde activiteiten. Materiaal dat direct uit de praktijk komt dus. Bovendien zit er een unieke collectie foto’s bij.” De boeken en het beeldmateriaal zijn inmiddels in de IIAV-collectie opgenomen, en gemakkelijk toegankelijk via de speciale database Gender en Etniciteit (www.iiav.nl/ genderenetniciteit). Ook het reeds ontvangen deel van het ZAMI-archief is op het IIAV te bekijken (www.iiav.nl/archieven).
Vrouwenlevens online
Onze geschiedenis kent veel bijzondere en inspirerende vrouwen. Vaak is het echter moeilijk om iets over hun leven te weten te komen. Vrouwen krijgen in de ‘officiële’ geschiedenis nu eenmaal minder aandacht dan mannen. In de nieuwe biografiën-database van het IIAV kan je voortaan lezen over het leven van vrouwen als Raden Adjeng Kartini, Asta Elstak, Welmoet Wijnaendts Francken-Dyserinck en Dorelies Kraakman. Vrouwen die leefden in Nederland en de voormalige koloniën, in de periode 1850 tot
Asta Elstak © Gon Buurman – IIAV-beeldarchief
heden. De biografiën-database is gemaakt in samenwerking met, en in aansluiting op het Digitaal Vrouwenlexicon. www.iiav.nl/biografieen
Europese feministische agenda Het is inmiddels twintig jaar geleden dat Europese feministen bij elkaar kwamen om gezamenlijk hun prioriteiten te bepalen. Een aantal grote Europese vrouwenorganisaties, waaronder het IIAV, vond dat het tijd werd voor een nieuwe Europese feministische agenda en richtte het European Feminist Forum (EFF) op. Inmiddels is het EFF succesvol van start gegaan. Op de website www.europeanfeministforum.org zijn vele zogenoemde ‘affinity-groups’ opgericht. De leden van de dis-
Marie Kamphuis, omstreeks 1930 © Steenmeyer - IIAV-beeldarchief
9
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 10
enthousiasme aangeboden. “Dat is geweldig nieuws”, aldus Lin McDevitt-Pugh van het IIAV. “Op het gebied van informatietechnologie is men in Azië zeer vernieuwend bezig. Het belooft wéér een zeer inspirerend evenement te worden.”
Intergenerational Dialogue Affinity Group
cussiegroepen wisselen van gedachten op mailinglists, ontmoeten elkaar op online vergaderingen, en soms ook in levenden lijve. Zij publiceren verslagen, inspirerende artikelen, video’s, podcasts en foto’s op de website, en leveren zo de inspiratie voor een hedendaagse Europese feministische agenda. Deze agenda zal volgend jaar, tijdens het European Feminist Forum – live in Warschau – definitief worden opgesteld. Affinity-groups Er zijn affinity-groups in twaalf categorieën, waaronder bijvoorbeeld ‘Violence, Peace & Security’, ‘Labour Market’, ‘ICT & News Media’, en ‘Feminist Migrant Agenda’. Neem eens een kijkje op de website en lees meer over de inspirerende affinity-groups die zich al over deze onderwerpen hebben gebogen. Iedereen is welkom om aan één van de groepen deel te nemen of een voorstel te doen voor een nieuwe affinity-group.
Mexico Vorig jaar bezochten meer dan 500 mensen van over de hele wereld de derde Know How Conference in Mexico-stad. De enorme diversiteit van de deelnemers – van actievoerders tot informatiespecialisten en academici – leverde unieke en vaak ontroerende ontmoetingen op. Er was bijzondere aandacht voor het verzamelen, bewaren en delen van het erfgoed van de inheemse vrouwen van Latijns Amerika. Het onderwerp werd succesvol op de agenda gezet. Nog steeds is er een goedlopende discussielijst gaande, waarin veel inheemse vrouwen participeren.
