jubileumeditie 2012 De Band

jubileumeditie

De Band

2012

2 • jubileumeditie 2012

Column van de directie

150 jaar Voor u ligt de jubileum(bewaar)editie van De Band, ons bedrijfsblad. Het is niet niks om na 150 jaar nog steeds te bestaan en ten dele nog bezig te zijn met dezelfde activiteiten. Het begon met bloemen en we zijn nog steeds actief in bloemen. Waar het begon met tulpenteelt, zijn we nu nog actief in lelieteelt. Het accent van onze activiteiten is de afgelopen jaren echter verschoven naar de veredeling van siergewassen. Toen de teelt van ‘slechts’ 1 product, nu de veredeling van en handel in maar liefst 14 gewassen. We hebben ons met het bedrijf steeds gericht op kansrijke activiteiten. Vaak met vallen en opstaan, maar we zijn er nog steeds en we verwachten er nog heel lang te zijn. Dit magazine is een blad geworden dat door ons geschreven is, over ons en voor iedereen die iets met ons heeft: medewerkers, klanten, leveranciers, bankiers, aandeelhouders, kortom voor iedereen die in ons geïnteresseerd is. Natuurlijk staat er een verhaal in over onze geschiedenis, maar we hebben dit beknopt gehouden omdat hierover al uitgebreid is verhaald in ‘het boek met de groene omslag’ dat bij ons 125-jarig jubileum is verschenen. We vertellen vooral over wat we nu doen en wat onze ambitie is: een excellente veredelaar van siergewassen zijn.

2012

ons jubileumjaar Agenda festiviteiten vrijdag 11 mei 2012 Spetterend jubileumfeest voor de medewerkers en hun partners in de feestelijk versierde verwerkingshal van Van Zanten Flowerbulbs in Hillegom OPEN DAGEN voor de medewerkers en hun familie Ter gelegenheid van ons jubileum vindt er bij elke divisie een open dag plaats voor alle medewerkers en hun familieleden. Er zijn bloemenshows en er zijn collega’s aanwezig om over hun werk te vertellen en vragen te beantwoorden. Er is een hapje en een drankje en er zijn leuke bezigheden voor de kinderen. Een uitgelezen kans om eens bij elkaar in de keuken te kijken en uw familie kennis te laten maken met het bedrijf! zaterdag 26 mei 2012 Van Zanten Flowerbulbs, 1e Loosterweg 1A, Hillegom zaterdag 16 juni 2012 Van Zanten Cuttings (Pot & Bedding), Rijshornstraat 205, Rijsenhout zaterdag 3 november 2012 Van Zanten Plants, Lavendelweg 15, Rijsenhout De Open Dag bij Van Zanten Cuttings in Valkenburg (Z-H) heeft plaatsgevonden op 25 februari jl.

Colofon Tweemaal per jaar verschijnt ‘De Band’, het bedrijfsblad van Royal Van Zanten Uitgave: jubileumeditie 2012 Redactie: Ria Visscher (VZP) Marian Kos (VZH) Rob Ruigrok (VZC) Rosanne van Staalduinen (hoofdredacteur) Derek Stol (VZF) Arie Veldhuyzen van Zanten (eindredacteur)

Voorpagina: ‘We hebben 2Dezign verzocht om een feestelijk logo te ontwerpen voor ons

T +31 (0)297 38 70 30

jubileumjaar. Zij kwamen al snel met het idee

[email protected]

om een kleurrijk boeket te maken. Daar werd verder invulling aan gegeven door het boeket

Opmaak en druk:

te vullen met alle producten die we voeren.

ZuidamUithof Drukkerijen, Houten

Het resultaat is heel feestelijk geworden.’

Arie Veldhuyzen van Zanten

Nederlandse, Engelstalige en Spaanstalige

Royal Van Zanten / Van Zanten Holding B.V.

Algemeen Directeur

editie

De Band / t.a.v. Marian Kos

Engelse vertaling: Colin Stott

P.O. Box 377

Spaanse vertaling: Spaans Tolk- en Vertaalbu-

1430 AJ Aalsmeer

reau Gerrits

The Netherlands

jubileumeditie 2012 • 3

Inhoud 2 4 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 32 33 34 35

Voorwoord, agenda en colofon Geschiedenis Royal Van Zanten 1862 – 2012 Alstroemeria voor de hele wereld Princess Lilies® Amina® Aster: op zoek naar een troonopvolger Bouvardia ‘make every moment special’ Yvonne Slingerland Celosia: ‘inspire yourself’ Mark Messemaker Artistieke potchrysanten Ontwikkelingen in de chrysantenteelt Verkoop en marketing van snijchrysant Freesia bij Van Zanten Plants?! Veredelen ofwel: de kunst van het weggooien Aart van Voorst Lia Gardenier-van Andel De evolutie van de lelieveredeling De lelieteelt binnen Van Zanten Flowerbulbs Dutch Lily Days Introductie limonium Salt Lake® Veredelen: de wet van de grote aantallen? Jan Lammerse Multiflora: vrolijkt zowel woning als tuin op Staticeveredeling boekt grote vooruitgang Transport in beweging Arjan Alkemade Van Zanten South Africa Laboratorium Zuid-Afrika: een succesverhaal Van Zanten Research: veredelen is vooruitzien De tulp: van populaire bloem tot symbool voor Nederland Kees van Oudenallen Royal Van Zanten: 150 jaar kleur! Jubileum Royal Van Zanten Piet Huisman


Royal Van Zanten 1862 – 2012

Gerrit Veldhuyzen van Zanten

Jan Veldhuyzen van Zanten

De geschiedenis van het huidige Royal Van Zanten begint in 1862 in Hillegom. Gerrit Veldhuyzen van Zanten richt in dat jaar een bloembollenkwekerij op met tulpen en hyacinten, naast groente en aardappelen. Het gaat goed met het bedrijf en tien jaar later koopt Gerrit er nog een tuin van 3 ha bij. In de daaropvolgende jaren koopt hij meerdere tuinen, weilanden en een boerderij en laat hij bij zijn huis een stenen bollenschuur bouwen. Zijn oudste zoon bezoekt ondertussen Amerika en een aantal Europese landen; dit zijn de eerste schreden op weg naar de exporthandel. In 1893 staat de teller op 50 ha bloemenbollengrond. Twee jaar later beginnen de twee oudste zoons van Gerrit, Rutgerd en Arend, voor zichzelf onder de naam Van Zanten & Co en nemen de exporthandel met zich mee. Gerrit gaat verder met zijn zoons Gerrit jr. en Jan. In 1897 wordt de boerderij “Duin- en Vaartzicht” aan de Loosterweg I in Hillegom gekocht voor fl. 29.550. Hier bevindt zich sindsdien het hart van het bedrijf. Anno 2012 is Van Zanten Flowerbulbs hier nog steeds gevestigd.

In 1922 overlijdt Gerrit jr. en gaat Jan verder met vier van zijn zoons. Jan maakt een overeenkomst waarin gesteld wordt dat alle zoons van Gerrit en Jan op hun 25e directeur kunnen worden. In 1926 werden de eerste vier zoons directeur. Zij krijgen het moeilijk als de Verenigde Staten in 1926 hun grenzen sluiten voor alle narcissen in verband met de schadelijke narcisvlieg. De Gebroeders Van Zanten zijn niet voor een gat te vangen en besluiten hierop een kwekerij te beginnen in Lynden, gelegen in de staat Washington aan de Amerikaanse westkust. Ze kopen 48,5 ha grond en ‘Van Zanten Bros, Inc.’ is een feit. Helaas overleven de narcissenbollen de winter in Amerika niet en wordt besloten deze cultures op te geven. De New Yorkse beurs zakt in 1929 in elkaar en er ontstaat crisis. Het Engelse pond en Scandinavische valuta zakken, waardoor de uitvoeromzet sterk terugloopt. De N.V. boekt verlies en moet bezuinigen. Het duurt zes jaar voordat de firma niet meer onder de koersverliezen lijdt en weer enige handelswinst kan maken. Wanneer Kees Veldhuyzen van Zanten Jzn. in 1937 als laatste toetreedt tot de directie zet dit de teller op negen directeuren: Jan (de broer van Gerrit), Gerrit (1926), Rutger (1930) en Kees (1937) (zonen van Jan), Eduard (1926), Frits (1930), Bernard (1926) en Adriaan (1926) (zonen van Gerrit) en Peter Duys (1931).

