Kantorenmonitor Holland Rijnland

Kantorenmonitor Holland Rijnland

Inhoud

Voorwoord 4 Inleiding

4

Kantorenvoorraad in Holland Rijnland

7

· Bestaande kantorenvoorraad

7

· Kantoren in aanbouw

8

· Kantorenleegstand

9

· Ontwikkelingen in 2010, 2011 en 2012

12

Kantorenvoorraad per gemeente · Alphen aan den Rijn

13

· Hillegom

14

· Kaag en Braassem

15

· Katwijk

16

· Leiden

17

· Leiderdorp

18

· Lisse

19

· Nieuwkoop

20

· Noordwijk

21

· Noordwijkerhout

22

· Oegstgeest

23

· Rijnwoude

24

· Teylingen

25

· Voorschoten

26

· Zoeterwoude

27

3

Voorwoord

Inleiding

Samen afspraken maken om de leegstand op de kantorenmarkt terug te brengen naar 5%. Hiervoor is door de samenwerkende Holland Rijnland-gemeenten een regionale kantorenstrategie opgesteld en een plan van aanpak voor de uitvoering van de afspraken gemaakt. De kantoren in onze regio hebben te maken met een stijgende leegstand. Tussen 2010 en 2013 steeg de leegstand van 12 naar ruim 15 procent. Zonder aanvullend beleid zal de leegstand waarschijnlijk verder oplopen.

Holland Rijnland is door haar ligging ten opzichte van Schiphol, de goede noord-zuidverbindingen (A4, A44, spoorlijnen), de relatief hoog opgeleide beroepsbevolking, het uitstekende woon- en leef klimaat en de aanwezigheid van diverse kenniscentra een aantrekkelijke regio voor de vestiging van kantoren. De aanwezigheid van een sterk Bio Sciencecluster in Leiden en Oegstgeest en een groeiend Spacecluster in Noordwijk en Leiden dragen ook bij aan deze aantrekkelijkheid. Dat blijkt wel uit het feit dat in de afgelopen jaren diverse nationale en internationale hoofdkantoren zich in de regio hebben gevestigd dan wel zich binnen de regio hebben verplaatst naar een nieuwe locatie. Daarnaast heeft de regio te maken met het probleem van de leestand.

Vooral in de kantoren vanaf vijfduizend m2 bvo (bruto vloeroppervlak) is de leegstand fors gestegen. Van alle leegstaande kantoorruimten stond eind 2012 / begin 2013 een derde al drie jaar of langer leeg. Dit beeld past bij de huidige economische situatie, maar de leegstand willen wij als samenwerkende gemeenten meer in balans brengen met de Regionale kantorenstrategie. Er is namelijk ook niet te verwachten dat de komende jaren de vraag naar kantoren sterk zal stijgen. Met de Regionale kantorenstrategie willen de samenwerkende Holland Rijnland-gemeenten de leegstand van kantoren aanpakken en zo de verspilling van ruimte en kapitaal tegengaan. Dat betekent concreet: beperkte kantoorontwikkelingen op de juiste plekken. Dus waar goede voorzieningen zijn en die met de auto of het openbaar vervoer goed bereikbaar zijn. Bij leegstaande kantoren op slechte locaties wordt aangestuurd op een verandering van functie, bijvoorbeeld wonen. Op die manier komt vraag en aanbod van de kantorenmarkt beter in balans. Daarnaast is afgesproken om de ontwikkelingen op de kantorenmarkt te monitoren. Resultaat zijn de kantorenmonitoren van 2011, 2012 (feitenblad) en deze editie voor 2013. Met deze cijfers hebben wij als Holland Rijnland-gemeenten een goed actueel beeld van de regionale kantorenmarkt zodat we samen kunnen werken aan reductie van de leegstand. Voor de economische vitaliteit van de regio is dit hard nodig. Jan Uit den Boogaard portefeuillehouder Economische zaken

