Juni 2012 jaargang 12, nummer 3

Afgiftekantoor België: 9000 Gent 1 (erkenningsnr.: P208698)

Bezoek van Vlaamse jongeren aan het SKY-project, wat staat voor ‘Soweto Kliptown Youth’

In dit nummer: - Vlaamse en Zuid-Afrikaanse jeugd verbroedert - Vakantiewandeling & Braai 2012 - Werkloosheid hoger dan ooit - Stemmen in het buitenland - “KaZa grensoverschrijdend natuurreservaat” - Wat na Mugabe?

Saamtrek 69 - Mei/Juni 2012 jaargang 12, nummer 3

VRIENDEN VAN ZUID-AFRIKA v.z.w. Lid Overlegcentrum Vlaamse Verenigingen ZETEL:Posthoornstraat 85 - 9050 GENT Website: www.vza-vzw.be E-mail: [email protected]

STICHTING NZAW Nederlands Zuid-Afrikaanse Werkgemeenschap Secretariaat: Postbus 10, 2650 AA Berkel en Rodenrijs Website: http://www.nzaw.nl E-mail: [email protected]

Erevoorzitters Frans MEYERS (U) Richard DE LEEUW (U) Christian VEROUGSTRAETE

Dagelijks Bestuur Voorzitter : Mr F. van Schaik, Kralingseweg 107, 3062HB Rotterdam, tel.: 010-4525669; fax: 010 8423181 e-mail: [email protected]

Dagelijks bestuur Voorzitter Roger BRYSSINCK Grote Steenweg 245/2 2600 Berchem tel. 03/ 239 44 41

Secretaris: Mr C.M. Krijgsman Leden: drs. P.K.J.R.M. Camps, drs. P.F.T.M. Dölle (penningmeester), Dhr. D.G.J. de Waij

Ondervoorzitter Christian VEROUGSTRAETE Verenigde Natieslaan 27 8400 Oostende tel. 059/ 70 05 95

[email protected]

christian.verougstraete@ vlaamsparlement.be

Secretaris Jan GUNST Posthoornstraat 85 9050 Gent tel/fax 09/231 86 53 [email protected]

Penningmeester Paul BEHEYT Sparhoekdreef 49 9880 Maria-Aalter tel 09/329 49 59 [email protected]

Algemeen secretariaat: Postbus 10 , 2650 AA, Berkel en Rodenrijs Ledenadministratie: ledenadministratie, ledenwerving, advertentie-exploitatie Doede de Waij, Bonifaciuslaan 2, 1216 PS Hilversum. Tel en fax 035-6236831, e-mail: [email protected] Afd. Commerciële en P.R. activiteiten: Doede de Waij, activiteitencoördinator, Bonifaciuslaan 2, 1216 PS Hilversum. Tel. en fax: 035-6236831, e-mail: [email protected] drs Pieter Camps, voorzitter,tel. 010-4521535; Mr Marc Krijgsman, 070-3831105

Hoofdredacteur Jan VAN AERSCHOT Konijnenberg 37, 1702 Groot-Bijgaarden tel. 02/466 09 75; e-mail: [email protected]

Redactie secretariaat: Molenbeekstraat 20, 3521 EV, Utrecht E-mail: [email protected]

Kopij moet uiterlijk op de 1e van de oneven maand binnen zijn

Kopij moet uiterlijk op de 1e van de oneven maand binnen zijn

Verantwoordelijken dienstverleningen:

Redactie: Patrick Dölle; Harald Abrahamse; Frans van Schaik

Boekenfonds

Ludo Philipsen

M.Surinxstraat 12 3530 Houthalen 011/573786 Bestelling boeken per e-mail: [email protected] Advertentiedienst

Roger Bryssinck Grote Steenweg 245/2 2600 Berchem 03/2394441

Abonnementenbeheer

Jan Gunst

e-post

Contributie voor vrienden van de St. NZAW: minimumbijdrage: 20 Euro per jaar, studerenden 12 Euro (incl. tijdschrift) Abonnementsprijs op het tijdschrift ‘Saamtrek’ Voor Nederland: 20 Euro per jaar (geen reductie!); voor Zuid-Afrika: op te vragen bij en te voldoen aan SANOS, posbus 25891, Monumentpark, 0105, Pretoria, Suid-Afrika Tel.: 0027 12 3463195 Fax: 0027 (0) 866 239 867 E-mail: [email protected]

Posthoornstraat 85 9500 Gent 09/231 86 53 [email protected]

Gironummers: Algemeen: d.w.z. contributies, abonnementen, advententies en donaties giro: 272102 t.n.v. St. NZAW Capelle aan den IJssel. IBAN: NL 33 PSTB 0000 2721 02 ; BIC: PSTBNL21

Lidmaatschapsbijdragen gewoon lid 20 Euro studenten/senioren 15 Euro steunend lid vanaf: 30 Euro

Te bestellen bij de administratie: Extra nummers van ‘Saamtrek’: 1,50 Euro per stuk, incl. porto. Betaling op giro 272102 t.n.v. Stichting NZAW te Capelle aan den IJssel.

in VL op rekeningnr Argenta nr: BE19 9797 7310 0412 Redactie Konijnenberg 37 te 1702 Groot-Bijgaarden

Boeken, muziek en andere artikelen: Info en lijsten over de verschillende CD’s en vele boeken over van alles over Zuid-Afrika: Arnold van den Broek, Leliendaal 10, 6715 KG Ede, tel.0318-621476, e-mail: [email protected] (zie ook www.nzaw.nl)

Verantwoordelijke uitgever: Roger Bryssinck, Grote Steenweg 245 bus 2 te 2600 Berchem

Elke tekst verschijnt enkel onder verantwoordelijkheid van de auteur. Het overnemen van hele of gedeeltelijke teksten uit dit tijdschrift is enkel toegelaten mits voorafgaande en schriftelijke toestemming van de auteur of de redactie.Wij behouden ons het recht voor advertenties te weigeren die zouden indruisen tegen de doelstellingen van dit tijdschrift.De verantwoordelijkheid voor de teksten en illustraties van de advertenties berust uitsluitend bij de adverteerders.

-2-

TEN GELEIDE “De wereld draait door” “De wereld draait door” zegt een bekend Nederlands televisieprogramma, en dat is ook zo. We zijn voortdurend in evolutie en kleinere volkeren draaien mee in de maalstroom van de mondialisering en verengelsing. Dat is een gemeenschappelijk probleem voor zowel het Nederlandse, het Vlaamse als het ZuidAfrikaanse volk.

Inhoud TEN GELEIDE: “De wereld draait door”

3

ACTUEEL In last

4

POLITIEK Wat na Mugabe? Zuma dubbel in de kijker

7 9

ECONOMIE Werkloosheid hoger dan ooit

10

KORT AFRIKAANS: ZO GEZEGD/ZO GEDAAN Nieuws en Feiten uit de media 12 SAMENLEVING 11de Jaarlikse Studentesimposium in die Natuurwetenskappe HUMOR Grappies POLITIEK Stemmen in het buitenland

13

14

15

SAMENLEVING In Gesprek met: 16 Karine en Nathanaël Nuulimba (Deel 2) “KaZa grensoverschrijdend natuurreservaat” TOERISME Vlaamse en Zuid-Afrikaanse jeugd verbroedert 19 VERENIGINGSLEVEN - Vlaanderen Vakantiewandeling & Braai 2012

21

‘HET ZOUT PANNETJE’ BELEVENISSEN BOVEN HET ZOUTPANSGEBERGTE (27) ‘Mapungubwe’ (II)

22

SPOTLICHT/JAN DE WITT: Corruptiebestrijding, een Afrikaanse les voor Europa

23

Wat vindt U van Saamtrek in Kleur? Goed idee? Één A4 pagina advertentie is voldoende om het altijd zo te houden! Wilt U kleur mogelijk maken? Informeer naar de mogelijkheden en tarieven: [email protected]

In Nederland voelt men dit misschien iets minder scherp aan . Nederlanders zijn de talrijkste groep van de Nederlandse stam en hadden tevens historisch geen rechtstreekse concurrentie in eigen land. Hoewel… tegenwoordig dreigt ook bij onze Noorderburen een sluipende verengelsing (in het hoger onderwijs bijv.) en druk op de taal via de immigratie. In Zuid-Afrika hebben de Afrikaanstaligen het uiteraard een stuk zwaarder om zich te handhaven tegen de zwarte talen, maar vooral tegen het Engels. Niet alleen de numerieke minderheid speelt hier mee maar ook de beladen rol waarin Afrikaans door velen nog steeds geduwd wordt (de taal van de Apartheid, je weet wel …) Dat Engels als voertaal van de koloniale overheerser minstens evenveel boter op het hoofd heeft, wordt hierbij gemakshalve vergeten. Vlaanderen heeft op taalgebied een lange strijd achter de rug , dit al sinds 1830 toen in het raam van de Belgische staat Frans de dominante taal was, ondanks de numerieke Vlaamse (en dus Nederlandstalige ) meerderheid. Gelukkig is hier in de loop der jaren al veel ten goede veranderd. Toch denken heel wat Franstaligen (én anderstaligen) nog steeds zich op Vlaamse bodem te kunnen nestelen zonder zich aan te passen en dus onze taal te leren. Zowel in Vlaanderen als in Nederland is de strijd zeker niet gestreden. In beide landen vormen Engels (en andere ‘wereldtalen’) een groeiend probleem, gezien de beperkte wil tot aanpassing. In Vlaanderen stelt dit probleem zich wellicht nog acuter gezien de ‘ Europese roeping’ van Brussel en ook onze laksheid ter zake. Waakzaamheid is meer dan ooit geboden en onverschilligheid is onze grote vijand. In dit kader is het bijv. bedroevend dat sommige Vlaamse organisaties met diepe wortels in de Vlaamse Beweging zich meer en meer distantiëren van hun uitgesproken Vlaams karakter en dus hun historische bestaansgrond. Zo ontvingen we onlangs een brief van het Vlaamse Kruis (Vlaamse tegenhanger van het internationale Rode Kruis) met verzoek tot samenwerking (sic !?) , waarin men er zich blijkbaar voor schaamt dat het woord Vlaams nog in de naam van de vereniging voorkomt . En in dezelfde periode mochten we het vernieuwde VAB-Magazine ontvangen, het ledenblad van de Vlaamse Automobilisten Bond. In de begeleidende brief waar inhoud en opzet uit de doeken gedaan wordt, vinden we niet één keer het woord Vlaanderen of Vlaams terug ! Zijn vele Vlamingen destijds niet lid geworden van VAB, net omwille van dat Vlaamse karakter van de vereniging? Stichter Jozef Van Overstraeten zal zich wellicht andermaal in zijn graf omgedraaid hebben … De wereld draait door ! Inderdaad, maar dat belet ons alvast niet op te komen voor de eigen volksaard en taal , in Zuid-Afrika én in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden . Dit heeft niets met onverdraagzaamheid voor andere culturen te maken, maar juist alles met de bescherming van de rijkdom en verscheidenheid van die culturen, te beginnen met de onze : die van de Nederlandse stam . Jan Gunst, Secretaris VZA -3-

ACTUEEL In last Een aantal figuren in de politieke wereld van Zuid-Afrika zullen zich 2012 nog lang herinneren. President Zuma, over wiens tweede ambtstermijn een schaduw blijft hangen, zij het iets minder dan vroeger. Het ANC, waar diverse fracties en personaliteiten elkaar blijven bestrijden en waar het dus blijft rommelen. Jeugdleider Julius Malema die zich kan afvragen of het nu met zijn politieke carrière voorgoed gedaan is, maar die, althans naar buiten, even agressief blijft als voordien. En zelfs oppositieleidster Helen Zille, na geruchten dat een deel van haar partij haar aan de kant zou willen zetten. Tokyo Sexwale Onzekerheid blijft Alhoewel minder dan vroeger blijven de kansen van president Zuma om in december dit jaar in Mangaung (Bloemfontein) voor een tweede ambtstermijn te worden aangeduid, enigszins onvoorspelbaar. Weliswaar lijkt de uitschakeling van stoorzender Julius Malema nu definitief maar dat betekent niet dat de man zich gewonnen geeft. Zo maakte de uitgerangeerde leider begin april bekend dat hij Zuma's "zwakheden en geheimen" aan de grote klok zou hangen (1). Tevens bleef hij er de president van beschuldigen "de democratie door de dictatuur te hebben vervangen". Uiteraard speelt Malema blufpoker, iets wat hij zich in zijn huidige positie gemakkelijk kan veroorloven, toch staat het buiten kijf dat heel wat ANC-toplui niet gediend zijn bij een tweede ambtsperiode van Zuma. Een van de figuren waarvan trouwens wordt gezegd dat hij zijn presidentiële ambities nog altijd niet heeft opgeborgen is Tokyo Sexwale, minister voor Nederzettingen . Dit zou dan de derde keer zijn dat Sexwale meedingt voor 's lands hoogste ambt. Vroegere pogingen - in 1998 tegen Mbeki en in 2007 ook al eens tegen Zuma - waren een totale mislukking. Dit alles in het kader van een poging om een aantal ANC-personaliteiten opzij te schuiven. Naast Zuma zelf zou het gaan om secretaris-generaal Gwede Mantashe, ANC-schatbewaarder Mathews Phosa en minder bekende goden.

