Kairos leidde Carla Windau op tot catechiste Pastoor Crutzen schreef boek over topmonument Kathedraalorgel wordt gerestaureerd

9

Jaargang 41 - september 2014

Kairos leidde Carla Windau op tot catechiste Pastoor Crutzen schreef boek over topmonument Kathedraalorgel wordt gerestaureerd

GEEF OM DE TOEKOMST Het Grootseminarie Rolduc blijft trouw werken aan de boodschap van de Rooms-Katholieke Kerk.

Nu 2 weken gratis!

dinsdag 27 mei 2014

NEDERLANDS DAGB

LAD 18°

dinsdag 27

18°

Relschopper-met-ee n-reden 5

22

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22


KINDEREN


Balilty beeld ap / Oded

▶ Jeruzalem gisteren tijdens zijn Israël In toespraken naar Jordanië, afgesloten reis refereerde paus en Betlehem, aan de Bijbel Franciscus veelvuldig als voor kinderen en nam het op en leven’. ‘teken van hoop AAN
DE
UITNODIGING
"IJ
ZIJN
VERRASSENDE
0ALESTIJNSE
VOORZITTER
!BBAS
EN
DE
)SRAÅ LISCHE
PRESIDENT
0ERES
OM
BIJ
HEM
IN
HET
6ATICAAN
TE
BIDDEN
OM
VREDE
LEGDE
PAUS
&RANCISCUS
ZONDAG
IN
"ETLEHEM
EEN
LINK
l/P
DEZE
GEBOORTEPLAATS
NAAR
*EZUSm
IS
GEBOREN
DE
6REDEVORST
PLAATS
WAAR


Gerhard Wilts  nd.nl/geloof

VOOR
DE
VAN
VANDAAG
lEEN
TEKEN
VAN
HOOP
EN
LE EEN
GRAADMETER
MAAT VEN
EN
TEVENS
DE
VAN
GEZINNEN
GEZONDHEID
SCHAPPIJ
EN
DE
HELE
WERELDm
ERAAN
DAT
MIS &RANCISCUS
HERINNERDE
BRUIK
DWANGARBEID
GEWELD
EN
MENSEN HUILEN
HANDEL
HET
HUILEN
SMOORT
VAN
MILJOENEN
HUN
MOEDERS
7ILLEN
KINDEREN
l-AAR
MODERNE
2ACHELSm
EN
MET
VOOR
HEN
ALS
ZORGEN
VOOR
WE
VOOR
KINDEREN
HEN
BIDDEN
/F
NEGEREN
WIJ
HEN
OMDAT
WE
HET
DRUK
HEBBEN
MET
ONZE
EIGEN
ZA KENm UIT
DE
6AAK
HAALDE
DE
ROOMS KATHOLIEKE
KERK VOORBEELDEN
LEIDER
SYMBOLISCHE
"IJBEL
AAN
)N
DE
(EILIG
'RAFKERK
IN
*ERU ZALEM
ERKENDE
HIJ
DAT
DE
WEG
NAAR
RELA +ERK
LANG
DE
/RTHODOXE
TIEHERSTEL
MET
van de Klaagmuur Rabinowitz, rabbijn af. door Shmuel gisteren gadegeslagen en Betlehem in Jeruzalem, Jordanië, Israël bidt bij de Klaagmuurpaus sloot zijn bezoek aan Paus Franciscus Israël. De plaatsen van en de heilige

"ELGIÅ
BETAALT
EEN
HOGE
PRIJS
VOOR
VERLIES
6LAAMS
"ELANG commentaar

Willeke nd.nl/cartoons

▶ Jeruzalem

Soest nd.nl/binnenland Aaldert van

#5
EN
3'0 #$!
VERLIEST
AAN


op 3

met …Door een lijstverbinding het CDA zijn behoudt ChristenUnie/SGP Europees Parlement. het vijfde zetel in

advertentie

Geslaagd! d. nd.nl/geslaagd

Origineel feliciteren?

verloren de christenin …Op de Biblebelt kiezers aan CU/SGP, Twente democraten veel D66 en VVD, maar Limburg aan op Annie Schreijer. stemde massaal

▶ Urk 6AN
DE

STEMMEN
DIE
DONDERDAG
OP
5RK
WERDEN
UITGEBRACHT
GING
MAAR
LIEFST

PROCENT
NAAR
DE
#HRISTEN5NIE 3'0 LIJST
6IJF
JAAR
GELEDEN
WAS
DAT
NOG

PROCENT
(ET
#$!
KELDERDE
IN
DEZE


DAAR
MET

PROCENT
VAN
DE
STEMMEN
NOG
STEEDS
MET
STIP
DE
GROOTSTE
MAAR
GEMEENTE
VAN

NAAR

PROCENT
$E
VERLIEST
WEL
EEN
PROCENTJE
TEN
OPZICHTE
066
VERLOOR
ER
ANDERHALF
PROCENT
EN
VAN

(ET
#$!
WINT
ER
EEN
HALF
PRO KWAM
UIT
OP

PROCENT
VAN
DE
STEM CENT
EN
BOVENDIEN
STEEG
DE
OPKOMST
IN
MEN
2IJSSEN (OLTEN
VAN

NAAR

PROCENT
(OEWEL
DE
BEWEGING
NERGENS
ZO
EX $E
OORZAAK
HET
l4WENTSE
STEMMENKA TREEM
WAS
IS
DEZE
UITSLAG
SYMBOLISCH
NONm
!NNIE
3CHREIJER 0IERIK
$E
NUM VOOR
DE
UITKOMST
VAN
DE
%UROPESE
VER MER

OP
DE
#$! LIJST
KREEG
LANDELIJK
KIEZINGEN
OP
DE
"IBLEBELT
)N
DE

GE BIJNA

VOORKEURSTEMMEN
EN
MEENTEN
WAAR
#HRISTEN5NIE3'0
DE
KOMT
RUIMSCHOOTS
OP
EIGEN
KRACHT
IN
GROOTSTE
WERD
WINT
DE
FRACTIE
STRUCTU HET
%UROPARLEMENT
4WEE
DERDE
VAN
DE
REEL
EEN
AANTAL
PROCENTEN
(ET
#$!
LE #$! STEMMEN
IN
2IJSSEN (OLTEN
GING
VERT
JUIST
VRIJWEL
OVERAL
EEN
AANTAL
PRO NAAR
DE
BOERIN
UIT
(ENGEVELDE

CENTEN
IN
pagina 2 ▶▶ vervolg op %R
IS
EEN
UITZONDERING
OP
DIT
BEELD
2IJSSEN (OLTEN
#HRISTEN5NIE3'0
IS


prijs € 1,40 zaterdag

In toespraken tijdens zijn gisteren afgesloten reis naar Jordanië, Israël en Betlehem, refereerde paus Franciscus veelvuldig aan de Bijbel en nam het op voor kinderen als ‘teken van hoop en leven’.

€ 2,10

dinsdag 27 mei 2014

NEDERLANDS DAGBLAD 18°

4

met MODE bijlage! Relschopper-met-een-reden 5

Op zoek naar het ware ‘ik hou van Holland’-gevoel 22

Gerhard Wilts nd.nl/geloof beeld ap / Oded Balilty

0AUS
NEEMT
HET
OP
VOOR
KINDEREN
▶ Jeruzalem In toespraken tijdens zijn gisteren afgesloten reis naar Jordanië, Israël en Betlehem, refereerde paus Franciscus veelvuldig aan de Bijbel en nam het op voor kinderen als ‘teken van hoop en leven’. "IJ
ZIJN
VERRASSENDE
UITNODIGING
AAN
DE
0ALESTIJNSE
VOORZITTER
!BBAS
EN
DE
)SRAÅ LISCHE
PRESIDENT
0ERES
OM
BIJ
HEM
IN
HET
6ATICAAN
TE
BIDDEN
OM
VREDE
LEGDE
PAUS
&RANCISCUS
ZONDAG
IN
"ETLEHEM
EEN
LINK
NAAR
*EZUSm
GEBOORTEPLAATS
l/P
DEZE
PLAATS
WAAR
DE
6REDEVORST
IS
GEBOREN
NODIG
IK
U
BEIDEN
UIT
VOOR
EEN
INTENS
GE BED
TOT
'OD
OM
VREDE
-IJN
HUIS
IN
HET
6ATICAAN
STAAT
OPEN
VOOR
ZOmN
BIDSTONDm $E
PAUS
VERBOND
TIJDENS
ZIJN
DRIEDAAGSE
lBEDEVAART
VAN
GEBEDm
NADRUKKELIJK
HET
CHRISTELIJK
GELOOF
MET
DE
BESCHERMING
VAN
KINDEREN
:OALS
HET
+IND
*EZUS
EEN
TEKEN
VAN
'OD
IS
ZO
ZIJN
DE
KINDEREN
VAN
VANDAAG
lEEN
TEKEN
VAN
HOOP
EN
LE VEN
EN
TEVENS
EEN
GRAADMETER
VOOR
DE
GEZONDHEID
VAN
GEZINNEN
DE
MAAT SCHAPPIJ
EN
DE
HELE
WERELDm
&RANCISCUS
HERINNERDE
ERAAN
DAT
MIS BRUIK
DWANGARBEID
GEWELD
EN
MENSEN HANDEL
HET
HUILEN
SMOORT
VAN
MILJOENEN
KINDEREN
l-AAR
HUN
MOEDERS
HUILEN
VOOR
HEN
ALS
MODERNE
2ACHELSm
7ILLEN
WE
VOOR
KINDEREN
ZORGEN
VOOR
EN
MET
HEN
BIDDEN
/F
NEGEREN
WIJ
HEN
OMDAT
WE
HET
DRUK
HEBBEN
MET
ONZE
EIGEN
ZA KENm 6AAK
HAALDE
DE
ROOMS KATHOLIEKE
KERK LEIDER
SYMBOLISCHE
VOORBEELDEN
UIT
DE
"IJBEL
AAN
)N
DE
(EILIG
'RAFKERK
IN
*ERU ZALEM
ERKENDE
HIJ
DAT
DE
WEG
NAAR
RELA TIEHERSTEL
MET
DE
/RTHODOXE
+ERK
LANG
IS
▶▶ vervolg op pagina 7

commentaar op 3

"IJ
ZIJN
VERRASSENDE
UITNODIGING
AAN
DE
0ALESTIJNSE
VOOR ZITTER
!BBAS
EN
D E
)SRAÅ LISCHE
PRESIDENT
0ERES
OM
BIJ
HE M
IN
HET
6ATICAAN
TE
BIDD EN
OM
VREDE
LEG &RANCISCUS
ZOND US
ZONDAG
IN
"ETLEHEM
DE
PAUS
EEN
LINK
NAAR
*EZUSm
GE GEBOORTEPLAATS
l/P
DEZE
PLAATS
WAAR
DE
6REDEVORST
IS
GEBOREN
NODIG
IK
U
BEIDE N
UIT
VOOR
EEN
IN TENS
GE BED
TOT
'OD
OM
VREDE
-IJN
HUI S
IN
HET
6ATICAAN
STAAT
O PEN
VOOR
ZOmN
BI P DSTONDm $E
PAUS
VERBOND
TIJDENS
ZIJN
DRIE DAAGSE
lBEDEVAART
VAN
GEBEDm
G NADRUKKELIJK
HET
CHRISTELIJK
GELOOF
GELOOF MET
DE
BESCHERMING
VAN
KINDEREN
:OALS
:O HET
+IND
*EZUS
EEN
TEKEN
VAN
'OD
IS
I ZO
ZIJN
DE
KINDEREN
VAN
VANDAAG
lEE N
TEKEN
VAN
HOO N P
EN
LE VEN
EN
TEVENS
EEN
EE GRAADMETER
VOOR
DE
GEZONDHEID
VAN
GEZINNEN
DE
MAAT SCHAPPIJ
EN
DE
H ELE
WERELDm
EL &RANCISCUS
HERINNERDE
HERINN ERAAN
DAT
MIS BRUIK
DWANGARB EID
GEWELD
EN
M EI ENSEN HANDEL
HET
HUILE N
SMOORT
VAN
MI N
S LJOENEN
KINDEREN
l-AAR
HUN
H MOEDERS
HUILEN
VOOR
HEN
ALS
MODERNE
MODE 2ACHELSm
7ILLEN
WE
VOOR
KINDEREN
ZORGEN
VOOR
EN
MET
HEN
BIDDEN
/F
NEGEREN
WIJ
HEN NEG
OMDAT
WE
HET
DRUK
HEB BEN
MET
ONZE
EI BEN GEN
ZA KENm 6AAK
HAALDE
DE
ROOMS KATHOLIEK ROOM E
KERK LEIDER
SYMBOLISCHE
VOORBEELDEN
UIT
DE
"IJBEL
AAN
)N
DE
(EILIG
'RAFKERK
(EI
IN
*ERU ZALEM
ERKENDE
H IJ
DAT
DE
WEG
NA IJ
DA AR
RELA TIEHERSTEL
MET
DE
/RTHODOXE
/R +ERK
LANG
IS
▶▶ ver vervolg r volg op pagina 7

"ELGIÅ
B " ELLG LG LGIÅ GIÅ
B IÅ BETAALT
EE E EEN
HOG E EN N
HO N
HOG
H OG GE
PRIJS
GE E VO V VOOR
VER OOR
V O O VE OR
VE VE LIES
6LLAA 6 6LAAMS
AMS A MS
" MS M S "ELANG " ccommentaa commen comme co om mm mmentaa m me en aa entaa ar op 3

Geslaagd G eslaa agd! Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen door Shmuel Rabinowitz, rabbijn van de Klaagmuur en de heilige plaatsen van Israël. De paus sloot zijn bezoek aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren af.

Willeke Aaldert van Soest nd.nl/binnenland

nd.nl/cartoons

#$! VERLIEST AAN #5 EN 3'0

Originee O Ori rigin neell felicitere fe fel elic iciite ere en?

Aaldert van Soest  nd.nl/binnenla

nd

…Door een lijstverbinding met ChristenUnie/SGP behoudt het CDA zijn vijfde zetel in het Europees Parlement.

…Op de Biblebelt verloren de christendemocraten veel kiezers aan CU/SGP, in Limburg aan D66 en VVD, maar Twente stemde massaal op Annie Schreijer.

▶ Urk 6AN
DE

STE MMEN
DIE
DOND ERDAG
OP
5RK
WERDEN
U ITGEBRACHT
GING
MAAR
LIEFST

PROCENT
NAAR
DE
#HRISTEN 5NIE 3'0 LIJST
6IJF
JAA R
GELEDEN
WAS
DA T
NOG

PROCENT
(ET
#$!
KELDERDE
IN
DEZE


GEMEENTE
VAN
 
NAAR

PROCEN T
$E
066
VERLOOR
ER
A NDERHALF
PROCEN T
EN
KWAM
UIT
OP

PROCENT
VAN
DE
S TEM MEN
(OEWEL
DE
BEWE GING
NERGENS
ZO
EX TREEM
WAS
IS
DE ZE
UITSLAG
SYMBO LISCH
VOOR
DE
UITKOMS T
VAN
DE
%UROPES E
VER KIEZINGEN
OP
DE
"IBLEBELT
)N
DE

GE MEENTEN
WAAR
# HRISTEN5NIE3'0
DE
GROOTSTE
WERD
W INT
DE
FRACTIE
STR UCTU REEL
EEN
AANTAL
P ROCENTEN
(ET
#$ !
LE VERT
JUIST
VRIJWE L
OVERAL
EEN
AAN TAL
PRO CENTEN
IN
%R
IS
EEN
UITZOND ERING
OP
DIT
BEEL D
2IJSSEN (OLTEN
#HRISTEN5NIE3' 0
IS


DAAR
MET

PRO CENT
VAN
DE
STEM MEN
NOG
STEEDS
MET
S TIP
DE
GROOTSTE
M AAR
VERLIEST
WEL
EEN
PROCENTJE
TEN
O PZICHTE
VAN

(ET
#$ !
WINT
ER
EEN
HA LF
PRO CENT
EN
BOVENDI EN
STEEG
DE
OPKO MST
IN
2IJSSEN (OLTEN
V AN

NAAR

PR OCENT
$E
OORZAAK
HET
l4WENTSE
STEMM ENKA NONm
!NNIE
3CHR EIJER 0IERIK
$E
N UM MER

OP
DE
#$ ! LIJST
KREEG
LAN DELIJK
BIJNA

VO ORKEURSTEMMEN
EN
KOMT
RUIMSCHOO TS
OP
EIGEN
KRACH T
IN
HET
%UROPARLEME NT
4WEE
DERDE
V AN
DE
#$! STEMMEN
I N
2IJSSEN (OLTEN
GING
NAAR
DE
BOERIN
U IT
(ENGEVELDE

▶▶ vervolg op pagina 2

Willeke nd.nl/cartoons

prijs € 1,40 zaterdag

€ 2,10

Maak nu gratis kennis met het Nederlands d l d D Dagblad. bl d N Natuurlijk t lijk h heb b jje di die 2 weken k ook voor niks toegang tot onze website, het archief, de digitale editie en de app. Ga naar nd.nl/2weken of bel 0342 411711

nd D

Geef om de boodschap steun de Paredis Stichting Vorming van priesters, kandidaten voor het priesterschap en permanent diaconaat

Paus Franciscus bidt bij de Klaagmuur in Jeruzalem, gadegeslagen en de heilige plaatsen van Israël. De paus door Shmuel Rabinowitz, sloot zijn bezoek rabbijn van aan Jordanië, Israël en Betlehem gisteren de Klaagmuur af.