Know How in Zuid Korea Voor de organisatie van de volgende Know How Conferentie heeft het ZuidKoreaanse vrouweninformatiecentrum APWINC zijn diensten vol enthousiasme aangeboden. Het Know How Secretariaat, dat zetelt bij het IIAV in Amsterdam, is inmiddels alweer bezig met de voorbereidingen voor de volgende Know How Conference, het vierjaarlijkse congres voor vrouwen-informatievoorzieningen wereldwijd. De beurt aan Azië De vorige conferenties vonden plaats in Europa, Afrika en Zuid-Amerika. Dit keer is Azië aan de beurt. Het Zuid-Koreaanse Asian Pacific Women’s Information Network Center (APWINC) heeft zijn diensten vol
Tijd voor een vrouwencanon! In reactie op de presentatie van de officiële canon van de Nederlandse geschiedenis, deed het IIAV afgelopen februari een oproep om mee te denken over een vrouwencanon.
Eind 2006 publiceerde een commissie onder leiding van de historicus Frits van Oostrom de officiële canon van de Nederlandse geschiedenis (www.entoen.nu). Het viel direct op dat er bedroevend weinig vrouwen in voorkwamen. Ook mijlpalen in de geschiedenis van de emancipatie blijven onvermeld. Belle van Zuylen, de Eerste Golf, Dolle Mina, Joke Smit, Marga Klompé,
Ook op het European Feminist Forum in Warschau, van 13 tot 15 juni 2008, is iedereen welkom. Het belooft een dynamisch en interactief spektakel te worden, waar nieuwe media als webcasts, video-conferencing en podcasting een glansrol spelen.
Alles over de affinity-groups en het European Feminist Forum in Warschau op www.europeanfeministforum.org. Aletta Jacobs, Anne Frank en Annie M.G. Schmidt als enige vrouwen in de huidige canon
10
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
de invoering van de pil en de legalisering van abortus, en nog veel meer namen en gebeurtenissen ontbreken aan het overzicht. Actie Daarom plaatste het IIAV, als hoeder van het cultureel erfgoed van de vrouwenbeweging, een oproep op haar website en in LOVER voor het ontwikkelen van een vrouwencanon. Op basis van een aantal uitgebreide en constructieve reacties besloot zij de volgende acties te ondernemen: 4 Het IIAV wil de huidige, officiële canon aanvullen met genderspecifieke informatie. Achter de vijftig vensters, waar meer informatie over het onderwerp en de periode te vinden is, moet meer komen te staan over het aandeel van vrouwen of de gevolgen die de gebeurtenissen voor hen hadden. ∑ 4 Het IIAV gaat een eigen tijdbalk maken met alle belangrijke personen en gebeurtenissen uit de geschiedenis van de vrouwenbeweging. Gebruikers kunnen aan deze tijdbalk op een wikipedia-achtige wijze gegevens toevoegen. Ook bestaan er ideeën om aan een dergelijk overzicht een wetenschappelijk onderzoeksproject te koppelen.
Pagina 11
1 De Heksenhamer Menigeen zal al gruwen bij de titel van dit boek en voor wie het boek niet kent: dit is een handleiding voor inquisiteurs en wereldlijke rechters om heksen te vervolgen en ter dood te brengen. De Heksenhamer is een van de meest vrouwvijandige teksten van de wereldliteratuur. Het zet je aan het denken over de krankzinnigheden van recentere datum tot in onze tijd: de Shoah, genociden, vervolging van minderheden, en zondeboktheorieën die leiden tot grote slachtpartijen. De Heksenhamer is minder ver van ons bed dan wij denken. Dit boek is de eerste Nederlandse vertaling. Voor een online Engelstalige fulltext versie zie: http://www.malleusmaleficarum.org. Henricus Institoris, De Heksenhamer. Malleus Maleficarum. Uitgeverij Voltaire, ’s Hertogenbosch, 2005
vijf verschillende stemmen. Zo krijgt de orale traditie, die in de islamitische cultuur een grote rol speelt bij de overdracht van kennis, de plek die zij verdient. Farida Shaheed, Great Ancestors: Women Asserting Rights in Muslim Contexts: a Training and Information Kit. Uitgegeven door WLUML, Lahore: 2004 (www.wluml.org/english/index.shtml)
3 Portrait of a Priestess Nog een prachtig boek voor ons achterstallig historisch onderhoud. De eerste omvangrijke studie (met veel illustraties) over priesteressen in de oude Griekse wereld. Zij speelden een veel belangrijkere rol dan menig studie
Bekijk de reacties op de IIAV-oproep het nieuwsbericht van 15-2-2007 op: www.iiav.nl/nieuws en voeg uw eigen mening toe. Sint Magdalena van Rubens op www.malleusmaleficarum.org
Top-3 nieuwe boeken De IIAV-collectie bevat ook een uitgebreide bibliotheek. Hieraan worden voortdurend nieuwe aanwinsten toegevoegd. Reden om bibliothecaris Ineke van Mourik naar haar persoonlijke top-3 te vragen. Ineke van Mourik is bibliothecaris van het IIAV sinds 1 februari 2007. Voordien werkte zij als coördinator elektronische collectievorming en als vakspecialist sociale wetenschappen bij de Universiteitsbibliotheek Utrecht.
