Justin woont in Groningen en leert in Hoenderloo

van PLURYN EN de Hoenderloo groep Editie 4, november 2014

Justin woont in Groningen en leert in Hoenderloo Specialistische jeugdzorg: keerpunt voor jongeren

Covermodel: Justin

Begum ziet een wens in vervulling gaan: op kamers

Monique Kavelaars aan de slag met zorgkwaliteit Een kennismakingstour langs alle locaties gaf Monique Kavelaars een goed beeld van Pluryn. Sinds 1 juli is zij lid van de Raad van Bestuur. Eén van haar doelen is verdere verbetering van de kwaliteit van zorg. “Dat is belangrijk, omdat Pluryn zich richt op zware zorgvragen, die om een specialistisch antwoord vragen.” “Pluryn is een grote organisatie, die veel te bieden heeft en zich voortdurend ontwikkelt”, vervolgt ze. “Bijvoorbeeld op het gebied van behandeling. De behandelaars werken volgens de laatste wetenschappelijke inzichten en worden daarbij gevoed door onze eigen afdeling Research & Development.” Door de mix aan achtergronden beschikt Pluryn over een mix aan kwaliteiten en competenties. De organisatie kan snel schakelen en verbindingen leggen, om zorg zo goed mogelijk te regelen. “Omdat we intern gewend zijn flexibel te denken en in samenwerkingsverbanden te werken, zijn we ook in staat om naar buiten toe makkelijk in andere settings te werken, bijvoorbeeld met wijkteams.”

ROM meet voortgang behandeling

Pluryn zet in op Routine Outcome Monitoring (ROM). Deze succesvolle wetenschappelijke onderzoeksmethode, waarbij cliënten periodiek een vragenlijst invullen, is in de jeugdzorg reeds verplicht. Door het ‘rommen’ nu ook te introduceren bij jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking (LVB), loopt Pluryn voor op de verplichtstelling ervan bij deze doelgroep. In de gestandaardiseerde vragenlijsten van ROM komen verschillende participatiethema’s aan bod, zoals financiën, huisvesting, algemeen dagelijks leven en sociaal netwerk. Zowel de jongere als de behandelaar vult één van de vragenlijsten in bij aanvang van de behandeling. Ook de ouders worden hierbij betrokken. Periodiek herhaalt Pluryn het ‘rommen’, om de voortgang te meten. Aan de hand van de uitkomsten kan de behandeling en ondersteuning eventueel worden aangepast. “Het maakt de jongere beter, het maakt de behandeling beter en het maakt de organisatie beter”, somt Manon ter Hoeven van de afdeling Research & Development van Pluryn de voordelen van ROM op. Zij voert momenteel samen met haar collega Laura Claessens een ROM-pilot uit bij Pluryn Jeugd, regio Arnhem en Nijmegen.

Intermezzo: nu ook voor jongeren met LVB 2

Even een paar maanden weg van alles en iedereen. Tijd om na te denken en jezelf te herpakken. Daarvoor is Intermezzo bestemd, het project dat jongeren tijdelijk bij gezinshuizen in het buitenland plaatst. Door een samenwerking met Xperanza heeft Intermezzo nu naast jongeren uit de open jeugdzorg ook een specifiek aanbod voor jongeren met een lichtverstandelijke beperking (LVB) en bijkomende gedragsproblematiek. De jongere, in de leeftijd van 15 tot 23 jaar, wordt gedurende het verblijf in Spanje steeds aangezet tot het zelf bedenken van oplossingen. Daarbij staat zelfreflectie op eigen gedrag centraal. Welk gedrag helpt hem of haar verder? En welk gedrag belemmert de weg naar een oplossing alleen maar? Eerdere ervaringen bij Intermezzo hebben aangetoond dat het tijdelijke verblijf in het buitenland een positief effect heeft op de jongere. Veel hangt af van hoe de jongere het resultaat bestendigt na thuiskomst. Hieraan wordt dan ook eveneens veel aandacht besteed.

Een allround

jeugdzorgorganisatie We staan in Nederland voor grote veranderingen in de uitvoering van de jeugdzorg, jeugd-GGZ en jeugd-LVB. In de komende jaren moeten wij ervoor zorgen dat de jeugdzorg efficiënter wordt en minder nodig is. Maar we moeten wel aanwezig zijn op die momenten dat jongeren en/of hun ouders ons écht nodig hebben. Daar is een rol weggelegd voor de specialistische jeugd-zorginstellingen. Pluryn, de moederorganisatie van De Hoenderloo Groep, heeft zich de afgelopen periode op deze veranderingen voorbereid. Naast directeur van De Hoenderloo Groep ben ik sinds enige tijd ook directeur Jeugd

Samengevat

r jeugd bij Pluryn. Erwin Duits is directeur voo de zorg voor Erwin: “Er verandert veel in jongeren. er thuis. De zorg moet kor ter en me t en zonder me en ger jon Wij zijn er voor . beperking ijk thuis wonen. Jongeren willen zoveel mogel problemen. te gro r doo t Dat kan soms nie nderloo Hoe De r naa dan n Jongeren gaa Groep. atsen binnen Of ze gaan naar andere pla Pluryn. andeling en De jongeren krijgen daar beh onderwijs. samen. Alle delen van Pluryn werken een beter op s kan zo gen krij en De jonger leven. Ze doen het meeste zelf. . Wij ondersteunen ze daarbij blad.” dit in r ove er me er st lee Je

bij Pluryn en vanuit die functie verantwoordelijk voor onder meer de Plurynlocaties De Beele in Voorst en Jan Pieter Heije in Oosterbeek. Deze orthopedagogische behandelcentra vangen jongeren op met een licht verstandelijke beperking (LVB) en ernstige gedragsproblemen. De jongeren zijn afkomstig uit het hele land. Zo fungeert De Beele al sinds 1988 als achtervang voor jongeren met zware LVB-problematiek. De Hoenderloo Groep en de orthopedagogische behandelcentra passen bij elkaar, omdat zij samen jongeren en hun ouders kunnen ondersteunen, via behandeling in een passende context. Ook het behandel-aanbod van de locatie Werkenrode Jeugd in Groesbeek is daarin belangrijk. Dankzij de inbedding in Pluryn mogen we De Hoenderloo Groep een allround jeugdzorgorganisatie noemen. We hebben op alle zorgdomeinen expertise: jeugdzorgPlus, jeugdzorg, jeugd-LVB en jeugd-GGZ. Wij zijn in staat om snel te schakelen tussen deze vormen van zorg. We zetten in wat nodig is om de behandeling voor de jongere doeltreffend te laten zijn. De successen die wij behalen, door louter te werken in het belang van de jongeren, gaan dus over alle zorgdomeinen heen. Zorg zal ook efficiënter moeten. Daarvoor is het werken in trajecten een goed middel. Wij hebben daarin bij De Hoenderloo Groep ruime ervaring. Door diagnostiek, observatie en diverse behandelinterventies zijn wij uitstekend in staat om jongeren een reëel perspectief te bieden.

Een goede aansluiting van behandeling op onderwijs blijkt in de praktijk vaak lastig, maar is wel van groot belang. Het feit dat onze eigen onderwijsinstellingen nauw samenwerken met pedagogische medewerkers op de groepen, behandelaars en therapeuten, is een belangrijke meerwaarde. Jongeren die vervreemd waren van school, pakken onderwijs met succes (weer) op of onderwijs krijgt een nieuwe dimensie. We laten leerlingen niet los, voordat ze passend onderwijs in hun eigen regio hebben gevonden. Over kansen, onderwijs, het schakelen tussen de verschillende onderdelen van Pluryn Jeugd en behandeling leest u in dit magazine. En nog veel meer! We laten sprekende voorbeelden zien, waarbij we vooral de jongeren zelf aan het woord laten. Want wij geloven in hun kansen en mogelijkheden en de kracht om regie te nemen over hun eigen toekomst. Daar investeren we in. Maar ze moeten het vooral ook zelf doen. Erwin Duits Directeur Pluryn Aandachtsgebied Jeugd

INHOUD

3

Nieuws

P2

Column Marian Draaisma

P13

Voorwoord Erwin Duits

P3

5 helden over hun kansen

P14

Specialistische jeugdzorg keerpunt voor jongeren P4

Tino heeft zijn draai gevonden

P17

Meisjes hebben baat bij eigen behandelprogramma

P6

Begum woont zelfstandig

P18

Maatwerk voor Justin

P8

Technologische ontwikkelingen in jeugdzorg P20

Dossier X. 3 anonieme casussen

P10

Een dag uit het leven van Giovanni

P22

Facts

P11

Jeugdzorg bij Pluryn

P23

Aandacht voor levensvragen

P12

Colofon

P23

Specialistische jeugdzorg keerpunt in leven jongeren Werken aan angst, depressie, eenzaamheid en agressie Ongeveer 10.000 jongeren in Nederland kampen met extreme problematiek. Het gaat om kinderen en pubers met een combinatie van problemen, zoals een psychische stoornis, licht verstandelijke handicap, risicovol gezondheidsgedrag en ernstige gedragsproblemen. Ze bevinden zich op het snijvlak van jeugdzorg, gehandicaptenzorg, justitiële zorg en GGZ. De specialistische jeugdzorgcentra in Nederland pakken samen met deze jonge mensen hun problemen aan. Dit gebeurt in een professionele behandelsetting, in een prikkelarme omgeving. Bijvoorbeeld bij Pluryn.