#$!
VERLIEST
AAN
#5
EN
3'0

advertentie

nd.nl/gesla d. agd

"ELGIÅ
BETAALT
EEN
HOGE
PRIJS
VOOR
VERLIES
6LAAMS
"ELANG

beeld ap / Oded Balilty

0AUS
NEEMT
HET
O P
VOOR
KINDEREN


NODIG
IK
U
BEIDEN
UIT
VOOR
EEN
INTENS
GE BED
TOT
'OD
OM
VREDE
-IJN
HUIS
IN
HET
6ATICAAN
STAAT
OPEN
VOOR
ZOmN
BIDSTONDm HET
$E
PAUS
VERBOND
TIJDENS
ZIJN
DRIEDAAGSE
GEBEDm
NADRUKKELIJK
lBEDEVAART
VAN
MET
DE
BESCHERMING
CHRISTELIJK
GELOOF
HET
+IND
*EZUS
EEN
:OALS
VAN
KINDEREN
KINDEREN
IS
ZO
ZIJN
DE
TEKEN
VAN
'OD


IS
pagina 7 ▶▶ vervolg op

met MODE bijlage!

4

met MODE bijlage! hou van Holland’-gevoel het ware ‘ik Op zoek naar

5 Relschopper-met-een-reden

0AUS
NEEMT
HET
OP
VOOR

nd.nl/geloof Gerhard Wilts 

4

mei 2014

NEDERLANDS DAGBLAD

Om deze boodschap uit te kunnen dragen zijn goed opgeleide priesters nodig. Met uw steun maakt de Paredis Stichting nu en in de toekomst de opleiding van priesters en diakens in Rolduc mogelijk.

christelijk betrokken

Correspondentieadres Hoogstraat 7, 5954 AA Beesel Telefoon: 077 - 4742012 E-mail: [email protected] Website: www.paredis.nl Bankrelatie ING: NL77INGB 0002818327 ABNAMRO: NL95ABNA0481960228 t.n.v.: Paredis Stichting De Paredis Stichting is aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

inhoud Kairos, de catechistenopleiding van het bisdom Roermond, viert in deze dagen het 20 jarig bestaan. Voor ons aanleiding om Carla Windau, een van de 52 oud-cursisten die met een bisschoppelijke zending in Limburgse parochies of instellingen actief zijn, te portretteren. Om een indruk te geven wat Kairos in iemands eigen én voor het parochiële leven kan betekenen. Wat zij ten ten diepste probeert te doen omschrijft zij met “vanuit je hart met mensen bezig zijn”. Meer daarover vanaf pagina 10

1

Tot 21 september zijn in dit herdenkingsjaar niet minder dan drie, zeer bezoekwaardige exposities in Aken aan Karel de Grote gewijd. Zij worden binnen de Akense palts gehouden met als thema Macht, Kunst, Schatten. De curatoren tonen aan hand van de nieuwste onderzoeksresultaten aan hoe de staat en de maatschappij van de Karolingen functioneerden en presenteren culturele topstukken uit deze tijd. Aan deze stukken is onze achterpagina gewijd

20

13

Duiden, verbanden leggen, interpreteren zijn termen die in je hoofd opduiken na een uurtje of wat praten met pastoor Frans Crutzen. In de tegenwoordige tijd is hij pastoor van de parochies in Klimmen en Ransdaal. In de verleden tijd graaft hij. Heel soms letterlijk, heel vaak figuurlijk. Het laatst verrichte graafwerk levert binnenkort een boek op. Over de Remigiuskerk van Klimmen. Met daarin verrassende conclusies uit zijn archeologisch, dendrochronologisch, en diepgaande archief- en literatuuronderzoeken. Zijn conclusie: “De Remigiuskerk is een topmonument”

18

Enige maanden geleden werd wederom een Euregionale oecumenische conferentie georganiseerd door de gezamenlijke kerken in de Euregio. Dit met als thema: ‘de toekomst van de kerk - de kerk van de toekomst in de Euregio?’. Aalmoezenier Hub Vossen van de Dienst Kerk en Samenleving vat de opvattingen samen als het gaat over de manier waarop geloofsgemeenschappen toekomstig in de wereld moeten staan

Begin juli doorkruiste gouverneur Theo Bovens als stagiair bij de Dienst Kerk en Samenleving de provincie Limburg. Tijdens die dagenlange tocht bezocht hij tal van sociaal-maatschappelijke en diaconale projecten. Maar meer nog: op deze plekken voerde hij niet alleen gesprekken maar werkte hij ook daadwerkelijk mee met bewoners, gasten en vrijwilligers van al deze projecten. Zijn motivatie om deze stage te lopen omschrijft hij zelf: “Maar ik vind het ook belangrijk om, als gouverneur van alle Limburgers, ook eens een kijkje te nemen aan de kant van de maatschappij, waar volop aan die maatschappij meedoen echt niet zo vanzelfsprekend is”

Na jaren van voorbereiding en overleg start in september een grootscheepse restauratie van het orgel in de Sint-Christoffelkathedraal in Roermond. Het binnenwerk van het instrument wordt volledig gedemonteerd, vernieuwd en waar mogelijk gerenoveerd. Het project gaat ruim zeven ton kosten en zal meerdere jaren duren. Op 7 september wordt het instrument voor de voorlopig laatste keer bespeeld. Een overzicht van de plannen

28

22

En verder 4 Liturgische kalender 4 Kathedraalkalender 5 Kolom bisschop 6 Loewende Klokken 16 Kruisen en Kapellen in Limburg 21 Carolushuis 24 Geschiedenis bisdom Roermond 27 Geloof in de praktijk 30 Agenda’s bisschoppen 31 Puzzel

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

3

LITURGISCHE KALENDER ZONDAG 7 SEPTEMBER 2014 DRIEENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Ez.33,7-9 tussenzang : ps.95,1-2.6-9 tweede lezing : Rom.13,8-10 evangelie : Mt.18,15-20 MAANDAG 8 SEPTEMBER 2014 FEEST VAN MARIA GEBOORTE wit eerste lezing : Micha 5,1-4a of Rom.8,28-30 tussenzang : ps.13,6 evangelie : Mt.1,1-16.18-23 of 18-23 ZONDAG 14 SEPTEMBER 2014 FEEST VAN KRUISVERHEFFING rood eerste lezing : Num.21,4-9 tussenzang : ps.78,1-2.34-38 tweede lezing : Fil.2,6-11 evangelie : Joh.3,13-17 MAANDAG 15 SEPTEMBER 2014 GEDACHTENIS VAN DE HEILIGE MAAGD MARIA, MOEDER VAN SMARTEN

wit eerste lezing : Hebr.5,7-9 tussenzang : ps.31,2-6.15-16.20 ofwel Sequentie “Stabat Mater” (tekst na ‘gebed’) evangelie : Joh.19,25-27 of: Lc.2,33-35 ZONDAG 21 SEPTEMBER 2014 VIJFENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Jes.55,6-9 tussenzang : ps.145,2-3.8-9.17-18 tweede lezing : Fil.1,20c-24.27a evangelie : Mt.20,1-16a ZONDAG 28 SEPTEMBER 2014 ZESENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Ez.18,25-28 tussenzang : ps.25,4-9 tweede lezing : Fil.2,1-11 of 1-5 evangelie : Mt.21,28-32

4

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

MAANDAG 29 SEPTEMBER 2014 FEEST VAN DE HH. MICHAEL, GABRIEL EN RAFAEL, AARTSENGELEN wit eerste lezing : Dan.7,9-10.13-14 of Apok.12,7-12a tussenzang : ps.138,1-5 evangelie : Joh.1,47-51

Kathedraalkalender

H. Missen Zaterdags om 17.30 uur en zondags om 11.30 uur. Openstelling kerk De kathedraal is dagelijks geopend van 14 tot 17 uur.

WOENSDAG 1 OKTOBER 2014 GEDACHTENIS VAN DE H. TERESIA VAN HET KIND JEZUS. MAAGD EN KERKLERARES wit eerste lezing : Job 9,1-12,.14-16 tussenzang : ps.88,10b-15 evangelie : Lc.9,57-62 DONDERDAG 2 OKTOBER 2014 GEDACHTENIS VAN DE HH. ENGELBEWAARDERS wit eerste lezing : Ex.23,20-23a tussenzang    : ps.91,1-6.10-11 evangelie     : Mt.18,1-5.10

ZATERDAG 4 OKTOBER 2014 GEDACHTENIS VAN DE H. FRANCISCUS VAN ASSISI wit eerste lezing : Job 42,1-3.5-6.12-17 tussenzang : ps.119,66.71.75.91.125.130 evangelie : Lc.10,17-24 ZONDAG 5 OKTOBER 2014 ZEVENENTWINTIGSTE ZONDAG DOOR HET JAAR groen eerste lezing : Jes.5,1-7 tussenzang : ps.80,9.12-16.19-20 tweede lezing : Fil.4,6-9 evangelie : Mt.21,33-43

Torenbeklimming Elke zaterdag om 14.30 uur en 15.30 uur (entree: € 2,50 per persoon). In de komende weken vinden in de SintChristoffelkathedraal te Roermond de volgende bijzondere vieringen of activiteiten plaats: Zondag 7 september 11.30 uur Eucharistieviering met vocale medewerking van de schola Sancti Christofori en met muzikale medewerking van organist Jean Pierre Steijvers die tijdens deze viering voor de laatste maal het grote orgel van de kathedraal bespeelt, dat daarna voor meerdere jaren wegens een grootscheepse restauratie zal zwijgen. Donderdag 11 september 18.00 uur Nightfever: evangelisatieviering in en om de kathedraal (tot 21 uur) Zaterdag 13 september 14.00 uur Light-time: evangelisatieviering in het Mariakoor van de kerk met onder meer eucharistische uitstelling. Zondag 21 september 11.30 uur Eucharistieviering met vocale medewerking van de Schola Cantorum van het Ward Instituut en de vrouwenschola Choeur Gregorian de Paris, bij gelegenheid van het 50-jarig bestaan van eerstgenoemde schola. Zaterdag 4 oktober 18.30 uur Pontificale eucharistieviering door hulpbisschop Everard de Jong met vocale medewerking van een gelegenheidskoor bij gelegenheid van de aansluitende fakkelbidtocht naar het Mariabedevaartsoord Kapel in ‘t Zand (let op: geen H. Mis om half zes). Rondleidingen op afspraak Parochiegroepen die graag een op de interesses van de groep gerichte rondleiding door de kathedraal zouden willen hebben, kunnen daartoe contact opnemen met persdienst@ bisdom-roermond.nl Website Kijk ook eens op www.kathedraal-roermond.nl

COLOFON De Sleutel Maandelijks magazine over geloof en leven.

SUSTEREN

Uitgave Kerkelijke Stichting Verkondiging van het bisdom Roermond. Verschijnt 11 maal per jaar. Een (post)abonnement kost € 29,00 per jaar

Het is dit jaar 1300 jaar geleden dat Pepijn van Herstal en zijn vrouw Plectrudis kerk en klooster in Susteren schonken aan bisschop Willibrord.

Redactie Frans van Galen (hoofdredacteur) Gijsbrecht Dieteren Redactiemedewerkers Drs. Ton Storcken sma (Missie) Drs. Hub Vossen (Kerk en Samenleving) Drs. Francis Keyers (Psychologie en Levensbeschouwing) Dr. Paul Hamans (Geschiedenis) Matheu Bemelmans (Kruisen en Kapellen in Limburg) Redactieadres Neerstraat 49, 6041 KB Roermond; tel. 0475-386821; fax 0475-386847 e-mail: [email protected] Vormgeving en druk Drukkerij Hub. Tonnaer b.v. Kelpen-Oler Administratie/Abonnementen De Sleutel Postbus 470, 6040 AL Roermond tel. 0475-386860; fax 0475-386850 e-mail: [email protected] Foto’s Foto-archief bisdom Roermond Redactiemedewerkers De Sleutel Advertenties Borgerpark Media Vlodropperweg 62 Postbus 8027, 6060 AA Posterholt tel. 0475-711 362 e-mail: [email protected] www.borgerparkmedia.nl Een abonnement kan elk moment ingaan en wordt automatisch verlengd, tenzij vier weken voor het einde van een kalenderjaar wordt opgezegd. Ter voldoening van het abonnementsgeld wordt u automatisch een acceptgirokaart toegezonden. Adreswijzigingen gaarne vier weken van tevoren met vermelding van het oude en nieuwe adres of door middel van gewijzigde adresband.

Dat betekent dat zeker sinds die tijd de mensen in die streek Jezus Christus en zijn evangelie hebben leren kennen en wilden leven met Hem als richtsnoer. Dezer dagen vindt in Susteren de zevenjaarlijkse Heiligdomsvaart plaats. Met feestelijke liturgie, met een tocht door Susteren, waarin de relieken van de Susterse heiligen worden getoond en meegedragen en met een openluchtspel. In dat spel komt elke keer aan de orde: waarom de heidenen die Jezus niet kenden Zijn weg naar God zouden aannemen. Een groot gezelschap uit de Susterse bevolking neemt elke zeven jaar deel aan dat spel en van generatie op generatie wordt zo een fundamentele catechese doorgegeven. Immers zijn de vragen van de mensen die indertijd Willibrord ontmoetten, niet erg gelijkend op de vragen van de mensen van alle tijden: “Waar kom ik vandaan en waar ga ik naar toe?”, en “Hoe moet ik leven?”. Het is mijn vaste overtuiging, dat zolang als er mensen zullen leven op aarde, er altijd mensen zullen zijn die voor het antwoord op deze vragen Jezus Christus zullen noemen en belijden als “dé Weg, dé Waarheid en hét Leven.” Soms zullen ze die naam noemen vol vertrouwen en kracht, wellicht wat triomfantelijk. Soms eerder met tranen van de hoop.

© IBR ISSN 0167-3610 

Het bisdom Roermond is via het internet te bezoeken op het adres: www.bisdom-roermond.nl www.de-sleutel.nl

+ Frans Wiertz, bisschop van Roermond

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

5

Loewende Klokken BIJDRAGEN MATHEU BEMELMANS, GIJSBRECHT DIETEREN EN FRANS VAN GALEN

‘Nacht zonder dak’ ludiek en diaconaal In de nacht van vrijdag 4 juli op zaterdag 5 juli werd in Venray de ‘Nacht zonder dak’ - afgekort NZD - gehouden. Jongerengroep CONNECT uit die plaats organiseerde voor de tienergroep Rock Solid een ludieke actie met als doel geld inzamelen voor de stichting TEAR. Dit alles vond onder grote belangstelling plaats in de achtertuin van de Paterskerk. De Nacht zonder dak is enerzijds een leuke activiteit, maar anderzijds ook een diaconale actie. De tieners sliepen namelijk een nacht in een zelfgebouwd krot en lieten zich daarbij sponsoren. Het geld dat ze bij elkaar brachten, komt dit keer ten goede aan de stichting TEAR. TEAR is de afkorting van TEgen ARmoede. Zij heeft als doel het financieel mogelijk maken van straatwerk in verschillende steden in de wereld, zoals Rio, Nairobi en Mumbai. Soberheid troef voor het goede doel

Wat de Nacht zonder dak inhield? De tieners mochten in de tuin van de Venrayse Paterskerk dus hun krotten bouwen. Velen slaagden erin om bijna ‘luxe’ verblijven van karton en

Proberen om een ‘luxe’ krot te bouwen…

plastic te maken. De activiteit stond verder in het teken van soberheid. Zo was er een sobere maaltijd van rijst, bonen, brood en water. De mobieltjes hadden velen thuis gelaten, maar ze verzaakten ook aan de chips en frisdrank. Het uitgespaarde geld werd door de tieners geschonken aan het goede doel. Daarvoor € 1000, - bijeen brengen was het streven. Door sponsoring en spullen verkoop is het de tieners gelukt om een mooi eindbedrag van €922, - bij elkaar te brengen. Een prachtige prestatie! Dit initiatief werd mede ontwikkeld vanuit het project M25 de naam M25 komt van Mattheüs 25 - dat momenteel door Ellen Custers vanuit het bisdom Roermond gedragen wordt. M25 is een project dat jongeren tussen 12 en 18 jaar uitdaagt en ondersteunt om zich in te zetten voor de zwakkeren en kwetsbaren in de samenleving die best een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Meer info: www.mtwentyfive.nl

Prins Jaime bezocht bisschop Wiertz Prins Jaime de Bourbon de Parme heeft onlangs een bezoek gebracht aan bisschop Frans Wiertz. Deze ontving hem in het Bisschopshuis te Roermond. Jaime werd in februari benoemd tot Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel. Het bezoek betrof dan ook een kennismaking van de nieuwe ambassadeur met de bisschop. Prins Jaime (41) is de tweede zoon en het derde kind van prinses Irene. Hij werd in juli door zijn neef, koning Willem-Alexander tot ambassadeur beëdigd. De ambassadeur gaat met zijn gezin wonen in Rome. Hij is sinds vorig jaar gehuwd met de Hongaarse Viktória Cservenyák. Ze hebben een dochter, prinses Zita, die in februari geboren werd.