Desondanks staat de anti-Zumafractie er voor het ogenblik niet al te best voor. Weliswaar werd onlangs het oude corruptieschandaal rond de wapenaankopen waarbij Zuma een centrale figuur was, terug van onder het stof gehaald (2). Het Hooggerechtshof in Pretoria zou immers willen nagaan waarom Mokotedi Mpshe, het hoofd van de Nationale Vervolgingsautoriteit (NPA), op de valreep voor de presidentsverkiezingen van 2009 besloot de beschuldigingen tegen Zuma te laten vallen. Indien het Hooggerechtshof uiteindelijk tot het besluit zou komen dat Mpshe's beslissing toen politiek gemotiveerd was, dan kan deze hoogste gerechtelijke instantie de zaak terug openen. Tenslotte werd de beslissing van het NPA-hoofd nooit duidelijk uitgelegd en werden een reeks documenten die licht hadden kunnen doen schijnen op de hele corruptieaffaire nooit publiek gemaakt. Daartegenover staat dat Zuma nog op ruime steun van het publiek kan rekenen. Zo verklaarde een onafhankelijke denktank midden maart dat 6 op de 10 Zuid-Afrikanen tevreden waren met de democratie zoals ze in Zuid-

-4-

Afrika werkt. Het resultaten die Afrobarometer, een over het continent uitgevoerd onderzoek, opleverden, meldden tegelijk dat de persoonlijke voldoening over het democratisch systeem in het land van 2008 tot 2011 zelfs gestegen was van 49 tot 60 % (3). Tevens is de herverkiezing van Zumaaanhanger Zweli Mkhize - nota bene iemand die er ooit van verdacht werd tegen de president samen te spannen - als provinciaal leider in Zuma's thuisprovincie Kwazulu-Natal zeker een opsteker voor 's lands eerste burger. Met meer dan 250.000 partijleden is deze provincie immers goed voor ongeveer een vierde van de stemgerechtigden op het verkiezingscongres in Mangaung. Daartegenover is de anti-Zumafractie verdeeld wie ze tegen de zittende president in het veld zal brengen: Sexwale of huidig vice-president Kgalema Motlanthe. Toen Malema het nog voor het zeggen had was er in de Jeugdliga een duidelijke voorkeur voor laatstgenoemde. Ook vandaag zou men in de organisatie nogal wat huiverig zijn om zich achter Sexwale te scharen, dit om het verwijt te vermijden door de zakentycoon te zijn omgekocht. Sexwale heeft namelijk in het verleden de Jeugdliga financieel gesteund. Opmerkelijk was daarbij wel dat de liga Motlanthe wel naar voren schoof als kandidaat-president maar nooit melding maakte naar wie haar voorkeur uitging voor het ambt van toekomstig vice-president. Het bracht

ACTUEEL sommige tegenstanders van Zuma er dan ook toe een compromis uit te werken: in hun ogen zou Motlanthe partijleider (en president) moeten worden en Sexwale zijn adjunct. Deze oplossing zou dan inhouden dat Sexwale in een ideale uitgangspositie komt te staan voor 2017 (4).

uitgevoerd in stedelijk gebied, slechts 20 % van de respondenten (onder de zwarte 27 %) achter zich kreeg, leek hem daarbij niet te deren. Ooit zal ik het ANC leiden, zei de jeugdleider zelfverzekerd tegen de verzamelde media. Schrijf het maar in jullie archieven. En eens te meer voegde hij er aan toe dat zijn problemen met het gerecht zijn persoonlijke zaken waren en dat hij trouwens geen fouten had gemaakt.

Gerommel blijft Hoe men het ook draait of keert, ondanks alle beweringen van het tegendeel en ondanks alle oproepen van hoog geplaatsten om de eenheid te bewaren, blijft het in de partij rommelen. Het is duidelijk dat het ongeleid projectiel Malema daarin een rol blijft spelen, al is het soms onrechtstreeks. Ondanks het feit dat de jeugdleider door een speciaal comité van de partij voor 5 jaar was geschorst en hij volop bezig was alle beroepsmogelijkheden uit te spelen, vond hij er immers niets beter op om begin april tijdens een bijeenkomst aan de Universiteit van de Witwatersrand te verklaren dat "onder president Zuma de democratie vervangen was door de dictatuur" (5). Het resulteerde in een onmiddellijke schorsing van Malema als lid van het ANC. Voor politiek analist Eusebius McKaiser gaat het hier duidelijk om een politieke zet (5). De zeskoppige top van de partij is immers over het geval Malema verdeeld en door deze laatste buitenspel te zetten is het voor topfiguren als vice-president Motlanthe, penningmeester Phosa en minister van Sport Mbalula - waarvan men uitgaat dat ze Malema goedgezind zijn - moeilijk om nog samen met hem op te treden, laat staan om hem in het openbaar te blijven steunen. Op het eerste zicht lijkt de draconische maatregel wel vreemd aangezien Malema's beroep amper een week later zou worden behandeld en er een sterke kans was dat dit beroep zou worden verworpen (wat ook het geval werd). Maar voegde McKaiser er aan toe, op die manier kon men Malema beletten om verdere verklaringen af te leggen en bijeenkomsten bij te wonen. Verloren moeite zoals later zou blijken.

Men is in het ANC met Malema nog niet klaar. Ook Zille onder vuur?

DA Partijleidster Helen Zille op een verkiezingsposter uit 2011 Maar het is duidelijk dat Zuma op die manier zijn tegenstander de genadeslag heeft willen geven. Malema's aanhangers binnen de Jeugdliga mogen dan wel van de daken schreeuwen dat ze zich tot het uiterste tegen de politieke liquidatie van hun leider zullen verzetten, de meeste waarnemers waren op dat moment van oordeel dat Malema's rol definitief was uitgespeeld. Daarbij kwam nog dat ook in zijn privéleven de problemen zich opstapelen. De werken aan zijn omstreden en miljoenen randen kostende nieuwe woning in Johannesburg werden stilgelegd omdat de jeugdleider niet meer met geld over de brug zou komen. Tevens werd bevestigd dat het anti-corruptieteam verder Malema's zaken- en financiële belangen onderzoekt (6). Ook op dat terrein kwamen eerder onregelmatigheden aan het licht. Zo zou de jeugdleider heel wat geld hebben gekregen in ruil voor tussenkomsten ten gunste van bepaalde firma's. Het was trouwens reeds in het verleden duidelijk dat hij nooit zijn luxueuze levensstijl - waaronder die nieuwe woning - met zijn maandloon van 20.000 rand (2000 euro) als jeugdleider kan bekostigen. Het kon allemaal niet baten. Midden mei stelde Malema zich in een ontmoeting met de pers opnieuw arrogant op. Dat hij in een opiniepeiling, -5-

Blijkbaar is Zuma echter niet de enige die in eigen kring wordt belaagd. Midden maart berichtte het dagblad "Beeld" dat een groep binnen de Democratische Alliantie (DA), de voornaamste oppositiepartij, aan het lobbyen was om tijdens het nationaal congres van de partij in november partijleidster Helen Zille van de troon te stoten (7). Die maand wordt het bestuur van de partij vernieuwd. Nog steeds volgens "Beeld" zou men eerst proberen twee vertrouwelingen van Zille, nationaal voorzitter Wilmot James en federaal uitvoerend voorzitter James Selfe te vervangen, maar als zou blijken dat Zille zelf kwetsbaar is, zou ook zij doelwit worden. Zille wordt vooral haar sterk leiderschap en frankheid verweten. Tevens zou in de ogen van de critici de WestKaapse vleugel te veel macht hebben en te weinig leidende figuren in de partij zouden topposities bekleden. Tenslotte zouden onder de ondersteuners van de partij elementen als ras, taal, godsdienst en geslacht nog een te grote rol spelen. Onder de figuren die als vervangers naar voren zouden geschoven worden bevinden zich enkele leiders die in het verleden naar de achtergrond werden verwezen als vroeger parlementair leider Athol Trollip en de vroegere "zweep" Ian Davidson. Uiteraard zijn er in tijden van bestuursverkiezingen bij politieke partijen steeds geruchten over interne vetes en tegenstellingen, maar dit neemt niet weg dat ook de DA haar eigen problemen heeft.

ACTUEEL Daar kwamen midden mei nog wat problemen bij toen bleek dat een offerte in de communicatiesector van de provincie West-Kaap, waar de Democratische Alliantie aan de macht is, door Thuli Madonsela, de publieke beschermer, als "tijdelijk ongeldig" werd beschouwd (8). Weliswaar zou het niet gaan om een geval van echte corruptie, maar volgens het rapport zouden 2 van de 6 personen die deelnamen aan de vergadering waar beslist werd aan wie het betrokken contract zou worden toegewezen, daar niet aanwezig mogen geweest zijn vermits het om adviseurs van Zille ging. Van verschillende kanten werd dan ook het ontslag van Zille geëist. Alhoewel gerust mag worden aangenomen dat deze daar niet zal op ingaan, zet het haar partij toch in een onaangename positie. Tenslotte is de DA er steeds als de kippen bij wanneer in regeringskringen een of ander corruptieschandaal losbarst. Welke invloed de rellen midden mei in Braamfontein (Johannesburg) zullen hebben op de verhoudingen met het ANC en de positie van Zille valt dan nog af te wachten (9). Zo'n 2000 leden van de alliantie hielden namelijk een optocht naar het hoofdkwartier van de linkse vakbond Cosatu uit protest tegen het verzet dat deze vakbond bood tegen de zogeheten jeugdloonsubsidie. Nadat Cosatu een tegenbetoging had georganiseerd liep de boel uit de hand en kwam het tot ernstige botsingen waarbij stenen werden gegooid en verscheidene gewonden vielen. Beide partijen beschuldigden mekaar achteraf van gewelddadig optreden. Duidelijk is wel dat de DA de mars niet had aangevraagd, maar evenzeer dat de Cosatuleden buitensporig reageerden. Ook zou de politie laattijdig hebben ingegrepen. Het is wellicht overdreven om te spreken van een herhaling van de oproer van 1976 (toen de opstand tegen het blanke bewind begon) zoals een DA-functionaris verkondigde, maar anderzijds belooft het niet veel goeds voor de toekomst. Infowet En hoe zit het intussen met de fameuze infowet waarbij de overheid officieel het bekend maken van

staatsgeheimen streng wil bestraffen (tot 25 jaar cel), maar waarvan tegenstanders beweren dat ze enkel dient om corruptieschandalen en dergelijke voor het publiek geheim te houden? Alleszins hebben 2 jaar protesten schijnbaar vruchten opgeleverd. Niet alleen zijn de hele rist van wetten nog niet van toepassing, midden mei bleek de regeringspartij ook bereid om aan de kritiek enigszins tegemoet te komen. Weliswaar waren de zaken reeds door de ANC-meerderheid in het nationale parlement goedgekeurd maar de Nationale Raad van Provincies, waarin die partij uiteraard ook de meerderheid heeft en die op haar beurt haar fiat aan het ontwerp moet geven voor het tenslotte door de president wordt ondertekend, heeft een aantal compromissen voorgesteld. Zo zou men toch aanpassingen doorvoeren om journalisten en klokkenluiders die van goede trouw zijn voor gevangenisstraf te behoeden (10). Deze zouden namelijk niet worden vervolgd wanneer hun informatie de bedoeling zou hebben criminele activiteiten aan de kaak te stellen. Ook zou het bekend maken van acties van geheime diensten slechts strafbaar worden als daarmee de veiligheid van de staat en haar inwoners in het gedrang zou worden gebracht. Niet toevallig betreft het hier juist toegevingen in materie waarop Zwelinzima Vavi, secretaris-generaal van Cosatu en een van de partners van het drieluik dat ook het ANC zelf en de ZAKP, de Zuid-Afrikaanse Communistische Partij inhoudt, kritiek had geleverd. Vavi had namelijk eind maart in het parlement gedreigd de zaken voor het Grondwettelijk Hof te brengen als ze niet zouden worden herschreven. Tenslotte wordt meer bewijslast bij de staat gelegd. Zo zou in een spionagezaak - waarbij een beschuldigde de vermelde 25 jaar riskeert - de overheid duidelijk moeten kunnen bewijzen dat de openbaar gemaakte informatie een andere staat ten goede komt. Dit punt was o.a. naar voren gebracht door George Bizos, de man die destijds in 1963, Mandela verdedigde op het Rivoniaproces. -6-

