Kan Noorwegen zich als bestemming voor mountainbikereizen profileren?

Kan Noorwegen zich als bestemming voor mountainbikereizen profileren?

Studiegebied Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding Bachelor in het Toerisme - en Recreatiemanagement Academiejaar 2013-2014 Interne begeleider Mevrouw Christine Van Slambrouck (Docent) Student Julie Verheye


2


Kan Noorwegen zich als bestemming voor mountainbikereizen profileren? Julie Verheye

Studiegebied: Handelswetenschappen en Bedrijfskunde Opleiding : Bachelor in het Toerisme -en Recreatiemanagement Academiejaar: 2013-2014 Interne begeleider: Christine Van Slambrouck Student: Julie Verheye 3


Woord vooraf In dit voorwoord wil ik graag alle mensen bedanken die mij geholpen hebben bij de realisatie van deze researchpaper. Vooreerst mijn oprechte dank aan mijn interne begeleidster mevrouw Christine Van Slambrouck. Ik wil haar bedanken voor alle ondersteuning tijdens de realisatie van mijn researchpaper. Verder dank ik haar voor de vele interessante tips. Vervolgens wil ik ook alle docenten binnen de opleiding Toerisme – en Recreatiemanagement aan de HOWEST te Kortrijk bedanken voor de goede ondersteuning tijdens de opleiding. Daarnaast wil ik ook alle Belgische touroperators bedanken, die deelnamen aan mijn klein marktonderzoek. Mijn dank gaat in het bijzonder uit naar Benjamin Taeymans, zaakvoerder van North & Away, Katia De Vil, medewerkster bij Nordic Info en Jelle Roobrouck van Guadal. Ik wil hen bedanken voor de vele informatie omtrent mountainbikereizen in Noorwegen en het geloof in dergelijk product. Vervolgens wil ik ook de medewerkers van de Wielerbond Vlaanderen en O2Bikers bedanken voor de statistische gegevens. Ook verdienen mijn lokale contacten in Noorwegen een woord van dank. Zo wil ik in het bijzonder de medewerkers van ‘Visit Geilo’ en Andrea Pfeiffer van ‘Innovation Norway’ bedanken voor de gegeven informatie. Ten slotte nog een speciaal woord van dank aan mijn ouders, familie en vrienden voor de mentale steun bij de realisatie van de researchpaper.

4


Abstract Momenteel worden voornamelijk klassieke rondreizen in Noorwegen aangeboden. Nagaan of er op de Belgische markt nog ruimte is voor een mountainbikereis in Noorwegen is de opzet van deze researchpaper. Om deze vraag te beantwoorden werden drie onderzoeksvragen gesteld, namelijk: ‘Hoe kan de mountainbikesport omschreven worden?’ ‘Kan Noorwegen beschouwd worden als een fietsparadijs?’ en ‘Hoe ziet de Belgische toeristische sector met betrekking tot de bestemming Noorwegen en mountainbikereizen eruit?’. Baserend op een literatuurstudie en een beknopt marktonderzoek volgen een aantal vaststellingen. Als eerste zijn de mountainbikers een interessante doelgroep voor Noorwegen. Het profiel van de Vlaamse mountainbikers komt sociodemografisch overeen met het profiel van de Scandinaviëreizigers. Vervolgens heeft Noorwegen groeipotentieel op de Belgische markt. Daarnaast heeft het land veel mogelijkheden voor avontuurlijk toerisme. Tot op heden worden nog geen mountainbikereizen in Noorwegen aangeboden. Het aanbieden van dergelijk product zou een primeur zijn op de Belgische markt. Kernwoorden:

Toerisme - Noorwegen – Mountainbikereizen – Outdoor Activities – Fietssport

5


Inhoudsopgave WOORD VOORAF

4

ABSTRACT

5

INHOUDSOPGAVE

6

LIJST MET FIGUREN

10

VERKLARENDE WOORDENLIJST

11

Fietssport Off-road Suspension Single Tracks UCI Wildwissel Mature economy

11 11 11 11 11 11 11

INLEIDING

12

1 HOE KAN DE WERELD VAN DE MOUNTAINBIKESPORT OMSCHREVEN WORDEN?

13

1.1 WAT IS MOUNTAINBIKE? 1.1.1 POSITIE VAN DE MOUNTAINBIKESPORT IN VLAANDEREN 1.1.2 DE HISTORISCHE ONTWIKKELING VAN DE MOUNTAINBIKESPORT. 1.1.3 DE VERSCHILLENDE MOUNTAINBIKE DISCIPLINES 1.1.3.1 Cross – Country 1.1.3.2 Cross – Country marathon 1.1.3.3 Downhill 1.1.3.4 Four – Cross 1.1.3.5 Freeride 1.1.3.6 Enduro of All mountain 1.1.3.7 Trial, street en dirt biking 1.1.3.8 Cross – Country Eliminator

13 13 14 16 16 17 18 19 20 20 22 22

1.2 WIE IS DE MOUNTAINBIKER? 1.2.1 HET PROFIEL VAN DE MOUNTAINBIKER. 1.2.1.1 Het socio – demografisch profiel van de mountainbiker. Afkomst Geslacht Leeftijd Opleiding Subjectief inkomen Recreatief vs. Competitief Gezelschap Periode 1.2.1.2 De identiteit en motieven van de mountainbiker. De identiteit en perceptie van de mountainbiker. De motivatie van de mountainbiker

23 23 23 23 24 24 24 25 25 25 25 25 26 26 6


1.2.1.3 De bestedingen van de mountainbiker 1.2.2 WAT VERWACHTEN MOUNTAINBIKERS VAN MOUNTAINBIKEROUTES? 1.2.2.1 Landschap 1.2.2.2 Pad 1.2.2.3 Staat van het pad en obstakels 1.2.2.4 Afdalingen & beklimmingen 1.2.2.5 Conclusie:

27 28 28 29 29 30 30

1.3 WAT ZIJN DE ECOLOGISCHE PROBLEMEN VAN MOUNTAINBIKEN? 1.3.1 VEGETATIE 1.3.1.1 Bestaande vs. Nieuwe paden 1.3.1.2 Buiten de paden mountainbiken 1.3.1.3 Mountainbikers vs. Wandelaars 1.3.2 BODEM 1.3.2.1 Mountainbikers vs. Andere recreanten 1.3.2.2 Modderigheid 1.3.3 DIEREN 1.3.4 WATER 1.3.5 CONCLUSIE

31 31 31 32 33 34 35 35 36 37 37

HOOFDSTUK 2: KAN NOORWEGEN BESCHOUWD WORDEN ALS EEN FIETSPARADIJS?

38

2.1 NOORWEGEN EN ZIJN UNIQUE SELLING PROPOSITIONS 2.1.1 LANDSCHAP 2.1.1.1 Zuiden van Noorwegen Ostlandet Fjord Noorwegen Zuid Noorwegen 2.1.1.2 Centraal Noorwegen Trøndelag 2.1.1.3 Noord Noorwegen

38 38 39 39 40 40 41 41 42

2.2 TOERISME IN NOORWEGEN 2.2.1 HISTORISCHE ONTWIKKELING 2.2.2 HET HUIDIGE TOERISTISCHE LANDSCHAP IN NOORWEGEN 2.2.2.1 Marktaandeel 2.2.2.2 Internationale overnachtingen 2.2.2.3 Regionale verschillen 2.2.2.4 Accommodatievormen 2.2.2.5 Seizoen spreiding 2.2.2.6 Toeristen in Noorwegen Verwachtingen Activiteiten Tevredenheid Uitgaven 2.3 MOUNTAINBIKE TOERISME IN NOORWEGEN 2.3.1 BESTEMMINGEN 2.3.1.1 Telemark Fjell & Fjord regio Fjord regio Oppland 2.3.2 PRAKTISCHE INFORMATIE VOOR MOUNTAINBIKERS IN NOORWEGEN

43 43 44 44 45 46 47 48 49 49 49 49 50 51 52 52 53 55 56 57 7


HOOFDSTUK 3: HOE ZIET DE BELGISCHE TOERISTISCHE SECTOR MET BETREKKING TOT DE BESTEMMING NOORWEGEN EN MOUNTAINBIKEREIZEN ERUIT? 58 3.1 MARKTANALYSE VAN DE BELGISCHE MARKT MET BETREKKING TOT DE BESTEMMING NOORWEGEN EN MOUNTAINBIKEREIZEN. 58 3.1.1 ANALYSE WES-ENQUÊTE MET BETREKKING TOT NOORWEGEN 58 3.1.1.1 Scandinavië, een bestemming met groeipotentieel 58 3.1.1.2 Noorwegen is de populairste Scandinavische bestemming op de Belgische markt 61 3.1.1.3 Het profiel van de Scandinaviëreiziger 61 3.1.1.4 Scandinavië als natuurbestemming en actieve bestemming 62 3.1.1.5 De kenmerken van de reizen naar Scandinavië 62 Accommodatievormen 62 Transport 63 Reisduur 63 Seizoen 63 Reisgezelschap 63 3.1.1.6 Het belang van reisbemiddeling op Scandinavië 63 3.1.1.7 Bestedingen 64 3.1.1.8 Tevredenheid 64 3.1.2 ANALYSE VAN DE BELGISCHE TOERISTISCHE MARKT OP DE BESTEMMING NOORWEGEN. 65 3.1.2.1 Welke touroperators bieden Noorwegen aan? 65 3.1.2.2 Welke regio’s in Noorwegen worden voornamelijk bezocht? 66 3.1.2.3 Wat is de meest voorkomende reisduur? 66 3.1.2.4 Is Noorwegen een bestemming voor verblijfsvakanties of voor rondreizen? 66 3.1.2.5 Hoe ziet het reisgezelschap er voornamelijk uit? 66 3.1.2.6 Wat is het transport naar en op de bestemming? 66 Transport naar de bestemming 66 Transport op de bestemming 67 3.1.2.7 Welke accommodatievormen worden voornamelijk geboekt? 67 3.2 ANALYSE VAN DE BELGISCHE TOERISTISCHE MARKT MET BETREKKING TOT MOUNTAINBIKEREIZEN. 3.2.1 TOUROPERATORS 3.2.2 BESTEMMINGEN 3.2.3 REISDUUR 3.2.4 TYPE REIS 3.2.5 REISGEZELSCHAP 3.2.6 TRANSPORT 3.2.7 ACCOMMODATIEVORM 3.2.8 FIETSGERELATEERDE EXTRA’S 3.2.9 PARCOURS 3.2.10 ROUTEBESCHRIJVING 3.2.11 AANPASSINGEN AAN DE VERSCHILLENDE NIVEAUS 3.2.12 ANDERE ACTIVITEITEN

68 68 68 69 69 69 69 70 70 70 70 70 70

3.3 BUITENLANDSE MARKT VAN MOUNTAINBIKEREIZEN IN NOORWEGEN

71

3.4 INTERVIEWS MET DE BELGISCHE TOURISTISCHE SECTOR 3.4.1 MOUNTAINBIKETOUROPERATORS 3.4.2 DE AVONTUURLIJKE TOUROPERATORS 3.4.3 SCANDINAVIËSPECIALISTEN

73 73 73 74 8


4 ALGEMENE CONCLUSIE: KAN NOORWEGEN ZICH ALS BESTEMMING VOOR MOUNTAINBIKEREIZEN PROFILEREN?

76

4.1 IS DE MOUNTAINBIKESPORT INTERESSANT VANUIT TOERISTISCH OPZICHT? 4.1.1 POPULARITEIT 4.1.2 DISCIPLINES 4.1.3 PROFIEL VAN DE MOUNTAINBIKER 4.1.3.1 Geslacht 4.1.3.2 Leeftijd 4.1.3.3 Opleiding & inkomen 4.1.3.4 Gewoontes 4.1.3.5 Verwachtingen 4.1.3.6 Bestedingen 4.1.3.7 Ecologische problemen 4.1.4 CONCLUSIE

76 76 76 76 76 76 76 77 77 77 77 78

4.2 KAN NOORWEGEN BESCHOUWD WORDEN ALS EEN FIETSPARADIJS? 4.2.1 TOERISME IN NOORWEGEN 4.2.2 MOUNTAINBIKETOERISME IN NOORWEGEN 4.2.3 CONCLUSIE

79 79 80 80

4.3 IS ER NOG RUIMTE OP DE BELGISCHE MARKT VOOR EEN MOUNTAINBIKEREIS NAAR NOORWEGEN? 81 4.3.1 IS ER NOG RUIMTE VOOR REIZEN NAAR NOORWEGEN? 81 4.3.2 IS ER NOG RUIMTE VOOR MOUNTAINBIKEREIZEN? 82 CONCLUSIE: IS HET AANBIEDEN VAN EEN MOUNTAINBIKEREIS IN NOORWEGEN ECONOMISCH INTERESSANT? 83 REFERENTIELIJST

85

BIJLAGE

89

BIJLAGE 1: MARKTANALYSE NOORWEGEN BIJLAGE 2: MARKTANALYSE MOUNTAINBIKEREIZEN BIJLAGE 3: MARKTANALYSE BUURLANDEN

90 103 113

9


Lijst met figuren Afbeelding 1: Afbeelding 2: Afbeelding 3: Afbeelding 4: Afbeelding 5: Afbeelding 6: Afbeelding 7: Afbeelding 8: Afbeelding 9: Afbeelding 10: Afbeelding 11: Afbeelding 12: Afbeelding 13: Afbeelding 14: Afbeelding 15: Afbeelding 16: Afbeelding 17: Afbeelding 18: Afbeelding 19: Afbeelding 20: Afbeelding 21: Afbeelding 22: Afbeelding 23: Afbeelding 24: Afbeelding 25: Afbeelding 26: Afbeelding 27: Afbeelding 28: Afbeelding 29: Afbeelding 30: Afbeelding 31: Afbeelding 32 Afbeelding 33: Afbeelding 34:

S – Works Epic 29 World Cup Cross – Country mountainbiker Nino Schurter tijdens de Wereldbeker in Val di Sole Scott Sportster 10 Cross – Country marathon Wereldbeker in St. Pietermaritzburg Yeti 303 WC Downhill uitrusting Yeti Fourcross Wereldbeker Four Cross in Cranberra (2008) Cannondale Claymore 1 Bike Freeride in Peru Specialized S – Works Enduro 29 Enduro in het Andes Gebergte Trail bike (20”) – Fourplay Pro Bike – Inspired Bicycles Trail biker Kenny Belaey in actie Effecten van wandelen en mountainbiken op de vegetatie twee weken na het experiment Effecten van wandelen en mountainbiken op de vegetatie één jaar na het experiment Effect van wandelen en mountainbiken op de ondergrond twee weken na het experiment Effect van wandelen en mountainbiken op de ondergrond twee weken na het experiment Noorwegen Het Zuiden van Noorwegen Centraal - Noorwegen Noord Noorwegen Aankomsten met minimum één overnachting in 2010. Buitenlandse overnachtingen in 2012 ( Het marktaandeel van 2011 bevindt zich tussen haakjes). Commerciële overnachtingen per regio en de veranderingen ten opzichte van 2011. Seizoensspreiding Uitgaven van buitenlandse toeristen in 2012. Telemark Fjell & Fjord regio Rallarvegen Fjord Regio Oppland Belangrijkste vakantiebestemmingen van de Belgen in 2008, 2010 en 2012. De belangrijkste vakantiebestemming van de Belgische bevolking in 2012, naar toeristische regio's.

10


Verklarende woordenlijst Fietssport De fietssport omvat de verschillende uitingen van het fietsen als sportactiviteit.1 Off-road Onverharde wegen Suspension Het systeem dat gebruikt wordt bij voertuigen om schokken op te vangen.2 Single Tracks Een singletrack is een smal mountainbikepad dat net groot genoeg is voor één mountainbiker. 3 UCI De UCI of ‘Union Cycliste Internationale’ is de internationale federatie voor de wielersport. De UCI wordt erkend door het Internationaal Olympisch Comité (IOC). De UCI zorgt voor de administratie en promotie van de 8 verschillende wielerdisciplines. De 8 erkende disciplines zijn wielrennen, pistewielrennen, mountainbiken, cyclocross, BMX, Trials, Indoor cycling en para – cycling. De UCI erkent vier disciplines van de mountainbikesport, namelijk cross – country, cross – country marathon, downhill en four cross.4 Wildwissel Een wildwissel of ecoduct is een middel om de versnippering van natuur tegen te gaan. De faunapassages over spoorwegen of snelwegen zorgen ervoor dat de dieren veilig kunnen oversteken.5 Mature economy Een land met een mature economy is een land met een stabiele economische situatie en een stabiele inflatie. Daarenboven blijft ook de bevolkingspopulatie min of meer gelijk.

1 Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F. (2011). Vlaanderen fietst! Sociaalwetenschappelijk onderzoek naar de 2 De gebruikte URL is http://www.oxforddictionaries.com. 3 De gebruikte URL is http://mountainbike.about.com/od/mountainbikeglossary/g/singletrack.htm 4 De gebruikte URL is http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI3/layout.asp?MenuId=MTY4MzM&LangId=1. 5 Van der Grift, E.A., Dirksen, J., Ottburg, F.G.W.A. & Pouwels, R.(2010). Recreatief medegebruik van ecoducten: effecten van het functioneren als faunapassage. Wageningen: Alterra Wageningen UR.

11


Inleiding Mijn paper over mountainbiketoerisme in Noorwegen is onderverdeeld in drie verschillende hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk van de researchpaper omvat een algemene beschrijving van de mountainbikesport. Na een korte historiek van de mountainbikesport, volgt een overzicht van de verschillende mountainbikedisciplines. Vervolgens bevat het eerste hoofdstuk ook een analyse van de sociale – en demografische achtergrond van de mountainbiker, gevolgd door een beschrijving van de motieven, de identiteit en de bestedingen van de Belgische mountainbikers. Het laatste deel ontrafelt de verwachtingen van de mountainbikers met betrekking tot het parcours. Hoofdstuk twee focust zich op de bestemming, namelijk Noorwegen. Als eerste wordt het toeristische landschap van Noorwegen in kaart gebracht. De verschillende regio’s en de toeristische statistieken worden er geanalyseerd. Vervolgens wordt de link gelegd met mountainbiketoerisme in Noorwegen. Het avontuurlijk toerisme in Noorwegen zit momenteel in de lift en Noorwegen is niet alleen meer het land van de fjorden, de staafkerken en de trollen. Sport en avontuurlijke activiteiten vormen een belangrijk onderdeel van reizen naar Noorwegen. Daarnaast kiest het merendeel van de reizigers voor Noorwegen omwille van de mooie natuur. De twee belangrijkste motivaties om Noorwegen te bezoeken zijn dus de mooie natuur en de mogelijkheid tot actieve vakanties. Indien deze twee factoren met elkaar verbonden worden, lijkt Noorwegen een goede bestemming voor mountainbiketoerisme. Ook het aantal wielrenners en mountainbikers in Noorwegen neemt toe. De Noorse toeristische sector besteedt veel aandacht aan fiets –en mountainbikevakanties. Zo werd in 1998 het programma ‘Cyclists Welcome’ opgericht om Noorwegen als fiets –en mountainbike bestemming verder te ontwikkelen. Hoofdstuk drie beschrijft de huidige Belgische toeristische markt op enerzijds de bestemming Noorwegen en op anderzijds de markt van het mountainbikereizen. Eerst volgt een beschrijving van welke Belgische touroperators aanwezig zijn op Noorwegen en op de markt van mountainbikevakanties. Erna ligt de focus op het aanbod van onze buurlanden. In het laatste deel komt het antwoord op de vraag: “ Is er nog ruimte voor een nieuwe mountainbikereis in Noorwegen?” De doelstelling van mijn bachelor-proef is een onderzoek naar de mogelijkheden van Noorwegen als mountainbikebestemming. Uiteindelijk wil ik aan de hand van mijn researchpaper zelf een rondreis voor mountainbikers in Noorwegen ontwikkelen. Zo hoop ik touroperators te stimuleren om een mountainbikevakantie in Noorwegen op te nemen in hun aanbod. Tot op heden worden er nog geen mountainbikereizen in Noorwegen georganiseerd. Het aanbieden van dergelijke reis zou een primeur zijn in België .

12


1 Hoe kan de wereld van de mountainbikesport omschreven worden? Het eerste hoofdstuk van de researchpaper omschrijft niet alleen de specifieke kenmerken van de sport maar besteedt ook aandacht aan het profiel van de beoefenaars en aan hun verwachtingen met betrekking tot het parcours. Het eerste deel van dit hoofdstuk schetst een beeld van de mountainbikesport. Na een korte historische omschrijving van de sport, volgt een overzicht van de verschillende disciplines binnen de mountainbikesport. Het tweede deel geeft het profiel van de Belgische mountainbiker weer. Dit deel brengt de sociale –en demografische achtergrond van de Belgische mountainbiker in kaart en ontrafelt de percepties, de motivaties en de bestedingen van de Belgische mountainbikers. Het laatste deel analyseert de verwachtingen van de mountainbikers met betrekking tot het parcours.

1.1 Wat is mountainbike? Dit onderdeel schetst de kenmerken en bijzonderheden van de mountainbikesport. Het eerste deel beschrijft de positie van de sport in vergelijking tot de wielersport en de andere sporten in Vlaanderen. Daarna volgt de historische ontwikkeling van de mountainbikesport tot op heden. Het laatste deel neemt de verschillende subdisciplines onder de loep en bekijkt niet alleen de meest bekende discipline, namelijk cross – country, maar ook de minder bekende en vaak meer spectaculaire takken.

1.1.1

Positie van de mountainbikesport in Vlaanderen 6

De mountainbikesport is een onderdeel van de fietssport7 en vindt meestal plaats in een landelijke omgeving. Het parcours van de mountainbikesport is ruig en verloopt meestal over onverharde wegen. In 2009 bevond de mountainbikesport zich op plaats veertien op de rangschikking van de meest beoefende sporten in Vlaanderen (Scheerder, Lagae & Boen, 2011). Enkele voorafgaande sporten zijn onder andere de typische club –en teamsporten zoals lopen, recreatief fietsen, recreatief zwemmen, fitness, wandelen, tennis, voetbal, enzovoort. Volgens het onderzoek ‘Vlaanderen fietst’ (2011) wierf de mountainbikesport in de laatste tien jaar zo’n 50.000 nieuwe leden aan. Sinds de oorsprong van de mountainbike in de jaren 70 kende de sport een sterke groei in het aantal deelnemers. De grafiek ‘Evolutie van de aandelen van specifieke fietssportvarianten in Vlaanderen bij 12 – tot en met 75 jarigen (1979 – 2009)’ (Scheerder, J., Vos, S. & Thibaut, E., 2011) toont de evolutie van de mountainbikesport in vergelijking met de andere fietssporten. Het marktaandeel van de mountainbikesport is sinds 1979 gestegen met 9,9 %. De mountainbikesport is de derde belangrijkste fietssport in Vlaanderen en wordt vooraf gegaan door het recreatief fietsen en het wielertoerisme.8 6 Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F. (2011). Vlaanderen fietst! Sociaalwetenschappelijk onderzoek naar de fietssportmarkt. Gent: Academia Press. 7 Zie verklarende woordenlijst 8 Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F. (2011). De tijd fietst voorbij: De deelname aan fietssport in Vlaanderen vanuit een tijdstrendperspectief. Vlaanderen fietst! Sociaal wetenschappelijk onderzoek naar de fietssportmarkt, pp. 71 – 112. Gent: Academia Press

13


Net zoals bij de wielertoeristen blijft het aantal nieuwe mountainbikers de laatste jaren gelijk. Dit wijst op de anciënniteit en ervaring van de Vlaamse mountainbikers. Hierbij moet wel vermeld worden dat het aantal vrouwelijke mountainbikers de laatste jaren sterk toeneemt. Daartegenover toont de lezersenquête van O2Bikers (2013) dat 38 % de mountainbikesport slechts sinds minder dan vijf jaar beoefent. Volgens de enquête blijft de sport toch nog heel wat nieuwe beoefenaars aantrekken.

1.1.2 De historische ontwikkeling van de mountainbikesport.9 De mountainbike sport ontstond zo’n veertig jaar geleden in de staat Californië in de Verenigde staten. In het begin van de jaren 70 ontdekten een kleine groep vrienden een ander en meer avontuurlijk aspect van de fiets. Die hechte groep vrienden, met bekende namen als Gary Fisher, Charlie Kelly, Tom Ritchey en Mike Sinyard, lagen ten grondslag aan wat we vandaag onder mountainbike verstaan. De ontwikkeling van de mountainbikesport ontstond uit de nasleep van de Amerikaanse hippiecultuur. Bijgevolg kwam de sport tot stand in een wereld waar natuuradoratie en ecologie centraal stonden. Mountainbikester Wende Cragg beschreef haar ontdekking van de mountainbike als volgt:

‘The idea of a bicycle giving you access to areas that were only accessible by foot was mind-blowing. We turned a lot of people on to the concept, many who’d had no interest in cycling before. Honesty, in the incubation days, it was possible to ride all day and not see another human.’ (Wende Cragg, 2004)

Het begon allemaal toen de pioniers van de sport sleutelden aan oude fietsen om die geschikt te maken voor uitdagende en technische off - road parcours 10. Na enkele aanpassingen, verkenden de groep vrienden Marin Country in Californië. Niet veel later kwam de bekende Velo Club Tamalpais tot stand en volgde een snelle technologische vooruitgang van de mountainbike. Ook de populariteit van de sport bleef stijgen en door de legendarische Repack wedstrijden bereikte de sport zijn eerste historisch hoogtepunt. De Repack races werden georganiseerd door Charlie Kelly en bestonden uit een reeks downhill wedstrijden tegen de klok. De wedstrijd werd jaar na jaar populairder en werd zo één van de meest belangrijke mountainbikewedstrijden in de geschiedenis van de sport. Op het einde van de jaren 70 startten Charlie Kelly, Garry Fisher en in mindere mate Tom Ritchey MountainBikes op. Het was een atelier waar dure mountainbikes werden ontwikkeld voor de Californische hipsterscène. Het bedrijf van Kelly, Fisher en Ritchey werd in een mum van tijd groter dan verwacht en MountainBikes sponsorde het eerste echte mountainbiketeam. De populariteit van de sport steeg en ook de pers begon interesse te krijgen voor het fenomeen.

9 Owen R. (Red.). (2014). The history of mountain biking. Bath: Future Publishing Ltd. 10 Zie verklarende woordenlijst

14


De pioniers van de mountainbikesport, waaronder Charlie Kelly, Garry Fisher en Tom Ritchey, ontwikkelden steeds betere en meer gesofistikeerde mountainbikemodellen. De sport bloeide en de competitie tussen de fietsfabrikanten steeg. Bijgevolg duurde het niet lang vooraleer de eerste mountainbikes in massaproductie werden vervaardigd. Ondanks de belangrijke rol van Charlie Kelly en Garry Fisher was het een andere pionier, namelijk Mike Sinyard, die de eerste massa geproduceerde mountainbike ontwikkelde. Mike Sinyard richtte in 1974, onder het slogan Innovate or die, Specialized op en produceerde in 1982 de meest iconische mountainbike, namelijk de Stumpjumer. De sport begon zich na verloop van tijd te stabiliseren en meer wedstrijden werden georganiseerd. Ook de attitude van de mountainbiker veranderde lichtjes. De competitie tussen de deelnemers steeg en wat ooit een pleziersport was, bereidde zich uit tot een zware en professionele discipline. De pioniers van het mountainbiken hadden nooit gedacht dat de sport aan zo’n populariteit zou winnen:

‘We just woke up every day thinking how we were going to have fun on our bikes.’ (Kelly, 2004). ‘To us the mountain bike was more of a lark, but by golly, it has got more people onto bicycles than any machine since the 1890s’ (Breeze, 2004).