6

DE SLEUTEL SEPTEMBER 2014

Bisschop Wiertz begroet de nieuwe ambassadeur bij de Heilige Stoel (foto bisdom Roermond)

Loewende Klokken Landricuskerk verheven tot bedevaartskerk Al sinds vele jaren komen regelmatig pelgrims uit het binnen- en buitenland naar Echt om de heilige karmelietes Edith Stein (Zuster Theresia Benedicta a Cruce) te vereren. In het klooster van de Karmelietessen in de Bovenstestraat 48 leiden de zusters daar nog altijd hetzelfde verborgen gebeds- en offerleven dat ook het levensideaal was van deze heilige. Om dit intense gebedsleven zo min mogelijk te verstoren, vinden de heilige missen voor de pelgrims uitsluitend plaats in de Landricuskerk, waar zich als een kostbare relikwie Edith’s koormantel bevindt en natuurlijk ook het prachtige Edith Stein drieluik. Op aanvraag van pastoor Kanke heeft de Congregatie voor de Eredienst in Rome een bijzonder privilege verleend: het misformulier van de heilige Edith Stein mag voortaan (alleen in de Landricuskerk!) op alle gewone liturgische dagen gebruikt worden als zogenaamde Votiefmis voor de pelgrims. Daarmee is deze kerk verheven tot bedevaartskerk van internationale betekenis. Het bisdom RoerPastoor Kanke hangt de officiële oorkonde op, waarmee de Landricuskerk verheven mond heeft er vanaf nu officieel een nieuwe bedewordt tot bedevaartkerk ter ere van de Heilige Edith Stein vaartplaats bij. (foto Stichting Dr. Edith Stein) Meer informatie: www.edithstein.nl

Word vriend van Klein Lourdes Veel mensen die naar Lourdes zijn geweest, zijn er door geraakt. Geraakt door het gezamenlijke geloof van mensen, geraakt door de blijdschap van de mensen. Geraakt door de processies, de vieringen en de kaarsen, geraakt door de grot en Maria. Zo is het nu maar zo was het ook voor pastoor Maessen die in 1870 al naar De bedevaartplaats “Klein Lourdes” is Lourdes ging, slechts 12 er voor iedereen… jaar na de verschijnin(foto bisdom Roermond) gen van Maria aan Bernadette. Hij wilde dit graag over brengen naar de mensen hier in Nederland, opdat zij dit ook mochten ervaren. Want hij begreep heel goed, dat zeker in die tijd, mensen moeilijk even deze reis konden

maken. Daarom is hij in 1874 begonnen met de verering van Onze Lieve Vrouw van Lourdes in Tienray. Heel snel daarna, in 1877, kreeg Tienray van Paus Pius IX de eretitel van “Klein-Lourdes” en werd het een druk bezochte bedevaartplaats. En is dat nog gezien de ongeveer 30.000 kaarsjes die ieder jaar bij Maria worden aangestoken. De bedevaartplaats “Klein Lourdes” is er voor iedereen en dat moet net zoals in het grote Lourdes zo blijven. Om die verbintenis met Lourdes maar ook met Klein Lourdes te versterken én de toekomst van de bedevaartplaats veilig te stellen, is de tegenwoordige parochieherder pastoor Verheggen een groep “Vrienden van Klein-Lourdes” gestart. Deze groep “vrienden” worden op de hoogte gehouden van het reilen en zeilen van Tienray als bedevaartplaats. Verder zijn er speciale vieringen en bijeenkomsten voor hen en worden er speciale acties en aanbiedingen gedaan. Zij bouwen zelf dan ook mee aan de toekomst van deze bijzondere bedevaartsplaats. Dit initiatief berust op een donateurschap waar iedereen aan mee kan doen. Vanaf 25 euro per jaar wordt u al “Vriend van Klein Lourdes”. Meer info en aanmelden kan via de website: www.kleinlourdes.nl

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

7

Loewende Klokken Bisschop ontmoet boeren

8

‘Het overdragen van een boerenbedrijf naar een volgende generatie is niet altijd makkelijk. Jongeren hebben soms andere ideeën of willen dingen op hun eigen manier doen. Dit kan wel eens tot conflicten leiden. Maar dit mag nooit aanleiding zijn om de draad met die nieuwe generatie door te knippen. Er moet altijd ruimte blijven voor contact.” Dat zei bisschop Frans Wiertz onlangs bij een bezoek aan leden van de Limburgse Land- en Tuinbouwbond in Eys. De bijeenkomsten voor oudere leden van de LLTB zijn ook bedoeld om met elkaar te praten over het overdragen van het boerenbedrijf en een zinvolle besteding van je tijd daarna. Want, zoals voorzitter Elly Roebroek van de LLTB het samenvatte: “Boer zijn is een manier van leven.” In een korte toespraak tegen de aanwezige boeren en tuinders merkte bisschop Wiertz op dat de problemen bij het overdragen naar een volgende generatie niet alleen in de agrarische sec-

tor speelt, maar ook in de Kerk. “Het is niet gemakkelijk om het geloof over te dragen. Maar gelukkig hebben we met paus Franciscus iemand die op een heel naEr was ook tijd voor een persoonlijk tuurlijke manier het goede gesprek (foto bisdom Roermond) voorbeeld geeft door met iedereen in gesprek te gaan en altijd aandacht te vragen voor de armen en de zwakkeren.” Of het nu om een boerenbedrijf of om het geloof gaat, de beste manier om jonge generaties te enthousiasmeren, is volgens de bisschop “door aandacht voor mensen te hebben en je hart te laten spreken.” Het bezoek van bisschop Wiertz aan de ledenbijeenkomst van de LLTB vond plaats in het kader van een reeks pastorale werkbezoeken die hij aflegt bij diaconale projecten in Limburg.

Onderscheiding

Christoffelroute

Maria en Ad Gijzels uit Susteren hebben onlangs het feit herdacht dat ze veertig jaar geleden in het huwelijksbootje stapten. Het heugelijk feit zelf hebben ze op zondag 29 juni jl. gevierd met een eucharistieviering met familie en vrienden. Deze viering werd vond plaats in de Kapel van De Zusters van het Kostbaar Bloed in Sittard en werd muzikaal opgeluisterd door de Schola Cantorum Sanctus Michael o.l.v. Ad Gijzels zelf. Voorts waren beide dochters Mieke (viool) en Cecile (sopraan) samen met vader Ad (orgel) verantwoordelijk voor de muzikale omlijsting van dit huwelijksjubileum. Natuurlijk hebben de cadeaus voor het echtpaar niet ontbroken, maar Ad Gijzels zelf kreeg nog een bijzonder cadeau uit handen van voorzitter Antoine Jacobs van de Schola Cantorum Sanctus Michael. De Schola staat sinds de oprichting onder de bezielende, muzikale leiding van Ad Gijzels. Echter, de staat van dienst op muzikaal gebied van Gijzels is dermate groot als o.a. organist en dirigent op het gebied van de liturgie, dat de St. Gregoriusvereniging in het Bisdom Roermond hem het Ereteken voor BijAd Gijzels ontving het zondere Verdiensten heeft toegekend. Ereteken voor Bijzon- Maar niet alleen op liturgisch gebied dere Verdiensten van heeft Gijzels zijn sporen verdiend. Ook de Gregoriusvereniging als docent en cultuurambassadeur is hij (foto Schola Cantorum betrokken bij tal van projecten op loSanctus Michael) kaal, regionaal en provinciaal gebied. Voor Ad Gijzels is muziek vanzelfsprekend, maar hij is zich bewust dat het allemaal niet mogelijk is zonder de steun van zijn vrouw Maria.

De vorig jaar door pastoor Huub van Horne uitgestippelde en beschreven cultuurhistorische wandelroute van ruim acht kilometer die Blitterswijck en Wellerlooi met elkaar verbindt via een fiets- en voetveer is sinds 24 juli bewegwijzerd en van informatieborden voorzien. Het startpunt van de Christoffelroute is bij het Mariabeeld op het grasperk bij de zuidkant van de kerk O.L.Vr. Geboorte te Blitterswijck met muren uit de 15e eeuw. In de tuin van de pastorie en bij de St. Annakapel die vijf- Een van de informatieborden van de Christoffelroute (foto parochie honderd jaar geleden geBlitterswijck) sticht werd door Dirk van Blitterswijck en Jutta van Appeltern is een informatiebord geplaatst met een korte beschrijving van vijftien gedenkwaardige plekken en een luchtfoto waarop de route is ingetekend. In Wellerlooi staat het infobord bij de voormalige noodkerk aan de Rijksweg. Op die plek stond de oude St. Catharinakapel, voor het eerst vermeld in 1669. Van 1888 tot 1944 heeft er de neogothische kerk gestaan. Op de bewegwijzeringsborden staat een afbeelding van Christoffel en een pijl die de richting aangeeft. Eenvoudige blauwwitte markeringen zijn aangebracht op palen. De route die o.a. langs de kasteelruïne in Blitterswijck gaat en in Wellerlooi voor een deel door de Maasduinen loopt staat ook op de site www.parochie-blitterswijck.nl

DE SLEUTEL SEPTEMBER 2014

Loewende Klokken

Bisschop Wiertz zegende de nieuwe ramen

De bisschop feliciteert Renske Wijshoff met de ingebruikname van de ramen, samen met gouverneur Theo Bovens (midden) en burgemeester Peter Cammaert

Nieuwe ramen kathedraal onthuld “Ook vandaag mogen we weer twee ramen in gebruik nemen. Het is misschien vreemd om dat zo te zeggen, maar die uitdrukking ‘in gebruik nemen’ past prima bij de bedoeling van de afbeeldingen. Gebrandschilderde ramen zijn immers meer dan alleen maar kunstvoorwerpen. Het zijn gebruiksvoorwerpen, hulpmiddelen om ons geloof beter te begrijpen, tot ons door te laten dringen. Kerkramen zijn als het ware een Bijbel voor nieuwsgierigen, een instrument om het geloof over te dragen, voorbeelden van visuele catechese.” Dat zei bisschop Frans Wiertz op 17 augustus bij de onthulling van twee nieuwe gebrandschilderde ramen in de kathedraal van Roermond. De twee ramen zijn van de hand van de Franse kunstenaar Jean Paul Raymond. De ramen vervaardigd door atelier Flos uit Steyl - sluiten qua kleur en vorm aan op twee in 2010 door hem gemaakte en geplaatste ramen. Dankzij een fikse gift van een particuliere schenkster: mr. dr. Renske Wijshoff-Vogelzang konden ze gerealiseerd worden. Bij de onthulling en voorafgaande eucharistieviering waren honderden gasten op uitnodiging van de schenkster aanwezig. Onder hen onder meer gouverneur Theo Bovens, commissaris van de koning in de provincie Limburg, burgemeester Peter Cammaert van Roermond en vanuit het Vaticaan curieprelaat mgr. Karel Kasteel.

De twee nieuwe ramen combineren twee thema’s. Gezien de plaats van de ramen is het eerste thema de doop. Daarom toont het linkerraam een artistieke weergave van de doopvont die in de doopkapel, juist vóór het raam, staat. Vanaf het doopsel gaat iedere christen zijn levensweg. Het tweede thema, een wens van de schenkster van de ramen, is de pelgrimstocht naar de heilige apostel Jacobus de Meerdere in Santiago de Compostela. De mens uit het doopbekken verandert in het rechterraam in een pelgrim, voorzien van kruis en Jacobusschelp. Hij loopt op de pelgrimsweg onder het teken en de bescherming van het kruis. Het samenvattend thema van beide ramen is dan ook: ieders levensloop, een pelgrimstocht. De nieuwe ramen die de kathedraal in de voorbije jaren rijk is geworden, werden mogelijk dankzij giften van stichtingen, particulieren en bedrijven. “Vanaf vandaag heeft deze kathedraal weer dertig gebrandschilderde ramen en is daardoor geworden tot een staalkaart van glasschilderkunst van maar liefst negen glazeniers,” aldus de projectleider van de stichting Renovatie Kathedraal Roermond, Jac Wijnands. Hij sprak de hoop uit dat “de acht plekken waar nu nog wit glas in zit, ook binnen afzienbare tijd in vele kleuren mogen stralen.”

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

9

KAIROS

Wat doet oud-Kairoscursiste Carla Windau in de praktijk?

‘Vanuit je hart met mensen bezig zijn’ Kairos, de catechistenopleiding van het bisdom Roermond viert in deze dagen het 20 jarig bestaan. Voor ons aanleiding om Carla Windau, een van de 52 oud-cursisten die met een bisschoppelijke zending in Limburgse parochies of instellingen

… ik voelde een diepe innerlijke rust in mij ontstaan, een vertrouwen en een vreugde die ik nog niet eerder had gevoeld …

actief zijn, te portretteren. Om een indruk te geven wat Kairos in iemands eigen én voor het parochiële leven kan bete-

Carla Windau uit het Noord Limburgse Molenhoek is 46 jaar, gehuwd, moeder van Max en Emma. Verpleegkundige van professie. In de thuiszorg werkzaam tot aan de geboorte van haar kinderen. Vrijwilligerswerk en in toenemende mate kerkenwerk, nam zij op zich. Daartoe liet zij zich vormen en opleiden door de Kairosopleiding.

kenen.

TEKST FRANS VAN GALEN FOTO’S BISDOM ROERMOND

10

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Niet echt een logische weg als je tenminste uitgaat van de geloofsopvoeding in haar kinder- en jeugdjaren. Want die was niet bestaande, zegt zij. “De initiatiesacramenten heb ik wel ontvangen maar van huis uit ben ik verder niet echt katholiek opgevoed. Maar als jongere ben je toch bezig met geloofsvragen. Om antwoorden te krijgen heb ik me een tijd op andere geloofsrichtingen georiënteerd. Maar vinden wat ik zocht, nee dat lukte niet. Dus kwam ik toch weer uit bij de katholieke kerk, ben ik kerkelijk gehuwd en lieten we onze kinderen ook dopen. Het ging nog een beetje op automatische piloot… Dankzij de communievoorbereiding van onze kinderen raakte ik meer en meer be-

trokken bij het geloof en ging ik ook meedoen aan het inrichten van gezinsvieringen. Maar echt over de streep getrokken werd ik door de geloofscursus ‘Opnieuw beginnen’. Die werd gegeven door onze parochiepriesters. Op een manier die me intens raakte. Ik voelde een diepe innerlijke rust in mij ontstaan, een vertrouwen en een vreugde die ik nog niet eerder had gevoeld. Op een manier die me ervan overtuigde dat het mogelijk was een persoonlijke relatie met God aan te gaan.”

Hoog instapniveau De cursus had haar wel duidelijk gemaakt dat zij als ‘cultuurkatholiek’ nog een hele weg te gaan had. “In de zes bijeenkomsten van de geloofscursus in het parochiecluster was me duidelijk geworden dat ik feitelijk maar weinig wist van het geloof. We spreken dan over het voorjaar van 2008. Links en rechts pik je wel wat op, maar een echte kennisbasis had ik niet. Door mijn verlangen daar verbetering in te brengen, kwam ik op het spoor van de Kairosopleiding. Met de wijsheid van nu kan ik zeggen

dat die stap eigenlijk te groot was. Begrijp me niet verkeerd: ik heb er veel geleerd en mijn groeiend geloof werd er echt verdiept. Maar het instapniveau was voor mij objectief gezien wel erg groot. In de tweewekelijkse colleges werd over zaken gesproken die ik niet kende, die vreemd voor mij waren. Wat we toen - en ik denk nu nog - in ons bisdom missen, is een cursus voor ‘herintredende’ katholieken die daar de basisprincipes en -waarden van het geloof kunnen leren. Maar goed, ondanks de instapproblemen heeft de opleiding me heel veel gegeven. Zowel qua persoonlijke geloofsverdieping alsook de mogelijkheden en handvatten die je in de opleiding worden aangereikt om dat geloof door te geven aan de mensen van goede wil…”

Combinatie Na de twee jaren durende basiscursus, koos Windau voor de catecheserichting

van de opleiding om nog meer diepgang te krijgen. Voor haar belangrijk was de combinatie van opleiding en praktisch parochieel vrijwilligerswerk. “Tijdens de hele opleiding was ik al in onze parochies actief en kon ik hier ook mijn afsluitende stagejaar voltooien. Die combinatie van ‘leren’ en ‘doen’ werd door mijn spiritualiteit en mijn gebedsleven gevoed en vice versa. Zonder dat samenspel was ik, denk ik, niet zover gekomen als ik nu gekomen ben.” Puntsgewijs heeft ze op papier gezet, welke taken zij binnen de parochies vervult. Het is bijna één A-4tje vol! Het staaft haar gezegde: “Ik denk dat ik op welke manier dan ook bij alle facetten van de parochiepastoraal betrokken ben geraakt.” In kort bestek geeft zij een overzicht van wat zij op haar bordje had of heeft: “Assistent voor de priester, lid van het pastoraal team, ontwikkelen van catechesemateriaal, meewerken aan de

… dan ben je vanuit je hart met anderen bezig en dát pikken de mensen op …

voorbereiding of zelf catechese geven aan volwassenen, betrokkenheid bij kindercatechese, bij de liturgie, ziekenbezoek, optreden als lector, als collectant, verrichten van secretariaatswerk, beheer van de website naar vorm en inhoud, redactielid voor het parochieblad, partime gastvrouw alsook huishoudelijk medewerkster in de pastorie waar ik de parochiebibliotheek heb opgezet die ik ook onderhoud. Het gaat inderdaad een stuk verder dan datgene waar de Kairosopleiding je voor toerust. Daarom zie ik me nu ook meer als pastoraal assistente dan catechiste.”