2 Great Ancestors Great Ancestors: Women Asserting Rights in Muslim Contexts: a Training and Information Kit laat zien dat er in islamitische landen wel degelijk een strijd gaande is voor vrouwenrechten. Het is een prachtig geïllustreerd werk dat bestaat uit twee delen met verhalen over beroemde en minder beroemde vrouwen. Over vrouwen die in hun persoonlijk leven uitzonderlijk waren, vrouwen die solidariteitsacties ondernamen, geleerde vrouwen, mystica’s, en politieke activisten die een bijdrage leverden aan het welzijn van hun maatschappij. Het bijzondere is bovendien dat de trainingsmodule is ontworpen om te worden voorgelezen door
11
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 12
ons doet geloven. De schrijfster maakt aan het einde van haar boek ook duidelijk hoe het Christendom in zijn strijd om af te rekenen met zogenaamde heidenen ook de vrouwen hun belangrijke positie ontnam. Het onderwerp ‘vrouwen en religie’ krijgt in 2007 en 2008 nationale aandacht. Het IIAV zal hier onder andere aan bijdragen met een debat op 7 november 2007. Houd de lezingenpagina in de gaten via de homepage van het IIAV www.iiav.nl/lezingen en zie ook: www.verborgenvrouwen.nl. Joan Breton Connelly, Portrait of a Priestess. Women and Ritual in Ancient Greece. Princeton UP, Princeton and Oxford: 2007 Meer informatie over deze inspirerende boeken in de uitgebreide versie van de top-3 op: www.iiav.nl.
Er staan weer planten in het grafmonument van Aletta Jacobs
Opknapbeurt monument Aletta Jacobs Aletta Jacobs Fonds “Weet u dat het grafmonument van Aletta Jacobs er triest bij staat?” zo mailde een bezoekster van begraafplaats en crematorium Westerveld in Driehuis het IIAV vorig jaar. “Mijn grootouders waren lid van de Vereeniging voor Facultatieve Lijkverbranding. Hun asbus staat vlak bij het monument voor Aletta Jacobs en haar man. Als ik als kind met mijn ouders meeging om een bloemetje te brengen, vertelde mijn vader altijd over Aletta Jacobs. Nu zit er een scheur in het monument en de bloembak staat er triest en ongevuld bij. Daar moet toch vast iets aan te doen zijn?” Het IIAV ging op onderzoek uit, en besloot het monument met de urnen van Jacobs en haar man Carel Gerritsen op haar naam te laten zetten. De plantenbak is nu weer gevuld, en er worden plannen gemaakt voor restauratie. Bijdragen aan deze kostbare restauratie zijn van harte welkom via het Aletta Jacobs Fonds. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met
[email protected].
12
Mondelinge geschiedenissen verzamelen Het Aletta Jacobs Fonds stelt het IIAV in staat om activiteiten uit te voeren die niet uit de reguliere subsidie kunnen worden betaald. Het afgelopen jaar zijn de donaties gebruikt voor het oral history project Moving Women’s History. Op pagina 6 kunt u hier meer over lezen. Om Moving Women’s History te continueren, maar ook om met andere projecten zoals Haar Geschiedenis verder te gaan en de restauratie van het Aletta Jacobs Monument uit te voeren, is uw financiële bijdrage hard nodig. Uw donatie stelt ons in staat het culturele erfgoed van vrouwen in Nederland op te tekenen, te bewaren en te delen. Trouwens, u kunt ook zelf met een idee komen! Wilt u een aanzienlijk bedrag schenken en heeft u zelf een idee voor de besteding ervan dat past binnen de missie van het IIAV? Dan willen wij daarover graag met u van gedachten wisselen.