Kenmerkend voor de wedstrijden tijdens de jaren tachtig waren steile beklimmingen, technische afdalingen en een massa deelnemers. De wedstrijden testten zowel het uithoudingsvermogen als de techniciteit van de mountainbiker. Mountainbikers, zoals Ned Overend, Juliana Furtado en Tim Gould genoten van heel wat naambekendheid in de mountainbikewereld. Toch steeg de populariteit van de sport niet alleen bij de professionele mountainbikers. Ook het aantal amateur mountainbikers bleef stijgen. De mountainbikesport bleef zich doorheen de jaren tachtig en negentig verder ontwikkelen. Nieuwe technologieën, zoals suspension 11 voorvorken en het gebruik van carbon, zorgden voor heel wat verschuivingen binnen de sport. Zo werden in de jaren 70 en 80 downhill – wedstrijden vaak met hetzelfde materiaal gereden als cross – country races. Vaak bestonden de mountainbikewedstrijden uit een combinatie van verschillende disciplines. De mountainbiker die uitblonk in alle disciplines werd de winnaar van de wedstrijd. Door de komst van de nieuwe technologische ontwikkelingen, kreeg iedere subdiscipline zijn eigen gespecialiseerd materiaal. Bijgevolg slaagden mountainbikers er steeds moeilijker in om alle disciplines met elkaar te combineren. Toen cross – country een Olympische discipline werd, werd de sport nog meer geadoreerd. De populariteit kende een hoogtepunt en de mountainbikefabrikanten kwamen opnieuw met technologische snufjes op de markt. Op de Olympische Spelen van 1996 te Atlanta vond de eerste cross – country wedstrijd plaats. De

11 Zie verklarende woordenlijst

15


Nederlander Bart Bretjens en de Italiaanse Paola Pezzo namen de gouden medailles mee naar huis. Daarenboven kenden ook de andere mountainbikedisciplines een groeiend succes. Niet alleen de technologie van de subdisciplines ging erop vooruit maar ook de populariteit bleef stijgen. Zo werd er meer geïnvesteerd in de ontwikkeling van downhill – mountainbikes. Door de technologische evoluties was het mogelijk om mountainbikes te ontwikkelen, die gespecialiseerd waren in afdalingen. Daarnaast wonnen ook disciplines als cross – country marathon en trial biking aan populariteit. De laatste nieuwe discipline binnen de mountainbikesport is cross – country Eliminator, die in 2012 werd toegevoegd aan de wereldbeker. In hoofdstuk 1.1.2. volgt een beschrijving van alle subdisciplines. Concluderend kende de sport vele evoluties. Al lijkt het of de sport zich tijdens de laatste jaren gestabiliseerd heeft, toch is de relatief jonge sport nog volop in ontwikkeling. Steve Worland (2014) beschrijft de toekomst van de sport als volgt:

‘The MTB market will continue to evolve in both expected and unexpected ways, as it always has.’ (Steve Worland 2014)

1.1.3 De verschillende mountainbike disciplines12 De mountainbikesport heeft 8 verschillende subdisciplines, waarvan bekende en minder bekende varianten. De volgende pagina’s geven een beeld van de verschillende disciplines met hun eigen kenmerken en bijzonderheden.

1.1.3.1 Cross – Country Cross – Country is zonder twijfel de meest bekende discipline binnen de mountainbike sport. Volgens de lezersenquête van O2Bikers (2013) beoefent 75 % van de ondervraagde mountainbikers cross - country. De cross – country competitie wordt vertegenwoordigd door 6 % van de ondervraagden. Cross – country wordt voornamelijk beoefend op een gevarieerd parcours, waar zowel afdalingen, hellingen en vlakke stukken de basis vormen. De gebruikte paden variëren van modderige paden tot harde single tracks 13 door bossen. Door de veelheid aan verschillende obstakels zoals rotsen en boomwortels vergt de discipline veel techniciteit en uithoudingsvermogen. Cross – Country is sinds 1996 een Olympische sport en jaarlijks worden er wereldbekerwedstrijden door de UCI14 georganiseerd. Het merendeel van de cross – country wedstrijden duren tussen 1u45 en 2u30 en zijn maximaal 60 kilometer lang. Meestal bestaan de wedstrijden uit een parcours waar de mountainbikers verschillende rondes moeten afleggen. Een ronde is gemiddeld 5 tot 9 km lang.15 12 Quinn, M. & Chernoff, G. (2010). Mountain biking: A review of the ecological effects. Calgary, Miistakis

Institute. 13 Zie verklarende woordenlijst 14 Zie verklarende woordenlijst 15 De gebruikte URL is http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI8/layout.asp?MenuId=MTY1OTg&LangId=1

16


Quin M. en Chernoff G. (2010) beschrijven de cross – country mountainbiker als volgt:

Typical XC riders are self – sufficient and looking for solitude, nature, exercise, and challenge from their recreational experience. (Quin M. & Chernoff G., 2010)

Tijdens cross – country worden de klassieke mountainbikes gebruikt. De mountainbikes worden gekenmerkt door weinig en zijn gemaakt om lange afstanden af te leggen. Daarenboven worden de mountainbikes ontwikkeld voor afwisselende parcours. De mountainbikes moeten zowel zware hellingen als lange afdalingen trotseren. Volgens ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) kiezen de Vlaamse mountainbikers meestal voor de volgende fietsfabrikanten: Cube (11,8 %), Trek (11,5 %), Scott (10,6 %) en Specialized (10,1 %). De onderstaande afbeelding toont een klassieke cross – country mountainbike van Specialized.

Afbeelding 1 Specialized (S-Works Epic29 World Cup

Afbeelding 2 Cross – Country mountainbiker Nino Schurter tijdens de Wereldbeker in Val Di Sole (2013)

1.1.3.2 Cross – Country marathon De subdiscipline cross – country marathon leunt dicht aan bij cross – country. Het verschil tussen beide sporten is de afstand. Cross – Country marathon wedstrijden zijn meestal tussen de 60 en 120 km lang. De wedstrijden vergen bijgevolg veel meer uithoudingsvermogen. Net zoals cross – country wordt de marathon discipline erkend door de UCI. Uniek aan cross – country marathon wedstrijden is het feit dat de mountainbikers een parcours afleggen van punt A naar punt B. Er wordt dus nooit tweemaal langs dezelfde locatie gereden. De marathonwedstrijden worden niet onderverdeeld in verschillende categorieën. De professionele marathon mountainbikers rijden dus samen met de amateurs.

17


De mountainbikes, die gebruikt worden tijdens cross – country marathon, lijken in eerste instantie sterk op de gewone cross – country mountainbikes. Toch zijn er kleine verschillenen. Zo ligt bij de marathon mountainbikes de focus op comfort. Om af te sluiten beoefent 25 % van de lezers van O2Bikers cross – country marathon. 16

Afbeelding 3 Scott Sportster 10

Afbeelding 4 Cross – Country marathon wereldbeker in St. Pietermaritzburg, Zuid – Afrika.

1.1.3.3 Downhill De discipline downhill kan letterlijk vertaald en verklaard worden als de afdaling. Tijdens donwhill – wedstrijden rijden de mountainbikers om ter snelst naar beneden. Het parcours is uitdagend, snel en steil en kan verschillende obstakels zoals rotsen en wortels bevatten. Daarnaast springen de downhillers ook van verschillende obstakels. De beoefenaars van deze discipline zijn vooral op zoek naar snelheid en adrenaline. Soms behalen de downhillers een snelheid van 80 kilometers per uur. Downhillers moeten technisch vaardig zijn, zich goed kunnen concentreren en vlug kunnen reageren. De mountainbikes, die gebruikt worden bij downhill, zijn helemaal anders dan die voor cross – country en cross – country marathon. De mountainbikes zijn veel zwaarder en bieden meer weerstand tegen schokken. Bijgevolg zijn de downhill bikes in volledige suspension. Ook het bandentype is anders dan bij cross – country mountainbikes. De beoefenaars van downhill zijn met heel wat bescherming uitgerust. De cross – country mountainbikers dragen gewone fietskledij en een gewone fietshelm. De downhillers zijn daartegenover uitgerust met heel wat meer bescherming. Zo is bijvoorbeeld het type helm anders. Downhillers dragen fietshelmen die volledig afgesloten zijn. Afbeelding 6 toont de uitrusting en de mountainbike van een downhiller. Slechts 4 % van de lezers van O2bikers beoefent downhill.

16 De gebruikte URL is http://www.uci.ch/templates/BUILTINNOFRAMES/Template1/layout.asp?MenuId=MTY1OTk&LangId=1

18


Afbeelding 5 Yeti 303 WC

Afbeelding 6 Downhill uitrusting

1.1.3.4 Four – Cross17 Four – Cross of 4X is een discipline binnen de mountainbikesport waar vier downhillers het tegen elkaar opnemen op een afdalend parcours. Het parcours is breed en wordt gekenmerkt door vele bochten. Meestal duren de wedstrijden niet meer dan één minuut. De wedstrijden worden georganiseerd als een soort afvalrace waar de vier beste renners met de snelste tijd uiteindelijk de finale rijden. Het materiaal voor four – cross is te vergelijken met het materiaal voor downhill. De fietsen zijn zwaar en aangepast aan het afdalend parcours. Daarenboven zijn de four – crossers net zoals de downhillers zwaar beschermd uitgerust. Door de hoge kosten en ecologische impact van de sport worden er geen four – cross wedstrijden meer opgenomen in de wereldbeker. Sinds 2012 is four – cross vervangen door cross – country eliminator.18

Afbeelding 7 Yeti fourcross

Afbeelding 8 Wereldbeker Four Cross in Cranberra (2008)

17 De gebruikte URL is http://www.uci.ch/templates/BUILTINNOFRAMES/Template1/layout.asp?MenuId=MTY1OTk&LangId=1 18 Thackray, B. (2011). UCI press release: 4X, Cross country eliminator and enduro news. Geraadpleegd op 22 februari 2014 via http://archive.is/zS9gt#selection-547.0-547.63

19


1.1.3.5 Freeride Freeride is een discipline binnen de mountainbikesport die cross – country met downhill verbindt. Toch leunt de discipline dichter aan bij downhill. MBUK (2014) definieert freeride als volgt:

It’s derived from its similarities to snowboarding, where riders head into the back of beyond and away from the piste. Where there are no rules telling you where to go or what to do. It shares its origins with downhill too, and the original freeride bikes reflected this. (MBUK, 2014)19

Freeride wordt meestal beoefend op hetzelfde parcours als cross – country maar met een zware focus op de afdaling. Het grote verschil met cross – country is de techniciteit van het parcours. De afdalingen zijn meer uitdagend en vergen meer technische vaardigheden van de freerider. Het doel van freeride is om de natuurlijke obstakels zo vlot mogelijk te overwinnen. Hierbij horen allerlei tricks en sprongen. De freeride – mountainbike is net iets zwaarder dan de normale cross – country mountainbike en heeft meer suspension.

Afbeelding 9 Cannondale Claymore 1 Bike

Afbeelding 10 Freeride in Peru

1.1.3.6 Enduro of All mountain20 Enduro, all mountain biking of trail mountain biking wordt door sommigen als mountainbike in zijn puurste vorm gezien. De enduro parcours zijn gelijklopend met de cross – country parcours. Het verschil bestaat er in dat cross – country erkend wordt door de UCI en een ander competitiesysteem hanteert. De enduro wedstrijden leggen meestal de nadruk op afdalingen en worden tegen de klok gereden. Het principe van de enduro wedstrijden bestaat uit het volgende. De 19 MBUK. (2014). In the beginning … The evolution of freeride. The history of mountain biking. pp. 100 – 103. Bath: Future Publishing Ltd. 20 Weaver, R. (2014). In the beginning … The evolution of enduro. The history of mountain biking, pp. 118 – 121.

Bath: Future Publishing Ltd.

20


mountainbikers nemen het tegen elkaar op in bepaalde zones waar de tijd geregistreerd wordt. Na zo’n zone rijdt de enduro mountainbiker een eindje door een zone, die niet geregistreerd wordt, tot hij opnieuw aan een speciale zone komt. De metingen van de speciale zones worden dan samengevoegd en de enduro mountainbiker met de beste tijd wint de wedstrijd. Daarnaast worden ook straffen uitgedeeld voor mountainbikers, die niet op tijd in een bepaalde zone aankomen. Het is dus in feite belangrijk om zowel op de tijd geregistreerde zones als op de niet – tijd geregistreerde zones goed te presteren. De tijd geregistreerde zones bestaan meestal uit afdalingen en technische zones. Fred Glo (2014) omschrijft enduro als volgt:

‘Enduro is the heart of mountain biking. It’s the perfect balance between technical and physical ability. And one bike to do it all on.’ (Fred Glo)

Zoals Fred Glo aangeeft gebruikt Enduro hetzelfde soort fiets voor verschillende parcours. Dit wil dus zeggen dat de fietsen licht genoeg zijn om zware beklimmingen aan te kunnen en sterk genoeg zijn om de technische afdalingen te overleven. Volgens Rob Weaver (2014) stijgt de populariteit van enduro. De verkoop van enduro mountainbikes steeg enorm tijdens de laatste jaren en sinds 2013 bestaat de Enduro World Series met 7 internationale wedstrijden op unieke parcours.

Afbeelding 11 Specialized S – Works Enduro 29

Afbeelding 12 Enduro in het Andes gebergte

21


1.1.3.7 Trial, street en dirt biking21 De disciplines trial, street – en dirt biking leunen dicht bij elkaar aan. De trial discipline ontstond uit een trainingsmethode die gebruikt werd in de motorsport. Kinderen leerden hun voertuig, zonder het gebruik van de motor, onder controle te houden door over verschillende obstakels te springen. Kort daarna werd het trial biking een sport op zich. Het trial biking werd populair door onder andere de vele media aandacht. Het doel van trial is het behouden van het evenwicht terwijl de trialbiker een parcours met uitdagende obstakels aflegt. Het doel is om het parcours met zo weinig mogelijk contact met de grond af te leggen. De trial bikes zijn klein en behendig. De street – en dirt bikes zijn beiden varianten van de trial bike.

Afbeelding 13 Trial bike (20'') - Fourplay Pro Bike - Inspired Bicycles

Afbeelding 14 Trial biker Kenny Belaey in actie

1.1.3.8 Cross – Country Eliminator De laatste nieuwe discipline binnen de mountainbikesport is de cross – country eliminator. Deze discipline is gebaseerd op het principe van four – cross. Vier mountainbikers nemen het op tegen elkaar op en de twee mountainbikers met de beste tijd gaan verder naar de volgende ronde. De mountainbikers leggen één ronde van ongeveer 1 kilometer af op een cross – country parcours. De uitrusting en mountainbikes zijn gelijk aan die van cross – country.22

21 Behr, S. (2014). Rebels with a cause. The history of mountain biking. Bath: Future Publishing Ltd. 22 De gebruikte URL is http://dirtmag.co.uk/mountain-biking-events/downhill/uci-world-cup/uci-press-release-4xcross-country-eliminator-enduro-news.html

22

1.2


Wie is de mountainbiker?

Het is de bedoeling om in dit hoofdstuk een beeld te schetsen van de mountainbiker. Daartoe raadpleegde ik een aantal onderzoeken, die me zicht gaven op de Vlaamse mountainbiker en zijn beweegredenen. Als eerste komt het profiel van de mountainbiker aanbod. Hierbij worden enkele socio – demografische kenmerken vermeld, zoals onder andere de leeftijd, het geslacht, het opleidingsniveau en het beroep. Erna volgt een beschrijving van de motieven, de identiteit en de bestedingen van de Vlaamse mountainbikers. Het laatste deel beschrijft de verwachtingen van de mountainbikers met betrekking tot het parcours.

1.2.1 Het profiel van de mountainbiker.23 1.2.1.1 Het socio – demografisch profiel van de mountainbiker. Volgende alinea’s beschrijven het socio – demografisch profiel van de fietssporter en mountainbiker. Het socio – demografisch profiel omvat informatie over de woonplaats, het geslacht, de leeftijd, het opleidingsniveau en de beroepsklasse. Daarnaast worden ook nog enkele kenmerken en gedragingen van de Belgische mountainbiker met betrekking tot zijn sport omschreven. Afkomst De lezersenquête, uitgevoerd door het mountainbike magazine 02Bikers (2013) toont aan dat 51 % van de Belgische mountainbikers uit Wallonië komt, terwijl 44 % uit Vlaanderen komt. Daarnaast komt 5 % uit Brussel. Er moet wel gezegd worden dat O2Bikers voornamelijk een Franstalig tijdschrift is. Het is bijgevolg mogelijk dat deze gegevens van de markt een vertekend beeld geven. Opvallend is wel de conclusie van ‘Vlaanderen Fietst!’ (2011). Het onderzoek bevat geen gegevens over de Belgische mountainbikemarkt en bevat bijgevolg enkel gegevens over de Vlaamse mountainbikers. Daar is voornamelijk de urbanisatiegraad opvallend. Maar liefst 59,6 % woont in een landelijke omgeving. Slechts 8,8 % woont in de grote steden.

23 Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F. (2011). Vlaanderen fietst! Sociaalwetenschappelijk

onderzoek naar de fietssportmarkt. Gent: Academia Press.

23


Geslacht In Vlaanderen is 42,4 % van de fietsers vrouwelijk, terwijl 57,6 % mannelijk is. Mannen zijn met 86,5 % veel sterker vertegenwoordigd onder de Vlaamse mountainbikers. Slechts 13,9 % van de mountainbikers is vrouwelijk. Volgens een enquête uitgevoerd door het mountainbike magazine O2Bikers (2013) is 96 % van de mountainbikers mannelijk.24 ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) verklaart het kleine aantal mountainbikesters als volgt:

‘Het lage aandeel van wielertoeristen en mountainbikesters bij de vrouwen kan deels het gevolg zijn van het zeer hoge aantal mannen dat deze vormen van fietssport beoefent, waardoor deze vormen van fietssport een eerder mannelijke weerklank hebben. Hierdoor worden deze vormen van fietssport door vrouwelijke fietssporters mogelijk als (te) mannelijk gezien voor deelname en identificatie.’ (Vlaanderen Fietst, 2011)

Leeftijd 62,9 % van de fietssporters ouder dan veertig. De twintigers en dertigers zijn dus minder vertegenwoordigd onder de Vlaamse fietssporters. Toch zijn oudere volwassenen minder aanwezig in de mountainbikesport. Slechts 9,7% van de mountainbikers is ouder dan 60. De veertigers zijn met 28,9 % het meest vertegenwoordigd in de mountainbikesport. Deze groep wordt gevolgd door de dertigers (21%) en de twintigers met de 18 –en 19 jarigen inclusief (20,8%). Ook de lezersenquête van O2Bikers toont aan dat de meeste mountainbikers tussen de 30 en de 50 jaar zijn. Toch moet gezegd worden dat volgens de lezersenquête van O2Bikers de leeftijdsverschillen onder de mountainbikers niet overdreven groot zijn. De twintigers (20,8 %), dertigers (21%) en de vijftigers (19,6%) zijn ongeveer in gelijke hoeveelheid aanwezig. Volgens de lezersenquête van O2Bikers (2013) is de gemiddelde leeftijd van de mountainbiker 36 jaar. Opleiding Van de Vlaamse fietsers heeft 38,4 % geen secundair diploma. Het aantal fietsers met een hoger onderwijs diploma en/of secundair diploma is gelijk. Onder de Vlaamse fietsers is slechts 2,2 % student of schoolgaand. Het merendeel van de fietsers is beroepsactief (57 %), gevolgd door een grote groep gepensioneerden (27.7 %). Van de beroepsactieven verrichten de meeste fietsers routinewerk, gevolgd door managementfuncties. De algemene resultaten van de fietssporter onderscheiden zich duidelijk met de resultaten van de mountainbikers. De mountainbikesport wordt gekenmerkt door een groot aantal beoefenaars met een hoge opleiding. 74,7 % van de mountainbikers heeft minstens een diploma hoger secundair onderwijs. Slechts 17,1 % heeft geen lager secundair onderwijs diploma. In de mountainbikesport is 8,3 % student. De mountainbikers zijn volgens de

24 Meurice, C. (red.). (2013). ‘Lezersenquête 2013’. Gembloux: Oversize sprl.

24


lezersenquête van O2Bikers (2013) voornamelijk bediende (39 %), Arbeider (17 %) of ambtenaar (13 %). Subjectief inkomen Aansluitend geven de grafieken ook informatie over het subjectief inkomen van de Vlaamse fietser. 92,5 % van de fietsers zegt rond te komen met zijn inkomen. 39,9 % komt gemakkelijk rond, terwijl 52,6 % tussenin rondkomt. Het is opvallend dat mensen die moeilijk rondkomen met hun inkomen amper voorkomen in de fietswereld. Dit heeft voornamelijk te maken met het hoge niveau van onderwijs onder de Vlaamse fietsers en de hoge uitgaven die verbonden zijn met de sport. Recreatief vs. Competitief Bijna 70 % van de Vlaamse fietsers beoefent de fietssport enkel recreatief. Minder dan 5 % fietst enkel op een competitieve manier. Binnen de mountainbikesport zijn wedstrijden wel gegeerd. Het zijn voornamelijk mannen, jongvolwassen met een hogere opleiding, die geïnteresseerd zijn in mountainbikewedstrijden. 48,6 % van de mountainbikers combineert recreatief mountainbiken met competities. Ook het frequente gebruik van trainingsschema’s bij de mountainbikers toont dit aan. Recreatieve fietsers fietsen gemiddeld twee uur per fietstocht, terwijl competitieve fietser gemiddeld 2,5 uur fietsen. Daarnaast beoefent 49 % van de fietsers de fietssport niet frequent, namelijk minder dan twee keer per week. 24 % rijdt meer dan drie keer per week met de fiets, tot deze groep behoren dan ook voornamelijk competitieve fietsers. De lezersenquête van O2Bikers (2013) toont aan dat het merendeel van de mountainbikers één tot twee keer per week mountainbiket. Gezelschap Het merendeel van de Vlaamse mountainbikers beoefent de sport met vrienden, familie en/of gezin (40,3%). Daarnaast rijdt 30,3% van de mountainbikers individueel. Er wordt onder de mountainbikers het minst in clubverband (14,3%) of in groepsverband (15,1%) gemountainbiket. Het idee dat mountainbike een solitaire sport is, moet dus weerlegd worden. Daarenboven toont het perceptieonderzoek van ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) aan dat mountainbikers hun sport als een sociale activiteit zien. Periode Het onderzoek ‘Vlaanderen fietst!’(2011) toont ook aan dat de zomer en de lente de populairste fietsmaanden zijn. De herfst en de winter zijn de minst populaire fietsseizoenen. Slechts een kleine groep fietsers komt dan buiten om het slechte weer te trotseren. Het onderzoek van ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) toont daarentegen wel aan dat mountainbike eerder een wintersport is.

1.2.1.2 De identiteit en motieven van de mountainbiker. ‘Vlaanderen fietst’ (2011) geeft niet alleen informatie over het profiel van de Vlaamse mountainbiker maar ook over de identiteit en de motieven van de mountainbiker. De identiteit van de mountainbiker toont aan in hoe verre een mountainbiker zich identificeert als mountainbiker en hoe zijn relatie tot de andere fietssporters is. De identiteit duidt ook op de perceptie van de mountainbikesport volgens de mountainbikers. Daarnaast bevat dit onderdeel ook informatie over de motieven van de mountainbiker.

25


De identiteit en perceptie van de mountainbiker.

Een eerste conclusie is dat mannelijke mountainbikers zich hard verbonden voelen met andere mountainbikers. Vrouwelijke mountainbikers voelen zich daarentegen minder verbonden. ‘Vlaanderen fietst’ (2011) verklaart het gebrek aan verbondenheid bij vrouwelijke mountainbikers door de sterke mannelijke aanwezigheid in de sport. Bijgevolg heeft de sport een eerder mannelijke weerklank en is het moeilijker om zich te identificeren met de sport. Daarenboven blijkt ook dat mountainbikers trotser zijn op hun sporttak in vergelijking met andere fietssporten. Mountainbikers zijn dus trots op hun sport, maar dit wil niet zeggen dat ze geen respect hebben voor de andere fietssporters. Het onderzoek toont aan dat de Vlaamse mountainbikers verdraagzaam zijn tegenover de andere fietssporters. De Vlaamse mountainbikers hebben het meeste respect voor recreatieve fietsers en licentierenners. De verdraagzaamheid tegen over indoorfietsers is het laagst. Het onderzoek toont ook aan dat de verdraagzaamheid van de andere fietssporters relatief hoog is voor mountainbikers. Het zijn vooral de licentierenners die veel respect hebben voor mountainbikers. In verband met de perceptie over de fietssport toont het onderzoek enkele bijzonderheden aan. Zo blijkt dat mountainbikers, in tegenstelling tot recreatieve fietsers, de fietssport meer als een sportieve en actieve tijdbesteding zien. Ze beschrijven hun sport als hip en spannend. Daarenboven is de fietssport volgens hen een sport voor doorzetters en mensen die op zoek zijn naar een uitdaging. Bijgevolg zien de mountainbikers hun sport als een prestatiegerichte activiteit. De mountainbikers zijn het oneens met volgende stellingen: ‘De fietssport is een saaie sport’, ‘de fietssport wordt vooral beoefend door lager opgeleiden’ en ‘de fietssport is voor uitslovers’. Verder is er ook nog een groot verschil in perceptie tussen mannelijke en vrouwelijke mountainbikers. Vrouwelijke mountainbikers vinden mountainbiken een sport, die goed is voor de gezondheid. Mannelijke mountainbikers vinden de sport daartegenover spannend en vooral een sport voor doorzetters. De motivatie van de mountainbiker

Het onderzoek ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) toont ook de belangrijkste motieven om te mountainbiken aan. De drie belangrijkste redenen om te mountainbiken zijn: ‘Goed voor de gezondheid’, ‘Moment van beoefening naar eigen keuze’ en ‘Je eigen grenzen verleggen’. Het motief om je grenzen te verleggen is het belangrijkst bij de mountainbikers in vergelijking met de andere fietssporters. Daarnaast zijn motieven als ‘In eigen leefomgeving te beoefenen’ en ‘Individueel te beoefenen’ ook belangrijk bij de mountainbiker. Motieven als ‘Beoefenen met leeftijdsgenoten’, ‘Competitie –en wedstrijdmogelijkheden’ en ‘De lifestyle/uitstraling’ zijn de minst belangrijke motieven. Vrouwelijke mountainbikers vinden het grensverleggend motief significant belangrijker dan mannelijke mountainbikers. Ook het feit dat de sport in de leefomgeving te beoefenen is, is belangrijker bij vrouwen dan bij mannen. Toch moet gezegd worden dat het moeilijk is om dit, door het laag aantal vrouwelijke mountainbikers, te veralgemenen. Naast de motieven om te mountainbiken geeft ‘Vlaanderen fietst!’ ook een beeld op de belangrijkste redenen om te stoppen met mountainbiken. De drie belangrijkste redenen zijn volgens ‘Vlaanderen fietst!’ (2011): ‘Fysieke ongemakken of (langdurige) blessures’, ‘Afnemen van vrije tijd’ en ‘Voorkeur voor andere sporten’. Het motief om te stoppen door lichamelijke problemen is bij mountainbikers 26


veel belangrijker in vergelijking met andere fietssporters. Daarnaast wordt de reden ‘Kost veel geld’ als vierde belangrijke reden aangegeven om te stoppen met mountainbiken. Deze reden is bij mountainbikers opvallend belangrijker dan bij de andere fietssporters (exclusief de licentierenners). De drie minst belangrijke redenen om te stoppen met mountainbiken zijn ‘Het vertrek van mijn trainer’, ‘Te gevaarlijk’ en ‘Uitvallen van mijn fietsgroep’. Vooral de laatste reden is hierbij verrassend. Eerder werd al vermeld dat mountainbikers het sociale aspect van de sport belangrijk vinden en toch is het uitvallen van de mountainbike groep geen belangrijke reden om te stoppen. Dit kan wijzen op twee oorzaken. Ofwel zijn de mountainbikers heel gedreven en is het beoefenen van de sport belangrijker dan het sociale contact. Ofwel gaan de mountainbikers direct op zoek naar andere fietspartners of hebben ze sowieso al een uitgebreide mountainbikegroep. Verder zijn er ook nog kleine verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke mountainbikers. De vrouwelijke mountainbikers zijn eerder geneigd om te stoppen omwille van sociale redenen. Zo is het motief om te stoppen ‘Vaste fietspartner haakt af’ belangrijker bij vrouwen dan bij mannen. Ook vrouwen duiden het motief ‘Vertrek van mijn trainer’ vaker aan dan mannen. Bij mannen zijn de technische elementen belangrijker, zo komen de motieven ‘Kost te veel geld’ en ‘Onderhoud en herstel fiets kost te veel tijd’ vaker voor als reden om te stoppen.