Organigram “Een van de hoofdtaken in de voorbije jaren,” zo geeft Windau vervolgens aan, “was het samenstellen van een organisatiemodel voor de samenwerkende parochies Mook, Middelaar en Molenhoek (MMM) samen met pastoor Rudo Franken. Een organigram dat structuur geeft aan de manier waarop bestuurlijke en pastorale zaken ingericht worden om goed voorbereid de toekomst in te kunnen gaan. Bovendien moest aan die opzet inhoud worden gegeven door werkgroepen in het leven te roepen en daar mensen voor te zoeken. Daar is al en wordt nu nog hard aan gewerkt. Als het er om gaat nieuwe structuren op te zetten en werkbaar te maken, dan levert dat bijna altijd voor- en tegenstanders op. De materiële kant en de pastorale kant bijvoorbeeld van een parochie, die staan bijna per definitie op gespannen voet met elkaar. Maar goed, dan zeg ik: zonder pastoraat, zonder de betrokkenheid van mensen bij het geloof, is er op termijn geen kerkgebouw, geen kerkbestuur meer nodig…”. Omdat pastoor Rudo Franken enige maanden geleden een benoeming aanvaardde in het bisdom Den Bosch, is in het parochiecluster een overgangstijd aangebroken. Omdat de MMM-parochies nu samengevoegd zullen worden met de parochies van Ven-Zelderheide, Ottersum en Misbeek, samengevat als VOMMMM. In deze nieuwe situatie werd Windau duidelijk geconfronteerd met vragen over haar toekomstige plaats in het geheel van het pastoraat. Zij zocht raad en begeleiding te krijgen

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

11

KAIROS vanuit de Kairosopleiding, maar daarbij ontkomt zij niet aan een punt van kritiek. “Eigenlijk speelt dat al langer. In de twee jaren nadat ik de bisschoppelijke zending in 2012 hebt ontvangen, werd feitelijk geen invulling gegeven aan de beloofde concrete hulp in het veld, ook niet toen het voor mij in verband met het aangaan van het samenwerkingsverband MMM een spannende tijd was. Helaas. Nee, dit aspect van de opleiding mag wat mij betreft eens goed tegen het licht worden gehouden in de hoop dat er dan verbeteringen worden doorgevoerd.”

wat ze daarmee zullen doen. Daar laten we ze helemaal vrij in.”

Onbekendheid In het veld is de onbekendheid met het fenomeen ‘catechist’ nog groot heeft Windau gemerkt. “Zeker als je net begint, merk je dat mensen niet weten wat ze van je kunnen verwachten. Komt misschien ook omdat de naam ‘catechist’ doet denken aan de Afrikaanse kerken, aan een model dat hier toch niet te copieren is. Ik vind de term pastoraal assistent dan ook beter en ook begrijpelijker voor de parochianen. Nog afgezien dat binnen mijn hele takenpakket catechese niet de eerste plaats inneemt. Maar goed, omdat ik me met veel zaken binnen de parochies bezig houd, wordt het voor de mensen als vanzelf duidelijk wie je bent, waar je voor staat en wat je doet. Zichtbaarheid is daarbij een groot goed. Daarom is mijn taak als huishoudster/gastvrouw op de pastorie van groot belang vind ik. Daar kun je heel veel contacten leggen.” De vraag of haar ‘Kairosweg’ het gezinsleven beïnvloed heeft, kan zij zeer positief beantwoorden. “Günter, mijn man, heeft er nooit problemen mee gehad dat ik deze weg ben gegaan. Integendeel. Hij heeft me daarin altijd gestimuleerd en bemoedigd. Omdat hij merkt dat ik dankzij Kairos en het vrijwilligerswerk dat ik in de pastoraal vervul, ben gegroeid. In mijn geloof maar daardoor ook als mens. Wat de kinderen betreft: die hebben we geprobeerd het goede voorbeeld te geven. Nu zijn ze op een leeftijd gekomen dat ze zelf de keuzes moeten gaan maken

12

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

… zonder pastoraat, zonder de betrokkenheid van mensen bij het geloof, is er op termijn geen kerkgebouw, geen kerkbestuur meer nodig …

Ook de pastorale variant Het werk in de parochies is omvangrijk en veelzijdig. Als je Windau vraagt waar haar hart ten diepste ligt, zegt zij: “Individuele begeleiding, dat ligt me het meest na aan het hart. Het betekent een stukje op weg gaan mensen die worstelen met levens- of geloofsvragen. Met hen om de tafel gaan zitten, samen zoeken naar antwoorden, een stukje duidelijkheid proberen te geven als het over geloofsvragen gaat, dat is echt waardevol. Ach, zo velen weten ook zo weinig over liturgie, eucharistie, de bijbel. Daarin de weg wijzen vanuit mijn persoonlijke geloofservaring, dat vind ik heel mooi om te doen.” Daarom verbaast het niet als ze vertelt dat ze de voorbije twee jaren opnieuw tweewekelijks het pad naar Roermond is ingeslagen. “De pastorale variant van de Kairosopleiding heb ik in die tijd gevolgd. Want alleen de catechese variant voldeed voor mij niet. Het voelde niet compleet.”

Als ze de kern van haar werken in de parochie moet omschrijven, komt ze tot de volgende conclusie: “Je moet voortdurend in gesprek proberen te komen of in gesprek zijn met de mensen. Proberen ingangen bij hen te vinden waarmee je verder kunt gaan. Zoals bijvoorbeeld met de ouders rond de eerste communie en het vormsel. In die contacten je ogen, oren, hart open houden, luisteren, stil zijn, verhelderen, niet de moed laten zakken. Direct resultaat heb je zelden of nooit. Maar op termijn kan je inbreng best een uitwerking hebben. Eigenlijk probeer je alleen wat te zaaien. Daarbij: ik krijg wel eens de opmerking: ‘Carla, jij straalt gewoon!’. Dat komt omdat ik zelf door de boodschap van Jezus geraakt ben. Dan ben je vanuit je hart met anderen bezig en dát pikken de mensen op.”

Aftasten en afwachten… Wat de toekomst haar zal brengen, dat is op dit moment nog een beetje onzeker. “Op dit moment heb ik een pas op de plaats moeten maken. Want de twee parochieclusters in de kop van Noord Limburg hadden eerst ieder een eigen pastoor. Na het vertrek van Franken wordt er geen nieuwe pastoor aangesteld voor MMM maar gaan de zes parochies VOMMMM samen verder met één pastoor die ondersteuning krijgt van een kapelaan en naar verwachting met één kerkbestuur. Om van deze entiteiten één geheel te maken, dat is een groeiproces waarvan de uitkomst nog niet helemaal duidelijk is. Zoals ik al zei: in de afgelopen vier jaar heb ik een pastoraatsstructuurplan opgesteld. Maar dat was voor de drie parochies. Met zes parochies samen in een nieuwe situatie kan het een heel ander verhaal worden. Voor mij is het dus een tijd van aftasten en afwachten.” Meer info over Kairosopleiding: www.catechistenopleiding.nl

CULTUUR EN MEDIA

Pastoor Crutzen onderzocht historie van parochiekerk Klimmen

‘Remigiuskerk is een topmonument’ Duiden, verbanden leggen,

derzoeken.

Eigenzinnig is hij zeker. Zo te merken een geuzenbenaming voor onze pastoor. “Ik doe alles waar ik bang voor ben,” legt hij de oorsprong daarvan bloot. Een kernmerkend voorval dat hij zich als de dag van gisteren herinnert maakt dat duidelijk. “Ik liep als kind voor de eerste keer langs het zwembad. Geen zwemdiploma rijk. Ik was bang voor het water. Dus sprong ik erin…” Zijn bruisende aanwezigheid maakt duidelijk dat van een suïcidaal trekje geen sprake was… Vasthoudend is hij ook. Daar een voorbeeld van geven is ook niet moeilijk. “Ik was een jaar of vijf, zes toen ik wist dat ik priester wilde worden: niet pater, niet naar de missie en ik zou niet trouwen. Op het moment dat ik als twaalfjarige naar het kleinseminarie wilde werd ik uitgelachen. Geloven was voor mensen die psychisch niet in orde waren … Dus besloot ik te zwijgen tot ik meerderjarig was. Omdat de sfeer in het gezin niet echt harmonisch te noemen was, nam een bevriend gezin mij voor een flink deel onder hun hoede. De man des huizes was archivaris. Ik kreeg een kamer op het gemeentearchief van Heerlen. Hij leidde mij in in het leven en het ‘gestolde leven’, de geschiedenis. Het bleek dat ik bijzonder veel gevoel had voor archiefonderzoek. Ik vroeg mij af of mijn idee om priester te worden wel zuiver was. Had ik misschien angst voor vrouwen? Riep ik mijzelf ? Dus ging ik naar de Rijksarchiefschool in Utrecht en sloot de opleiding met goed gevolg af. Maar ja, het priesterschap bleef trekken…”

TEKST FRANS VAN GALEN

Hij zette de stap en de opleidingsjaren aan eerst de HTP te Heerlen en vervolgens het Grootseminarie Rolduc mondden in 1982 uit in de priesterwijding. Jaren van pastoraat in Simpelveld en Wijlre leidden tot de benoeming tot pastoor van Ransdaal en werk met betrekking tot de geschiedenis van het bisdom Roermond en enkele jaren later tevens als parochieherder van Klimmen.

interpreteren zijn termen die in je hoofd opduiken na een uurtje of wat praten met pastoor Frans Crutzen. In de tegenwoordige tijd is hij pastoor van de parochies in Klimmen en Ransdaal. In de verleden tijd graaft hij. Heel soms letterlijk, heel vaak figuurlijk. Het laatst verrichte graafwerk levert binnenkort een boek op. Met daarin verrassende conclusies uit zijn archeologisch, dendrochronologisch, en diepgaande archief- en literatuuron-

… “bij mij groeide langzaam het ongelooflijke idee, dat het schip van de kerk vanuit de fundering tot aan de huidige daklijst uit de Romeinse tijd stamt”…

Romeinse resten De Theresiakerk van Ransdaal heeft de parochieherder in de voorbije jaren al een ander aanzien gegeven, de Remigiuskerk van Klimmen wekte bij hem andere interesses. Hij vertelt: “10 Jaar geleden werd ik benoemd in Klimmen. Als pastoor probeer je zo gauw als mogelijk om je ook het kerkgebouw eigen te maken. Tijdens dat proces kwamen steeds meer vragen bij mij op. De belangrijkste: waarom een bouwwerk zoveel eeuwen geleden precies op de rand van het plateau waarop Klimmen ligt

FOTO’S BISDOM ROERMOND/PAROCHIE KLIMMEN

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

13

plaatsen? Waarom niet in het midden wat technisch gemakkelijker was en financieel goedkoper? Waarom was het huidige kerkgebouw zo asymmetrisch gebouwd? Wat over de kerk gepubliceerd was, gaf op die vragen geen antwoord. Ze waren ook nog nooit gesteld. Bovendien moet de kerk gerestaureerd worden en uit ervaring weet ik dat goed onderzoek op voorhand heel wat geld kan besparen. Dus ben ik zelf aan het onderzoeken geslagen. Bij archeologisch onderzoek in 1984 waren huishoudelijke aarden gebruiksvoorwerpen uit de 2/3e eeuw na Christus aangetroffen in de bodem van de kerkvloer. Romeinse dakpannen bleken oorspronkelijk in alle vensters van de lichtbeuk te hebben gezeten zo lieten foto’s uit 1906 zien. Die kwamen ook tevoorschijn uit opgaand muurwerk van de kerk bij het aanbrengen van een nieuwe sokkel voor het beeld van Sebastianus. Tijdens het onderzoek groeide bij mij langzaam het ongelooflijke idee, dat het schip van de kerk vanuit de fundering tot aan de huidige daklijst uit de Romeinse tijd stamt. Dat het oorspronkelijk deel uitmaakte van een burgus, uit de 2e en 3e eeuw na Christus langs de 400 kilometer lange

Limus Belgicus, de weg van Bavay naar Keulen! Langs de grens van het rijk langs Rijn en Donau had men eerst houten en later stenen torens gebouwd met tussenafstanden van 300 tot 1000 meter. Met vlaggen of, als het donker of mistig was met vuur- of hoornsignalen kon nieuws via deze torens heel vlug over vele kilometers doorgegeven worden. Bij onraad was een verderop gelegen legereenheid al heel snel ter plaatse. Als mijn stelling klopt, betekent dat dat Klimmen de enige Romeinse burgus rijk is op het platteland van West Europa waarvan zoveel boven de grond bewaard is. De ontdekking van de aanwezigheid van een spitsgracht ter plaatse ter beveiliging van het kampement, bevestigt mijn hypothese alleen maar.”

dingen tegen het licht van hun deskundigheid te houden. Hun finale conclusie kwam mij op onverwachte manier ter ore. Na het gedane werk gingen ze op een terras bij de kerk wat drinken en evalueerden zij mijn verhaal. Onze koster zat daar ook. Hij hoorde wat zij dachten en kon mij hun conclusie meedelen: zij zagen niets in mijn bevindingen. Maar goed: geen trein rijdt zonder dwarsliggers. Ik ben overtuigd van mijn hypothese en blijf erbij. De conclusie van het onderzoek is goed gefundeerd. Er is nog niemand geweest die deze met overtuigende argumenten heeft kunnen ondermijnen…”

Aannemelijke hypothese

In zijn zoektocht naar de eerste bronnen met betrekking tot de (voorloper van de) kerk kwam Crutzen ook in Reims terecht. Want de kerkelijke historie van Klimmen begint daar weet hij te vertellen. “Gerberga, koningin van Frankrijk schonk in 968 haar domeingoed in Meerssen aan de machtige, rijke en op dat moment spiritueel zeer hoogstaande abdij van Reims die de gedachtenis aan de apostel van de Franken, Remigius, hoog hield. Vanuit Reims werd in Meerssen rond 1135 een proosdij gesticht waaraan Benedictijner monniken waren verbonden. Zij vervingen de kanunniken die voorheen aan die kerk verbonden waren maar in de omgeving nauwelijks pastoraal werk verrichten en weinig geestelijk niveau hadden. Rond 1135 begonnen de monniken in onder andere de omgeving van Klimmen te ontginnen wat nog niet ontgonnen was. Daar troffen ze een bouwvallig oud gebouw aan en herbouwden dit tot een kerk. Het werd een driebeukige basilica met een rechthoekig gesloten koor met daarachter - zeer ongewoon - de sacristie. Dat deze kerk in het midden van de 12e eeuw is ontstaan, is te bepalen op grond van profiellijsten in de kerk en de toen aangebrachte nieuwe daklijst. Herman van Witham stak in de winter van 1287/1288 het gebouw tijdens de Limburgse successieoorlog in brand.” Het zou enige tientallen jaren duren voordat Klimmen weer een goed bede-

De aldus ontstane idee en gevormde mening verdient het om getoetst te worden meende pastoor Crutzen. Daarom nodigde hij archeologen uit Amersfoort uit om de zaak in ogenschouw te komen nemen. Crutzen herinnert zich dat bezoek en geeft het een anekdotisch karakter: “Een drie man sterke delegatie kwam naar Klimmen om mijn bevin-

De Remigiuskerk in Klimmen nu en - als inzetjes - de kerk in 1888 en in 1981 TEKST WIM VAN MEIJGAARDEN | FOTO’S BISDOM ROERMOND

14

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Monniken vervangen kanunniken

huis rijk was. Op een heel aparte manier kan Crutzen daar een tijdsbepaling aan geven. “Ik heb een dendrochronologisch onderzoek - het dateren van houtmonsters aan de hand van jaarringenonderzoek/red. - laten verrichten op een bewaard gebleven torenbalk die vanaf de herbouw de torenconstructie schraagde. De deskundige conclusie: de balk stamt uit de zomer van 1324. Daarmee is ook de vraag opgelost naar de datering van de herbouw van de kerk. Het duurde meestal zo’n veertig jaar voordat een dorp zo’n totale verbranding te boven kwam. Het laatste dat werd herbouwd was meestal de kerk. Daarbij werd een zijbeuk niet meer hersteld omdat het aantal inwoners niet meer zo groot was.”