4

Met deze Kantorenmonitor krijgt u inzicht in de ontwikkelingen op de regionale kantorenmarkt vanaf 1 januari 2010. De belangrijkste uitkomsten op een rijtje: • De kantorenvoorraad is tussen 1 januari 2010 en 1 januari 2013 per saldo toegenomen met 60.000 m2 bvo (bruto vloeroppervlak). Deze toename is vooral gerealiseerd in de gemeente Leiden. • Door herbestemming is in dezelfde periode 75.000 m2 bvo aan kantoorruimte aan de voorraad onttrokken. • De leegstand is tussen 2010 en 2013 toegenomen van 11,9 % tot 15,3%. Op 1 januari 2013 stond er hierdoor bijna 235.000 m2 kantoren leeg, ongeveer 60.000 m2 meer dan in 2010. • Per gemeente zijn er grote verschillen in de leegstand. Er zijn gemeenten waar de leegstand relatief laag is (5 % of lager), maar ook gemeenten waar sprake is van een zeer hoog leegstandspercentage (meer dan 30%). • Een derde deel van de kantorenvoorraad in Holland Rijnland staat inmiddels langer dan 3 jaar leeg. Ook hier verschillen de gemeenten erg, variërend van 5 % in Oegstgeest tot 93 % in Noordwijkerhout. • Op 1 januari 2013 was er nog 44.000 m2 bvo kantoor in aanbouw, vooral in de gemeenten Leiden, Oegstgeest en Zoeterwoude. Het grootste deel hiervan is verhuurd of wordt voor de eindgebruiker gebouwd. Leegstandspercentages zeggen echter niet alles. In de eerste plaats is het vaak een momentopname en in de tweede plaats zijn de absolute aantallen meters bvo die leeg staan, de locatie en de duur van de leegstand ook belangrijk. Als bijvoorbeeld kort voor de jaarwisseling een groot pand leeg komt door verhuizing naar een ander pand, terwijl de nieuwe er pas in de loop van het nieuwe jaar intrekt, loopt de leegstand hard op. En als de gemeentelijke kantorenvoorraad relatief klein is, werkt dit des te harder door in het percentage. Over de planvoorraad begin 2013 zijn geen exacte cijfers bekend, maar uit bijlage 3 van de Regionale kantorenstrategie kan worden afgeleid dat deze tussen de rond de 60.000 m2 bvo ligt. Een deel van deze planvoorraad is echter (nog) niet opgenomen in een vastgesteld bestemmingsplan. De cijfers in de monitor zijn gebaseerd een jaarlijkse inventarisatie “in het veld” door een extern onderzoeksbureau. De cijfers zijn bewerkt door de afdeling Strategie en Onderzoek van de gemeente Leiden.

5

Kantorenvoorraad in Holland Rijnland Bestaande kantorenvoorraad Kerncijfers kantorenvoorraad in Holland Rijnland 2010 1.170 1.477.400

2011 1.162 1.488.200

2012 1.154 1.520.400

2013 1.137 1.537.100

1.263

1.281

1.318

1.352

leegstand (m bvo) % leegstand

175.200 11,9%

179.600 12,1%

195.700 12,9%

234.700 15,3%

in aanbouw (m2 bvo) % in aanbouw

73.500 5,0%

97.000 6,5%

69.800 4,6%

44.100 2,9%

aantal kantoren kantorenvoorraad (m2 bvo) gemiddelde grootte per kantoor (m2 bvo) 2

Kantorenvoorraad naar grootteklasse

< 500 m2 bvo 500 - 2.499 m2 bvo 2.500 - 4.999 m2 bvo 5.000 - 9.999 m2 bvo vanaf 10.000 m2 bvo totaal

2010 aantal m2 bvo 633 130.000 381 446.500 99 345.400 42 289.000 15 270.300 1.170 1.477.400

2011 aantal m2 bvo 627 129.700 376 439.300 101 353.200 43 295.700 15 270.300 1.162 1.488.200

2012 aantal m2 bvo 617 129.100 376 436.200 103 362.500 42 290.300 16 302.300 1.154 1.520.400

2013 aantal m2 bvo 605 127.200 370 428.500 101 355.600 44 302.500 17 323.300 1.137 1.537.100

De totale kantorenvoorraad in de vijftien gemeenten van Holland Rijnland bedraagt op 1 januari 2013 ruim 1,5 miljoen m2 bedrijfsvloeroppervlak (bvo). Het aantal kantoren is in de afgelopen drie jaar afgenomen met 3% (van 1.170 naar 1.137). De totale bedrijfsvloeroppervlakte is met 4% gestegen (van 1.477.400 m2 naar 1.537.100 m2). De gemiddelde grootte per kantoor is daardoor gestegen tot 1.352 m2. Overigens is meer dan de helft (605 van de 1.137 kantoren) kleiner dan 500 m2. Op 1 januari 2013 zijn er vijf kantoren in aanbouw met een gezamenlijke oppervlakte van 44.100 m2. Dat is 2,9% bovenop de reeds bestaande voorraad, minder dan in de afgelopen jaren. De grootste panden die in 2011 en 2012 zijn opgeleverd zijn het Achmea gebouw, het nieuwe Rijnveste en Astellas, alle in Leiden. Begin 2013 staat 15,3% van de kantoorruimte leeg. Dit percentage is de afgelopen jaren opgelopen. In absolute zin betreft het 234.700 m2.

6

7

Tussen de gemeenten van Holland Rijnland zijn grote verschillen in de kantorenvoorraad. In Leiden bevindt zich 41% van de kantoorruimte, in Noordwijkerhout 0,5%. Zoeterwoude heeft het kleinste aantal kantoorpanden. De grootste toename tussen 2010 en 2013 is te zien in Kaag en Braassem (+19%)

Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Holland Rijnland

2011 aantal m2 bvo 157 217.600 48 28.800 36 37.200 79 70.100 369 588.100 45 81.100 70 84.100 35 21.600 92 138.000 24 16.000 42 35.200 36 23.100 61 55.500 50 29.200 18 62.700 1.162 1.488.200

2012 aantal m2 bvo 158 217.600 43 26.600 37 38.800 82 75.000 361 609.700 47 89.300 71 84.100 33 21.300 94 142.500 19 8.300 43 35.200 36 23.100 62 57.600 50 28.500 18 62.700 1.154 1.520.400

2013 aantal m2 bvo 159 218.500 43 26.600 38 44.200 78 71.000 355 633.900 45 84.900 72 85.000 33 21.300 92 139.000 19 8.300 42 34.800 36 23.100 60 56.800 47 26.900 18 62.700 1.137 1.537.100

Kantoren in aanbouw Op 1 januari 2013 is 44.100 m2 kantoorruimte in aanbouw. De grootste panden zijn Level in Leiden, Avery Dennison in Oegstgeest en de NEM in Zoeterwoude.

