KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze

KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze In 814 stierf Karel de Grote in Aken. Zijn werk en leven staan – 1200 jaar na datum – centraal in de tentoonstelling „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“. Deze wordt gehouden in drie uitverkozen locaties binnen de Akense palts. Dit paleis is de best bewaarde Karolingische palts van Europa en was ooit het centrum van macht en cultuur van het reusachtige Frankische rijk. Een presentatie met hoge verwachtingen: de curatoren tonen aan hand van de nieuwste onderzoeksresultaten aan hoe de staat en de maatschappij van de Karolingen functioneerden en presenteren culturele topstukken uit deze tijd. „Machtscentra“: In de „Krönungssaal“ van het historische stadhuis, waar ooit de koningshal van Karel de Grote stond, komen de bezoekers meer te weten over de Akense palts als machtcentrum. Ze kunnen kennis maken met het sociale leven aan het hof van Karel de Grote en zien de economische en politieke basis waarop de heerschappij van de keizer beruste. Archeologische artefacten, een manshoge krijger in vol ornaat en interactief Infotainment – de organisatie van de tentoonstelling heeft kosten noch moeite gespaard om de geschiedenis en de verhalen op een spannende en levendige wijze te vertellen. „Karel de Grote en de kunst“: In het „Centre Charlemagne“ kan de bezoeker 31 topkunstwerken uit de hofschool van Karel de Grote bewonderen. Deze uitgelezen verzamelstukken, die voor de tentoonstelling terugkeren naar de plaats van herkomst, zijn tegenwoordig de eigendommen van de grote musea van deze wereld. „Verloren Schatten“: De „Domschatzkammer“ exposeert kostbaarheden uit haar eigen kerkelijke schat en verloren gegane werken die speciaal voor de tentoonstelling terugkeren. De Duitse Bonspresident Joachim Gauck, de president van de Italiaanse Republiek Giorgio Napolitano en de president van de Franse Republiek François Hollande treden op als de beschermheren van de tentoonstelling. Op 19 juni 2014 zal Bondspresident Gauck „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“ feestelijk openen. Met ondersteuning van de Europese Raad, het Europees Parlement en het Goethe-Instituut in België, Frankrijk, Italië, Luxemburg, Portugal en Spanje.

„Machtscentra“ in de „Krönungssaal“ Hoe zag Aken er in de Karolingische tijd uit? Waarom groeide de Akense palts uit tot machtcentrum en culturele drijfveer van het reusachtige Frankische rijk? Hoe slagen heersers erin macht op te bouwen, veilig te stellen en te consolideren – ook nu nog? De grote cultuurhistorische tentoonstelling van de trias „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“ in de Krönungssaal van het stadhuis probeert deze vragen te beantwoorden. Verdeeld over tien themagebieden wordt de indrukwekkende ontwikkeling getoond van het Frankische ambulante koningschap tot een Karolingische rijk met een representatieve zetel op een vaste locatie. De tentoonstelling slaat een brug tussen de middeleeuwse machtcentra in Europa en de virtuele „zetels van macht“ van onze tijd. Karel de Grote ontvangt de bezoeker in zijn residentie. Hij gunt hun een inkijk in het economische en sociale leven aan het keizerlijk hof. De bezoeker kan meekijken achter de schermen – naar de mensen, personages en perikelen van een Europese samenleving, die net als nu haar kracht om anders te denken putte uit het internationale karakter van haar bevolking. Archeologische vondsten en artefacten, multimedia en de 3D Karelsschrijn – de organisatie van de tentoonstelling heeft kosten noch moeite gespaard om de geschiedenis en de verhalen op een spannende en levendige wijze te vertellen. Over de locatie van de tentoonstelling is zorgvuldig nagedacht: de kroningszaal staat op het fundament van de voormalige Karolingische koningshal. Eeuwenlang legden de koningen van het Heilige Roomse Rijk hier met veel pronk en praal hun eed af. Vanuit deze plek heerste Karel de Grote over zijn rijk, ontving vooraanstaande gezantschappen en hier resideerde hij. De fresco's die schilder Alfred Rethel in de 19e eeuw aanbracht, maken deel uit van de inrichting van de kroningszaal. Ze tonen – in het kader van de tentoonstelling met slaglicht in scène gezet – cruciale gebeurtenissen uit het leven van de keizer. Verder laten ze zien hoe de verhalen rond de Karolingische keizer in de loop der tijd uitgroeiden tot mythes – een mythevorming die in de tentoonstelling ook aan bod komt maar kritische onder de loep wordt gelegd. Ook de conventionele geschiedschrijving wordt geanalyseerd. Recente archeologische uitgravingen en een interdisciplinaire herbeoordeling van oude bronnen tonen onder meer aan dat het alom bekende beeld van de palts bijgesteld moet worden. Een nieuwe, verbeterde reconstructie laat zien hoe de Akense palts was ingebed in de stad. „Machtscentra“ is qua oppervlakte de grootse van de trias „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“. Op deze historische plaats van de koningskroningen worden meer dan 320 cultuurhistorische objecten geëxposeerd. Curator: Prof. Dr. Frank Pohle, historicus RWTH Aken Krönungssaal Rathaus, Markt www.rathaus-aachen.de www.route-charlemagne.eu