Cuypers versus De Stuers Aan de kerk werd tot 1828 niet echt veel veranderd of aangepast. Maar dan breekt een in de ogen van pastoor Crutzen kritieke fase aan. “In het midden van de negentiende eeuw is de kerk bouwvallig en staat de toren op instorten. Bovendien is de kerk te klein geworden om alle gelovigen verantwoord te kunnen herbergen. Maar ja, wat kan een arme parochie inbrengen om in die toestand verandering te brengen. Het was echt geen vetpot als je de cijfers ziet: van 33 gulden moesten de priester, de koster, de kapelaan en het gebouw onderhouden worden. Toch werd het proces in gang gezet om een nieuwe kerk op te richten. Pierre Cuypers zou daarvoor moeten tekenen. Ter oriëntering kwam hij in 1881 naar Klimmen. In gezelschap van zijn vriend Victor de Stuers. Gelukkig maar. Want deze laatste voelde intuïtief aan dat er iets bijzonders met het gebouw aan de hand was zonder het echt te kunnen duiden. Hij pleitte voor restauratie en uitbreiding van de kerk. Na jaren van sparen en dankzij een forse rijkssubsidie van fl. 18.000,- ,waar De Stuers voor had gezorgd, werd daar in 1906 mee begonnen naar ontwerpen uiteindelijk van Jos Cuypers. Restaureren in die tijd betekende: complimenteren naar een vermeend – wellicht nooit bestaand – ideaalbeeld. Op grond van de funderingsresten werd het gebouw uit-

gebreid, maar door onwetendheid en verkeerde interpretatie is dat niet goed gebeurd. Het gebouw is bewaard gebleven maar totaal misvormd. Alle sporen uit het verleden zijn uitgewist. Uit de bouwstrijd tevoorschijn kwam een neoromaanse kerk met gotische elementen. Al is het - gezien de reputatie van Cuypers -gelukkig niet echt neogotisch vermassacreerd.”

Rijkdom koesteren Blij en tevreden is pastoor Crutzen dat veel gegevens vanaf de kerkstichting en al het gebouw en verbouw aan de kerk steeds duidelijker met elkaar in verband kunnen worden gebracht. “Dat heb ik van mijn oude leermeester Van Hommerich geleerd: elk gebouw vertelt zelf zijn eigen verhaal.” Aan de hand van een oude foto van de kerk laat hij zien wat hij bedoelt: “Hier zie je een muur. Naar die muur kun je niet alleen kijken. Nee, die muur kun je lezen. Want iedere menselijke ingreep laat sporen na. De metselmethoden, de soorten steen die zijn gebruikt; allemaal aanwijzingen om achter de levensloop van die muur te komen. Het biedt de mogelijkheid om de geheimen aan het gebouw te ontfutselen. Ik denk dat iemand als De Stuers ook op die manier gekeken heeft. Mede daaraan heeft Klimmen het te danken dat het een topmonument als de Remigiuskerk - en dat vanuit religieusgodsdienstige en cultuurhistorische optiek rijk is.” Al beseft pastoor Crutzen terdege dat het niet aan gaat om zich alleen in die rijkdom te koesteren. Want enigszins zorgelijk kijkt hij naar de tegenwoordige staat van de kerk: “Zij moet gerestaureerd worden aan vooral de buitenkant: de toren, het voegwerk, de daken, de afwatering, de ramen, de verlichting, de verwarming, het stukwerk en schilderwerk, allemaal zaken die de aandacht zouden moeten krijgen. De rapporten van de Stichting Monumentenwacht liegen er niet om. Maar we zitten in een tijd dat moeilijk aan geld te komen is voor een dergelijk project. Dus zal die opknapbeurt er voorlopig wel niet kunnen komen.”

Schriftelijke aanmelding voor het boek “Klimmens kerk: een topmonument!” via: Kerkbestuur H. Remigius, t.a.v. H. Houppermans, Schoolstraat 6, 6343 CE Klimmen of per e-mail: [email protected] met vermelding van: naam en voorletters, adres, postcode en woonplaats en het aantal boeken en of u wel of geen opname in de intekenlijst wenst. De inschrijftermijn eindigt op 15 oktober 2014. Het ingebonden boek - voorzien van een harde kaft - telt ongeveer 275 bladzijden, is rijkelijk geïllustreerd met kleur- en zwart-wit afbeeldingen en voorzien van indexen op plaats- en familienamen; het kost € 24,95 per stuk. Het boek is alleen door intekening vooraf verkrijgbaar en verschijnt eind november in een beperkte oplage. Wenst u het boek per post te ontvangen dan dient u € 4,95 extra te voldoen. Uw inschrijving is geldig vanaf het moment dat het kerkbestuur de kosten van het boek en de eventuele portokosten heeft ontvangen op bankrekeningnummer NL84 RABO 0125 9055 13 ten name van: Kerkbestuur H. Remigius te Klimmen, onder vermelding van het aantal exemplaren waarvoor u hebt ingeschreven. Een batig saldo gaat naar het restauratiefonds van de kerk. Het is mogelijk om het boek vanaf eind november 2014 dinsdags tussen 15.00 - 17.00 uur af te halen in de pastorie te Klimmen, Schoolstraat 6, te Klimmen; tel. 045 4051288 of na de eucharistievieringen in de sacristie van de parochiekerk.

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

15

Kruisen, kapellen en devoties in Limburg

Langs ’s Heeren Wegen: De pijn van Maria TEKST EN FOTO: STICHTING KRUISEN EN KAPELLEN IN LIMBURG/MATHEU BEMELMANS

16

DE SLEUTEL

SEPTEMBER JANUARI 2014 2014

Wie: Onze Lieve Vrouw van Smarten Wat: Kapel Waar: Sevenum Wanneer: 2e helft 18e eeuw Waarom: 15 september: gedachtenis O.-L.-Vrouw van Smarten Hoe vaak zien we de beelden niet in het journaal: Moeders die hun vermoorde zoon in hun armen houden? Het blijft elke keer weer een hartverscheurend tafereel. Het kind dat je gedragen en gebaard hebt, dat je gevoed en opgevoed hebt te moeten afstaan aan de willekeur van vechtersbazen. Een mensenleven, ten prooi gevallen aan het geweld van machtswellustelingen of ideologische scherpslijpers. De icoon bij uitstek voor de pijn die moeders, ouders, om hun kinderen kunnen voelen, is de beeltenis van Maria als Onze Lieve Vrouw van Smarten. Hoeveel heeft zij niet om haar zoon geleden? Het begon al bij de lijdensvoorspelling door de oude Simeon, direct gevolgd door de vlucht met het kind naar Egypte. Enkele jaren later moet Maria zich enorme zorgen hebben gemaakt, toen Jezus als 12-jarige opeens verdween in de tempel. Maar de schrik zal haar pas echt om het hart zijn geslagen, toen ze haar volwassen zoon zijn kruis zag dragen op weg naar Golgotha, waar hij enkele uren later een wrede dood stierf. Haar restte niets anders dan te treuren bij het dode lichaam en hem in een graf te leggen. De zeven smarten van Maria markeren het leed om haar Zoon. Maar ze bieden ook inspiratie om er ons eigen lijden in te herkennen en troost te zoeken bij de Moeder Gods. Kunstenaars voelen dat al eeuwenlang goed aan. Hoeveel prachtige taferelen van de Pièta kennen we wel niet? Die van Michelangelo is natuurlijk onovertroffen. Maar ook in Limburg slaagden kunstenaars erin om in de pijn van Maria ook onze pijn en ons verdriet te vangen. Zoals dit prachtige beeld in de Vrietskapel bij Sevenum. De kapel stamt waarschijnlijk uit de tweede helft van de 18e eeuw, al vermeldt een briefje in het witgepleisterde gebouwtje dat dit er misschien al van vóór 1600 staat. Doet het ertoe? Pijn en verdriet zijn van alle eeuwen. Net als moeders die zich zorgen maken om hun kinderen. Goed dat er plekken zijn om dan even naartoe te gaan, een kaarsje aan te steken en al je zorgen bij Haar neer te leggen. Het lijden van Maria wordt als sinds de Middeleeuwen in de Kerk herdacht. Dit jaar is het precies 200 jaar geleden dat paus Pius VII deze gedachtenis vaststelde op 15 september, daags na het feest van Kruisverheffing. Eerst het leed van de zoon, gevolgd door het verdriet van de moeder. Ach, zo zal het altijd wel blijven gaan. Kijk vanavond maar naar het journaal. SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

17

KERK EN SAMENLEVING

De toekomst van de kerk - de kerk van de toekomst in de Euregio?

Parochies in verandering Enige maanden geleden werd wederom een Euregionale oecumenische conferentie georganiseerd door de gezamenlijke kerken in de Euregio. Dit met als thema: ‘de toekomst van de kerk - de kerk van de toekomst in de Euregio?’ Aalmoezenier Hub Vossen van de Dienst Kerk en Samenleving vat de opvattingen samen als het gaat over de manier waarop geloofsgemeenschappen toekomstig in de wereld moeten staan.

TEKST HUB VOSSEN FOTO’S KIRCHENZEITUNG AACHEN / THOMAS HOHENSCHUE

18

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Prof. Henk de Roest sprak over het fenomeen van de snelle ontkerkelijking in West Europa

Ook al onderscheiden de kerken in de Euregio zich sterk van elkaar op het terrein van financiën, invulling van pastoraat en de structuur van de gemeenschappen was het zinvol om uitgebreid stil te staan bij de vraag welke toekomst de kerken in de Euregio hebben. In alle drie de landen zijn de christelijke kerken echte volkskerken geweest. En in alle drie de landen zien we in de laatste decennia dat het aantal kerkleden op de totale bevolking snel afneemt. Er is wel nog een duidelijk onderscheid over welke betekenis deze ontwikkelingen hebben voor de parochies en geloofgemeenschappen. In Nederlands Limburg vertaalt zich deze ontkerkelijking ook meteen in een drastische afname van de financiën, samenvoeging van parochies en sluiting van kerken. Voor België en Duitsland zijn er duidelijk andere veranderingen waarneembaar, maar men kijkt ook met angst naar de ontwikkelingen die zich in de afgelopen jaren in Nederland afgetekend hebben. Vele onzekere factoren tekenen zich ook in België en Duitsland af. Wat als de ‘Kir-

chensteuer’ verder afneemt? Als de vergoedingen vanuit de staat voor de kerken ingetrokken worden? In de conferentie hebben we met name stilgestaan bij de vraag naar de toekomst van de kerken. Zet de ledendaling door? Hebben de kerken in de nabije toekomst de samenleving nog iets te zeggen? Betekenen zij in nabije toekomst ook nog iets in het leven van enkelingen? Wat moet de kerk doen om met steeds minder middelen toch levensbegeleider van mensen te kunnen blijven. Met deze vragen hield de Euregionale Oecumenische Conferentie zich dit jaar bezig.

Concrete cijfers In de ochtend sprak prof. dr. Henk de Roest (PThU, locatie Groningen) over het fenomeen van de snelle ontkerkelijking in West Europa. Aan de hand van concrete onderzoekscijfers liet hij zien hoe de ontkerkelijking in Nederland, maar ook in Duitsland en België zich in zeer rap tempo voltrekt. En eigenlijk al voltrokken heeft.

Maar deze cijfers geven een teruggang van de geïnstitutionaliseerde godsdienst aan. Deze cijfers betekenen niet dat mensen niet meer op zoek zouden zijn naar een zinvolle invulling van het leven en dat religie daarin afwezig zou zijn. Men kan religieus zijn (er moet ‘iets hogers’ zijn) maar dat betekent nog niet dat men daar een christelijke invulling aan geeft in overeenstemming met de boodschap die vanuit de christelijke kerken uitgedragen wordt.

Kan een parochie van betekenis zijn? Emeritus bisschop Mgr. Aloys Jousten, uit Luik, ging in zijn verhaal verder in op de cijfers en de verhalen achter die cijfers. Maar hij bood ook inzichten in hoe parochies/gemeenten in de toekomst van betekenis kunnen zijn voor gelovige mensen. De geloofsgemeenschap van vandaag de dag is al lang geen uniforme werkelijkheid meer. Je kunt een duidelijk onderscheid zien tussen gemeenschappen die als een sociale groep functioneren, met familiale trekken en veel informele relaties en netwerken, met aandacht voor gezelligheid. Maar de meeste parochies zijn in de afgelopen decennia verworden tot service instellingen waarbij de vraag van de dienstverlening voorop staat. Men maakt gebruik van de kerkelijke/parochiële service momenten. Binnen deze groep zijn diverse varianten mogelijk.

Varianten die te maken hebben met hoe mensen zich persoonlijk aangesproken voelen. Daarnaast zien we steeds meer ook evangelische, ideële bewegingen ontstaan. Gemeenschappen die programmatisch van aard zijn, handelend vanuit een diepe overtuiging, gericht op de waarde van het Evangelie en het voor(t)leven daarvan in de samenleving.

Eigen benadering Deze verschillende geledingen vragen om een eigen benadering. En dat maakt het pastorale en diaconale werk in de parochies er niet eenvoudiger op. Zo staan de parochies in de gehele Euregio voor een boeiende, maar ook moeilijke opdracht. Een opdracht om dat verhaal van Jezus van Nazareth, die zijn volgelingen de opdracht gaf om alle volken tot zijn leerlingen te maken, concreet in te vullen. We kunnen constateren dat parochies op vele verschillende manieren invulling proberen te geven aan deze opdracht. Met vallen en opstaan. En vaak met heel veel spanningen binnen parochies, maar ook binnen de werkers/ pastores in het pastorale veld. Veel pastores hebben begrip voor hun mensen, geven ruimte, handelen bovendien in overeenstemming met het evangelische begrip om ‘het geknakte riet niet te breken’ en zijn vaak op zoek naar ‘het verloren schaap’. Maar de parochie als geloofsgemeenschap van christenen blijkt het toch vooral te moeten hebben van de mensen, die zich en-

Emeritus bisschop Mgr. Aloys Jousten, uit Luik, bood inzichten in hoe parochies/ gemeenten in de toekomst van betekenis kunnen zijn voor gelovige mensen

gageren met het Evangelie en hun hechte en vertrouwde gemeenschap. Zo zie je dat iedere parochie een duidelijke eigenheid heeft. Getekend door de mensen die er wonen. Gemaakt door de relaties die er, wel of niet, zijn met verenigingen en organisaties. Zo kan de ene geloofsgemeenschap een bindmiddel in de samenleving zijn en is de andere parochie een naar binnen gekeerde groep parochianen, vervreemd van de samenleving waarin ze parochie probeert te zijn.

Veranderingen in de samenleving

Hub Vossen (rechts) bracht de in ons bisdom beginnende Franciscusgroepen als concreet diaconaal voorbeeld naar voren

En al die veranderingen van het kerkelijk leven moeten uiteindelijk ook nog eens afgezet worden tegen de veranderingen die in de samenleving in de Euregio te bemerken zijn. Trouwens de veranderingen op het kerkelijk erf staan ook niet los van die samenleving. Ze zijn uiteindelijk een onderdeel van die snel veranderende samenleving. In het middaggedeelte werd vooral gekeken naar hoe een en ander zich nu daadwerkelijk verhoudt in die veranderende samenleving. Vanuit concrete maatschappelijke voorbeelden in de verschillende gebieden van de Euregio werd gekeken welke rol een parochie op basis van het Evangelie, als bindend element kan spe-

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

19

len. En als de parochie die rol kan en wil spelen of dat dan niet de vitaliteit van de parochie ook nog eens kan bevorderen. De vraag naar de betekenis van de parochie kan de parochianen mogelijk op een natuurlijke manier samenbrengen om zich op haar taak te bezinnen en te overleggen welke concrete vormgeving daaraan in de huidige maatschappelijke omstandigheden en veranderende samenleving gegeven kan worden. Het hebben van betekenis kan zo van cruciaal belang zijn voor het bestaansrecht van een parochie. Een intensief gesprek tijdens de studiedag

Conclusie Een van de conclusies van deze studiedag was: het zou wel eens kunnen zijn, dat wat meer nadruk op ‘dienstverlening/diaconie’ door de parochie voor de samenleving, maar ook voor de parochie zelf van belang is. De parochie die dicht bij de mensen staat, met mensen op zoek gaat naar antwoorden op de vele gecompliceerde vragen, noden signaleert onder de verschillende categorieën zoals ouderen en eenzamen, ouders van opgroeiende kinderen,

jongeren en jeugd, mensen in armoede. Die wil inventariseren wat er in de samenleving al aan zorg en hulp wordt verleend. Die wil verwijzen naar hulp en zorgverlenende instanties en ermee samenwerkt. Die wil oordelen waar tekorten zijn en daar waar nodig ook concreet handelt. En uiteindelijk niet aan de kant blijft staan. Die parochie zou wel eens bestaansrecht kunnen hebben! Vanuit de verschillende landen werden

zo concrete diaconale voorbeelden genoemd waarin de vitaliteit van parochies naar voren kwam. Vanuit Limburg werden met name de beginnende paus Franciscusgroepen als voorbeelden aangehaald, maar ook daar waar parochies hun kerkgebouw en/of pastorie daadwerkelijk ten dienste durven stellen voor de gehele gemeenschap als gemeenschapsruimte voor een dorp of wijk. Dit heeft vaak een grote impact op de totale gemeenschap.