1.2.1.3 De bestedingen van de mountainbiker Nu het socio – demografische profiel, de motieven en identiteit van de mountainbiker geschetst zijn, kan gezegd worden dat de mountainbikesport een interessante doelgroep kan zijn vanuit commercieel standpunt. Volgens ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) geven mountainbikers meer geld uit dan de andere fietssporters. De lezersenquête van O2Bikers (2013) geeft aan dat mountainbikers ongeveer € 2000 uitgeven voor een mountainbike. Daarnaast wordt er jaarlijks ongeveer € 500 gespendeerd aan onderhoud, reparaties en de aankoop van accessoires. Daarenboven komt jaarlijks nog een uitgave van € 200 voor de uitrusting. De enquête toont ook aan dat het merendeel van de mountainbikers over twee fietsen beschikt. Indien de tweede fiets geen mountainbike is, is dit meestal een koersfiets. De mountainbikesport is niet alleen een dure sport, maar de beoefenaars beschikken over enig kapitaal. Het merendeel van de mountainbikers is hoog opgeleid en geeft aan dat hij gemakkelijk rond komt. Bijgevolg is de koopkracht van de mountainbiker hoog. Dit is ten eerste interessant voor de commerciële fietsmarkt en ten tweede voor de toeristische markt. De drie belangrijkste uitgaven voor mountainbikers zijn materiaal, fietskleding met helm en schoenen, met respectief 65,4 %, 13,9 % en 5,7 % van de totale uitgaven. Mountainbikers geven in vergelijking met recreatieve fietsers relatief minder uit aan materiaal en meer aan nevenzaken, zoals hartslagmeters, informatie, accessoires, sportvoeding en drank. De mountainbikers geven van de drie verschillende wielertakken het meeste uit voor fietsevenementen – en wedstrijden. Mountainbikers spenderen het minst aan lidmaatschap. Daarnaast maken mountainbikers meer gebruik van fietsaccessoires dan de andere fietssporters. Zo worden meer fietscomputers, mp3 spelers, gps – systemen en trainingssoftware gebruikt. Daarnaast maken de Vlaamse mountainbikers meer gebruik van literatuur. Populaire tijdschriften en websites bij de Vlaamse mountainbikers zijn bikers.com en mountainbikeplus.be.

27


Volgens ‘Vlaanderen fietst!’ (2011) vindt 22 % van de fietssporters fietsvakanties in het buitenland interessant. Slechts 14 % voelt zich aangetrokken tot fietsvakanties in het binnenland. Het zijn voornamelijk mannelijke dertigers of veertigers, die daarenboven een hoge opleiding hebben en competitiegericht zijn, die buitenlandse fietsreizen aantrekkelijk vinden. Ook de lezersenquête van O2Bikers (2013) toont aan dat drie op tien mountainbikers tijdens 2012 meer dan drie nachten naar het buitenland op vakantie is geweest om te mountainbiken.

1.2.2 Wat verwachten mountainbikers van mountainbikeroutes?25 Dit onderdeel is gebaseerd op de resultaten van een onderzoek verricht door G.R. Cessford (1995). Het onderzoek analyseerde onder andere de verschillende behoeften en verwachtingen van mountainbikers met betrekking tot het parcours. De verwachtingen en behoeften zijn individueel verschillend maar tonen toch enkele gelijkenissen aan. Daarnaast werden grote verschillen vastgesteld tussen de verschillende ervaringsniveaus van mountainbikers. Er werd een onderscheid gemaakt tussen beginnende mountainbikers en meer ervaren mountainbikers. Eerst en vooral werd gevraagd naar de drie voornaamste verwachtingen van een goede mountainbikeroute. Het onderzoek toont aan dat de verwachtingen verschillen tussen beginnende mountainbikers en mountainbikers met meer ervaring. Hoe meer ervaring mountainbikers hebben, hoe belangrijker elementen zoals de techniciteit van het parcours, de lichamelijke uitdaging en de snelheid worden. Geoefende mountainbikers nemen daarenboven meer risico’s en gaan op zoek naar technische uitdagingen. Beginnende mountainbikers verkiezen dan weer elementen zoals ontspanning en rust. Toch zijn er kenmerken die even belangrijk zijn voor alle mountainbikers. Zo blijkt dat het uitzicht, het landschap en de natuur belangrijk zijn voor alle mountainbikers. Bovendien is het ontdekken van een nieuwe regio een doorslaggevend element bij het kiezen van een route. Ten slotte is ook het sociaal contact met andere mountainbikers belangrijk. Daarnaast pluist het onderzoek ook de preferenties van de mountainbikers met betrekking tot het parcours uit. Deze studie categoriseert de preferenties in vier categorieën, namelijk het landschap, het pad, de staat van het pad en de afdalingen en beklimmingen.

1.2.2.1 Landschap Eerst en vooral hebben mountainbikers een voorkeur voor een bepaald type landschap. Het merendeel van de mountainbikers geeft een voorkeur voor een beboste omgeving. De voorkeur van de mountainbiker gaat duidelijk naar loofbossen. Deze voorkeur verschilt weinig tussen de verschillende groepen mountainbikers. Naast mountainbikeroutes in bossen verkiezen mountainbikers ook routes in landelijke gebieden.

25 Cessford, G. R. (1995). Off – Road mountain biking: A profile of participants and their recreation

setting and experience preferences. Wellington: Department of Conservation

28


1.2.2.2 Pad Vervolgens hebben mountainbikers preferenties voor specifieke structuren van mountainbikepaden. Volgens G.R. Cessford (1995) hebben mountainbikers een sterke voorkeur voor single-tracks, gevolgd door landwegen. Mountainbikers zullen het meest grindwegen en verharde wegen vermijden. Tijdens het onderzoek constateerde G.R. Cessford (1995) het volgende:

‘As tracks become more “developed”, rider preferences declined.’ (G.R. Cessford, 1995)

De voorkeur voor een bepaald type pad wordt sterk beïnvloed door het niveau van de mountainbiker. Mountainbikers met veel ervaring hebben een grote voorkeur voor single-tracks. Beginnende mountainbikers verkiezen daarentegen parcours met meer grindwegen.

1.2.2.3 Staat van het pad en obstakels Vervolgens is ook de staat van het mountainbike pad van belang. Mountainbikers hebben eerst en vooral een voorkeur voor oneffen, nauwe en ruwe paden. Ten tweede hebben mountainbikers ook een voorkeur voor vlotte, zuivere en panoramische paden. Het grote onderscheid tussen beide voorkeuren duidt op de wens naar een afwisselend parcours. Ook hier zijn duidelijke verschillen tussen de ervaringsniveaus. Beginnende mountainbikers hebben een sterke voorkeur voor vlotte, zuivere en panoramische paden, terwijl de meer ervaren mountainbikers kiezen voor oneffen, nauwe en ruwe paden. Ook hier kan dus geconcludeerd worden dat de ervaren mountainbikers op zoek gaan naar technische uitdagingen. Daarnaast werd ook de houding tegen over obstakels op het pad onderzocht. Onder obstakels worden wortels, stenen, boomstammen, trappen, grachten, takken en bladeren gezien. Het onderzoek toonde aan dat ervaren mountainbikers positief staan tegenover deze obstakels. Deze belemmeringen worden dus gezien als een technische uitdaging waar de mountainbiker omheen moet. Een ander mogelijk obstakel is de aanwezigheid van water op mountainbikepaden. Modderige paden en rivierkruisingen werden door de meeste mountainbikers negatief onthaald. Toch zagen sommige mountainbikers rivierkruisingen als een technische uitdaging. G.R. Cessford (1995) kwam tot het volgende besluit in verband met obstakels op het pad:

‘It would seem that with increasing experience levels, track roughness and obstructions become less of a hindrance, and more of a challenge.’ (G.R. Cessford, 1995)

De attitude tegenover belemmering staat in nauw verband met het aantal keer dat de mountainbiker van de fiets moet. Het onderzoek toont aan dat de meeste mountainbikers verdraagzaam zijn en bereid zijn om af en toe de mountainbike vooruit te duwen of te dragen.

29


1.2.2.4 Afdalingen & beklimmingen Afdalingen en beklimmingen vormen een belangrijk onderdeel van een mountainbikeroute. De afdalingen zorgen voor snelheid en bieden de mountainbiker de kans om zijn techniciteit te oefenen. Beklimmingen daarentegen zorgen voor een fysieke en technische uitdaging. Het merendeel van de mountainbikers heeft een sterke voorkeur voor snelle, vlotte en open afdalingen. Ook hier is er een groot verschil tussen beginnende mountainbikers en getrainde mountainbikers. Hoe meer ervaring een mountainbiker heeft, hoe meer de voorkeur voor steile, technische en nauwe afdalingen stijgt. De beginnende mountainbikers verkiezen daar tegenover trage en gemakkelijke afdalingen. De meer ervaren mountainbikers verkiezen dan weer langere en moeilijkere beklimmingen.

1.2.2.5 Conclusie: Er zijn dus veel verschillen tussen de wensen van beginnende mountainbikers en ervaren mountainbikers. Toch zijn er elementen die door iedere mountainbiker geliefd zijn. Zo vinden alle mountainbikers een afwisselend parcours met voldoende afdalingen en beklimmingen belangrijk. Daarnaast verkiezen de mountainbikers een parcours in een beboste omgeving. Ook de aanwezigheid van mooie landschappen en uitzichtpunten is een belangrijk element tijdens een mountainbiketocht. Ten slotte concludeerde het onderzoek dat de ideale duur van een mountainbiketocht varieert tussen twee en drie uur. De verschillen tussen de beginnende mountainbikers en de ervaren mountainbikers liggen vooral in de techniciteit van parcours. Hoe moeilijker en uitdagender de route, hoe minder die geliefd zal zijn bij beginnende mountainbikers. Bij de ontwikkeling van een mountainbikeroute is het dus belangrijk om hiermee rekening te houden.

30

1.3


Wat zijn de ecologische problemen van mountainbiken?26

Hoofdstuk 1.3 specifieert de ecologische problemen betreffende de mountainbikesport. Zoals iedere vorm van recreatie in de natuur, hebben mountainbikers een effect op de natuurlijke omgeving. De bijkomende vraag luidt als volgt: ‘Hoe groot is de schade en overlast, veroorzaakt door mountainbikers, op de omgeving?’. Mountainbike is, zoals vermeld in hoofdstuk één, een relatief jonge sport. Bijgevolg is de ecologische impact nog niet volledig in kaart gebracht en is er verder onderzoek nodig. De discussies omtrent dit onderwerp worden bijgevolg vaak gebaseerd op emotionele en subjectieve gegevens. Desondanks zijn er tijdens de laatste jaren enkele significante onderzoeken verricht, die de gevolgen van de sport op de natuur verklaren. Dit hoofdstuk zal aan de hand van de bestaande wetenschappelijke onderzoeken de objectieve impact van de sport aantonen. De ecologische impact bestaat uit vier verschillende categorieën, namelijk de invloed op de vegetatie, de bodem, dieren en water. De onderstaande alinea’s verklaren de impact per categorie.

1.3.1 Vegetatie Er zijn verschillende onderzoeken verricht naar de impact van mountainbiken op de vegetatie in de nabije omgeving van nieuwe of reeds bestaande paden. Hierbij gaat het voornamelijk om het verdwijnen van vegetatie, veranderingen in de biodiversiteit en de komst van nieuwe plantensoorten. Volgens verschillende studies is vertrappeling de meest voorkomende oorzaak voor het verdwijnen van planten. Uit verschillende onderzoeken naar de impact van de mountainbike sport op de vegetatie kunnen enkele conclusies getrokken worden. Hierbij is belangrijk om rekening te houden met de verschillende kenmerken van de omgeving. De geconstateerde effecten zullen bijgevolg verschillen naar klimaat, fysiologie en landschap. Bijgevolg zijn specifieke onderzoeken per regio noodzakelijk.

1.3.1.1 Bestaande vs. Nieuwe paden Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat niet het gebruik van een pad, maar de aanwezigheid van een pad op zich de grootste ecologische invloed heeft. (Jansens, 2004)

26

• • •

• •

De geraadpleegde bronnen zijn: Cessford, G.R. (1995). Off-Road impacts of mountain bikes: A review and discussion. Wellington: Department of Conservation. Jansen, P. (2004). Schade en overlast door mountainbikers: Perceptie of realiteit? Wageningen: Stichting Probos Marion, J.L. & Wimpey, J. (2007). Environmental impacts of Mountain Biking: Sciene review and Best Practices. In P. Webber (Red.), Managing Mountain biking: IMBA’s Guide to Providing Great Riding. Boulder: International Mountain Biking Association. Quinn, M. & Chernoff, G. (2010). Mountain biking: A review of the ecological effects. Calgary, Miistakis Institute. Thurston, E. & Reader, J. (2001). Research: Impacts of Experimentally Applied Mountain Biking and Hiking on Vegetation and Soil of a Deciduous Forest. Guelph: University of Guelph Department of Botany.

31


Ten eerste is het verlies van vegetatie volgens Thurston & Reader (2001) het grootst bij nieuw aangelegde paden. Thurston & Reader verrichtten in 2001 een onderzoek naar de impact van mountainbikers en wandelaars op de omgeving. Het onderzoek bestond uit twee fases om zowel de effecten op korte termijn als de effecten op lange termijn te meten. Tijdens dit experiment werd de plantdichtheid en de diversiteit van de planten onderzocht. Er werd ook een onderscheid gemaakt tussen drie verschillende zones op een pad, namelijk de centrale zone, de middelzone en de buitenzone. De impact van wandelen en mountainbiken heeft verschillende effecten per zone. Zo zal de ecologische impact tijdens de eerste fase op de centrale zone groter zijn dan de impact op de buitenste zone. De volgende grafieken tonen aan dat de impact op de vegetatie het grootst is na twee weken gebruik door wandelaars en mountainbikers. Na twee weken was er een vegetatieverlies in de centrale zone van 80% door mountainbikers en 81% door wandelaars. Na één jaar daalde het percentage beïnvloed door mountainbikers tot 42%.

Afbeelding 15 Effect van wandelen en mountainbike op de vegetatie twee weken na het experiment

Afbeelding 16 Effect van wandelen en mountainbiken op de vegetatie één jaar naar het experiment

Het staat dus vast dat het merendeel van de vernietigende impact gebeurt tijdens de aanleg of ontwikkeling van een nieuw pad. Tijdens de beginfase gaan verschillende plantensoorten verloren door ofwel vernietiging ofwel invasie van andere meer bestendige plantensoorten. Hierdoor ontstaan er veranderingen in de plantensamenstelling en zal de bedekkingsgraad afnemen. Wanneer het pad uiteindelijk volledig gevormd is, blijft de verloedering stabiel. Het is dus niet de activiteit op het pad, maar de ontwikkeling van het pad, die de grootste ecologische impact heeft. Activiteiten, zoals wandelen en mountainbiken, dragen dus niet bij tot een toename aan vegetatieverlies.

1.3.1.2 Buiten de paden mountainbiken Een tweede conclusie, die nauw samenhangt met het bovenstaande onderzoek, beschrijft de impact van het afwijken van de paden. Buiten de paden mountainbiken heeft niet alleen een invloed op de vegetatie maar ook op de dieren en de bodem. Door af te wijken van de paden wordt de samenstelling, de structuur en de bedekkingsgraad van de planten beïnvloed. Bij een incidentele afwijking kan de vegetatie zich meestal nog herstellen. Het is echter bij aanhoudende betreding dat de impact irreversibel is. Een eerste gevolg van het buiten de paden mountainbiken is de verandering in vegetatie. De originele en

32


fragile beplanting zal vervangen worden door nieuwe planten, die wel opgewassen zijn tegen betreding. Tere breedbladige planten of kruiden zullen verdwijnen en vervangen worden door grassen en cypergrassen. Hierdoor kunnen zeldzame planten verloren gaan en kan de vegetatiediversiteit en plantendekking verminderen. Daarnaast kan door herhaaldelijke betreding de vegetatie volledig verdwijnen. Als gevolg hiervan wordt er een nieuw pad ontwikkeld. Toch moet de impact door mountainbikers genuanceerd worden. Ten eerste is de mate van de vegetatieverandering afhankelijk van het soort vegetatie, de bodem, de intensiviteit van de betreding en de seizoenen. Ten tweede betreden andere recreanten, zoals wandelaars, natuurliefhebbers en jagers ook de gebieden buiten de paden. Er zijn verschillende redenen waarom een mountainbiker van het pad zou afwijken. Dit is sterk afhankelijk van de kenmerken van het terrein en de kwaliteit van de paden. Jansen (2004) stelt in zijn onderzoek vijf mogelijke situaties waarbij een mountainbiker afwijkt van het pad: ♣ Open gebieden zoals heideterreinen, zandgebieden en beukenbossen of andere bossen zonder onderbegroeiing waar het moeilijk is om het pad terug te vinden ♣ Mountainbikers verlaten vaak het pad om op zoek te gaan naar nieuwe technische uitdagingen. ♣ Wildwissels27 worden vaak onbewust bereden door mountainbikers. ♣ Mountainbike creëren vaak nieuwe afdalingen of beklimmingen ♣ Mountainbikers maken vaak onbewust gebruik van paden, die veroorzaakt werden voor beheer doeleinden. Volgens internationaal onderzoek komt het buiten de paden mountainbiken occasioneel voor. Uit een Duits onderzoek door Wöhrstein (1998)28 blijkt dat slechts 4% van de mountainbikers ooit wel eens van het pad afwijkt. Daarnaast blijkt ook dat het buiten de paden fietsen over korte afstanden van minder dan 50 meter gebeurt.

1.3.1.3 Mountainbikers vs. Wandelaars Een laatste conclusie betreffende de impact op de vegetatie is het feit dat de ecologische gevolgen van mountainbiken niet significant verschillen van die van wandelen. Volgens onderzoek van Thurston en Reader (2001) is er geen significant verschil tussen wandelaars of mountainbikers. Een mogelijke verklaring hiervoor is de gelijkenis in gewicht tussen wandelaars en mountainbikers. Het gemiddeld gewicht van wandelaars wordt geschat op 60 kilogram. Voor mountainbikers neemt men een gewicht van 75 kilogram met mountainbike inbegrepen. Door de gelijkenis in gewicht is de impact op kwetsbare planten gelijk. Wanneer het gewicht van het type recreant toeneemt, zal ook de impact op de vegetatie groter zijn. Zo is de impact van paardrijders, met een gewicht van 550 kilogram, veel groter dan de impact van mountainbikers of wandelaars. 27 Zie verklarende woordenlijst 28 Wöhrstein, T. (1998). Mountainbike und Umwelt. Ökologische Auswirkungen und Nutzungskonflikte.

Saarbrücken-Dudweiler: Pirrot Gmbh.

33


1.3.2 Bodem De aanleg en het berijden van mountainbikepaden kan ook gevolgen hebben voor de bodem. Net zoals bij de vegetatie ontstaat de grootste impact bij de ontwikkeling van een pad.29 Ook een onderzoek van Bjorkman (1996) toont dit aan:

‘Vegetation and soil impacts occurred predominantly during the first year of use with minor changes thereafter’ Bjorkman (1996)

Afbeelding 17 Effect van wandelen en mountainbiken op de bodem twee weken na het experiment

Afbeelding 18 Effect van wandelen en mountainbiken op de bodem één jaar na het experiment.

De verloedering van de bodem heeft verschillende zichtbare gevolgen, zoals het blootleggen van obstakels als wortels en stenen. Er zijn vier veel voorkomende vormen van grondverloedering: ♣ Bodemcompactie is het samendrukken van bodempartikels door externe krachten waardoor de volumedichtheid en de penetratieweerstand toenemen en het totale poriënvolume afneemt.30 Bodems, die verdicht zijn, zijn ondoordringbaar en laten daardoor ook minder water toe. ♣ Gebruikers van paden kunnen voor verschuivingen zorgen en zo geulen en bermen ontwikkelen. Het verschuiven van de bodem gebeurt wanneer de grond vochtig of los is en wanneer recreanten tegen een hoge snelheid bochten nemen of remmen. ♣ Bodemerosie is de afslijting of uitholling van land door werking van wind, stromend water, zee of ijs. ♣ De modderigheid van gebieden met slechte doorwatering zijn een groot probleem. De bovenstaande vormen van bodem verloedering kunnen de modderigheid van paden verergeren.

29 Zie afbeelding 13 en 14 30 De geraadpleegde URL is http://www.lne.be/themas/bodem/bodemverdichting.

34


Verschillende onderzoeken hebben de impact van mountainbiken op de bodem onderzocht. Uit deze onderzoeken kunnen twee belangrijke conclusies getrokken worden.

1.3.2.1 Mountainbikers vs. Andere recreanten Verschillende onderzoeken naar de effecten van recreationele activiteiten op paden, tonen het onderscheid tussen de verschillende groepen recreanten aan. In de onderzoeken werd de impact van wandelaars, mountainbikers, paardrijders en/of bestuurders van gemotoriseerde voertuigen vergeleken. Iedere recreant heeft een ander effect op de ondergrond. Zo oefenen wandelaars een grote druk op de bodem uit wanneer ze afdalen (Wilson 1994). Paarden kunnen daarentegen het pad zwaar beschadigen wanneer ze galopperen of draven (Jansen 2004) en mountainbikers veroorzaken de meeste schade tijdens het nemen van bochten of steile afdalingen. De impact van mountainbiken wordt door de andere recreanten vaak ten onrechte vergeleken met die van gemotoriseerde recreanten. Ook het feit dat mountainbikers vaak op zoek zijn naar uitdagende technische elementen, zoals erosiegeulen, wortels en stenen, draagt bij tot de algemene opvatting dat mountainbikers voor erosie zorgen. Mountainbikers kunnen volgens Thurston & Reader (2001) de erosievorming versnellen maar meestal ontstaat dit door natuurlijke erosieprocessen. Zoals ook onderstaand citaat van Chessford vermeldt:

‘It has not been established in the research done that mountain bikes have greater impact on tracks than do walkers. Since mountain bikers are visually obtrusive, objectionable to other users, and easily identifiable evidence of their passing in the form of tire marks, they are commonly assigned s the cause of environmental damage. (Chessford, 1995)

Doordat de andere gebruikers van de paden de bandensporen van de mountainbikers kunnen zien, worden de mountainbikers ervan beschuldigd erosie te veroorzaken. De onderzoeken tonen echter aan dat er geen verschil is tussen wandelaars en mountainbikers. Een onderzoek van Wilson & Seney (1994) toont aan dat paden, die voornamelijk gebruikt worden door mountainbikers, het minste erosie veroorzaken. Daarnaast hebben mountainbikers een lagere impact op de bodemverdichting en bodemverschuivingen dan wandelaars, paardrijders en bestuurders van quads. Andere onderzoeken tonen aan dat paardrijders van de niet gemotoriseerde voortuigen het meeste schade veroorzaken.

1.3.2.2 Modderigheid Een ander probleem dat wordt toegewezen aan mountainbikers is het modderig rijden van paden. Modderige paden komen vooral in het winterseizoen voor en ontstaan door bodemverdichting. De bodem wordt compact gereden door mountainbikers of zware voertuigen en is daardoor ontoelaatbaar voor water. Vaak zijn mountainbikers eerder secundaire veroorzakers van modderige paden. Wanneer paden te modderig zijn, worden ze vermeden door mountainbikers. De recreanten zoeken dan de graskant op en verbreden zo het pad. Padverbreding draagt bij tot 35


verschillende ecologische gevolgen zoals onder andere vegetatieverlies en bodemverschuivingen.

1.3.3 Dieren Activiteiten, zoals mountainbiken en wandelen, kunnen de fauna grondig verstoren. Eerst en vooral kunnen recreanten zorgen voor stress en verwarring bij dieren. Wanneer dieren op de hoogte zijn van menselijke activiteiten in de nabijheid kunnen veranderingen in hun gedrag optreden. Meestal resulteert dit in twee mogelijkheden. Een eerste reactie is het vermijden van de omgeving waar menselijke activiteiten voorkomen. Daarnaast kunnen dieren mensen die hun leefomgeving betreden aanvallen. Reacties op menselijke verstoring kunnen zowel op korte als op lange termijn voorkomen. Tayler and Knight (2003) constateerden het volgende in hun onderzoek:

Observations revealed that 70 per cent of animals located within 330 feet of a trail were likely to flee when a trail user passed, and that wildlife exhibited statistically similar responses to mountain biking and hiking. (Tayler & Knight, 2003)

Daarnaast kunnen wijzigingen in de habitat van dieren voorkomen. De aanwezigheid van mensen kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat voedselbronnen verdwijnen. Bijgevolg kunnen wijzigingen in de populatie van bepaalde dierensoorten gebeuren. Bepaalde dierengroepen zullen verdwijnen en andere nieuwe populaties zullen ontstaan. Vervolgens kunnen dieren ook overlijden of gewond geraken door contact met mensen. Zo kunnen dieren bijvoorbeeld aangereden worden door gemotoriseerde voertuigen of mountainbikers. Uit onderzoek blijkt dat het overlijden van dieren door mountainbikers heel uitzonderlijk is. Ten slotte heeft ook de houding van de recreant met betrekking tot voedsel een grote invloed op het dierlijk gedrag. Recreanten die dieren bewust of onbewust voeden, zijn niet altijd op de hoogte van de gevolgen. Het geven van voedsel zorgt voor veranderingen in het gedrag en kan de gezondheid van dieren schaden. Toch is het belangrijk om rekening te houden met factoren, die invloed hebben op de mogelijke reacties van dieren. Eerst en vooral is de reactie verschillend van diersoort tot diersoort. Daarnaast speelt de observatieafstand en de periode van het jaar een rol. Vervolgens hebben ook kenmerken van activiteiten een effect op het reactievermogen. Zo zullen activiteiten met veel geluid een grotere invloed hebben dan stille activiteiten. De impact van mountainbiken op de dierenwereld is volgens meerdere onderzoeken gelijkend of in sommige gevallen zelf kleiner dan de impact van wandelaars of andere niet gemotoriseerde recreanten. Het verschil in impact tussen mountainbikers en wandelaars kan verklaard worden door twee mogelijke theorieën. Wandelaars hebben meer de neiging om het pad te verlaten en dieren te benaderen. Daardoor verhoogt de kans dat dieren op de vlucht slaan. Daarnaast hebben mountainbikers een hogere snelheid dan wandelaars. Hierdoor zijn dieren vaak minder gealarmeerd.

36


1.3.4 Water Over de impact van mountainbiken en andere buitenlucht activiteiten op de waterkwaliteit is er heel weinig onderzoek verricht. Mogelijke problemen betreffende water zijn veranderingen in de afvoering van water en de komst van aarde, voedingsstoffen en ziekteverwekkende organismen.