Hoe dan ook, terwijl Cosatu de wijzigingen "aanmoedigend" noemde en de Democratische Alliantie het als een "welgekomen alternatief" beschouwde, "zij het dat het niet ver genoeg ging", sprak de Right2Know campagnegroep, die al twee jaar actie voert tegen het ontwerp, van "half-positieve stappen" waarbij toch nog altijd een aantal onvolkomenheden moesten worden rechtgezet (10). De zaak blijft dus nog onderwerp van verdere beraadslaging en zal uiteindelijk opnieuw aan het parlement moeten worden voorgelegd. Alles wijst erop dat de hele kwestie nog maanden zal aanslepen. Maar intussen bracht het reeds eerder vermelde Afrobarometeronderzoek wel aan het licht dat het aandeel van mensen dat van oordeel is dat de media moeten kunnen functioneren zonder controle van de overheid gedaald is van 80 % in 2008 tot 61 drie jaar later (3). Blijkbaar begint bij het brede publiek een zekere berusting op te treden. Of dat een goede zaak is valt te betwijfelen. Jan van Aerschot Noten: (1) G. Matlala: “Malema to reveal Zuma secrets and weaknesses” – “Sunday Independent” 1/4/12 (2) O. Mooki/Sapa: “Big trouble in store for Zuma” – “The Star/Sapa” 22/3/12 (3) “Most South Africans happy with their democracy” – Sapa 14/3/12 (4) D. de Lange:”is Tokyo bidding for presidency?” – Political Bureau 14/5/12 (5) “Malema suspension strategic move:analyst” – Sapa 4/4/12 (6) M. Merten: “Malema’s double whaming weekend” – “Saturday Star/IOL” 14/4/12 (7) “DA faction plans coup:report” – Sapa 16/3/12 (8) “Zille dismisses calls for resignation” – Sapa 13/5/12 (9) “Blood flows at DA march” “The Star/ Cape Argus” 16/5/12 (10) E. Ferreira:” ANC bows to pressure on Info Bill” – Sapa 10/5/12

POLITIEK Wat na Mugabe? Het was enkel een klein berichtje in onze kranten, maar in Zimbabwe en zijn buurstaten was het meer dan een zinnetje waard: midden april bracht de "Zimbabwe Mail" het nieuws dat president Mugabe in een hospitaal in Singapore voor zijn leven vocht (1). De 88-jarige president waarvan wordt beweerd dat hij aan prostaatkanker zou lijden zou voor behandeling met een privévliegtuig naar de eilandstaat zijn overgevlogen. Uiteraard werden de geruchten van officiële zijde onmiddellijk ontkend. De president, zo werd gezegd, was enkel naar Singapore afgereisd omdat hij een en ander moest regelen in verband met de post-graduaatstudies van zijn dochter Buna. Uiteindelijk bleek het inderdaad niet te kloppen. Een aantal dagen later was Mugabe terug in het land. De krant, "Zimbabwe Mail", die het bericht had verspreid, bood haar excuses aan en de reporter die het bericht had opgesteld vloog prompt de deur uit. Maar het zou niet de eerste maal zijn dat de president voor een therapie naar het oosten trok. Meer nog, ditmaal reisden verschillende verwanten mee en een vastgelegde vergadering van het kabinet werd slechts op het allerlaatste moment afgelast. Tenslotte was Mugabe op het ogenblik dat de geruchtenmolen draaide in twee weken niet meer gezien. Volgens dezelfde geruchten zou de president zelfs de macht aan zijn minister van Defensie Mnangagwa hebben overgedragen. Op weg naar de onafhankelijkheid Mugabe kwam in Zimbabwe, het vroegere Zuid-Rhodesië, aan de macht na een guerrillaoorlog die in de jaren'60 van start was gegaan. Aanvankelijk speelde hij niet de eerste viool. Hij werd een medestander van anti-koloniaal boegbeeld Joshua Nkomo en richtte met hem de ZAPU op, de Zimbabwe African People's Union, een beweging die de onmiddellijke onafhankelijkheid van de Britse kolonie nastreefde. Maar reeds in 1963 kwam het tot een breuk waardoor Mugabe zich aansloot bij de ZANU of Zimbabwe African National Union, onder leiderschap van Ndabaningi Sithole. Toen dan Groot-Brittannië in 1963 gedwongen was de 10 jaar eerder opgerichte Federatie van Rhodesië en Nyassaland (die het huidige Zambia, Malawi en Zimbabwe omvatte) te ontbinden en Zambia en Malawi in 1964 onafhankelijk werden bracht dit onder de 290.000 blanken in Zuid-Rhodesië de vrees teweeg dat ook hun land spoedig een zwart meerderheidsbewind zou kennen. In 1965, een jaar later, riep Ian Smith, de leider van die blanken, eenzijdig de onafhankelijkheid van het gebied uit (UDI), een feit dat enkel door de toenmalige blanke regering in Zuid-Afrika werd erkend en gesteund. Aldus begon-

nen zowel ZAPU als ZANU de guerrillastrijd waarbij vooral blanke boerderijen, zwarten die met de blanken samenwerkten en Rhodesische legerbases het doelwit werden. Van hun kant deden Rhodesische commando-eenheden aanvallen op buurland Zambia waar zich guerrilla-opleidingskampen bevonden. In deze strijd kreeg Zuid-Rhodesië (sinds 1970 kortweg Rhodesië geheten) steun van Zuid-Afrikaanse troepen. Intussen waren Mugabe, Nkomo en Sithole (in 1964) opgepakt en ze zullen tot 1974 opgesloten blijven. Toen werden ze op vraag van Zuid-Afrika vrijgelaten. De ommekeer kwam in 1975 toen de Portugese kolonies onafhankelijk werden en zwarte linkse verzetsbewegingen er aan de macht kwamen. Het deed de steun aan de rebellen toenemen. Tevens nam de druk uit Zuid-Afrika toe om tot een vergelijk te komen. Toen dan ZAPU en ZANU in 1976 een verbond sloten onder de naam Patriottisch Front (PF) kwam althans ogenschijnlijk aan de verdeeldheid binnen de guerrilla een eind en konden ze zo hun positie verstevigen. In 1979 kwam het tenslotte in Lancaster House bij Londen tot onderhandelingen die een jaar later tot een onafhankelijk Zimbabwe zouden leiden. De strijd werd gestaakt, er kwamen vrije verkiezingen -7-

televisiebeelden van de terugkomst van Mugabe en 20 (van de 100) zetels in het toekomstige parlement werden voor de blanken voorbehouden. Enkel over de ongelijke verdeling van de landbouwgrond bleef er discussie bestaan. Mugabe wilde immers een drastisch onteigeningsprogramma starten dat echter van blanke kant op sterk verzet stuitte. Uiteindelijk kwam het tot een compromis: met Brits geld zou de nieuwe zwarte regering blanke gronden overnemen. De lont leek gedoofd.

Op weg naar de éénpartijstaat In april 1980 werd Robert Mugabe minister-president van een onafhankelijk Zimbabwe. Zijn partijprogramma was links geïnspireerd maar voor de rest nam hij aanvankelijk een vrij gematigde houding aan, ook tegenover de blanken. Maar dit bleek slechts schijn. Immers, één voor één werden in de jaren '80 mogelijke opponenten buitenspel gezet. Joshua Nkomo kwam eerst aan de beurt. Zijn ZAPU steunde vooral op de Matabele-minderheid in het westen van het land die zich door de hoofdgroep der Shona's (waartoe Mugabe behoort) gediscrimineerd voelde. Toen Nkomo tenslotte werd gearresteerd kwam het in Matabeleland tot een opstand die in de periode 1982-85 bloedig werd onder-

POLITIEK drukt en waarbij, naargelang de bron, zo'n 6000 tot 20.000 slachtoffers vielen. De hele zaak eindigde toen ZANU en ZAPU fusioneerden tot het zogenaamde ZANU-PF maar waarbij in de praktijk Nkomo in feite alle macht verloor. Dan richtte Mugabe zich tegen de in Lancaster House vastgelegde privilegies van de blanken. De 20 voorbehouden zetels werden tegen de overeenkomst in, afgeschaft. Het zal er toe leiden dat de machteloos geworden Smith zich uit de politiek terugtrok en enige jaren later naar Zuid-Afrika uitweek, waar hij in 2007 overleed. Tenslotte bleef enkel nog het presidentschap over. Door een verandering van de grondwet kreeg het land een presidentieel regime. De zittende, machteloze president, Canaan Banana, moest de plaats ruimen en Mugabe, die nu dictatoriale macht kreeg, nam zijn plaats in. De facto was het land een éénpartijstaat geworden.

Op weg naar de afgrond Rond 1990 had Mugabe zijn positie geconsolideerd. Maar tegelijkertijd had hij onder zijn aanhang heel wat krediet verloren. De man begon zich immers niet alleen te ontpoppen als een dictator, zijn vriendjespolitiek en de corruptie in hogere kringen werden niet in dank afgenomen. Dit bleek duidelijk tijdens de verkiezingen van 2000 waaraan werd deelgenomen door een nieuwe oppositiegroepering, de Movement for Democratic Change (MDC) van vakbondsman Morgan Tsvangirai. Deze partij haalde op slag 57 zetels (op de 120), terwijl de ZANU-PF van Mugabe zich met 62 zitjes moest tevreden stellen. Meer nog, toen ook waren geruchten over fraude schering en inslag en vele waarnemers meenden dat bij volledig correcte verkiezingen Tsvangirai weleens als overwinnaar uit de bus zou zijn gekomen. Mugabe trok alleszins zijn conclusies. Zijn populariteit moest dringend worden opgevijzeld en de blanke grondbezitters waren daartoe de ideale bliksemafleiders. De president haalde dus zijn landhervormingsplannen uit de kast en vele blanke boeren werden dan ook zonder compensatie onteigend. Alsof het verwijderen van deze mensen - die over de

nodige kennis en geld beschikten - nog niet volstond werden de in beslag genomen gronden niet verdeeld onder de zwarte landarbeiders maar in handen gespeeld van aanhangers van het regime en oud-guerrillastrijders, welke meestal geen kaas hadden gegeten van de boerenstiel. Dit alles tegen het verdict van het Hooggerechtshof in dat onteigening zonder vergoeding onwettelijk noemde. Maar de regering Mugabe legde dit verdict niet alleen naast zich neer, de rechters die zich tegen zijn politiek hadden uitgesproken werden zelfs gewoon opzij geschoven. De gevolgen laten zich raden: niet alleen leidde dit tot een blanke uittocht maar ook tot een ineenstorting van de landbouwproductie. Ooit vormde Zimbabwe een graanschuur in Afrika. Vrij snel moest nu maïs worden ingevoerd en werd zelfs honger geleden. Door verwaarlozing en droogte ging ook de veestapel achteruit en werden tenslotte de dieren in de wildparken het slachtoffer. Dit en de onzekere politieke toestand gaf dan weer het toerisme een knauw waardoor de werkloosheid nog meer toenam. In de tweede helft van het vorige decennium stortte de Zimbabwaanse economie dan ook in elkaar en werden inflatiepercentages opgetekend van 100 tot 200.000 %. En Zimbabwe ging het Duitsland van de jaren '20 van de vorige eeuw achterna toen biljetten van steeds hogere waarde moesten worden gedrukt. In december 2008 rolde zelfs een bankbiljet van 10 miljard Zimbabwaanse dollars van de persen. Het leidde dan ook tot een vluchtelingenstroom naar het buitenland. Alleen al in buurland Zuid-Afrika zouden zich zo'n 2 à 3 miljoen Zimbabwanen bevinden.

2008 : een keerpunt? Al of niet onder druk van de sancties die intussen door Westerse landen waren ingesteld werden in 2008 verkiezingen gehouden waaraan meerdere partijen konden deelnemen. Voor de MDC van Tsvangirai werd het een succes: ondanks alle fraude en intimidatie behaalde men immers 109 zetels (op een totaal van 210) tegen de 97 voor de ZANU-PF van Mugabe. Daar het MDC, volgens Mugabe en de zijnen, echter geen volstrekte meerderheid had qua stemmenaantal, was een tweede stembeurt nodig. Deze ging echter met zoveel -8-

repressie gepaard dat de oppositieleider zijn toevlucht moest zoeken in de Nederlandse ambassade en hij zich uit de verkiezingsstrijd terugtrok. Uiteindelijk konden zelfs de Afrikaanse landen, waaronder de buurstaten als Zuid-Afrika, die Mugabe steeds met fluwelen handschoenen hadden aangepakt, de uitslag niet erkennen. Het leidde tot maandenlange onderhandelingen met vallen en opstaan waardoor begin 2009 tenslotte een regering van nationale eenheid tot stand kwam met Mugabe als president en Tsvangirai als eerste-minister. Een regering die echter ook achteraf fragiel bleek te zijn.

