JURYRAPPORT
PRIJSVRAAG WATERLINIECENTRUM NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE FORT VECHTEN
Opdrachtgever: Provincie Utrecht Oktober 2011
2
Aanle id ing:
Voor het ontwerp van het nieuw te bouwen Waterliniecentrum op Fort Vechten heeft de provincie Utrecht een prijsvraag voor jonge architecten uitgeschreven. Een deskundige jury heeft de inzendingen beoordeeld en de winnaar mag het echte ontwerp gaan maken. Het is de intentie van Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht geweest om met deze prijsvraag jonge architecten(bureaus) een unieke kans om naam te maken en een nationaal belangrijk museaal project te realiseren, maar ook om aansprekende en verfrissende ideeën voor het project te verkrijgen.
Fort Vechten valt onder het nationaal project Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze voormalige verdedigingslinie strekt zich uit van Muiden tot de Biesbosch. De Waterlinie is belangrijk nationaal erfgoed en zelfs potentieel werelderfgoed. Het is daarom nationaal beleid om de Waterlinie te bewaren en goed zichtbaar en toegankelijk te maken oor publiek. Fort Vechten wordt binnen deze lijn ontwikkeld tot het Nationaal Waterliniecentr um. Dit betreft een bezoekerscentrum annex museum waar de geschiedenis van de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt uitgelegd en beleefbaar gemaakt. Fort Vechten zal in zichzelf het verhaal van het functioneren van de forten in de vorm van belevingsclusters vertellen. De provincie Utrecht, gemeente Bunnik, Staatsbosbeheer en het projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie tekenden daar in 2007 een gezamenlijke intentieovereenkomst voor. Door architectenbureau Rapp + Rapp in combinatie met West 8 is voor Fort Vechten een masterplan en ontwerpfilosofie ontwikkeld. Deze prijsvraag omvat het definitieve ontwerp voor het nieuw te bouwen Waterliniecentrum, dat op basis van de uitgangspunten van het masterplan, gebouwd wordt in een ‘kuil’ achter de bomvrije kazerne. Opzet prijsvraag:
Voor het uitschrijven van de ontwerpprijsvraag is gebruik gemaakt van het model “Kompas” (van het steunpunt ontwerpwedstrijden) voor een
meervoudige ontwerpopdracht op het gebied van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur. Er zijn 10 jonge architecten(bureaus) op voordracht uitgenodigd om in eerste instantie een globale visie te geven op de opgave, een prijs en referentiebeelden. Op basis van het ingestuurde materiaal dat strikt aan bepaalde criteria moest voldoen zijn 4 architecten geselecteerd om tegen een vergoeding een schetsontwerp te maken. Zowel de eerste selectie als de werken van de vier genomineerden zijn beoordeeld door een deskundige jury, waarin alle betrokken partijen vertegenwoordigd waren.
Deze jury bestond uit: Ir. P.J.M. Kuypers, namens de provincie Utrecht (voorzitter ) Ir. P. Hangelbroek, Rapp+Rapp (coördinerend architect) Ir. R.M. Siemens, namens Nieuwland (exploitant) Ing. H.J. Horlings AvB, namens Staatsbosbeheer (eigenaar van het fort) Ir. E. Taverne, Kwaliteitsteam - Nationaal projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie De jury heeft een advies door middel van dit juryrappo Stuurgroep fort Vechten die formeel het besluit heeft genomen .
de
De opgave:
De locatie voor het waterliniecentrum is gesitueerd in de gemeente Bunnik op het fort Vechten, specifiek gelegen in een nieuw te graven kuil in het grondlichaam achter de zogenaamde bomvrije kazerne (gebouw U). Gevraagd is een creatief ontwerp te maken van het Waterliniecentrum in nieuwbouw en transformatie van de bomvrije kazerne, de inundatiemaquette en de uit te graven ruimte achter de bomvrije kazerne, waar nieuwbouw en maquette in gerealiseerd zullen worden. Creativiteit en uniciteit zijn gevraagd om met name de spanning tussen het nieuw te bouwen deel en de levensgrote inundatiemaquette in de uit te graven ruimte vorm te geven. De architectuur moet er toe leiden dat het Waterliniecentrum met recht het “Icoon” van de Nieuwe Hollandse Waterlinie wordt.