1.3.5 Conclusie Er zijn drie belangrijke conclusies omtrent de ecologische impact van mountainbike op de omgeving. Eerst en vooral kan geconcludeerd worden dat de impact van mountainbikers heel nauw aansluit bij de impact van wandelaars. In meerdere onderzoeken zijn geen significante verschillen gevonden tussen de effecten van de twee sporten. De mythe dat mountainbikers meer ecologische schade aanrichten moet dus verworpen worden. Vervolgens is de impact op de omgeving het grootst bij de vorming van nieuwe paden. De impact gebeurt dus tijdens de eerste jaren. Daarna blijft de impact stabiel. Er kan dus gezegd worden dat niet de activiteit maar het pad op zich de grootste impact heeft op de omgeving. Bovendien werd in vele studies geconcludeerd dat de kenmerken van een landschap de grootste oorzaak zijn voor ecologische problemen. Ten laatste wordt de grootste schade veroorzaakt wanneer mountainbikers of andere recreanten het pad verlaten. Het afwijken van de paden heeft een grote invloed op de vegetatie, de bodem en de dieren in de omgeving. De vegetatie wordt in de meeste gevallen zwaar beschadigd en zal na verloop van tijd verdwijnen. Bijgevolg zullen nieuwe paden tot stand komen. Ook de bodem zal gevolgen ondervinden, zo zullen erosiegeulen ontstaan en kan padverbreding voorkomen. Ten slotte heeft het buiten de paden mountainbiken gevolgen voor dieren. Indien menselijke activiteit wordt opgemerkt, ontstaan er wijzigingen in het dierlijk gedrag. Toch is in dit geval de impact van mountainbikers niet groter dan die van de andere gebruikers van het pad. Mountainbikers fietsen aan een hoge snelheid en worden daardoor minder rap gedetecteerd. Zoals iedere sport, die in de natuur plaats vindt, heeft ook mountainbiken een invloed op de natuur. De sport veroorzaakt problemen met onder andere de vegetatie, de bodem, de waterkwaliteit en de leefwereld van dieren. Toch kan gezegd worden dat de impact van mountainbikers op de ecologische omgeving gering is. De ecologische problemen in natuurgebieden worden vaak toegeschreven aan mountainbikers door de duidelijke bandenafdrukken. Uit de verschillende onderzoeken blijkt dat de impact van mountainbikers niet groter is dan die van andere recreanten. Er kan dus geconcludeerd worden dat de effecten van mountainbiken overeen komen met de gevolgen van wandelen.

37


Hoofdstuk 2: Kan Noorwegen beschouwd worden als een fietsparadijs? Inleiding Het tweede hoofdstuk brengt het toeristisch landschap van Noorwegen in kaart.. Het eerste deel legt de nadruk op de geografische kenmerken en USP’s van Noorwegen. Daarna volgt een beschrijving van de historische ontwikkeling van het toerisme in Noorwegen en het huidige toeristische landschap. Het laatste deel van dit hoofdstuk spitst zich toe op mountainbike reizen in Noorwegen.

2.1 Noorwegen en zijn Unique selling propositions31 Norway is a once-in-a lifetime destination and the essence of its appeal is remarkably simple: this is one of the most beautiful countries on earth. (Lonely Planet 2011)

2.1.1 Landschap32 Zoals bovenstaand citaat van Lonely Planet aanduidt is Noorwegen een bijzonder aantrekkelijk toeristisch product. Het landschap van Noorwegen is uniek en variërend. Noorwegen kan onderverdeeld worden in 5 verschillende toeristische regio’s: Oost-Noorwegen, Fjord-Noorwegen, Noord-Noorwegen, Zuid-Noorwegen en Trondelag.

Afbeelding 19 Noorwegen 31 Ham, A., Butler, S. & Roddis, M. (2011). Norway. Victoria: Lonely Planet Publications Pty Ltd. 32 De gebruikte URL is http://www.visitnorway.com/nl/

38


Afbeelding 20 Het Zuiden van Noorwegen

2.1.1.1 Zuiden van Noorwegen Ostlandet Het oosten van Noorwegen of Østlandet wordt gekenmerkt door meerdere nationale parken en steden zoals Oslo en Lillehammer. Østlandet bestaat uit volgende provincies: Oslo, Akershus, Buskerud, Oppland, Hedmark, Vestfold en Østfold. Het oosten van Noorwegen is volgens een onderzoek van Innovation Norway (2012) de meest bezochte regio van Noorwegen. Het is een gebied vol contrasten dat bengelt tussen indrukwekkende natuur en een boeiend stadsleven. Het indrukwekkende landschap van Østlandet dringt een stad als Oslo naar de achtergrond. Toch is Oslo een stad met verschillende aantrekkelijke toeristische attracties. De stad heeft een overaanbod aan interessante musea, zoals de National Gallery, het National Museum of Contemporary Art en de musea op het Bygdoy schiereiland. Vervolgens wordt de stad gekenmerkt door de moderne architectuur met bouwwerken zoals het operagebouw. Daarnaast heeft de omgeving van de hoofdstad verschillende bossen, heuvels, meren en fjorden waaronder de Oslofjord. De aanwezigheid hiervan zorgt ervoor dat Oslo een interessante combinatiebestemming is voor cultuur en outdoor activiteiten, zoals fietsen en wandelen.

39


Daarnaast zijn de vele nationale parken een belangrijke USP van Østlandet. Het gebied beschikt over 7 verschillende nationale parken: Femundsmarke, Dovrefjell – Sunndalsfjella, Rondane, Jotunheimen, Breheimen, Dovre en Reinheimen. Ieder nationaal park wordt gekenmerkt door een ander landschap met zijn eigen bijzonderheden. Het meest bekende nationale park van deze regio is het Jotunheimen National Park. De letterlijke vertaling van het park ‘huis der reuzen’ duidt op de aanwezigheid van vele bergen en gletsjers. In Jotunheimen bevindt zich ook de hoogste berg van Noorwegen, namelijk de Galdhøpiggen (2469m). Volgens Visit Norway is Jotunheimen een van de meest populaire gebieden in Noorwegen om te wandelen of trekken. Fjord Noorwegen Fjord Noorwegen of Vestlandet is na Østlandet de tweede meest bezochte regio van Noorwegen. Het gebied bestaat uit volgende provincies: Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane, Hordaland en Rogaland. Vestlandet wordt voornamelijk gekarakteriseerd door het typische fjordenlandschap. De Noorse fjorden werden in 2009 door National Geographic Traveller verkozen tot de meest intacte bestemming ter wereld 33 . Daarenboven zijn de fjorden één van de belangrijkste redenen om als toerist Noorwegen te bezoeken. 34 In 2005 werden de Geirangerfjord en de Nærøyfjord ingeschreven op de lijst van werelderfgoed. Daarenboven herbergt Vestlandet een overvloed aan andere indrukwekkende fjorden zoals de Hardangerfjord, de Sognefjorden de Lysefjord met de Preikestolen en Kjeragbolten. Het ongeziene fjordenlandschap maakt Vestlandet uniek en aantrekkelijk voor internationale toeristen. Naast de fjorden heeft Vestlandet nog een andere pull – factor, namelijk de hoog plateaus en hooggebergtes, die na de fjordenkust opduiken. De regio heeft twee belangrijke natuurgebieden, namelijk Hardangervidda en Jostedalsbreem. Het desolate Hardangervidda nationaal park is het grootste nationaal park van Noorwegen. Het park omvat de Hardangervidda hoogvlakte en de Hardangerfjord. Het gebied ligt op de grens van Østlandet en Vestlandet en is de natuurlijke habitat voor ongeveer 7000 rendieren. Het nationaal park is toegankelijk uit Finse, Geilo, Rjukan en Eidfjord. Daarnaast is ook Jostedalsbreen een belangrijk nationaal park van Vestlandet. Het is één van de grootste ijskappen van Europa. Het nationale park Jostedalsbreen heerst over het hoogland van Sogn og Fjordane en bevat een overvloed aan gletsjers. De toegangspoorten tot het nationale park zijn Stryn, Olden en Loen.

Zuid Noorwegen Het zuiden van Noorwegen of Sørlandet bestaat uit de provincies Aust – Agder, Vest – Agder en Telemark. Sørlandet staat bekend om zijn vlakke kustlijn in het Zuiden en zijn hoogland in het Noorden. Het noorden van Sørlandet is de toegangspoort tot het Hardangervidda nationale park. Het gebied bevat volgens lonely planet (2009) de mooiste berg van Noorwegen, namelijk de Gausta. De belangrijkste toeristische attracties van deze regio zijn, naast het Hardangervidda hoog plateau, het Telemarkkanaal, Dalen, Gausta en de kustroute tussen Flekkefjord en Egersund.

33 De gebruikte URL is http://news.nationalgeographic.com/news/2009/10/photogalleries/best-traveldestinations-worst-pictures/index.html 34 Zie hoofdstuk 2.2. Toerisme in Noorwegen

40


Daarnaast zijn ook de zogenaamde witte steden als Grimstad en Risør een belangrijke attractie.

2.1.1 2 Centraal Noorwegen

Afbeelding 21 Centraal Noorwegen

Trøndelag Trøndelag bestaat uit Nord – Trøndelag en Sør – Trøndelag en is volgens innovation Norway (2012) de minst populaire toeristische bestemming binnen Noorwegen. De regio is vooral bekend omwille van de middeleeuwse stad Trondheim en de verschillende zalmrivieren. Volgens Lonely Planet (2009) zijn de belangrijkste toeristische attracties van deze regio de Nidaros kathedraal in Trondheim, de inactieve Namsos – Skage treinverbinding en Stiklestad.

41


2.1.1.3 Noord Noorwegen

Afbeelding 22 Noord Noorwegen

Het noorden van Noorwegen of Nord – Norge bestaat uit Finnmark, Nordland en Troms. Het gebied wordt geassocieerd met de middernachtzon, de aurora bolearis, de Samen en de Noordkaap. De belangrijkste steden van de regio zijn Tromsø, Karasjok, Kautokeino en Alta. Daarnaast is Nord – Norge bekend voor de spectaculaire natuur en wildernis. Het landschap van deze regio bestaat voornamelijk uit gebergtes, fjorden en toendravlaktes. Het Noorden van Noorwegen bevat ook twee belangrijke eilandengroepen, namelijk de Lofoten en Svalbard. De Lofoten bevinden zich ten westen van Nord – Norge en zijn vooral bekend om hun indrukwekkende natuur en walvissenjacht. Ook Svalbard of Spitsbergen is een belangrijke highlight. De eilandengroep behoort tot Finnmark en bestaat voornamelijk uit besneeuwde toppen, gletsjers en ijskappen.

42


2.2 Toerisme in Noorwegen Het hoofdstuk ‘Toerisme in Noorwegen’ bevat een algemeen overzicht betreffende de toeristische sector in Noorwegen. Het overzicht beschrijft onder meer de historische ontwikkeling van het toerisme in Noorwegen. Daarnaast ligt de nadruk op de bijzonderheden van het huidige toeristische landschap. Hierbij worden vragen gesteld als: ‘Wie reist naar Noorwegen?’ en ‘Waarom reizen toeristen naar Noorwegen?’.

2.2.1 Historische ontwikkeling35 De eerste significante gebeurtenis voor het toerisme in Noorwegen vond plaats in het midden van de 19e eeuw. Tijdens deze periode bezochten vooral kapitaalkrachtige Britten het land. Noorwegen was bij de Britse high-society vooral populair om te wandelen en te trekken in de Fjord regio. Door de komst van de Britten werd onder meer de toeristische infrastructuur verbeterd. Zo werd rond 1900 de eerste treinverbinding tussen Trondheim en Bergen aangelegd en ontstonden vele accommodatievormen in de Fjord regio. Daarenboven hadden de Britse toeristen een grote invloed op de houding van de Noren tegenover hun eigen land. Door de komst van toerisme zagen de Noren voor het eerst de schoonheid van hun eigen land. Later reisden onder invloed van keizer Wilhelm II ook vele Duitse toeristen naar Noorwegen. De Duitse keizer had niet alleen een voorkeur voor de indrukwekkende natuur, maar ook voor de literatuur en cultuur van het land. Het Noorden was voor Wilhelm II de wieg van de Germaanse bevolking.36 De komst van toerisme in Noorwegen kan deels verklaard worden door het dan geldende mens –en wereldbeeld. De periode van de romantiek werd gekenmerkt door een grote ontevredenheid tegenover de samenleving en de industrialisering, gevolgd door een onbestemd verlangen of ‘Sehnsucht’. Dit werd vertaald in een sterk verlangen om de wereld te ontdekken en leidde tot een vlucht in de natuur. Bijgevolg werden de Noorwegenreizigers van de romantische periode sterk beïnvloed door die ‘Wanderlust’.37 Na de Tweede Wereldoorlog werd Noorwegen, in tegenstelling tot vele andere Europese landen, geen bestemming voor massatoerisme. Dit fenomeen werd versterkt door de vondst van olie in de Noordzee vanaf 1960. De ontdekking van olie zorgde ervoor dat Noorwegen zich ontwikkelde tot één van de rijkste landen van Europa. Wegens de grote welvaart in het land, werd Noorwegen een dure bestemming voor buitenlandse toeristen. Desondanks steeg het aantal toeristen dat Noorwegen bezocht aanzienlijk tot rond 1990.

35 Gayger, C. (2000). Tourism in Norway (Seminar Paper). University of Bergen, Scandinavian area studies – Geography. 36 Oster, U.A. (z.j.) Die Geschichte der Nordlandreisen: Kaiser Wilhelm II. als Trendsetter. Geraadpleegd op 9 januari via http://www.damals.de/de/16/Kaiser-Wilhelm-II.-alsTrendsetter.html?issue=189293&aid=189423&cp=1&action=showDetails 37 Ghesquière, R. (2006). Literaire Verbeelding: Een geschiedenis van de Europese literatuur en cultuur vanaf 1750. Leuven: Uitgeverij Acco.

43


2.2.2 Het huidige toeristische landschap in Noorwegen38 De toeristische industrie groeit zowel wereldwijd als in Noorwegen. De hogere koopkracht en goedkopere transportmogelijkheden zorgden voor een forste stijging in de internationale aankomsten wereldwijd. In 2012 werd door de World Tourism Barometer van UNWTO een groei van 4% genoteerd. Voor het eerst in de geschiedenis overschreed het aantal aankomsten de kaap van het miljard. Volgens UNWTO zal deze trend zich in 2013 doorzetten. Daarnaast duidt het onderzoek aan dat Europa de regio is met de zwakste groei, namelijk een groei van slechts 3%. Daarenboven is er een groot verschil tussen de verschillende Europese regio’s. Zo kende Oost-Europa een groei van 8%, terwijl Noord-Europa gekenmerkt werd door een nulgroei.39 Volgens een onderzoek van Innovation Noorwegen (2013) steeg ook in Noorwegen het aantal commerciële overnachtingen. In 2012 werden in Noorwegen 7.896.772 overnachtingen van buitenlandse toeristen in alle mogelijke accommodatievormen genoteerd. Dit percentage steeg ten opzichte van 2011 met 1%. Ondanks het feit dat 2012 een jaar was met een beperkte sneeuwval, weinig zon en een sterke Noorse kroon werd alsnog een geringe stijging genoteerd. Daarnaast kende Noorwegen 21.866.976 Noorse overnachtingen. Het aantal Noorse overnachtingen steeg ten opzichte van 2011 met 3%. Samen vonden in Noorwegen 29.9973.166 overnachtingen van zowel Noorse als buitenlandse bezoekers plaats. Het totaal aantal overnachtingen steeg met 3%.

2.2.2.1 Marktaandeel Sinds vorige eeuw is het marktaandeel van Noorwegen in Noord – Europa gestegen met maar liefst 24%. Daarenboven steeg het marktaandeel van Noorwegen met maar liefst 28% bij mature economies40, zoals Japan, Canada en Duitsland. Tot 2010 bleef het marktaandeel van Noorwegen in Scandinavië stijgen.41 In 2012 toont het onderzoek van Innovation Norway aan dat het aantal overnachtingen in hotels gedaald is met 1.5%. De daling toont aan dat Noorwegen voor het eerst markaandeel betreffende hotelovernachtingen verliest ten aanzien van de andere Noord-Europese landen.

Afbeelding 23 Aankomsten met minimum één overnachting in 2010. Bron: World Tourism Organization (UNWTO)

38 Studie. (2013). Key figures for Norwegian travel and tourism 2012. Oslo: Innovation Norway. 39 Press release. (2013). International tourism to continue robust growth in 2013. Geraadpleegd op 5 januari 2014 via http://media.unwto.org/press-release/2013-01-28/international-tourism-continue-robust-growth-2013 40 Zie verklarende woordenlijst 41 Studie. (2012). Destination Norway: National strategy for the tourism industry. Oslo: Ministry of Trade and Industry

44


2.2.2.2 Internationale overnachtingen Zoals hierboven reeds vermeld, werden in 2012 7.896.772 buitenlandse aankomsten in commerciële accommodatievormen in Noorwegen genoteerd. Op het eerste zicht kan geconcludeerd worden dat er weinig verschil is tussen 2011 en 2012 betreffende de internationale overnachtingen. Toch zijn er een aantal verschuivingen gebeurd binnen de toeristenstromen. In het jaar 1995 gebeurde 78% van het aantal overnachtingen in Noorwegen door Europese en Amerikaanse toeristen. In 2010 bedroeg dit aantal overnachtingen slechts 66%. Latere onderzoeken bevestigden deze trend. Het aantal toeristen uit Zuid – Europa kende de grootste terugval. Het aantal overnachtingen door Spaanse en Italiaanse bezoekers daalde in 2012 met respectievelijk 23% en 17%. Daarnaast daalde ook het aantal overnachtingen van belangrijke doelgroepen, zoals Nederland en Duitsland. Het aantal Nederlandse overnachtingen nam met 9% af, terwijl het aantal Duitse overnachtingen daalde met 5%. Anderzijds steeg het aantal overnachtingen door Britten ( +10%), Polen (+9%) en Zweden (+9%). Het aantal overnachtingen van Aziatische toeristen steeg met 10%. Landen zoals Zuid-Korea en Japan kenden een enorme groei van respectievelijk 37% en 18%. Hiermee kennen deze twee landen samen met de andere Aziatische landen (uitgezonderd China) de grootste groei in het aantal overnachtingen. Onderstaande grafiek toont het marktaandeel van de buitenlandse overnachtingen in 2012:

45


Afbeelding 24 Buitenlandse overnachtingen in 2012 ( Het marktaandeel van 2011 bevindt zich tussen haakjes). Bron: Innovation Norway, 2013.

Zoals de grafiek aantoont heeft Europa, ondanks de recente wijzigen in het aantal overnachtingen, het grootste aandeel. Het merendeel van de overnachtingen in Noorwegen gebeurt door Duitsers (20%), andere Europeanen (15%), Zweden (13%), Denen (12%) en Nederlanders (9%). Daarnaast duidt de grafiek aan dat het aantal overnachtingen van Aziaten momenteel een relatief klein marktaandeel heeft. Door de grote toenamen in het aantal Aziatische overnachtingen vormen deze bestemmingen een interessante nieuwe doelgroep.

2.2.2.3 Regionale verschillen Het aantal overnachtingen is sterk verschillend per regio. Onderstaande grafiek toont aan dat het oosten van Noorwegen het meest bezocht wordt, gevolgd door de Fjord regio en het noorden van Noorwegen. Ook een onderzoek door ASOMO (2007) bevestigt deze bevinding. Volgens het onderzoek bestaat 64% van alle regio’s uit overnachtingen in het oosten en de fjord regio.42 De minst bezocht regio’s zijn Zuid – Noorwegen en Trondelag. Het feit dat het oosten van Noorwegen het meeste overnachtingen heeft wordt hoogstwaarschijnlijk zwaar beïnvloed door de aanwezigheid van de hoofdstad, Oslo. Op de grafiek is ook de procentuele veranderingen per regio af te leiden. Daarnaast toont de grafiek ook de procentuele wijzigingen ten opzichte van 2011 aan. Ten eerste kan geconcludeerd worden dat er meer internationale aankomsten geregistreerd zijn in het noorden van Noorwegen (3%), het zuiden (7%) en Trondelag 42

Studie. (2007). Norway tourism perception. Bilbao: ASOMO Service

46


(8%). Er zijn minder buitenlandse aankomsten geconstateerd in de Fjord regio. Deze regio wordt gekenmerkt door een daling van 1%. Ten tweede werden er meer Noorse aankomsten geregistreerd in de Fjord regio (6%) en Trondelag (7%). Wanneer tenslotte naar alle aankomsten gekeken wordt, kan geconstateerd worden dat Trondelag (7%), de Fjord regio (4%) en het zuiden van Noorwegen (2%) de grootste wijziging in aankomsten hebben meegemaakt.

Afbeelding 25 Commerciële overnachtingen per regio en de veranderingen ten opzichte van 2011. Bron: Innovation Norway, 2013

2.2.2.4 Accommodatievormen Noorse hotels vormden in 2012 de belangrijkste accommodatievorm en zorgden voor 66% van alle commerciële accommodatievormen. Daarna volgden het aantal overnachtingen op campings (27%) en het aantal overnachtingen in ‘cabins’ of vakantiehuisjes (5%). De hotels in Noorwegen hadden in 2012 22.3 miljoen internationale overnachtingen. In vergelijking met 2011 is dit percentage met 4% gestegen. De hotelsector in Noorwegen doet het in vergelijking met de andere Scandinavische bestemmingen minder goed. Zweden en Denemarken hebben de grootste hotelmarkt, gevolgd door Noorwegen en Finland.

47


2.2.2.5 Seizoen spreiding Zoals de onderstaande grafiek aanduidt, ligt het zwaartepunt van de overnachtingen in het zomerseizoen. In 2012 vond 52% van alle overnachtingen plaats tussen mei en augustus. Concluderend kan dus gezegd worden dat de toeristische sector in Noorwegen sterk beïnvloed wordt door de seizoenen. De overheid is zich hiervan bewust en heeft daarom een project opgestart. Het doel van het project is om het aantal seizoensgebonden werklozen te verminderen. Het project bestaat er uit om werknemers van toeristische organisaties een opleiding of andere werkervaringen te bieden tijdens het laagseizoen. Het project zorgt dus voor werkzekerheid en de mogelijkheid om extra capaciteiten te ontwikkelen. Hierdoor stijgt de kwaliteit van de aangeboden toeristische diensten. Daarnaast ontwikkelen verschillende typische seizoensgebonden bestemmingen een aanbod voor het laagseizoen.43

Afbeelding 26 Seizoensspreiding. Bron: Innovation Norway, 2013

43 Studie. (2012). Destination Norway: National strategy for the tourism industry. Oslo: Ministry of Trade and Industry

48


2.2.2.6 Toeristen in Noorwegen Volgens een onderzoek door ASOMO (2007) heeft de internationale en Noorse toerist, die naar Noorwegen reist, een specifiek profiel:

‘The tourist profile for Norway is a person that usually has a clear idea of what they want to do in their holidays. Norway tourists generally have very specific interests like hiking, fishing or go on a cruise to see the northern lights.’

De toeristen in Noorwegen zijn dus vastberaden betreffende hun vakantievoorkeur. In de volgende alinea’s zullen de verwachtingen, de activiteiten, de tevredenheid en de uitgaven ter plaatse beschreven worden. Verwachtingen De verwachtingen van Noorse toeristen, die in eigen land reizen, zijn totaal verschillend dan de verwachtingen van internationale toeristen. Noorse toeristen zien Noorwegen als een actieve vakantiebestemming met veel sociaal contact. Het merendeel van de Noren kiest voor Noorwegen als vakantiebestemming omwille de zekerheid. De binnenlandse toeristen kennen Noorwegen door en door en gaan niet op zoek naar nieuwe bestemmingen of uitdagingen. De buitenlandse toeristen zijn daarentegen op zoek naar avontuur, nieuwe ervaringen, actieve vakanties en unieke belevenissen. Activiteiten Zoals bij de verwachtingen zijn ook de activiteiten verschillend tussen Noren en buitenlandse toeristen. De top drie activiteiten tijdens een reis ondernomen door Noren zijn ontspannen, shoppen en fietsen. Internationale toeristen verkiezen activiteiten als sightseeing, het bezoeken van nature – made bezienswaardigheden zoals de Fjorden, en cultureel gerelateerde bezoeken. Het ASOMO (2007) onderzoek wijst aan dat wandelen de belangrijkste sport activiteit is bij toeristen in Noorwegen. Volgens het onderzoek is de populairste regio om te wandelen en andere sporten te beoefenen de Fjord regio. Tevredenheid Volgens het onderzoek door ASOMO (2007) is 91% van alle geuite opinies gevonden op het web in verband met Noorwegen positief. Dit wijst erop dat toeristen tevreden zijn over hun vakantie in Noorwegen. Statistieken van Innovation Norway (2013) tonen aan dat Russische, Zweedse en Nederlandse toeristen het meest tevreden zijn over hun bezoek aan Noorwegen. Uit de cijfers blijkt dat 93 % tevreden tot uiterst tevreden is over zijn reis naar Noorwegen. In het onderzoek werd ook naar de tevredenheid van verschillende deelelementen gevraagd. De verschillende deelelementen waren accommodatie, service, attracties, informatie, restaurants en cafés, beschikbare activiteiten in de omgeving en de prijs / kwaliteit verhouding. De resultaten tonen aan dat zowel Noren als buitenlandse toeristen tevreden zijn over alle verschillende deelelementen. De scores

49


zijn nooit lager dan 3 op 5. Er moet wel geconstateerd worden dat Noren tevredener zijn over hun reis dan buitenlandse toeristen. Daarnaast is het ook belangrijk op te merken dat de categorie prijs / kwaliteit de laagste score behaalde bij zowel Noren (4/5) en internationale toeristen (3.4/5). Uitgaven Het onderzoek van Innovation Norway (2013) toont aan dat toeristen jaarlijks 33.3 NOK aan vakanties in Noorwegen spenderen tijdens het zomerseizoen.44 Het grootste deel hiervan wordt besteed aan inkopen, ontspanning en lokaal transport. Daarna volgen uitgaven voor accommodatie en uitgaven voor transport. De grafiek rechts geeft de verschillende uitgaven weer. Het onderzoek toont aan dat ongeveer één derde van de uitgaven toegeschreven wordt aan internationale bezoekers (10.9 NOK). Toeristen uit Scandinavië besteden gemiddeld 1.2 miljoen NOK, waarvan het grootste deel aan accommodatie besteed wordt. Bezoekers uit de rest van Europa besteden gemiddeld 7.0 miljard NOK en zijn daarmee de belangrijkste buitenlandse inkomensgroep. De grootste kost voor de Europeanen zijn andere kosten zoals voeding, ontspanning en lokaal transport. Bezoekers uit niet Europese landen besteden gemiddeld 2.7 miljard NOK, waarvan het grootste deel naar toeristische pakketten gaat.