Beeldenreeks „Machtscentra“ 1

Spatha, zogehete Ulfberht zwaard, rond 800 (vondst uit Mannheim) © Germanisches Nationalmuseum, Neurenberg

Oorlog. Het zwaard werd in 1960 tijdens baggerwerkzaamheden gevonden. Het maakt deel uit van een groep zwaarden uit de 9e t/m 11e eeuw, waarvan de lemmeten zijn gesigneerd met de naam van de werkplaats (ULFBERHT). Vermoedelijk werden ze in het Rijn-Maas gebied geproduceerd. Het staal van de lemmeten is van hoogwaardige kwaliteit. De zwaarden waren zo gewild dat imitaties in omloop waren, voorzien van dezelfde of een vergelijkbare merknaam.

Model boerderij bij Parijs, Mansus III de nederzetting Villers-le-Sec (Ile de France), model (Cergy-Pontoise, Conseil général du Val d'Oise), object nr. 1067, schaal 1:40

Vrede. Deze hofstede hoorde bij de nederzetting Villiers-le-Sec, 24 km ten noorden van Parijs, een plaats die ooit begon als antieke vestiging langs straten. Karolingische huizen waren eenvoudige constructies van hout, leem en stro.

Kopie van de troon van Dagobert, brons verguld, 82 x 104 cm, 7e -9e eeuw, Parijs, Bibliothèque nationale de France, inv. nr. 55.651, Cabinet des Médailles

Reizen. Dit faldistorium (vouwstoel) is uiterst geschikt als verplaatsbare troon en staat symbolisch voor het ambulante koningschap. Abt Suger van St. Denis (+1151) gaf de troon zijn naam en legde het verband met de Merovingische Dagobert (+638/39). Hoe oud de troon precies is, kan door de vele aanpassingen niet worden vastgesteld. Uit de artistieke bewerking van het brons valt af te leiden dat het een vroegKarolingisch kunstwerk is, waarschijnlijk afkomstig uit Keulen of Aken-Luik en gemaakt tijdens de heerschappij van Karel de Grote.

Deze en andere beelden als download www.karldergrosse2014.de/presse passwoord: KDG2014


Hanger, hamers van Thor, Warendorf, 2de helft 8ste eeuw, Münster, Westfälisches Museum für Archäologie, © LWL-Archäologie für Westfalen/Stefan Brentführer

Christianisatie. Enkel aanhand van deze hanger met de hamers van Thor en een handvol andere artefacten kan worden bewezen dat Germaanse goden voor en tijdens de christianisatie werden vereerd. Ze duiken tussen de 8ste en 11de eeuw op met name in Scandinavië, Denemarken, Engeland en Rusland, een paar zelfs in Noord-Duitsland. De Warendorfse hamers van Thor horen tot de vroegste exemplaren. Omdat de vindplaats een heel stuk zuidelijker ligt dan het verspreidingsgebied lijkt het aannemelijk dat deze stukken zijn geïmporteerd. Het is nog onduidelijk of deze hamers al voor de christianisatie in omloop waren, of een reactie op de verspreiding van het kruis en een demonstratie van niet-christelijke geloofsovertuigingen. De hamers van Thor en het kruis werden in dezelfde gietvorm gegoten, waaruit valt op te maken dat beide niet als polariserende attributen werden beschouwd.