Problemen beginnen vaak al vroeg De problemen beginnen vaak al op heel jonge leeftijd. Veel jongeren komen uit risicogezinnen, waarin sprake is van een zwak opvoedingsklimaat, armoede, mishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing, verslaving, criminaliteit en/of ouders met psychische problemen. Als jongeren met extreme problemen niet tijdig en goed worden geholpen, zijn de gevolgen desastreus. Niet alleen voor de jongeren zelf, maar ook voor hun omgeving en de maatschappij. Extreme problematiek leidt vrijwel altijd tot ernstige problemen in het gezin, schooluitval, zwerven, agressie, overlast, werkloosheid en uiteindelijk crimineel gedrag. Uit onderzoek blijkt dat maar liefst 90% van alle veroordeelde 18-23 jarigen een gedragsstoornis heeft, met bijkomende problematieken als ADHD, depressie of autisme. Nog ernstiger is dat deze extreme problematiek overgedragen wordt op volgende generaties. Het merendeel van de (jeugdige) ouders van extreme probleemgezinnen, heeft zelf ook ernstige problemen gekend in de jeugd. Het is belangrijk dat deze vicieuze cirkel wordt doorbroken. Maar dat is niet eenvoudig.

Regionale hulp is geen oplossing De problematiek van deze groep jongeren is zo complex en specifiek, dat hulp van reguliere instanties ontoereikend blijkt. Regionale jeugdzorginstellingen en andere ‘gespecialiseerde’ zorgorganisaties blijken de benodigde specialistische en multidisciplinaire kennis en ervaring niet in huis te hebben. Ze beschikken niet over de benodigde 4-milieuomgeving waarin wonen, leren, werken en vrije tijd op een prettige, veilige, efficiënte en effectieve manier gecombineerd worden met behandeling. De cijfers wijzen het uit. 65% van alle jongeren die uiteindelijk bij Pluryn terechtkomen, heeft een lange, verbrokkelde carrière in de jeugdzorg achter de rug. Dat varieert van opeenvolgende trajecten met ambulante zorg tot langdurige residentiële zorg bij andere ‘gespecialiseerde’ zorginstellingen. Hier valt veel maatschappelijke winst te behalen. Als gemeenten in staat zijn om deze jongeren met extreme problematiek eerder op de goede plek en op de juiste wijze te laten behandelen, dan bespaart dit de 4 jongeren en hun ouders veel ellende en de maatschappij veel zorgkosten.

Landelijke specialistische zorg is essentieel Veel jongeren zien de behandelcentra van Pluryn als hun laatste strohalm, als ‘last-resort’. Wij zien ze echter als keerpunt. Als start van een nieuwe, betere toekomst. Want angst, depressie, eenzaamheid en agressie zijn schamele levenspartners. Die hoort geen mens met zich mee te slepen. Het doel van de behandeling is om samen met de jongere en andere belangrijke personen in zijn leven, die ommekeer teweeg te brengen. Dat doen we door het bieden van een positief leer-, werk- en ontwikkelingsperspectief. Een ander belangrijk doel is om de jongere zo snel mogelijk terug te laten keren naar zijn eigen omgeving. Pluryn werkt hiervoor nauw samen met regionale (jeugd)zorginstellingen die het vervolgtraject voor hun rekening nemen. Pluryn boekt met zijn landelijke specialistische behandelcentra goede resultaten. Onderzoek tot anderhalf jaar na de behandeling laat al jaren een stabiel beeld zien. De meeste jongeren hebben na terugkeer in de eigen omgeving een vaste woonplek, goed contact met thuis, werk of gaan naar school en hebben geen contact met politie.

Unieke behandelcentra Pluryn heeft met de locaties De Hoenderloo Groep, Jan Pieter Heije, De Beele en Werkenrode

Samengevat

Jeugd vier landelijk werkende specialistische (orthopedagogische) behandelcentra voor

10.000 jongeren in Nederland hebben extreem gedrag:

jongeren met ernstige problematiek. Deze centra zijn uniek in hun soort. We behandelen

Geweld, verslaving of

er jongeren die vrijwel nergens anders in Nederland terecht kunnen. Doordat we jongeren

Gewone hulp helpt bij

met extreme hulpvragen uit het hele land opvangen, hebben wij voldoende omvang

Pluryn heeft wel de

om evidence based zorg te kunnen bieden. Bovendien zijn we in staat differentiaties te maken in specialistische behandeltrajecten, die aansluiten bij de hulpvragen en complexe problematiek van jongeren en hun ouders.

misbruik. hen niet.

goede hulp in huis. Jongeren uit het hele land zijn welkom bij Pluryn. Pluryn is voor veel jongeren het laatste redmiddel. Maar ook het begin van verandering. Onderzoek bewijst dat behandeling he lpt. Ook als de jongeren weer thuis wonen.

Kinderombudsman Marc Dullaert

“Belang van het kind voorop” Samen met staatssecretaris Martin van Rijn, minister Ronald Plasterk, staatssecretaris Fred Teeven en VNG directieraad voorzitter Jantine Kriens, bracht Kinderombudsman Marc Dullaert begin september een werkbezoek aan Denemarken. De Deense jeugdzorg maakte afgelopen jaren een ontwikkeling door die vergelijkbaar is met de stelselherziening die nu in Nederland plaatsvindt. Sinds de transitie in Denemarken daalde het aantal uithuisplaatsingen met bijna een derde. Door meer in te zetten op preventie vanuit school en op gezinsbegeleiding hopen gemeenten in Nederland ook zwaardere problemen te voorkomen. Maar het Deense succes kent ook een keerzijde. Søren Skjødt, hoofd van de jeugdzorginstelling Godhavn, ziet dat kinderen steeds vaker bij hem terechtkomen na een aantal mislukte plaatsingen in pleeggezinnen. “De overheid moet accepteren dat sommige kinderen echt gespecialiseerde zorg nodig hebben”, aldus Skjødt. Kinderombudsman Marc Dullaert vindt dat er lessen moeten worden getrokken uit de Deense ervaringen. “In Denemarken hebben de gemeenten in het begin vooral heel goedkoop ingekocht. Het gevolg daarvan is dat specialistische zorg moeilijk toegankelijk is geworden voor kinderen. En dat moeten ze nu achteraf repareren. Dat mag nooit het resultaat zijn van de transitie, zoals die nu in Nederland plaatsvindt. Uiteindelijk wordt deze operatie ingezet om kinderen beter en sneller van zorg te voorzien.” Decentralisatie van zorgtaken naar gemeenten is in de basis prima, vindt de Kinderombudsman. “Gemeenten staan dichtbij de mensen. Dat kan prima ondersteuning opleveren voor gezinnen en hun kinderen. Ik maak me wel zorgen over de jongeren die meer nodig hebben dan hulp thuis. Jongeren die bijvoorbeeld gebaat zijn bij een specialistische jeugdzorginstelling. Als gemeenten te weinig plekken inkopen, bestaat de kans dat deze instellingen de deuren moeten sluiten. Daarmee gaat veel specialistische kennis verloren. De zorg die specialistische instellingen als De Hoenderloo Groep verlenen, kun je niet thuis organiseren en vind je niet in de regio. Ik ga er dan ook vanuit dat er een oplossing komt. In het belang van het kind.”

5

Meisjes hebben baat bij eigen behandelprogramma Recente onderzoeken tonen aan dat het erkennen van sekse-specifieke verschillen tussen jongens en meisjes de behandeleffectiviteit kan vergroten. Reden voor De Hoenderloo Groep om een behandelprogramma op te zetten, dat zich speciaal richt op de behoeften van meisjes.

Samengevat De Hoenderloo Groe

p behandelt meisjes soms apar t. andere problemen dan jongens. Bijvoorbeeld problem en met loverboys. Eerdere zorg hielp niet bij deze meisjes . De Hoenderloo Groe p begon daarom me t Magnolia. Er is een groot beha ndel team bij Magn olia. Meisjes verblijven tot 3 maanden in deze groep. Hun problemen zijn dan duidelijk voor de behandelaars. De meiden kunnen daarna naar een pa ssende groep. De Hoenderloo Groe p werkt nu ook same n met Lindenhout. Zij ondersteunen me isjes in heel Gelderla nd. Lindenhout praat me t gezinnen in de wi jk. Zijn er grote problem en met een meisje? Dan kan zij tijdelijk naar Magnolia. Die meisjes hebben

6

Het gaat om meisjes waarbij sprake is van langdurige verwaarlozing, mishandeling en/of seksueel misbruik. Daarnaast is er vaak sprake van een (licht) verstandelijke beperking en psychiatrische problematiek. “De problematiek van deze meisjes heeft in veel gevallen een oorsprong - of komt tot uiting - in relaties met jongens en mannen. Om een veilige situatie te creëren, is het beter om in aparte behandelgroepen te werken”, legt clusterleider Remco Verschuur de achtergronden uit. Regionale ambulante en (semi)residentiële hulpverlening blijken niet toereikend voor deze meisjes. “De meesten hebben een lange hulpverleningsgeschiedenis achter de rug, voordat ze bij ons komen. Dit kan komen doordat de problematiek nooit goed in kaart is gebracht, waardoor een niet-passend zorgtraject is ingezet. Dat heeft weer tot gevolg dat het traject mislukt en de problemen verergeren, omdat het meisje het voelt als ‘falen’.”