Afbeelding 27 Uitgaven van buitenlandse toeristen in 2012. Bron: Innovation Norway 2013

44 3,963,180,382.22 EUR op 11.01 aan een wisselkoers van 1 NOK = 0.119014 EUR

50


2.3 Mountainbike toerisme in Noorwegen Bike until you’re breathless. Hike until your legs melt. Base jump (or don’t). Look out, Chamonix. Norway is Europe’s new home for all things action. (Steve Casimiro, 2009)

Volgens bovenstaand citaat van Steve Casimiro, freelance journalist bij National Geographic Adventure, is Noorwegen een ideale bestemming voor adventure tourism. De geografische structuur van Noorwegen biedt verschillende uitdagingen aan voor toeristen die op zoek zijn naar een kick. Noorwegen is niet alleen het land van fjorden, staafkerken en trollen maar ook het land van out – door activities. De trend naar avonturentoerisme vindt zijn oorsprong in de basisfilosofie van de Noorse bevolking. De Noorse samenleving is gebaseerd op het idee van friluftsliv. Friluftsliv kan letterlijk vertaald worden als buitenhuis en duidt het belang van de natuur en buitenhuis activiteiten aan. Traditioneel werd het concept van friluftsliv vertaald in wandelingen door de Noorse bossen of bergen. Tijdens de laatste jaren vond er een verschuiving plaats. De nieuwe buitenhuis activiteiten van de Noren zijn gebaseerd op snelheid en adrenaline. Relatief nieuwe sporten, zoals mountainbiken, kajakken en skiën maken deel uit van de zogenaamde action sport revolution. Aangezien het avontuurlijk toerisme in Noorwegen relatief nieuw is bestaat er geen centrum voor actieve vakanties. Er zijn verschillende regio’s in Noorwegen waar men outdoor activiteiten kan beoefenen.45 In hoofdstuk 2.3.1. worden de verschillende regio’s met betrekking tot de mountainbike sport beschreven. Het avonturentoerisme in Noorwegen zit momenteel in de lift. Bijgevolg neemt ook het aantal wielrenners en mountainbikers in Noorwegen toe. De Noorse toeristische sector besteedt veel aandacht aan fiets –en mountainbikevakanties. In 1998 werd het programma ‘Cyclists Welcome’ opgericht om Noorwegen als fiets –en mountainbike bestemming verder te ontwikkelen. ‘Cyclists Welcome’ werkt in nauwe samenwerking met lokale –en regionale bedrijven. Organisaties, die het label van ‘Cyclists Welcome’ bezitten, worden gezien als fietsvriendelijke organisaties. De ondernemingen die ingeschreven zijn bij ‘Cyclists Welcome’ kunnen toeristen informatie geven over onder andere fietsroutes, attracties, openbaar vervoer en fietsverhuur. Daarnaast bieden de accommodatievormen en restaurants kwalitatieve diensten aan die voldoen aan de wensen van fietsers. Vervolgens is ook een veilige opbergplaats voor fietsen voorhanden en zijn reparatiekits beschikbaar. Daarenboven bieden verschillende organisaties ook het transport van bagage, fietsafspuitplaatsen en faciliteiten voor het wassen van kleren aan. ‘Cyclists Welcome’ is dus een platform vol met informatie omtrent fietsvakanties.46 De volgende hoofdstukken spitsen zich toe op mountainbike toerisme in Noorwegen. Eerst zullen de populairste bestemmingen voor mountainbike toerisme beschreven

45 Casimiro, S. (2009). Norway takes off. Geraadpleegd op 14 januari 2014 via http://adventure.nationalgeographic.com/2009/11/norway/steve-casimiro-text 46 De gebruikte URL is http://www.cyclingnorway.no/en/

51


worden. Daarna wordt aandacht besteed aan verschillende praktische elementen omtrent mountainbiken in Noorwegen.

2.3.1 Bestemmingen47 Visit Norway schuift zes regio’s, die volgens hen geschikt zijn om te mountainbiken, naar voor. Het gaat over volgende gebieden: Telemark, Fjell & Fjord regio, Fjord regio, Hafjel, Skeikampen en Valdres.

2.3.1.1 Telemark48

Afbeelding 28 Telemark

Telemark is een provincie in het zuiden van Noorwegen. De provincie wordt gekenmerkt door het Hardangervidda hoog plateau in het Noorden en het Telemark kanaal in het Zuiden. Zowel het Hardangervidda hoog plateau en het Telemark kanaal zijn geschikte locaties om te mountainbiken. Het Hardangervidda hoog plateau maakt deel uit van het grootste nationale park van Noorwegen. Het gebied wordt volgens Visit Norway gezien als één van de mooiste fietsomgevingen van Noorwegen. Mountainbiketochten door de Hardangervidda zorgen voor een unieke ervaring in een onaangetast natuurgebied. Het centrum voor mountainbiketochen in de Telemarkse Hardangervidda is Rjukan. 47 Mountain bike trails in Norway. (z.j.) Geraadpleegd op 13 januari 2013 via http://www.visitnorway.com/en/what-to-do/active-holiday/cycling-in-norway/mountain-biking-in-norway/ 48 Mountain biking in Telemark. (z.j.) Geraadpleegd op 16 januari 2013 via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/telemark/what-to-do-in-telemark/mountain-biking-in-telemark/

52


Rjukan is een uitvalbasis voor bezoeken aan de fjord regio en de Hardangervidda. De bestemming is vooral bekend omwille van de Gaustatoppen, de hoogste berg van Telemark, en de Krossobanen. De Krossobanen verbinden Rjukan met het Hardangervidda hoog plateau en zijn bijgevolg de start van verschillende mountainbikeroutes door de Hardangervidda. De toeristische dienst van Rjukan organiseert dan ook drie verschillende mountainbikevakanties door het Hardangervidda hoog plateau.49 Daarnaast is de omgeving van het Telemark kanaal een interessante bestemming voor mountainbikevakanties. Het gebied heeft verschillende bewegwijzerde routes zowel langs de oever van het Telemark kanaal als in de directe omgeving. De route langs het Telemark kanaal is een nationale route en verbindt Dalen met Ulefoss. Het traject is 115 kilometer lang en kan gecombineerd worden met boottochten op het kanaal. 50

Fjell & Fjord regio51

Afbeelding 29 Fjell & Fjord regio

49 De gebruikte URL is http://www.visitrjukan.com en http://en.hardangervidda.com/See-and-Do/ByBicycle/Cycling-on-Hardangervidda 50 Telemark: Agent manual (brochure). (2013). Skien: Telemarkreiser al. 51 Mountain biking in the Fjell & Fjord region. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/the-fjell-fjord-region/what-to-do/mountain-biking-in-the-fjell-fjordregion

53


De Fjell –en Fjord regio bevindt zich in het oosten van Noorwegen en heeft een uitgebreid aanbod voor mountainbikers. De regio heeft drie belangrijke centra voor mountainbikevakanties, namelijk Rallarvegen, Geilo en Hemsedal. Rallarvegen of de ‘navvies road’ is hoogstwaarschijnlijk de belangrijkste en meest bekende mountainbikeroute van Noorwegen. De Rallarvegen bevindt zich langs de Hardangervidda hoogvlakte en verbindt Haugastøl via Finse, Hallingskeid en Myrdal met Flåm of Voss. Rallarvegen is 80 kilometer lang tussen Haugastøl en Flåm en kan uitgebreid worden met 43 kilometer richting Voss. De historische route werd ongeveer honderd jaar geleden ontwikkeld voor de aanleg van de Oslo – Bergen treinverbinding. In 1974 werd de route opengesteld voor fietsers en vanaf 1980 werd de route een fenomeen. Dit gebeurde mede door de enorme populariteit van de mountainbikesport in de jaren tachtig. Onderzoek toont aan dat ongeveer 20 000 mountainbikers van over de hele wereld per jaar de Rallarvegen bezoeken.52

Afbeelding 30 De Rallarvegen

Een ander centrum voor mountainbikereizen in de Fjell & Fjord regio is Geilo. Geilo is een bergdorp tussen Oslo en Bergen dat vooral bekend is omwille van zijn actieve sporten tijdens zowel de winter –als zomerperiode. Geilo heeft verschillende bewegwijzerde routes geklasseerd volgens verschillende niveaus. De routes zijn niet alleen voor families maar Geilo biedt ook een aantal routes aan voor getrainde mountainbikers. Daarnaast heeft Geilo een downhill park, namelijk Geilolia Downhill Park. Het park heeft verschillende wide - en single tracks voor zowel geoefende downhillers als beginners. Daarnaast is Geilo een beginpunt van de Rallarvegen. De afstand tussen Geilo en Flåm bedraagt 103 kilometers.53 Een laatste belangrijk mountainbike centrum in de Fjell & Fjord regio is Hemsedal. Hemsedal is een goed startpunt voor verschillende mountainbiketrips en heeft ongeveer 225 kilometer bewegwijzerde paden. De paden variëren van single track door bossen naar grindwegen op hoogvlaktes. De 21 routes zijn niet alleen gevarieerd in ondergrond maar ook in niveau en in het aantal kilometer. Hemsedal biedt zowel korte mountainbikeroutes als meerdaagse routes aan. Hemsedal bezit 52 About Rallarvegen. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari via http://www.rallarvegen.com/index.php?m=aboutrallarvegen&lang=en 53 Biking and hiking for everyone: Geilo’s hiking and biking guide (brochure). (z.j.). Geilo: Geilo Turistinformasjon.

54


net als Geilo over een downhill park. Het downhill park heeft één van de langste downhillroutes van Noorwegen.54

Afbeelding 31 Fjord Regio

Fjord regio55 De Fjord regio van Noorwegen heeft twee centra voor actieve vakanties, namelijk Geiranger en Romsdal met in het bijzonder Åndalsnes. Geiranger bevindt zich aan de Geirangerfjord, die verkozen is tot de mooiste fjord van Noorwegen. In Geiranger zijn er verschillende mountainbikeroutes, die leiden naar de typische zomerboederijen. Daarnaast worden er ook begeleide mountainbike weekends georganiseerd. Vervolgens is het district Romsdal ook geschikt voor mountainbikevakanties. Romsdal bevindt zich in de provincie Møre og Romsdal en wordt gekenmerkt door het fjorden landschap. In Romsdal zijn er verschillende centra voor avontuurlijke sporten, zoals mountainbiken. Toch is het belangrijkste centrum Åndalsnes. Het dorp biedt 8 routes aan die variëren tussen single-tracks en panoramapaden.

54 De gebruikte URL is http://www.hemsedal.com/en/Activities/Summeractivities/Biking--Moutain-biking/ 55 Mountain biking in Fjord Norway. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/fjord-norway/mountain-biking-in-fjord-norway/

55


Oppland

Afbeelding 32 Oppland

De provincie Oppland bevindt zich in het centrale gedeelte van Noorwegen. Het gebied wordt gedomineerd door het hooggebergte Jotunheimen en de nationale parken, zoals het Rondane nationaal park en het Dovre nationale park. Oppland heeft drie centra voor mountainbiketoerisme, namelijk Hafjell en de omliggende dorpen, het district Valdres en Skei met het Skeikampen resort. Het dorp Hafjell en haar omgeving bieden verschillende grint –en single track mountainbike paden aan. Het gebied heeft tochten voor beginnende mountainbikers of families met kinderen en gevorderden met meer technische kennis. De populaire gebieden om te mountainbiken vanuit Hafjell zijn ØyerFjell en Sjusjøen.56 Daarnaast is zijn er verschillende mountainbikemogelijkheden in Valdres. Het district wordt gedomineerd door bergen en meren, maar heeft een groot aanbod aan gemakkelijke routes. De regio heeft verschillende bewegwijzerde routes die variëren tussen de 15 en 35 kilometer. Populaire startplaatsen zijn Beitostølen, Vaset en Tisleidalen.57 Ten laatste biedt ook Skei mountainbike activiteiten aan. Skei biedt verschillende mountainbikeroutes aan met uitzicht op het Jotunheimen nationaal park en het Rondane nationaal park. Volgens Visit Norway verkiezen verschillende mountainbikers Skeikampen als the place to be voor off-road ervaringen.58

56 Mountain biking in Hafjell. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-togo/east/lillehammer/what-to-do-in-lillehammer/mountain-biking-in-hafjell/ 57 Mountain biking in Valdres. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-togo/east/valdres/what-to-do-in-valdres/mountain-biking-in-valdres/ 58 Mountain biking at Skeikampen resort. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/lillehammer/what-to-do-in-lillehammer/mountain-biking-atskeikampen-resort/

56


2.3.2 Praktische informatie voor mountainbikers in Noorwegen59 Mountainbikers nemen best een aantal voorzorgen vooraleer ze aan een trip door Noorwegen beginnen. Eerst en vooral zijn het klimaat en het weer belangrijke factoren. In de zomerperiode is het Noorse klimaat ideaal voor outdoor activiteiten, zoals fietsen en wandelen. De zomerse temperaturen kunnen gemakkelijk stijgen tot ongeveer 25 graden. Toch is het weer in Noorwegen vrij onvoorspelbaar en snel veranderbaar. Zo kan het de ene dag regenen en mistig zijn, terwijl het de dag erna warm en zonnig kan zijn. Er zijn ook lichte verschillen tussen de verschillende regio’s. De temperaturen zijn het best in Zuid – Noorwegen, terwijl de fjord regio meer regenval heeft. Het Noorden van Noorwegen is daarentegen enkele graden frisser. Vervolgens moet men ook rekening houden met de hoogte. De temperaturen op hoger gelegen delen van Noorwegen bevinden zich meestal tussen 15 en 19 graden. Volgens Visit Norway zijn juni, juli en augustus de beste maanden om te mountainbiken in Noorwegen. De periode is echter sterk afhankelijk van de regio en de hoogte. Zo kunnen sommige hoger gelegen paden in juni nog steeds besneeuwd zijn. Daardoor kunnen sommige routes ontoegankelijk zijn voor mountainbikers en wandelaars. Mountainbikers kunnen enkele voorzorgen nemen om het onvoorspelbare Noorse weer te trotseren. Het is belangrijk om tijdens het mountainbiken altijd warm en droog te blijven. Daardoor raadt Visit Norway aan om altijd een waterdichte uitrusting bij te hebben. Daarnaast worden ook wollen leggings en fleece truien aangeraden. Vervolgens is het voor mountainbikers, net zoals voor wegrenners, belangrijk om rekening te houden met het verkeer en het wegdek. Visit Norway stelt voor om de grote verbindingswegen vanuit Oslo naar andere grote steden zoals Bergen, Kristiansand, Geilo en Trondheim te vermijden. Daarnaast heeft Noorwegen en vooral de fjord regio een groot en uitgebreid tunnelnetwerk. Sommige tunnels zijn meer dan vijf kilometer lang en kunnen een steile gradatie van het wegdek hebben. Mountainbiken is in het merendeel van de tunnels toegelaten. Wanneer dit onmogelijk is, wordt er een alternatieve route voorgesteld. Doordat het fietsen door tunnels gevaarlijk is, is het belangrijk om altijd fietsverlichting bij te hebben. Ten slotte stelde de Noorse associatie voor wielrenners en de Noorse associatie voor mountainbikers een gedragscode op. De gedragscode legt de nadruk op verantwoordelijk fietsen met respect voor de omgeving. Enkele punten in de gedragscode zijn het gebruik van een helm en het voorrang verlenen aan wandelaars.

59 Practical information for cyclists. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/whatto-do/active-holiday/cycling-in-norway/practical-information-for-cyclists/

57


Hoofdstuk 3: Hoe ziet de Belgische toeristische sector met betrekking tot de bestemming Noorwegen en mountainbikereizen eruit? Hoofdstuk drie beschrijft de huidige toeristische markt op enerzijds de bestemming Noorwegen en op anderzijds de markt van de mountainbikereizen. Het eerste deel van dit hoofdstuk beschrijft het Belgische toeristische landschap. Hier wordt beschreven welke Belgische touroperators aanwezig zijn op Noorwegen en de markt van de mountainbikevakanties. Daarnaast worden ook de kenmerken van die reizen bekeken. Deel twee focust zich op het aanbod van onze buurlanden, namelijk Nederland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Duitsland. Ten slotte zal het laatste hoofdstuk een antwoord geven op de volgende vraag: ‘Is er nog ruimte voor nieuwe mountainbikereizen in Noorwegen’.

3.1 Marktanalyse van de Belgische markt met betrekking tot de bestemming Noorwegen en mountainbikereizen.60 Hoofdstuk 3.1. analyseert de Belgische toeristische markt met nadruk op de bestemming Noorwegen en mountainbikereizen. Als eerste volgt een omschrijving van de Belgische toeristische markt. Het profiel van de reiziger wordt geschetst aan de hand het onderzoek ‘het reisgedrag van de Belgen in 2012’. Daarna wordt de toeristische markt op Noorwegen beschreven. Hierin wordt gekeken welke touroperators Noorwegen aanbieden en hoe de aangeboden reizen naar Noorwegen er technisch uit zien. Ten slotte worden de Belgische mountainbike touroperators beschreven.

3.1.1 Analyse WES-enquête met betrekking tot Noorwegen 3.1.1.1 Scandinavië, een bestemming met groeipotentieel Het aantal vakanties in Scandinavië bedroeg in 2012 1% van het totaal aantal vakanties ondernomen door de Belgen. Er was geen groot verschil tussen het aantal vakanties in de winterperiode (1%) en het zomerseizoen (0,9%). In vergelijking met de andere buitenlandse vakantiebestemmingen van de Belgen scoort Scandinavië op het eerste zicht minder goed. Landen als Frankrijk, Spanje en Italië behalen een marktaandeel van respectievelijk 10,6 %, 7,8 % en 4,4 %. Na de top drie Europese bestemmingen volgen landen als Turkije (3,2%), Oostenrijk (3%), Nederland (2,8%), Duitsland (2,5%) en Oost – Europa (2,4%). Het marktaandeel van Scandinavië bevindt zich tussen het Verenigd Koninkrijk (1,2%) en Kroatië (0,9%). Eerst en vooral kan hieruit geconcludeerd worden dat het marktaandeel van de Europese bestemmingen heel sterk verspreid is. Frankrijk, Spanje en Italië zijn duidelijk de drie populairste Europese bestemmingen bij de Belgen. Na de top drie zijn de verschillen tussen de landen minder groot. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met de rechtstreekse concurrentie van Scandinavië. Zoals reeds vermeld in hoofdstuk twee is Noorwegen een bestemming met veel afwisseling en overwegend actieve vakanties. Het is dus belangrijk om in te zien dat typische zonnebestemmingen als Spanje, Italië, Turkije, Griekenland, Marokko en Tunesië geen rechtstreekse concurrentie zijn voor Scandinavië. Ook dichtbij bestemmingen als

60 Reisgedrag van de Belgen in 2012. (2013). Assebroek – Brugge: WES vzw

58


Nederland en Duitsland vormen geen rechtstreekse concurrentie. Het zijn vooral de actieve outdoor-bestemmingen als Frankrijk (Alpen-regio), Oostenrijk, Zwitserland, Oost - Europa en het Verenigd Koninkrijk die concurrentie bieden. Wanneer de evolutie van het marktaandeel van Scandinavië vergeleken wordt tussen het marktaandeel van 2008 en 2010 is er een duidelijke toename. Bij het markonderzoek van 2008 bedroeg het marktaandeel slechts 0,4%. In 2010 steeg het aantal vakanties naar Scandinavië al met 0,5%. Sinds 2008 is er dus een sterke stijging met 0,6 %. Volgens de analyse van het WES-onderzoek is er sedert 2008 een verdubbeling van het aantal vakanties in Noorwegen. Noorwegen is één van de drie grootste groeibestemmingen van de Europese landen. Het marktaandeel van Frankrijk en Nederland kent de grootste groei met respectievelijk een stijging van 1,4% en 0,8%. Daarna volgen Duitsland en Scandinavië met een groei van 0,6%. Scandinavië doet het relatief aanzienlijk beter dan bestemmingen als Griekenland (0,7%), Tunesië (-0,7%) en Marokko (-0,4%). Ook de rechtstreekse concurrenten als Oostenrijk (-0,3%), Zwitserland (-0,1%) en het Verenigd Koninkrijk (0,2%) doen het minder goed dan Scandinavië. Hieruit kan geconcludeerd worden dat Scandinavië zich momenteel in een groeifase bevindt.

59


Afbeelding 33 Belangrijkste vakantiebestemmingen van de Belgen in 2008, 2010 en 2012. Bron: WES – enquêtes 2012 - 2013

60


3.1.1.2 Noorwegen is de populairste Scandinavische bestemming op de Belgische markt Uit het onderzoek blijkt dat Noorwegen (34,2%) het populairste Scandinavische land is bij de Belgen, gevolgd door Zweden (28,2%) en Denemarken (14,6%). Finland en IJsland zijn de twee minst populaire Scandinavische bestemmingen met respectievelijk 12,6 en 10,2%.

Afbeelding 34 De belangrijkste vakantiebestemming van de Belgische bevolking in 2012, naar toeristische regio's. Bron: WES - enquêtes 2012 - 2013

3.1.1.3 Het profiel van de Scandinaviëreiziger61 Aan de hand van de resultaten van de WES – enquête kan het profiel van de Scandinaviëreiziger opgesteld worden. Een eerste belangrijke vaststelling hierbij is het feit dat Scandinavië vooral bezocht wordt door Vlamingen (72,3%). Scandinavië is duidelijk minder geliefd bij Walen en Brusselaars. Daarnaast blijkt ook dat de belangrijke leeftijdsgroep valt tussen 25 en 44 jaar. De tweede belangrijkste categorie zijn reizigers boven de 45 jaar. Kinderen tussen 6 en 17 jaar reizen het minst naar Scandinavië. Hierbij aansluitend toont de enquête ook aan dat gezinnen zonder kinderen of gezinnen met kinderen ouder dan 18 het vaakst naar Scandinavië reizen. Vervolgens is het markant dat voornamelijk mensen uit een hoge of midden hoge sociale klasse naar Scandinavië reizen. Maar liefst 82,6 % van de reizigers naar Scandinavië komt een de hoge en midden hoge klasse. Het is vooral opvallend dat mensen uit een lagere sociale klasse minder naar Scandinavië reizen. Dit kan verklaard worden door de hoge kostprijs van reizen naar Scandinavië. Ten laatste is ook het feit dat Scandinaviëreizigers weinig beïnvloed worden door speciale aanbiedingen opmerkelijk. Het onderzoek naar het reisgedrag van de Belgen toont aan dat 84 % van de reizigers naar Scandinavië helemaal niet beïnvloed worden door speciale promoties of aanbiedingen. Dit toont aan dat deze reizigers een sterke aantrekkingskracht hebben tot de Scandinavische bestemming. Bijgevolg hebben de Scandinaviëreizigers vooraf een goed idee van hoe hun vakantie er zal uit zien. Toch moet gezegd worden dat het aantal promoties op Scandinavië beperkt zijn.

61 Zie WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.13, tabel 2.14, tabel 2.15, tabel en tabel 2.16

61


3.1.1.4 Scandinavië als natuurbestemming en actieve bestemming62 Scandinavië is een natuurbestemming. Tabel 2.21 toont aan dat voor de Belgen de aanwezigheid van mooie natuur het belangrijkste motief is voor de keuze van een bestemming. De aanwezigheid van een mooie omgeving het tweede belangrijkste motief voor de Belgen, die naar Scandinavië reizen. Deze bevinding loopt gelijk met de algemene statistieken. Daar is het belangrijkste motief van de Belgen om voor een bepaalde bestemming te kiezen de aanwezigheid van een mooie natuur (31.1%). Het belang van mooie natuur is sinds 2008 met 4.5% gestegen. Wanneer dit motief in de toekomst blijft stijgen, zal dit hoogstwaarschijnlijk positieve gevolgen hebben voor het aantal vakanties in Scandinavië. Als natuurbestemming voldoet Scandinavië dus aan het belangrijkste motief voor de keuze van een bestemming van de Belgische bevolking. Het merendeel van de Belgen reist naar Scandinavië om nieuwe (12,4 %) - en avontuurlijke ervaringen (19,1 %) op te doen. Daarnaast zijn de belangrijkste activiteiten tijdens een reis naar Scandinavië het beoefenen van sporten. Maar liefst 15,2% reist naar Scandinavië om sport te beoefen, daarvan gaat 1,7% naar wandel – en fietsvakanties. De tweede belangrijke activiteit is het bezoeken van bezienswaardigheden (10,2%). Ook tabel 2.21 toont aan dat de belangrijkste motieven om naar Scandinavië te reizen het beoefen van sporten en het bezoeken van bezienswaardigheden zijn. De motieven om te sporten in Scandinavië bestaan voor 53,9% uit de aanwezigheid van wandel –en fietsmogelijkheden. Er kan geconcludeerd worden dat Scandinavië een actieve bestemming is door het belang van sporten ter plaatste en de behoefte naar avontuurlijke ervaringen. Het beoefenen van sporten, waaronder wandelen en fietsen, is een belangrijke activiteit tijdens reizen in Scandinavië. Als we de twee belangrijke factoren, namelijk natuur en sporten, met elkaar verbinden is Scandinavië een goede bestemming om de natuur op een actieve manier, zoals bijvoorbeeld te voet of per fiets te verkennen. Daarnaast is ook de factor avontuur belangrijk tijdens reizen naar Scandinavië. Hierbij kan de hypothese gesteld worden dat Scandinavië een goede bestemming is om per mountainbike te verkennen. Reizigers kunnen genieten van de mooie natuur vanop de mountainbike en daarenboven een portie avontuur en adrenaline opdoen.

3.1.1.5 De kenmerken van de reizen naar Scandinavië63 Het onderzoek van het WES geeft ook een beeld over de reizen naar Scandinavië. Zo kan er informatie afgeleid worden over de logiesvormen, de transportmiddelen, de reisduur, de afreisdatum en het reisgezelschap. Accommodatievormen De belangrijkste logiesvormen in Scandinavië zijn campings (23,3%), huurwoningen (19,1%) en hotels (17,5%). De campings en huurwoningen hebben hun populariteit te danken aan de lagere kostprijs. Meestal zijn deze logiesvormen goedkoper dan hotels. Als Belgen een hotel boeken in Scandinavië worden meestal 3 of 4

62 Zie WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.21, tabel 2.68 en tabel 2.21. 63 Zie WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.29, tabel 2.33, tabel 2.35, tabel 2.87, tabel 2.47, tabel 2.51, tabel 2.54 en tabel 2.48.

62


sterrenhotels geboekt. Logies met ontbijt en halfpension zijn de populairste regimes tijdens een verblijf in Scandinavië. Transport Vervolgens toont het onderzoek ook de meest gebruikte transportmiddelen op en naar de bestemming. De twee belangrijkste transportmiddelen zijn de huurwagen of eigen wagen (34,5%) en het vliegtuig (47,4%), waarvan 31,7% gebeurt via luchtvaartmaatschappijen als Scandinavian Airlines en Brussels Airlines en 15,7% via lowcostcarriers. De meest voorkomende combinatie van logiesvorm en transportmiddel in Scandinavië is een combinatie van de wagen en de vakantiewoning. Reisduur Daarnaast verblijven de Belgen in Scandinavië meestal tussen de 6 en 15 nachten. 80,7 % van alle vakanties in Scandinavië heeft een reisduur tussen de 6 en 15 nachten. De WES – enquête toont wel aan dat er een zwaartepunt ligt op verblijven van 6 tot 7 nachten (29,2%) en op 12 tot 15 nachten (27,7%). Seizoen Volgens het onderzoek vindt 61,6% van de vakanties in Scandinavië plaats tijdens juli en augustus. Na juli en augustus volgt de maand februari met 10,2% van het totaal aantal vakanties in Scandinavië. Hieruit kan geconcludeerd worden dat Scandinavië vooral een zomerbestemming is voor de Belgen. Reisgezelschap Verder geeft de WES-enquête nog informatie over het reisgezelschap en de grootte van het gezin. De gemiddelde grootte van het reisgezelschap naar Scandinavië bestaat uit 3 à 4 personen. De gemiddelde grootte van het reizend gezin bestaat daartegenover uit 2 à 3 personen. Daarnaast gebeurt 91,3 % van de reizen naar Scandinavië individueel. De enquête toont aan dat Scandinavië in mindere mate in groepsverband wordt aangedaan.