Kantoren in aanbouw in m2 bvo Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Holland Rijnland

8

aanbouw voorraad

1.500.000

Kantorenvoorraad per gemeente 2010 aantal m2 bvo 156 212.100 47 28.700 36 37.200 78 69.900 372 582.800 44 79.200 71 84.200 36 22.500 92 135.700 26 16.600 44 36.600 38 23.600 62 56.200 51 29.600 17 62.500 1.170 1.477.400

Bestaande voorraad en voorraad in aanbouw

2010 5.700 2.400 56.100 1.800 800 5.300 200 1.000 200 73.500

2011 900 2.400 79.800 4.500 5.700 1.400 2.300 97.000

2012 900 5.000 2.200 60.700 1.000 69.800

2013 20.400 13.700 10.000 44.100

1.000.000

500.000

0 2010

2011

2012

2013

Kantorenleegstand Grootteklasse van de leegstaande kantorenvoorraad in Holland Rijnland


2010 m2 bvo 13.500 59.300 58.400 23.400 20.600 175.200

% 10,3% 13,3% 16,9% 8,1% 7,6% 11,9%

2011 m2 bvo 13.700 62.800 51.100 31.500 20.600 179.600

% 10,6% 14,3% 14,5% 10,7% 7,6% 12,1%

2012 m2 bvo 13.100 65.500 55.400 42.000 19.700 195.700

% 10,2% 15,0% 15,3% 14,5% 6,5% 12,9%

2013 m2 bvo 13.800 68.800 65.500 54.800 31.800 234.700

% 10,8% 16,1% 18,4% 18,1% 9,8% 15,3%

Leegstand in Holland Rijnland naar grootteklasse 250.000 200.000 150.000 100.000 vanaf 10.000 m2 bvo 2.500 - 9.999 m2 bvo < 2.500 m2 bvo

50.000 0

2010

2011

2012

2013

9

Leegstand per gemeente

Leegstand in Holland Rijnland naar status 250.000 200.000

14.500 8.500

7.100

Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Rijnwoude Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Holland Rijnland

17.500

150.000 100.000 50.000 0

verhuurd onverhuurd 2010

2011

2012

2013

Relatief gezien staan panden met een bedrijfsvloeroppervlakte tussen 2.500 en 4.999 m2 het meest leeg. In 2013 stond 18,4% van de panden in die grootteklasse leeg, gemeten in m2 bvo. In grote panden vanaf 10.000 m2 is relatief de minste leegstand (9,8%). Overigens zijn bij de berekening van de leegstand ook de kleine kantoorpanden en panden die gedeeltelijk leeg staan meegeteld. Dit levert een verschil op met andere tellingen van bijvoorbeeld bedrijfsmakelaars, die de kleine kantoorpanden niet meenenem en ook alleen wat voor verhuur wordt aangeboden meetellen. Aanbod is echter niet hetzelfde als leegstand.

2010 m2 bvo 31.300 4.200 3.400 4.600 88.600 8.600 3.300 3.600 7.600 2.600 1.600 4.300 5.500 3.300 2.700 175.200

% 14,8% 14,6% 9,2% 6,6% 15,2% 10,9% 4,0% 15,8% 5,6% 15,3% 4,3% 18,3% 9,7% 11,3% 4,3% 11,9%

2011 m2 bvo 35.500 4.700 3.500 6.100 85.900 9.900 4.000 3.400 7.200 1.900 900 4.000 4.600 3.700 4.200 179.600

% 16,3% 16,2% 9,3% 8,8% 14,6% 12,2% 4,7% 15,6% 5,2% 12,1% 2,6% 17,3% 8,4% 12,6% 6,8% 12,1%

2012 m2 bvo 32.300 3.300 4.000 9.100 86.900 13.200 3.300 3.200 21.000 900 1.100 3.700 6.400 2.200 4.900 195.700

% 14,9% 12,4% 10,3% 12,2% 14,2% 14,8% 4,0% 15,1% 14,8% 11,2% 3,2% 15,9% 11,1% 7,8% 7,9% 12,9%

2013 m2 bvo 31.000 4.100 7.900 4.000 92.200 21.800 31.400 3.600 22.700 800 1.300 3.400 2.200 3.400 4.900 234.700

% 14,2% 15,4% 17,8% 5,7% 14,5% 25,7% 37,0% 17,1% 16,3% 9,8% 3,7% 14,6% 3,9% 12,6% 7,9% 15,3%

Duur van de leegstand Interessant is het ook om te kijken naar de status van een leegstaand kantoor. Een kantoor kan leegstaan, maar als al een nieuwe huurder bekend is, is dat minder een probleem. Begin 2013 was 14.500 van de leegstaande voorraad in Holland Rijnland (6%) verhuurd.

Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem

Kijkend naar leegstandcijfers zijn er grote verschillen tussen gemeenten. In absolute zin staan in Leiden de meeste vierkante meters kantoorruimte leeg, in Noordwijkerhout de minste. Procentueel gezien is de leegstand in Oegstgeest het laagst en in Lisse het hoogst. Details over de leegstand per gemeente zijn te vinden in het hoofdstuk ‘Kantorenvoorraad per gemeente’.

Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout Nu er gegevens zijn van vier opeenvolgende jaren is het interessant om te kijken naar de duur van de Oegstgeest leegstand. Gemiddeld in Holland Rijnland staat 35% van de leegstaande vierkante meters op 1 januari 2013 korter dan één jaar leeg, 30% tussen de één en drie jaar en 35% langer dan drie jaar. Per Rijnwoude gemeente zijn er verschillen. In Noordwijkerhout en Nieuwkoop staat veel kantoorruimte langer dan Teylingen drie jaar leeg. In Lisse is het grootste deel van de leegstand het afgelopen jaar ontstaan. Voorschoten < 1 jaar Zoeterwoude

1-3 jaar

Holland Rijnland

> 3 jaar 0%

10

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

11

Kantorenvoorraad per gemeente Ontwikkelingen in 2010, 2011 en 2012

Kantorenvoorraad in Alphen aan den Rijn

Ontwikkelingen in de kantorenvoorraad in 2010, 2011 en 2012 aantal panden 2010 2011 1.170 1.162 -21 -37 4 14 9 15 1.162 1.154

stand 1 januari af: herbestemming bij: herbestemming bij: opgeleverd stand 31 december

2012 1.154 -32 4 11 1.137

Kantorenvoorraad in Alphen aan den Rijn naar grootteklasse 2010 1.477.400 -13.500 700 23.500 1.488.200

m2 bvo 2011 1.488.200 -28.600 11.900 49.000 1.520.400

2012 1.520.400 -32.900 400 49.100 1.537.100

In de jaren 2010, 2011 en 2012 is het aantal kantoren in Holland Rijnland per saldo met 33 afgenomen. In totaal ging het om 90 panden die aan de voorraad zijn onttrokken (alle door herbestemming), 22 bestaande panden die zijn herbestemd tot kantoor en 35 kantoren die nieuw gebouwd zijn.

2010 69 64 17 3 3 156


2010

2012 68 66 18 3 3 158

2013 68 67 18 3 3 159

2010 15.900 70.900 56.500 20.100 48.700 212.100

m2 bvo 2011 2012 15.700 15.900 72.500 72.500 60.600 60.400 20.100 20.100 48.700 48.700 217.600 217.600

2013 15.900 73.400 60.400 20.100 48.700 218.500

2010 7,0% 6,4% 31,2% 30,8% 3,8% 14,8%

% van voorraad 2011 2012 6,9% 11,1% 12,7% 12,2% 29,2% 21,9% 28,3% 33,2% 3,8% 3,8% 16,3% 14,9%

2013 11,4% 15,2% 18,0% 26,1% 3,8% 14,2%

Leegstand kantorenvoorraad in Alphen aan den Rijn naar grootteklasse 2010 1.100 4.500 17.600 6.200 1.800 31.300


Opname per jaar naar grootteklasse

aantal 2011 68 65 18 3 3 157

m2 bvo 2011 2012 1.100 1.800 9.200 8.800 17.700 13.200 5.700 6.700 1.800 1.800 35.500 32.300

2013 1.800 11.200 10.900 5.300 1.800 31.000

200.000 2011

150.000

< 2.500 m2 bvo 2.500 - 9.999 m2 bvo vanaf 10.000 m2 bvo

2012

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

De opname van kantoorruimte zegt iets over de dynamiek op de kantorenmarkt. Met opname wordt bedoeld het in gebruik nemen van kantoorruimte door een (andere) huurder. Bij bestaande kantoren gaat het om andere huurders en bij nieuwe kantoren om eerste gebruikers. In 2010 is 45.400 m2 kantoorruimte opgenomen, in 2011 was dat 98.100 m2 en in 2012 75.000 m2. Dat is respectievelijk 3,1%, 6,5% en 4,9% van de gemiddelde totale kantorenvoorraad in de betreffende jaren.

12

100.000 50.000

in aanbouw

250.000 0

in gebruik leeg 2010

2011

2012

2013

Begin 2013 omvat de kantorenvoorraad van Alphen aan den Rijn 159 panden met een gezamenlijke oppervlakte van 218.500 m2. Hiermee is Alphen na Leiden de grootste kantorengemeente van Holland Rijnland. Er waren op 1 januari 2013 geen kantoren in aanbouw. De leegstand is de afgelopen twee jaar absoluut en relatief gezien licht gedaald. 51% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