In 1900 trekt Gerrit sr. zich terug uit het bedrijf en moeten Gerrit jr. en Jan het alleen gaan doen en gaat het bedrijf verder als Gebroeders Van Zanten. Er worden nieuwe stukken grond gekocht en in 1905 zijn de bestaande schuren te klein geworden om alle bollen te kunnen verwerken. Er wordt een nieuwe schuur gebouwd die In 1939 trekt Adriaan zich terug uit de directie om zich vervolin 1911 alweer te klein is geworden. Deze wordt afgebroken en er gens in 1946 in Lynden te vestigen om zich aldaar met de handel verrijst een flink complex waar ook de kantoren zich in bevinden. bezig te houden. Ook Gerrit jr. vertrekt naar Amerika om daar De periode voor de Eerste Wereldoorlog wordt afgesloten door het later voor zichzelf te beginnen. overlijden van Gerrit sr. in 1912 en een aantal grondaankopen waardoor de kwekerij In 1901 wordt Koningin Wilhelmina 21 jaar en dus, volgens toenmalige meer dan 60 ha groot is. Tijdens de Eerste Wereldoorlog sluit Engeland de deuren voor de import van weeldeartikelen, waaronder bloembollen. De firma weet haar omzet te behouden door uitbreiding van de handel op Duitsland, Zweden en Rusland, maar in 1917 weigeren ook Duitsland en Oostenrijk de import van bloembollen.

opvattingen, meerderjarig. Om dit te vieren worden veel bedrijven koninklijk onderscheiden. Hillegom speelt in 1901 een hoofdrol in het bollenvak. Omdat Gebroeders Van Zanten als voorloper beschouwd wordt en tracht nieuwe ideeën op het gebied van kwekerij en handel tot ontwikkeling te brengen, ontvangt de firma van Hare Majesteit de Koningin het predicaat “Koninklijk”. Vanaf dat moment wordt de zaak gevoerd onder de vererende naam “Koninklijke Nederlandsche Bloembollenkwekerij en Exporthandel Gebroeders Van Zanten”.


Prachtig zicht op het kantoor van Van Zanten Flowerbulbs (foto Jan Korbee)

Door de Tweede Wereldoorlog is er in 1940 geen export meer mogelijk naar Amerika, Engeland en Frankrijk en wordt de export naar Zweden gehalveerd. De bezettende macht schrijft zeer lagen prijzen voor het buitenland voor. Door de drastische inkrimping overtreft in 1941 de buitenlandse vraag naar bollen het aanbod, waardoor de prijzen weer stijgen. In datzelfde jaar overlijdt Jan Veldhuyzen Van Zanten. Een jaar later slaat weer het noodlot toe en overlijdt Rutger op jonge leeftijd. Na de bevrijding in 1945 vertrekt Peter Duys naar het verkoopkantoor in Amerika en zo blijven als directeuren Eduard, Bernard, Frits en Kees over. Export is nog steeds moeilijk, maar de binnenlandse handel ontwikkelt zich tot een recordhoogte. Als export eenmaal weer mogelijk is, breidt ook de buitenlandse handel zich zeer snel uit. Hierdoor ontstaat er in 1953 te weinig bergingsruimte voor onder andere de aangekochte tulpen uit Frankrijk. Er wordt een grote, ruime en goed geïsoleerde schuur gebouwd, waarin men de temperatuur geheel in eigen hand heeft. Later worden er ook tulpen aangekocht uit Italië en worden er dochterondernemingen gestart in Frankrijk en Zweden om zo nauwer contact te kunnen houden met de clientèle. Chrysanten In 1959 introduceert Kees Veldhuyzen van Zanten de chrysant als jaarrond product in Nederland en wordt Van Zanten Chrysan themum opgericht als volledige dochteronderneming van Gebroeders Van Zanten. Dit gebeurde in samenwerking met Deny de Jong in Canada. De eerste directeur wordt Joop Scholten. Directeur Bernard van Gebroeders Van Zanten overlijdt in 1960.

Hierna treden Dick van der Schans (1962) en Ed Veldhuyzen van Zanten (1964) toe tot de directie. Naast de bollen gaan chrysantenstekken een steeds grotere rol in het bedrijf spelen. In de jaren ‘60 en ‘70 wordt in Italië een kassenbedrijf gepacht voor de productie van deze stekken. Als blijkt dat de handel een opgaande lijn vertoont, gaat Van Zanten er zelf bouwen. Onder de noemer Chryveco wordt er een samenwerkingsverband aangegaan met de chrysantenfirma’s Albatros, v.d. Mey en Middelburg teneinde de selectie en veredeling in groter verband beter te kunnen uitvoeren. Ook de veredeling begint vruchten af te werpen in de vorm van royalty (licentierechten) voor enkele nieuwe soorten welke in Chryveco-verband kwekersrechtelijk beschermd worden. Soorten die het op de markt goed blijken te doen. Bollen 1970 Staat bekend als het Grote Zuurjaar en 1971 als het Grote Zuurjaar II, zwart omlijst. In 1970 zit het niet mee; een bloeitijd die bijzonder laat is, grote droogte, minieme oogsten en schrikbarend hoge percentages zuur en bolrot. In 1971 zijn de oogsten bijzonder goed zowel van tulpen, hyacinten als narcissen in Nederland en in onze zuidelijke teeltgebieden. Van deze goede

De Band, het personeelsorgaan van de Koninklijke Nederlandse Bloembollenkwekerij & - Exporthandel N.V. Gebroeders Van Zanten, verschijnt voor het eerst in 1963. De redactie bestaat uit G.E. Veldhuyzen van Zanten, N. Kappelhof, W. van Rooden, P. Huisman en J. v.d. Tonnekreek. Er wordt bericht over de trends van dat moment (speldjes en insignes verzamelen), over de gang van zaken bij de firma en over de vele 40- en 50-jarige jubilea.


oogsten wordt een belangrijk deel teniet gedaan door het hoge percentage zuur. 1971 Is ook het jaar waarin de eerste computer door Gebroeders Van Zanten wordt gekocht. De vraag naar meer cijfermateriaal noopt hen tot de aanschaf van een P 350 Philips office-computer.

prijs worden de mogelijkheden in Brazilië onderzocht. Gebroeders Van Zanten besluit een grote proef met chrysanten in Brazilië te doen. De proef verloopt goed en er wordt op chrysantengebied een samenwerking aangegaan met Schoenmaker, een Braziliaans bedrijf van Nederlandse oorsprong. Dit blijkt een goede zet; door de lagere loonkosten in Brazilië kan goede stek geproduceerd worden die bovendien Uit De Band van juni 1970: “Een van de hulpmiddelen voor de mensheid in gewogen kan worden. Daardoor kan de onze moderne tijd is het apparaat, dat op het ogenblik de menselijke hersenen firma zeer uniform stek afleveren, hetgeen het meest benadert: “de computer”…”In 1969 heeft de directie besloten om de klanten erg belangrijk vinden.

een gedeelte van de administratie in handen te geven van een computerservicebureau, kortweg ponsbureau genaamd. De voorspelling wordt gedaan “Dat het niet ondenkbeeldig is dat U op zekere dag Uw salaris overgemaakt krijgt via een instruktie van de computer van Uw bank”.”

Tussen 1979 en 1984 worden er honderden proeven gedaan met de Oriental lelies in Nederlandse omstandigheden. De vraag naar deze lelies is uiteindelijk zo groot dat alle prognoses gebroken worden. Hierdoor klimt de lelie op naar een volwassen plaats in het “bollengebeuren” en is het niet langer een bijproduct. In 1978 worden de knollen van de gladiolen voor het eerst gepeld met een machine waarmee in Hillegom tulpen gepeld worden. Op een enkele soort na gaat dit uitstekend en geeft het een enorme rust in de schuur door de arbeidsbesparing die hiermee bereikt wordt. De tulpen en irissen krijgen datzelfde jaar voor het eerst direct na het rooien een warmtebehandeling. De resultaten daarvan zijn goed te zien; de bloemen zijn beduidend beter en vroeger dan de niet behandelde bollen.

In 1989 zien Gebroeders Van Zanten een omzettoename in vooral lelie, tulp en gladiool. De verkoop van alstroemeria loopt heel goed. In bijna alle (eigen) rassen zijn ze uitverkocht. Het laat zien dat hun rassen Flamingo, Indiana, maar ook Rosario, Bingo en de nieuwe VA-variëteiten heel goed op de markt aanslaan. In dit jaar wordt ook de roze chrysant “Reagan” voor het eerst op de markt gebracht. In Brazilië gaat het in deze periode zo goed, dat er naast de teelt van chrysanten- en dianthusstekken, een begin gemaakt wordt met de teelt van stekken voor zomerbloemen en asters. De groei is dermate sterk, dat er een stuk grond gekocht wordt waarop in 1991 plastic kassen gebouwd worden. Reagan, in verschillende kleuren, is inmiddels verreweg het grootste ras in de chrysantenwereld geworden. In de alstroemeria’s valt na jaren goede dienst “Rosario” geheel weg, maar opvolger “Flamingo” blijkt ook vitaal.

