KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten Het Evangeliarium van Lorsch, de Karelsschrijn in 3D, een nieuwe blik op de palts: Aken viert het Karelsjaar 2014 met een spectaculaire tentoonstelling. Op 28 januari 814 stierf Karel de Grote in Aken. Zijn leven en erfenis staan - 1200 jaar later - in het middelpunt van de groots opgezette tentoonstelling "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten." Op uitverkozen plekken in de Akense palts worden drie tentoonstellingen gehouden. Het paleis is de best bewaarde Karolingische palts van Europa en was ooit het centrum van macht en cultuur binnen het reusachtige Frankische rijk. Een presentatie die aan hoge eisen moet voldoen: de curatoren zijn aangetreden om hun meest memorabele bijdrage te leveren aan een reeks tentoonstellingen die ter gelegenheid van het 1200 jarige sterfjaar van Karel de Grote in binnen- en buitenland worden gehouden. Tot 21 september 2014 zullen zij in het Rathaus, in het Centre Charlemagne en in de Schatkamer, het leven en de erfenis van de Frankische koning voor de bezoekers tot leven brengen. Er worden ten minste 100.000 bezoekers verwacht. In de kroningszaal van het historische stadhuis, de plaats van de koningshal van Karel de Grote, neemt een cultuurhistorische presentatie de bezoeker mee op reis door de Akense palts als het centrum van macht. In de schatkamer van de Dom worden de belangrijkste kostbaarheden van de kerkelijke schat en verloren werken getoond, die speciaal voor de tentoonstelling uit alle hoeken van de wereld zijn teruggehaald naar Aken. In het nieuwe Centre Charlemagne kan de bezoeker zich vergapen aan zeer kostbare kunstwerken uit de hofschool van Karel de Grote. Tegenwoordig zijn deze werken te bewonderen in de grote musea der wereld als meesterlijke verzamelstukken en keren tijdens tentoonstelling terug naar de plaats van herkomst. De Europese Raad, het Europese Parlement en het Goethe-Institut zijn de officiële partners van de tentoonstelling. Beschermheeren zijn naast Bondspresident Joachim Gauck ook de Italiaanse president Giorgio Napolitano en zijn Franse collega Francois Hollande. Joachim Gauck zal "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten" op 19 juni 2014 openen. Pers en media Stad Aken / afdeling pers en media Evelin Wölk Haus Löwenstein, Markt 39, D-52058 Aken Tel. +49 (0)241 432-1316 Fax +49 (0)241 28121
[email protected] www.karldergrosse2014.de/presse
"Macht" in de kroningszaal Hoe zag Aken er uit in de Karolingische tijd? Waarom groeide de Akense palts uit tot machtcentrum en de culturele impuls van het enorme Frankische rijk? Hoe slagen heersers erin macht op te bouwen, veilig te stellen en te consolideren – tot op heden? In de grote cultuurhistorische tentoonstelling van de trias "KAREL DE GROTE. Macht Kunst Schatten" in het Rathaus staan deze vragen centraal. De spectaculaire architectuur van de kroningszaal vormt het decor voor de tentoonstelling die een brug slaat tussen de middeleeuwse machtcentra in Europa en de virtuele "machtcentra" van onze tijd. In tien stadia wordt de indrukwekkende ontwikkeling getoond van de structuren in Europa, van het Frankische reizende koningschap tot het in steen vastgelegde symbool van de Karolingische macht.
Spatha, Ulfberth-zwaard, rond 800 (vondst uit Mannheim) © Germanisches Nationalmuseum, Neurenberg
De bezoeker wordt ontvangen als reiziger in de residentiestad van Karel de Grote en geïntroduceerd in het politieke, economische en maatschappelijke leven aan het Karolingische hof. Hij krijgt een blik achter de schermen - door de muren en de zalen heen op de mensen, rollen, en lotgevallen van een Europese samenleving, die net als nu haar kracht om anders te denken putte uit het internationale karakter van haar vertegenwoordigers. Archeologische artefacten en multimediale middelen, een manshoge strijder in vol ornaat en de Karelsschrijn in 3D - de organisatie van de tentoonstelling heeft kosten noch moeite gespaard om de geschiedenis en de verhalen spannend en aanschouwelijk te vertellen.