13

Kantorenvoorraad in Hillegom

Kantorenvoorraad in Kaag en Braassem

Kantorenvoorraad in Hillegom naar grootteklasse 2010 28 19 47


aantal 2011 29 19 48

Kantorenvoorraad in Kaag en Braassem naar grootteklasse 2012 25 18 43

2013 25 18 43

2010 6.800 21.800 28.700

m2 bvo 2011 2012 7.000 6.300 21.800 20.300 28.800 26.600

2013 6.300 20.300 26.600

Leegstand kantorenvoorraad in Hillegom naar grootteklasse 2010 1.900 2.200 4.200


m2 bvo 2011 1.400 3.300 4.700

2012 800 2.500 3.300

2010 18 13 4 1 36


aantal 2011 18 13 4 1 36

2012 18 14 4 1 37

2013 18 14 4 2 38

2010 3.400 12.800 14.800 6.200 37.200

m2 bvo 2011 2012 3.400 3.400 12.800 14.400 14.800 14.800 6.200 6.200 37.200 38.800

2013 3.400 14.400 14.800 11.600 44.200

2010 17,8% 22,0% 9,2%

% van voorraad 2011 2012 18,9% 9,9% 22,0% 25,4% 9,3% 10,3%

2013 19,7% 39,9% 9,6% 17,8%

Leegstand kantorenvoorraad in Kaag en Braassem naar grootteklasse 2013 800 3.300 4.100

2010 28,3% 10,3% 14,6%

% van voorraad 2011 2012 20,0% 12,6% 15,0% 12,3% 16,2% 12,4%

2013 12,6% 16,3% 15,4%

2010 600 2.800 3.400


m2 bvo 2011 700 2.800 3.500

2012 300 3.700 4.000

2013 700 5.800 1.400 7.900

50.000

30.000

40.000 20.000

30.000

10.000

in aanbouw in gebruik

0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorraad in Hillegom heeft op 1 januari 2013 een omvang van 26.600 m2 bedrijfsvloer oppervlak. In 8 van de 43 panden bestaat per 1 januari 2013 leegstand. In totaal betreft het 4.100 m2 bvo, 15,4% van de totale voorraad. 60% van de leegstand bestaat meer dan 3 jaar.

14

20.000

in aanbouw

10.000 0


2011

2012

2013

Begin 2013 omvat de kantorenvoorraad van Kaag en Braassem 38 panden met een gezamenlijke oppervlakte van 44.200 m2. Er waren op 1 januari 2013 geen kantoren in aanbouw. Wel is in 2012 het nieuwe pand van de Rabobank in gebruik genomen. Het leegstandpercentage is het afgelopen jaar gestegen tot 17,8%. 40% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

15

Kantorenvoorraad in Katwijk

Kantorenvoorraad in Leiden

Kantorenvoorraad in Katwijk naar grootteklasse 2010 39 33 4 2 78


aantal 2011 40 33 4 2 79

Kantorenvoorraad in Leiden naar grootteklasse 2012 42 33 5 2 82

2013 40 32 4 2 78

2010 6.500 38.100 12.600 12.700 69.900

m2 bvo 2011 2012 6.700 7.200 38.100 37.900 12.600 17.300 12.700 12.700 70.100 75.000

2013 6.800 36.900 14.600 12.700 71.000

Leegstand kantorenvoorraad in Katwijk naar grootteklasse 2010 200 3.500 1.000 4.600


m2 bvo 2011 800 4.400 1.000 6.100

2012 600 7.600 1.000 9.100


2013 200 3.900 4.000

2010 2,9% 9,1% 7,6% 6,6%

% van voorraad 2011 2012 12,5% 7,7% 11,4% 20,1% 7,6% 5,6% 8,8% 12,2%

2013 2,7% 10,4% 5,7%

2010 3.800 18.200 32.700 15.000 18.800 88.600


80.000

800.000

60.000

600.000

40.000

400.000

0

in aanbouw in gebruik leeg 2010

2011

2012

aantal 2011 198 97 39 27 8 369

2012 194 94 37 27 9 361

2013 188 92 37 28 10 355

2010 36.000 123.700 137.800 183.200 102.200 582.800

2013 4.400 16.200 29.100 37.700 4.800 92.200

2010 10,6% 14,7% 23,8% 8,2% 18,4% 15,2%

m2 bvo 2011 35.700 122.200 138.200 189.900 102.200 588.100

2012 35.900 118.300 131.500 189.900 134.200 609.700

2013 35.700 114.900 131.500 196.700 155.100 633.900

% van voorraad 2011 2012 11,0% 13,5% 11,6% 12,1% 18,2% 20,1% 12,6% 12,4% 18,4% 13,3% 14,6% 14,2%

2013 12,2% 14,1% 22,1% 19,2% 3,1% 14,5%

Leegstand kantorenvoorraad in Leiden naar grootteklasse

20.000

2013

De kantorenvoorraad in Katwijk is het afgelopen jaar afgenomen met 4 panden tot 78 op 1 januari 2013. De voorraad omvat nu 71.000 m2 bedrijfsvloeroppervlak. Op Teylingen en Oegstgeest na is de leegstand het laagst van Holland Rijnland. Er waren begin 2013 geen kantoren in aanbouw. 11% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