Kaitlin wil snel weten waar ze aan toe is Crisis-diagnostiekgroep Magnolia Met deze wetenschap in het achterhoofd startte De Hoenderloo Groep onlangs met een aparte crisis-diagnostiekgroep voor meisjes: Magnolia. Doel van het verblijf in Magnolia is het verhelderen van het persoonsbeeld en het vaststellen van de begeleidings- en/of behandelbehoefte van meisjes. “Dat vraagt om een andere personele inzet dan bij de gewone behandelgroepen, vandaar dat we een speciale groep zijn begonnen. We werken hier met een specialistisch team van pedagogisch medewerkers met verschillende opleidingen en achtergronden, zoals psychomotorische therapie, psychologie en ergotherapie”, aldus clusterleider Remco Verschuur. Verder is er een multidisciplinaire samenwerking met het behandelteam, bestaande uit een psychiater, gedragswetenschapper, gezinsbehandelaar, vaktherapeut en diagnosticus. In maximaal drie maanden moet dankzij de handelingsgerichte diagnostiek duidelijk zijn wie het betrokken meisje is. Van daaruit volgt een duidelijk advies over de begeleidingsbehoefte en doorplaatsing binnen De Hoenderloo Groep of een andere instelling. Samenwerking met Lindenhout Ook een nieuwe samenwerking tussen De Hoenderloo Groep en Lindenhout maakt deel uit van het pas gestarte behandelprogramma voor meisjes. Doel is de gezamenlijke opvang en behandeling van meisjes met ernstige trauma’s en (seksuele) afhankelijkheidsrelaties in Gelderland. Het gaat onder meer om meisjes die slachtoffer zijn van familiegeweld (eerwraak), loverboyslachtoffers en meisjes in andere gevaarlijke afhankelijkheidsrelaties. De Hoenderloo Groep en Lindenhout zetten een doorlopende zorglijn voor deze meisjes op. Lindenhout onderhoudt het contact met gezinnen in de wijk en is verantwoordelijk voor het volledige hulpverleningstraject van het betrokken meisje. De Hoenderloo Groep zorgt – indien nodig - voor specialistische behandeling/opname in Magnolia, de nieuwe crisis-diagnostiekgroep voor meisjes.

In de tuin van crisis-diagnostiekgroep Magnolia zitten vier meiden op de trampoline te kletsen. Het ziet er gezellig uit. Ze zijn net uit school en hebben even rust voor ze aan een volgende activiteit beginnen. Eén van hen is Kaitlin. Deze 13-jarige Amsterdamse verblijft nu drie weken bij Magnolia. Over iets meer dan twee maanden hoopt ze te weten hoe haar nabije toekomst eruit komt te zien: thuis, bij een groep van De Hoenderloo Groep of bij een instelling in haar regio? “Tot de zomer woonde ik in een open groep in Amsterdam. Maar het ging niet goed. Toen ben ik met spoed in een gesloten groep van De Hoenderloo Groep op de Kop van Deelen geplaatst. Ik ben daar een maand geweest en nu ben ik dus hier. Als één van de eersten die bij Magnolia kwam wonen. In het begin was het even wennen. Ik heb hier zoveel meer vrijheid. Maar ik was blij dat ik weg was van Deelen. Nu wonen we hier met z’n vieren. Dat schept een band. Als je ziet dat iemand ergens mee zit, dan praat je er over. Ik voel me ook wel verantwoordelijk. Ik heb al veel meegemaakt. Sommigen kwamen rechtstreeks van huis hiernaartoe. Bij Magnolia werken we in fases. Iedere fase krijg ik iets meer vrijheid. De groepsleiding kijkt hoe je daarmee omgaat. We hebben een weekplanning en elke dag staat er een andere taak in. Het is nooit saai. Ik moet nu nog in het zicht van de begeleiding blijven. Daarom doe ik niet mee aan vrijetijdsactiviteiten op het terrein. Ik ga wel naar school. Op locatie Gangel van het Hoenderloo College volg ik Kader Gemengd Theoretisch (KGT). Hierna wil ik havo gaan doen en dan hbo. In welke richting weet ik nog niet. Later in de jeugdhulpverlening werken? Nee, dat denk ik niet. Wel wil ik studeren. Dat is belangrijk voor mijn toekomst. Het traject duurt drie maanden. Dan hoop ik te weten wat mijn vervolgplek is. Ik wil graag weten wat er gaat gebeuren. Wat ik het liefste wil, weet ik nog niet. Als ik nog een tijdje bij De Hoenderloo Groep moet blijven, is dat prima. Ik vind het hier wel gezellig. Er zijn allerlei vrijetijdsactiviteiten als paardrijden en een quadbaan. Daar wil ik wel graag aan meedoen.”

7

ge n, Wone n en stagelopen in Gronin le re n in Hoende rloo

Maatwerk voor Justin derloo Groep, Nadat Justin (17) uitbehandeld was bij De Hoen woont hij nu in verhuisde hij terug naar Groningen. Daar hij stage bij de een begeleid wonenproject. Overdag loopt neer naar het Sligro. Eén dag in de week reist hij nog op en wil namelijk zo Hoenderloo College. Dat doet hij graag. Hij tiek halen. snel mogelijk zijn mbo1-diploma Transport & Logis “Ik wil vrachtwagenchauffeur worden!” roep Blizzard. Een kleine drie jaar verbleef Justin op leefg ervoor dat hij Een combinatie van ASS en ADHD zorgde p bracht hem moeilijk hanteerbaar was thuis . De groe ging. “Ik wilde structuur bij, waardoor hij goed vooruit p. Dus moest zo snel mogelijk weg bij De Hoenderloo Groe al te goed. ik mijn gedrag veranderen”, beseft Justin maar n maanden in Terug in Groningen woonde hij eerst nege t hij zijn eigen een leefgroep in de stad . Inmiddels heef aan zijn zeer appartement, met zorg dichtbij. Met dank Bureau Jeugdbetrokken gezinsvoogd, mevrouw Polat van zorg Groningen. terug naar zijn Op het moment dat duidelijk was dat Justin in beeld. Hij is eigen regio zou gaan, kwam Wim Schuwirth derloo College. scholings- en arbeidstoeleider bij het Hoen s te zoeken Aan hem de taak om passend vervolgonderwij niet mee. “Er voor Justin in Groningen. Maar dat viel nog en of geen plek zijn twee ROC’s in Groningen. Maar ze hadd uit. of geen instroommoment in januari”, legt Wim

8

Reizen is geen probleem in Groningen Dat was slecht nieuws voor Justin. Want om ing nodig. zelfstandig te kunnen wonen, had hij dagbested Wim: “EigenEn Justin wilde graag zijn opleiding afmaken. één dag in de lijk bleef er maar één ding over en dat was te maken. Voor week naar Hoenderloo reizen om school af gezocht. Dat is de overige vier dagen heb ik een stageplek na DeliXL en de Hanos nu de Sligro.” sing vinden: De gezinsvoogd van Justin kon zich in deze oplos en arbeidstoe“De goede samenwerking met de scholingslijke afspraken leider van het Hoenderloo College en duide er mensen zijn onderling, zorgen ervoor dat Justin weet dat willen gaan!” die in hem geloven en juist voor hem aan de slag geen probleem. Justin zelf vindt het reizen naar Hoenderloo zes zit ik in Bovendien is zijn arbeidsethos groot. “Om half uur op school de bus naar het station. Ik probeer om 9.30 n Nederlands, te zijn, maar dat lukt niet altijd. Ik heb lesse veer 14.45 rekenen, burgerschap en vaktheorie. Tot onge zet ik een uur ben ik op school. Als ik ’s avonds thuiskom, die in maaltijd in de magnetron. Ik zorg altijd dat ik

huis heb.”