De locatie van de tentoonstelling is met zorg uitgekozen: de kroningszaal staat op het fundament van de voormalige Karolingische koningshal. Hier legden eeuwen lang de koningen van het Heilige Roomse Rijk met veel staatsie hun eed af. Tegenwoordig wordt hier de internationale Karelsprijs van Aken uitgereikt voor bijzondere verdienste omtrent de Europese eenheid. Vanaf deze plek heerste Karel de Grote, hier ontving hij belangrijke ambassadeurs en hier resideerde hij. Op een bouwplaats, zo weet men nu. De paltsgebouwen, waarvan de meesten pas vanaf de tweede helft van de jaren 790 waren opgericht, werden tijdens het leven van Karel niet afgemaakt. Enkel de Mariakerk, het kernstuk van de huidige Dom was voltooid - en voorzien van knalrood stuukwerk. "Macht" wordt ondersteund door recente wetenschappelijke ontwikkelingen die een reeks conventionele ideeën revideren. Nieuwe archeologische uitgravingen tonen ook: het traditionele beeld van de Akense palts moet aanzienlijk worden gecorrigeerd. Tijdens de tentoonstelling zullen deze verbeteringen in een frisse blik op de palts worden gepresenteerd. Gerevideerd wordt ook het idee van een architectonisch ensemble op een groene weide. Want de palts was geïntegreerd in een dichte, stedelijke infrastructuur die sinds de antieke oudheid was gegroeid en waarvan de architectuur tot in 1100 het stadsbeeld bepaalde. Deze en andere inzichten zullen de bezoeker op de locatie "Macht" verassen. Een catalogus met uitgebreide essays van gerenommeerde internationale onderzoekers die dieper op de materie ingaat zal de presentatie begeleiden.
Curator Dr. Frank Pohle, historicus Vormgeving tentoonstelling Dr. Ulrich Hermanns Ausstellung Medien Transfer GmbH, Münster 235 Media – Gesellschaft für Medientechnologie und Kunst mbH, Köln Kroningszaal Rathaus Aken, Markt www.rathaus-aachen.de www.route-charlemagne.eu
"Karels Kunst" in het Centre Charlemagne Het Evangeliarium van Lorsch is een van de meest beroemde Karolingische manuscripten uit de Akense hofschool van Karel de Grote. Door gebruik te maken van de meest kostbare materialen zoals goud en purper onderscheidde het handschrift zich al tijdens zijn ontstaan als pronkschrift voor speciale gelegenheden.
Het Evangeliarium heeft een veelbewogen geschiedenis. Dit heeft er o.a. toe geleidt dat een deel van de tekst tegenwoordig wordt bewaard in de Roemeense nationale bibliotheek en een ander deel in de Vaticaanse Bibliotheek. De uitzonderlijk mooi bewerkte en zeer kostbare ivoren boekbanden bevinden zich in het Victoria and Albert Museum in London en de Vaticaanse Musea in Rome. Uiterst zelden worden deze speciale werken uitgeleend. Voor de grote tentoonstelling in Aken maakten beide musea echter een uitzondering. De ivoren banden kunnen nu samen worden bewonderd op de plek waar ze ooit zijn vervaardigd.
De boekbanden van het Evangeliarium van Lorsch zijn twee van 30 prominente werken uit de Akense hofschool waarmee "Karels Kunst" in het Centre Charlemagne uitpakt. Deze werken zijn hoogtepunten uit collecties van de meest toonaangevende musea ter wereld.
De enscenering van de tentoonstelling richt zich op de geschiedenis van elk individueel werk en verbindt werken uit de Karolingische tijd met geselecteerde objecten uit voorafgaande periodes en andere stijlen uit dezelfde tijd. "Karels Kunst" zal de over heel Europa verstrooide kostbare handschriften, ivoren beeldsnijwerken en goudsmederij uit Akense ateliers naar de plek terughalen waar ze ooit zijn vervaardigd.