Eind juni 1998 gaat de eerste website van de Van Zantengroep online. De site is gevuld met onder andere Nieuwbouw 94 cultivars in 15 productgroepen, negen luchtfoto’s, Eind jaren ‘70 verdiept Gebroeders Van Zanten zich verder in aldirecte links naar de websites van de verschillende stroemeria’s en gaat voor de teelt een samenwerking aan met A.J. bedrijfsonderdelen, een organigram, een agenda met van der Zwet en later ook met Jac. Van Leeuwen. Vanaf augustus open dagen en beurzen en een zoekprogramma. 1983 wordt een bedrijf in Aalsmeer ingericht voor de opkweek van alstroemeria. In ditzelfde jaar exporteert de firma bloembollen, planten en stekken naar een twintigtal (!) landen verdeeld over zowel het noordelijk als het zuidelijk Bollensorteerders in de oude hal in Hillegom halfrond. Om een nog breder totaalpakket te kunnen creëren en om de kwaliteit van het assortiment te kunnen waarborgen wordt in 1985 in Hillegom een geheel nieuw, volwaardig laboratorium ingericht voor veredelingsdoeleinden en het in stand houden van virusvrije partijen chrysanthemums. Het aantal geproduceerde chrysantenstekken in Italië bedraagt in 1986 165 miljoen stuks. Ze worden in Hillegom beworteld en vervolgens aan kwekers verkocht. De verbreding van met name het chrysanten- en lelie-assortiment is ondertussen niet bij te benen. Er wordt veel aan onderzoek en kwaliteitsverbetering gedaan. De chrysant is na de roos het belangrijkste gewas geworden. De veredelingstechnieken veranderen en geven meer mogelijkheden. De kassen die in Italië gehuurd worden verouderen en vanwege de kost-


Gebroeders Van Zanten en Van Zanten Chrysanthemum besluiten in 1991 gezamenlijk een nieuwe naam te gaan voeren: ‘Koninklijke Van Zanten’. Koninklijke Van Zanten vindt dat het ook in Nederland tijd is voor nieuwbouw; dit keer aan de Aalsmeerderweg in Rijsenhout. Hier komt 16.000 m2 kas voor de teelt, beworteling en gebruikswaardeonderzoek van de alstroemeriarassen. Op 16 oktober 1992 vindt de officiële opening plaats. Een jaar later, op 25 oktober 1993, wordt de eerste paal geslagen in Hillegom voor een modern behandelings- en verwerkingscomplex voor de bollen. Als het complex af is, zijn er voldoende cellen voor alle tulpenen hyacintenbehandelingen, terwijl deze cellen ook van 1 oktober tot 1 juni vol kunnen staan met te koelen lelies. Naast nieuwbouw vindt er ook een aantal overnames plaats. In 1994 wordt PhytoNova gedeeltelijk overgenomen en in 1996 de werkmaatschappij van Van Staaveren. Dit laatste bedrijf staat zeer goed bekend als veredelaar van uitgangsmateriaal voor de tuinbouw. Bovendien exploiteert zij een groot bloemenexportbedrijf. De belangrijkste artikelen zijn alstroemeria, anjer, freesia, limonium en gerbera. Daarnaast worden ook de producten bolchrysant, celosia en osteospermum aan het pakket toegevoegd. In 1997 koopt Koninklijke Van Zanten de bedrijven in Maasdijk en Tinte van Middelburg evenals hun aandelen in Chrysanthemum Breeders Association (CBA). Zowel Koninklijke Van Zanten als Van der Meij bezit nu 50% CBA-aandelen. Ed Veldhuyzen van Zanten, die sinds 1964 deel uitmaakt van de directie, gaat in maart 1997 met pensioen. Hij wordt opgevolgd door Frans Plevier. Mede doordat de uit Brazilië geïmporteerde chrysantenstekken iets duurder worden, is er ondertussen besloten een nieuw productiegebied te zoeken waar het mogelijk is met een lage kostprijs toch een eerste klas stek te maken. Na een jaar proefdraaien in verschillende landen wordt besloten om in Oeganda de productie voor Nederland versneld uit te breiden. Royal Van Zanten Oeganda

De hoofdvestiging in Rijsenhout

Groei Sinds begin 1997 voert Koninklijke Van Zanten productie van chrysantenstekken uit Zuid-Afrika. Eerst in samenwerking met een lokale partner, maar per 1 juli heeft Van Zanten Chrysanthemum B.V. 100% aandelen in Van Zanten South Africa. In 1998 wordt in Nederland Van Zanten Specialties B.V. opgericht waarin ‘kleine en exclusieve’ rassen van onder andere celosia en osteospermum worden ontwikkeld, vermeerderd en verkocht. In maart 1999 wordt de nieuwbouw van Van Staaveren en Van Zanten Research in Rijsenhout officieel geopend. In datzelfde jaar verwerft Koninklijke Van Zanten een 100% belang in Trior Lelie. De groei die Koninklijke Van Zanten doormaakt door overnames en oprichting van nieuwe dochters gaat niet ongemerkt voorbij. In november 1998 publiceert weekblad Elsevier een top 100 van snelstgroeiende bedrijven, waarin Koninklijke Van Zanten op nummer 82 staat. Het programma Tros Aktua in bedrijf: ‘ondernemers van nature’ ziet ook in hoe innovatief Koninklijke Van Zanten bezig is. Het tv-programma geeft zeven weken lang extra aandacht aan innovaties in de landen tuinbouw. Op 2 oktober 1998 wordt de stuifmeelloze lelie Tiara® van Koninklijke Van Zanten in het zonnetje gezet. Hans Glorie geeft tekst en uitleg over deze lelie en geeft presentatrice Tineke Verburg tijdens de repetitie al een ‘spoedcursus bollenvak’. De tv-uitzending met Tiara® wordt bekeken door 365.000 Nederlanders van 13 jaar en ouder. Zij geven het tv-programma het rapportcijfer 7,1. Ook in Oeganda wordt Koninklijke Van Zanten voor het harde werken beloond. Royal Van Zanten Ltd. wint in 1998 de Investor of the year award. Mobile Telephone Network en Coca Cola eindigden als tweede en derde in deze jaarlijkse verkiezing. De jury heeft niet alleen naar de financiële kant gekeken, maar ook naar werkgelegenheid, kansen voor vrouwen en lokaal management, export en milieu. Royal Van Zanten Ltd. wint de prijs in 2000 nogmaals, maar dan specifiek in de categorie “tuinbouwsector”. Rond de eeuwwisseling start Van Staaveren met het telen van freesia’s ‘down under’. Op het zuidelijkste puntje van het 1800 km lange Nieuw-Zeeland, heerst een prima klimaat om freesia’s te kweken,