Tentoonstellingstrilogie in Aken in teken van de Karolingische tijd

Macht, Kunst, Schatten Tot 21 september zijn in dit herdenkingsjaar niet minder dan drie, zeer bezoekwaardige exposities in Aken aan Karel de Grote gewijd. Zij worden binnen de Akense palts gehouden met als thema Macht, Kunst, Schatten. De curatoren tonen aan hand van de nieuwste onderzoeksresultaten aan hoe de staat en de maatschappij van de Karolingen functioneerden en presenteren culturele topstukken uit deze tijd. Macht: in de „Krönungssaal“ van het historische stadhuis, waar ooit de koningshal van Karel de Grote stond, komen de bezoekers meer te weten over de Akense palts als machtscentrum. Ze kunnen kennis maken met het sociale leven aan het hof van Karel de Grote en zien de economische en politieke basis waarop de heerschappij van de keizer beruste. Dankzij interactief Infotainment kunnen de geschiedenis en de verhalen op een spannende en levendige wijze verteld worden. Kunst: in het „Centre Charlemagne“ kan de bezoeker 31 topkunstwerken uit de hofschool van Karel de Grote bewonderen. Deze uitgelezen verzamelstukken, die voor de tentoonstelling terugkeren naar de plaats van herkomst, zijn tegenwoordig de eigendommen van de grote musea van deze wereld.

20

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Schatten: de „Domschatzkammer“ exposeert kostbaarheden uit haar eigen kerkelijke schat en vervreemd geraakte schatten die speciaal voor de tentoonstelling terugkeren. Op deze pagina enkele voorbeelden van het gebodene. Meer afbeeldingen die op de tentoonstellingen te zien zijn vindt u op onze achterpagina. Meer info www.karldergrosse2014.de

Soissons-Evangeliarium, Johannes evangelist, Hofschool van Karel de Grote, begin 9e eeuw, Paris, Bibliothèque nationale de France

Haal het beste uit je kind én jezelf Prijs: Bestelnr.

€ 19,95. 0578

Hoe pas je het Deugdenproject toe? Annelies Wiersma heeft de theorie van ‘Het grote deugdenboek voor ouders en kinderen’ tot leven gebracht. Ze vertelt in haar boek over de praktijk die ze zelf het beste kent: de opvoeding van haar zoon. Samen ontdekken moeder en zoon de betekenis van allerlei deugden. Ook boeiend voor leerkrachten, begeleiders in de kinderopvang en kindercoaches die met de deugdenaanpak aan de slag willen en inspirerende voorbeelden uit de praktijk kunnen gebruiken. Enkele reacties: * Een praktisch en inspirerend boek. LIBELLE * Wat een geweldige verrassing dit boek. Het leest als een trein. EDUCARE * Met dit leuke boek ontdek je dat opvoeden geen eenrichtingsverkeer is. EZELTJE PRIK * Een belangrijk boek voor gezin en school. NBD-BIBLION * Dit is opvoeden met een gouden randje. OUDERS VAN NU

Een jaar met H. Paus Johannes Paulus II 365 indringende meditaties van Johannes Paulus II samengesteld door Tom Zwaenepoel Prijs € 9,99 Bestelnr. 2940 Nieuwe editie van het boek Heb vertrouwen met teksten van Johannes Paulus II . Johannes Paulus II vertelt op indringende wijze over God, Jezus en Maria en de hedendaagse mens. Hij getuigt ook over zijn eigen leven in Kraków en Rome en behandelt thema’s die nauwelijks ter sprake komen in de berichtgeving over de paus: het respect voor het leven, het geloof in de jeugd en de rechten van de mens. Johannes Paulus II ziet de macht van de liefde als antwoord op het blinde geweld en de onmenselijke haat, die ook verbonden is met elke vorm van extreem nationalisme, racisme en intolerantie.

Nieuw! - Van huis uit – Columns – Brechje Loenen Bundeling van 101-en-meer columns door Brechje Loenen Prijs: € 12,50 Bestelnr. 0567 Sinds de geboorte van haar eerste kind – nu twaalf jaar geleden – heeft Brechje Loenen columns over haar gezin geschreven voor het Katholiek Nieuwsblad. Een chronologische selectie daarvan is opgenomen in dit boekje. Brechje beschrijft grappige, ontroerende en serieuze momenten zoals die in elk gezin voorkomen. Brechje en haar man Edwin vormen met hun drie dochters Cecile, Chiara en Denise een gezin waarin ook het katholieke geloof heel concreet en met vreugde wordt beleefd in het leven van alledag.

Als een brandende toorts – Dr. Edith Stein Prijs: Bestelnr.

€ 20,00 0378

Als een brandende toorts : documentaire getuigenissen over Dr. Edith Stein (Zr. Teresia Benedicta a Cruce) en medeslachtoffers / [voorw. J. de Warsage]. - Echt : Vrienden van Dr. Edith Stein, 1967 (Steyl : Missiehuis Steyl). - 276 p., [9] p. pl. : ill. ; 24 cm Herinneringen aan de Joods Duitse filosofe en lekentheologe (1891-1942), die in 1936 toetrad tot een R.K.-klooster. Beschreven worden de jaren 1940-1942 toen zij vanuit het Limburgse klooster te Echt door de Duitsers gearresteerd werd, haar houding t.a.v. de bezetting en haar deportatie naar Auschwitz

Centraal adres:

Postbus 980, 6040 AZ Roermond T: 0475-386825 F: 0475-386806 E: [email protected] Website: www.carolushuis.nl Vermeld bij bestellingen svp het juiste bestelnummer.

SEPTEMBER MEI2014 2014DE DE SLEUTEL SLEUTEL

21

KERK EN SAMENLEVING

Op werkbezoek met de gouverneur

Praten, luisteren én meehelpen Het komt niet vaak voor dat ik in mijn werk als aalmoezenier van sociale werken een stagiair heb. Maar begin juli had ik een zeer bijzondere stagiair, de Commissaris van de Koning/ gouverneur Theo Bovens.

Hij heeft met mij de provincie Limburg doorkruist en tal van sociaal-maatschappelijke en diaconale projecten bezocht. Maar meer nog op deze plekken ook daadwerkelijk meegewerkt en gesprekken gevoerd met bewoners, gasten en vrijwilligers van al deze projecten. Een zeer bijzondere ervaring om een bestuurder op deze manier de ‘zijkanten’ van de Limburgse samenleving te laten zien. Gouverneur Bovens heeft van al deze bezoeken een blog bijgehouden om zijn bevindingen op deze manier graag met iedereen te delen.  Hij schrijft zelf:  ‘Als gouverneur van Limburg ontmoet ik per jaar duizenden mensen van binnen en buiten Limburg. De meesten zijn op een of andere manier ‘geslaagd’; ze hebben een hoge functie, ze

krijgen een onderscheiding of ze hebben een succesvol project afgerond. Maar ik vind het ook belangrijk om, als gouverneur van alle Limburgers, ook eens een kijkje te nemen aan de kant van de maatschappij, waar volop aan die maatschappij meedoen echt niet zo vanzelfsprekend is. Sommige mensen hebben moeite met het maken van keuzes en ze kunnen het tempo van de maatschappij niet volgen. Ik ben benieuwd hoe deze mensen toch het hoofd boven water kunnen houden. En ik wil graag kennismaken met de vrijwilligers die ervoor zorgen dat deze mensen niet verdrinken in een maatschappij die steeds sneller en veeleisender wordt. Het antwoord op deze vragen heb ik geprobeerd te vinden tijdens een ‘maatschappelijke stageweek’. Een week lang ben ik, zonder stropdas en chauffeur, te gast geweest bij verschillende (vrijwilligers)organisaties. Ik heb daar gepraat en geluisterd, maar vooral ook de handen uit de mouwen gestoken.’ 

Kijken in de keuken van..

… gouverneur van alle Limburgers … TEKST EN FOTO’S HUB VOSSEN

22

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Begin juli hebben we zo samen de provincie van zuid naar noord doorkruist. Zo is de gouverneur te gast geweest bij veel en vaak totaal verschillende sociaal-maatschappelijke en diaconale projecten. In Maastricht was hij o.a. te gast bij het project ‘de Gouwe’. Gekeken in de keuken van het werk van de SchuldHulpMaatje, hun verhalen en ervaringen gehoord en zelfs aan een tiental vrijwilligers die onlangs een cursus afgesloten hadden een certificaat uitgereikt. En uiteindelijk heeft hij op die dag meegekookt bij Resto van Harte. Een dag later heeft hij in Heerlen kennis gemaakt met enkele bewoners van het Exodushuis. Met hen gesproken over hun persoonlijke leven, maar ook met hen gekeken naar hun toekomst en verwachtingen die deze ex-gedetineer-

de van het leven hebben. ’s Avonds is hij met de wijkpastor van het project Wijkpastoraat de Vrank meegetrokken. Op bezoek geweest bij mensen die daadwerkelijk aan de rand van de samenleving leven. Mensen die voor veel instellingen en organisaties niet meer bereikbaar zijn en als zorgwekkende zorgmijders afgeschreven worden. Heeft hij aan tafel gezeten in het project ‘Lief en Leed’ waar wekelijks door een aantal vrouwen gezamenlijk gekookt wordt en samen gegeten wordt. Ook hier heeft hij geluisterd naar de levensverhalen van de mensen en ontdekt in welke vaak bizarre omstandigheden mensen hun dagelijks leven vaak moeten leiden. Bij het leger des Heils heeft hij een middag gekeken in de keuken van deze organisatie en met name kleding gesorteerd en de twee kanten van onze consumptiemaatschappij ervaren. Na Heerlen heeft de gouverneur in de Westelijke Mijnstreek het inloophuis BieZefke en een project van allochtonen in Geleen bezocht. Ook op deze plekken was hij actief betrokken bij de verhalen van de aanwezige mensen. En heeft hij zelfs deelgenomen aan een taalcursus. In Midden en Noord Limburg is hij vervolgens een tweetal dagen meegetrokken en heeft hij kennisgemaakt met projecten in Horst, Venlo en Roermond. Hij heeft op deze plekken de zijkanten van de samenleving met eigen ogen mogen aanschouwen. Zo heeft hij onder andere met de soepbus soep uitgedeeld aan dak- en thuislozen en is hij op bezoek geweest in het Majoor Bosschart huis in Roermond.

Blog Om een totaal beeld van alle bezoeken te krijgen wil ik u graag doorverwijzen naar de blog van de gouverneur: www. limburg.nl/Bestuur/Commissaris_van_ de_Koning/Maatschappelijke_stage_ juli_2014 Daar kunt u de belevenissen van iedere dag terug lezen en beluisteren. Maar ook een veelheid van foto’s zien. Aan het eind van zijn blog geeft de gouverneur nog enkele slotopmerkingen weer. Enkele van deze slotopmerkingen wil ik graag meegeven.

… ik heb daar gepraat en geluisterd, maar vooral ook de handen uit de mouwen gestoken …

Slotopmerkingen Het is hem opgevallen dat al deze projecten gedragen worden door een enorm aantal vrijwilligers. Hij spreekt ook zijn dank uit voor al het werk dat deze vrijwilligers dag-in-dag-uit doen. Vrijwilligers die ontzettend goed weten hoe ze kwetsbare mensen moeten aanspreken, weten te bereiken en samen met hen op zoek gaan naar oplossingen. En al dat werk dat door deze vrijwilligers wordt gedaan, gebeurt in alle rust. Voor ieder persoon wordt de tijd genomen, wordt geluisterd naar de verhalen. In zijn bezoeken, maar ook in de contacten die de gouverneur in deze dagen zelf had met mensen, heeft hij ervaren hoe heilzaam deze aandacht voor mensen is. Voor mensen die in onze jachtige samenleving niet meer mee kunnen komen. Aan de kant van de samenleving staan omdat ze het tempo niet bij kunnen benen. Maar ook niet de kracht en de mogelijkheid hebben om zelfredzaam te zijn. Hij was blij om zo’n groot vangnet van vrijwilligers, maar ook professionele organisaties tegen te komen. Organisaties die vaak op een voortreffelijke wijze naar elkaar doorverwijzen en samenwerken. En daarbij dé mens niet uit het oog verliezen. Opvallend vond de gouverneur de problematiek van schulden. Op veel plek-

ken was deze problematiek een steeds terugkerend item. Schulden die mensen in hun greep houden en waar ze vaak geen uitweg meer uit zien. Omdat die zelfredzaamheid ontbreekt, ze vaak digibeet en zelfs analfabeet zijn. Terwijl de samenleving steeds meer vraagt en alles veel ingewikkelder in elkaar steekt. Mensen komen daardoor vaak in een neerwaartse spiraal terecht die moeilijk en zeker niet zonder hulp te doorbreken is. Het is slechts een kleine opsomming van een aantal slotopmerkingen die de gouverneur over deze week gemaakt heeft. Voor de gouverneur was het een bijzondere week. Maar het was zeker ook een bijzondere ervaring voor de vele vrijwilligers en mensen die betrokken zijn bij de vele projecten dat een bestuurder op deze manier kwam luisteren, nee meer nog mee kwam helpen en zelf ook de handen uit de mouwen stak. Mensen waren verbaasd als hij de aardappels ging schillen, de afwas deed en daadwerkelijk de tijd nam om te luisteren naar hun levensverhalen . Chapeau!

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

23

GESCHIEDENIS BISDOM ROERMOND

Communicatie in het bisdom Roermond XIII

Het redactiebeleid Terugblik na een jaar Per 1 januari 1968 ging het Bisdomblad Roermond van start. Deze constructie zou niet succesvol blijken. Op 9 januari 1969 werd in Roermond een vergadering gehouden van de redacties van de samenwerkende bisdombladen (Roermond, Den Bosch en Breda). Hierbij waren aanwezig: mgr. P. Moors; mgr. mr. W. Delhoofen; P. Lemmen, secretaris van het bisdom Roermond; pastoor H. Beex; rector J. Beex; rector J. Dukker; F. Oudejans; M. Vugts, directeur van het Bisdomblad Den Bosch; W. van Kempen hoofdredacteur van het Bisdomblad van Roermond. Verhinderd waren mgr. Royackers, vicaris-generaal van ’s-Hertogenbosch, studentenpastor Harry Haas (Heerlen) en Th. Dorenbosch uit ’s-Hertogenbosch (BAR 03.931 Communicatiemiddelen 03.942). Het doel van de vergadering was het bepalen van de koers van het redactiebeleid in 1969. Vicaris-generaal mgr. P. van Odijk zond een schriftelijke bijdrage aan de vergadering waarin hij zei, dat het Limburgse bisdomblad “meer leven en informatie uit het bisdom van noord naar zuid” zou kunnen aanreiken. Hij achtte de artikelen in het algemeen gedeeltelijk “te lang en te moeilijk voor de eenvoudige gelovige”. Mgr. Moors merkte ter vergadering op, “dat het toch de bedoeling is dat het blad een sterk kerkelijke kleur moet houden. Het uitgangspunt van het blad moet binnen-kerkelijk zijn”. Als beginsel zou het “meer pastoraal dan theologisch” moeten zijn. Het zou meer moeten “gaan in de richting van de praktijk-informatie”. Het bisdomblad zou “over kerkelijk-godsdienstige problemen een visie” moeten geven.

TEKST MGR. DR. P. HAMANS FOTO’S ARCHIEF

24

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Naast binnenkerkelijke voorlichting wilden de redacties iets meer gaan doen aan het buitenkerkelijke aangrenzend terrein. Als voorbeelden werden genoemd: jeugdvorming, ontwikkelingshulp, visie op moderne literatuur, toneel, film, plaats van de kerk in de recreatie, ziekenhuiswezen”.

schappelijk, te theoretisch” is. Artikelen zijn soms “te lang en te zwaar”. “Lezers vragen korte, populair geschreven en bevattelijke artikelen. Redactionele kolommen konden meer gekruid worden met humor en wat speelsheid in de tekst (…) De opmaak zou wat luchtiger kunnen zijn”.

Gematigd progressieve koers

Het verslag van de vergadering van 9 januari 1969 over de koers en de toekomst van het Bisdomblad toont hoe moeilijk het bleef de juiste koers te bepalen. Moest het blad progressief zijn of de gelovigen ondersteunen in hun geloof en trouw aan de kerk; moest het meer van theologische aard zijn of eerder populair; moest het lange artikelen plaatsen of korte; moest het dagelijkse leven meer aan bod komen of moest het blad zich strikt houden aan binnenkerkelijke zaken?