3.1.1.6 Het belang van reisbemiddeling op Scandinavië 64 Het onderzoek van het WES toont aan dat voor afreis naar Scandinavië veel brochures van touroperators en reisgidsen worden gebruikt. Bijgevolg zijn de Scandinaviëreizigers goed voorbereid. Reizen naar Scandinavië worden voor 58,1 % georganiseerd via reisbemiddeling. 31,5 % van de Scandinaviëreizigers boekt hun reis bij een touroperator, terwijl 68,5 % hun vakantie in Scandinavië zelfstandig boeken. Toch toont de WES – enquête aan dat de toeristische sector een hoog marktaandeel haalt bij de logiesreservatie. 32,1 % van de reizigers boekt hun logies via een touroperator (10,1%) of via een reisbureau (22%). Dit percentage is gelijk lopend met het aantal reizigers dat hun logies niet op voorhand reserveert (31,9%). Slechts 14,7 % reserveert de accommodatie via het internet. Het marktaandeel van de toeristische sector is, zeker in vergelijking met de reservaties via het internet, relatief hoog voor Scandinavië. 46,7 % reserveert zijn gewenste zomeraccommodatie van januari tot en met maart. De winterverblijven in Scandinavië worden meestal tussen september en december geboekt.

64 WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.83, tabel 2.85, tabel 2.90, tabel 2.94, tabel 2.96, tabel 2.103 en tabel 2.106.

63


De toeristische sector haalt een minder groot marktaandeel bij de transportreservaties. 34,5 % boekt hun transport niet op voorhand, terwijl 29,8 % rechtstreeks bij de transportmaatschappij boekt. 28,3 % gebeurt via het reisbureau (22,5%) of rechtstreeks bij touroperator (5,8 %). Reserveren via het internet komt in 52,9 % van de reizen naar Scandinavië voor. 19 % van de reizigers, die online reserveren, boekt enkel transport via het internet, terwijl 18,5 % enkel accommodatie reserveert. 15,4 boekt de volledige reis naar Scandinavië via het internet. Er kan dus geconcludeerd worden dat de toeristische sector een sterk logiesmarktaandeel op Scandinavië heeft. 32,1 % reserveert zijn hotel of vakantiewoning via het reisbureau of rechtstreeks bij de touroperator. Het marktaandeel van de transportmiddelen is heel wat lager. De toeristische sector komt hier op dezelfde hoogte als de reservaties rechtstreeks bij de transportmaatschappij. Hierbij moet wel gedacht worden aan het feit dat veel reizigers naar Scandinavië reizen met de eigen wagen en dus enkel een overtocht regelen via de transportmaatschappij.

3.1.1.7 Bestedingen65 Vervolgens geeft de WES – enquête ook een beeld over de uitgaven van de Belgen. 35,5 % besteedt meer dan 1250 euro per persoon voor een reis naar Scandinavië. Slechts 18,9 % geeft minder dan 500 per persoon uit voor een vakantie in Scandinavië. Hiermee kan geconcludeerd worden dat Scandinavië één van de duurdere bestemming binnen Europa is.

3.1.1.8 Tevredenheid66 Als laatste kan gezegd worden dat de Scandinaviëreizigers overwegend tevreden zijn over hun verblijf in Scandinavië. 98,3% van de reizigers is tevreden, waarvan 60,2% hun vakantie uitstekend vond en 38,1% hun vakantie goed vonden. Het hoge tevredenheidcijfer is zeer opmerkzaam.

65 WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.155) 66 WES – Enquête tabellenboek: tabel 2.122

64


3.1.2 Analyse van de Belgische toeristische markt op de bestemming Noorwegen. Een klein marktonderzoek analyseerde het Belgische toeristische aanbod op Noorwegen. Het onderzoekt geeft een antwoord op de volgende zeven vragen: ‘Welke touroperators bieden Noorwegen aan?’, ‘Welke regio’s in Noorwegen worden voornamelijk bezocht?’, ‘Wat is de reisduur?’, ‘Is Noorwegen een bestemming voor verblijfsvakanties of voor rondreizen?’, ‘Hoe ziet het reisgezelschap er voornamelijk uit?’, ‘Wat is het transport op en naar de bestemming?’ en ‘Welke accommodatievormen worden voornamelijk geboekt?’. In de onderstaande alinea’s kan u de antwoorden op deze vragen vinden.67

3.1.2.1 Welke touroperators bieden Noorwegen aan? De touroperators, die Noorwegen aanbieden, kunnen onderverdeeld worden in vier verschillende categorieën. Een eerste categorie zijn de avontuurlijke touroperators, zoals Anders reizen, Bootz, Explorado, Joker, Kriskras en Te Voet. Deze touroperators bieden het actieve Noorwegen aan. De reizen bestaan voornamelijk uit sportieve activiteiten met het zwaartepunt op wandelen en trekking. Andere activiteiten zijn onder andere mountainbiken (Joker) en kanovaren (Explorado). Daarnaast wordt in dit soort reizen vaak gebruik gemaakt van het openbaar vervoer. Ook meer alternatieve accommodatievormen, zoals berghutten, tenten en overnachtingen op Noorse boerderijen zijn hier populair. De volgende categorie zijn touroperators die groepsreizen naar Noorwegen organiseren. De betreffende touroperators zijn Asteria Expeditions, Cocon Reizen, De Meibloem, Djoser, Generaltour Liège, Herman & Vandamme, Ictam, Inforeizen, PAM Vermeulen, Rantour, Reizen Patteeuw en VTB. De groepsreizen in Noorwegen kunnen nogmaals opgedeeld worden in twee verschillende soorten groepsreizen. Een eerste type groepsreizen zijn de meer alternatieve groepsreizen, die bijvoorbeeld aangeboden worden door Asteria Expeditions en Djoser. Deze groepsreizen wijken af van de klassieke rondreizen op Noorwegen. Zo worden aan boord educatieve lezingen door lectoren, specialisten en wetenschappers gegevens tijdens reizen van Asteria Expeditions. Djoser daarentegen combineert Noorwegen met Finland en Zweden en onderscheid zich zo van de andere groepsreizen op Noorwegen. De tweede groepsrondreizen worden georganiseerd door autocarspecialisten, zoals De Meibloem, Herman & Vandamme, PAM Vermeulen, Rantour en Reizen Patteeuw. De autocarspecialisten kiezen voornamelijk voor een klassieke rondreis in FjordNoorwegen, Noord-Noorwegen of Zuid-Noorwegen. De reizen zijn meestal een combinatie van cultuur en natuur. Vervolgens bieden internationale cruise maatschappijen ook rondreizen in Noorwegen aan. Volgens een onderzoek van Innovation Norway (2012) kent de cruise-industrie in Noorwegen sinds enkele jaren een grote bloei. In 2012 steeg het aantal cruise-toeristen met 29% ten opzichte van 2001. In totaal varen 13 cruisemaatschappijen langs de Noorse kust, namelijk AIDA Cruises, Azamara Club Cruises, Celebrity Cruises, Compagnie du Ponant, Costa Cruises, Cunard, Holland America Line, Hurtigruten, MSC Cruises, Norwegian Cruise Line, Quark Expeditions, Seaborn en Silversea. De drie belangrijkste cruise-maatschappijen met de meeste 67 Zie bijlage 1

65


routes zijn Hurtigruten, Holland America Line en Costa. Ondanks het feit dat Hurtigruten geen echte cruisemaatschappij is, is de Noorse ferrylijn toch de marktleider voor zeereizen langs de Noorse kust. Hurtigruten vaart dagelijks tussen Bergen en Kirkenes en vervoert niet alleen toeristen maar ook goederen. Hurtigruten biedt, in samenwerking met de Belgische partner Nordic Info, 16 zeereizen aan. De laatste categorie touroperators zijn de niche Scandinaviëspecialisten. De kleine marktanalyse toonde aan dat Nordic Info, BBI Travel, North & Away en Gallia de specialisten zijn Scandinavië en Noorwegen. Van deze drie touroperator is Nordic Info met voorsprong de marktleider. Nordic Info biedt 35 rondreizen in Noorwegen en ontwikkelt daarnaast ook à la carte reizen. Na Nordic Info is BBI-Travel de tweede grootste, gevolgd door North & Away en Gallia. De specialisten hebben een groot aanbod reizen naar Noorwegen. Ze bieden verschillende formules aan en hebben voor ieder wat wils.

3.1.2.2 Welke regio’s in Noorwegen worden voornamelijk bezocht? Zoals reeds aangegeven in hoofdstuk twee bestaat Noorwegen uit vijf verschillende regio’s, namelijk Oost-Noorwegen, Fjord-Noorwegen, Zuid-Noorwegen, Trøndelag en Noord-Noorwegen. De meest populaire regio bij de Belgische touroperators is de Fjord Regio gevolgd door Noord-Noorwegen en Oost-Noorwegen. Daarnaast zijn de meeste rondreizen een combinatie van Oost-Noorwegen, Fjord-Noorwegen en/of Zuid-Noorwegen. De rondreizen in het Noorden van Noorwegen worden vaak gecombineerd met de Lofoten en/of de Vesterålen. Net zoals het onderzoek van Innovation Norway (2012) al aangaf is Trøndelag de minst bezochte regio.

3.1.2.3 Wat is de meest voorkomende reisduur? De reisduur naar Noorwegen wordt gekenmerkt door een zwaartepunt tussen 7 en 16 dagen. Binnen deze periode is het opvallend dat vooral 8, 10 en 15 dagen het meeste voorkomen. Er zijn weinig reizen met een reisduur hoger dan 20 dagen. Daarnaast zijn reizen met een reisduur lager dan 6 meestal citytrips naar Oslo en Bergen.

3.1.2.4 Is Noorwegen een bestemming voor verblijfsvakanties of voor rondreizen? Noorwegen is overduidelijk een bestemming voor rondreizen. De Belgische touroperators bieden heel weinig verblijfsvakanties aan. De verblijfsvakanties, die aangeboden worden, zijn meestal citytrips Oslo of Bergen of verhuringen van vakantiehuisjes.

3.1.2.5 Hoe ziet het reisgezelschap er voornamelijk uit? Het merendeel van de reizen naar Noorwegen verloopt individueel. Toch worden er in België heel wat groepsreizen naar Noorwegen aangeboden.

3.1.2.6 Wat is het transport naar en op de bestemming? Transport naar de bestemming De meeste reizen naar Noorwegen gebeuren per vliegtuig. Ook een groot deel van de reizen gebeurt met de eigen wagen. Veel rondreizen aangeboden door onder andere Gallia, Nordic Info, BBI-Travel en North & Away kunnen zowel met de eigen wagen als in een fly & drive formule. Door het groot aanbod aan cruises op 66


Noorwegen is het cruiseschip ook een populaire manier om naar de bestemming te geraken. De meeste cruises vertrekken vanuit Kopenhagen, Rotterdam of het Noorden van Duitsland. Er vertrekken ook verschillende busreizen naar Noorwegen vanuit België. Transport op de bestemming Het meest voorkomende transportmiddel op de bestemming zelf is de huurwagen of de eigen wagen. Ook Hurtigruten en andere ferryverbindingen worden vaak gebruikt tijdens reizen in Noorwegen. Daarnaast wordt er ook veel gebruik gemaakt van de autocar of de trein.

3.1.2.7 Welke accommodatievormen worden voornamelijk geboekt? De meest voorkomende accommodatievorm tijdens een vakantie in Noorwegen is het hotel. Overnachtingen in hotels worden gevolgd door overnachtingen in een kajuit. Het hoog aantal kajuiten komt door de grote aanwezigheid van cruises in Noorwegen. Daarenboven combineren veel rondreizen overnachtingen op het vasteland met één of meerdere overnachtingen aan boord van een Hurtigrutenschip. Vervolgens komen overnachtingen in vakantiehuisjes ook vaak voor. De Noorwegen-specialisten bieden vaak rondreizen aan met een combinatie van hotelovernachtingen en overnachtingen in vakantiehuisjes. Andere accommodatievormen zijn hutten, berghutten, tenten en overnachtingen op boerderijen.

67


3.2 Analyse van de mountainbikereizen. 68

Belgische

toeristische

markt

met

betrekking

tot

Om een beter zicht te krijgen op de markt van de mountainbikereizen, werkte ik een kleine marktanalyse uit. Ik onderzocht de verschillende touroperators, die mountainbikereizen organiseren en bekeek de aangeboden reizen in detail. Uit het marktonderzoek trok ik volgende conclusies.

3.2.1 Touroperators Al bij al zijn er op de Belgische markt niet veel touroperators aanwezig die mountainbikereizen aanbieden. Het zijn voornamelijk Belgian Biking en El Camino Loco Bike Adventures die zich toespitsen op de markt van de mountainbikereizen. Beide touroperators bieden elk 11 mountainbikereizen aan. Vervolgens spitsen de meeste touroperators zich niet alleen toe op mountainbikereizen. Zo heeft Guadal een groot aanbod skivakanties tijdens de winterperiode en richt Explore the Himalaya zich ook op wandelaars. De combinatie tussen skivakanties in de winterperiode en mountainbikevakanties tijdens het tussenseizoen en de zomer komt veel voor bij de mountainbiketouroperators. Dit is een goede manier om het laagseizoen van beide sporten op te vangen. Daarnaast werken de meeste touroperators à la carte voor de organisatie van mountainbikereizen. Touroperators zoals Guadal, Explore the Himalaya, Kortweg Cycling Travel en Flowtrackbike bieden in eerste opzicht niet veel mountainbikereizen aan maar werken voornamelijk à la carte. Bovendien moet ook vermeld worden dat touroperators zoals flyandbike minder tot de categorie van mountainbiketouroperator behoren. De touroperator biedt veel verschillende vakanties aan maar deze voldoen niet aan de wensen van de mountainbiker. De routes van flyandbike lopen voornamelijk over grindwegen. Er is dan ook heel weinig single – track aanwezig. Daardoor moet gezegd worden dat deze touroperator zich meer richt op de recreatieve fietser en minder op de mountainbiker. Ten slotte organiseren touroperators zoals IJslandreizen, Joker en Thomas Cook Sportvakanties ook een beperkt aantal mountainbikereizen. Zo heeft IJslandreizen één mountainbikereis doorheen IJsland en biedt Joker één reis aan in Spanje. Thomas Cook Sportvakanties biedt dan weer twee reizen in Spanje aan.

3.2.2 Bestemmingen Het aanbod aan bestemmingen voor mountainbikereizen is relatief klein. Binnen Europa zijn de belangrijkste bestemmingen Turkije, Spanje en Duitsland. Daarnaast worden ook mountainbikereizen georganiseerd in onder andere in België, Frankrijk, Nederland, Luxemburg, Griekenland, Kroatië, Oostenrijk, Italië, Zwitserland, IJsland, Letland en Portugal.

68 Zie bijlage 2

68


Buiten Europa worden de belangrijkste bestemmingen sterk beïnvloed door het grote aanbod reizen door Flyandbike. Aangezien deze touroperator minder past binnen het rijtje van de mountainbiketouroperator heb ik hier geen rekening mee gehouden. De belangrijkste buiten Europese bestemmingen zijn dan Nepal, de Verenigde Staten en Nicaragua. Wanneer er toch rekening wordt gehouden met FlyandBike zijn de belangrijkste bestemmingen Thailand, Cambodja en Vietnam. Het aanbod aan bestemmingen zijn binnen de mountainbikereizen eerder beperkt. De mountainbikereizen worden voornamelijk georganiseerd in de klassieke Europese vakantiebestemmingen zoals onder meer in Turkije, Spanje, Duitsland en Frankrijk. Momenteel worden er slechts twee mountainbikereizen in Scandinavië georganiseerd. Beide reizen situeren zich in IJsland. Aansluitend is het belangrijk te vermelden dat het merendeel van de touroperators à la carte werkt en zo toch een grote waaier aan bestemmingen kan aanbieden.

3.2.3 Reisduur Betreffende de gemiddelde reisduur van de mountainbikereizen kan gezegd worden dat de meeste reizen tussen de 8 en de 10 dagen duren. De korte vakantie bedragen meestal 3 of 5 dagen.

3.2.4 Type reis De meeste mountainbikereizen zijn rondreizen en hebben dus verschillende overnachtingslocaties. Deze reizen bestaan dus voornamelijk uit een soort trekking. Toch worden er een beperkt aantal verblijfsvakanties georganiseerd. De verblijfsvakanties komen eerst en vooral voor bij reizen met een kortere reisduur. Dit zijn bijgevolg dichtbij bestemmingen zoals bijvoorbeeld Duitsland, Luxemburg en Frankrijk. Daarnaast komen ook verblijfsvakanties door bij bestemmingen zoals Turkije en Spanje. Op die manier wordt een strandvakantie gecombineerd met een actieve vakantie.

3.2.5 Reisgezelschap Het merendeel van de mountainbikereizen zijn groepsreizen. Er wordt maar een beperkt aantal individuele reizen georganiseerd. De individuele mountainbike reizen worden vooral aangeboden door Belgian Biking. De andere en kleinere touroperators organiseren meestal groepsreizen. Ook de reizen van touroperators als Joker en IJslandreizen gebeuren in groep. Ook de à la carte reizen worden voornamelijk voor groepen uitgewerkt.

3.2.6 Transport Het transport naar de bestemming is voornamelijk afhankelijk van de afstand van de bestemming. Bij dichtbij bestemmingen zoals Frankrijk, Luxemburg, Nederland en Duitsland wordt er voornamelijk beroep gedaan op de eigen wagen. De verdere bestemmingen worden meestal bereikt door het vliegtuig. Op de bestemming zelf is de mountainbike het belangrijkste transportmiddel. Daarnaast wordt er wel gebruik gemaakt van transfers of van het openbaar vervoer (trein en boot).

69


3.2.7 Accommodatievorm Het merendeel van de overnachtingen tijdens mountainbikereizen gebeurt in hotels. Er wordt in mindere mate overnacht in lodges, appartementen, jeugdherbergen, tenten en boerderijen. Het grote hoeveelheid aan hotelovernachtingen kan als volgt verklaard worden. Tijdens de mountainbikereizen gaan de reizigers vaak fysiek tot het uiterste. Het is dan ook aangenaam om ’s avonds te ontspannen en te overnachten in een hotel met enige vorm van luxe.

3.2.8 Fietsgerelateerde extra’s Tijdens mountainbikereizen zijn allerlei extra diensten nodig. Zo is het bij rondreizen belangrijk om bagagevervoer te voorzien. De mountainbikers hoeven dan tijdens de tocht niet voor hun bagage te zorgen en kunnen zo onbezorgd de routes afleggen. Het bagagevervoer komt in het merendeel van de rondreizen voor. Daarnaast is ook de mogelijkheid tot fietsstalling belangrijk. In het merendeel van de hotels is het niet toegelaten om de mountainbike mee op de kamer te nemen. Bijgevolg is het handig om de mountainbikes ergens te plaatsen waar ze veilig zijn voor diefstal. Verder is ook technische assistentie en de mogelijkheid tot onderhoud belangrijk. Wanneer de mountainbiker pech is het handig als er in het hotel een reparatiekit voorhanden is.

3.2.9 Parcours De meeste dagtochten zijn tussen 15 en 105 kilometer lang. Voor de uitwerking van mijn mountainbikereis in Noorwegen zal ik mij voornamelijk baseren op het aantal kilometer tijdens de mountainbikereis doorheen IJsland. De dagtochten bevinden zich hier tussen de 25 en de 62 kilometer. De meeste touroperators geven geen informatie over het aantal hoogtemeters. Wanneer de hoogtemeters wel beschikbaar zijn bevinden die zich meestal tussen 400 hm en 2100 hm.

3.2.10 Routebeschrijving Aangezien het merendeel van de mountainbikereizen groepsreizen zijn, wordt er niet veel gebruikt gemaakt van routebeschrijvingen. Wanneer de tochten niet begeleid zijn worden er routeboeken, kaarten en GPS-tracks gebruikt.

3.2.11 Aanpassingen aan de verschillende niveaus Meestal wordt er een onderscheid gemaakt tussen de verschillende niveaus. Zo zijn er zowel routes voor beginners als voor gevorderden. Daarnaast kunnen ook de routes ingekort worden. Er wordt bij touroperators als IJslandreizen, Joker, Explore the Himalaya en Fly and Bike geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende niveaus.

3.2.12 Andere activiteiten Tijdens de rondreizen is de belangrijkste activiteit sightseeing. Naast sightseeing zijn ook activiteiten zoals wellness en massages bijzonder gegeerd. Bij Belgian Biking staat activiteiten zoals mountainbiken in grotten en zwemmen ook op het programma. Flowtrackbike organiseert ook surf en boatfishing activiteiten.

70


3.3 Buitenlandse markt van mountainbikereizen in Noorwegen69 Na de analyse van de Belgische markt op de bestemming Noorwegen en de analyse van de mountainbikereizen volgde het onderzoek van de buitenlandse reizen. De analyse van de internationale mountainbikereizen focusts op Frankrijk, Engeland, Duitsland, Oostenrijk en Nederland. Een eerste vaststelling is dat de à la carte markt een belangrijk aandeel heeft bij de organisatie van mountainbikereizen. Veel reizen zijn op aanvraag en dus op maat van de klant. Vooral het Verenigd Koninkrijk staat sterk op het aanbieden van à la carte mountainbikevakanties. Toch bieden onze buurlanden ook enkele mooie mountainbikereizen in Noorwegen aan. Het merendeel van de ronreizen zijn trekking maar er komen ook enkele verblijfsvakanties voor. Bij de verblijfsvakanties wordt er vanaf één accommodatievorm verschillende tochten georganiseerd. Verder komen de populaire mountainbike regio’s overeen met de voorgestelde regio’s van ‘Visit Norway’. Het zijn vooral de regio’s Oost – Noorwegen met onder andere Mjosa, Lillehammer, Hammerstad en Hafjell, de regio rond het nationaal park Hardangervidda met Rjukan en de Rallarvegen en Fjord - Noorwegen met centra als Romsdal en Andalsnes. Het Hafjell blijkt een populaire bestemming voor mountainbikereizen. Daar ligt de focus voornamelijk op downhill. Vervolgens geven de buitenlandse reizen informatie over verschillende zaken zoals de reisduur, het reisgezelschap, de transportmiddelen en de accommodatievormen. Ten eerste duren de meeste mountainbikereizen in Noorwegen 8 dagen. Daarnaast komen de mountainbike reizen zowel in groep als individueel voor. Betreffende de transportmogelijkheden is vooral het vliegtuig een populaire manier om Noorwegen te bereiken. Het is opvallend dat vele mountainbiketouroperators de heen –en terugreis niet opnemen in het programma. Op de bestemming zelf is het populairste vervoersmiddel natuurlijk de mountainbike. Andere vervoersmiddelen zijn ferry’s, treinen en transfers. Verder zijn de hotels, de vakantiewoningen en de guesthouses de populairste accommodatievormen. Daaropvolgend tonen de mountainbikereizen van onze buurlanden verschillende praktische zaken aan. Wanneer de mountainbikereis een trekking is zorgt men meestal voor bagagevervoer. Daarnaast is fietsverhuur soms mogelijk. Meestal brengt de mountainbiker zijn eigen mountainbike mee naar Noorwegen. Sommige touroperators zorgen ook voor accommodatievormen met een fietsenstalling en de mogelijkheid tot onderhoud en herstelling van de fiets. Verder komen het gemiddeld aantal kilometers per dag overeen met de bevindingen van de mountainbikereizen van de Belgische markt. Het is belangrijk te vermelden dat het aantal hoogtemeters in Noorwegen wat hoger ligt. Wanneer de routes niet onder begeleiding zijn van een gids, gebeurt de routebeschrijving meestal via kaarten of GPS. Sommige buitenlandse mountainbikereizen werken met een voll pension formule en met lunchpakketen Bovendien zorgen de buitenlandse reizen nog voor informatie omtrent andere activiteiten. Tijdens de mountainbikereizen is de voornaamste nevenactiviteiten

69 Zie bijlage 3

71


sightseeing. Daarnaast worden mountainbikereizen soms gecombineerd met sauna, vissen, zwemmen of een bezoek aan Oslo..

72


3.4 Interviews met de Belgische touristische sector Om mijn product te staven bevroeg ik drie verschillende soorten touroperators aan de hand van een kleine rondvraag. Eerst contacteerde ik de touroperators die mountainbikereizen aanbieden. Erna nam ik contact op met de meer avontuurlijke touroperators en de Scandinaviëspecialisten.

3.4.1 Mountainbiketouroperators Om te weten of mijn product al dan niet zou aanslaan bij de Belgische mountainbikers nam ik contact op met de Belgische mountainbiketouroperators. Hierbij moet ik wel vermelden dat de responsgraad relatief laag was. Enkel de touroperators Belgian Biking en Guadal antwoordden op deze rondvraag. In deze kleine enquête stelde ik vijf vragen, die van belang zijn voor de uitwerking van mijn product. De eerste vraag en meteen ook de belangrijkste vraag luidde als volgt: ‘Denkt u dat een mountainbikereis in Noorwegen kan aanslaan op de Belgische markt?’. Volgens Belgian Biking kan het product zeker en vast enkele avonturiers aanspreken. Toch zal het nooit een topreis met veel afreizen per jaar worden. Bij Guadal denkt men dat het product zal aanslaan bij de geschikte doelgroep, namelijk een welgesteld publiek dat graag met de fiets reist. Als tweede vroeg ik of deze reis beter individueel of in groep wordt aangeboden. Belgian Biking geeft aan dat het product ideaal is voor een kleine groepsreis, waarbij individuen zich kunnen inschrijven. Ook Guadal denkt dat dit product eerder als groepsreis zou aanslaan. Daarbij gaf men de tip om eventueel een bekend persoon aan de reis te linken. Zo zou een reis met een bekende mountainbiker een groter publiek aanspreken. Daarnaast polste ik ook naar de aard van mijn product. Ik vroeg of mijn product eerder een touroperator product is of een à la carte product. Belgian Biking geeft aan dat dit eerder een gepubliceerd touroperatorproduct is, terwijl Guadal aangeeft dat à la carte interessanter is. Tot slot stelde ik mijn regio, namelijk de Hardangervidda met de Rallarvegen, voor. De zaakvoerder van Guadal reageerde enthousiast en zei dat hij zelf al in die regio fietste en er graag eens met de mountainbike naar toe zou trekken.

3.4.2 De avontuurlijke touroperators Ten tweede stelde ik een aantal gelijkaardige vragen aan de avontuurlijke touroperators binnen België. Hierbij kreeg ik antwoord van Joker, Kriskras en Bootz. Als eerste vroeg ik of mijn product al dan niet kan aanslaan op de Belgische markt. Hierbij antwoordde Joker als volgt: ‘Dat zou kunnen aanslaan op voorwaarde dat je de juiste mensen kan bereiken en het kan aanbieden aan betaalbare prijs. Scandinavië is erg duur qua logies en maaltijden. En laat dat net zijn wat voor een recreatieve mountainbiker belangrijk is, genoeg en voedzaam voedsel en een deftige overnachting’. Bij Bootz en Kriskras reageerden ze minder positief. Volgens hen is het product té specifiek om aan te slaan op de Belgische markt.

73


Ten tweede vroeg ik of dit product eerder een touroperator product is of een à la carte product. Stijn Daniel van Joker liet me weten dat beide mogelijk zijn en veel afhankelijk is van het soort product. Zo werkt een guided-tour beter voor een kleine groep, twerijl een route via GPS makkelijker individueel en à la carte ontwikkeld wordt. Daarnaast vermeldde hij ook dat mountainbike een niche-product is en dat het beter is om niet met groepen te werken. Ook bij Bootz en Kriskras gaat de voorkeur naar à la carte reizen. Tot slot vroeg ik naar hun mening omtrent mijn regio. Volgens Stijn Daniels van Joker heeft de regio verschillende sportieve uitdagingen en denkt Joker er aan om de regio opnieuw op te nemen in het aanbod. Ook bij Bootz is het enthousiasme voor de regio groot: ‘Fantastisch gebied met veel potentieel voor toerisme’. Eveneens Tony Bettens is begeesterd over de regio.