Apostelhoofd uit het Triclinium-mozaïek van Leo III, Vaticaanstad, Musei Vaticani / Museo Sacro, © Animabit Multimedia Software GmbH

Rome. Het mozaïek is waarschijnlijk afkomstig uit het beroemde Triclinium-mozaïek, dat paus Leo III rond 799/800 liet aanleggen in de hoofdapsis van de troonzaal van het Lateraans paleis, de pauselijke residentie in Rome. Afgebeeld is onder andere Petrus die paus Leo III het pallium en Karel de Grote de banier van Rome overhandigt. Dit tafereel is bewaard gebleven in de kopie die paus Benedictus XIV in 1743 aan de zijde van de kapel van het Sancta Sanctorum liet aanbrengen. Het grootse gedeelte van het mozaïek werd toen vernietigd. Enkele reststukken zijn bewaard gebleven, waaronder ook deze apostelafbeelding. Tijdens restauratiewerkzaamheden in de 17e eeuw werden hoofdzakelijk delen van de linker gezichtzijde opnieuw ingelegd. Het overgrote deel van het gelaat is origineel en het vroegste voorbeeld van de nieuwe stijl in de werkplaatsen voor mozaïek onder paus Leo III. Donkere, bijna grafische lijnen vormen de contouren van het gezicht, maar door het gebruik van glazen kubussen moest de lichtintensiteit van laatantieke voorbeelden worden geëvenaard.



Denarius met Karel de Grote (portretkop voorzijde), munt Aken?, geslagen na 11 september 813? Staatliche Museen zu Berlin, muntenkabinet, object nr. 18202749

Economie. De munten met portretkoppen van Karel de Grote zijn de enige afbeelding van de keizer uit de tijd waarin hij leefde; wereldwijd zijn er ongeveer nog 30 stuks. Het merendeel van de munten heeft geen portret maar een monogram. Tot nog toe zijn de onderzoekers het niet eens over waar en waneer de portretmunten zijn geslagen. Sommige zijn voorzien van plaatsnamen maar de meesten zijn zonder plaatsbepaling of hebben slechts een letter op de buste van de keizer (C, F, M, V). Deze letters zijn waarschijnlijk afkortingen van de muntslag. Dit exemplaar (het enige met de letter C) wordt toegeschreven aan de muntslagerijen Mantua (Cenomania), Koblenz (Confluentia) en Keulen (Colonia). Dit blijft echter allemaal speculatief. Het portret op de munten is afkomstig van dezelfde hand, wat zou betekenen dat ze uit dezelfde muntslag komen, waarschijnlijk in Aken.

Kelk met Karel de Grote, © Kulturgeschichtliches Museum, Osnabrück / Stephan Kube

Mythe Karel. De geraffineerde versieringen en de complexe afbeeldingen op de „Grote Kelk“ gemaakt van Osnabrücks raadszilver zijn uniek. In 1544 liet de stadraad veranderingen aanbrengen aan de middeleeuwse bokaal, waarschijnlijk het kader van de reformatie die in 1543 was ingevoerd. Hierbij werd de figurine van koning David van de deksel naar de schaal verplaatst en vervangen door Karel de Grote in het harnas. De sokkel van de figuur is versierd met het keizerlijk wapen. Deze tweevoudige rijksverwijzing getuigt van het zelfbewustzijn van de stadsraad van Osnabrück, die ten aanzien van hun bisschoppelijke landsheer nagenoeg als rijksvrije stad kon ageren.