Duidelijke werkstructuur chotenaar het Op zijn stageadres heeft de geboren Wins er echt bij hoor. enorm naar zijn zin. “Ik heb het gevoel dat ik fouten maken. Er is een duidelijke werkstructuur en ik mag Ik ben er om te leren.”

rdelijk voor het Samen met zijn collega’s is Justin verantwoo n. “We moeten gangpad met de frisdranken, soepen en sauze ucten in het voorraden aanvullen, bestellingen doen, prod uden . Laatst schap ‘spiegelen’ en het gangpad schoonho ijden met het mocht ik op de veegmachine zitten. Maar meer en, vind ik busje om bestellingen bij de klanten af te lever het leukst.” Vervolg goed regelen toch een keer Dat Justin ondanks dat hij is uitbehandeld is niet anders. per week naar De Hoenderloo Groep moet, , maar ben “Ik ben blij dat ik niet meer op de leefgroep woon begeleidt. Ik ook blij dat ik hier naar school kan en Wim mij na wil ik graag wil zo snel mogelijk mijn diploma halen. Daar op niveau 2 op het ROC in Groningen Transport & Logistiek gelijk ook wat doen. Het liefst een BBL-traject, dan kan ik verdienen.”

dstoeleider Tot het zover is, blijft Wim als scholings- en arbei is afgeleverd, bij Justin betrokken. “Pas als hij op het ROC De Hoenderloo stopt mijn werk. We laten jongeren niet bij geregeld is.” Groep vertrekken zonder dat een vervolg goed bezoeken”, “In oktober gaan we de open dagen van het ROC twagen tezegt Justin opgewekt. “Ooit kom ik op die vrach recht. Dat komt echt wel goed!”

“ We laten jongeren niet bij er De Hoenderloo Groep vertrekken zond dat een vervolg goed geregeld is.”

9

Gewoon je eigen leven leiden.

Hoe fijn is dat?

Pluryn is er voor jongeren met zeer complexe zorgvragen. Hun problematieken zijn uiteenlopend. De specialistische jeugdzorginstellingen van Pluryn hebben op elke vraag, hoe ingewikkeld ook, een antwoord. Daarbij maken de locaties als het even kan gebruik van elkaars expertise. Op deze pagina het verhaal van drie jongeren, beschreven op basis van geanonimiseerde dossiers. Wat is hun problematiek? Hoe kwamen zij bij Pluryn terecht? Wat kan Pluryn voor ze betekenen? En vooral: hoe ziet hun toekomst eruit? Vragen die hier worden beantwoord.

Onder de radar Jongere A. woont in Nederland, maar komt uit een zeer religieuze regio in Turkije, waar homoseksualiteit uit den boze is. Zijn broer vindt homoseksueel getinte foto’s op A.’s telefoon en heeft hem mishandeld. Zijn vader dreigt met moord. Omdat A. voor zijn veiligheid vreest, zoekt hij hulp. Via school en het COC, komt hij in contact met het crisisinterventieteam. Dit team weet hem veilig onderdak te bieden, op een geheime plek. Een speciale unit van de politie, Multi Etnisch Politiewerk, schat het risico op eergerelateerd geweld hoog in en adviseert een plaatsing buiten de regio. De ouders van A. ontkennen alle problemen en bedreigingen.

10

Bureau Jeugdzorg belt Pluryn om te kijken of er plaats is voor A. Wij hebben hem een plek gegeven in een gezinsgroep van De Hoenderloo Groep, ondanks dat er op dat moment geen budget was vanuit de overheid. De financiering is in een later stadium geregeld. Als noodmaatregel hadden we nog een buitenlandplaatsing in een gezinshuis van Intermezzo achter de hand. Mochten er sterke signalen komen dat de veiligheid van A. in het geding was, dan kon die buitenlandplaatsing ingezet worden. Uiteindelijk is de jongen na een aantal weken overgeplaatst naar een andere instelling. A. zal voorlopig onder de radar moeten leven. Eerwraak leeft nog sterk in de regio waar hij vandaan komt, en dus ook bij zijn familie die nu in Nederland woont.

Een balletje trappen… N. (17) heeft Marokkaanse ouders. Hijzelf is hier geboren, net als zijn drie broertjes. Na onderzoek blijkt dat zijn sociaalemotionele ontwikkeling een achterstand heeft van ongeveer zes jaar. Hij kan het goed met zijn broertjes vinden; ze gaan altijd naar buiten om een balletje te trappen. De ouders van N. leven volgens de normen en waarden in Marokko. Ze zijn hier slecht geïntegreerd; vader werkt in een sociale werkplaats en moeder spreekt nauwelijks Nederlands. Het gezin heeft een gezinsvoogd en alle vier de kinderen staan onder toezicht. Het vermoeden bestaat dat N. mishandeld is. Hij heeft suikerziekte, al vanaf hele jonge leeftijd, die hij maar moeilijk onder controle krijgt. Hij is als baby in comateuze toestand een ziekenhuis binnen-gebracht. N. heeft al vaker aangeklopt bij de hulpverlening, maar kreeg overal nul op rekest. Hij is blij dat hij via Pluryn de kans krijgt om te werken aan: • het omgaan met zijn suikerziekte • het goed verwoorden van dingen • het goed voor zichzelf zorgen • het afronden van zijn vmbo-opleiding Bij Pluryn leert N. om te gaan met tegenslag en hoge bloedsuikerwaarden. Dit gaat niet langer gepaard met boze buien, maar met humor en een ontspannen aanpak. Het lijkt zo te zijn dat een goede begeleiding van zijn suikerziekte zijn weerslag heeft op N.’s hele leven. Als zijn bloedsuiker onder controle is, wordt hij ’s nachts niet langer wakker van hoge waarden. En dat heeft weer een positieve invloed op zijn schoolprestaties. Hij kan in de toekomst mogelijk aan de slag in de keuken of in de ICT. Want daar ligt zijn interesse, naast het voetballen!

Facts 10.000

Aantal jeugdigen met LVB in Nederland dat kampt met ernstige, meervoudige problematiek waarbij gespecialiseerde zorg noodzakelijk is. Bij 65% is de gedragsproblematiek al op vroege leeftijd begonnen. Bron: Factsheet LVB, Vereniging Orthopedagogische Behandelcentra, 2014

90%

van alle veroordeelde 18-23 jarigen (circa 30.000) heeft een gedragsstoornis en bijkomende stoornissen als ADHD, depressie of autisme. Circa 20 procent van alle verdachten is 16-23 jaar. Deze groep zorgt voor 33 procent van alle misdrijven. Bron: Raad voor strafrechtstoepassing en jeugdbescherming, 2013

Meer dan de helft

Waar rook is, is vuur M. (11 jaar) komt uit een gezin met vier kinderen. De kinderbescherming is hier al jaren kind aan huis. De vele hulp heeft wisselend resultaat. Tijdens belangrijke jaren in zijn leven was er sprake van huiselijk geweld, financiële problemen en ernstige verwaarlozing. Zijn ouders waren niet in staat om hun autoriteit op de juiste manier in te zetten. De gezinsvoogd heeft zijn zorg uitgesproken over het gebrek aan structuur, grenzen, begeleiding en aandacht voor M. Zijn moeder staat er na een scheiding alleen voor, leeft van een uitkering en heeft weinig zicht op haar kinderen. M. luistert niet meer naar zijn moeder en brengt een belangrijk deel van zijn tijd op straat door met oudere jongens. Thuis speelt hij computerspelletjes met 16-18+ op het label. Buiten stookt hij fikkies en zet zijn eerste stappen op het pad van vandalisme. Er is een lang dossier van dit gezin bekend, van kinderbescherming tot maatschappelijk werk, van uithuisplaatsing tot pleegzorg. Niet alleen M. maar ook moeder is een slachtoffer in dit verhaal. Ze is onvoldoende in staat om pedagogisch juist met haar kinderen om te gaan. Als M. in contact komt met Pluryn zijn er geen recente diagnostiekgegevens. Wij gaan opnieuw naar hem kijken met het doel hem zo goed en zo snel mogelijk te helpen. M. heeft alle aandacht van Pluryn en daardoor perspectief op een beter leven.

van het aantal jongeren dat uiteindelijk bij Pluryn terechtkomt, heeft een lange, verbrokkelde ervaring in de jeugdzorg. Dit varieert van opeenvolgende trajecten met ambulante zorg tot langdurige residentiële zorg bij andere (jeugd)zorginstellingen. Bron: Pluryn, 2014

45%

van de ouders rapporteert klinische internaliserende problematiek (angst, depressie en/of onverklaarde lichamelijke klachten) bij hun kind op de CBCL (Child Behavior Checklist). Jongeren stellen minder vaak internaliserende problematiek vast bij zichzelf dan hun ouders; ongeveer één derde (31%) volgens de YSR (Youth Self Report). Bron: Op Volle Kracht, Depressiepreventie bij jongeren met complexe problematiek, Pluryn 2014

Angst en depressie

Behandelaren herkennen internaliserende problematiek maar moeilijk. Er is geen verband tussen de mate van angst en depressie die jongeren zelf aangeven en de rapportage in hun hulpverleningsplan. In veel dossiers staat bij aanmelding van jongeren wel iets over angst of somberheid, maar dit houdt geen verband met de mate van ernst die jongeren zelf rapporteren. Bron: Op Volle Kracht, Depressiepreventie bij jongeren met complexe problematiek, Pluryn 2014

80-15-5 regel Met ongeveer 80% van de jongeren in Nederland gaat het goed. Rond de 15% van de jongeren loopt risico en kan op enig moment een beroep doen op ondersteuning of zorg. Zo’n 5% maakt – soms langdurig – gebruik van gespecialiseerde zorg wegens een licht verstandelijke beperking, psychische stoornis, zware sociale problematiek of een combinatie hiervan.