want er is geen extreme warmte of kou. Een jaar later, in februari 2001, groeit Koninklijke Van Zanten nog verder door de overname van de veredelings- en handelsactiviteiten van Klaas Visser International B.V. (KVI) in Aalsmeer. KVI is al jaren actief in begonia, cyclaam en impatiëns. Ondertussen start Van Zanten Chrysanthemum in Vietnam met een nieuw proefproject in samenwerking met een lokale partner, het bloemenbedrijf Dalat Hasfarm. Tot op de dag van vandaag werkt Royal Van Zanten met dit bedrijf samen. Op 17 oktober 2001 wordt er feest gevierd in het buitenland, want dan wordt het Vitro laboratorium in Zuid-Afrika geopend. Eenvoud Vanaf 31 oktober 2001 wordt er een sterke vereenvoudiging De hoofdvestiging in Rijsenhout doorgevoerd in het woud van vennootschappen binnen de Koninklijke Van Zantengroep. Dit gaat tezamen met de keuze voor één merknaam die door alle vestigingen op alle continenten Met de groei van het bedrijf, groeit ook het aantal gewassen gehanteerd wordt: Royal Van Zanten. Met deze vereenvoudiging waaraan gewerkt wordt. Er wordt halverwege 2005 besloten om verdwijnen 31 (!) huisstijlen en handelsnamet cyclaam, osteospermum en impatiens men. Royal Van Zanten opereert voortaan te stoppen zodat de focus bij Van Zanten Huisstijl vanuit vijf divisies: Van Zanten Research, Cuttings op snijchrysant, potchrysant, Bij een nieuwe naam hoort ook een Van Zanten Cuttings B.V. (Van Zanten Chrymultiflora, aster en celosia gelegd kan nieuwe huisstijl. De drie symbolen in santhemum B.V., Van Zanten Middelburg worden. Hiermee doet Royal Van Zanten het nieuwe logo van Royal Van Zanten B.V., Van Zanten Specialties B.V. en Klaas recht aan haar strategie, het willen leveren staan resepectievelijk voor Visser International B.V.), Van Zanten van exclusief plantmateriaal aan professiontwikkeling, groei en bloei. Het eerste Flowerbulbs B.V. (Van Zanten Flowerbulbs onele telers. Dit doel is binnen Van Zanten symbool kan geassocieerd worden met B.V., PhytoNova Flowerbulbs B.V., Trior Cuttings nog niet bereikt, maar hier komt de bollen, het tweede symbool met Lelie B.V. en Driehuizen Export B.V. ), Van op 17 maart 2006 verandering in. Op die stekken/planten en het derde symbool Zanten Plants B.V. (Van Staaveren B.V., Van dag wordt het bedrijf Sunfield Beheer in met bloemen. Zanten Alstroemeria B.V. en Van Zanten Valkenburg (Zuid-Holland) overgenomen. Gerbera B.V.) en Van Zanten FlowerconDoor deze overname worden vanaf heden cepts B.V. (Van Staaveren Bloemenexport). de door CBA en Cleangro ontwikkelde rassen exclusief door VZC op de markt Niet alleen de organisatie wordt eenvougebracht. diger, ook het werk wordt eenvoudiger en efficiënter. Er is een machine ontwikkeld Eind juni 2006 wordt in Hillegom bij Van waarmee het mogelijk is zieke bloembolZanten Flowerbulbs het startsein gegeven len uit te sorteren. De machine is vooral voor fase 1 van een bouwproject: slopen geschikt voor het uitsorteren van tulpenen bouwklaar maken. Op 4 septembollen die door fusarium zijn aangetast ber 2007 wordt de eerste paal geslagen en voor hyacintenbollen die door ‘wit waarmee de exporthal en verwerkingssnot’ zijn aangetast. Er wordt gebruik gemaakt van zogenaamde ruimte uitgebreid worden. Er wordt 5000m2 bijgebouwd, waarvan een groot deel uit koelen vriescellen bestaat, een spoelerij ‘zachte’ röntgenstralen, met een zeer lage intensiteit. waardoor Van Zanten Flowerbulbs bijna alle bollen zelf kan spoelen, grondbunkers, nieuwe kantoren en een nieuwe kantine. Van De grote reorganisatie die eind 2001 is ingezet, heeft een aantal Zanten Plants bouwt ondertussen verder in Colombia. Begin 2008 gevolgen. Begin 2002 wordt Frans Plevier als Algemeen Directeur van Royal Van Zanten opgevolgd door Arie Veldhuyzen van Zanten. Eind 2002 wordt besloten dat de productie-activiteiten rond gerbera midden 2003 beëindigd zullen worden. Daarnaast worden alle activiteiten rondom cyclaam en begonia in Aalsmeer gestopt. Er wordt gewerkt aan een project met als doel het voorzetten van de bewortelingsactiviteiten begonia in Maasdijk. The story continues In 2005 neemt Royal Van Zanten de resterende aandelen over in het chrysantenveredelingsbedrijf Cleangro. Hiermee zijn ze volledig eigenaar van het bedrijf geworden. In Oeganda gaat het ook goed. Royal Van Zanten Ltd. wint de tweede prijs bij de President’s Export Awards. Reden voor de toekenning van deze tweede prijs is het feit dat ze ondanks het verlies van zes kassen in 2003 door een storm alles weer hebben bijgebouwd en weer op volle toeren draaien.

De eerste paal voor de nieuwbouw bij Van Zanten Flowerbulbs wordt geslagen (4 september 2007).


Anno 2010 ziet Van Zanten Flowerbulbs ontwikkelingen in nieuwe afzetgebieden. Landen zoals Mexico, Spanje, Portugal, Sri Lanka en Colombia komen in beeld waardoor onze rassen straks nog verder de wereld in gaan. Van Zanten Cuttings zit ondertussen ook niet stil. De productie van stekken wordt verplaatst van Kenia naar Oeganda. Naast de huidige farm, Mukono, wordt een tweede productielocatie gebouwd: Wakiso.

Het nieuwe complex van Van Zanten Flowerbulbs

wordt daar de showkas ‘Vitrina’ geopend. Deze showkas is enerzijds bedoeld om onze soorten aan de Colombiaanse kwekers te laten zien in de eigen omgeving. Anderzijds geeft het inzicht in de wijze waarop de rassen zich ontwikkelen in de specifieke klimatologische omstandigheden van dit teeltgebied. Ook in Nederland zit Van Zanten Plants niet stil. In september 2009 wordt er een veredelingsproces opgestart voor bouvardia na overname van alle bouvardia-activiteiten van Bouvardiakwekerij John de Jong. Nieuwe rassen van dit nicheproduct blijken veel beter houdbaar te zijn en met dit gegeven probeert Van Zanten Plants bouvardia een nieuw plekje te geven bij de bloemisten, en met succes!

Tot besluit We kunnen terugkijken op 150 jaar geschiedenis met veel ups en downs, waar we als Royal Van Zanten trots op mogen zijn. Alle divisies hebben hun draai gevonden, onze gewassen zijn stevig gevestigd en we blijven werken aan kwantiteit en kwaliteit. Begin 2011 heeft de Commissaris van de Koningin laten weten dat Royal Van Zanten het predicaat ‘Koninklijk’ ook de komende 25 jaar mag blijven voeren. We voldoen nog steeds aan de gestelde eisen en zien de komende 25 jaar met vertrouwen tegemoet! Rosanne van Staalduinen


Alstroemeria voor de hele wereld Alyna

Een wereldras! In spreektaal wordt daar – door ons of door onze klanten – mee bedoeld dat het een geweldig ras is. En daar hebben we er een paar van gehad. Letterlijk! Rebecca, Virginia, Sacha, Victoria en Senna.

Sylvan

Cadizz

Reno

Rassen die we in meer dan 48 landen hebben verkocht aan onze klanten. Succes voor ons, maar ook voor onze klanten. En daar willen we er meer van natuurlijk. Naast een beetje geluk is dat een kwestie van noest doorwerken in een richting waarvan we verwachten dat de markt er behoefte aan heeft. Voor bloemen zijn in de eerste plaats de uiterlijke kenmerken van belang, zoals de kleur, de vorm of de bloemgrootte. Daarnaast zijn de eigenschappen die het mogelijk maken de bloemen tegen een aanvaardbare kostprijs te produceren van belang. Als alles op zijn plaats valt dan heb je een wereldras, letterlijk en figuurlijk. De ervaringen hebben ons geleerd dat lang niet alle rassen voldoen. Regionale verschillen in de teeltomstandigheden of de marktsituatie kunnen ertoe leiden dat nieuwe rassen wel succesvol zijn in bijvoorbeeld Japan maar niet in Colombia. Ik noem deze landen, omdat zij naast de Nederlandse markt onze belangrijkste afzetmarkten zijn. In ons veredelingswerk gaan we ervan uit dat er in die hoofdmarkten andere eisen gesteld kunnen worden aan rassen. De basis van ons veredelingswerk ligt in Nederland. Onze Nederlandse teeltcondities verschaffen in de verschillende seizoenen een grote variatie in lichtintensiteit, temperatuur en luchtvochtigheid. Daarom worden kruisingswerkzaamheden en de eerste selecties in Nederland gedaan. Maar al snel daarna wordt plantmateriaal overgebracht naar een andere testlocatie. Daar zijn de omstandigheden anders en kunnen we in een vroeg stadium de geschiktheid van onze eerste selecties verder testen.

Royal Van Zanten introduceert dit jaar vijf nieuwe rassen

Medina

In het derde selectiejaar gaan we nog een stap verder de wereld in. In onze hoofdmarkten Japan en Colombia hebben we de mogelijkheid om de rassen verder te testen op teelteigenschappen. De informatie die we daaruit krijgen is vaak een bevestiging van onze verwachtingen, maar zekerheid is belangrijk. Het planten van een verkeerd ras kost een kweker tegenwoordig simpelweg te veel geld. Bij het selectieproces betrekken we graag onze klanten. Jaarlijks presenteren wij zo’n twintig nominees aan onze klant. Dit zijn selecties die nog een tot twee jaar voor introductie zitten. Door dit goed te volgen zijn we in staat om op het moment van introductie met een behoorlijke zekerheid in te schatten hoe een ras op een bepaalde locatie zal groeien. Dit geeft inzicht in de afzetkansen van de nieuwe selecties, maar ook belangrijke informatie voor de verdere richting van onze veredeling. Onze werkwijze in selectie komt niet zomaar uit de lucht vallen. Om selectiewerk op afstand te kunnen doen, moet je kunnen bouwen op de mensen die dat ter plekke uitvoeren. Royal Van Zanten is in de gelukkige positie dat we in Japan en Colombia enthousiaste mensen hebben kunnen vinden die ons faciliteren en het werk uitvoeren. Het zou dan ook zomaar kunnen gebeuren dat er een wereldras ontstaat dankzij de samenwerking van en met mensen in de gehele wereld. André Vreugdenhil


Nieuw:

Princess Lilies® “Amina®” Het merk Princess Lilies® heeft zich wereldwijd gevestigd als marktleider in de kuip-alstroemeria. Princess Lilies® zijn geschikt voor teelt in potten van 15 tot 25 cm. Naast de veelheid aan grote bloemen is de unieke doorbloei kenmerkend; ze bloeien van voorjaar tot vorst. In gebieden met matige vorst komt de plant na de winter weer terug. In 2011 heeft Amina® het assortiment Princess Lilies® in oranje sterk verbeterd. De onderscheidende waarde van Amina® is de korte teeltduur en dus vroege bloei. Je wint hierbij drie weken ten opzichte van het gevestigde ras Isabella®. Hierdoor bespaart de kweker op teeltkosten en kan hij bovendien profiteren van betere prijzen in het vroege voorjaar. Amina