Bij actuele onderwerpen zou meer informatie achter het nieuws gegeven kunnen worden. Met name kunnen de kerkelijke organen in het nieuws brengen “waar andere bladen weinig of geen aandacht aan besteden”. Over de opstelling van de bisdombladen in het geheel van de stromingen in de kerk in Nederland werd gezegd: “In kerkelijke zaken liefst een gematigd progressieve koers aanhouden. De schrijvers van ‘brieven aan de redactie’ komen vaak met boze opmerkingen. Vinden het blad te progressief. Hoe groot of klein dit percentage is, blijft een vraagteken. Lezers die het met de koers van het blad eens zijn, reageren meestal niet. In het redactiebeleid vooral pogen te verhelpen dat er ‘blokken’ gevormd worden. Zeer waardevol – maar niet gemakkelijk – is het op rustige wijze innemen van een gericht bemiddelende positie tussen de beide partijen. Voor- en tegenstanders aan het woord laten. Ingezonden brieven relativeren in het kommentaar. Ingezonden brieven die niet geplaatst worden met een waarderend begeleidend schrijven retourneren”. “Een beetje progressiviteit moet er zijn. Men kan niet buiten de tijd gaan staan”.

Leesbaarheid Over de leesbaarheid van het blad werd opgemerkt, dat de algemene indruk is, dat het “te moeilijk, te weten-

Opheffing van het Bisdomblad Na twee jaar samenwerking maakten de oplopende financiële tekorten duidelijk dat dit concept niet lang meer vol te houden viel. Uit een voorlopige balans van 31 december 1969 bleek er in 1968 een exploitatie tekort van f 32.500 te zijn geweest en in 1969 was opnieuw een tekort van f 35.000. Het bestuur van de Stichting Bisdomblad vroeg het bisdom een exploitatiesubsidie voor het jaar 1969 van f 35.000. Mgr. Delhoofen schreef in een nota van 14 november 1969, dat het voortbestaan van het bisdomblad principieel afhangt van de vraag wat het bisdom financieel over heeft voor deze vorm van communicatie (BAR 03.931 Communicatiemiddelen). Het blad kan zichzelf niet financieren. Mgr. Delhoofen voegde hieraan toe: “Het is overigens niet verwonderlijk, dat een Bisdomblad er niet kan komen.

Had men nog gehoopt de opheffing van het Bidomblad tot 1 januari 1971 te kunnen uitstellen, op 13 april 1970 deelde de intussen tot algemeen econoom aangestelde mgr. W. Delhoofen in de dekensvergadering mee, dat het Bisdomblad per 1 juli 1970 om financiële redenen zou worden opgeheven. Delhoofen bracht naar voren, dat naar andere wegen van communicatie werd gezocht. Daarbij werd gedacht aan samenwerking met parochie- en streekbladen (notulen van de dekensvergadering van 13 april 1970).

Zeker, als men voor ogen houdt dat bijv. een Katholieke Illustratie het niet kon halen, dat overigens aanleunde tegen een bolwerk als De Spaarnestad (grote uitgeverij in Haarlem, P.H.)”. In november 1969 had het bisdomblad 9.400 abonnees. De abonnementsprijs was begin 1969 f 10,00 en werd na het tweede kwartaal verhoogd tot f 13,75. Delhoofen was van mening dat over het voortbestaan van het blad slechts kan worden gedacht als men de abonnementsgelden tot f 20,00 verhoogt. Mgr. Delhoofen acht het belangrijk “dat men zich uitspreekt over de vraag: wordt het blad gelezen of niet?, is het blad leesbaar?, men hoort wel zeggen: er staat zoveel in, dat je je er dood aan leest”. De opbrengst van de advertenties valt “heel erg tegen”. De acquisitie van advertenties was de opgave van de heer Weerts. Dit was niet goed gelopen. Hij was bovendien ernstig ziek. Bij de opheffing van het Bisdomblad was dr. W. van Kempen de enige redacteur. Delhoofen merkt hierover op, dat dit een moeilijke opgave is. “Grote schrijvers als Godfried Bomans hebben al moeite met één artikel per week”. Tenslotte wijst mgr. Delhoofen erop dat het contract met Den Bosch een opzeggingstermijn heeft van drie maanden. Op 18 november 1969 schreef mgr. Delhoofen een “vervolg op de nota dd. 14 november 1969”. In minder dan twee jaar had de Stichting Bisdomblad een passief vermogen opgebouwd van f 75.053. Per 1 november 1970 waren er ongeveer 9.400 abonnees. Hij meende dat er per 1 januari nog slechts 7000 over zouden zijn en dat slechts 5000 abonnees bereid zouden blijken een abonnement te betalen van f 20,00. Delhoofen concludeerde, “Het bestuur van de Stichting Bisdomblad is van mening dat besloten moet worden de exploitatie van het Bisdomblad Roermond te stoppen per 1 januari 1971”. De beslissing hierover was aan mgr. Moors.

De Katholieke Illustratie was vele tientallen jaren het boegbeeld van de katholieke pers maar het blad kon in de woelige zestiger jaren van de vorige eeuw zijn positie niet meer handhaven en verdween

Op 2 januari 1970 werd in het Bisdomblad van ’s-Hertogenbosch het tijdschrift van het dekenaat Tilburg opgenomen. Dit werd tot dan uitgegeven door Stichting Rooms Leven in Tilburg. Pater J.G. Dukker O.F.M. legde de noodzaak uit van het bestaan van een bisdomblad naast katholieke en niet katholieke kranten, radio en televisie. Hij wees erop dat deze andere zaken lieten voorgaan als sport, politiek en plaatselijk nieuws. Zijn tweede argument zei: “Bovendien heeft al sinds jaren een zekere nivellering plaats. De kranten en omroepen zijn niet meer zo ‘kerkelijk’ als vroeger, zo min als de lezers. Wie goed op de hoogte wil zijn van vernieuwingen, pakt het Bisdomblad” (Bisdomblad 3(1970), nr. 1, p. 1). Ook al vergiste pater Dukker zich niet in zijn analyse, de editie van een bisdomblad moest betaald worden. Daarvoor waren nodig: betalende lezers, subsidies en andere inkomsten. In het bisdom Roermond bleek het aan alle drie de voorwaarden te ontbreken. De relevantie van de kerk ging achteruit en vele gelovigen volgden stromingen die hun aandacht voor kerkelijke informatie deed tanen.

Op 2 juni 1970 ging een perscommuniqué uit waarin werd meegedeeld dat mgr. P. Moors had besloten met de uitgave van het Bisdomblad te stoppen. Het bestuur van Stichting Bisdomblad Roermond, die het tijdschrift exploiteerde, achtte een voortzetting van de uitgave niet langer verantwoord. Per 1 juli zou de uitgave worden beëindigd (ABR 51(1970)188189). Het bisdomblad van het bisdom Roermond verscheen voor het laatst op 26 juni 1970. Het tijdschrift had onder meerdere namen 23 jaar lang bestaan. Meegedeeld werd, dat het bestuur van de Stichting Bisdomblad Roermond bleef zoeken naar wegen ten dienste van “een goede communicatie-informatie en voorlichting over ons bisdom, over de kerk en wereld en ontwikkelingen die in en buiten de kerk gaande zijn”. Het zoekt naar andere mogelijkheden om deze communicatie te verzorgen en verzoekt goede ideeën aan het bestuur kenbaar te maken (Bisdomblad 3(1970), nr. 24, 19 juni 1970, p. 1). In het Bisdomblad van 19 juni 1970 deelde mr. W.P.H. Delhoofen als voorzitter van de Stichting Bisdomblad Roermond aan de abonnees mee, dat het blad in het tweede halfjaar van 1970 niet meer zou verschijnen. Mr. Delhoofen poogde ook een verklaring te geven voor de terugloop van de abonnees en de opheffing van ‘Credo” en ‘Bisdomblad’. Hij schreef: “Intussen kwam het weekblad vanaf 1963-

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

25

De laatste editie van het bisdomblad Den Bosch verscheen eind 2012

1964 terecht in de stormachtige ontwikkeling in de Kerk van Nederland. Het kreeg tijdelijk wel eens het karakter van een opinieblad, voor velen acceptabel, voor velen echter ook reden tot kritiek. Rustige kerkelijke bladen kwamen steeds meer in de verdrukking tussen progressieve en conservatieve stromingen. De exploitatie werd in de jaren 1965 tot 1967 steeds moeilijker. Een oplossing werd gezocht in concentratie. Vanaf 1968 werd in de zuidelijke bisdommen een samenwerking tot stand gebracht tussen Den Bosch en Roermond, naderhand gedurende korte tijd uitgebreid met Breda. Deze uiterste poging om een ‘Bisdomblad’ te behouden heeft het toch niet gehaald. De exploitatie was niet sluitend te krijgen en na twee jaar was het duidelijk dat een verdere uitgave van

26

DE SLEUTEL SEPTEMBER 2014

het weekblad niet meer verantwoord was”. Twee redenen gaf mgr. Delhoofen aan: het bisdomblad ging ten onder in de richtingenstrijd van de jaren zestig en de financiële problemen die ontstonden als gevolg van de teruggang van het aantal abonnees. De feitelijke achtergrond van deze beide redenen was de achteruitgang van het geloof en de kerkbetrokkenheid van de Limburgers.

Laatste editie van het Bisdomblad Roermond In de editie van 19 juni 1970 werd aan de abonnees het einde van de samenwerking meegedeeld tussen de bisdombladen van Roermond en ’s-Hertogenbosch. Het blad zou per 1 juli 1970 in

het bisdom Roermond niet meer verschijnen. Het bisdomblad van Den Bosch stopte niet. Het verdwijnen van het Bisdomblad Roermond wordt als een gemis ervaren. De katholieke dagbladen houden er rekening mee dat hun lezers maar een klein deel van het kerkelijk nieuws interesseert. “Naar onze mening zal de traditionele kerkelijke signatuur van deze bladen in de toekomst nog meer vervagen.” Meegedeeld werd, dat het bisdomblad op “financieel-economische gronden” eindigde. “Voor iemand, die om nog iets meer geeft dan om eten en drinken, is het teleurstellend te moeten constateren dat acht pagina’s Albert Heijn elke week gratis huis aan huis wèl kan, dit niet. De Nederlander betaalt zijn bladen zo goedkoop als hij kan, en de journalist is volgens Simon Carmiggelt, iemand die gedachten mag schrijven op de achterkant van een advertentie, die de lezer overigens uiteindelijk zelf betaalt. Ja, en onze bisschoppen zijn niet zo rijk als de Duitse, die het blad Publik steunen met 22 miljoen Duitse Mark per jaar. Gelukkig maar.” De laatste editie van het Bisdomblad verscheen op 26 juni 1970. Het Bisdomblad van ’s-Hertogenbosch ging verder. Toen hierin sinds 1972 de kerkberichten niet meer werden gepubliceerd, ging het abonneebestand snel achteruit. Tot 2002 bleef het als weekblad verschijnen. Daarna werd het een maandblad totdat het na 90 jaargangen in december 2012 voor het laatst verscheen en werd opgeheven. (wordt vervolgd)

GELOOF IN DE PRAKTIJK

Belgische bonbons

juist géén vergissing maar had Hij er een bedoeling mee. Als we nu eens die aardewerken overjas kunnen accepteren en ophouden de perfectie na te jagen, kunnen we eindelijk ontspannen ademhalen. Want maakt niet juist die breekbaarheid ons ontvankelijk voor Gods genade?

De dikke mevrouw moest van de dokter afvallen. Ze wilde dan ook niet meer, (niet meer!) aan Belgische bonbons denken. “Hoor je? Niet meer aan denken nu! Ik moet Belgische bonbons nu echt helemaal vergeten hoor. Belgische bonbons zijn slecht, ik word heel dik van die Belgische bonbons. Ik moet geen Belgische bonbons meer in huis halen.“ Het bleek de zekerste weg naar een obsessie voor .. jawel, Belgische bonbons. Zo gaat het vaker in ons psychisch en geestelijk leven. Het lukt bijna niet om een slechte gewoonte te overwinnen. Je voelt je gefrustreerd doordat je steeds struikelt over dezelfde zwakheid. Je kunt kwaad of ontmoedigd zijn omdat je niet vooruit lijkt te komen en je gaat het alsmaar harder proberen. Menig cliënt blijkt zichzelf te veroordelen omdat hij al jarenlang worstelt met hetzelfde euvel. Gelukkig heeft Paulus ons een paar prachtige brieven nagelaten. Daarin staat goed nieuws: God bewaart zijn schat in aardewerken potten. Het gaat bij dat aardewerk over ons, over ons menselijk bestaan. Het zou natuurlijk kunnen dat onze Schepper zich vergist heeft in het materiaal. Aardewerk is immers onvolmaakt, breekbaar, broos en kwetsbaar. Maar misschien was het

Terwijl wij onze hartstochten, tekorten en onvolmaaktheden met alle macht proberen te bestrijden en er alle aandacht aan geven, bereiken we precies het tegenovergestelde: het Belgischebonbon-effect. Het doet onze onvolmaaktheden namelijk reuze veel plezier als ze zoveel aandacht krijgen. Door er zoveel mee bezig te zijn worden ze steeds groter in onze beleving. Onvolmaaktheden en tekorten vinden aandacht, vooral de negatieve aandacht, namelijk heerlijk. Ze voeden zich ermee. Beroof ze van de aandacht en ze zullen omkomen van honger en dorst. Het is haast een natuurverschijnsel: hoe meer wij mensen ons inspannen iets te laten, hoe meer we geneigd zijn het te doen. Hoe meer we ergens niet aan willen denken, des te meer duikt het in onze gedachten op. Uit mijn kinderjaren herinner ik me nog het beeld van de boer met zijn zaaigoed op de akker. Hoe deed hij dat: zaaien in een rechte voor? Het belangrijkste: hij keek niet naar de voor. Echt waar, hij keek niet. Hij keek juist naar een punt, zoals een kerktoren of een boom, aan de horizon. De boer zaaide in een rechte voor door die voor te negeren. Hij deed het omgekeerde van wat de Belgische-bonbon-mevrouw doet. Waarlijk een psychologische en spirituele les. Ons onvermogen om de rechte lijn vast

te houden staat altijd klaar om ons het gevoel te geven dat we geen goede christenen zijn. Dat we ons leven behoren te beteren en anders moeten roosteren in een eeuwige barbecue. Maar onze onvolmaaktheden hebben geen weet van de kracht van Gods genade. Het beste medicijn tegen onze onvolmaaktheid is niet ertegen vechten. Aardewerk ís nu eenmaal breekbaar, en dat is helemaal niet erg. Onvolmaakt zíjn we nu eenmaal. En onze tekorten vinden maar één ding vreselijk: als ze genegeerd worden. Het beste medicijn ertegen is dan ook ze te negeren en onze blik en onze aandacht te richten op wat we wél willen. Ik ben nog niet volmaakt, zegt ook Paulus. Ik beeld me niet in dat ik er al ben. Maar vergetend wat achter mij ligt, strek ik mij uit naar wat vóór me ligt en storm ik op het doel af: Christus. Door ons te richten op het goede en het kwade te negeren zal ons kompas, ondanks onszelf, geleidelijk uitslaan naar de juiste richting. Zoals de boer zaait door zich te richten op de kerktoren aan de horizon. De dikke mevrouw gaat in de sessies leren haar aandacht en haar energie te richten op wat haar leven zinvol en de moeite waard maakt. Belgische bonbons horen daar niet bij. Maar voor zo nu en dan zijn ze wel erg lekker. Francis Keyers, GZ-psychologe Christofoor Praktijk voor Psychologie en Levensbeschouwing [email protected] www.christofoor-praktijk.nl 0475-551212 / 06-47559670

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

27

LITURGIE EN KERKMUZIEK

Grootscheepse restauratie kathedraalorgel start in september

Orgelrestauratie completeert kathedraalrenovatie Na jaren van voorbereiding en overleg start in september een grootscheepse restauratie van het orgel in de SintChristoffelkathedraal in Roermond. Het binnenwerk van het instrument wordt volledig gedemonteerd, vernieuwd en waar mogelijk gerenoveerd. Het pro-

Christoffel, de Christusdrager, lijkt het orgel

dere grotere viering moet aan het orgel worden gewerkt. Het elektrische systeem is dringend aan vervanging toe, een kostenpost die - bij handhaving van dit systeem - overigens elke vijfentwintig jaar blijft terugkeren. Een derde probleem vormt de verre van optimale opbouw van het orgel. De plaatsing van een aantal onderdelen is zodanig - namelijk voor een deel in de toren gebouwd - dat dit de klank in de kerk niet ten goede komt. Ook is een aantal pijpen dat regelmatig gestemd moet worden, moeilijk bereikbaar; met name het zogeheten kroonwerk dat alleen via een loodrecht staande ladder van acht meter hoogte aan de achterzijde te bereiken is. Het orgel voldoet niet aan de huidige ARBO-regels en afdoende aanpassingen zijn technisch nauwelijks mogelijk.

te schragen maar wordt geruime tijd van die

ject gaat ruim zeven ton kosten en zal meerdere jaren duren. Op 7 september wordt het instrument voor de voorlopig laatste keer bespeeld

TEKST GIJSBRECHT DIETEREN FOTO’S BISDOM ROERMOND

28

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

taak ontheven…

Problemen huidige orgel Het huidige orgel werd in 1957 door de firma Verschueren uit Heythuysen gebouwd ter vervanging van het tijdens de Tweede Wereldoorlog verwoeste orgel. De orgelkast is een ontwerp van architect Van der Veeken. Het orgel telt drie klavieren, 52 stemmen en ruim tweeduizend pijpen en is voorzien van een elektro-pneumatisch systeem. Al in een vroeg stadium traden er problemen op. Zo veroorzaakt de relatief open verbinding in het orgel tussen toren en kerk veel tocht op het oksaal. Ook verouderde het elektro-pneumatische systeem relatief snel en werd in de afgelopen jaren in hoge mate storingsgevoelig. Momenteel functioneert een groot deel van de registers niet omdat pijpen niet meer aanspreken. Voor ie-

Al veertig jaar vraag wat te doen Al in de vroege jaren zeventig van de vorige eeuw vormde het orgel een ‘hoofdpijndossier’ van het kerkbestuur. Met grote inspanning slaagde men erin het instrument bespeelbaar te houden. Van organisten werd uiterste creativiteit geëist vanwege de veelvuldig optredende onverwachte storingen. Bij de renovatie van de kathedraal, tien jaar geleden, kwam wederom de vraag naar voren wat te doen met het orgel. Er werden verschillende trajecten onderzocht, waarbij aanvankelijk werd geopteerd voor volledige nieuwbouw. Een vergelijkbaar nieuw orgel zou echter ruim 1,5 miljoen euro gaan kosten, een bedrag dat buiten bereik van kerkbestuur – en naar diens inschatting – gemeenschap zou liggen. Ook renovatie van het orgel door alleen de vernieuwing van het elektrisch gedeelte

was vanwege bovengeschetste bezwaren geen optie.