Wat na Mugabe? Het is duidelijk dat de dictator nooit echt de bedoeling heeft gehad de macht af te staan. Zoals reeds vermeld wordt hij trouwens door andere Afrikaanse landen niet onder druk gezet. Zimbabwe was inmiddels wat in de vergetelheid geraakt. Begin dit jaar besloot de EU zelfs de jaren eerder afgekondigde sancties wat te verzachten. Niettemin groeit door Mugabe's ouderdom en geruchten over zijn gezondheidstoestand in eigen rangen de onzekerheid. Meer dan een topfiguur in de partij zou wensen dat Mugabe de fakkel aan een jongere doorgeeft. Mocht de president inderdaad komen te overlijden zonder een opvolger te hebben aangeduid dan kan dat binnen de partij tot conflicten leiden. Tevens is men bang dat noch Mugabe, noch een op de valreep aangeduide opvolger het bij de voorziene presidentsverkiezingen eind dit jaar zal halen. In dat verband zorgen de geruchten over minister van Defensie Mnangaga voor meer dan bezorgdheid. Mnangaga was ooit het hoofd van Mugabe's inlichtingendienst en de man die in de jaren '80 de opstand in Matabeleland met harde hand neersloeg. Eveneens was hij verantwoordelijk voor het brutale optreden tegen Tsvangirai en de zijnen tijdens de verkiezingsronde in 2008. Zimbabwe heeft vandaag meer dan een reden om zijn adem in te houden. Jan van Aerschot Noten: (1) “Mugabe ‘fighting for his life’ “ – “Daily Mail 10/4/2012

POLITIEK Zuma dubbel in de kijker Midden april trad president Zuma opnieuw in het huwelijk. Dit betekent dat de president nu een harem van 4 vrouwen heeft. Zijn jongste aanwinst betreft Bongi Ngema met wie hij eigenlijk al lang samenleefde en bij wie hij trouwens al een zoon had die nu 3 jaar is. Gloria Bongi Ngema vergezelde Zuma trouwens tijdens een officieel bezoek aan Frankrijk in maart vorig jaar. Voor Zuma betekent het alleszins al zijn zesde huwelijk . Hij was immers ook ooit getrouwd met de huidige minister van Binnenlandse Zaken Nkosazana Dlamini- Zuma, van wie hij in 1998 scheidde, terwijl een andere vrouw, Kate Zuma, twee jaar nadien zelfmoord pleegde. Zuma laat het trouwens niet aan zijn hart komen. Enige dagen tevoren werd tijdens de viering van zijn 70ste verjaardag een taart van niet minder dan 1250 rand aangesneden. Van regeringskant werd er echter op gewezen dat dit nieuwe huwelijk niet de kosten voor de belastingbetaler zullen opdrijven. Het huwelijksfeest, zo werd gezegd, werd betaald met Zuma’s eigen middelen. Toch werd voor de echtgenoten van de president in het financieel jaar 2009/2010 (de laatst beschikbare cijfers) een budget van 1,55 miljoen euro uitgetrokken. Dit bedrag zou niets te maken hebben met uitgaven voor voeding, energie en dergelijke maar bedoeld zijn om de onkosten te dekken die voortvloeien uit verplichtingen als vrouw van de president, zoals een persoonlijke staf, de daarbij bijhorende materiële uitgaven als laptops en printers, uitgaven bij het begeleiden van de president bij officiële bezoeken in binnen- en buitenland, medische uitgaven, e.d. Ook Zuma’s kinderen (een twintigtal) kunnen hiervan genieten. Zo kunnen deze rekenen op transport naar de instelling waar ze school lopen. Maar onder de leeftijd van 18 jaar hebben ze zelfs recht op 60 binnenlandse

vluchten in economyklasse per jaar. Die leeftijd wordt opgetrokken tot 27 jaar wanneer ze achteraf hogere studies doen. Het goede nieuws bleef echter niet duren. Zuma’s seksuele appetijt heeft ook tot andere gevolgen geleid. Sinds begin mei werd in de Goodmangalerij in Johannesburg immers een werk tentoongesteld van de blanke kunstenaar Brett Murray, waarin de president in vol ornaat wordt voorgesteld met de geslachtsdelen ontbloot. Lang bleef het ding er niet hangen. Drie personen – naar hun zeggen verontwaardigd om de belediging die Zuma was aangedaan – hebben er voor gezorgd dat Murray’s schilderij naar de vaantjes is. Nummer een trok een rood kruis over Zuma’s gezicht en edele delen, de tweede bekladde het hele geval met zwarte verf en een derde probeerde later nog onderaan het woord “respect” te schrijven maar geraakte niet verder dan de eerste lettergreep alvorens hij werd voorgeleid. Alle drie zullen ze zich nu voor de rechter moeten verantwoorden. Zuma en de zijnen hadden evenmin geluk. Hun eis om het “kunstwerk” niet alleen in de galerij maar over het ganse land te verbieden ving bot bij het Hooggerechtshof. Volgens dit Hof slaat het recht op privacy en waardigheid enkel op Zuma als persoon en niet in op zijn hoedanigheid als president en ANC-partijleider. Of het trouwens allemaal nog veel zin heeft, valt te betwijfelen. De tekening werd intussen ruim op internet verspreid. Niettemin blijft dit verhaal toch niet helemaal zonder gevolgen. Als weerwraak werd immers een fotomontage op Facebook geplaatst van een gedeeltelijk naakte (haar borsten en geslacht waren bedekt met het logo van de Democratische Partij) Helen Zille, leidster van de oppositie. En tenslotte probeerde Azapo, een -9-

kleine zwarte oppositiegroepering, om de vrouw die zes jaar geleden beweerde door Zuma te zijn verkracht, terug naar Zuid-Afrika te laten komen. Men wil ze immers als symboolfiguur doen optreden in een bewustzijnscampagne die het systematisch verkrachten van vrouwen in Zuid-Afrika (volgens Azapo één om de 17 seconden) aan de kaak wil stellen. Ook in haar geval kwam het destijds tot een proces waarbij haar klacht echter bij gebrek aan bewijzen (Zuma beweerde dat het gebeurde met wederzijdse toestemming) werd geseponeerd. De vrouw werd achteraf onder druk gezet, zelfs bedreigd en vroeg met haar moeder asiel in Nederland aan. Zuma van zijn kant hield er wel de fameuze spotprent aan over waarbij hij voorgesteld werd met een douchekop boven het hoofd. Hij had immers achteraf verklaard dat elk gevaar voor aids kon worden vermeden als men na de daad maar een flink stortbad neemt… Hoe dan ook, in Zuid-Afrika is blijkbaar ook de tijd voorbij dat politici – uit hoofde van hun functie - onvoorwaardelijk op respect kunnen rekenen. Jan van Aerschot Bronnen: •“Zuma to marry again” - Sapa 15/4/12 •K. Padayachee: “You won’t pay for JZ new wife”- “The Mercury” 16/4/12 •“Third arrest after Zuma painting defaced” – Sapa 22/5/12 •S. Phaliso: “Zille laughs off naked spoof pic” – “The Cape Argus” 23/5/12 • “Right to dignity only applies to person, not President” – Sapa 24/5/12 • A. Bisaro: “Zuma rape accuser sought” – “The Star” 24/5/12

ECONOMIE Werkloosheid hoger dan ooit Economen zijn onaangenaam verrast door de scherpe afname van indienstnemingen in het eerste kwartaal van 2012 wat Statistieke SuidAfrika (vergelijkbaar met het Nederlandse Bureau voor de Statistiek) onlangs in zijn 3 maandelijkse arbeidsmarktpeiling bekend gemaakt heeft. Het officiële werkloosheidscijfer is met 1,3 procentpunt gestegen tot 25,2%, wat zelfs hoger is als een jaar geleden. Gemeten tegen de informele brede definitie van werkloosheid zijn er nu 7,7 miljoen werklozen in het land. Volgens de onafhankelijke econoom Mike Schüssler is dit het hoogste percentage in de aangetekende geschiedenis. “Ek het ’n daling verwag, maar nie só erg nie. Slechts vier uit elke tien mensen uit de beroepsbevolking, heeft inderdaad werk,” aldus Schüssler. Volgens de officiële definitie zoals gebruikt door de Internationale Arbeidsorganisatie voor landen moet iemand binnen een week voor de peiling actief stappen ondernomen hebben om werk te krijgen. De brede definitie vereist dat iemand binnen vier weken voor de peiling zulke stappen heeft gezet om als werkloos gerekend te worden. De werkloosheidscijfers zijn hiermee volgens de brede definitie van 34,4% tot 36,6% gestegen. Het is vooral teleurstellend dat het momentum in werkschepping wat in de tweede helft van vorig jaar is opgebouwd, verloren is gegaan. In het derde kwartaal van vorig jaar zijn er 193.000 arbeidsplaatsen bijgekomen en in het vierde kwartaal 179.000. Nu is er elk jaar wel meestal een toename in arbeidsplaatsen in het vierde kwartaal en een daling in het eerste kwartaal. Onthutsend is echter dat het aantal werkgevers in het eerste kwartaal met 5% gedaald is tot 669.000 tegenover 704.000 het vorige kwartaal en 748.000 een jaar geleden. “Daar is vir die eerste keer minder as 670 000 werkgewers. Tien jaar gelede

was daar sowat 850.000. Werkgewers word minder en word groter,” aldus Schüssler. De economie heeft in één kwartaal netto 75.000 arbeidsplaatsen verloren.

bank zijn economische afdeling. Die arbeidsmarktpeiling wordt elk kwartaal uit een representatieve proefgroep van 32.000 huishoudens gedaan.

In de formele sector zijn 107.000 werkplekken verloren gegaan en in de in Zuid-Afrika omvangrijke informele sector 28.000. Bouwbedrijven hebben het, met 71.000 verloren werkplekken, het slechtst gedaan al verloor de industrie er maar liefst 67.000. De verliezen in de bouwnijverheid zijn onverwacht en duiden erop dat de regering zijn infrastructuurprogramma nog niet voldoende op dreef gekomen is om een uitwerking op de werkloosheid te hebben. Standard Bank zegt in zijn commentaar op deze cijfers dat” taai ekonomiese toestande in die binneland en in die wêreldekonomie sal waarskynlik die res van die jaar voortduur”.

Stakingen en populisme

Deze cijfers zullen het zakenvertrouwen geen goed doen en bedrijven ontmoedigen om te investeren. “Dit sal die pas van werkskepping demp,” luidt het commentaar van Dennis Dykes en Johannes Khosa van de -10-

De diepere vraag is natuurlijk hoe het komt dat Zuid-Afrika het niet goed doet. Een antwoord is misschien te vinden in het hoge aantal stakingen dat het land steeds teistert. De vakbonden, met ANC alliantiepartner Cosatu voorop organiseren frequente werkonderbrekingen. Dit valt inmiddels ook de buitenlandse kredietbeoordelaars op. Zo stelde kredietbeoordelaar Standard & Poor’s de economische vooruitzichten van het land bij van ‘stabiel’ naar ‘negatief’. Ze lieten weten minder vertrouwen te hebben in het land. Voor Zuid-Afrika betekent dit dat ze meer rente zal moeten betalen op staatsobligaties. Maar belangrijker is mogelijk nog dat ze de aansluiting met de andere BRICS landen dreigen te verliezen. China en India mogen dan wel iets minder hard groeien vanwege de cri-

ECONOMIE sis, maar de werkgelegenheid in die landen blijft snel groeien. Cosatu reageerde als een gebeten hond op de kredietverlaging door te spreken over een onacceptabele inmenging van buitenlandse, ongekozen, kapitalistische agentschappen. Het is precies deze retoriek die zorgen baart. Het populisme lijkt ook bij het ANC de overhand te krijgen en dat kan betekenen dat de naderende verkiezingen er voor kunnen zorgen dat er beslissingen kunnen worden genomen die het land op de lange termijn ernstig kunnen schaden. Te denken valt aan de grondpolitiek, de verdeling van natuurlijke grondstoffen enz. Ook baart het zorgen dat een kleine groep het grootste deel van de belastingen moet ophoesten. Deze onevenwichtigheden kunnen alleen geleidelijk met een lange termijndoel worden verbeterd. De angst is dan ook reëel dat loonsverhogingen afgedwongen door stakingen de ZuidAfrikaanse economie grote schade kunnen berokkenen. De hoop is dat

Stakingen berokkenen de economie grote schade er een verstandige leider binnen het ANC opstaat die geen enkele zweem van corruptie met zich mee brengt en die het land op een verstandige wijze naar de toekomst kan leiden.