Aster: op zoek naar een troonopvolger In 1987 is Royal Van Zanten in Hillegom gestart met proeven met het gewas aster. In 1989 is het gewas naar de locatie Paradijsweg in Ter Aar gegaan. In het begin werd in de veredeling gekeken naar Asters die goed toepasbaar zijn in de snijteelt. In de jaren die volgden werd ook gestart met de veredeling van de teelt voor potten. Het gewas is in 1994 naar de Rijshornstraat 205 in Rijsenhout verhuisd, waar het nu zijn vaste plekje heeft. In de veredeling zijn wij nu series aan het ontwikkelen voor de teelt voor potten. We beschikken in ons huidige assortiment over twee series: de Crown® en de Tiara serie. Beide series zijn enkelbloemige Asters bestaande uit vijf soorten in diverse kleuren.

kas met asters

De wensen van de consument veranderen door de jaren heen en tegenwoordig volgen deze veranderingen elkaar steeds sneller op. De kunst van succesvolle veredeling is om hier tijdig op in te springen. Dit betekent een omslag in de veredelingsvisie van Aster. Daarom zijn wij naast onze enkelbloemige series ook bezig om gevuldbloemige Asters te ontwikkelen. Veredeling is echter een tijdrovende klus! Kruisingen maken, zaailingen selecteren en klonen beoordelen om vervolgens enkele veelbelovende nummers bij goede telers in proeven te zetten. Het wachten is nu op een eigen “koninklijke” gevuldbloemige serie! Carla Beers


Bouvardia ‘make every moment special’ Bouvardia maakt nu al weer ruim twee jaar deel uit van ons assortiment. Het is onze doelstelling om het product geleidelijk uit te laten breiden. ‘Die uitbreiding doen we met een gedegen beleid’, aldus André Vreugdenhil, commercieel manager bij Van Zanten Plants. ‘We willen bouvardia verantwoord laten groeien tot een groter product, gestaag en mede afhankelijk van hoe de markt reageert. Bovendien doen we samen met de kwekers veel aan marketing richting de groothandel en detaillist. Zo is het mogelijk om van bouvardia een sterker en groter product te maken.’ En dat lukt! In 2011 is de aanvoer van bouvardia met 26% gestegen, terwijl de middenprijs

eveneens met twee cent steeg tot 34 cent. De telers zijn tevreden, al is de markt volgens teler Jaap Vreeken, van Vreeken Sierteelt in Rijsenhout, snel overvoerd. ‘Gelukkig houdt Royal Van Zanten daar wel rekening mee. Gezamenlijk hebben we er hard aan getrokken om bouvardia onder de aandacht te brengen van groothandel en detaillist.’ Kansen Als eerste heeft Royal Van Zanten uitgezocht wat het imago van de bouvardia was bij bloemisten. Hieruit bleek dat de bloemist bouvardia vrij duur en matig houdbaar vond. Dit is echter verleden tijd. Het assortiment is verbeterd en de teeltomstandigheden ook. ‘Hier lag een kans’, aldus André, ‘als de bloemisten immers zouden weten dat bouvardia langer houdbaar is, dan zouden ze vast en zeker bereid zijn om te betalen voor dit exclusieve product.’ Want ook dat imago heeft bouvardia: exclusief. Daarom willen we de bloemist de boodschap meegeven dat bouvardia geschikt is voor elk moment: ‘make every moment special.’ Deze boodschap is gekoppeld aan een exclusief logo dat alle kwekers gebruiken op de hoes van de bloemen. Samenwerking Bij ongeveer 75 verschillende cash-and-carry’s in Duitsland, Engeland en Frankrijk hebben we mooie presentaties met bouvardia gehouden. De bloemisten kregen een flyer mee en een speciaal bouvardiamesje, om de bloemen goed mee af te snijden. De grootste actie was samen met exporteur FleuraMetz georganiseerd. ‘Samenwerken

is het sleutelwoord in de promotie van bouvardia’, aldus André. ‘Als je promotie goed aan distributie koppelt, dan creëer je daadwerkelijk extra afzet’. Ook voor de Nederlandse bloemist waren er acties. Zo hadden we een stand op de beurs Floral Movement waar ongeveer 800 bloemisten op af zijn gekomen. En natuurlijk heeft onze bouvardia ook aandacht gekregen op de Keukenhof. Met de huisstijl van bouvardia hebben we hoge ogen gegooid bij de media. Zo zijn er redactionele artikelen over bouvardia verschenen in Bloem en Blad, Sierteelt Marketing, FloraCulture, op Hortinews en in het Duitse vakblad Florieren!. In oktober 2011 hebben we deelgenomen aan het FloraHolland Bleiswijk-event gericht op bloemisten. Ook hier hebben we bloemisten bereid gevonden om bouvardia te proberen. Tijdens twee leerzame avonden kwamen we te weten wat de bloemist en daarmee de consument wil. Digitaal Met bouvardia maken we ook grote stappen op de digitale snelweg. Via een QR-code kun je terecht op de mobiele website. Daarnaast zijn we actief met social media. Op ons Twitteraccount @bouvardias hebben we ondertussen al 300 volgers, waaronder veel bloemisten en exporteurs. Verder is onze website gericht op bloemisten: www.bouvardia.nl. Karin van den Berg


Na vijf jaar maakte ik de overstap naar VZC. Dit keer was de overgang wat minder groot, dacht ik, omdat ik in mijn jaren bij VZP inmiddels heel wat collega’s van VZC had

‘Heb ik even mazzel dat VZC een paar keer per jaar een bloeiproef heeft.’ In de uren die daarop volgden, ontmoette ik vele collega’s van Van Zanten Plants, Van Zanten Cuttings (VZC) en Van Zanten Flowerbulbs (VZF), waardoor ik al snel niet meer wist wie nou mijn ‘eigen’ collega’s van VZP waren. Ook werd in sneltreinvaart verteld wie onze toeleveranciers, klanten en concurrenten waren en kreeg ik te horen dat CBA en Cleangro die in de stand tegenover ons stonden, bij ons hoorden, maar toch ook weer niet. Ik geloof niet dat ik het destijds helemaal kon volgen… Zelf was ik vooral blij dat ik na een rondje over de Horti Fair onze eigen stand wist terug te vinden en hier en daar een collega herkende. Terug op kantoor ging het de rest van de week verder met voorstellen aan collega’s, agenten en was er elke dag wel iets lekkers te eten.“Zo gaat het er hier normaal niet aan toe hoor!” werd me verzekerd door de

leren kennen. De producten en processen bleken echter totaal verschillend aan die van VZP te zijn. Daarnaast werkte ik nu ineens bij een bedrijf waar een soort ‘HEMAbel’ of zoemer gaat als de pauze begint. Ik moest er dit keer een paar maanden op wachten, maar toen brak weer de Horti Fair week aan. Tot mijn grote opluchting staat deze week bij VZC ook in het teken van klanten, een mooi en gezellig aangekleed bedrijf en…lekker eten! Heb ik even mazzel dat VZC een paar keer per jaar een bloeiproef heeft en Pot & Bedding de Surprising Potplants week in juni! Het klopt dus helemaal wat Jan van der Meij me vertelde op één van mijn eerste werkdagen bij VZC: ‘Never a dull moment at Van Zanten Cuttings!’. Yvonne Slingerland

Yvonne Slingerland -

dames van de boekhouding. Toch herinner ik me de eerste werkweek nog als druk, maar gezellig en met lekker eten. In de jaren die volgden bij VZP keek ik altijd met plezier uit naar de Horti Fair week. De eerste jaren hadden we nog een stand op de Horti Fair, maar toen dat verdween, werd de huisshow uitgebreid, waardoor we de sfeer van de Horti Fair binnenshuis haalden. De drukte, de gezelligheid en het eten was er elk jaar weer.