11

Aandacht voor levensvragen

Een gesprek met de imam gaf Barry rust

Aandachtsfunctionaris Levensbeschouwing. Haar functie is een mond vol, maar de taak van Anneke Lammers is er dan ook niet één die in pak ‘m beet zes letters samen te vatten is. Wekelijks ontvangt ze vijftien tot twintig jongeren om in individuele gesprekken hun levensvragen te bespreken. “We brengen de puzzelstukjes bij elkaar.” “Hier is het dan.” Anneke Lammers opent de deur van haar kamer in het Meetingpoint van De Hoenderloo Groep. Wat meteen opvalt bij binnenkomst, zijn de verschillende religieuze attributen die her en der in de ruimte staan. Er staat een boeddhabeeld op tafel, een koran op de kast en meditatiekaarsen op haar bureau. “Soms lees ik dat kamers als deze helemaal neutraal moeten zijn”, vertelt de theologe. “Daar ben ik het niet mee eens. Sommige jongeren vinden het lastig over hun religie en geloof te praten en dan helpt het als er een bekend geloofsvoorwerp in de buurt is.” Meer dan religie Anneke Lammers haast zich erbij te zeggen dat het tijdens haar gesprekken met jongeren niet om religie draait. “Integendeel. Het draait om levensvragen. Waarom ben ik hier? Waarom is me overkomen wat me is overkomen? Als een jongere worstelt met dergelijke vragen, verwijst een begeleider hem of haar naar mij

12

door. Pas bij de beantwoording van die vragen, is er een mogelijkheid te kijken naar religie. Als de jongere geen religieuze achtergrond heeft, kan de beantwoording net zo goed uit de spirituele of algemene hoek komen.” Rouwverwerking Vandaag heeft Lammers een afspraak met Barry (14). Hij werd op zijn negende uit huis geplaatst en woont sinds anderhalf jaar op De Hoenderloo Groep. “Al snel kwam ik in contact met Anneke”, legt hij uit. “Ze hielp me meteen heel goed. Toen ik acht was, overleed mijn eenjarige zusje. Daar heb ik erg mee geworsteld, het deed zo’n pijn. Daarna ging het in ons gezin ook niet meer goed. Ik had hierdoor veel vragen, ook over het geloof. Mijn familie is moslim, maar ik ben niet echt opgevoed volgens de islam. Toch merkte ik in het rouwproces dat het geloof wel een rol speelde in mijn leven. Zo bid ik regelmatig voor mijn zusje. Daar heb ik veel met Anneke over gesproken. Zij heeft er toen voor gezorgd dat ik met een imam kon praten. Aan hem heb ik gevraagd waar mijn zusje nu is. Is ze in de hemel? Of wacht ze onderweg daar naartoe op haar familie? De imam vertelde me dat ze nu in het paradijs is, waar ik haar na mijn dood zal zien. Dat idee geeft me rust.”

Werken aan een Levensboek Anneke Lammers: “De levensverhalen van de jongeren die bij mij komen zijn vaak niet zoals die van de meeste kinderen. Er speelt zich veel in hun leven af. Het is aan weinigen gegund om een vaste basis te hebben. Sommigen kinderen zijn wel twintig keer verhuisd. Niet alleen met hun familie, maar ook van tehuis naar instelling en weer terug. Daarom hebben we hier ook een Levensboek. Door middel van verschillende hoofdstukken – van hobby’s tot ‘mensen die er niet meer zijn’ – brengen wij de puzzelstukjes van hun leven bij elkaar. Er is aandacht voor de nare ervaringen, maar juist ook voor de positieve ervaringen.” Vrede met mijn verleden Barry knikt instemmend. “Anneke is zo belangrijk geweest voor mij in de rouwverwerking. Ik denk niet alleen meer aan de dood van mijn zusje, maar juist ook aan het fijne jaar dat ik met haar heb gehad. Door de gesprekken met Anneke, maar ook die met de imam, heb ik meer vrede met mijn verleden. Samen hebben we de puzzelstukjes bij elkaar gelegd, en is het één geheel geworden. Anneke is wat dat betreft net een detective!” Anneke lacht: “Nou, Barry, jouw leven is geen moordzaak, hoor. Al ben jij wel een moordvent, haha!”

Ramadan, Kerst en zingeving Anneke Lammers is vanuit haar functie ook betrokken bij de viering van allerhande religieuze feesten op De Hoenderloo Groep. • Zo stuurt ze jaarlijks voor de Ramadan een handleiding met onder meer gebedstijden en pedagogische adviezen rond. • Ze coördineert rondom de Kerstdagen samen met jongeren een kerstvoorstelling.

column In 1987 wordt er voor het eerst gesproken over ‘marktwerking’ in de zorg als de Commissie Dekker haar advies ‘Bereidheid tot verandering’ uitbrengt aan het tweede kabinet Lubbers. Diverse kabinetten en plannen later is de invoering van ‘gereguleerde marktwerking’ in 2005 een feit. Vanaf dat moment hebben zorgverzekeraars de regie in handen en onderhandelen ze met ziekenhuizen, huisartsen en andere zorgaanbieders in de ‘cure’ over de inkoop, prijs en kwaliteit van zorg. De ‘care’ volgt in 2007 bij de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Burgers krijgen ook meer keuzevrijheid. Ze kunnen in veel gevallen zelf kiezen naar welke zorgaanbieder ze gaan. De jaren daarna volgen er vele veranderingen in het zorgstelsel en de financiering van zorg. Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de inkoop van jeugdzorg, begeleiding, dagbesteding en arbeidsparticipatie. Tegenwoordig contracteren zorgverzekeraars en gemeenten het merendeel van de zorg. Dat gaat gepaard met grote financiële bezuinigingen, want de zorg wordt simpelweg te duur. Vanaf het allereerste moment dat er sprake is van gereguleerde marktwerking, hebben zorgaanbieders te maken met een nieuw fenomeen: concurrentie. Want klanten kunnen kiezen met welke zorgaanbieder ze in zee gaan. De vraag van de klant kreeg daarmee de positie die deze hoort te hebben: de eerste. Een van de voorzieningen die Pluryn vanuit deze klantenvraag ontwikkelde, was in 2011 het klantenbureau. Cliënten gaven aan dat snelle en kwalitatieve vraagafhandeling aan de voordeur voor hen belangrijk was. Uitgangspunten van de voordeur van Pluryn werden daarmee: de klant is het belangrijkst en staat centraal. Het klantproces is leidend en de keten en organisatiestructuur volgen. Simpelweg hield dit in: één telefoonnummer waar je altijd onmiddellijk een expert aan de lijn krijgt, die je verder helpt. Verder een snelle beantwoording van de zorgvraag en daarover transparant zijn. Maar ook het snel regelen van diensten, zoals het krijgen van werk of arbeidsmatige dagbesteding. Daarnaast fungeert de voordeur als servicebureau, voor informatie, advies, coördinatie, begeleiding en ‘after-sales’.

• Voor islamitische jongeren organiseert ze koranlessen. Hiervoor komt een imam naar De Hoenderloo Groep. Bijbellessen geeft ze zelf.

Over marktwerking in de zorg zijn veel boeken volgeschreven. Het vraagt van zorgorganisaties een koers met meer marktgerichtheid, ondernemerschap, gecalculeerde risico’s en ‘out-of-the-box’ denken. Dat we daarbij inspelen op dieperliggende wensen, behoeften en verwachtingen van mensen is evident. Die ene voordeur bij Pluryn is een mooi voorbeeld van marktwerking, direct uit de koker van de cliënt.

• Ze begeleidt jongeren die zingevingsvragen hebben en

Marian Draaisma Marketing Director Pluryn

jongeren die kampen met suïcidale gedachten.

13

Sergio

“Contact met mijn moeder” “Bij leefgroep De Vlier zijn duidelijke regels en dat is goed voor mij”, weet Sergio. De 12-jarige spreekt uit ervaring. “Omdat mijn moeder niet

HELDEN

OVER

14

HUN KANSEN

voor mij kon zorgen, kwam ik bij pleegouders terecht. Maar ik snapte niet wat er aan de hand was en gedroeg me erg agressief. Toen heb ik bij verschillende instellingen gewoond. Daar kreeg ik te veel vrijheid. Bij De Hoenderloo Groep is alles duidelijk. Nu gaat het veel beter met me. Ik heb mijn boosheid onder controle. Door aan mijn taken te werken, wil ik kansen krijgen om op verlof te gaan en mijn moeder te zien. Als ik me goed gedraag en zij ook, gaat dat misschien ooit gebeuren. Mijn pleegvader wil me later de kans geven om in zijn bedrijf te werken. Hij is meubelstoffeerder. Ik ga dan een opleiding volgen. Stage loop ik bij hem.”