-11-

Intussen zit de rest van Afrika ook niet stil. Geholpen door de natuurlijke rijkdommen en de relatieve rust op het continent steken landen als Nigeria, Angola en Zambia het economisch succes van Zuid-Afrika naar de kroon. Het land is nog steeds de grootste en meest ontwikkelde economie van Afrika maar de concurrentie marcheert snel op. Zuid-Afrika heeft dan ook veel te verliezen en zal moeten aanhaken. Zuid-Afrikaanse concerns vinden voor het eerst in jaren grootschalige concurrentie in Afrika. Dit is waarschijnlijk de wet van de remmende voorsprong want het waren de Zuid-Afrikanen die na 1990 het zwarte continent als eerste verkenden. Een voorbeeld van de potentie is bijvoorbeeld de groei van het aantal auto’s. In 2030 verwacht men 130 miljoen auto’s in Afrika vergeleken met 300 miljoen in Europa. In 2050 zit Afrika op 400 miljoen en Europa op 310! We zullen zien. Pieter Camps

KORT AFRIKAANS Nieuw reismagazine over Zuid-Afrika Recent is het eerste nummer verschenen van het maandblad Oog voor Zuid-Afrika, een reismagazine over Zuid-Afrika dat voor € 6,95 in de betere boekhandel te koop is. Het blad bevat tal van artikelen over ZuidAfrika. Niet alleen worden de toeristische hoogtepunten belicht, ook wordt veel aandacht besteed aan de Afrikaanse taal- en letterkunde. Daarnaast zijn er tal van artikelen over de Zuid-Afrikaanse keuken in te vinden. Positief is dat het blad zich richt op alle bevolkingsgroepen uit Zuid-Afrika, de Afrikaners daar heel uitdrukkelijk onder begrepen. Uitgever: MW Media, Waterwerk 48, 3063 HB Rotterdam, [email protected].

ZO GEZEGD ZO GEDAAN

onder de namen die voor verandering werden voorgesteld zich ook de Koningin Wilhelminalaan bevond. Koningin Wilhelmina was de Nederlandse vorstin die de naar Mozambique gevluchte president Krüger in 1900 liet ophalen door de Nederlandse kruiser “Gelderland” om hem naar Europa te brengen. Toevallig bevindt de huidige Nederlandse ambassade in ZuidAfrika zich ook op deze laan die voortaan - volgens de voorstellen Florence Ribeirolaan zou heten, naar een anti-apartheidsactiviste die in 1986 gewelddadig om het leven kwam. Ook de Beatrixstraat moest eraan geloven en zou voortaan de naam dragen van de bekende zwarte activist Steve Biko die in 1977 in een gevangenis overleed.

Nieuwe straatnamen Eind maart was er heel wat te doen over de invoering van nieuwe straatnamen in de hoofdstad Pretoria. De zaak kwam zelfs door toedoen van de PVV, de partij van Wilders, voor het Nederlands parlement toen bleek dat

In totaal zou het wel om een 27 straten en lanen gaan. Bekendste is de Kerkstraat die zowat de langste verkeersader in Pretoria is. Tengevolge van haar lengte zou deze straat wel 4 verschillende nieuwe namen krijgen.

De meeste namen die verdwijnen hebben wat te maken met de vroegere Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Het gaat meestal om namen van Voortrekkers (bekendste is Potgieter), voormannen uit de Boerenoorlog (zoals generaal Louis Botha) of namen van prominenten uit de apartheidstijd (zoals de vroegere premiers DF Malan, Hans Strijdom of Hendrik Verwoerd). Normaal hadden ook de Pretorius- en Krügerstraat er moeten aan geloven maar door druk van de kant van het Vrijheidsfront+ kon dit worden voorkomen. Die partij hekelde in dit opzicht de Democratische Alliantie, de grootste oppositiepartij, omdat deze zich in de zaak op de vlakte had gehouden. Alleszins is Pretoria voorlopig de laatste in de reeks van steden die maanden van touwgetrek om naamsveranderingen moesten meemaken. Eerder deed zich al hetzelfde scenario voor in Kaapstad en Durban. Bron: “Dutch party upset over Pretoria street names” - Sapa 28/3:2012

RESEP (69): AARTAPPELS GEVUL MET TUNA Bestanddele: 4 aartappels 20 ml sprietuie, fyngekap 30 ml rooi soetrissie, fyngekap 1 blikkie tuna, gedreineer 60 ml cheddar, gerasper 20 ml gewone jogurt olyfolie

Soteer die sprietuie en soetrissie saam in 'n klein bietjie olyfolie vir 1 minuut. Voeg die tuna by en soteer nog 1 minuut.

Methode Bak die aartappels in 'n oond by 200°C vir 'n uur. / Of prik die aartappels met 'n vurk en maak dit gaar in 'n mikrogolfoond by 100% krag vir 4 minute. Probeer om nie die dop te breek nie, behalwe waar jy 'n gat aan die bokant van die aartappel maak. Hol die aartappel uit. Hou die dop eenkant.

In 'n mengbak voeg jy nou al die bestanddele , behalwe die aartappeldop en 30 ml cheddar, saam en meng goed – dit sluit die aartappel in wat jy uit die dop gehaal het. Vul die dop met die mengsel en strooi die res van die kaas oor. Plaas die gevulde aartappels onder 'n oondrooster tot die kaas gesmelt is. Bedien die aartappels dadelik saam met 'n groenslaai. Die resep is genoeg vir 4 persone.

-12-

SAMENLEVING 11de Jaarlikse Studentesimposium in die Natuurwetenskappe Die Afdelings Chemiese Wetenskappe en Wis- en Natuurkunde van die SuidAfrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns kyk terug na 'n suksesvolle interdissiplinêre simposium vir nagraadse studente in die natuurwetenskappe vir 2011. Die simposium is in samewerking met die Departement Geografie van die Universiteit van Suid-Afrika (Unisa) van 27 tot 28 Oktober 2011 op die Sunnyside-kampus in Pretoria aangebied. Hierdie unieke simposium bevorder inter- en multidissiplinêre kontak, bied 'n geleentheid aan studente om in Afrikaans aanbiedings te maak en dien dikwels as die eerste forum waar jong, ontluikende wetenskaplikes optree. Die simposium het Donderdagaand afgeskop met 'n genoeglike openingsfunksie en ete in die karaktervolle ou-wêreldse kafeteria van die Sunnyside-kampus. Die spreker was Prof Elri Liebenberg, navorsingsgenoot van die Departement Geografie (Unisa), wat 'n interessante praatjie oor die geskiedenis van die kartering van Suid-Afrika aangebied het. Die simposium is Vrydagoggend amptelik op energieke en inspirerende wyse geopen deur Prof Gugu Moche, waarnemende Dekaan van die Kollege vir Natuurwetenskap, Ingenieurswese en Tegnologie van Unisa. Dit is gevolg deur praatjies oor patentering en verwante kwessies deur twee verteenwoordigers van die simposiumborge. Die hoofdis

was egter die 33 praatjies verteenwoordigend van 'n verskeidenheid dissiplines, onder andere Fisika, Chemie, Geologie, Inligtingstegnolgie en die Omgewingwetenskappe. Studente van sover as Stellenbosch en Bloemfontein het ook deelgeneem Al die praatjies is beoordeel en 'n aantal aantreklike pryse is toegeken, geborg deur ons ondersteuners in die privaatsektor. Die uitgebreide opsommings van 'n groep van die praatjies sal gepubliseer word in die ooptoegang natuurwetenskaptydskrif van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns. Die Afdelings Chemiese Wetenskappe en Wis- en

Natuurkunde is trots om deel van hierdie poging te kon wees, en sodoende tot die bevordering van natuurwetenskap in Afrikaans in die groter SuidAfrikaanse en wetenskaplike konteks te kon bydra. Die Vlaamse vereniging Vrienden van Zuid-Afrika borg jaarliks 'n prys vir 'n aanbieding met wetenskaplike meriete deur 'n nie-moedertaal spreker van Afrikaans. Hierdie prys is ingepalm deur Me C. Zander van die Universiteit van Pretoria, Departement Fisika. Die titel van haar praatjie was: “Entropiese verstrengeling-kriteria vir fermionstelsels”. Me Zander het 'n Engels/Duits-agtergrond.

Me Zander ontvang haar prys van Mnr T Roets van die maatskappy Eureka DIY

Vormingsinstituut WIES MOENS vzw p/a Edwin Truyens; Scheihagenstraat 54, 2550 Kontich. tel.: 00 32 3 457 13 51, fax: 00 32 3 459 89 06; [email protected], www.wiesmoens.be; IBAN BE84 0011 3757 3459, BIC GEBABEBB KORT MANIFEST: zeswekelijks - 10 € per jaar “We moeten eindelijk erkennen dat Afrikaanse landen juist omwille van ontwikkelingshulp arm zijn en arm blijven.” (Dr. Dirk Crols, Niets ontziende hulp, nr. 188, juli – augustus 2011, blz. 5) “Maar in een steeds meer geglobaliseerde wereld en in een eengemaakt Europa, is het absolute noodzaak dat Nederland en Vlaanderen fusioneren tot één staat om cultureel te overleven. Ik stel vast dat men dit in Nederland momenteel veel beter begrepen heeft dan in Vlaanderen.” (Edwin Truyens, Nederland omdat het moet, nr. 186, april – mei 2011, blz. 5) -13-

HUMOR Grappies Die oor

Klere dra

Die Belg werk op konstruksie as voorman. Skielik val ’n sinkplaat van bo af en mis sy kop net-net, maar sny sy oor af. Die baas kom aangehardloop en vra of hy OK is. Hy sê: “Ja, Baas, maar my oor is af. Help my net my oor soek asb!” Toe die baas sy oor kry en dit vir hom gee, sê hy: “Nee, baas, dis nie my oor nie. Daar was ’n potlood agter my oor!

’n Nuwe studie het bevind dat mense begin het om klere te dra ongeveer 170.000 jaar gelede. Om die waarheid te sê, die eerste wat ooit gepraat was, was: “Lyk ek vet hierin?”

Hysbak (lift)

’n Wiskundige, ’n Bioloog en ’n Fisikus sit in ’n straatkafee en kyk na mense wat by ’n huis oorkant die straat in- en uitgaan. Eers sien hulle twee mense ingaan in die huis. Toen sien hulle drie persone uitkom uit die huis. Die Fisikus sê: “Die meting was nie akkuraat nie.” Die Bioloog kom tot die gevolgtrekking: “Hulle het gereproduseer.” Die Wiskundige sê: ”As nog ’n persoon in die huis ingaan, sal dit weer leeg wees.”

Die hysbak in ons gebou staan toe eendag, met verskeie van ons vasgekeer. Ek sien daar is ’n lys opgeplak van noodnummers. Ek bel toe een en verduidelik ons situasie. Na wat ’n baie lang stilte skyn te wees sê die stem aan die ander kant: “Ek weet nie of ek kan help nie, want ek is nie van die hysbakmaatskappy nie. Ek is ’n sielkundige.” “’n Sielkundige?” vra ek “Jou nommer is hier gelys as ’n noodnommer. Kan jy ons nie help nie?” “Wel,” antwoord hy uiteindelik afgemete, “Hoe voel jy daaroor om vasgekeer te wees in ’n hysbak?” Sprokies? Hoe kan ons verwag dat ons kinders na ons luister as ons vir hulle sprokies vertel waarin: - Tarzan altyd halfkaal (kaal = naakt) rondloop - Aspoestertjie eers twaalfuur huistoe kom en dit terwyl haar stiefma gesê het sy mag glad nie uitgaan nie. - Pinoccio altyd lieg. - Alladin ’n prins van diewe is. - Batman teen 320 myl per uur ry. - En Sneewitjie by sewe mans bly? Veilig deurry? ’n Man op reis op ’n grondpad is genoodsaak om te stop voor ’n reuse poel water in die pad. Langs die pad sien ’n man ’n boer leun op ’n heining. “Dink jy dis veilig om deur te ry?” vra die man. “Ek reken so, “antwoord die boer. Die man ry vorentoe, maar die kar sak dadelik ’n meter diep in die water weg. Die motoris moet by die venster uitklim en kant toe swem. Aan die kant gekom, sê hy ergerlik vir die boer. “Ek dag jy sê ek kan veilig hier deurry!” “Wel, dis onverstaanbaar, “ sê die boer en krap sy kop “Dit kom net borshoogte by my eende!”