„Karel de Grote en de kunst“ in het Centre Charlemagne „Karel de Grote en de kunst“ in het Centre Charlemagne belicht de kunsthistorische kant van de tentoonstelling „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“. De hier gepresenteerde prachtvolle handschriften, het filigraan ivoorsnijwerk en het sublieme edelsmeedwerk kwamen voort uit de „Karolingische renaissance“. Ze maken duidelijk dat de Frankische heerser belangrijke impulsen gaf aan kunst en cultuur maar daarnaast veeleisend was. Het was van meet af aan duidelijk dat „Karel de Grote en de kunst“ een tentoonstelling van kostbaarheden moest worden met uitsluitend originele werken. In tegenstelling tot de Aachener Monumentalschau in 1965 ligt het accent nu op een gelimiteerde selectie uitgelezen topstukken. De uiteindelijke beslissing om de selectie tot ca. 30 werken te beperken – direct afkomstig uit de hofschool of uit het Karolingische tijdperk – werd genomen na zorgvuldig overleg tussen curatoren en internationale experts op het gebied van middeleeuwse kunstgeschiedenis tijdens besprekingen die in 2011 in Aken werden gehouden. De wetenschappers stelden een lijst op met wensobjecten. Op enkele stukken na die niet vervoerd kunnen worden, zijn al deze objecten in de tentoonstelling te zien. Hiertoe behoren ook kunstwerken die uiterst zelden in bruikleen worden gegeven zoals het Godescalc-evangelistarium, het Dagulf-psalter en de boekplatten van het Evangeliarium van Lorsch, de fibula van Dorestad en de kelk van Tassilo, de meest beduidende bewaard gebleven middeleeuwse gouden kelk. Met name in de handschriften, waaronder het prachtige evangeliarium van Soissons dat de eretitel „style Charlemagne“ verwierf, is Karel als reformator te zien. Hij had niet alleen veel hoogachting voor boeken, maar zag hij ze ook als instrumenten van zijn hervormingspolitiek. De keizer verwierf oude codices en liet aan zijn hof nieuwe schrijven. De ivoren reliëfs tonen veel raakvlakken met de boekverluchting omdat ze meestal als boekversiering werden gemaakt. Ondanks hun kleine formaat zijn ze nagenoeg de enige getuigenissen van figuurlijke sculpturen uit dit tijdperk. Ze bewijzen nadrukkelijk dat de zowel artistieke als technische kwaliteit van de werken tegen 800 met sprongen vooruit is gegaan. Karel de Grote wordt in verschillende bronnen als goedgeefse stiftsheer van talrijke goudsmeedwerken geroemd. In de tentoonstelling zijn naast de kelk van Tassilo ook reliekhouders zoals die van paus Paschalis en een waardevolle Oost-Frankische pyxis te zien. „Karel de Grote en de Kunst“ is een tentoonstelling van kostbaarheden binnen de trias „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“. Te zien zijn 31 unieke topstukken uit de Karolingische goudsmedenkunst, de boekverluchting en de ivoorsnijkunst. Vele zijn afkomstig uit de hofschool van Karel de Grote. Curatoren: Peter van den Brink, directeur stedelijke musea Aken Sarvenaz Ayooghi, kunsthistorica Centre Charlemagne – Neues Stadtmuseum Aachen Katschhof (tussen stadhuis en Dom) www.route-charlemagne.eu

Beeldenreeks „Karel de Grote en de kunst“ 1

Fibula van Dorestad, Reichenau (?) of kanton Wallis, Zwitserland (?), rond 800, 8,4 cm diameter, Leiden Rijksmuseum van Oudheden / © Erik de Goederen

De Fibula van Dorestad is een mantelspeld, gemaakt van bladgoud en ingelegd met edelstenen, parels, glas en email. Ze is op 18 juli 1969 gevonden in een waterput in Wijk bij Duurstede, een stadsdeel van het Karolingische Dorestad. Deze vicus famosus was in de 8ste en 9de het meest noordelijke emporium van het Karolingische rijk: een kadegebied met eigen douanerecht, een internationale afzetmarkt en belangrijke munterslagerijen. De stad genoot speciale bescherming van Karel de Grote en zijn opvolgers en stond bekend als centrum voor christelijke missionering. Eveneens afkomst uit Dorestad zijn andere luxe voorwerpen zoals een Scandinavisch kleinood gemaakt van goud en zilver en een zwaard met verguld handvat. De fibula past in het beeld van een stedelijke elite. De Fibula van Dorestad is uniek: zij is het enige juweel dat twaalf eeuwen lang in een waterput lag en niet in een schatkamer was opgeborgen en bovendien de enige archeologische vondst van Karolingische hofkunst voor de high society.