Controller

Op het moment dat ik dit stukje voor de jubileumeditie van De Band schrijf, is het precies negen jaar geleden dat ik het kantoor aan de Lavendelweg binnenstapte als de nieuwe controller van Van Zanten Plants (VZP). Wat ik destijds niet wist, is dat de eerste week van november de Horti Fair week is. Het bedrijf was daarom mooi aangekleed en op mijn eerste werkdag was er direct taart vanwege een gewonnen prijs bij de VKC keuring. De tweede dag was het volgens de toenmalige directeur van VZP, Chris Hoogendoorn, tijd voor een bezoek aan de Horti Fair. “Dan leer je meteen wat over Royal Van Zanten en de branche” was zijn uitleg.


diep paarse kleur, zijn zeer lange bloeiperiode en zijn lange houdbaarheid, heeft het ras zich de laatste jaren in de markt gevestigd als een kwalitatief goed product. “Deep Purple® – Beautiful Gift” Het nieuwe concept Deep Purple® is ontstaan uit de drie speerpunten; verbeterde naamgeving, toepasbaarheid voor de consument en cadeauwaarde meegeven. De toepasbaarheid en cadeauwaarde werden verwerkt in de ontwikkeling van een exclusieve hoes en een 4-pack box. Op de hoes zijn naast een close-up foto van Deep Purple® ook twee sfeerfoto’s geplaatst zodat de consument direct inspiratie op kan doen. De 4-pack box, ook voorzien van sfeerbeelden ter inspiratie, is een ideaal cadeau om in het voorjaar cadeau te doen. Om Deep Purple® een totaalverhaal mee te geven hebben we naast de product hoezen, dozen en labels ook een website en QR-code ontwikkeld. Via de QR code komt de consument op een speciaal voor de mobiele telefoon ingerichte website terecht met verzorgingstips en toepassingsmogelijkheden. Op de website www. purple-celosia.com kan de consument ook het verhaal achter de celosia lezen en het verhaal van onze telers. Halverwege de jaren negentig is Royal Van Zanten begonnen met de verkoop van celosiastekken. In de beginjaren lag de focus voornamelijk op de snijteelt, maar gaandeweg is de focus verschoven naar de potteelt. Anno 2000 heeft Van Zanten Cuttings een begin gemaakt met de veredeling van celosia aan de Lavendelweg in Rijsenhout. Enkele jaren later is het gewas naar Hillegom verhuisd om vervolgens via een omweg weer in Rijsenhout te belanden, bij P&B op de Rijshornstraat 205. Van oorsprong komt de celosia uit de tropische gedeelten van ZuidAmerika, Afrika en Azië. Er is veel diversiteit in het gewas. Naast de verschillende bloemtypen zoals de plumosa (pluim), spicata (aar) en cristata (kam) is er ook verschil tussen een celosia geproduceerd uit stek of uit zaad. Wij produceren onbewortelde en bewortelde stekken voor de teler. Momenteel is de veredeling bezig om het assortiment van celosia verder te ontwikkelen. Het huidige assortiment bestaat uit celosia Deep Purple® (Dark Caracas), Bolivar, Maripa, Flame en Robina. Komend jaar komt hier de nieuwe serie Hot Topic® bij. Dit is een cristata serie bestaande uit drie kleuren: roze, geel en paars. In 2012 zal de serie voor het eerst geïntroduceerd worden na een langdurige testfase bij onze klant Ammerlaan-Sosef. “Onbekend maakt onbemind” Van Zanten Cuttings heeft in 2009 een consumentenonderzoek laten uitvoeren. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat men celosia vaak nog nooit had gezien en er dus totaal onbekend mee was. Bij het zien van het product werden de consumenten wel enthousiast door de zeer felle kleuren en aparte bloemvormen. Naar aanleiding van dit consumentenonderzoek is Van Zanten Cuttings vorig jaar met telers Ammerlaan-Sosef en WPK om tafel gaan zitten om samen meer naamsbekendheid te genereren voor het product celosia, te beginnen met het ras Deep Purple®. Dit is ons grootste ras binnen het celosia assortiment. Door zijn bijzondere

Aankomend seizoen wordt het nieuwe concept gelanceerd om de handel en de consument meer te interesseren en verleiden voor onze mooie celosia. Ben je al nieuwsgierig geworden? Neem dan alvast een kijkje op de website of scan de QR code en bekijk de mobiele website! Isabel Groot


hangen de bomen iets over de weg en ik hield geen rekening met de hoogte van de auto. Dat ging uiteindelijk ten koste van een deel van de laadbak. Na zoveel pech dacht ik wel ontslagen te worden, maar gelukkig werd het allemaal sportief opgevat. Maar het werd wel duidelijk dat het vak vrachtwagenchauffeur niet mijn roeping was. Ik ben toen tijdelijk in de kas gaan werken. Met de hand kisten rapen, moeren planten enzovoort. Uiteindelijk ben ik op de expeditie als klaarzetter/ritplanner beland en daar werk ik nog steeds met veel plezier.

Mark Messemaker -

Ik ben op 3 mei 1993 begonnen als vrachtwagenchauffeur bij Van der Meij. Dit was het enige bedrijf dat het aandurfde om een chauffeur zonder enige ervaring aan te stellen en dat hebben ze geweten ook. Op mijn eerste dag reed ik een auto echt letterlijk plat. Deze was van een werknemer van Nico Kiep, een klant van ons. Twee dagen later moest ik met spoed iets bezorgen. Ik vergat bij de uitgang van ons bedrijf naar links te kijken en prompt reed ik een collega (Abdullah) in zijn auto aan. En alsof dat nog niet genoeg was, ging het op het eind van mijn eerste werkweek weer mis. Ik wilde met een kortere route door Wassenaar de files op de Rijksstraatweg ontwijken. Daar

Expeditie

‘Het werd duidelijk dat het vak vrachtwagen chauffeur niet mijn roeping was.’

Mark Messemaker

Artistieke potchrysanten Bij de start van de chrysantenactiviteiten in 1959 was Royal Van Zanten de eerste, maar ook vele jaren de enige die de verkoop van potchrysanten in haar programma opnam. Tientallen kwekers maakten een goed rendement in deze teelt. Eigen rassen waren niet beschikbaar, maar het assortiment van Yoder (Amerika) en Frampton (Engeland) werden ons ter vermeerdering aangeboden. Vanaf eind jaren ‘80 is een samenwerking gestart in de veredeling van potchrysanten met Cleangro UK (Time rassen), welk bedrijf Royal Van Zanten later heeft overgenomen. Royal Van Zanten was tevens mede-eigenaar van het succesvolle breedingsbedrijf CBA in Rijsenhout en in 1995 is ook CBA met de breeding van potchrysanten begonnen (Mount® Rassen). In 2011 zijn beide veredelingsprogramma’s samen gevoegd bij Van Zanten Cuttings in Rijsenhout. Al vanaf 1959 is de potchrysant dus een belangrijk artikel in ons assortiment en nog steeds zijn wij de belangrijkste leverancier van nieuwe rassen met de grootste stekomzet. Het aantal telers is wel sterk verminderd, maar het totale aantal geteelde potten is gestegen.

De commerciële stekproductie vond vanaf de jaren ‘60 plaats in Zuid-Italië. Dit vindt nu, na een aantal productiejaren in Brazilië, plaats in Oeganda. Onze stekken onderscheiden zich door een hoge mate van uniformiteit en sterke groeikracht. In de totale wereldmarkt is een groeiende vraag naar gevuld bloemige rassen, met name in USA en Oost-Europa. Daarnaast proberen wij als Royal Van Zanten steeds nieuwe bloemtypes en sprekende kleurcombinaties te ontwikkelen om van een “gewone” potchrysant toch een bijzonder product, met een bredere gebruikswaarde te maken. Door het ontwikkelen van “specialties” naast de gangbare productierassen hoopt Royal Van Zanten te kunnen bijdragen aan een beter rendement voor onze klanten. Voorbeelden zijn de “Artistic” rassen zoals Artistic® Kane, Artistic® Otazu, Artistic® Spiderman en Artistic® Spiderwoman. Ook in 2012 laten we van ons horen met de introductie van Pura Vida® en Brasil!®. Wim van der Meer


Ontwikkelingen in de chrysantenteelt Er hebben de afgelopen dertig jaar veel ontwikkelingen plaatsgevonden in de chrysantenteelt. Ik, als oud-teler, heb deze ontwikkelingen van dichtbij meegemaakt. Begin jaren ’80 vindt er een omschakeling plaats van los beworteld naar de perspot. Dit geeft de teelt een versnelling van ongeveer vier à vijf dagen. In deze periode is het assortiment veel minder breed dan nu en wordt vooral het soort ‘Spider’ geteeld. De takproductie ligt op ongeveer 130 stuks/m2. In de jaren daarna wordt het assortiment steeds uitgebreider. De focus ligt hierbij vooral op de takpro ductie/m2. Eind jaren ’80 wordt voor het eerst assimilatiebelichting op verschillende bedrijven gehangen. Er zijn felle discussies over de (financiële) rentabiliteit van dit type belichting. In de winter kan men alleen witte en gele soorten telen zonder assimilatiebelichting, wat de variëteit in het aanbod erg klein maakt. Daarom wordt, ondanks de discussies, toch steeds meer assimilatiebelichting aangelegd. Het soort Reagan, dat in deze periode in opmars is, groeit met deze belichting erg goed.