Wetenskap

Mismoedig Bob ontmoet vir Bill by die kroeg na werk en is baie mismoedig. “Wat is verkeerd, Bob?” vra Bill. Bob antwoord: “Hulle het ’n span ingeroep en vir almal in die kantoor aanlegtoets gegee om te sien wat hulle die beste pas.” “Ja, so wat is die probleem daarmee? “vra Bill. Bob sug: “Wel dit blyk ek is die beste aangepas vir werkloosheid.” Militêre instruksies • Instruksie op VSA-vuurpyllanseerder: “Rig op die vyand”. • VSA-militêre handleiding: “As die pen uitgetrek is, is Mnr. Granaat nie meer jou vriend nie.” • As jy sien ’n bomtegnikus hardloop, probeer om by hom verby te loop. • As die vyand binne trefafstand is, is jy ook.” • Tijdskrif vir voorkomende onderhoud: “’n Rat wat gly kan jou M203-granaatlanseerder laat vuur wanneer jy dit die minste verwag. Dit sal jou baie ongewild maak by wat oor is van jou eenheid”. • VSA-lugmaghandleiding: “Dit is oor die algemeen onwys om jou uitskietstoel te gebruik bo die omgewing wat jy pas gebombardeer het”. • Infanteriejournaal: “As jou aanval goed gaan, is jy waarskynlik besig om in ’n hinderlaag te loop”. Bron: skoongrappies.com

Geen grap. De NZAW & VZA horen graag uw reactie op Saamtrek! Surf naar WWW.NZAW.NL en klik daar op Tijdschrift SAAMTREK Plaats daar onder uw naam een reactie en geef ook svp uw e-mail adres, zodat we u in de toekomst nog beter kunnen informeren. Met vriendelijke dank, de besturen van de NZAW en VZA -14-

POLITIEK Stemmen in het buitenland Op 12 september a.s zijn er in Nederland verkiezingen voor de Tweede Kamer der StatenGeneraal. Ook Nederlanders in den vreemde kunnen dan hun stem uitbrengen. Voorwaarde hiervoor is wel dat u zich hiervoor inschrijft in het kiesregister. Voorzover u niet in Nederland staat ingeschreven dient u zich te registreren in het kiesregister van de gemeente -Gravenhage. Registratie vindt plaats door invulling van het formulier model D3-1. Dit formulier kunt u vinden op de website van de gemeente Den Haag. U dient dit formulier volledig in te vullen, af te drukken en met een bewijs van Nederlanderschap, dat is een kopie van uw paspoort, geldig tot 31 juli 2012, of een verklaring van de ambassade, niet ouder dan 3 jaar, dat u Nederlander bent, te sturen aan het Bureau Verkiezingen van de gemeente Den Haag.

gemeente Den Haag of bij de Nederlandse ambassade in Pretoria. Op het formulier kunt u ook aangeven of u wilt stemmen. Stemmen per post kan in Zuid-Afrika, stembiljetten moeten dan opgestuurd worden naar de Nederlandse ambassade. Het stembiljet dient binnen te zijn op 12 september 2012.

goed voor een halve zetel. Het is derhalve van belang dat u op de juiste wijze gebruik maakt van uw stemrecht.

Het betreffende formulier moet uiterlijk 1 augustus 2012 binnen zijn bij de

In Zuid-Afrika woont een groot aantal Nederlanders. Deze zijn gezamenlijk

Laat uw stem niet verloren gaan!

Wij roepen u dan ook op tijdig contact op te nemen met de gemeente Den Haag, dan wel met de Nederlandse ambassade in Pretoria.

ADVERTENTIES Huisruil / B&B

Vakansiehuis te huur

Lidia en Ockert Claassen bezochten reeds 4 maal Vlaanderen en Nederland. Zij wonen in Port Elizabeth op een 100% veilige plek met een mooi uitzicht op de Indische Oceaan en het platteland. Port Elizabeth was in 2010 een der gaststeden voor de Wereldbeker Voetbal. Op termijn zijn ze geïnteresseerd in een huisruil maar op dit ogenblik kunnen ze zich niet naar Europa begeven.

HOOGGENOEG - in Gordonsbaai, naby Kaapstad. Uitsig op see en berge, met Tafelberg in die verte. Slaapplek vir 5 persone, ideaal vir gaste wat hier wil kom oorwinter.

In afwachting bieden ze 2 kamers volgens de bed en breakfastformule aan. Lidia en Ockert zijn tevens bereid te zorgen voor de transfer van en naar de luchthaven en voor uitstappen, ook in de wijde omgeving zoals het Addo olifantpark of het Tsitsikammawoud. Voor geïnteresseerden: contacteer: Lidia en Ockert Claassen. GSM 083584 1313

-15-

WWW.HOOGGENOEG.CO.ZA of kontak Jetty Salomons [email protected] tel +27 21 8560736, mobile +27 823206577

SAMENLEVING In Gesprek met: Karine en Nathanaël Nuulimba (Deel 2) “KaZa grensoverschrijdend natuurreservaat”

Francis Nhema, Ephron Lunga, Netumbo Nandi-Ndaitwah, Kitso Mo]kaila, Pedro Mutindi (foto: Jana-Marie Smit)

De milieuministers van vijf buurlanden in zuidelijk Afrika hebben op 15 maart jl. het Kavango-ZambeziGrensoverschrijdende Natuurpark (KAZA TFCA) officieel in Katima Mulilo (Namibië) geopend, nadat het KAZA TFCA verdrag verleden jaar op 18 augustus in Luanda, Angola, door de presidenten van Angola, Botswana, Namibië, Zambia en Zimbabwe, ondertekend was. Het ontstaan van dit grootste grensoverschrijdende natuurpark ter wereld levert het onomstotelijke bewijs, dat regionale samenwerking tussen buurlanden in zuidelijk Afrika mogelijk is. De lidlanden van de KAZA TFCA leggen door deze samenwerking het accent op de volharding in de ontwikkeling van economische integratie van natuurlijke hulpbronnen en verdere ontwikkeling in toerisme in deze grensoverschrijdende regio, vanwege de inherente en uitermate socio-economische waarde daarvan. De vestiging van de KAZA-strook harmonieert tevens met de doelstellingen van de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC). Toen Karine Nuulimba zich in 1997 als vrijwilliger aansloot bij de Namibische ‘Non-Governmental Organisation’, IRDNC (Integrated Rural Development and Nature Conservation), was één van haar eerste taken de leden van een ter plekke gekozen commissie, die westelijk Caprivi in de Capriviregio vertegenwoordigt, te trainen. Eén van de meest actieve en welsprekende leden van deze commissie was een ‘Khwe San’ op leeftijd, Guwa genaamd. Enige jaren later, toen Karine samen met Nath naar Botswana verhuisde om daar met de verschillende bevolkingsgroepen te werken, kwam zij deze zelfde Guwa weer tegen, terwijl hij nu actief deel nam in een commissie, die bewoners van Botswana’s ‘#Heku Community Trust’ vertegenwoordigde! Toen Karine Guwa vroeg hoe het in vredesnaam

mogelijk was twee bevolkingsgroeporganisaties in twee verschillende landen tegelijkertijd te vertegenwoordigen, legde Guwa eenvoudigweg uit, dat hij een echtgenote in Namibië en een echtgenote in Botswana had, dat hij zijn tijd tussen beide landen verdeelde en het als zijn verantwoording zag zijn gemeenschap in beide landen te dienen! Nu maken we een sprong naar het jaar 2012 en Guwa is sindsdien reeds lang overleden, maar zijn nalatenschap, voor wat betreft het bouwen van bruggen tussen naburige landen,leeft voort. Op 15 maart 2012 sloegen de ministers van 5 buurlanden in zuidelijk Afrika, nl. Angola, Botswana, Namibië, Zambia en Zimbabwe, hun handen bijeen om het grootste natuurreservaat -16-

ter wereld officieel van start te laten gaan. De officiële ‘KAZA-Lancering’ is een mijlpaal, die het begin van een partnerschap tussen de vijf buurlanden accentueert, waarbij het op dit moment grootste grensoverschrijdende beschermde natuurpark ter wereld met zijn 444.000 vierkante meter een oppervlakte zo goed als dat van Zweden beslaat. De hierbij betrokken ministers zijn: Pedro Mutindi, minister van Hotels en Toerisme van Angola, Kitso Mokaila, minister van Milieu, Natuurbehoud en Toerisme van Botswana, Netumbo Nandi-Ndaitwah, minister van Milieu en Toerisme van Namibië, dr. Ephron Lunga, adjunctminister van Buitenlandse Zaken en Toerisme van Zambia en Francis

SAMENLEVING

Kaart van het Kavango-Zambezi-Grensoverschrijdende Natuurpark (KAZA TFCA) (copyright: WWF Namibia) Nhema, minister van Milieu en Natuurlijke Hulpbronnen van Zimbabwe. Een bekende persoonlijkheid als dr. Tomaz Augusto Salamáo, de uitvoerende secretaris van de ‘Southern African Development Community (SADC)’, nam deel aan dit gebeuren, alsmede Egon Kochanke, de ambassadeur van Duitsland in Namibië, dr. Ingolf Dietrich, de Duitse directeur voor zuidelijk-Afrika (namens de Duitse minister van Economische Samenwerking en Ontwikkeling, Dirk Niebel), Lawrence Sampofu, gouverneur van de Caprivistreek, leden van de bevolkingsgroepen van alle betrokken landen, tezamen met hun verschillende leiders, regeringsvertegenwoordigers, en allerlei organisaties, die zich aangesloten hebben bij dit grensoverschrijdende natuurbeschermingsproject, zoals bijv. het Wereld Natuurfonds - het ‘WWF’. Het project wordt tevens op bijzondere wijze ondersteund door verschillende

ontwikkelingspartners, in het bijzonder door de reeds genoemde Duitse regering middels een bedrag van 20 miljoen Euro, maar ook door de ‘Vredespark’ Organisatie, het Ministerie van Buitenlandse Zaken van Nederland, het WereldnatuurfondsNederland, en het Zwitserse Agentschap voor Ontwikkelingssamenwerking (SDC). Het KAZA-gebied sluit een veelvoudig gebruik van het gemeenschappelijke land in, waaronder meer dan 40 nationale natuurparken, wildgebieden, beboste gebieden, natuurbeschermde gebieden, toeristische concessies, en wat dies meer zij. Dr. Salamáo merkte op dat KAZA TFCA een waar symbool is van regionale integratie. Het is volgens hem een ontwikkelingsmodel dat het terugbrengen van armoede en onderhoudbaar beheer van natuurlijke grondstoffen met zich mee brengt, hetgeen omgezet wordt in verbetering van ons menselijke kapitaal en kapitale bezittingen. De adjunct-minister van Buitenlandse -17-

Zaken en Toerisme van Zambia, Dr. Ephron Lunga, gaf aan dat de droom van KAZA TFCA slechts kan worden uitgevoerd, wanneer de lokale bevolking, dieren en investeerders veilig naast elkaar kunnen samenleven. Terwijl KAZA TFCA zich ontwikkelt, wordt het steeds duidelijker, dat het natuurlijke kapitaal onder druk staat van illegale internationale handel in bronnen van bio-diverse aard. Misstanden als stroperij e.d., illegaal kappen van bossen en overexploitatie in de visserij dienen door wetten gemeenschappelijk door de betrokken landen te worden aangepakt. De Namibische minister van Milieu en Toerisme, Netumbo Nandi-Ndaitwah, verklaarde, dat het de verantwoordelijkheid is van de partnerlanden zich ervan te verzekeren dat de KAZA TFCA voorziet in continuïteit in het natuurbehoudbeleid, dat de ontwikkeling in toerisme gelijk op gaat voor alle deelnemende gemeenschappen op het

SAMENLEVING

Olifanten in de 'Wetlands' van Chobe Natonaal Park Botswana op weg naar het water

Geen tekort aan neushoorns in Namibie

platteland, maar ook op sociaal en economisch gebied op identieke wijze vruchten draagt over de grenzen heen, terwijl alle principes van verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid, transparantheid en wederzijds respect volgens de overeenkomst nageleefd worden.

vandaag, aldus Nandi-Ndaitwah. De KAZA TFCA is gezegend met een overvloed aan unieke flora en fauna, de Kavango- en Zambezibekkens (de zg ‘wetlands’), wonderschone natuurlandschappen en een diversiteit aan menselijke culturen.

