Studie transformatie Meekrapstoof De Nijverheid Kapelle
2012-017
12 JUNI 2012
1
1
HOOFDSTUK Naam SITUATIE
Aan de Ooststraat in Kapelle ligt meekrapstoof De Nijverheid. Een voor het dorp kenmerkend gebouw uit 1871 dat sinds 1966 op de monumentenlijst staat. Aanleiding voor deze studie komt voort uit de wens van onze opdrachtgever, mevrouw Nijssen, om de meekrapstoof her te bestemmen en geschikt te maken voor een combinatie van wonen en werken. De stoof bestaat uit een warme stoof (aan de straatzijde) en een koude stoof (aan de tuinzijde). De tuin achter het gebouw was ingericht als moderne laagstamboomgaard. De bomen zijn inmiddels gerooid en worden vervangen door hoogstamfruit. Het gebouw maakt deel uit van een relatief gesloten straatwand met half-open tot gesloten woonbebouwing. Het gebouw zelf stat min of meer solitair door de aanwezige ruimte tussen stoof en woningen. De verbijzondering wordt versterkt door het feit dat de meekrapstoof achter de voorgevelrooilijn ligt.
1
2
HOOFDSTUK Naam HISTORISCH PERSPECTIEF
Door de opdrachtgever Ineke Nijssen Gebouw: De meekrapstoof is in 1871 opgericht door mijn overgrootvader Adriaan Nijssen Az. De procedure voor vergunning was in 1 maand rond op 30 juni 1871 en het pand kwam gereed in de maand september van dat jaar, net voordat de campagne van de meekrapoogst begon. Het opvallende van deze stoof is aan de voorzijde, het siermetselwerk in neo-rondboogstijl, ook wel neo-Romaanse stijl genoemd, terwijl andere stoven vaak sober waren van uiterlijk. Dit was een van de redenen waarom de stoof in 1966 op de monumentenlijst is gekomen. Er zijn wel een aantal veranderingen geweest aan het gebouw maar er is niks afgebroken of bijgebouwd. In de toren is in 1964 een koelcel ingebouwd. Mijn ouders herinneren zich nog wel de aanwezigheid van een zogenaamde lattenbodem. De verwarmingskanalen of buizen zijn niet meer aangetroffen. In de Nijverheid werd enkel racine gemaakt en geen krappoeder zoals in andere meekrapstoven of -fabrieken. De wortels werden gedroogd en vervolgens naar een garancinefabriek vervoerd wellicht in Goes voor verdere verwerking. Dit blijkt omdat De Nijverheid nooit een dorsvloer, eest en stamphuis heeft gekend. De zijgebouwen naast de toren waren woningen en werden bewoond door 2 families. Familie Jan Pieter Slager met zijn vrouw en 5 kinderen in het drogershuis, zodat de oven gecontroleerd kon worden vanuit zijn huis.
1
2
HOOFDSTUK Naam HISTORISCH PERSPECTIEF
Gebruik: De meekrapstoof heeft maar korte tijd als meestoof gewerkt omdat met de komst van de chemische kleurstoffen de meekrapteelt in elkaar stortte. Overgrootvader had bij de aanvraag van de bouwvergunning verzocht zowel racine als vlas te mogen bereiden. Na het stoppen van de meekrap heeft men in de stoof nog vlas gezwingeld. Na 1877 werd de Nijverheid gebruikt voor de opslag van steenkolen, het bewerken van twijgen voor mandenmakerij en daarna voor het sorteren en verwerken van fruit (tot 1982 het verwerken en sorteren en tot 2008 gebruik van de koelcel in de toren). De uitgangspunten Kortom een gebouw dat zijn naam eer aan doet: tot een aantal jaren geleden altijd een bedrijfsactiviteit. In mijn jeugd en ook de jaren daarna toen we de koelcel nog in gebruik hadden, heb ik veel tijd doorgebracht in de meekrapstoof, bij mijn ouders en later als zelfstandig fruitteler. Ik ben dan ook trots dat het gebouw in mijn bezit is en ik vind het belangrijk dat zoveel mogelijk van de historische waarde bewaard blijft of in ere hersteld wordt. Voor de toekomst wil ik graag het gebouw weer een bestemming geven voor bedrijfshuisvesting en huisvesting. a. Bewoning aan de achterzijde in de zogenaamde koude loods. b. Bedrijfshuisvesting aan de voorzijde, met zijn belangrijke historische waarde. Juni 2012, Ineke Nijssen