In de jaren negentig vinden grote ontwikke lingen plaats. De santini’s worden geïntroduceerd, en de schaalvergroting zet door om de kostprijs per tak te verlagen. De hijsverwarming is niet meer weg te denken en er wordt een chrysantenknipper en een oogstband voor onder het betonpad ontwikkeld. De belichtingniveaus worden behoorlijk verhoogd, men gaat telen onder 3500 lux/m2. De takproductie stijgt met dit vermogen van 200 tak/m2 naar 250 tak/m2. Vanaf 2001 worden het moeilijkere tijden. De opbrengsten staan flink onder druk. Met name door de constante schaalvergroting en het hoge belichtingsniveau stijgt de productie aanzienlijk. Het assortiment speelt een steeds belangrijkere rol binnen de sector. Er gaan zelfs bedrijven failliet omdat ze een keuze hebben gemaakt voor een verkeerd soort, terwijl andere bedrijven de uitbreidingen doorzetten. De takproductie stijgt naar 300 tak/m2. In 2003 ontstaat er een nieuwe markt binnen de sector; ondernemers kunnen stroom verkopen die zij met een WKK opwekken.

fronten kosten bespaard moeten worden. Arbeids- en energiekosten hebben een groot aandeel in de kostprijs van de chrysant. Beide kosten zullen de komende jaren blijven stijgen. Energiebesparing is niet eenvoudig te realiseren. Ondernemers zullen op zoek moeten gaan naar andere vormen voor de opwekking van energie, zoals windenergie. De hoesmachine is op het moment volop in ontwikkeling. Samen met de plantrobot zullen deze innovaties de arbeidskosten moeten drukken. Eén van de nieuwste ontwikkelingen is ‘Tracking and Tracing’. Takproductie/m2 wordt in de toekomst minder belangrijk, de focus zal steeds vaker op het eindproduct worden gelegd. Als laatste zouden we als chrysantensector minder afhankelijk mogen zijn van chemische bestrijding, dus als veredeling hebben we nog veel werk te verrichten en wellicht ligt daar voor ons de toekomst. Otto van Tuijl

De toekomst De verwachting is dat de opbrengsten nauwelijks zullen stijgen, dus zal er op andere


Verkoop en marketing van snijchrysant Het ras Reagan heeft zich na de introductie in 1989 bijzonder goed ontwikkeld. In die tijd konden alle vermeerderaars dit ras verhandelen wat leidde tot een marktaandeel van 70% in het segment troschrysant. Geleidelijk kwamen er, door toenemende veredelingsactiviteiten, nieuwe rassen op de markt waardoor de drang van veredelaars/vermeerderaars, om uitsluitend eigen assortiment te verkopen, toenam. Het aandeel Reagan daalde zienderogen, de top werd bereikt in 2000. De concurrentie nam toe, de diversiteit aan rassen groeide en daarmee ook de afzetmogelijkheden van de bloemen. Door de vele kleurschakeringen en bloemvormen is de chrysant niet meer weg te denken in boeketten die wereldwijd

gemaakt en verkocht worden. Maar ook als mono bos is chrysant, mede door de goede houdbaarheid, een geliefd product bij de consument. Naast de ontwikkelingen in het assortiment, heeft de afzet van Nederlandse bloemen richting Oost-Europa een enorme vlucht genomen. Rusland is een van de belangrijkste afnemers van chrysanten. De grote vraag naar bloemen kort voor de eerste schooldag en Internationale Vrouwendag hebben een sterk prijsopdrijvend effect op de veiling. Na Duitsland is Engeland de grootste afnemer van de Nederlandse chrysant. Telers kiezen steeds bewuster een assortiment dat aansluit bij de markt of het marktsegment dat ze willen beleveren. Daar werd tien jaar geleden nog nauwelijks aan gedacht. Nu wel en dat maakt ons vak zo

boeiend. Het begint al met de keuzes die veredelaars in hun kruisingsprogramma maken, vervolgens de selecties die hieruit volgen en het daarop volgende proeftraject bij Van Zanten Cuttings (VZC) in Valkenburg. In een vroeg stadium moet al nagedacht worden hoe een ras in de markt gezet zal worden, we noemen dat positionering. Marktanalyses en een goed doordacht introductieprogramma vormen een belangrijke basis voor het welslagen van een nieuw ras in de markt. De laatste jaren heeft VZC succes weten te boeken met introducties zoals Spinner, Saba, Robijn, Papaya, Airco en Haydar. Recentelijk zijn daar de rassen Gabbana en Bonita® bijgekomen. Alle rassen worden ruimschoots ondersteund door sprankelende promotiecampagnes in binnen- en buitenland. Bram Vos


Freesia bij Van Zanten Plants?! In de titel zit een tegenstelling van jewelste. Van Zanten Plants (VZP) ‘doet’ planten. Alstroemeria, Princess Lilies®, statice en bouvardia waarvan uitgangsmateriaal als levende plant geleverd wordt. Freesia wordt geleverd als knollen dus je zou verwachten dat die bij Van Zanten Flowerbulbs in het pakket zitten. Nee dus. De roots van freesia bij VZP zijn te vinden bij Van Staaveren. Met Wulfinghoff, Penning, en Van den Arend/ Van den Bos was Van Staaveren zeer actief in de veredeling en als handelsbedrijf bij de verkoop van knollen in Nederland en in het buitenland. Bij de fusie van Van Zanten met Van Staaveren is dus ook freesia in het pakket gebleven. De situatie in freesialand is de laatste tien jaar sterk veranderd. De freesiatelers in Nederland zijn veel gespecialiseerder geworden De bedrijven zijn groter en met grondkoeling en belichting wordt jaarrond geproduceerd. Waar de veredelaars aanvankelijk een belangrijk deel van het plantmateriaal leverden, zorgen de grotere teeltbedrijven nu vooral voor hun eigen plantmateriaal. Daardoor staan de prijzen van plantmateriaal permanent onder druk. Veredelaars zijn dan ook meer in de rol van leverancier van rassen terechtgekomen.

landen in, omdat er veel veredeld is op zomerbloei. In de knollenteelt en preparatie is Van den Bos Freesia de marktleider. Omdat 1 + 1 = 2, zijn Van Zanten Plants en Van den Bos Freesia twee jaar geleden een samenwerking aangegaan. Van den Bos heeft daarin de verantwoordelijkheid voor het produceren, prepareren en vermarkten van het hele rassenpakket van beide bedrijven. Van Zanten heeft veel expertise in de veredeling. Die kennis en ervaring is gebundeld met de know how van Van den Bos en sinds kort is er één veredelingsprogramma bij Van Zanten Plants. De combinatie van productieve rassen en zware kwaliteit bloemen moet resulteren in een nieuwe generatie rassen waarmee we in samenwerking met Van den Bos een voorsprong op de concurrentie kunnen nemen. André Vreugdenhil

Van Zanten Plants als veredelaar beschikt over een goed assortiment freesia dat zich onderscheidt op kwaliteit van de bloemen. Vooral de dubbelbloemige witte Versailles is een top ras en in dubbelbloemig geel is Soleil onderweg naar de top vijf. Het Van Zanten assortiment neemt ook een stevige positie in warmere

Veredelen ofwel: de kunst van het weggooien Veredelen is een vak apart. Al tijdens de eerste colleges veredeling in Wageningen is mij geleerd dat veredelen de kunst van het weggooien is. En inderdaad…. In ieder gewas, in iedere selectieronde moet de veredelaar ruim 90% van de selecties in de container gooien. Goed veredelen is daarom een zaak van slim weggooien. In het verleden moesten veredelaars de gegevens over de selecties onthouden of noteren in notitieblokjes. Tegenwoordig kunnen we slimmer werken door veel meer waarnemingen vast te leggen en te ordenen in onze database. In de toekomst zullen wij niet alleen slimmer kunnen weggooien, maar ook slimmer kunnen kruisen. Verder zullen we steeds meer nieuwe methodes, zoals (indirecte) ziektetoetsen, DNA-merkertechnieken en biochemische detectiemethoden kunnen gaan inzetten om alleen de allerbeste rassen te selecteren! Heleen Bastiaanssen


Aart van Voorst -

Veredelaar

‘In 25 jaar tijd is toch heel veel veranderd’

Van Gebroeders Van Zanten naar Van Zanten Plants; dat is de periode die mijn veredelingswerk bij ons bedrijf omvat. Ik ben begonnen met de opzet van een ver edelingslaboratorium in Hillegom om de alstroemeriaveredeling op een hoger plan te brengen. Dat was in 1985. Op dat moment kon ik natuurlijk niet voorzien dat ik tegenwoordig, in dezelfde alstroemeriaveredeling, op een zeer goede manier samenwerk met mensen van de toenmalige concurrentie: Van Staaveren en PhytoNova. Bladerend in het jubileumboek uit 1987 viel het me op dat er in 25 jaar toch wel veel veranderd is. Qua mensen, outillage en structuur.