Geïnteresseerd om vriend of vriendin te worden van het Aletta Jacobs Fonds? Vul de antwoordkaart in, of kijk op www.iiav.nl/vrienden.
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 13
het genderbewustzijn van personeelsfunctionarissen. Het IIAV droeg als partner in het project zorg voor de aanvoer van relevante informatie.
Komt dat zien!
Hoe word ik professor? Op 4 en 5 oktober wordt in Maastricht de tweede ronde van het Equal-project afgesloten met het WISER-festival. Daar kunnen bezoekers deelnemen aan workshops en trainingsessies als ‘negotiating salary’, ‘becoming a professor’ en ‘networking’. Ook is er een ‘research funding lab’ waar experts adviezen geven over het schrijven van winnende onderzoeksvoorstellen, en krijgen per-
www.iiav.nl vernieuwd Het IIAV wil actueel, up-to-date en klantvriendelijk zijn, en dat moet natuurlijk bij uitstek op onze site tot uitdrukking komen. Met anderhalf miljoen bezoeken in 2006 beseft het IIAV meer dan ooit dat onze website dé toegangspoort is voor klanten en gebruikers. Daarom hebben we onlangs weer eens goed naar de indeling en de presentatie van de homepage gekeken. Alles is in het werk gesteld om het zoeken nog overzichtelijker, toegankelijker, en sneller te maken. Zo kunt u als bezoeker met gemak precies díe informatie of kennis naar boven halen die u nodig hebt.
Kom eens kijken: www.iiav.nl.
Vrouwen en religie Middeleeuwse stadskluizenaressen, geestelijke maagden en vrouwelijke componisten laten zien dat religie in het verleden voor vrouwen ook emancipatorische kanten had. Een boek, een tentoonstelling en concerten werpen dit najaar licht op historische vrouwen en hun geloof. Het IIAV werkt mee aan een serie debatten en lezingen over het thema van vrouwen en religie in de huidige tijd. Het debat dat het IIAV organiseert, vindt plaats op 7 november om 19.30 uur op het IIAV: Obiplein 4, Amsterdam. Het IIAV werkt in dit project, getiteld Verborgen Vrouwen, samen met de Vereniging voor Vrouwengeschiedenis (VVG), de Universiteit Leiden, het museum Ons’ Lieve Heer op Solder en de Stichting Maartenskerk Zaltbommel.
Voor meer informatie over het project en de data van de verschillende evenementen, zie de website www.verborgenvrouwen.nl. Houd voor informatie over de IIAV-lezing de site in de gaten: www.iiav.nl/lezingen.
WISER-festival Vrouwen met ambities volgen de workshop ‘becoming a professor’, of testen hun kennis over vrouwen aan de top tijdens de IIAVkennisquiz op het WISER-festival in Maastricht. Waarom zijn er nog steeds zo schrikbarend weinig vrouwen die het aan de Nederlandse universiteiten tot hoogleraar of decaan schoppen? Het Equal-project ‘Participatie van vrouwen als prioriteit voor wetenschap’ heeft er de afgelopen jaren hard aan gewerkt om deze situatie te verbeteren, onder andere door de empowerment van jong vrouwelijk wetenschappelijk talent en het vergroten van soneelsmedewerkers en beleidsmakers lessen in mentoring en het selecteren op diversiteit. Het avondprogramma op 4 oktober wordt onder andere verlevendigd door een feministische kennisquiz van het IIAV, onder de inspirerende leiding van Saskia Wieringa.
WISER-festival: 4 en 5 oktober in Maastricht. Het gedetailleerde programma is te zien op www.wiserineurope.eu. De deelname is gratis, maar aanmelden is nodig want het aantal plaatsen is beperkt.