Noah “Nu al met mijn toekomst bezig” “Herinneringen leg je wel vast in je hoofd, maar na een tijdje weet je ze niet meer precies. Daarom vind ik fotograferen zo mooi. Je legt momenten zo concreet vast, dat je ze over tien jaar nog steeds kan bekijken”, zegt de 14-jarige Noah. Hij zit nu een jaar bij de Fotoclub van De Hoenderloo Groep. “We gaan elke week op pad. Dan maken we natuurfoto’s in Nationaal Park De Hoge Veluwe of pasfoto’s van andere jongeren. Voor vijf euro krijgen ze een set professionele foto’s. Goeie deal, toch? Foto’s maken in de natuur vind ik heerlijk. Echte ontspanning. Onlangs heb ik een mooie foto gemaakt van een boom, waarbij het zonlicht door de takken scheen. Die hangt nu op het kantoor van één van de begeleiders. Daar ben ik erg trots op. Later zou ik best fotograaf willen worden. Wat dat betreft werk ik nu bij De Hoenderloo Groep echt al aan mijn toekomst.”

HENK

Rowena

“Aan mezelf werken” “De meidengroep van Aquamarijn voelt als een soort familie voor me. Ik vind het hier heel gezellig”, vertelt de 15-jarige Rowena over haar

Leroy

“Een beter leven”

“Eerste stageplek grootste kans ooit” “Het gebeurde in het laatste jaar van het Hoenderloo College,” vertelt de 19-jarige Henk. Hij was geen gemakkelijke jongen. “De keuken van het Multifunctioneel Leercentrum was mijn

woongroep bij JeugdzorgPlus in Deelen. “Eerst

“Ieder kind wil bij zijn ouders wonen. Bij mij

laatste kans. Er ging een wereld voor me open.

woonde ik bij Open Jeugdzorg, maar dat werk-

kan dat niet. Maar ik heb nog wel contact met

Dat kwam ook omdat ik eindelijk een begelei-

te niet voor mij. Bij Aquamarijn krijg ik de kans

veel familieleden hoor”, voegt Leroy (13) daar

der kreeg die ik mocht.

om aan mezelf te werken en te leren omgaan

snel aan toe. “Vanaf mijn vierde jaar ben ik

Hij regelde een stageplek voor me bij restau-

met mijn boosheid.

uit huis. Voordat ik bij De Hoenderloo Groep

rant ‘Rust een weinig’ in Hoenderloo. Het was

Nee, met het besloten karakter van deze groep

kwam, heb ik bij zestien andere instellingen

de grootste kans die ik ooit heb gekregen. Met

heb ik geen moeite. Ik ben niet zo’n buitenmens.

gewoond. Ze konden me daar niet handelen.

Robert Jan, de chefkok van dat restaurant

Nu kan ik veel met muziek bezig zijn. Gitaar

Bij De Hoenderloo Groep krijg ik de kans om

heb ik nog steeds een goede band.

speelde ik al en piano leerde ik hier. We zijn

te zorgen dat ik een beter leven krijg als ik

Nu werk ik bij restaurant Jin Long in Apeldoorn.

zelfs bezig met het opnemen van een eigen

ouder ben. Leefgroep De Vlier is fijn. Later wil

Dat was wel wennen. Jin Long is een echt fa-

liedje.

ik naar een gezinsgroep. En dan tot mijn 18e

miliebedrijf en de taal in de keuken is Chinees.

Als ik uitgeleerd ben, kan ik misschien naar een

bij een pleeggezin wonen.

Maar het gaat goed. Ik heb net een jaarcontract

meer open groep. Daarna wil ik graag zelfstan-

Daarna? Kijk, ieder kind wil graag profvoetbal-

gekregen.”

dig wonen met begeleiding, in de buurt van mijn

ler worden. Als dat niet lukt, word ik straten-

“Twee jaar ben ik er al van school, maar de

pleegouders. Hoewel ik het wel moeilijk zal

maker. Het is leuk om stenen in allerlei patro-

nazorg bij het Hoenderloo College is geweldig.

vinden om afscheid te nemen van Aquamarijn,

nen te leggen. Ik ben graag met mijn handen

Zonder dat was het heel anders met me afge-

sta ik open voor nieuwe kansen en uitdagingen.”

bezig. Echt, ik ben een beter mens geworden.

lopen. Ik heb een jobcoach en kan mijn oud-

De laatste tijd ben ik nog maar zelden boos. Ik

stagebegeleider altijd bellen.”

heb geleerd de dingen te accepteren.”

15

Ook kind met hoger IQ kan baat hebben bij orthopedagogisch behandelcentrum

Tino heeft zijn draai gevonden De 13-jarige Tino wist de afgelopen jaren zijn draai niet goed te vinden. Hij paste niet in het voor hem te open Jeugdzorgklimaat en zijn verblijf in de JeugdzorgPlusgroep was steeds van korte duur. Maar die tijd is voorbij, sinds Tino deze zomer een plekje vond in een woongroep in Oosterbeek op het terrein van een van de orthopedagogische behandelcentra van Pluryn. “Hier kan ik vooruit.”

Hij is een grote ADO-fan en dan vooral van spits Mike van Duinen, weet alles over topografie, skeltert graag en wil later kok worden. Of treinmachinist. “Tino is een bezig bijtje, een buitenkind; gewoon een leuk jong”, vertelt begeleidster Sanne. “Tino zoekt ook veel veiligheid. Hij is graag bij de groepsleiding in de buurt, moet het idee krijgen 16

dat we hem zien. Daar spelen we zoveel mogelijk op in.” Overvraagd Tino krijgt in Oosterbeek de begeleiding die echt bij hém past. En dat was lang niet het geval. “De afgelopen jaren is Tino een aantal keer geswitcht tussen verschillende Jeugdzorg- en Jeugdzorg Plus-groepen”, aldus orthopedagoge Carmen Jacobs. “Steeds redde hij het niet. Tino werd

sociaal emotioneel overvraagd, wat leidde tot angst-

ling en begeleiding krijgen die ze nodig hebben. Een plek

aanvallen en agressief gedrag richting groepsleiding. In de

waar kinderen niet worden overvraagd en de nodige vrijheid

Jeugdzorg

-groep op de Kop van Deelen ging het redelijk,

krijgen. Waar ze mentaal en fysiek worden uitgedaagd, maar

vanwege het beschermende karakter. Maar trajecten zijn

zich daarbij veilig voelen en heel belangrijk; waar ze kunnen

daar van korte duur, dus als Tino tot rust kwam, moest hij

verblijven tot ze de wereld weer aankunnen.”

Plus

weer weg.” Meer contact Langdurige woonplek

En Tino? Hoe vindt hij het om als een van de eersten in een

Het was dus hoog tijd voor Plan B. In de zoektocht naar een

heel nieuwe groep te verblijven? “Spannend. In Deelen vond

oplossing die bij Tino paste, deed het Centrum voor Con-

ik het ook leuk, maar hier kan ik echt vooruit. Ik woon hier

sultatie en Expertise op verzoek van Pluryn een screening.

met kinderen die zo’n beetje denken en doen als ik. Ik heb

Daaruit bleek dat hij het best tot zijn recht zou komen op

dan ook meer contact met de andere kinderen. Dat is pret-

een langdurige woonplek met rust en structuur. Het wensen-

tig. Daardoor zit ik beter in mijn vel. Ik hoop hier nog lang

lijstje voor behandeling en ondersteuning sloot aan bij de

te kunnen blijven.”

zorg die een orthopedagogisch behandelcentrum voor licht verstandelijk beperkte kinderen verleent.

Carmen lacht als ze hoort wat Tino over zijn nieuwe

Maar vanwege zijn intelligentie paste Tino niet in de

leventje zegt. “Het is fijn om te horen dat Tino nu echt zijn

bestaande groepen. Hier werd een oplossing voor

plekje heeft gevonden. Daar voor maken we ons

gevonden. Tino is namelijk niet de enige jongere die

met elkaar sterk. En daar plukken kinderen zoals Tino uit-

behoefte heeft aan de structuur van een LVG-behandelcen-

eindelijk de vruchten van.”

trum. Bij het Klantenbureau van Pluryn kwamen in korte tijd meerdere dossiers van kinderen met vergelijkbare problematiek voorbij. Carmen: “Besloten is toen om een nieuwe leefgroep te starten voor kinderen met een hoger IQ, zodat kinderen als Tino een langdurige woonplek krijgen waar ze de behande-

17

‘Met mijn eigen sleutel mijn eigen kamer openen… geweldig!’ Na een ruim vijf jaar lange tocht langs crisisopvangplekken, tijdelijke voorzieningen en gesloten groepen ging voor Begum (18) begin juli een langgekoesterde wens in vervulling: zelfstandig wonen op haar eigen plekje. Het gaat goed met de mbo-scholiere, die geniet van de rust, ruimte, vrijheid én verantwoordelijkheden die haar nieuwe leventje met zich meebrengt.