Kelk van Tassilo, na 763 en voor 788, © Kremsmünster, benedictijnenklooster, foto: Josef Leithner

De kelk van Tassilo uit het benedictijnenklooster Kremsmünster, uit de 2e helft van de 8ste eeuw wordt gerekend tot de meest beduidende nog resterende middeleeuwse kelken. De kopervergulde kelk is terug te leiden op de stichtheer van het klooster, Tassilo III hertog van Beieren en was waarschijnlijk een geschenk ter gelegenheid van zijn huwelijk met Liutpirg, de dochter van Koning der Longobarden. De oprijzende vazal en bijdehante bondgenoot was een hardnekkige tegenstander van zijn neef Karel. Deze sommeerde Tassilo in 788 naar een synode in Ingelheim en beschuldigde hem van eedbreuk. Hoewel het vermeende misdrijf 25 jaar eerder was gebeurd, was het voldoende om Tassilo ter dood te veroordelen. In een goedhartige bui liet Karel het vonnis veranderen in levenslange gevangenisstraf. De hertog en zijn familie werden verspreid over kloosters door het hele Frankische rijk. Een jaar na het proces moesten alle vrije mannen Karel hun trouw zweren. De kelk van Tassilo, heeft sinds de oprichting van het stift in 777 Kremsmünster nooit eerder verlaten en is nu voor het eerst te zien buiten de kloostermuren – uitgerekend in Aken, het voormalige machtcentrum van Karel de Grote.


Beeldenreeks „Karel de Grote en de kunst“ 2 Godescalc-evangelistarium Fontein des leven en sierpagina met initiaal (folia 3v-4), Aken, hofschool Karel de Grote, 781-783, Parijs, Bibliothèque nationale de France

Het Godescalc-evangelistarium, tussen 781 en 783 vervaardigd voor Karel de Grote en zijn vrouw Hildegard, moest voldoen aan de eisen van de Frankische liturgie die op aandringen van de keizer naar Rooms voorbeeld was hervormd. De tekst bestaat uit 250 opeenvolgende evangelieteksten, een kalender, een feestdagenkalender met de datums voor Pasen voor de jaren 779 t/m 816 en een lofgedicht met dedicatie. In navolging van laatantieke tradities is het handschrift gemaakt van purper perkament waarop in zilveren en gouden unciaal is geschreven. Alleen aan het einde van het manuscript gaat de auteur over op de Karolingische minuscel, die toen pas in gebruik was genomen. De zes paginagrote miniaturen zijn afbeeldingen van de evangelisten, hun symbolen, de Majestas Domini en de fontein des levens. De verluchting, ongeëvenaard in de schilderkunst, is het werk van kunstenaars die trachtten op de laatantieke stijl in te haken. Ze werkten waarschijnlijk onder leiding van Godescalc over wie verder weinig bekend is. Een rondreizend kunstenaar, voor de één de „magister“ van het scriptorium aan het hof van Worms, voor de ander een figuur uit de cirkel rond Karel de Grote. Het Godescalc-evangelistarium wordt gerekend tot de vroegste werken uit de Akense hofschool.

De ivoren boekband van het evangeliarium van Lorsch, Aken, hofschool Karel de Grote, rond 810 Links: voorplat (Mariatafereel), © London, Victoria and Albert Museum Rechts: achterplat (Christustafereel), Vaticaanstad, © Biblioteca Apostolica Vaticana, behorend bij Pal Lat. 50

Het Evangeliarium van Lorsch kent een tumultueuze geschiedenis: rond 810 vervaardigd in Aken verbleef het tot 1556 in het klooster van Lorsch alvorens het in de Bibliotheca Palatina van Heidelberg terecht kwam van waaruit het handschrift met de kostbare ivoren boekband tijdens de dertigjarige oorlog in alle windrichtingen werd verstrooid. De achterplat met het christustafereel bevindt zich samen met de tekst van het Lucas en Johannes evangelie in het Vaticaan, ofschoon sinds de 19e eeuw van het handschrift gescheiden. Wanneer precies de boekplat met de tronende Moeder Gods en het eerste deel van het handschrift met het evangelie van Matheus en Marcus van elkaar zijn gescheiden, is niet bekend. Dit deel van het manuscript geraakte in de 18e eeuw, klaarblijkelijk zonder boekplat, via de aartsbisschop van Wenen naar Zevenburgen (tegenwoordig in Boekarest). De boekplat met het mariatafereel dook voor het eerst op in 1853 bij de veiling van de collectie van Peter Leven in Keulen en werd vervolgens gekocht door het Victoria and Albert Museum in Londen. De boekplatten van Lorsch worden gezien als het hoofdwerk van de ivoorsnijderij uit de tijd van Karel de Grote. Deze en andere beelden als download www.karldergrosse2014.de/presse passwoord: KDG2014