Het komt er in feite op neer, dat ‘KAZA TFCA’ het nu middels een symbolische stap voor wilde dieren opnieuw mogelijk gaat maken grenzen te overschrijden, die door mensenhanden gemaakt zijn, en zich daardoor in de toekomst vrij zullen kunnen bewegen in een omgeving waar landen tezamen met hun bevolkingsgroepen wederzijds een wettelijke verplichting zijn aangegaan t.o.v. milieuzaken, die over de grenzen heen hun gemeenschappelijk bezit ten goede komt. De traditionele leiders en plaatselijke gemeenschappen hebben ook een grote rol gespeeld bij de totstandkoming van het park en in grote getale hun gratie aan het project verleend. ‘Community-Based Natural Resource Management (CBNRM)’ kan in dit geval de potentiële waarde van een wijde reeks van natuurlijke bronnen beschikbaar maken waardoor het armoede vermindert, werkgelegenheid schept, en hierdoor een verbetering in de leefomstandigheden creëert, terwijl toch op verantwoorde wijze omgegaan wordt met de beschikbare bronnen.

Eén van de zeven natuurwonderen van de wereld: de Victoria Watervallen, bevindt zich binnen dit natuurpark, evenals de Okavango Delta, die bekend staat als een ‘Ramsar’ gebied: een ‘wetland’ van internationale betekenis. Het openen van de grenzen ter wille van de natuur komt deze ook direct ten goede. Zo heeft bijv. Botswana een overvloed aan olifanten in het Chobe Natuurreservaat, terwijl bij voorbeeld aan de zijde van de Angolese grens mede door de verwoestende oorlogsjaren een tekort bestaat en olifanten nu beetje bij beetje terugkomen in Angola. In plaats van in feite nodige acties ter vermindering van hun aantallen, waartoe het land ook geen kans ziet, kan gezorgd worden voor herlocatie naar gebieden waar zij voldoende levensruimte vinden. Er kan hierbij ook aan vele andere wilde dieren gedacht worden, waaraan een teveel of een tekort bestaat, zoals wilde honden, leeuwen, luipaarden, roofvogels en witte en zwarte neushoorns, waarvoor een nieuw heenkomen kan worden gezocht en gevonden. Namibië is het enige land ter wereld, waar de regering de politieke gedragslijn volgt neushoorns van natuurreservaten naar landelijke gebieden over de brengen, waar ze een veilig heenkomen vinden

In Namibië alleen al leidde dit tot het vergaren van een gecombineerd inkomen van N$ 50 miljoen voor de gemeenschap en tot het creëren van 200 nieuwe banen, tot aan de dag van

-18-

en er ook goed naar hen omgekeken wordt. Karine heeft het gevoel, dat de droom van Guwa, de voornoemde bejaarde ‘Khwe-San’, uiteindelijk bezig is een realiteit te worden. Zo worden mensen van de zelfde bevolkingsgroepen aan weerskanten van de nu nog bestaande grenzen in staat gesteld samen te werken om de gemeenschappelijke natuurlijke hulpbronnen daadwerkelijk met elkaar te beschermen tegen vernietiging en te behouden voor het nageslacht, omdat hun leven er letterlijk van afhangt. Zo zal het voor toeristen in de toekomst wellicht mogelijk worden om van het ene zuidelijk Afrikaanse land in het andere te reizen zonder de overbekende tijdrovende grensovergangsperikelen, die zij nu moeten trotseren; er kan echter geen enkele garantie gegeven worden, dat dit ook inderdaad gaat gebeuren. In een wereld waar zoveel natuur weggevaagd wordt alsof het niets is, is er dan toch een sprankje hoop, dat op een goede dag de ‘Big Five’ weer als voorheen mogen dolen over de velden en door de wouden van de binnenlanden van Afrika. Wordt vervolgd! Tekst: Anneke van Dijk Foto’s: Anneke van Dijk, Referenties: The Namibian, Republikein, Karine Nuulimba

Die

TOERISME Vlaamse en Zuid-Afrikaanse jeugd verbroedert Voor de vijftiende maal al houden Vlaamse en Zuid-Afrikaanse jongeren een uitwisselingsproject tussen hun respectieve scholen. Het betreft het StLeocollege in Brugge en de Waterkloof Hoërskool , gelegen in de gelijknamige gemeente nabij Pretoria. Dat we daar niet eerder aandacht aan besteedden , is een schoonheidsfoutje , dat we met dit artikel willen rechttrekken. Ons geheugen werd immers opgefrist n.a.v. een kort gesprek op het Zangfeest dat ik had met dr. Jan Van Meirhaeghe, sinds jaar en dag lid van onze vereniging. Hij heeft een grote ‘boon’ voor Zuid-Afrika sinds de stage van zijn laatste opleidingsjaar geneeskunde , die hij in 1980 in Pretoria volbracht. De microbe werd overgedragen op zijn vijf kinderen, die allen het geluk hadden deze ‘uitruil’ te kunnen meemaken. Wij hadden een gesprekje met de jongste telg, Bert, die in april jl. met 19 medeleerlingen in Zuid-Afrika was. En, Bert, was je gemotiveerd om te vertrekken? Dat zal wel, Zuid-Afrika leeft in ons gezin, en het wedervaren en enthousiasme mogen aanhoren van mijn zussen en broer, deed ook mij volop goesting krijgen. Bovendien kwamen hier thuis al heel wat Zuid-Afrikaanse jongeren over de vloer, niet alleen als onze logé’s, maar ook omdat het verblijf van de groep in Vlaanderen traditioneel begint met een gezamenlijke braai bij ons in Oostkerke. Je bent dus laatstejaars op het college, neem ik aan? Neen, ik zit in het voorlaatste. De uitwisseling gebeurt altijd in dit jaar, omdat wij in september tegenbezoek krijgen van onze Zuid-Afrikaanse gastheren/vrouwen. Dan zijn wij net gestart met ons eindjaar en dus zelf ook nog op het college . Iedereen mag/kan mee? Neen, dat zou wel tof geweest zijn, maar in de praktijk moet met enkele factoren rekening gehouden worden. Vooreerst is 20 leerlingen organisatorisch wel het maximum, ook omdat er een evenwicht moet zijn voor het tegenbezoek. Wij krijgen binnen enkele maanden immers de Zuid-Afrikaan in wiens gezin wij verbleven, bij ons in het gezin te gast. Verder is er toch ook een financiële drempel . Zo’n reis blijft duur, al is het

maar omwille van de vluchten. Toch waren er wat meer kandidaten dan plaatsen. Op de schouders van de schooldirectie rust dan de moeilijke taak om de uiteindelijke selectie door te voeren. Dat gebeurt o.a. op basis van je motivatie, schoolresultaten, sociale vaardigheden… Ik behoorde dus tot de gelukkigen. Ik neem aan dat contacten, cultuur en natuur zowat de belangrijke doelstellingen van dit project zijn? Zeker, maar we willen de uitruil ook een sociale dimensie geven en willen daarbij enkele achtergestelde groepen in Zuid-Afrika niet vergeten. Zo steunde onze groep twee projecten. Vooreerst is er hulp aan een weeshuis voor aids-kinderen. We bezochten dit ‘Mohau-vigstehuis’. Daarnaast is er het SKY-project, wat staat voor ‘Soweto Kliptown Youth’, een school voor kinderen die in de marginaliteit en de criminaliteit dreigen verzeild te raken. Dit project werd opgestart door een zekere Bob Nameng, die destijds zelf aan de rand van de maatschappij leefde , maar tot inkeer kwam. Hij wil vermijden dat de jeugd terechtkomt in omstandigheden zoals hij zelf meemaakte. Wij waren bij ons bezoek in Soweto te gast in de school en kwamen onder de indruk van zijn figuur en zijn initiatief. Beide projecten bezochten we dus ter plaatse en konden we een mooi -19-

Bert te gast bij rugby wedstrijd bedrag als steun overhandigen. Zo is onze reis meer dan een uitruil en een vrijblijvende toeristische uitstap naar Zuid-Afrika geworden. Die steun was een extra financiële inspanning voor jullie ouders ? O, neen, wij hebben zelf voor de fondsen gezorgd. Zo verkochten we cakes gedurende het oudercontact op school. Ook organiseerden we een benefietconcert , waarin onze deelnemers met muzikale talenten het beste van zichzelf gaven. Op diezelfde avond stelden we in een toneelstukje ook onze reis en de twee projecten voor. Tenslotte trokken we op klusjestocht : hout hakken bij een leerkracht, babysitten enz… We hebben dus zelf de handen uit de mouwen gestoken en zo’n 3000 euro verzameld , die we netjes over de twee projecten verdeelden. Jullie brachten een bezoekje aan bovenvermelde projecten, maar waaruit bestond het programma nog zoal ? De rode draad doorheen ons bezoek was ons verblijf in het gastgezin. Elk van de meisjes en jongens logeerde bij een Zuid-Afrikaanse familie. Zo was ik te gast bij de Botha’s (typischer naam kan moeilijk, n.v.d.r.) en komt zoon Philip ons gezin in september a.s. dus voor enkele weken uitbreiden. We deden een aantal uitstappen, soms

TOERISME met de Vlamingen alleen, soms met onze Afrikaanse vrienden erbij (voor hen was het immers ‘skooltyd’) Zo bezochten we Pretoria en het Voortrekkersmonument, hadden we een doe-dag in een avonturenpark (Zipline) en maakten we een lange daguitstap naar het Pilanesberg Nasionale Park. We waren er overweldigd door de prachtige landschappen en de fauna. Enkel de leeuw en de cheetah waren niet op het appèl en stonden nochtans op ons verlanglijstje. Ook maakten we enkele lessen mee in de Hoërskool en mochten we deelnemen aan hun nationale sport : rugby. Gedurende het verlengde paasweekeinde (vrije dagen voor de ZuidAfrikaanse scholieren) was er een ‘wegnaweek’ van vrijdag tot maandag, met de gastgezinnen. Ieder ging dus met zijn gezin op pad en voor mij werd dat het indrukwekkende decor van de Drakensbergen. Extra aangenaam was dat we met vier gastgezinnen samen waren en ik dus de ervaringen en avonturen kon delen met drie Vlaamse en vier Zuid-Afrikaanse leeftijdsgenoten; een unieke belevenis ! Tenslotte nog vermelden dat we met de 20 studenten en onze twee leerkrachten-begeleiders voor drie dagen naar de Kaap vlogen. Onze ZuidAfrikaanse vrienden ‘mochten’ ondertussen naar school. We konden er ons vergapen aan de natuurpracht en ook een stuk cultuur opsnuiven. In Kaapstad zelf stonden o.a de Tafelberg, het Waterfront en de Compagnietuinen op het programma. Onze gids was Clive De Bruyne, zoals de naam doet vermoeden van Vlaamse afkomst, maar al op jeugdige leeftijd in Zuid-Afrika beland. Hij was voor ons een uitstekende brug tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika en bracht ons heel veel bij over het leven aldaar. Verder toerden we rond in de omgeving met bezoeken aan o.a . het Kaaps schiereiland en Kaap de Goede Hoop, Robbeneiland, Paarl met het Taalmonument en Stellenbosch. Een ‘wynlandtoer’ met bezoek aan een wijnlandgoed mocht uiteraard ook niet ontbreken.

De groep Vlaamse scholieren aan Kaap de Goede Hoop Als ik je zo hoor vertellen, vermoed ik dat al die uitstappen en ervaringen moeilijk haalbaar zijn binnen het bestek van een paasvakantie!

ben analoge verwachtingen en dromen voor het verdere leven. We genieten van dezelfde activiteiten en hebben gelijklopende interesses.

We waren inderdaad 19 dagen op pad. We vertrokken op zaterdag 31 maart en landden terug in Vlaanderen op woensdag 18 april. We kregen dus drie dagen extra vakantietijd! (Is reizen tenslotte ook niet een van de beste manieren om te leren? nvdr).

Dank je wel, Bert, voor dit gesprek.