“Ik ben geboren in Turkije, enig kind en op mijn 9e samen

niets hielp. Tot mijn casemanager voorstelde om een half

met mijn moeder naar Nederland gekomen, naar Vlissingen

jaar ‘gesloten te gaan’ bij Juzt in Kortgene, op vrijwillige

om precies te zijn. Toen ik 13 was, hebben mijn moeder

basis. Ik had altijd hulp geaccepteerd. Nu dus ook. Het ging

en ik vrijwillige Jeugdzorg aangevraagd. We botsten veel

super. Ik haalde goede cijfers, kreeg privileges. Het ging

met elkaar, hadden bijna altijd ruzie. Het ging slecht met

weer fout toen ik meer vrijheid kreeg. Ik miste structuur,

me. Ik vocht vaak op school, werd bijna elke dag opgepakt.

luisterde niet, deed wat ik zelf wilde. Mijn indicatie liep af. Ik

Crisisgroepen, verschillende therapieën, tijdelijke opvang:

stond weer op nul.”

Op kamers “Ik kreeg het aanbod om naar een groep te gaan: in Bergen op Zoom of in Hoenderloo, naar De Hoenderloo Groep. Ik koos voor een nieuw begin in een nieuwe provincie, dus voor De Hoenderloo Groep.

Ik

kwam

terecht

in

een

meisjesgroep, volgde verschillende therapieën en cursussen, ging naar school.

18

Toen moest ik stage gaan lopen en na lang zoeken vond ik de perfecte stageplek: de boerderij op het terrein. Werken met dieren; dat was het helemaal. En dat bleek ook. Ik voelde me op mijn gemak, werd nooit boos en kreeg heel goede begeleiding van Frits Essenstam; een lieve man met een schoon hart. Ik ben gaan paardrijden, heb mijn koetsiersbewijs gehaald. Echt alles pakte ik aan. Helaas ging het op de groep niet goed. Ik had geregeld conflicten met mijn groepsgenoten en de groepsleiding, accepteerde geen hulp. Meer dan ooit voelde ik dat ik mijn

Rust, ruimte en vrijheid

eigen leven wilde leiden. Toen mijn teamleider vroeg of ik op

“Zo’n twee, drie keer per week heb ik een gesprek met mijn

kamers wilde, ging er een wens in vervulling. Al op mijn 16e

ambulant begeleidster Everdien van Pluryn. We praten over

had ik aangegeven dat ik zelfstandig wilde wonen. Nu was

van alles, vaak praktische dingen. Ook kijkt ze met me mee of

het zover. Eindelijk mijn eigen plek!

dat wat ik wil, wel kan. De ambulante begeleiding is echt heel fijn. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt, dus ik weet waar ik aan toe ben. Nu ik op mezelf woon, kan ik meer nadenken. Op de leefgroep gebeurde zoveel, was ik continu afgeleid. Thuis heb ik de rust, ruimte en vrijheid om te gaan en staan waar ik wil. Het is een hele verantwoordelijkheid om op mezelf te wonen, maar die verantwoordelijkheid kan ik aan. Ik kom nog geregeld op het terrein van De Hoenderloo Groep. Ik rijd er paard, ga er straks weer stage lopen. Missen doe ik het niet. Ik heb de juiste keuze gemaakt. Ik kan met mijn eigen sleutel de voordeur van mijn eigen kamer openen om mijn ding te doen, zonder dat iemand me stoort. Dat is in één woord geweldig!”

19

Download de Aurasma app op je smartphone of tablet.

Klik voor het scannen éénmalig op het Aurasma-driehoekje, kies het vergrootglas en zoek Pluryn. Kies ‘Pluryn Public Aura’ en follow. Breng nu de foto’s tot leven door ze te scannen.

Technologie helpt de jeugdzorg vooruit Technologische ontwikkelingen binnen de zorg volgen elkaar snel op. Om kennis te maken met nieuwe ontwikkelingen en de toepasbaarheid binnen de jeugdzorg en de gehandicaptenzorg te onderzoeken, heeft Pluryn in het hoofdkantoor in Nijmegen een ‘Living Lab’ ingericht. Cliënten, jongeren en medewerkers kunnen er experimenteren en met nieuwe ideeën terecht. Op deze pagina geven we een aantal voorbeelden van actuele ontwikkelingen op het gebied van eHealth, waarmee Pluryn binnen de jeugdzorg ervaringen opdoet.

Quli: zorg voor jezelf!

en Facetime”, vertelt hij. “Daarnaast is er ook een econo-

Pluryn is één van de initiatief-nemers van Quli. Quli is een

misch voordeel. Als expertisecentrum binnen de jeugdzorg

online zorgportaal dat gebruikers zelfredzaam maakt,

behandelen we jongeren uit het hele land. Beeldbellen kan

preventieve hulpmiddelen biedt en hen in staat stelt om zelf

een goede aanvulling zijn op de therapiesessies met jonge-

de regie over hun zorg en welzijn te voeren.

ren en ouders. Ouders hoeven dan niet naar Hoenderloo te

Met Quli is praktische steun altijd direct aanwezig, via een

komen of behandelaars en jongeren hoeven niet naar ouders

pc, smartphone of tablet.

te reizen. We gaan Quli ook inzetten bij ambulante trajecten

Waar en wanneer je maar

in onze eigen regio.”

wilt, 24 uur per dag. Gebrui-

Maar, zo benadrukt Jacco, beeldbellen mag geen vervanging

kers kunnen e-mailen, chat-

zijn voor persoonlijk contact. “Je moet

ten of beeldbellen in een

als behandelaar de leefomgeving en

beveiligde omgeving met

woonsituatie van een jongere kennen,

een behandelaar, familie of

om hem of haar beter te begrijpen.

vrienden.

Ouders moeten bovendien ook naar

Kijk ook op www.quli.nl.

Hoenderloo komen. Ze hebben de

20

verplichting om een bijdrage te leveren aan de behandeling. Ze krijgen Behandelaars gaan beeldbellen

tenslotte op den duur de verantwoor-

De afdeling GGZ/Therapie van De Hoenderloo Groep gaat

delijkheid over hun kind weer terug, al

het beeldbellen via Quli actief inzetten binnen behandel-

of niet met hulp vanuit de wijk.”

trajecten. Clusterleider Jacco Kempenaar ziet een duidelijke meerwaarde. “Met beeldbellen sluiten we veel beter aan bij de leefwereld van jongeren, die zijn opgegroeid met apps, selfies

Naar een virtuele wereld met Oculus Rift

geen zin om te oefenen. Bij games blijven ze juist doorgaan

Mark loopt een virtueel café binnen. Waarom kijken die

om een hogere score te halen.

mensen naar hem als hij binnenkomt? Hij voelt zich helemaal niet op zijn gemak. Bedrieglijk echt is het. Met de virtual reality bril Oculus Rift kom je in andere werelden terecht. Door de bril lijkt het alsof Mark midden in een café staat. Marcel Nadorp, hoofd Behandeling bij Pluryn in Oosterbeek: “In bepaalde situaties kan virtual reality mogelijkheden voor behandeling opleveren. Hiermee kunnen we niet alleen werken aan het gedrag maar ook aan de achterliggende redenen. Er is nog niet zo veel bekend

Geen Aurasma? Bekijk het filmpje op youtube.com/user/stichtingpluryn/videos

over behandeling in virtuele realiteit bij jongeren met licht verstandelijke

De game Dojo is gekoppeld aan een biofeedbacksysteem

beperking. Dat zullen we dus uit moeten zoeken”.

dat de hartslag en huidgeleiding meet. Er zijn verschillende

Sommige jongeren hebben pleinvrees of zijn bang in situa-

onderdelen om te werken aan controle van boosheid, angst

ties met veel mensen. Met de Oculus Rift kunnen ze veilig

en frustraties. Terwijl de jongeren spelen, zien ze hoeveel

boodschappen doen of een café binnen wandelen. Marcel:

stress ze hebben. De Dojo meester legt uit hoe ze hun

“Het idee is natuurlijk dat jongeren weten dat het een nage-

emoties kunnen controleren, bijvoorbeeld door rustig adem

maakte werkelijkheid is. Dat maakt het makkelijker om

te halen.

levensechte situaties te oefenen”.

Begin 2015 zijn de resultaten van het onderzoek bekend. Maar één ding is al gebleken uit de pilot: jongeren vinden Dojo leuk en blijven dooroefenen. Quli handig bij onderwijs op afstand Voor jongeren die residentieel worden opgevangen bij een zorginstelling en tijdelijk niet naar school kunnen of mogen, is er Leren op Afstand (LoA). LoA is een speciale voorziening van het Hoenderloo College die onderwijs op maat aanbiedt via internet. Daarmee zorgt LoA ervoor dat deze jongeren verbinding houden met onderwijs en geen leerachterstand oplopen.