„Verloren Schatten“ in de „Domschatzkammer“ Een camee met Maria gemaakt van bergkristal en fragmenten van kostbaar textiel zijn slechts enkele voorbeelden van verloren gegane stukken uit de Schatkamer van de Dom van Aken die nu voor korte tijd terugkeren. De Domschatkamer van Aken is een van de belangrijkste en grootse kerkelijke schatten van Europa. De relieken die Karel in Aken verzamelde, geheel tegen het gebruik van zijn tijd in, behoren tot zijn grootste kostbaarheden en vormen ook nu nog de kern van de heiligdomsvaart. Maar wat overbleef, hoe waardevol ook, is slechts een schamel deel van wat er ooit aan schatten was. Er zijn uiteenlopende verklaringen voor het verloren gaan. Zo waren er de rooftochten, de grote stadbrand en de Tweede Wereldoorlog. Daarnaast gaf het praktische beweegredenen om de collectie te decimeren: de kroningsmantels en lijkwade van de Franse koningen werden verwerkt tot parament en textiel, ja zelfs kussenslopen. In de 18e eeuw zag het stift zich genoodzaakt oude handschriften te verkopen. En dan waren er personen die misbruik maakten van hun ambt, soms te goeder trouw en zich zelf autoriseerden de schat te verkleinen. De meest twijfelachtige figuur onder hen is de kanunnik Bock uit Aken. Als kunsthistoricus was hij hooggeleerd en vereerd, maar dit weerhield hem er niet van om bij voorkeur heimelijk originele doeken te verknippen en van de hand te doen. Zelfs de sterfelijke resten van Karel de Grote leden nog niet lang geleden zware verliezen. De omvang van zijn schedel in de Karelsbüste is in de laatste 100 jaar drastisch verkleind zonder enige vorm van uitleg. De resterende stukken tonen sporen van deskundig en ondeskundig ingrijpen in de relieken. Dit moet het werk van „insiders“ zijn geweest. De poging in 2014 om deze verloren stukken op te sporen, kan heeft enkel een voorbeeldfunctie. Bijzondere aandacht verdient ook de terugkeer van de twee emaille platen die toebehoren aan het Armreliquiarium van Karel de Grote, een geschenk van keizer Frederik Barbarossa ter ere van de heiligverklaring van de Karel de Grote. Opmerkelijk is ook het Ottoonse ivoren kistje met fragmenten van de groten heiligdommen, dat bisschop Berdolet ooit aan Napoleons vrouw schonk. „Verloren Schatten“ haalt in ieder geval voor korte tijd 61 stukken uit de domschat terug naar Aken. Ze passen in de omgeving waar de troon van Karel de Grote, de Proserpina Sarcofaag ( het eerste graf van de keizer), de Karlsbüste en het Lothariuskruis van oudsher thuishoren. Curator: Dr. Georg Minkenberg, directeur „Domschatzkammer Aachen“

Domschatzkammer Papst-Johannes-Paul-II-Straße (ingang tegenover de Dominformatie) www.aachendom.de, www.route-charlemagne.eu

Beeldenreeks „Verloren Schatten“

Emaille plaat met de personificatie van Temperantia, behorend bij het Armreliquiarium van Karel de Grote, afkomstig uit het Maasland, rond 1165, champlevé email, koper, verguld, H: 5,1 cm; B: 5,1 cm, Inv. nr. G691, Keulen, Museum Schnütgen

De emaille plaat, tegenwoordig in het bezit van het Louvre, diende oorspronkelijk ter versiering van het Armreliquiarium van Karel de Grote. Afgebeeld is Temperantia, Gematigdheid, een van de vier Platonische kardinale deugden. Het pendant Justitia, ook een emaille plaat, bevindt zich nog altijd in de Schatkamer van Aken en maakt deel uit van de sokkel van een flabellum. De emaille plaat memoreert de heiligverklaring van Karel de Grote op 29 december 1165. Keizer Frederik Barbarossa en zijn vrouw Beatrix lieten het Armreliquiarium voor deze gelegenheid vervaardigen en schonken het de Mariakerk. In 1794 tijdens de Franse bezetting werd de reliekhouder naar Parijs gebracht waar het zich ook nu nog bevindt. De afbeeldingen oriënteren zich qua iconografie aan de Karelsschrijn: het politieke en religieuze idee van de mythevorming rond Karel de Grote als manifestatie en verheffing van machtslegitimatie voor de opvolgers van Karel de Grote.