Curatoren Peter van den Brink, directeur van de stedelijke musea Aken Sarvenaz Ayooghi, kunsthistorica
Centre Charlemagne Katschhof - tussen Rathaus en Dom www.route-charlemagne.eu
Links: Ivoren boekband van het Evangeliarium van Lorsch, rond 810, Victoria and Albert Museum, London Rechts: Ivoren boekband (achterzijde) van het Evangeliarium van Lorsch, rond 810, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vaticaanstad
Portret, Christus en de evangelist Matheus, rond 800, Museo Nazionale, Ravenna
Fibula uit Dorestad, rond 800, Museum van Oudheden, Leiden
Links: Heilige Johannes Rechts: Fontein des levens Uit het Evangeliarium van Saint-Médard in Soissons, begin 9e eeuw, Bibliothèque nationale de France, Département des Manuscrits
Beelden ter download: www.karldergrosse2014.de/presse Paswoord: KDG2014
"Verloren schatten" in de schatkamer van de Dom van Aken Enkele beduidende werken uit de tijd van Karel de Grote maken deel uit van de vaste collectie van de Akense Domschatkamer, o.a. de antieke Proserpina-sarkofaag waarin Karel op 28 januari 814 waarschijnlijk werd bijgezet. Veel waardevolle stukken, ook uit latere periodes, zijn in de loop der eeuwen verloren gegaan. Tijdens de tentoonstelling "Verloren Schatten" keren enkele stukken terug naar hun plek van herkomst.
Lucasmadonna, speksteen, 12e eeuw, hanger 14e eeuw © Cleveland Museum of Art
De werken zijn niet alleen zeer kostbaar, ook de weg die ze hebben afgelegd is interessant. Zoals de Lucasmadonna: Dit kleine Byzantijnse spekstenen beeldje uit de 12e eeuw is een afbeelding van de Moeder Gods met kind. Het is gevat in een 14e eeuwse gotische hanger en op de inschrift is te lezen dat deze afbeelding van Maria eigenhandig door de Evangelist Lucas is vervaardigd. De figuur uit speksteen behoorde eens tot de meest vereerde Karelsrelikwieën uit de Akense Domschatkamer. Volgens vele gelovigen was dit een van de hangers die Karel de Grote in zijn graf droeg. Bisschop Berdolet schonk het kleinood in augustus 1804 aan keizerin Joséphine.
Na de dood van de keizerin kwam de hanger in het bezit van haar dochter, koningin Hortense, die de hanger op haar beurt aan haar zoon vererfde. Daarna verliest men dit juweeltje uit het oog. Tegen het einde van de 19e eeuw duikt het op in de Parijse Daguerre collectie. Tegenwoordig bevindt de hanger zich in het Cleveland Museum of Art.
Kelkvelum van het kroningsgewaad van Richard of Cornwall, 13e eeuw © Copyright Domkapitel Aachen, Foto: Monica Vroon
Het kroningsgewaad van Richard of Cornwall is een ander stuk dat terugkeert: op 17 mei 1257 werd Richard in Aken gekroond. Recent onderzoek heeft aangetoond dat van een aanzienlijk deel van zijn kroningsmantel een liturgisch gewaad uit de Akense schatkamer werd gemaakt. De andere delen werden in alle windrichtingen verstrooid: een 19e eeuws onderzoek van de Akense kanunnik Frans Bock leidde tot de conclusie dat ontelbare andere fragmenten van de kroningsmantel verbloemt door heel Europa zijn verkocht. Door bruiklenen van musea in Berlijn, London, Lyon, Parijs en Wenen is het mogelijk de kroningsmantel te reconstrueren.
Curator Dr. Georg Minkenberg, directeur Domschatkamer Aken
Domschatkamer Papst-Johannes-Paul-II-straat – tussen Centre Charlemagne en Dom www.aachendom.de, www.route-charlemagne.eu
Contact en informatie Pers en media Stad Aken Afdeling pers en marketing Evelin Woelk Haus Löwenstein, Markt 39, D-52058 Aken Tel. +49 (0)241 432-1316 Fax +49 (0)241 28121
[email protected] www.karldergrosse2014.de/presse (tekst en beelden voor download, paswoord: KDG2014) www.aachen.de Boekingen en reisinformatie aachen tourist info e.v. VVV Elisenbrunnen Friedrich-Wilhelm-Platz, D-52062 Aachen Tel. +49 (0)241 18029-60 of -61 Fax +49 (0)241 18029-69
[email protected] www.aachen-tourist.de Tentoonstellingsbureau Kulturbetrieb der Stadt Aachen Mozartstr. 2-10, D-52058 Aken Tel. +49 (0)241 432-4902 Fax +49 (0)241 432-4999
[email protected] www.aachen.de/kultur
Sponsoren
Wij willen ons graag bedanken bij onze sponsoren, donateurs en partners.