Geen Aurasma? Bekijk het filmpje op youtube.com/user/stichtingpluryn/videos

LoA-leerlingen volgen het onderwijs in een digitale leeromgeving. Een vaste docent zet opdrachten uit en heeft drie

Dojo: emoties controleren met een game

keer per week online beeldverbinding met de leerling voor

“De game Dojo is net zo verslavend als Flappy birds,” vindt

uitleg, sturing en stimulans. Voor het beeldbellen wordt nu

Malcolm (13). Intussen probeert hij een balletje door een

gebruik gemaakt van Skype. Het Hoenderloo college onder-

virtueel doolhof te loodsen. Als zijn hartslag omhoog gaat,

zoekt samen met het Living Lab van Pluryn of integratie met

dan groeit het balletje en lukt het niet. Controle van emoties

het zorgplatform Quli mogelijk is. De beeldbelfunctie van

is heel belangrijk voor het slagen van deze game. Daarom is

Quli is een aantrekkelijk alternatief voor Skype, omdat het in

Dojo zeer geschikt voor jongeren met complexe problemen

een veilige en beschermde omgeving wordt aangeboden. Quli

om hun boosheid, angst en frustraties onder controle te

heeft bovendien nog enkele andere voor LoA zeer nuttige

krijgen.

functies, zoals het aanmaken van taken en bijhouden van

Pluryn en de Radboud Universiteit onderzoeken samen de

logboeken. Ook de berichten-

mogelijkheden van serious

app in Quli kan nuttig zijn in

gaming voor de behan-

de communicatie tussen leer-

deling van jongeren bij

lingen docent.

De

Hoenderloo

Groep

en Pluryn in Voorst. De verwachtingen zijn hoog. Bij

gewone

therapieën

hebben jongeren wel eens

21

Een dag uit het leven van Giovanni Giovanni woont sinds augustus 2014 bij De Hoenderloo Groep op de leefgroep Blizzard, voor jongens met Autisme Spectrum Stoor nisse n en/of ADHD . Daarvoor verbleef hij bij Pluryn in Oosterbeek. Hij vindt het best gezellig op de groep en wil voora l leren om voor zichzelf op te komen. Giovanni vindt het erg leuk om de lezers van het magazine Helden een kijkje in zijn leven te geven . Deze pagina krijgt dan ook een plekje op z’n prikbord!

Computertijd

op school

Hard aan het werk op het Hoenderloo Coll ege

Terugwandelen na ar leefgroep Blizzar d

Even lekker lezen op z’n kamer

Vaste prik na school: een planning maken voor de middag

Deze bladzijde komt straks ook op zijn prikbor d!

Planning goedgekeurd!

Paspoort 22

Naam: Giovanni Leeftijd: 13 jaar

Heijnen

: Nijmegen Geboorteplaats jn 6e jaar Uit huis sinds: zi Hoenderloo groep Blizzard in Woont nu in: leef oertje sjes: 1 jonger br Broertjes en zu engd kgt (kader gem Opleiding: vmbo theoretisch) n , knutselen, leze Hobby’s: gamen rper rden: gameontwe Wat ik later wil wo g rde zonder oorlo Mijn wens: een aa

Graffiti spuiten tijdens de knutselclub

lden komt Naast het magazine He ournaal ekj We t he in k Giovanni oo van Pluryn!

Samengevat Eén ding hebben de jongeren die bij Pluryn verblijven gemeen: hun problemen zijn zodanig, dat ze thuis en op school vastlopen. Het gaat zowel om jongeren met sterk externaliserende problematiek, als kwetsbare jongeren met internaliserende problematiek. Externaliserende problematiek is gedrag dat naar de buitenwereld is gericht: agressief en vijandig. Denk aan vechten, woedeaanvallen, ongehoorzaamheid en vernielzucht. Internaliserend gedrag is juist naar binnen gekeerd, zoals verlegen, angstig, teruggetrokken of depressief gedrag.

Jeugdzorg is voor jon

beperking. ryn hebben meer pr oblemen tegelijk. Dat heet ‘complexe problematiek.’ LVB of LVG beteken t Licht Verstandelijk e Beperking ZMOLK betekent Ze er Moeilijk Opvoed bare en Lerende Kinderen. Sommige jongeren

gedragen zich zeer

Zij wonen in een ve

ilige omgeving:

• J-SGLVB = jongeren • JeugdzorgPlus = jon gedrag.

Na aanmelding bij Pluryn kijken we eerst of behandeling en ondersteuning thuis of in de eigen omgeving kan plaatsvinden. Lukt dat niet, dan krijgen de jongeren een plaats in een van onze behandelcentra. Maar wanneer gaan jongeren naar een orthopedagogisch behandelcentrum, wanneer naar Jeugdzorg of JeugdzorgPlus? En wat wordt bedoeld met de afkortingen LVB, J-SGLVB’er en ZMOLK’er? We leggen het hieronder kort uit. Licht Verstandelijke Beperking (LVB) De orthopedagogische behandelcentra van Pluryn behandelen jongeren van 6-23 jaar met een licht verstandelijke handicap en ernstige gedragsproblemen. Deze jongeren hebben een IQ-score van 50-85 en een beperkte sociale zelfredzaamheid. We kijken goed naar de competenties en ontwikkelingsmogelijkheden van de jongeren en stemmen daar omgang en behandeling op af. Op onze terreinvoorziening wordt samenhangend ingegrepen op de drie leefsferen: wonen, school en vrije tijd. De zorg die de jongeren nodig hebben, raakt zowel verstandelijk gehandicaptenzorg als Jeugdzorg/Jeugdzorg Plus , psychiatrie, justitie en verslavingszorg. J-SGLVB J-SGLVB staat voor Jeugd Sterk Gedragsgestoord Licht Verstandelijk Beperkt. Deze jongeren hebben zeer intensieve behandeling en zorg nodig. Ze komen in aanmerking voor de Meerzorgregeling vanuit de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). Voor de meesten is een BOPZmaatregel (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) van toepassing. Dat wil zeggen dat ze gedwongen zijn opgenomen, omdat ze een gevaar vormen voor zichzelf of voor anderen. Pluryn neemt deel aan het Landelijk Transitiearrangement (LTA) voor de J-SGLVB en heeft behandelplaatsen in Voorst en Oosterbeek.

geren met of zonder

Alle jongeren bij Plu

heftig.

met beperking en he

ftig gedrag

geren zonder bepe

rking en heftig

Het gedrag van jon

geren richt zich naar buiten of binnen: • Externaliserend = naar buiten = boos op anderen • Internaliserend = naar binnen = bang , verlegen of erg verdrietig.

(ernstige) gedragsproblematiek, zoals hechtings-, sociale aanpassings- en impuls controleproblemen. Pluryn heeft een speciale behandelgroep voor ZMOLK’ers met kleinschalig onderwijs in hetzelfde pand. Jeugdzorg Jeugdzorg is voor meisjes en jongens tussen de 10 en 18 jaar met ernstige, meervoudige problematiek. Deze jongeren zijn in principe normaal begaafd en hebben behoefte aan een stevig, stabiel opvoedklimaat, gecombineerd met onderwijs/arbeid en (GGZ-)behandeling in de vorm van therapie en/ of training. Pluryn biedt specialistische jeugdzorg bij De Hoenderloo Groep. Hier verblijven jongeren met ernstige gedrags- en/of psychische problemen, stoornissen en/of trauma’s. Ook biedt De Hoenderloo Groep een veilige plek aan jongeren met een negatief of zelfs destructief/gevaarlijk netwerk.

ZMOLK Het begrip ZMOLK’er is een combinatie van de afkortingen ZMOK en ZMLK, die staan voor Zeer Moeilijk Opvoedbare Kinderen en Zeer Moeilijk Lerende Kinderen. ZMOLK’ers zijn leerlingen van 12-18 jaar met een licht verstandelijke handicap (IQ 40-60) in combinatie met

JeugdzorgPlus Sinds januari 2008 bestaat JeugdzorgPlus, ofwel ‘besloten jeugdzorg’. Tot die tijd werden jongeren met ernstige gedragsproblematiek vaak geplaatst in een Justitiële Jeugdinrichting. Pluryn biedt JeugdzorgPlus op de Kop van Deelen, een open terreinlocatie midden op de Veluwe. Hier zijn geen hekken, maar is wel beschutting door de omgeving. JeugdzorgPlus is er voor jeugdigen van 12 tot 18 jaar met ernstige gedragsproblematiek, die zich aan de noodzakelijke behandeling dreigen te onttrekken of daaraan onttrokken dreigen te worden. Hulp met drang en dwang dus. Voor hen is een ‘machtiging gesloten jeugdzorg’ afgegeven door de kinderrechter.

Dit magazine is een uitgave van Pluryn/De Hoenderloo Groep

Klantenbureau

November 2014

T

T 088 – 779 20 00

Redactie

E [email protected]

Afdeling Communicatie Pluryn

I www.pluryn.nl

Fotografie: Fred van de Heetkamp

colofon www.dehoenderloogroep.nl

088 - 779 50 00

Vormgeving: X-ingredient, Den Bosch

www.facebook.com/pluryn www.facebook.com/dehoenderloogroep

Copyright © 2014 Pluryn.

www.twitter.com/pluryn www.twitter.com/hoenderloogroep

Verspreiding: controlled circulation

23

Wij geven alles, behalve op De jongeren die bij De Hoenderloo Groep binnenkomen, hebben het nodige meegemaakt. Ze worden gezien als ‘moeilijke gevallen’. Maar niet bij ons. Bij De Hoenderloo Groep begint iedereen met een schone lei. Wij geven alles, behalve op. Ons diepgewortelde geloof in de mens, zorgt ervoor dat wij de potentie zien van deze jongeren. In onze ogen zijn het allemaal

3243-DHGH1014X52713

jonge helden.