1
3
HOOFDSTUK Naam BESTAANDE SITUATIE
De Nijverheid is een relatief eenvoudig gebouw opgebouwd uit metselwerkwanden en een houten kapconstructie. Het voorste torenachtige gedeelte (de warme stoof genoemd) bestaat uit een hoofdvolume met twee zijbeuken. In de voorgevel bevinden zich meerdere gevelopeningen en dichtgemetselde voormalige openingen. Hieraan is te zien dat het gebouw al meerdere transformaties heeft doorgemaakt. De bovenranden van de voorgevel worden gesierd door fraai gedetailleerd metselwerk. In de toren is niets meer dat herinnerd aan de oorspronkelijke functie van het gebouw. Op dit moment is in de toren, los van de oorspronkelijke constructie, een koelcel ingebouwd. Het hoofdvolume van de toren wordt afgedekt door een schilddak. Het gedeelte daarachter, de koude stoof, is een schuurachtig volume met metselwerkwanden en een houten zadeldakconstructie. De metselwerk wanden zijn opgedeeld door lisenen waarop de moerbalken zijn opgelegd. De meeste houten moerbalken zijn inmiddels vervangen door stalen IPE liggers, wat niet erg zorgvuldig is gebeurd. Het metselwerk is door corrosie aangetast. In de koude stoof is een regenwaterkelder aanwezig met een tongewelf.
1
3
HOOFDSTUK Naam BEGANE GROND BESTAAND
1
3
HOOFDSTUK Naam VERDIEPING BESTAAND
1
3
HOOFDSTUK Naam ZUIDGEVEL BESTAAND
1
3
HOOFDSTUK Naam NOORDGEVEL BESTAAND
1
3
HOOFDSTUK Naam OOST- EN WESTGEVEL BESTAAND
1
3
HOOFDSTUK Naam DOORSNEDE BESTAAND
1
4
HOOFDSTUK Naam AANDACHTSPUNTEN BOUWKUNDIG
- Metselwerk rondom inspecteren, inboeten en repareren; - Groot raam zuidgevel vervangen door originele gevelopening; - Muurankers conserveren en terugplaatsen; - Goten en afvoeren vervangen (zink i.p.v. PVC); - Raamluiken gangbaar maken en waar nodig herstellen; - Moerbinten in hout terugplaatsen i.p.v. IPE’s; - Dakkapel verwijderen; - Dichtgemetselde gevelopeningen heropenen; - Kapconstructie nazien op houtaantastende insecten/schimmels
4
AANDACHTSPUNTEN BOUWKUNDIG
4
AANDACHTSPUNTEN BOUWKUNDIG
1
5
HOOFDSTUK Naam NIEUWE SITUATIE ?
Plan van aanpak De meekrapstoof wordt opgedeeld in een woongedeelte (koude stoof) en een gedeelte met commerciële functie (warme stoof). Hierbij geldt als doel om te voldoen aan de randvoorwaarden die gesteld worden aan Passief Bouwen. Dit vereist voldoende isolatie, voldoende daglichttoetreding en voldoende kierdichting. We willen dit bereiken door binnen de bestaande bouwkundige schil een tweede (binnen)huid te realiseren waarin de isolatie, de kierdichting en nieuwe kozijnen worden geplaatst. De vloer wordt verwijderd (de aanwezige kelder blijft intact), de aanwezige openingen blijven open en dichtgemetselde gevelopeningen worden heropend. Om voldoende daglicht toe te kunnen laten treden in het woongedeelte worden openingen in het zuidelijk en noordelijk georiënteerd dak voorzien. Tevens wordt de achtergevel, m.u.v. de lisenen, voorzien van een gevelvullende pui. Hierbij wordt telkens aansluiting gezocht bij de hoofdstructuur van het gebouw. In het voorste gedeelte van de stoof (fase 2) wordt de koelcel verwijderd, worden de zijbeuken in verbinding gebracht met de toren en worden voorzieningen getroffen om eventueel een entresol aan te brengen.
1
5
HOOFDSTUK Naam NIEUWE SITUATIE
1
5
HOOFDSTUK Naam NIEUWE SITUATIE
1
5
HOOFDSTUK Naam NIEUWE SITUATIE