Ivoren kistje, Nedersaksen (?), 1ste helft 11de eeuw, ivoor, knook, L: 14,2 cm; B: 4,6 cm; H: 5,5 cm, Keulen, Museum Schnütgen, B 159

Het ivoren kistje, tegenwoordig zonder inhoud, werd gemaakt tijdens een grote bloeiperiode van het Akense Mariastift. Met aan zekerheid aangrenzende waarschijnlijkheid is dit het kistje dat aan keizerin Josephine tijdens haar bezoek aan Aken werd overhandig als reliekhouder met een fragment van de windselen van Christus en het gewand van Maria.


Het panel Marcel Philipp, burgemeester van Aken Domproost Msgr. Helmut Poqué Susanne Schwier, wethouder onderwijs en cultuur, school, jeugd en sport van Aken Prof. Dr. Rudolf Schieffer, lid van het wetenschappelijk adviescollege van de tentoonstelling Prof. Dr. Frank Pohle, curator van de tentoonstelling „Machtscentra“ in de kroningszaal Peter van den Brink, directeur Stedelijke Musea, curator van de tentoonstelling „Karel de Grote en de kunst“ in het Centre Charlemagne Sarvenaz Ayooghi, curatrice van de tentoonstelling „Karel de Grote en de kunst“ in het Centre Charlemagne Dr. Georg Minkenberg, directeur Schatkamer Dom van Aken en curator tentoonstelling „Verloren Schatten“ Hubert Herpers, voorzitter van het bestuur van de Sparkasse Aken en vertegenwoordiger van de premiumsponsor Sparkassen-Finanzgruppe

Pers en media Stadt Aachen Presse und Marketing Haus Löwenstein, Markt 39 D-52058 Aken Tel. +49 (0)241 432-1309 Fax +49 (0)241 28121 [email protected] www.karldergrosse2014.de/presse KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze Dr. Jutta Göricke Tel. +49 (0)241 432-1331 (Tekst en afbeeldingen als download, paswoord: KDG2014) Evenementenprogramma/museumpedagogiek Evelin Wölk Tel. +49 (0)241 432-1316 Vergunning voor fotografen en cameramannen/-vrouwen voor de „Domschatzkammer“ Sisi Ben Kayed Tel: +49 (0)241 47709-107

Tentoonstellingsbureau Kulturbetrieb der Stadt Aachen Mozartstr. 2-10 D-52058 Aken Tel. +49 (0)241 432-4902 Fax +49 (0)241 432-4999 [email protected]

Service De tentoonstelling „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“ wordt gehouden op drie locaties in de binnenstad van Aken „Machtscentra“ in de „Krönungssaal“ Markt, 52062 Aken „Karel de Grote en de kunst“ in het „Centre Charlemagne“ Katschhof, 52062 Aken „Verloren Schatten“ in de „Domschatzkammer“ Johannes-Paul-II.-Straße, 52062 Aken Openingstijden zondag t/m woensdag van 10.00-18.00 uur donderdag, vrijdag en zaterdag van 10.00-21.00 uur

Begeleidende publicaties Bij „Machtscentra“ verschijnen een catalogus en gebundelde essays in het Duits: Karl der Große / Charlemagne. Orte der Macht. Uitgegeven door Frank Pohle voor de stad Aken, Sandstein Verlag Dresden, ca. 500 of 300 pagina's, 24/29 Euro (in de tentoonstelling). Bij „Karel de Grote en de kunst“ verschijnt een Duitstalige catalogus: „Karl der Große / Charlemagne. Karls Kunst“, uitgegeven door Peter van den Brink en Sarvenaz Ayooghi voor de stad Aken, Sandstein Verlag Dresden, ca. 280 pagina's, 24 Euro (in de tentoonstelling). Bovendien verschijnt een gezamenlijke korte gids voor de tentoonstellingen „Machtscentra“ en „Karel de Grote en de kunst“ in het Duits, Nederlands, Frans en Engels, 6 Euro Bij „Verloren Schatten“ verschijnt in het Duits de publicatie: „Verlorene Schätze: Ehemalige Schatzstücke aus dem Aachener Domschatz“. Uitgegeven door Georg Minkenberg en Sisi Ben Kayed, softcover, 96 pagina's, ca 100 afbeeldingen in kleur, bij uitgeverij Schnell & Steiner, Regensburg, 12,95 Euro.