3.4.3 Scandinaviëspecialisten Als laatste richtte ik me tot de drie specialisten op Scandinavië, namelijk Nordic Info, North & Away en Gallia. Gallia liet weten dat zij geen ervaring hebben met avontuurlijke reizen in Scandinavië en mij dus verder geen informatie kunnen bezorgen. Nordic Info & North & Away namen wel deel aan mijn kleine enquête. Als eerste vroeg ik of een mountainbikereis in Scandinavië kan aanslaan op de Belgische markt. Volgens Katia De Vil van Nordic Info kan het product wel aanslaan. Benjamin Taeymans van North & Away liet me weten dat er geregeld vraag is naar mountainbiketochten langs de Rallarvegen. Hij gelooft in het potentieel van de reis. North & Away biedt verschillende soft – adventure reizen aan en volgens hem zou het product passen binnen dit concept indien dit een goede prijs/kwaliteitsverhouding heeft. Het aantwoord op de tweede vraag, namelijk ‘Denkt u dat dit product als touroperator product verkocht kan worden of is dit eerder een à la carte product?’ luidde als volgt. Volgens Katia De Vil van Nordic Info kan dit product als touroperator product aangeboden worden indien er ook voor bagage transport gezorgd wordt. Benjamin Taeymans van North & Away antwoordde op deze vraag als volgt: ‘Het kan zeker als een standaard pakket op de website staan maar bijna al onze reizen worden à la carte verder aangepast als puntje bij paaltje komt. Het is nu eenmaal eigen aan Scandinavië dat de meeste klanten hun reis verder willen personaliseren. Ik zie deze reis dan ook voornamelijk als een bouwsteen die als deel van een grotere rondreis geboekt kan worden.’ Vervolgens peilde ik bij de Scandinavië specialisten naar mijn gekozen regio. Volgens Nordic Info is dit een goede regio voor dit soort reizen. Deze regio is makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer. Ook bij North & Away zijn ze enthousiast over de regio: ‘De Rallarvegen is zeker een mooie bestemming om een reis rond op te bouwen. Ergens heb ik die intentie zelf ook al gehad maar wegens tijdsgebrek is het er nog niet van gekomen’ Tot slot gaven beide touroperators mij tips voor de uitwerking van de reis. Bij Nordic Info werd mij aangeraden om de reis te combineren met andere avontuurlijke activiteiten om zo tot een avontuurlijk reispakket te komen. Het zorgt voor meer afwisseling en zo kan een breder publiek bereikt worden. Sinds kort zit er zo’n avontuurlijke reis in Zweden in het aanbod van Nordic Info. Volgens Katia De Vil 74


heeft dit product heel wat weerklank bij de klanten. North & Away raadt mij aan om de reis op te bouwen met het openbaar vervoer.

75


4 Algemene conclusie: Kan mountainbikereizen profileren?

Noorwegen

zich

als

bestemming

voor

Hieronder volgen enkele interessante conclusies met betrekking tot mountainbikereizen en de bestemming Noorwegen. Eerst komt nogmaals een beschrijving van de belangrijkste kenmerken van de mountainbikesport en de mountainbiker. Aansluitend volgt een opsomming van de kenmerken van het toerisme in Noorwegen. Om zo af te sluiten met de focus op de Belgische toeristische markt. Daarmee kom ik tot het besluit of het al dan niet economisch interessant is om een mountainbikereis in Noorwegen te ontwikkelen.

4.1 Is de mountainbikesport interessant vanuit toeristisch opzicht? 4.1.1 Populariteit Een eerste conclusie is het feit dat de mountainbikesport in België aan heel wat populariteit wint. De sport bevindt zich op de veertiende plaats bij de favoriete sporten van de Vlamingen. (Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F., 2011). Daarnaast kende de mountainbikesport een sterke groei tijdens de laatste tien jaar. Het aantal mountainbikers steeg tijdens het laatste decennia met bijna 50 000 extra deelnemers. Bijgevolg steeg het marktaandeel tot 9,9% en is de sport de derde grootste sport binnen de fietssporten.

4.1.2 Disciplines De cross country discipline is veruit de populairste discipline binnen de mountainbikesport. De lezersenquête van O2bikers (2013) toont aan dat 75 % van de mountainbikers cross – country beoefent. De andere disciplines zoals marathon, downhill, enduro & trail bedragen respectievelijk 25 %, 4 % en 10 %. Bijgevolg heeft de cross – country discipline vanuit toeristisch oogpunt het meeste potentieel bij de ontwikkeling van een reis.

4.1.3 Profiel van de mountainbiker 4.1.3.1 Geslacht Het merendeel van de Vlaamse mountainbikers is mannelijk (86,1%). Toch concludeerde ‘Vlaanderen fietst’ dat de mountainbikesport sinds enkele jaren ook bij de vrouwen aan populariteit wint.

4.1.3.2 Leeftijd De sport vooral populair bij veertigers (28,9%) gevolgd door dertigers (21%) en twintigers met 18 –en 19 jarigen inclusief (20,8%). De lezersenquête van O2Bikers schat de gemiddelde leeftijd van de mountainbiker op 36 jaar.

4.1.3.3 Opleiding & inkomen Het onderzoek van ‘Vlaanderen fietst’ (2011) aan dat mountainbikers een hoog opleidingsniveau hebben. Aansluitend geeft het onderzoek ook aan dat het merendeel van de fietssporters gemakkelijk rond komt met zijn inkomen.

76


4.1.3.4 Gewoontes Bijkomend geeft ‘Vlaanderen fietst’ informatie over de gewoontes van de Vlaamse mountainbikers. Zo combineert bijna de helft van de mountainbikers recreatief mountainbiken met competities. De participatie aan wedstrijden en het gebruik van ondersteunende middelen, zoals bijvoorbeeld trainingsschema’s, toont aan dat de mountainbikers fanatieker zijn dan de andere fietssporters. Ze zijn gedreven en mountainbiken volgens O2Bikers gemiddeld één à twee keer per week.

4.1.3.5 Verwachtingen Volgens G.R. Cessford (1995) zijn de drie belangrijkste verwachtingen van mountainbikers: ‘mountainbiken doorheen een mooi landschap’, ‘nieuwe regio’s ontdekken’ en ‘sociaal contact’. Daarnaast vinden mountainbikers een afwisselend parcours met voldoende afdalingen en beklimmingen belangrijk. Ook een beboste omgeving is geliefd. Toch zijn er verschillen tussen de mountainbikers. Mountainbikers met meer ervaring hebben een voorkeur voor technisch uitdagende parcours met uitdagende afdalingen en steile beklimmingen, terwijl beginnende mountainbikers meer neigen naar panoramische routes.

4.1.3.6 Bestedingen Mountainbikers hebben zoals reeds vermeld een hoog opleidingsniveau en een hoog subjectief inkomen. ‘Vlaanderen fietst’ toont aan dat de grote meerderheid gemakkelijk rond komt met hun inkomen. Dit hoge inkomen zorgt ervoor dat de mountainbikers ook een grote koopkracht hebben. Ze geven meer geld uit aan hun hobby dan alle andere fietssporters. Zo besteden mountainbikers veel meer geld aan fietsevenementen –en wedstrijden. Hieruit volgt de conclusie dat mountainbikers vanuit economisch standpunt een interessante doelgroep zijn voor het toerisme. De mountainbikers beschikken niet alleen over kapitaal maar ze zijn ook bereid om geld uit te geven voor hun hobby. Daarnaast zijn ze meer dan alle andere fietssporters geïnteresseerd in evenementen en wedstrijden. Een laatste bijzonder interessant gegeven is dat 22% van de fietssporters zich aangetrokken voelt tot een fietsvakantie in het buitenland. De buitenlandse reizen zijn vooral populair bij mannelijke dertigers of veertigers, die daarenboven een hoge opleiding genieten en competitief gericht zijn. Concluderend kan dus gezegd worden dat het profiel van de fietssporters, die reizen naar het buitenland interessant vinden, volledig overeenkomt met het profiel van de Vlaamse mountainbiker. Ook de lezersenquête van O2Bikers ondersteunt deze conclusie. Drie op tien mountainbikers nam reeds deel aan een buitenlandse mountainbikereis. Er kan dus gezegd worden dat het organiseren van mountainbike reizen in het buitenland zeker en vast potentieel heeft.

4.1.3.7 Ecologische problemen Tenslotte werden de mogelijke ecologische problemen van de mountainbikesport bekeken. Deze analyse gebeurde vanuit het standpunt dat mountainbikers een grotere invloed op de natuurlijke omgeving zouden hebben dan andere recreanten, zoals wandelaars en paardrijders. Ecologische problemen in natuurgebieden worden vaak toegeschreven aan mountainbikers door het duidelijke fysieke bewijs, namelijk door de bandensporen. Toch moet de mythe dat mountainbikers meer ecologische schade aanrichten, verworpen worden. De effecten van

77


mountainbikers op de omgevingen komen overeen met die van wandelaars. De grootste schade op de omgeving wordt veroorzaakt bij de ontwikkeling van nieuwe paden en bij het verlaten van de reeds bestaande paden. Beide hebben nefaste gevolgen voor de ondergrond, de vegetatie, de dieren en het water.

4.1.4 Conclusie Concluderend kan dus gezegd worden dat mountainbikers zeker een interessante doelgroep zijn voor buitenlandse reizen. De mountainbikers komen uit de hogere sociale klasse en hebben een hoog subjectief inkomen. Daarnaast spenderen mountainbikers veel geld aan hun hobby. Ook een deel van de mountainbikers blijkt geïnteresseerd te zijn in reizen naar het buitenland. Ook vanuit duurzaam standpunt blijken de mountainbikers een interessante doelgroep te zijn. Mountainbikers vinden de natuur en de omgeving belangrijk en de sport heeft weinig effecten op de omgeving.

78


4.2 Kan Noorwegen beschouwd worden als een fietsparadijs? 4.2.1 Toerisme in Noorwegen Noorwegen wordt onderverdeeld in vijf toeristische regio’s, namelijk Østlandet, Fjord – Noorwegen, Zuid – Noorwegen, Trøndelag en Noord – Noorwegen. Iedere regio heeft een uniek landschap. Zo staat het Oosten van Noorwegen voornamelijk bekend om zijn vele nationale parken en hooggebergtes, terwijl het Zuiden bekend staat om de stranden en het Telemark-kanaal. Fjord - Noorwegen huisvest de belangrijkste USP van Noorwegen, namelijk de fjorden. Verder is Noord – Noorwegen bekend voor het arctisch landschap, de Noordkaap, de Lofoten en Spitsbergen. De minst bekende en minst toeristische regio is Trøndelag. De twee meest bezochte regio’s zijn Oost – Noorwegen en Fjord – Noorwegen. Fjord – Noorwegen is volgens het onderzoek van ASOMO (2007) de populairste regio voor het beoefenen van sporten. In 2012 werden meer internationale aankomsten genoteerd in Trøndelag en Zuid – Noorwegen. Bij de Belgische touroperators zijn de populairste regio’s Fjord – Noorwegen, Noord – Noorwegen en Oost – Noorwegen. Daarbij zijn de meeste rondreizen een combinatie van verschillende regio’s. Noorwegen is een aantrekkelijke toeristische bestemming met 7.896.772 overnachtingen door buitenlandse toeristen in 2012. Het aantal buitenlandse overnachtingen komt overeen met het aantal overnachtingen van 2011. Het merendeel van de Noorwegenreizigers is afkomstig uit Duitsland (20%), de rest van Europa (15%), Zweden (13%), Denemarken (10%) en Nederland (9%). Het toeristische landschap in Noorwegen heeft een aantal bijzonderheden kenmerken. Ten eerste is de belangrijkste accommodatievorm in Noorwegen het hotel. In 2012 vond 66% van alle commerciële overnachtingen plaats in hotels. Daarna volgen de verblijven in campings en vakantiehuisjes. Vanuit de Belgische markt is dit iets anders. De Belgische Scandinaviëreizigers verkiezen campings, huurwoningen en dan pas hotels. Ten tweede werd aan de hand van de gegevens van ‘Innovation Norway’ en ASOMO (2007) een profiel van de Noorwegenreiziger opgesteld. ASOMO (2007) stelde eerst en vooral vast dat de Noorwegenreiziger vastberaden is. De toerist weet duidelijk wat hij wil en waarom hij naar Noorwegen wil. De meeste buitenlandse toeristen in Noorwegen zijn op zoek naar avontuur, nieuwe ervaringen, actieve vakanties en unieke belevenissen. De favoriete activiteiten van internationale toeristen zijn sightseeing, het bezoeken van natuurlijke en culturele bezienswaardigheden. Ten derde is 93 % tevreden tot uiterst tevreden over hun reis in Noorwegen en uitte 91% positieve commentaren op het internet na hun reis naar Noorwegen. Ten slotte tonen de bestedingen van de toeristen in Noorwegen aan dat Noorwegen een dure bestemming is. Noorwegen trekt bijgevolg toeristen aan met enig kapitaal.

79


4.2.2 Mountainbiketoerisme in Noorwegen In de onderstaande alinea’s volgen enkele conclusies met betrekking tot mountainbiketoerisme in Noorwegen. Volgens Steve Casimiro (2009) is Noorwegen de ideale bestemming voor avontuurlijk toerisme. Het variërend landschap van Noorwegen biedt verschillende uitdagingen aan. Tijdens de laatste jaren steeg het avontuurlijk toerisme in Noorwegen gestaag. De oprichting van ‘Cyclists Welcome’ in 1998 zorgde ervoor dat Noorwegen zich als fiets – en mountainbikebestemming verder kon ontwikkelen. Deze organisatie geeft informatie omtrent fietsroutes, attracties, accommodatievormen, enzovoort. ‘Cyclists Welcome’ deelt ook labels uit aan fietsvriendelijke organisaties. Ook ‘Visit Norway’ schuift enkele regio’s voor mountainbiketoerisme naar voor. De betreffende regio’s zijn Telemark in Zuid – Noorwegen met onder andere het Hardangervidda hoog plateau, de Fjell & Fjord regio met onder andere de bekende Rallarvegen, de fjord – regio en Oppland. Noorwegen biedt dus verschillende mogelijkheden tot mountainbikevakanties aan. Iedere regio wordt gekenmerkt door een specifiek landschap met bijhorende parcours. Het grote aanbod aan verschillende gebieden zorgt ervoor dat Noorwegen een interessante bestemming voor mountainbiketoerisme kan zijn. De negatieve punten aan mountainbikereizen in Noorwegen zijn onder andere het klimaat. Het weer in Noorwegen is onvoorspelbaar en daarom is het als mountainbiker belangrijk om altijd goed uitgerust van start te gaan.

4.2.3 Conclusie De vraag ‘Kan Noorwegen beschouwd worden als een mountainbikeparadijs?’ kan gemakkelijk beantwoord worden. Het land heeft voldoende mogelijkheden tot mountainbikereizen. De verschillende geografische regio’s zorgen voor een afwisselend landschap, waarbij niet alleen ervaren mountainbikers, maar ook niet ervaren mountainbikers terecht kunnen. Beginnende mountainbikers kunnen een route uitstippelen langs het eerder vlakke Telemark – kanaal. Meer ervaren mountainbikers kunnen dan weer terecht in het hooggebergte van Oost – Noorwegen of de Fjord regio. De aanwezigheid van verschillende centra voor mountainbikereizen en de aanwezigheid van bike parcs bevordert de keuze voor Noorwegen als mountainbike bestemming. De organisatie ‘Cyclists Welcome’ biedt hier dan ook een meerwaarde.

80


4.3 Is er nog ruimte op de Belgische markt voor een Noorwegen?

mountainbikereis naar

Om op deze vraag te kunnen antwoorden, worden drie vragen gesteld, namelijk ‘Is er nog ruimte voor reizen naar Noorwegen’, ‘Is er nog ruimte voor mountainbikereizen?’ en ‘Is het aanbieden van een mountainbikereis in Noorwegen economisch interessant?’.

4.3.1 Is er nog ruimte voor reizen naar Noorwegen? Om te beginnen is Scandinavië eerder een kleine bestemming op de Belgische markt. Scandinavië is geen bestemming voor massatoerisme. Slechts een minderheid van de Belgische bevolking reist naar Scandinavië. Het marktaandeel van Scandinavië bedroeg in 2012 1 % van het totaal aantal reizen. Daarbij bevindt Scandinavië zich in de buurt van Groot – Brittannië en Kroatië. Niettemin is het marktaandeel van Scandinavië in België in stijgende lijn is. Sinds 2008 stijgt het marktaandeel van de Scandinavische landen gestaag. Opvallend is dat Scandinavië één van de enige landen is met een stijging van het aantal vakanties. Hieruit kan afgeleid worden dat Scandinavië zich momenteel in een groeifase bevindt. Binnen de Scandinavische landen is Noorwegen veruit de populairste bestemming. Vanuit dit opzicht is het interessant om een nieuwe reis naar Noorwegen aan te bieden. Ten tweede is ook het belangrijk om ook het profiel van de typische Scandinaviëreiziger te bekijken. Hier werd het socio-demografische profiel van de reiziger verder uitgediept en werd de link gelegd met het profiel van de mountainbiker. De reiziger naar Scandinavië is voornamelijk Vlaams en tussen de 25 en 44 jaar. Gezinnen zonder kinderen of kinderen ouder dan 16 jaar reizen het vaakst naar Scandinavië. Toeristen in Scandinavië komen voornamelijk uit de hoge of midden hoge sociale klasse (82,6%). Significant is vooral de gelijkenis tussen het profiel van de Scandinaviëreiziger en de mountainbiker. Tot slot worden de Scandinavië reizigers amper aangetrokken tot speciale promoties. Dit wijst erop dat Noorwegen een sterke aantrekkingskracht heeft op een bepaald type toerist. Ook het onderzoek van ASOMO (2007) ondersteunt dit idee. Vervolgens is Scandinavië voornamelijk een bestemming voor actieve vakanties in de natuur. De aanwezigheid van natuur is het belangrijkste motief om naar Scandinavië te reizen. Daarnaast reizen de Belgen naar Scandinavië om nieuwe en avontuurlijke ervaringen op te doen. Het beoefenen van sport in Scandinavië is dan ook één van de belangrijkste activiteiten. Wanneer deze twee belangrijkste motieven met elkaar verbonden worden kan geconcludeerd worden dat Scandinavië een goede bestemming is voor actieve vakanties, zoals bijvoorbeeld mountainbikereizen. Daarenboven zijn de motieven van de Scandinaviëreiziger gelijklopend met die van de mountainbikers. De mountainbikers zijn op zoek naar een parcours in een mooie omgeving. Daarbij willen ze graag nieuwe regio’s ontdekken. De mooie omgeving en het avontuurlijk aspect komen mooi samen in de verwachtingen van de mountainbikers. Tot slot kan geconstateerd worden dat de Belgische toeristische sector een sterk logiesmarktaandeel heeft. 32,1 % reserveert zijn hotel of vakantiewoning via het reisbureau of rechtstreeks bij de touroperator. De Belgische touroperators, die aanwezig zijn op Noorwegen, zijn voornamelijk avontuurlijke touroperators zoals 81


Anders Reizen, Bootz, Explorado, Joker, Kriskras en Te Voet. Deze reizen worden voornamelijk gekenmerkt door sportieve activiteiten als trekking, kano en mountainbike. Daarnaast zijn ook de specialisten een belangrijke groep touroperators op Scandinavië. De specialisten zijn Nordic Info, BBI Travel, North & Away en Gallia. Om af te sluiten kan een antwoord op de vraag ‘Is er nog ruimte voor een reis in Noorwegen?’ als volgt geformuleerd worden. Noorwegen is één van de weinige landen met een stijgend marktaandeel. Het land heeft als nu nog kleine bestemming zeker en vast potentieel. Daarnaast bestaat het merendeel van de reizen naar Noorwegen uit rondreizen en ligt de nadruk niet op avontuurlijke reizen. Het zou dus vanuit economisch standpunt interessant zijn om avontuurlijke reizen in Noorwegen te organiseren. De twee belangrijkste motieven voor de Belgen om naar Noorwegen te reizen zijn de mooie natuur en de mogelijkheden tot avontuur. Een combinatie van beide, is volgens mij interessant vanuit toeristisch oogpunt.

4.3.2 Is er nog ruimte voor mountainbikereizen? Het aanbod aan mountainbikereizen op de Belgische markt is eerder beperkt. Er zijn weinig touroperators, die zich toespitsen op mountainbikereizen. De twee grootste mountainbike – touroperators zijn Belgian Biking en El Camino Loco Bike Adventures. Andere touroperators die mountainbikereizen aanbieden werken voornamelijk à la carte of splitsen hun aanbod met bijvoorbeeld skireizen of surfvakanties. De populairste mountainbikebestemmingen binnen Europa zijn Turkije, Spanje en Duitsland. In Scandinavië worden tot op heden slechts twee mountainbikereizen aangeboden. Beide reizen vinden plaats in IJsland. De bestemmingen voor mountainbikereizen zijn eerder beperkt en mountainbikers met een interesse voor de Scandinavische landen hebben amper keuze. Daarnaast organiseren buitenlandse touroperators wel reizen naar Noorwegen. Zo bieden touroperators in Frankrijk, Engeland, Duitsland, Oostenrijk en Nederland wel mountainbikevakanties in Noorwegen aan. Naast de touroperatorproducten zijn er nog verschillende à la carte mogelijkheden. De meest populaire bestemmingen voor mountainbikereizen in Noorwegen zijn Oost – Noorwegen met onder andere de regio rond Mjosa en Lillehammer, het Hardangervidda gebied met de Rallarvegen en Fjord – Noorwegen met onder andere Romsdal en Andalsnes. Ook de downhillbestemming Hafjell blijkt populair bij de buitenlandse touroperators. Tot slot staafde ik mijn product bij sommige Belgische Touroperators. Het zijn vooral de Scandinavië specialisten, zoals North & Away en Nordic Info, en de mountainbiketouroperators, waaronder Guadal, die enthousiast zijn over het product. Volgens hen kan het product zeker aanslaan op de Belgische markt. North & Away liet me weten dat er af en toe vraag is naar een mountainbikereis in Noorwegen. Daarnaast dacht Benjamin Taeymans, zaakvoerder van North & Away, er reeds aan om de Rallarvegen op te nemen in het aanbod. Al is het aanbieden van mountainbikereizen een nicheproduct, toch is er zeker ruimte voor mountainbikereizen op de Belgische markt. Vandaag is het aanbod aan mountainbikereizen eerder beperkt. De mountainbikers vormen nochtans een interessante doelgroep voor het toerisme want de meesten zijn vermogend en hebben een verlangen om nieuwe regio’s te ontdekken. Daarnaast toon het 82


aanbod aan mountainbikereizen door buitenlandse touroperators dat er wel degelijk een markt is voor mountainbikereizen in Noorwegen. Ook de interesse van enkele Belgische touroperators is veel belovend.

Conclusie: Is het aanbieden van een mountainbikereis in Noorwegen economisch interessant? Eerst en vooral moet gezegd worden dat mountainbikereizen een nicheproduct is. Het product spreekt een beperkte doelgroep aan en trekt minder mensen aan dan bijvoorbeeld een strandvakantie in Spanje. Toch is er volgens mij nog ruimte op de Belgische markt om een mountainbikereis in Noorwegen aan te bieden De eerste reden waarom een mountainbikereis in Noorwegen potentieel heeft is de doelgroep. Het profiel van de Belgische mountainbiker komt vrij goed overeen met het profiel van de Scandinavië – reiziger. Beide reizigers komen uit een hoge sociale klasse en beschikken over een hoog inkomen. Onderzoek toonde reeds aan dat mountainbikers geïnteresseerd zijn om in de toekomst een reis naar het buitenland te ondernemen. Daarenboven zijn ook de socio-demongrafische kenmerken van beide doelgroepen gelijklopend. Zo zijn er bijvoorbeeld gelijkenissen in de leeftijd van beide reizigers en hun beroepsklasse. Daarnaast komt ook de interesse voor de natuur bij niet alleen de Scandinavië-reizigers maar ook bij de mountainbikers naar boven. De mountainbikers zijn dus een interessante doelgroep met een hoog vermogen. Daarnaast zijn de mountainbikers ook bereid om geld te spenderen aan hun hobby. Ook vanuit duurzaam standpunt hebben de mountainbikers potentieel. De sport heeft weinig negatieve invloeden op de omgeving en bewijst zich als duurzaam transportmiddel. Ten tweede heeft Noorwegen door zijn geografische structuur een waaier aan mogelijkheden om mountainbikereizen te organiseren. Er zijn zowel routes mogelijk voor beginnende mountainbikers als voor de meer ervaren mountainbikers. Daarnaast is de aanwezigheid van de relatief nieuwe bike parcs zeker een meerwaarde. Vervolgens heeft Noorwegen als bestemming nog groeimogelijkheden op de Belgische markt. Het land is één van de weinige Europese landen met een stijgend marktaandeel en heeft bijgevolg zeker potentieel. De huidige reizen doorheen Noorwegen bestaan voornamelijk uit klassieke rondreizen met veel natuur en culturele bezoeken. Door het grote aanbod aan mountainbikemogelijkheden zou het interessant zijn om avontuurlijke reizen in Noorwegen te organiseren. Daarenboven reizen de Belgen voornamelijk naar Noorwegen om van de mooie natuur te genieten en avontuurlijke ervaringen te beleven. Een combinatie van beide motieven kan bijzonder interessant zijn voor de toeristische markt. Momenteel biedt Nordic Info een avontuurlijke reis in Zweden aan, die volgens Katia De Vil aanslaat bij de reizigers. Een gelijkaardige reis in Noorwegen heeft dus zeker en vast potentieel. Als conclusie is Noorwegen volgens mij een ideale bestemming om mountainbikereizen te organiseren. Het voldoet aan de verschillende vereisten en de sport heeft een interessante doelgroep. Daarnaast toont ook de aanwezigheid van mountainbikereizen in het buitenland de toekomst mogelijkheden van het aanbieden van een mountainbikereis. Ook het geloof in het product van touroperators als North & Away, Nordic Info en Guadal bewijst dat een 83


mountainbikereis in Noorwegen potentieel heeft. De zaakvoerder van North & Away dacht er reeds aan om de Rallarvegen op te nemen in zijn aanbod.

84


Referentielijst About Rallarvegen. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari via http://www.rallarvegen.com/index.php?m=aboutrallarvegen&lang=en Biking and hiking for everyone: Geilo’s hiking and biking guide (brochure). (z.j.). Geilo: Geilo Turistinformasjon. Casimiro, S. (2009). Norway takes off. Geraadpleegd op 14 januari 2014 via http://adventure.nationalgeographic.com/2009/11/norway/steve-casimiro-text Cessford, G.R. (1995). Off-Road impacts of mountain bikes: A review and discussion. Wellington: Department of Conservation. Cessford, G.R. (1995). Off-road mountain biking: A profile of participants and their recreation setting and experience preferences. Wellington: Department of Conservation. Cycling in Rjukan. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari 2014 via http://www.visitrjukan.com/en/things-to-do/cycling Cycling in Hemsedal. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari 2014 via http://www.hemsedal.com/en/activities/summeractivities/biking--mountain-biking/ Cycling on Hardangervidda. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari via http://en.hardangervidda.com/See-and-Do/By-Bicycle/Cycling-on-Hardangervidda Cyclists Welcome. (z.j.). Geraadpleegd op 15 januari 2014 via http://www.cyclingnorway.no/en/ Hemsedal: Sykling/Biking/Fahrradfahren (brochure). (z.j.). Hemsedal: Hemsedal Turistkontor. Hemsedal Summer 2014 (brochure). (2014). Hemsedal: Hemsedal Turistkontor. Fjord – Noorwegen. (z.j.). Geraadpleegd op 6 januari via http://www.visitnorway.com/nl/bestemmingen/fjord-noorwegen/ Gayger, C. (2000). Tourism in Norway (Seminar Paper). University of Bergen, Scandinavian area studies – Geography. Ghesquière, R. (2006). Literaire Verbeelding: Een geschiedenis van de Europese literatuur en cultuur vanaf 1750. Leuven: Uitgeverij Acco. Ham, A., Butler, S. & Roddis, M. (2011). Norway. Victoria: Lonely Planet Publications Pty Ltd.