16

2010 200 99 39 26 8 372

m2 bvo 2011 2012 3.900 4.800 14.200 14.300 25.200 26.400 23.900 23.500 18.800 17.900 85.900 86.900

in aanbouw

200.000 0


2011

2012

2013

De kantorenvoorraad in Leiden is met 355 panden en 633.900 m2 het grootst van Holland Rijnland. In 2012 is de voorraad per saldo afgenomen met 6 panden, maar de bedrijfsvloeroppervlakte is toegenomen. Het grootste pand dat in 2012 gereedkwam was het Nieuwe Rijnveste aan de Albinusdreef. het grootste pand dat op 1 januari 2013 in aanbouw was, is Level aan de Bargelaan. Het leegstandspercentage is vrij stabiel. 44% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

17

Kantorenvoorraad in Leiderdorp

Kantorenvoorraad in Lisse

Kantorenvoorraad in Leiderdorp naar grootteklasse 2010 18 16 6 3 1 44


aantal 2011 18 17 6 3 1 45

Kantorenvoorraad in Lisse naar grootteklasse 2012 18 17 8 3 1 47

2013 17 17 7 3 1 45

2010 4.400 17.900 23.200 21.300 12.500 79.200

m2 bvo 2011 2012 4.400 4.400 19.700 19.700 23.200 31.400 21.300 21.300 12.500 12.500 81.100 89.300

2013 4.200 19.700 27.200 21.300 12.500 84.900

Leegstand kantorenvoorraad in Leiderdorp naar grootteklasse 2010 600 4.300 1.400 2.200 8.600


m2 bvo 2011 2012 500 100 5.300 3.100 2.200 6.800 1.900 3.200 9.900 13.200

2013 4.400 14.200 3.200 21.800


2010 14,7% 24,3% 6,3% 10,3% 10,9%

% van voorraad 2011 2012 11,9% 1,8% 26,7% 15,9% 9,4% 21,6% 9,1% 15,1% 12,2% 14,8%

2013 22,1% 52,3% 15,1% 25,7%

2010 500 2.900 3.300

< 500 m2 bvo 500 - 2.499 m2 bvo 2.500 - 4.999 m2 bvo 5.000 - 9.999 m2 bvo vanaf 10.000 m2 bvo totaal 100.000

80.000

80.000

60.000

60.000 in aanbouw in gebruik

20.000 0

leeg 2010

2011

2012

aantal 2011 42 20 7 1 70

2012 43 20 7 1 71

2013 43 21 7 1 72

2010 9.600 26.900 22.700 25.100 84.200

m2 bvo 2011 2012 9.400 9.500 26.900 26.900 22.700 22.700 25.100 25.100 84.100 84.100

2013 9.400 27.900 22.700 25.100 85.000

2013 300 4.100 1.900 25.100 31.400

2010 4,8% 10,7% 4,0%

% van voorraad 2011 2012 11,7% 4,5% 10,7% 10,8% 4,7% 4,0%

2013 3,1% 14,7% 8,5% 100,0% 37,0%

Leegstand kantorenvoorraad in Lisse naar grootteklasse

100.000

40.000

2013

De kantorenvoorraad van Leiderdorp omvat 45 panden met een gezamenlijke oppervlakte van 84.900 m2. Begin 2013 waren er geen panden in aanbouw. De leegstand is in 2012 flink toegenomen. Ruim een kwart van de kantorenvooraad staat op 1 januari 2013 leeg. Het betreft vooral panden aan de Elisabethhof. 22% van de leegstaand bestaat langer dan 3 jaar.

18

2010 43 20 7 1 71

m2 bvo 2011 1.100 2.900 4.000

2012 400 2.900 3.300

40.000


20.000 0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorraad van Lisse omvat 72 panden met een gezamenlijke bedrijfsvloeroppervlakte van 85.000 m2. Er is één groot kantoorpand met een oppervlakte van ruim 25.000 m2 (Swets). Dit is in 2012 leeg komen te staan. Daardoor is het leegstandpercentage bijna vertienvoudigd tot 37%. Er zijn begin 2013 geen kantoorpanden in aanbouw.

19

Kantorenvoorraad in Nieuwkoop

Kantorenvoorraad in Noordwijk

Kantorenvoorraad in Nieuwkoop naar grootteklasse 2010 24 10 2 36


aantal 2011 23 10 2 35

2012 21 10 2 33

Kantorenvoorraad in Noordwijk naar grootteklasse 2013 21 10 2 33

2010 4.500 12.600 5.400 22.500

m2 bvo 2011 2012 4.400 4.100 11.800 11.800 5.400 5.400 21.600 21.300

2013 4.100 11.800 5.400 21.300

Leegstand kantorenvoorraad in Nieuwkoop naar grootteklasse 2010 700 200 2.700 3.600


m2 bvo 2011 700 2.700 3.400

2012 400 200 2.700 3.200

2013 800 200 2.700 3.600

2010 52 30 6 3 1 92


2013 53 27 8 3 1 92

2010 11.000 39.200 21.300 22.000 42.200 135.700

m2 bvo 2011 2012 11.000 11.200 38.200 39.400 24.600 27.800 22.000 22.000 42.200 42.200 138.000 142.500

2013 11.300 35.700 27.800 22.000 42.200 139.000

2013 1.200 7.500 5.300 8.600 22.700

2010 9,9% 9,7% 12,8% 5,6%

% van voorraad 2011 2012 7,2% 10,0% 10,6% 15,3% 9,6% 19,0% 39,2% 5,2% 14,8%

2013 10,9% 21,0% 19,0% 39,2% 16,3%

2012 52 30 8 3 1 94

Leegstand kantorenvoorraad in Noordwijk naar grootteklasse 2010 14,6% 1,7% 49,6% 15,8%