13
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 14
Database vrouwelijke componisten Vrouwelijke componisten. Je hoort vrijwel nooit van ze, maar dat wil niet zeggen dat ze er niet zijn. De Stichting Vrouw en Muziek verzamelde jarenlang partituren, boeken, tijdschriften, knipsels en cd’s van en over vrouwelijke componisten. Maar voor de kleine stichting was het moeilijk om de uitdijende collectie goed te onderhouden en toegankelijk te maken voor publiek, zeker toen de subsidiekraan werd dichtgedraaid. In 2005 vroeg ze het IIAV om deze taak op zich te nemen.
Verhuur ruimte IIAV Inmiddels is het IIAV erin geslaagd om het materiaal toegankelijk te maken via een nieuwe database waarin kan worden gezocht op componist, muziekwerk, instrument/bezetting en vrije tekst. Samen met de Stichting Vrouw en Muziek viert het IIAV dit heuglijke feit in januari 2008. Met een muzikaal intermezzo, uiteraard, en een feestelijk toetje.
Concert Vrouw en Muziek: de precieze datum wordt bekendgemaakt op www.iiav.nl/nieuws. Database Vrouw en Muziek: www.iiav.nl/vrouwenmuziek.
Women on Top, het Equal project, Tampep, de soroptimisten club, SVVT en anderen zijn u reeds voorgegaan. Zij huurden ruimten bij het IIAV. Zowel de grote zaal (tot max 80 personen) als een kleine vergaderzaal (voor max 20 personen) zijn beschikbaar voor verhuur. Consumpties in de kantine en extra’s zoals microfoons, beamer en katheder zijn desgewenst beschikbaar. Ook kan er een rondleiding door de collecties van het IIAV worden verzorgd. Meer informatie kunt u krijgen via het secretariaat, tel. 020 6650820 of
[email protected].
Dirigente Catharina van Rennes geeft les © onbekend – IIAV-beeldarchief
Make-over voor LOVER
Het nieuwe uiterlijk van LOVER is nu al te bewonderen, haar nieuwe persoonlijkheid vanaf december. De vertrouwde intellectuele invalshoek zal blijven, en LOVER blijft ook het ‘tijdschrift over feminisme, cultuur en wetenschap’ dat zij altijd was. “Het is niet zozeer de boodschap, maar vooral de verpakking die zal veranderen”, aldus bladcoördinator Manu Bühring. “De teksten worden opiniërender en eigenwijzer. De redactie moet een heel eigen LOVER-geluid gaan ontwikkelen.” In de nieuwe LOVER gaan vakredacties zich buigen over drie domeinen: politieke, actuele en maatschappelijke ontwikkelingen, kunst en cultuur, en wetenschap. De nieuwe LOVER is journalistieker van opzet, gaat meer aandacht besteden aan human interest, en krijgt een geheel nieuwe vormgeving en lay-out. Op de bank “Die nieuwe focus op de presentatie gaat niet ten koste van de intellectuele scherpte”, meent Bühring. “Sterker nog, de redactie zal zich vaker afvragen hoe een onderwerp met de actualiteit samenhangt, en zich vanuit een kritische en betrokken houding over de onderwerpen buigen.” Daardoor wordt de nieuwe LOVER ook beter leesbaar en gemakkelijker toegankelijk.
14
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 15
Publicaties Jaarverslag 2006
In het jaarverslag 2006 leest u over de inspirerende projecten van het IIAV op het gebied van erfgoed, wetenschap, onderwijs en emancipatie & empowerment. U leest over de partners van het IIAV, over de onderzoekers, de nieuwe aanwinsten in de collectie, de archieven, de databases, de websites, de congressen... Kortom: over alles wat het IIAV in 2006 bezighield.
Omslag van het september-nummer van LOVER, met nieuwe vormgeving
Bühring: “Uit onderzoek is gebleken dat wie LOVER eenmaal leest, een lezer blijft. Lezers zover te krijgen het blad op te pakken en te beginnen met lezen, is echter moeilijk. Het blad heeft blijkbaar een moeilijk image.” Met de nieuwe LOVER is dit passé. Bühring: “De nieuwe LOVER is ook languit op de bank te lezen.” Het eerste nummer van LOVER nieuwe stijl verschijnt in december. In het pas uitgekomen septembernummer is de nieuwe vormgeving al te bewonderen.