3
De gevel van de bomvrije kazerne vormt het adres en de wand waardoor het nieuwe centrum is te betreden. Delen van de bomvrije kazerne worden benut voor ofwel museale of commerciële activiteiten. Grenzend aan de achtergevel zijn nieuwe commerciële functies als een auditorium en meer variabel te programmeren tentoonstellingsruimten geprojecteerd. In de kuil komt men in een heel nieuwe en eigen ruimte, die haar identiteit volledig ontleent aan de bijzondere eigenschappen van het fort. In deze kuil bevindt zich de nieuwbouw van het Waterliniecentrum , dat een oppervlakte van circa 500 m2 kent. Tevens bevindt zich hier de levensgrote inundeerbare maquette. Het gebouw en de driedimensionale maquette dienen in nauwe samenhang ontworpen te worden. Het beschikbare bouwbudget is € 3,5 miljoen . Bijzondere aandacht vraagt het ontwerp ten opzichte van de status van archeologisch monument. Doordat in de ongeroerde ondergrond mogelijk resten van de Romeinse Limes kunnen zitten, wordt gevraagd het ontwerp zodanig in te richten, dat de ongeroerde grond niet of minimaal wordt aangetast. Verder is er een ruimtelijk programma van eisen geformuleerd alsmede een minimum pakket aan eisen op het gebied van duurzaamheid.
Beoordelingscriteria
De inzendingen zijn op verschillende onderdelen individueel beoordeeld. Per criterium zijn de inzendingen ten opzichte van elkaar gewogen (nummer 1,2,3, en 4 en dat levert even zo veel punten op). De winnaar wordt bepaald door de inschrijver met het minst aantal punten. Er is geoordeeld op de volgende criteria: 1. De kwaliteit van het schetsontwerp (gebouw op zich), gebouw, patio en maquette. Hierbij gaat het om herkenbaarheid met de Nieuwe Hollandse Waterlinie, innovativiteit, uniciteit en de wijze waarop het ontwerp aanspr eek t. 2. De kwaliteit van het schetsontwerp in relatie tot zijn omgeving. Is hier op een adequate wijze geanticipeerd op de andere plannen op het fort en de natuurlijke omgeving.
3. De kwaliteit van het schetsontwerp in relatie tot het monument van de bomvrije kazerne en de wijze waarop is omgegaan met de transformatie daarvan. 4. De kwaliteit van de kostenraming en de aansluiting bij het opgegeven budget. Overigens heeft de jury de opgegeven kostenraming in een second opinion laten verifiëren door Grontmij. 5. De visie op de samenwerking met de projectorganisatie en de coördinerend architect. 6. En tot slot een visie op duurzaamheid en exploitatie. Functionaliteit en bruikbaarheid voor de exploitant alsmede toekomstbestendigheid en kosten van beheer en onderhoud zijn in dit criterium gevat. In de beoordeling heeft de presentatie met toelichting op het ontwerp een wezenlijke rol gespeeld. Daarin komen achtergrond, afwegingen en het waarom van bepaalde ontwerpkeuzes pas naar voren en komt het ontwerp ook echt tot leven. Bij de presentaties waren ook aanwezig een medewerker de Rijksdienst voor het Culturele Erfgoed (RCE) en de secretaris van de gemeentelijke welstand - en monumentencommissie. Zij hadden geen stemrecht maar konden wel hun mening geven over de ontwerpen. Het eindoordeel is in een gezamenlijke vergadering vastgesteld op basis van een optelling van de scores van de leden van de jury. De genomineerden:
Rocha Tombal Architecten Bureau Jochem Heijmans, Ruimtelijk ontwerpers voor architectuur, object en interieur MAKS Architecture & Urbanism Studio Anne Holtrop
4
Bevindingen van de jury op de inzendingen: Rocha Tombal Architecten
?
Schetsontwerp
Impressie
5
Bureau Jochem Heijmans
?
Ontwerp
Impressie
6
M AKS Architecture & Urbanism
?
7
Studio Anne Holtrop
?
8
Eindoordeel van de jury ??? Wordt bekend gemaakt op 7 oktober 14.30
9