En tenslotte, wat is je het meest bijgebleven, of heeft je het meest getroffen? Tussen al die ervaringen en indrukken is het moeilijk kiezen. Toch wil er er drie uitpikken :

Samen met Bert, zijn gezin en zijn reisgenoten kijken we uit naar het tegenbezoek in september. We zullen niet nalaten ook hiervan verslag uit te brengen. Met dit project realiseren deze jongeren immers een van de hoofddoelen waarvoor onze vereniging staat: de contacten bevorderen tussen Vlaanderen en Zuid-Afrika, tussen Nederlandstaligen en Afrikaanstaligen. Jan Gunst

Ik vond het fantastisch duizenden kilometer van huis een volk te ontmoeten dat ik kon begrijpen en te woord staan in mijn eigen taal. De eerste dagen was het wat wennen maar eens die periode voorbij kon ik daar met volle teugen van genieten. De grootsheid van natuur en landschappen en de verbondenheid van de Zuid-Afrikaan met die natuur hebben ook een diepe indruk op me nagelaten. Dit missen we toch wat in Vlaanderen. Tenlotte is het me opgevallen hoe dicht de denkwereld van onszelf en die van onze Zuid-Afrikaanse leeftijdsgenoten waarmee we contact hadden , bij elkaar liggen. We beleven en denken na over gelijksoortige problemen, heb-20-

Twee Vlamingen en twee Zuid-Afrikaanse jongeren in de Drakensbergen

VERENIGINGSLEVEN - Vlaanderen

-21-

‘Het zout pannetje’ BELEVENISSEN BOVEN HET ZOUTPANSGEBERGTE (27) ‘Mapungubwe’ (II) Het Mapungubwe National Park ligt rond de Mapungubwe Hill en bevat de interessantste opgravingen uit de Steentijd en IJzertijd. Hier vind je op verschillende plekken resten van leefgemeenschappen uit de 8e eeuw. Mapungubwe was 800 jaar geleden een koninkrijk ter grootte van Swaziland en handelde toen al met Arabië, India en China. De Gouden Rhino was het symbool van de macht van de koning vanwege het meedogenloze karakter van deze neushoorn. Een kleine neushoorn werd in 1932 in een graf gevonden en is van bladgoud. Rond dit graf werden meerdere gouden voorwerpen van deze voormalige dynastie gevonden. Huidige politici hebben de vondst van de Gouden Rhino reeds voor hun eigen doelstellingen aangewend. Kleine gouden replica’s zijn de gelukbrengers van de African Renaissance. En de hoogste onderscheiding voor dienst aan de staat. Het wordt door de president uitgereikt in de benoeming tot lid van de Orde van Mapungubwe. Het park is nog steeds in ontwikkeling maar er leven al meer dan 400 soorten vogels, olifanten en grote roofdieren. Er groeien duizenden jaren oude baobabbomen - waarvan er eentje een omtrek van wel 31 m heeft - en hier staan maar liefst vier van de tien hoogste bomen van Zuid-Afrika. Je kunt mooie wandelingen maken en de Tshugulu Ecoroute (4x4) is een absolute aanrader. Het is een soort Jurassic Park zonder dinosaurussen… Waar kan men verblijven Vhembe Kamp. Dit is een kampje met 4 omheinde tenthuizen. Het is de laatste jaren een bouwvoorschrift geworden dat de constructie zodanig moet zijn dat het binnen 24 uur moet kunnen worden afgebroken. Per tenthuis zijn 2 ruime bedden, aparte badkamer met douche, wastafel en toilet. Voorts is er een ruime keuken met koelkast, oven en andere artikelen. De omheinde braaiplek is ruim genoeg voor 8 personen. Leokwa Kamp. Heeft 18 luchtgekoelde rondawels (ronde stenen hutten met grasdaken), een zwembad en een klein winkeltje.

Limpopo Boskamp. De permanente tenten zijn de beste verblijfplaatsen in het park. Onder grote ‘Njala bessiebome’ staan ze in het westelijke gedeelte van het park. Tshugulu Lodge. Een huis met zes slaapkamers, een zwembad en een eigen bospad. Kampeerterrein. Met tien staanplaatsen, stroomvoorziening en keukenblok. Eveneens in het westelijke gedeelte van het kamp. Indien er genoeg belangstelling voor bestaat zal dit in de toekomst worden uitgebreid. Inlichtingen: www.sanparks.org/parks/mapungubwe/all.php Wat kan men er nog meer doen? Boomkruinpad. Wandelen over een 500 meter lang boomkruinpad. Een soort brug van planken die 6m hoog boven de grond tussen het oerwoud door slingert zonder gevaar voor olifanten of luipaarden. Let op de bosbokken beneden en vogels in de bomen, zoals de kardinaalspecht, de dassievogel en de uiterst zeldzame visuil (Pel’s fissing owl). Het pad eindigt in een ruime uitkijkhut op de Limpopo oever. Van hieruit heeft u een prachtig uitzicht over de loop van de Limpoporivier of zijn droge bedding. Tshugulu-ecoroute. Een prachtige 45 km lange tocht die u 4 tot 6 uur zal bezighouden. Een 4x4 auto is wel noodzakelijk. Deze route leidt u langs prachtige landschappen en geheime plekken waarvandaan je uitstekend het wild en vogels kunt spotten. Met een beetje geluk ziet u hier al de dieren die ook in het Krüger wildpark te zien zijn en misschien ook nog wel een gemsbok. Eten en drinken meenemen want u bent nogal een aantal uren onderweg. Maloutswha Pan. (‘pan’ is een kom of klein dal waar al of niet water in staat) Uitkijkhut waar (in stilte) veel wild te zien is. Deze hut ligt aan een drinkplaats die bij zonsopkomst en ondergang door verschillende dieren wordt bezocht. Zo niet, dan kunt u bij dorstig weer er ook uw persoonlijke drinkplaats van maken, zoals ik al eens eerder beschreef…. Tot een volgende keer! Jan van Braak, [email protected]

-22-

SPOTLICHT Corruptiebestrijding, een Afrikaanse les voor Europa

er ook geen overijverige douanier meer die de zo juist gekochte waren in beslag neemt, of er op zijn Als overminst besmuikt naar kijkt. tuigd De Euro, het vrije verkeer Eurovan goederen en Schengen peaan zijn een zegening juist voor erger ik de Hollandse Henk en mij altijd Ingrid en voor het Vlaams groen en Polleke! geel aan de linkse en Al die zegeningen hebben rechtse (in wij te danken aan een klein Vlaanderen voornamelijk leger van hard werkende rechtse) populisten, die zich Europarlementariërs en afzetten tegen het Europese Europese ambtenaren. ideaal in het algemeen en Brussel zit er vol mee, hertegen ambtenaren van de kenbaar aan de fraaie blauEuropese instellingen en we EU nummerborden. Tot Europarlementariërs in het laat in de avond treft men bijzonder. deze wagens bij de betere Brusselse restaurants waar Met de groei van de vrije tijd wordt opgeofferd Europese Unie is Brussel om zelfs tijdens het avondweer een bruisende stad eten nog door te vergaderen. geworden, waar volop geld Allemaal in het belang van wordt uitgegeven en waar Henk, Ingrid en Polleke. elk uur van de dag iets te beleven is. Ondankbaar volk Ondank is echter des die rechtse Vlamingen, welwerelds loon. Zo wat elke licht moet de Europese populistische partij in onze Commissie als represaille lage landen zet zich af tegen het Frans maar als enige Europa en tegen de taal verplicht stellen in Europese ambtenaren in het Brussel. bijzonder. Als alle schaarse argumenten gefaald hebben, Populisten zijn nooit met gaat populistisch rechts het argumenten te overtuigen, op de man spelen. Europese zelfs niet als ze rechts zijn. ambtenaren verdienen in het Neem nu de zegeningen van algemeen meer dan Henk en de Euro, geen enkele Ingrid, en hoe links nivelleHollander hoeft meer te wisring ook is, hier vinden links selen als hij goedkope shag en rechts elkaar. en goedkoop bier gaat halen in Vlaanderen, en de gewoDe arme hard werkende ne Vlaming die naar Sluis Europarlementariër die zijn gaat om daar bij de sigarenereloon met eindeloos verboer nu juist geen shag te gaderen bijeen heeft kopen, kan daar ook zijn gesprokkeld wordt ineens Euro’s over of in dat geval bestempeld als “zakkenvuljuist onder de toonbank ler”, alleen omdat zijn inkoschuiven. Op de terugweg is

men drie tot vijf maal modaal is. Gewoon jalousie natuurlijk, maar dat is een argument dat het in de discussie niet goed doet, en waarmee men altijd als elitair wordt weggezet.

een eind komt aan corruptie en cliëntelisme, met zo’n salaris hoeft men immers geen steekpenningen meer aan te nemen.

Nu wil ik alle populisten en Eurosceptici in Nederland en Vlaanderen met deze oplossing van hun Afrikaanse collegae confronteren. Er is niets mis met Vandaar dat ik een populis- die Europese salarissen, niet tische organisatie als het alleen verdienen onze ANC uiterst dankbaar ben Brusselse ambtenaren het voor hun beloningsbeleid in tot op de laatste cent, die KwaZulu-Natal. De gemeen- inkomens zijn ook nog eens teraad van de gemeente een garantie tegen corruptie Abaqulusi, vroeger noemden in Europa. wij dat gewoon Vryheid, heeft voor eens en voor Sterker nog, een forse salaaltijd duidelijk gemaakt risverhoging zou de oploswaarvoor hoge inkomens sing zijn voor de Griekse van politieke bestuurders Eurocrisis. Het probleem dienen. De burgemeester met het Griekse parlement van Vryheid en omgeving, de afgelopen drie decennia ontvangt voor het besturen was immers dat de helft van van 25.000 inwoners zo de parlementariërs corrupt ongeveer € 86.000,= netto was en de andere helft een per jaar. Let wel Euro’s geen complete achterban moest Randen, dat is ruim € onderhouden. Op die manier 5.000,= meer dan de burge- had niemand meer tijd het meester van de miljoenenbegrotingstekort in de gaten stad Johannesburg. Toen er te houden. Dit lossen we vragen over dit salaris Afrikaans op. Vanuit Brussel gesteld werden heeft de ANC geven we zo’n € 200.000,= gedomineerde raad de per- subsidie per Grieks kamerfecte verklaring gevonden, lid, volgens de ANC-doctriwaar geen populist iets ne uit Natal voorkomt dat tegen in kan brengen. Niet corruptie. Zonder corruptie alleen verdient de man dit is de Griekse begroting binsalaris tot de laatste cent nen een jaar weer op orde, vanwege zijn uitstekende en dat alles voor 300 x € verdiensten voor de gemeen- 200.000,= oftewel 60 milte, maar het salaris is ook joen Euro! Een koopje ververantwoord vanwege de geleken bij de prijs van het corruptiebestrijding. huidige steunpakket. Met dank aan het ANC! Kennelijk gaan de ZuidAfrikaanse populisten er Jan de Witt. vanuit dat als men maar genoeg verdient, er vanzelf

-23-

Stichting

NZAW Nederlands Zuid-Afrikaanse Werkgemeenschap

Van Dykstraat 77 Van Dyk Street Kleinbaai website: www.airedelmar.co.za e-mail: [email protected] Ons gastehuis: l vier luukse dubbelkamers - almal met ‘n wye uitsig oor Dyer-eiland en die Atlantische oseaan l Elke kamer is toegerus met TV, verwarmer, tee en koffie fasiliteite en ’n muurkluis l Ons bedien ’n heerlike gesonde ontbyt Besienswaardighede en aktiwiteite in Kleinbaai: l Die witdood haaie: Hierdie haaie besoek gereeld Dyer-eiland. ‘n Bootvaart neem u tot hier om hul aktiwiteite te aanskou. Gekwalifiseerde scuba duikers kan hul daar vanuit ‘ draadhok onder die water dophou! l Walvisse: Aanskou hierdie groot-ste diere wat elk jaar Suid Afika se kus besoek, vanaf die kuslyn, of met ’n bootvaart. l Fyproewers: Besoek ’n wynplaas, ‘n kaasplaas en ’n bierbrouery, en proe van ons heerlike plaaslike produkte. l Gholf, muurbal, stap- en drafroetes l Een uur se reis vanaf die mees suidelike punt van Afrika: L’Aghulhas l In die Overberg - twee uur vanaf Kaapstad Internasionale Lughawe

Internationale Business Opportunity Nederlands zakenechtpaar, Saar en Rob Houwaart, zijn op zoek naar zakenmensen in Nederland en Zuid-Afrika, die open minded zijn en die willen participeren in één van ’s werelds snelst groeiende industrieën, t.w. de “Wellness industrie”. Trainingscenters en support zijn aanwezig. Direkte verdien-mogelijkheden en residuele (royalties) in US $. Bel (tijdens kantooruren) of e-mail ons alleen voor een serieuze afspraak. Telefoon:+31 78 621 55 75 of +31 65 245 16 00 E-mail: [email protected]

HUURAUTO'S IN ZUID-AFRIKA Penny K's economical car hire Nieuwe personenwagens, 4x4's en minibusjes voor: een avontuurlijke rondreis door zuidelijk Afrika, een zonnige vakantie of een zakenreis. Budget vloot in Kaapstad, ideaal voor regionale vakanties en langere verblijven. www.pennyks.co.za [email protected]