In het kader van haar metamorfose organiseert LOVER op het Women Inc. festival, begin november, een workshop essay-schrijven onder leiding van experts, over politiek en maatschappij, kunst & cultuur en wetenschap: www.women-inc.nl.
Nog geen abonnee? Neem dan nú een proefabonnement en volg de ontwikkelingen van het feminisme op de voet. Je ontvangt vijf LOVERs voor de prijs van vier (€22). Vul de antwoordkaart in, of mail naar
[email protected].
Haar geschiedenis. Vrouwen verhalen van ver en dichtbij In het boek Haar geschiedenis. Vrouwen verhalen van ver en dichtbij vertellen vrouwen van Marokkaanse, Surinaamse en Nederlands-Indische afkomst over de herinneringen en ervaringen die hun leven hebben bepaald. In dit prachtig vormgegeven boek boordevol foto’s zijn de mooiste en meest indrukwekkende teksten en interviewfragmenten verzameld.
15
IIAVnieuwsnl20071v4
28-08-2007
13:51
Pagina 16
tijd maakten een spectaculaire vernieuwing door. Het IIAV en het IISG maakten een bundel waarin de nieuwe en vernieuwende protestrepertoires van de vrouwenbeweging en andere sociale bewegingen als de vredesbeweging, de homobeweging en de vakbeweging onder de loep worden genomen.
Meer informatie?
Saskia Wieringa & Marian van der Klein (red.), 2006 / € 17,50
Uiteraard kunt u ook een bezoek brengen
Heeft u naar aanleiding van de inhoud van IIAV Nieuws vragen of opmerkingen, of wilt u één van onze folders ontvangen? Neem dan
contact
op
met
de
afdeling
Communicatie & PR via nummer 020 - 6651318, of per e-mail:
[email protected].
LOVER 2007-3
aan onze website: www.iiav.nl.
Colofon Uitgever IIAV Nieuws is een uitgave van het
Samenstelling: Yvette Kopijn-Adidi, eindredactie: Babette Roelandschap, 2007 / € 7,50
In de nieuwste LOVER: Pornografische bimbocultuur en het vrouwelijk verlangen. Judith Butler: woorden doen pijn! Sarah Ahmed: het achterhaalde concept van homo- en heteroseksualiteit. Is de God van de ChristenUnie met ons? Vrouwvriendelijke Dancehall. Homo’s en lesbo’s in het leger, en meer...
Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging (IIAV).
Redactie
Eva van der Plas, open.txt, Amsterdam
Babette Roelandschap, IIAV, afdeling communicatie & pr
Alles kon anders. Protestrepertoires in Nederland, 1965-2005
U kunt alle genoemde publicaties bestellen met de antwoordkaart in deze IIAV Nieuws, of online, via www.iiav.nl/publicaties.
Obiplein 4, 1094 RB Amsterdam tel. 020 – 6651318 e-mail:
[email protected]
Met medewerking van
LOVER 2007/1
‘Het persoonlijke is politiek’ was de leuze die in de jaren zeventig furore maakte. Niet alleen de vrouwenbeweging – met Dolle Mina, Man Vrouw Maatschappij, FemSoc, Paarse September en de vrouwenstaking van 1981 – maar alle protestbewegingen uit die
Ineke van Mourik
Vormgeving Wildvlees, Amsterdam
Drukwerk Stolwijk, Zaandam
IIAV Nieuws verschijnt een of twee maal per jaar en wordt gratis toegezonden aan relaties en klanten van het IIAV. Deze nieuwsbrief wordt ook online gepubliceerd op: www.iiav.nl/nieuwsbrief. LOVER 2007/2 Copyright Geheel of gedeeltelijke overname van informatie is toegestaan, met bronvermelding. Toezending van een presentexemplaar wordt op prijs gesteld.
ISSN: 1572-0942
16