% van voorraad 2011 2012 15,4% 8,5% 1,4% 49,6% 49,6% 15,6% 15,1%

2013 19,0% 1,4% 49,6% 17,1%

2010 1.100 3.800 2.700 7.600


30.000

150.000

20.000

100.000

10.000

aantal 2011 52 29 7 3 1 92

in aanbouw

m2 bvo 2011 2012 800 1.100 4.100 6.000 2.400 5.300 8.600 7.200 21.000

in aanbouw

50.000

in gebruik

in gebruik 0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorraad van Nieuwkoop is met 33 panden en een gezamenlijke oppervlakte van 21.300 m2 op Noordwijkerhout na het kleinst van Holland Rijnland. Begin 2013 waren er geen panden in aanbouw. Het leegstandpercentage is vrij stabiel. 78% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

20

0

leeg 2010

2011

2012

2013

In Noordwijk staan 92 kantoorpanden met een gezamenlijke bedrijfsoppervlakte van 139.000 m2. Veruit het grootste pand is het ESTEC-gebouw. Begin 2013 waren er geen kantoren in aanbouw. In 2011 is het gebouw van het Zilveren Kruis/Achmea leeg komen te staan. Mede hierdoor ligt het leegstandpercentage begin 2013 op 16,3%. 13% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

21

Kantorenvoorraad in Noordwijkerhout

Kantorenvoorraad in Oegstgeest

Kantorenvoorraad in Noordwijkerhout naar grootteklasse 2010 18 7 1 26


aantal 2011 17 6 1 24

2012 14 5 19

Kantorenvoorraad in Oegstgeest naar grootteklasse 2013 14 5 19

2010 4.400 6.900 5.400 16.600

m2 bvo 2011 4.300 6.300 5.400 16.000

2012 3.500 4.700 8.300

2013 3.500 4.700 8.300

Leegstand kantorenvoorraad in Noordwijkerhout naar grootteklasse 2010 800 1.800 2.600


m2 bvo 2011 700 1.200 1.900

2012 300 700 900

2013 100 700 800

2010 28 12 3 1 44


aantal 2011 27 11 3 1 42

2013 27 11 3 1 42

2010 6.800 12.300 11.700 5.800 36.600

m2 bvo 2011 2012 6.600 6.600 11.100 11.100 11.700 11.700 5.800 5.800 35.200 35.200

2013 6.200 11.100 11.700 5.800 34.800

2013 700 600 1.300

2010 5,7% 9,8% 4,3%

% van voorraad 2011 2012 5,2% 8,6% 5,1% 5,1% 2,6% 3,2%

2013 11,6% 5,1% 3,7%

2012 28 11 3 1 43

Leegstand kantorenvoorraad in Oegstgeest naar grootteklasse 2010 18,2% 25,6% 15,3%

% van voorraad 2011 2012 16,9% 7,0% 19,2% 14,3% 12,1% 11,2%

2013 3,8% 14,3% 9,8%

20.000

2010 400 1.200 1.600


m2 bvo 2011 300 600 900

2012 600 600 1.100

50.000 40.000

15.000

30.000 10.000 in aanbouw

5.000 0


2011

2012

2013

De kantorenvoorraad van Noordwijkerhout is met 19 panden en een bedrijfsvloeroppervlakte van 8.300 m2 het kleinst van Holland Rijnland. In 2011 is een pand behorende bij Leeuwenhorst aan de kantorenvooraad onttrokken. Begin 2013 waren er geen panden in aanbouw. Het leegstandpercentage is de afgelopen jaren gedaald tot 9,8% op 1 januari 2013, maar 93% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

22

20.000


10.000 0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorraad in Oegstgeest omvat 42 panden met een gezamenljke oppervlakte van 34.800 m2. Een groot pand voor Avery Dennison is in aanbouw. Het leegstandpercentage is met 3,7% het laagst van Holland Rijnland. 5% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

23

Kantorenvoorraad in Rijnwoude

Kantorenvoorraad in Teylingen

Kantorenvoorraad in Rijnwoude naar grootteklasse 2010 23 14 1 38


aantal 2011 22 13 1 36

Kantorenvoorraad in Teylingen naar grootteklasse 2012 22 13 1 36

2013 22 13 1 36

2010 6.400 14.300 2.900 23.600

m2 bvo 2011 2012 6.300 6.300 13.900 13.900 2.900 2.900 23.100 23.100

2013 6.300 13.900 2.900 23.100

Leegstand kantorenvoorraad in Rijnwoude naar grootteklasse 2010 300 4.000 4.300


m2 bvo 2011 800 3.200 4.000

2012 800 2.900 3.700

2013 800 2.600 3.400

2010 33 22 6 1 62


2012 32 23 6 1 62

2013 31 22 6 1 60

2010 6.900 23.000 20.900 5.400 56.200

m2 bvo 2011 2012 6.900 6.800 22.300 24.500 20.900 20.900 5.400 5.400 55.500 57.600