Het nieuwe plan In nauw overleg met de firma Verschueren en de Katholieke Klokkenen Orgelraad is uiteindelijk een werkbaar plan ontstaan. Omdat alom de architectonische kwaliteit van de orgelkast werd geprezen, is gekozen voor orgelrenovatie in de bestaande kast. Het in de toren gebouwde gedeelte wordt verwijderd, waardoor klank- en tochtproblemen tot het verleden behoren. De tractuur wordt vervangen door een modern mechanisch systeem dat bedrijfszeker is, weinig storingsgevoelig en door alle organisten wordt gewaardeerd vanwege de directe speelwijze. De organist is als het ware ‘fysiek’ met het ventiel van de pijp verbonden. Het pijpmateriaal is grotendeels nog van uitstekende kwaliteit en kan hergebruikt worden. Uiteraard zal door het wegvallen van het torengedeelte de ruimte kleiner worden waardoor in de loop van bouw moet worden bekeken welke registers komen te vervallen en welke aangepast moeten worden voor een optimale klankkleur. In grote lijnen wordt door deze keuze de kosten zo’n 50% gereduceerd ten opzichte van nieuwbouw.

Duurzaam Uitdrukkelijk is de duurzaamheid van het instrument betrokken bij de keuze. Het nieuwe orgel wordt betrouwbaar, behoeft weinig speciaal onderhoud en zal lange tijd meegaan. Het mechanische systeem is door de eeuwen heen beproefd en door technische verbeteringen zeer geliefd. Gekozen wordt voor kwaliteit en niet voor bijvoorbeeld hergebruik van bij kerksluiting of anderszins beschikbaar komend orgel, mede ook omdat uit ervaring blijkt dat overplaatsing en verbouwing van een ‘tweedehands’ orgel vaak net zo duur is als nieuwbouw.

Uitvoerend bedrijf De keuze voor de firma Verschueren uit Heythuysen als uitvoerend bedrijf is niet alleen omdat dit bedrijf zich de afgelopen jaren heeft onderscheiden bij renovatie en nieuwbouw van enkele

Het zal even duren voordat koren weer op kathedraalwaardige manier begeleid kunnen worden

omvangrijke en kwalitatief hoogstaande instrumenten. Ook de regionale economische ontwikkeling heeft een rol gespeeld. De firma Verschueren heeft er bovendien blijk van gegeven mee te willen denken in de financierbaarheid van dit voor het kerkbestuur omvangrijke project.

Kosten en fases De uitvoering van het renovatieplan is begroot op € 715.000. De renovatie wordt uitgevoerd in drie fasen. Iedere fase start pas als er voldoende financiele dekking is. Fase 0 (kosten € 191.000) betreft de demontage van het huidige orgel, de bepaling van de opbouw van het ‘nieuwe’ orgel, het aanpassen van de kast en het inbouwen van de claviatuur in de kast. Wanneer de daarvoor benodigde € 245.000 bijeen zijn gaat daarna fase 1 van start. Dat betreft het aanleggen van het eerste manuaal: mechanieken, windladen, pijpwerk, montage, intonatie, stemmen en pedaal. Voor fase 2 zijn daarna nog eens € 279.000,- nodig. Dit betreft het tweede manuaal, pedaal en totale afbouw. Inmiddels is aan Verschueren opdracht gegeven tot uitvoering van fase 0, die in september start en naar verwachting tot eind volgend jaar zal duren. Deze fase is financieel gedekt dankzij bijdragen van de stichting Renovatie Kathedraal Roermond, het bisdom, de stichting 1880, het SKAN-fonds, het orgelgilde bestaande uit particulieren die zich bereid hebben verklaard om jaarlijks een vast bedrag te doneren, opbrengsten uit acties en eigen middelen van het kerkbestuur. Voor fase 1 moet nog een deel van het bedrag worden verworven en fase 2 zal nog in zijn geheel gefinancierd moeten worden. Op zondag 7 september wordt het ‘ou-

de’ orgel voor het laatst bespeeld. Het ziet er naar uit dat de kathedraal het vanaf dan voor lange tijd zonder groot orgel moet doen en dat organisten zich moeten behelpen met een aanwezig elektronisch ‘huisorgel’. Voor begeleiding van koren en liturgieën voldoet dit orgel in enige mate, maar dit is niet kathedraalwaardig.

Bijdragen welkom Het kerkbestuur realiseert zich dat een zo omvangrijk project in de huidige tijd een enorme uitdaging is. Het zou echter onverantwoord zijn om niets te doen. Enerzijds is er het risico dat het orgel het definitief ‘begeeft’, anderzijds is het ARBO-technisch geen optie om nog onderhoud te verrichten aan het orgel. Directe aanleiding om nu te starten was het feit dat verschillende subsidiegevers hun toegezegde bijdrage zouden intrekken wanneer niet gestart zou worden. De belangrijkste reden om te beginnen is echter het feit dat het kerkbestuur de kathedraalrenovatie, die in 2005 startte, wil completeren met een waardig orgel. Echter: niet het Kerkbestuur bepaalt het tempo van de orgelrenovatie, maar de gulle gever, orgelvriend, sponsor en het cultureel of kerkelijk fonds. Donaties kunnen worden gestort op rekeningnummer NL40 RABO 0174 1833 99 ten name van Stichting Renovatie Kathedraal onder vermelding van ‘orgelfonds’. Deze stichting is een culturele ANBI, dus donateurs kunnen 125% van hun gift voor de belasting aftrekken.

Meer informatie Meer informatie over de orgelrestauratie is verkrijgbaar bij plebaan-deken Rob Merkx via [email protected] of bij Jac Wijnands, projectleider van de stichting Renovatie Kathedraal Roermond via (0475) 581587.

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

29

AGENDA

Agenda bisschop Frans Wiertz Woensdag 3 september Diaconaal werkbezoek in Heerlen Donderdag 4 september 11.00 uur Vergadering Bisschoppelijke Commissie voor Communicatie en Media te Utrecht Zondag 7 september 10.30 uur Pontificale hoogmis in basiliek H. Amelberga bgv. Heiligdomsvaart Susteren 14.00 uur Bijwonen Reliekenstoet Heiligdomsvaart Susteren 20.00 uur Bijwonen Openluchtspel Heiligdomsvaart Susteren Maandag 8 september 10.30 uur Vergadering Paredis stichting Dinsdag 9 september Vergadering Bisschoppenconferentie te Utrecht

Donderdag 11 september 14.30 uur Vespers en vergadering kathedraal kapittel te Rolduc 17.00 uur Eucharistieviering b.g.v. opening studiejaar grootseminarie Rolduc in de Abdijkerk Vrijdag 12 september 10.00 uur Bijwonen symposium b.g.v. 20-jarig bestaan van Kairos Zaterdag 13 september Bijwonen boekpresentatie in Huize Loreto te Simpelveld Zondag 14 september 14.00 uur Oecumenische samenkomst met vredeswens bij Vredeskapel te Kerkrade b.g.v. viering 70-jarig bevrijding Zuid Limburg en aansluitend opening tentoonstelling “voor altijd” te Rolduc

Donderdag 9 oktober 14.30 uur Dekensvergadering te Roermond Vrijdag 10 oktober 10.00 uur Pontificale Hoogmis b.g.v. Feestdag O.L. Vrouw Sterre der Zee en afsluiting restauratie in Basiliek OLV Sterre der Zee te Maastricht Zaterdag 11 oktober 16.00 uur Ontvangst bisschop Francis van Indiaas bisdom Kumbakonam Zondag 12 oktober 10.00 uur Pontificale Hoogmis parochie St. Pieter Beneden te Maastricht b.g.v. 75 jaar consecratie kerkgebouw

Woensdag 7 oktober 14.00 uur Presentatie inventaris van het archief van het officialaat van het bisdom Roermond 1599-1797 in het RHC te Maastricht

Agenda hulpbisschop Everard de Jong Woensdag 3 t/m maandag 8 september Begeleiden Limburgse bedevaart naar Lourdes Maandag 8 september Middag Aanwezig bij internationaal Gebed voor Vrede van de St. Egidiusgemeenschap te

Woensdag 17 september 9.00 uur Colleges filosofie in St. Janscentrum te Den Bosch 14.00 uur Bijeenkomst contactgroep geestelijke verzorging te Den Bosch Zaterdag 20 september Bezoek aan zomerweekend jongeren Deelname aan uitstap Personeelsvereniging Thorn

Antwerpen Dinsdag 9 september Vergadering van de Nederlandse Bisschoppenconferentie te Utrecht Donderdag 11 september 10.00 uur Bijeenkomst zendende instanties justitiepastoraat te Den Haag 14.30 uur Vergadering kathedraal kapittel te Roermond Zaterdag 13 september 19.15 uur Eucharistieviering b.g.v. Corneliusoctaaf in de St. Corneliusparochie te Heerlerheide Zondag 14 september 10.00 uur Eucharistieviering in de St. Idabasiliek te Herzfeld (D) b.g.v. de afsluiting van de Idawoche Maandag 15 september 11.00 uur Bijeenkomst Stichting Thomas Moore te Den Bosch 17.30 uur Plechtig Lof Broederschap SittardKevelaer in de Mariabasiliek te Kevelaer Dinsdag 16 september 11.00 uur Bijeenkomst met Belgische Bisschoppen te Antwerpen

30

DE SLEUTEL SEPTEMBER 2014

Zondag 21 september 10.00 uur Eucharistieviering in de Sint Landricuskerk te Echt b.g.v. 200 jarig jubileum Ambrosiusbroederschap Zondag 21 t/m woensdag 24 september Deelname aan AMI-conferentie (Apostolat Militaire International) te Modra (Slowakije) Donderdag 25 september 14.00 uur Masterclass Economie en Spiritualiteit tijdens Dag van de Limburgse Financial te Roermond Vrijdag 26 september Stille dag zaterdag 27 september 9.30 uur Eucharistieviering Priorij Nazareth te Tegelen 19.00 uur Eucharistieviering in H. Jacobus de Meerderekerk te Bocholtz b.g.v. 10 jarig bestaan tienergroep Joy Zondag 28 september 9.30 uur Eucharistieviering in ZC Meander te Landgraaf b.g.v. opening

Maandag 29 september 10.30 uur Vergadering met stafleden DPD 14.00 uur Bezoek aan seniorenmiddag te Herten 17.00 uur Vergadering Algemeen Bestuur Stg. Thomas More te Den Bosch Dinsdag 30 september en woensdag 1 oktober Deelname aan Symposium Ergo II te Amsterdam Donderdag 2 oktober Lustrum Centrum Justitiepastoraat te Tilburg Vrijdag 3 oktober 19.00 uur Eucharistieviering kerk Verschijning van de Onbevlekte Maagd en H. Pius X b.g.v. sluiting Lourdesnoveen Molenberg Zaterdag 4 oktober 11.00 uur Eucharistieviering in kerk O.L.Vrouw Troosteres der Bedrukten te Tienray b.g.v. bedevaart Utrecht naar Klein Lourdes

ACHIMAN ADONIBEZEK

Puzzel

AKSA AMALEKIETEN AMORIETEN

Het boek Jozua eindigt met zijn overlijden op 110-jarige leeftijd. De lotgevallen van de Israëlieten in de 12de tot 10e eeuw voor Christus worden vervolgens beschreven in het zevende boek van het Oude Testament, het boek Rechters. De ontrouw en trouw van het volk van Israël in hun verhouding tot Jahwe staat ook in dit Bijbelboek weer centraal.

ASERIETEN BENJAMINIETEN BERGLAND BEZEK

De woorden die hieronder zijn afgedrukt, zijn te vinden in de hoofdstukken 1 t/m 2 van dit boek Rechters. Wie de woordenbrij ontraadselt en het geluk heeft als winnaar uit de bus te komen, wacht de gebruikelijke prijs.

DANIETEN DUIMEN ESKELON

. ' 1
0 *

' *  / 0 1 1 . < 0 3 4 

/ 2  0 *  0 ( 0 1 ( 0  . 0 3 ' 1 0 1

0
1 2 5 

$ 2  (  ; * 1

 * + /

1 1 5 2 0 3 +   0   . '  :   : 0

0 2 
6  $
 3 5 0
4 4 5  3 4

* 3 2 0  1 / 1 : 0 1  2
4 2 0 . '


2 / 5 *  0  1
1 3 1 (  
' < 1 2

( * 3 0 1 5
0  2  0 0 / 0 ' 1 0 < (

 0 2 ' 2 0 3 1 ( 0 ' ( * 0 ( 1 4 * ' 

0 + (  *  / 9 ( 0 0 1 + 5 '  .
' 1

+ 0 1 2   2 0

1 1  * ' : + 1 * * 0

1 0 2
( 1 1 0 5  :
'
< 0 0 : < 5

+ * 0 '

0 * 0 1
 0 1  ( 4

. 2 3

 1 $ + 0 0 . 3 2 / 0 1
0 0 $ .
2



 * 8 0 0
:   + 0 4 0 .  0 0 

( 4 1 2 5 ' *  0 ( 0 1 1 0 * 2 0 1 * 

 2  1 0 1 0 '   * '

$  / 0 0 1

 ' 2 5 2 3 0 .  0 ( 0 1 < 0 * + ' 1


GENERATIE GESCHENK HERENDIENST JIBLEAM JUDEEËRS KANAÄNIETEN KENIZZIET MEDELIJDEN MEGIDDO NAFTALI ONDERHORIGE PALMENSTAD PERIZZIETEN PLUNDERAARS SCHORPIOENENPAS SIMEON

De oplossing kan vóór 15 september gestuurd worden naar: Puzzelredactie De Sleutel, Postbus 980, 6040 AZ Roermond of [email protected]. Onder de goede inzendingen wordt de DVD ‘Sprekend monument – heden en verleden van de Sint Christoffelkathedraal’ verloot. Die DVD is afgelopen maand toegezonden aan Broeder Maurice uit Arcen. Hij wist - net als veel anderen overigens - de oplossing van de vorige puzzel: ‘Amelberga en andere Susterense heiligen’. Dat was uiteraard een verwijzing naar de Heiligdomsvaart die dit jaar in deze plaats plaatsvindt.

TALMAI TIENDUIZEND TIJDGENOTEN VERBOND VERDRUKKEN VERKENNINGSTOCHT VOORVADEREN WATERBRONNEN WEEKLAGEN ZEBULON

SEPTEMBER 2014

DE SLEUTEL

31

Tentoonstellingstrilogie in Aken in teken van de Karolingische tijd

Karel de Grote: Macht, Kunst, Schatten

2 3

1

4

1 Buste van Karel de Grote © Domkapitel Aachen Foto: Andreas Herrmann 2 De Fibula van Dorestad; een mantelspeld, gemaakt van bladgoud en ingelegd met edelstenen, parels, glas en email; rond 800 / Leiden, Rijksmuseum van Oudheden © Erik de Goederen

5

3 Tassilokelk, na 763 en voor 788, © Kremsmünster, Benedictijnenabdij Foto: Josef Leithner 4 Godescalc-Evangeliarium, Hofschool van Karel de Grote, 781-783, Paris, Bibliothèque nationale de France

6

5 Evangeliarium, begin 9e eeuw, Aachen, © Domkapitel Aachen / Foto: Ann M Münchow 6 Karelschrijn © Domkapitel Aachen Foto: Ann Münchow 7 Boekomslag van het Lorsch Evangeliarium met een Maria afbeelding, rond 810, © London, Victoria and Albert Museum

7

8 Lothariuskruis © Domkapitel Aachen Foto: Ann Münchow 9 Zilveren houder voor het verloren gegane Gemmenkruis, Rome, tussen 817 en 824, Vaticaanstad, Musei Vaticani

8

9

32

DE SLEUTEL

SEPTEMBER 2014

Meer info over de tentoonstellingen in Aken: www.karldergrosse2014.de