Aanvullend programma De tentoonstelling „KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze“ zal het hele jaar door worden begeleid van een gevarieerd programma. Alle datums vindt u op www.karldergrosse2014.de/Veranstaltungen

Foto’s bij het programma vindt u op http://www.aachen.de/images/pressefotos/ veranstaltungen_karlsjahr_2014.zip kosteloos als download en klaar om te printen

Tickets Tickets kopen op www.karldergrosse2014.de/shop of aan de kassa in het stadhuis, het Centre Charlemagne en in de Dominformatie tegenover de Schatkamer Combiticket voor alle drie de tentoonstellingen Entree 14 Euro / gereduceerd tarief** 10 Euro Groepen vanaf 10 personen 10 Euro Scholieren in schoolverband (leraar gratis) 5 Euro Families: 2 volwassenen met max. 4 kinderen onder de 18 jaar 32 Euro 1 volwassene met max. 4 kinderen onder de 18 jaar 20 Euro Ticket voor één tentoonstelling Entree 6 Euro / gereduceerd tarief* 4 Euro Groepen vanaf 10 personen 4 Euro / Groepen gereduceerd tarief vanaf 10 pers. 3 Euro Scholieren in schoolverband (leraar gratis) 3 Euro Families 2 volwassenen met max. 4 kinderen onder de 18 jaar 18 Euro 2 volwassenen met max. 4 kinderen onder de 18 jaar 10 Euro Entree vrij Kinderen onder de 6 jaar, de begeleiding van gehandicapten „B“ of „H“ Charlemagne-Ticket Met het Charlemagne-ticket van de VVV Aken kunt u het ticket combineren met een bus en/of treinkaart tegen een voordeliger tarief. Meer info op www.avv.de

*Alle kassa's zijn rolstoeltoegankelijk. **Gereduceerd tarief voor scholieren (nicht met school), studenten, beroepsleerlingen, gehandicapten, werkelozen

Rondleidingen Groepsrondleiding Duits Diverse vreemde talen Schoolverband Duits Schoolverband vreemde taal Duur rondleiding

„Krönungssaal“* 75 Euro 90 Euro 60 Euro 75 Euro 60 Min.

Centre Charlemagne* „Domschatzkammer“* 50 Euro 50 Euro 65 Euro 65 Euro 40 Euro 40 Euro 35 Euro 35 Euro 45 Min. 45 Min.

Alle prijzen exclusief entree per persoon tarief groepen Aanspreekpunt boekingen groepsrondleidingen aachen tourist service e.v. Tourist Info Elisenbrunnen Friedrich-Wilhelm-Platz D-52062 Aken Tel. +49 (0)241 18029-60 of -61/ Fax +49 (0)241 18029-69 [email protected] / www.aachen-tourist.de Openbare rondleidingen Combirondleiding „Machtscentra“ en „Karel de Grote en de kunst“ dagelijks om 11.15 en 15.15 uur / do, vrij, za ook om 19.15 uur 2 Euro exclusief entree Audioguides De audioguides voor „Machtscentra“ zijn verkrijgbaar in de talen Duits, Engels, Frans en Öcher Plat (Akens dialect). De audioguides voor „Karel de Grote en de kunst“ in de talen Duits, Engels en Frans. Een audioguide voor alle tentoonstellingen kost 5 Euro; een audioguide voor één tentoonstelling 4 Euro. De audioguide voor kinderen „Machtscentra“ in het Duits kost 2 Euro.

*Alle tentoonstellingen zijn barrierevrij. Wij verzoeken slechthorende bezoeker het hoorapparaat op „T“ te zetten.

Premium Sponsor

Sponsoren

Partners Stiftung Rathaus Aachen

Lohmann-Hellenthal-Stiftung

Wij willen ons graag bedanken bij onze sponsoren, donateurs en partners.

KARL DER GROSSE. Macht Kunst Schätze

Recommend Documents