2013 6.700 23.700 20.900 5.400 56.800

2013 500 1.700 2.200

2010 4,3% 22,5% 9,7%

% van voorraad 2011 2012 2,6% 8,5% 20,0% 23,8% 8,4% 11,1%

2013 7,7% 7,2% 3,9%

Leegstand kantorenvoorraad in Teylingen naar grootteklasse 2010 5,4% 27,8% 18,3%

% van voorraad 2011 2012 12,0% 12,0% 23,4% 21,1% 17,3% 15,9%

2013 12,4% 18,7% 14,6%

2010 300 5.200 5.500


30.000

60.000

20.000

40.000

in aanbouw

10.000

aantal 2011 33 21 6 1 61

m2 bvo 2011 200 4.500 4.600

2012 600 5.800 6.400

in aanbouw

20.000

in gebruik 0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorraad van Rijnwoude omvat 36 panden met een gezamenlijke bedrijfsvloeroppervlakte van 23.100 m2. Er waren begin 2013 geen panden in aanbouw. Het leegstandpercentage is de afgelopen jaren licht gedaald tot 14,6% op 1 januari 2013. 71% van de leegstand bestaat langer dan 3 jaar.

24

in gebruik 0

leeg 2010

2011

2012

2013

In Teylingen staan 60 kantoorpanden met een gezamenlijk bedrijfsvloeroppervlak van 56.800m2. Begin 2013 waren er geen panden in aanbouw. Het leegstandpercentage is in 2012 flink gedaald tot 3,9% op 1 januari 2013. De daling is niet aan één specifiek kantoor toe te wijzen. Verschillende kantoren zijn in 2012 betrokken of door herbestemming aan de voorraad onttrokken. 48% van de nu nog leegstaande kantoorruimte staat langer dan 3 jaar leeg.

25

Kantorenvoorraad in Voorschoten

Kantorenvoorraad in Zoeterwoude

Kantorenvoorraad in Voorschoten naar grootteklasse 2010 36 12 3 51


aantal 2011 35 12 3 50

2012 35 12 3 50

Kantorenvoorraad in Zoeterwoude naar grootteklasse 2013 33 11 3 47

2010 7.400 11.100 11.000 29.600

m2 bvo 2011 2012 7.000 7.000 11.100 10.400 11.000 11.000 29.200 28.500

2013 6.400 9.500 11.000 26.900

Leegstand kantorenvoorraad in Voorschoten naar grootteklasse 2010 1.100 2.000 300 3.300


m2 bvo 2011 600 3.100 3.700

2012 600 1.700 2.200

2013 1.300 2.100 3.400

2010 4 10 1 1 1 17


aantal 2011 5 10 1 1 1 18

2012 5 10 1 1 1 18

2013 5 10 1 1 1 18

2010 800 10.600 4.700 6.900 39.600 62.500

m2 bvo 2011 2012 900 900 10.600 10.600 4.700 4.700 6.900 6.900 39.600 39.600 62.700 62.700

2013 900 10.600 4.700 6.900 39.600 62.700

2010 25,6% 4,3%

% van voorraad 2011 2012 19,4% 19,4% 38,5% 45,1% 6,8% 7,9%

2013 19,4% 45,1% 7,9%

Leegstand kantorenvoorraad in Zoeterwoude naar grootteklasse 2010 15,1% 17,7% 2,3% 11,3%

% van voorraad 2011 2012 7,9% 7,9% 28,2% 16,0% 12,6% 7,8%

2013 21,0% 21,6% 12,6%

2010 2.700 2.700

< 500 m2 bvo 500 - 2.499 m2 bvo 2.500 - 4.999 m2bvo 5.000 - 9.999 m2 bvo vanaf 10.000 m2 bvo totaal

m2 bvo 2011 200 4.100 4.200

2012 200 4.800 4.900

2013 200 4.800 4.900

80.000

60.000

60.000

40.000 40.000

in aanbouw

20.000

in gebruik 0

leeg 2010

2011

2012

2013

De kantorenvoorrraad van Voorschoten bestaat uit 47 panden met een gezamenlijke bedrijfsvloer oppervlakte van 26.900 m2. De voorraad is de afgelopen jaren licht gedaald. Begin 2013 waren er geen panden in aanbouw. Op 1 januari 2013 staat 12,6% van de kantoorruimte leeg. 30% daarvan langer dan 3 jaar.

26

in aanbouw

20.000 0


2011

2012

2013

Zoeterwoude heeft van alle gemeenten in Holland Rijnland het minste kantoren, maar de gezamenlijke oppervlakte is met 62.700 m2 aanzienlijk. Voornamelijk door het kantoor van Heineken. Op 1 januari 2013 is het kantoor voor de NEM in aanbouw. Het leegstandspercentage is 7,9%. 55% daarvan bestaat langer dan 3 jaar.

27

Colofon

De Kantorenmonitor 2013 is een gezamenlijke uitgave van het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland en de gemeente Leiden. Voor informatie: Hans Stapper, tel. 071 - 523 90 90 Ellen Dijkstra, tel. 071 - 516 51 65 Ontwerp & realisatie: Zabriski Media, Leiden

Kantorenmonitor Holland Rijnland

Recommend Documents