85


Jansen, P. (2004). Schade en overlast door mountainbikers: Perceptie of realiteit? Wageningen: Stichting Probos Marion, J.L. & Wimpey, J. (2007). Environmental impacts of Mountain Biking: Sciene review and Best Practices. In P. Webber (Red.), Managing Mountain biking: IMBA’s Guide to Providing Great Riding. Boulder: International Mountain Biking Association. Meurice, C. (red.). (2013). Lezersenquête 2013. Gembloux: Oversize sprl. Mountainbike (z.j.) Geraadpleegd op 22 februari 2014 via http://www.uci.ch/templates/BUILTINNOFRAMES/Template1/layout.asp?MenuId=MTY1OTk&LangId=1. Mountain bike trails in Norway. (z.j.). Geraadpleegd op 13 januari 2013 via http://www.visitnorway.com/en/what-to-do/active-holiday/cycling-innorway/mountain-biking-in-norway/ Mountain biking at Skeikampen resort. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/lillehammer/what-to-do-inlillehammer/mountain-biking-at-skeikampen-resort/ Mountain biking in the Fjell & Fjord region. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/the-fjell-fjord-region/what-todo/mountain-biking-in-the-fjell-fjord-region Mountain biking in Fjord Norway. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/fjord-norway/mountain-biking-in-fjordnorway/ Mountain biking in Hafjell. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/lillehammer/what-to-do-inlillehammer/mountain-biking-in-hafjell/ Mountain biking in Telemark. (z.j.). Geraadpleegd op 16 januari 2013 via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/telemark/what-to-do-intelemark/mountain-biking-in-telemark/ Mountain biking in Valdres. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/where-to-go/east/valdres/what-to-do-invaldres/mountain-biking-in-valdres/ Noord – Noorwegen. (z.j.). Geraadpleegd op 9 januari 2014 via http://www.visitnorway.com/nl/bestemmingen/noord-noorwegen/ Oost – Noorwegen. (z.j.). Geraadpleegd op 6 januari 2014 via http://www.visitnorway.com/nl/bestemmingen/oost-noorwegen/ Owen R. (Red.). (2014). The history of mountain biking. Bath: Future Publishing Ltd.

86


Oster, U.A. (z.j.) Die Geschichte der Nordlandreisen: Kaiser Wilhelm II. als Trendsetter. Geraadpleegd op 9 januari via http://www.damals.de/de/16/KaiserWilhelm-II.-als-Trendsetter.html?issue=189293&aid=189423&cp=1&action=showDetails Oxford dictionaries. (z.j.). Geraadpleegd op 24 februari 2014 via http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/suspension?q=suspension Practical information for cyclists. (z.j.). Geraadpleegd op 17 januari via http://www.visitnorway.com/en/what-to-do/active-holiday/cycling-innorway/practical-information-for-cyclists/ Press release. (2013). International tourism to continue robust growth in 2013. Geraadpleegd op 5 januari 2014 via http://media.unwto.org/press-release/2013-0128/international-tourism-continue-robust-growth-2013 Quinn, M. & Chernoff, G. (2010). Mountain biking: A review of the ecological effects. Calgary, Miistakis Institute. Scheerder, J., Lagae, W. & Boen, F. (2011). Vlaanderen fietst! Sociaalwetenschappelijk onderzoek naar de fietssportmarkt. Gent: Academia Press. Studie. (2007). Norway tourism perception. Bilbao: ASOMO Service Studie. (2012). Destination Norway: National strategy for the tourism industry. Oslo: Ministry of Trade and Industry Studie. (2013). Key figures for Norwegian travel and tourism 2012. Oslo: Innovation Norway. Studie. (2013). Reisgedrag van de Belgen in 2012. Assebroek – Brugge: WES vzw Svalastog, S. (2008) The main challenges Facing Leisure – Time Tourism in Norway. (Researchpaper). Lillehammer University College, Social Sciences. Telemark: Agent manual (brochure). (2013). Skien: Telemarkreiser al. Thackray, B. (2011). UCI press release: 4X, Cross country eliminator and enduro news. Geraadpleegd op 22 februari 2014 via http://archive.is/zS9gt#selection-547.0547.63 Thurston, E. & Reader, J. (2001). Research: Impacts of Experimentally Applied Mountain Biking and Hiking on Vegetation and Soil of a Deciduous Forest. Guelph: University of Guelph Department of Botany. TRAVEL PICTURES: Best & Worst Destinations Rated. (2009). Geraadpleegd op 6 januri 2014 via http://news.nationalgeographic.com/news/2009/10/photogalleries/best-traveldestinations-worst-pictures/index.html Trøndelag. (z.j.). Geraadpleegd op 8 januari 2014 via http://www.visitnorway.com/nl/bestemmingen/trondelag/

87


UCI. (z.j.). Geraadpleegd op 22 februari 2014 via http://www.uci.ch/templates/UCI/UCI3/layout.asp?MenuId=MTY4MzM&LangId=1. Van der Grift, E.A., Dirksen, J., Ottburg, F.G.W.A. & Pouwels, R.(2010). Recreatief medegebruik van ecoducten: effecten van het functioneren als faunapassage. Wageningen: Alterra Wageningen UR. Wöhrstein, T. (1998). Mountainbike und Umwelt. Ökologische Auswirkungen und Nutzungskonflikte. Saarbrücken-Dudweiler: Pirrot Gmbh. Zuid – Noorwegen. (z.j.). Geraadpleegd op 7 januari 2014 via http://www.visitnorway.com/nl/bestemmingen/zuid-noorwegen/

88


Bijlage Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3

Marktanalyse Noorwegen Marktanalyse mountainbikereizen Marktanalyse buurlanden

89


Bijlage 1: Marktanalyse Noorwegen

Aantal reizen in Noorwegen

AIDA Cruises

All Ways

Anders Reizen

1

2

1

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen

Regio

Noord-‐Noorwegen

Reisduur

8 dagen

16 en 11 dagen

8 dagen

Rondreis

2 Rondreizen

Rondreis

Individuele reis

2 Individuele reizen

Cruise vanuit inschepingshaven


Vliegtuig

Type reis: Reisgezelschap

Rondreis Verblijfvakantie Individuele reis Groepsreis

Transport naar de bestemming

Eigen wagen Vliegtuig Anders

Transport op de bestemming

Groepsreis

Eigen wagen Huurwagen Anders

Cruise

Cruise

Trein + Trekking

Hotel

Kayuit

Kayuit

Hytte

Accommodatievorm

Hotel Vakantiehuisjes Anders

90



Asteria Expeditions

Azamara Club Cruises

2

1

Noord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Regio

Reisduur

15 of 10 dagen

15 dagen

2 Rondreizen

Rondreis

Individuele Reis

Type reis:

Rondreis Verblijfvakantie

Reisgezelschap

Individuele reis Groepsreis

2 groepsreizen


Eigen wagen Vliegtuig

Vliegtuig


Eigen wagen Huurwagen

Anders


Anders

Trein + Ferry Cruise

Cruise

Hotel

Accommodatievorm

Hotel Vakantiehuisjes

Anders

Vakantiehuisje

Kayuit + Lavu Tent

Kayuit

91



BBI-‐Travel

Bootz

29

1

Fjord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen

Regio

Oost-‐Noorwegen

Reisduur

28, 25, 23, 21, 18, 17, 16, 15, 14, 12, 11, 8, 7, 6, 5 dagen

14 dagen

29 Rondreizen

Rondreis

Zuid-‐Noorwegen

Noord-‐Noorwegen

Type reis:


Groot aanbod vakantiewoningen op de website

Reisgezelschap


26 Individuele Reizen

3 Groepsreizen

Groepsreis

Eigen wagen

Vliegtuig

Vliegtuig



Anders

Cruise


Eigen wagen

Eigen wagen

Huurwagen

Huurwagen

Anders

Cruise + Trein + Bus

Openbaar vervoer

Hotel

Hotel

Accommodatievorm


Vakantiehuisjes

Anders

Kayuit

Hytte + Tent

92



Celebrity Cuises

Cocon Reizen

Compagnie du Ponant

1

2

1

Noord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Regio

Reisduur

13 dagen

15 dagen

10 dagen

Rondreis

2 Rondreizen

Rondreis

Individuele Reis

Individuele reis

Type reis:


Reisgezelschap

Individuele reis

2 Groepsreizen

Groepsreis



Vliegtuig


Anders




Anders

Cruise

Autocar + Trein + Ferry

Cruise

Hotel

Accommodatievorm

Hotel

Vakantiehuisjes

Anders

Kayuit

Kayuit

Kayuit

93



Costa Cruises

Cunard

De Meibloem

5

1

1

Regio

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Reisduur

12, 11, 8, 7 dagen

16 dagen

10 dagen

Type reis:

Rondreis

5 Rondreizen

Rondreis

Rondreis

Individuele reis

5 individuele reizen

Individuele reis

Groepsreis

Cruise

Cruise

Autocar

Groepsreis Transport naar de bestemming


Anders

Verblijfvakantie Reisgezelschap



Anders

Cruise

Cruise

Autocar + Cruise

Accommodatievorm


Anders

Kayuit

Kayuit

Hotel

Kayuit

94



Djoser

Explorado

Generaltour Liège Gallia

1

1

1

Noord-‐Noorwegen

Noord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

19

Regio

Zuid-‐Noorwegen

Reisduur

14 dagen

10 dagen

8 dagen

Rondreis

Rondreis

Rondreis

Groepsreis

Groepsreis

Groepsreis

Type reis:

Oost-‐Noorwegen Noord-‐Noorwegen 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7 dagen


18 Rondreizen 1 Citytrip Oslo

Reisgezelschap

Fjord-‐Noorwegen





Eigen wagen

Vliegtuig

Vliegtuig

Vliegtuig

Eigen wagen

Autocar/Trein

Trein/Bus

Autocar/Ferry

Hotel

Hotel

Hotel

Kayuit

Vliegtuig

Anders



Anders

Huurwagen Ferry + Trein

Accommodatievorm

Hotel

Vakantiehuisjes

Anders

Verblijf op boerderijen

95



Herman& Vandamme

Holland America Line

Hurtigruten

1

8

16

Noord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Regio

Noord-‐Noorwegen

Reisduur

13 dagen

22, 15 en 8 dagen

12, 11, 7 en 6 dagen

Rondreis

8 Rondreizen

16 Rondreizen



Type reis:

Rondreis Verblijfvakanti e

Reisgezelschap


Groepsreis

9 Groepsreizen


Eigen wagen

Vliegtuig

Autocar

Cruise vanuit inscheephaven

Luchthavenvervoer België

Autocar

Cruise

Ferry + Autocar

Hotel

Hotel

Kayuit

Vliegtuig Anders



Anders

Accommodatievorm


Anders

Kayuit

96



Ictam

Inforeizen

Joker

2

1

3

Noord-‐Noorwegen

Zuid-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Kriskras 2

Regio

Reisduur

Fjord-‐Noorwegen

Zuid-‐Noorwegen

Noord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen

7 dagen

12 dagen

17, 16 of 10 dagen

2 Rondreizen

Rondreis

3 Rondreizen

2 Groepsreizen

Groepsreis

3 Groepsreizen

Vliegtuig

Vliegtuig

Autocar

Huurwagen

Autocar

Huurwagen

21 dagen

Type reis:

Rondreis

2 Rondreizen



2 Groepsreizen



Anders



Autocar + Trein + Ferry

Anders

Ferry + Trekking + Trein Minibus

Accommodatievorm

Hotel

Hotel

Hotel

Hotel

Vakantiehuisjes

Anders

Kayuit

Kayuit + Hytte + Tent

Tent + Berghut

Minibus

97



MSC Cruises

Nordic Info

4

35

Fjord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen

Regio

Fjord-‐Noorwegen

Reisduur

14, 11, 10, 8 en 7 dagen

18, 17, 16, 15, 14, 13, 12 en 5 dagen

4 Rondreizen

35 Rondreizen

4 individuele reizen


Noord-‐Noorwegen Zuid-‐Noorwegen

Type reis:


Reisgezelschap


3 Groepsreizen





Anders



Anders

Eigen Wagen Huurwagen

Cruise

Trein + Ferry

Hotel

Accommodatievorm


Anders

Vakantiehuisje

Kayuit

Yurt

98


North & Away


Norwegian Cruise Line PAM Vermeulen

24

1

Zuid-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

1

Regio

Reisduur

Fjord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen Fjord-‐Noorwegen Trøndelag Noord-‐Noorwegen

17, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 8, 6, 5, 4 en 3 dagen

8 dagen

8 dagen

21 Rondreizen

Rondreis

Rondreis

Type reis:


3 Verblijfsvakanties

Reisgezelschap



Individuele reis

Groepsreis

7 Groepsreizen




Cruise

Anders

Autocar + Cruise


Eigen wagen

Eigen Wagen

Huurwagen

huurwagen

Anders

Cruise

Cruise

Hotel

Hotel

Autocar + Cruise

Accommodatievorm

Vakantiehuisjes

Vakantiehuisjes

Anders

Appartementen

Hotel

Kayuit

Kayuit

99



Quark Expeditions

Rantour

Reizen Patteeuw

2

2

5

Noord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Zuid-‐Noorwegen

Noord-‐Noorwegen

Regio

Reisduur

11, 9 dagen

16 en 15 dagen

14, 10, 8 dagen

Rondreizen

2 Rondreizen

5 Rondreizen

Individuele Reizen

2 Groepsreizen

5 Groepsreizen

Cruise

Autocar

Autocar

Cruise

Autocar + Cruise

Autocar + Ferry

Hotel

Hotel

Kayuit

Kayuit

Kayuit

Type reis:


Reisgezelschap




Anders



Anders

Accommodatievorm


Anders

100


Seaborn

Silversea

Te voet

Transeurope

1

1

3

Citytrip Oslo

Fjord-‐Noorwegen

Fjord-‐Noorwegen

Oost-‐Noorwegen

Oslo

Aantal reizen in Noorwegen Regio

Noord-‐Noorwegen

Reisduur

15 dagen

8 dagen

10 en 8 dagen

Trøndelag

Type reis:

Rondreis

Rondreis

Rondreis


Individuele reis


Citytrip

Individuele Reis

Individuele Reis

Individuele Reis

Eigen Wagen

Vliegtuig

Vliegtuig

Cruise

Cruise

2 Groepsreizen



Anders



Anders

Cruise

Cruise

Trekking

Accommodatievorm


Anders

Kayuit

Kayuit

Hotel

Hotel

Noorse boerderijen

101


Aantal reizen in Noorwegen Regio

VTB 2

Noord-‐Noorwegen

Reisduur

8 dagen

Type reis:

Rondreis

2 Rondreizen



2 Groepsreizen




Vliegtuig

Anders


Anders

Autocar + Trein

Accommodatievorm

Hotel

Hotel

Vakantiehuisjes

Anders

102


Bijlage 2: Marktanalyse mountainbikereizen

Aantal reizen

Belgian Biking

De Toerist Biking

11

1 + à la carte

België (Ardennen)

Spanje (Valencia)

Bestemmingen

Reisduur

Duitsland (Eifelgebied) Frankrijk (Opaalkust) Griekenland (Kreta) Kroatië (Istrië) Nederland (Heuvelland) Oostenrijk (Dolomieten) Oostenrijk / Italië / Zwitserland Spanje (Catalonië)

8, 5, 3 en 4 dagen

8 dagen

Rondreis

6

Verblijfsvakantie

5

1

Individuele reis

11

Type reis Reisgezelschap



Accommodatievorm

Eigen wagen

Vliegtuig

Vliegtuig

Mountainbike

Mountainbike

Anders


1

Mountainbike Anders Hotel

Transfer

Hotel

Hotel

Inbegrepen in 5 rondreizen

n.v.t

Mogelijk tijdens 4 reizen

n.v.t.

Inbegrepen tijdens 3 reizen

Inbegrepen

Aanwezig tijdens 2 reizen

Inbegrepen

Inbegrepen tijdens 1 reis

Begeleid

Tussen 80 en 24 km

Tussen 71 en 38

Anders Bagagevervoer

Fietsverhuur

Fietsenstalling

Technische assistentie + Onderhoud

Begeleid

Aantal km per dag

103


Hoogtemeters per dag

Belgian Biking

De Toerist Biking

Tussen 2100 en 400 hm

Onbekend

5 Routeboek + Kaart

n.v.t.

Routebeschrijving

Aanpassing a/d verschillende niveau's

9 GPS -‐ tracks Ja

Ja

Moutainbiken in grotten

Sightseeing

Andere activiteiten

Sightseeing

Andere

Zwemmen Welness + Massage

104


Aantal reizen

El Camino Loco Bike Adventure

Explore the Himalaya

11 + A la carte

4 + A la carta

België

Nepal (4)

Bestemmingen

Type reis

Ijsland Letland Nicaragua Spanje (4) USA Griekenland Verassingsbestemming

Rondreis

10, 9, 8, 3 dagen

22 of 19 dagen

11 Rondreizen

4 Rondreizen

Kan individueel vanaf 4 pax

11 Groepsreizen

4 Groepsreizen

Eigen wagen

Verblijfsvakantie Reisgezelschap Transport naar de bestemming

Individuele reis Groepsreis Eigen wagen Vliegtuig


Anders Mountainbike

Vliegtuig

Vliegtuig

Mountainbike

Mountainbike

Anders Accommodatievorm

Transfer

Hotel Anders

Bagagevervoer

Fietsverhuur

Fietsenstalling


Begeleid

Aantal km per dag

Hotel

Hotel Lodges

Inbegrepen

Inbegrepen

n.v.t.

Mogelijk

Inbegrepen

Inbegrepen

Inbegrepen

Onbekend

Begeleid

Begeleid

Onbekend

Onbekend

105



El Camino Loco Bike Adventure

Explore the Himalaya

Onbekend

Onbekend

GPS

n.v.t.

Routebeschrijving


Onbekend

Nee

Sightseeing

Sightseeing

Andere activiteiten

Sightseeing

Andere

106


Aantal reizen

Guadal

Like2bike

Flowtrackbike

3 + à la carte

5

5 + A la carte

Duitsland (1)

Turkije (5)

Duitsland (3)

Bestemmingen

Reisduur

Frankrijk (1) Luxemburg (1)

Luxemburg (1)

Portugal (1)

4 dagen

5-‐tal tochten per week

7, 5, 3 en 2 dagen

Type reis

Reisgezelschap

Rondreis Verblijfsvakantie Individuele reis Groepsreis


Verblijfsvakanties


Individuele Reis

3 Groepsreizen


Eigen wagen Vliegtuig Anders

Transport op de bestemming Accommodatievorm

Mountainbike Anders Hotel

Eigen wagen

Eigen wagen

Vliegtuig

Vliegtuig

Mountainbike

Mountainbike

Mountainbike

Hotel

Hotel

Hotel

Appartement

Jeugdherberg

Onbekend

n.v.t.

n.v.t.

Niet inbegrepen

Mogelijk

Mogelijk

Onbekend

Onbekend

Inbegrepen

Onbekend

Onbekend

Onbekend

Begeleid

Begeleid

Begeleid

Onbekend

Tussen 90 en 30 km

Tussen 78 en 35 km


5 Groepsreizen

Fietsverhuur

Fietsenstalling

Technische assistentie + Onderhoud Begeleid

Aantal km per dag

107



Guadal

Like2bike

Flowtrackbike

Onbekend

Onbekend

Tussen 2000 en 650 hm

Onbekend

n.v.t.

n.v.t.

Ja

Ja

Ja

Sightseeing

Sightseeing

Massage

Routebeschrijving

Aanpassing a/d verschillende niveaus Andere activiteiten

Sightseeing

Andere

Surf / Boatfishing initiatie Sightseeing

108


Aantal reizen

Fly and Bike

IJslandreizen

150

1

Cambodja (6)

IJsland (1)

Bestemmingen

Reisduur

Costa Rica (2) Cuba (2) India (9) Indonesië (2) Jordanië (5) Kenia / Tanzania (5) Laos (6) Laos / Thailand (3) Laos/Vietnam (1) Madagaskar (2) Marokko (4) Myanmar (11) Nepal (3) Sri Lanka (11) Thailand (15) Thailand/Cambodja (19) Thailand/Laos/Cambodja (3) Turkije (6) Vietnam (12) Vietnam/Cambodja/Thailand (12) Zuid -‐ Afrika (7)

17, 16, 14, 12, 11, 10, 9, 8 dagen

10 dagen

150 Rondreizen

1 Rondreis

150 Groepsreizen

1 Groepsreis

Vliegtuig

Vliegtuig

Mountainbike

Mountainbike

Trein

4x4 transfer

Type reis

Rondreis Verblijfsvakantie

Reisgezelschap Transport naar de bestemming

Individuele reis Groepsreis Eigen wagen Vliegtuig


Anders Mountainbike Anders

Accommodatievorm

Hotel

Boot Hotel

Anders

Hostel + Tenten + Boederijen

109


Bagagevervoer

Fietsverhuur

Inbegrepen

Inbegrepen

Fly and Bike

IJslandreizen

Inbegrepen

n.v.t.

Inbegrepen

Inbegrepen 4x4

Inbegrepen

Onbekend

Begeleid

Begeleid

Tussen 105 en 15 km

Tussen 62 en 25 km

Onbekend

Onbekend

n.v.t.

n.v.t.

Fietsenstalling


Begeleid

Aantal km per dag Hoogtemeters per dag

Routebeschrijving

Aanpassing a/d verschillende niveaus

Nee

Nee

Sightseeing

Sightseeing

Andere activiteiten

Sightseeing

Andere

110


Aantal Reizen

Joker 1

Kortweg Cycling Travel Stages + A la carte

Bestemmingen

Spanje (1)

Reisduur

9 dagen

Type reis

Reisgezelschap

Rondreis Verblijfsvakantie Individuele reis Groepsreis

1 rondreis

Accommodatievorm

1 Groepsreis

Vliegtuig

Vliegtuig

Mountainbike

Anders Mountainbike Anders Hotel

Hotel

Ingebrepen

Fietsverhuur

Inbegrepen

Begeleid

n.v.t.

Sightseeing

Andere

Nee

Andere activiteiten


Maximaal 65 km

Routebeschrijving

Aantal km per dag

Onbekend

Begeleid


n.v.t.

Fietsenstalling


Eigen wagen



Sightseeing

Zie http://www.joker.be/nl/mountainbike-‐reizen

111


Aantal Reizen

Thomas Cook Sportvakanties 2

Bestemmingen

Spanje (2)

Reisduur

5 dagen

Type reis

Reisgezelschap

Rondreis Verblijfsvakantie Individuele reis

1 Verblijfsvakantie 1 individuele reis



Vliegtuig

Anders

Eigen Wagen

Mountainbike

Mountainbike

Transport op de bestemming Accommodatievorm

Anders Hotel

Hotel

Anders Bagagevervoer Fietsverhuur

Inbegrepen

Inbegrepen

Fietsenstalling

Inbegrepen


Inbegrepen

Begeleid

Begeleid

Aantal km per dag Hoogtemeters per dag

Tussen 70 en 40 km Aangepast

Routebeschrijving

n.v.t.


Ja

Andere activiteiten

Sightseeing

Sightseeing

Andere

112


Bijlage 3: Marktanalyse buurlanden Vereningd Koninkrijk:

Keslotravel

Norwegian Wood Travel

Responsible Travel

Aantal reizen

à la carte

à la carte

7 + à la carte

Hardangervidda

Hafjell (bikepark)

Lofoten (3)

Regio

Rjukan

Noord- Noorwegen Rallarvegen Sunnhordland fjords Vesteralen

Reisduur

Reisgezelschap

n.v.t.

n.v.t.

9, 8 (3), 7, 5 en3 dagen

Individueel

Individueel

Individueel (5) Groepsreis (2)



Vliegtuig

Vliegtuig

Eigen vervoer

Onbekend

Onbekend

Mountainbike Ferry Trein

Accommodatievorm

Hotel

Onbekend

Hotel Guesthouse Cabin (Rorbus)

Bagagevervoer

Onbekend

Onbekend

Inbegrepen

Mogelijk

Onbekend

Mogelijk

Fietsenstalling

Onbekend

Onbekend

Onbekend

Technische assistentie

Onbekend

Onbekend

Onbekend

n.v.t.

Onbekend

Begeleid (2)

Aantal km per dag

Onbekend

Onbekend

Onbekend


Onbekend

Onbekend

Onbekend

Routebeschrijving

Onbekend

Onbekend

Onbekend

Andere activiteiten

Sightseeing

Onbekend

Sightseeing

Fietsverhuur

Begeleid

Andere

Lunchpakket

113


Vereningd Koninkrijk: Aantal reizen

Saddle Skeaddle à la arte

Regio

Reisduur

Reisgezelschap



Accommodatievorm

Bagagevervoer

Fietsverhuur

Fietsenstalling


Begeleid

Aantal km per dag


Routebeschrijving

Andere activiteiten

Andere

114


Frankrijk: Aantal reizen

Regio

Vacances à velo 5

Mjosa + Hammerstad - Oslo Mjosa + Hammerstad + Festal Aland + Oslo

Reisduur

Reisgezelschap



8, 7, 6, 5 en 4 dagen

Groepsreis

Vliegtuig

Mountainbike Privétransfer per bus

Accommodatievorm

Hotel Herberg

Bagagevervoer

Inbegrepen

Fietsverhuur

Inbegrepen

Fietsenstalling

Inbegrepen


Inbegrepen

Begeleid

Aantal km per dag


Routebeschrijving

Andere activiteiten

Nee

Tussen 35 en 25 km

Onbekend

Kaarten

Sauna / Vissen / Kano Zwemmen / bezoek Oslo

Andere

115


Duitsland + Oostenrijk

Bikefex

Rock my Trail

Yellow Travel

1

1

1

Romsdalen

Hafjell

Romsdalen

6 dagen

8 dagen

8 dagen

Groepsreis

Groepsreis

Groepsreis


Eigen vervoer

Touringcar

Eigen vervoer


Mountainbike

Mountainbike

Mountainbike

Transfers

Touringcar

Transfers

Guesthouse

Vakantiehuisje

Vakantiehuisje

n.a.t.

n.v.t.

n.v.t.

Fietsverhuur

Onbekend

Onbekend

Niet - Inbebrepen

Fietsenstalling

Inbegrepen

Inbegrepen

Inbegrepen


Onbekend

Onbekend

Onbekend

Ja

Ja

Ja

Aantal km per dag

Onbekend

Onbekend

Onbekend


Onbekend

Onbekend

Onbekend

Begeleid

Begeleid

Begeleid

Onbekend

Techniekcursus

Onbekend

All-in - formule Verblijfsvakantie

Verblijfvakantie Focus op DH

Verblijfsvakantie

Aantal reizen

Regio

Reisduur

Reisgezelschap

Accommodatievorm

Bagagevervoer

Begeleid

Routebeschrijving

Andere activiteiten Andere

116


117

Kan Noorwegen zich als bestemming voor mountainbikereizen profileren?

Recommend Documents