Aan de andere kant blijft een belangrijke activiteit, die altijd een pijler van het bedrijf is geweest, intact, sterker nog deze is tegenwoordig tot kernactiviteit aangewezen: veredeling. Om tot deze strategie te komen is er het één en ander op bestuursniveau en personeelsgebied gebeurd, maar als veredelaar kan ik alleen maar instemmen met deze koers. Het team van veredelaars van Van Zanten Cuttings, Van Zanten Flowerbulbs en Van Zanten Plants, kortom van Royal Van Zanten, zal er alles aan doen om ons bedrijf ook een zonnige toekomst te geven. Aart van Voorst

Een aantal jaren na de overname van Van Staaveren door Royal Van Zanten ben ik in 1999 bij Van Zanten Holding B.V. gaan werken in Hillegom, later in Rijsenhout. In eerste instantie voor het kwekersrecht, maar al snel kwamen daar allerlei andere taken bij die ik in het verleden ook al had gehad, zoals wagenpark, telefonie, verzekeringen, reizen etc. Het kwekersrecht heeft in al die jaren een grote vlucht genomen bij Royal Van Zanten en er wordt voor vele nieuwe rassen wereldwijd kwekersrecht aangevraagd. In Zuid-Amerikaanse landen vragen ze nog steeds veel papieren en certificaten, het liefst met stempels en zegels. Maar Europees kwekersrecht kunnen we nu al online aanvragen voor veel van onze rassen. Al met al heb ik in die 25 jaar een hele reeks ontwikkelingen mogen meemaken in het verbeteren van het kwekersrecht wereldwijd en mogen ervaren dat Royal Van Zanten veel gebruik kan maken van dat kwekersrecht met al onze mooie nieuwe rassen. Lia Gardenier – van Andel

L ia G ardenier - van Andel -

In 1984 ben ik in dienst gekomen bij Van Staaveren B.V. na het afronden van mijn studie Rechten aan de VU in Amsterdam. Het kwekersrecht stond toen nog in de kinderschoenen en de verwachtingen waren dat kwekersrecht een belangrijk IE (Intellectueel Eigendom) recht zou gaan worden voor de sierteelt en daarom werd ik aangenomen om me daarin te gaan specialiseren. Al snel werd het oude kantoor aan de Hornweg in Aalsmeer verlaten voor een nieuw kantoor aan de Legmeerdijk naast de toenmalige VBA in Aalsmeer. De kwekersrecht wetgeving was volop in beweging. Uiteindelijk werd er een enorme verbetering voor de veredelaars bereikt met het UPOV verdrag van 1991, waar ook de Nederlandse wetgeving op werd aangepast. Maar parallel hieraan kwam het Europese kwekersrecht en waren we nog gelukkiger. Het aanvragen van kwekersrecht is een secuur werk en gaat met veel formulieren gepaard. Zijn we begonnen met typemachine, later werd overgegaan naar formulieren die digitaal worden ingevuld.

Kwekersrecht

‘Europees kwekersrecht kunnen we nu al online aanvragen.’


Van de lelie als cultuurgewas kende men in ons land tot de middeleeuwen slechts één soort, de Madonna lelie (Lilium candidum). Haar spierwitte geurende bloemen staan symbool voor reinheid, maagdelijkheid en kuisheid. Een afbeelding van Lilium candidum komt reeds voor op een vaas uit de 17e eeuw voor Christus en ook Griekse en Romeinse schrijvers verhalen al over haar schoonheid. Vanaf de 16e eeuw werden er steeds meer ‘wilde’ leliesoorten in cultuur gebracht. Door onderling kruisen of zelfbestuiving weet men na 1600 steeds meer nieuwe variëteiten uit zaad te winnen. De tijd van 1600 tot 1850 zou men de eerste kweekperiode van de Nederlandse lelies kunnen noemen. De tweede periode van 1850 tot ongeveer 1900 ving aan met de invoer van nieuwe lelies uit Japan door de Duitse arts en natuuronderzoeker Von Siebold. De belangrijkste die hij invoerde was Lilium speciosum. Deze nieuwe aanwinst bracht de mensen in extase. Men bood tot 2.000 gulden voor één grote bol. De goudbandlelie (Lilium auratum) bloeide in 1863 voor het eerst in Nederland. Het was voor het publiek een even grote sensatie als Lilium speciosum. Verder waren ook de volgende introducties van groot belang voor de Nederlandse

lelieteelt: Lilium tigrinum (1805), Lilium pumilum (1810), Lilium longiflorum (1819), Lilium henryi (1899) en Lilium regale (1903). In totaal zijn er nu ongeveer tachtig wilde leliesoorten bekend, die zonder uitzondering hun herkomst vonden op het noordelijk halfrond. De belangrijkste periode voor het winnen en introduceren van nieuwe rassen is echter pas na 1940 begonnen. Vooral onze landgenoot Jan de Graaff (eigenaar van de Oregon Bulb Farms in Amerika) en de Amerikaan Leslie Woodriff hebben hiertoe veel bijgedragen. Uit enkele soorten zijn door hun baanbrekend veredelingswerk aziaat hybriden (A), trompet hybriden (T) en oriental hybriden (O) ontstaan. Samen met de longiflorums (L) vormen zij gevieren de belangrijkste hoofdgroepen in lelie. Eén van onze kruisingsdoelen is om de beste eigenschappen van deze hoofdgroepen te verenigen in onze nieuwe lelierassen. Afgesneden stijlmethode en embryocultuur maken deze zogenoemde inter-specifieke kruisingen mogelijk. De verkregen soortkruisingsproducten (OT, LA en LO) vormen heden ten dage de basis voor de moderne lelieverdeling. In de toekomst zullen we steeds meer technisch gaan veredelen. We versnellen ons veredelingsproces en creëren genetisch

meer mogelijkheden. We kunnen al ongereduceerde gameten opwekken. Ongereduceerde gameten zorgen voor meer recombinanten en daarmee voor meer genetische variatie. Met behulp van mutagenese kunnen we wellicht andere kleuren en vormen verkrijgen. En ook genetische modificatie wordt in de toekomst wellicht toepasbaar. Worden wij lelieveredelaars de toekomstige leliearchitecten? En hoe zullen onze lelies er dan uitzien? Kortom met lelie is veredelingtechnisch nog zoveel mogelijk. We staan pas aan het begin van een lelie-evolutie. Hans Middelburg

Uniek in zijn soort deze OT


Dutch Lily Days De oorsprong van het hedendaagse Van Zanten Flowerbulbs ligt in 1980. In dit jaar werd een samenwerkingsverband gevormd tussen Gebroeders de Vries, Van Zanten en Bischoff Tulleken onder de naam Triorlelie BV. In 1989 gingen Gebr. de Vries (kwekerij en veredeling) en Van Zanten (handel) samen verder om in 1999 alle activiteiten onder te brengen in Van Zanten Flowerbulbs. De leliebollenkwekerij besloeg op dat moment een oppervlakte van ongeveer 25 hectare. De teelt bestond toen al grotendeels uit eigen rassen. Deze lijn is tot op de dag van vandaag vastgehouden. Belangrijke pijlers zijn op dit moment: Signum, Lexus, Ravenna en Meriva. Door het mechaniseren op het gebied van planten, rooien, spoelen en verwerken heeft er in de teelt een schaalvergroting plaats kunnen vinden. De kwekerij in Nederland bedraagt op dit moment circa 90 hectare. De eisen uit de markt op het gebied van bolkwaliteit en virus zijn door de tijd heen strenger geworden, om aan deze eisen te voldoen is de structuur van werken hierop aangepast. De opkweek van plantgoed, weefselkweek en schubbollen vindt dan ook volledig in eigen beheer plaats op de eigen kwekerij in de Wouwse Plantage. De teelt van leliebollen voor de handel vindt voor een deel plaats in de eigen kwekerij, maar voor het overgrote deel bij contracttelers in Limburg, Drenthe en Frankrijk.

In 2011 zijn voor het eerst de Dutch Lily Days georganiseerd. Het evenement is georganiseerd door veertien vooraanstaande leliebedrijven, waaronder Van Zanten Flowerbulbs. Het doel van de Dutch Lily Days is om het totale lelieassortiment te laten zien aan het vakpubliek. Daarnaast kunnen de leveranciers van de bollen hun producten vergelijken met die van hun collega leveranciers. Zo kunnen ook zij in een vroeg stadium zien hoe zij presteren ten opzichte van anderen. Het sterke punt van de Dutch Lily Days is dat buitenlandse klanten meerdere bedrijfsbezoeken kunnen combineren en er een breed assortiment te bezichtigen is. Klanten uit o.a. Japan, India, Taiwan en USA hebben massaal gehoor gegeven aan dit samenwerkingsverband tussen de lelieveredelaars en de exportbedrijven.

In de toekomst zal naast het hebben van de goede rassen meer en meer de nadruk komen te liggen om virusvrije en ziekte vrije leliebollen te telen, met zo min mogelijke inzet van chemische middelen.

Door het succes van de eerste editie zullen de Dutch Lily Days ook in 2012 weer georganiseerd worden. In week 21 staan de deuren van 22 tot 25 mei weer open bij alle deelnemers. Kijk voor meer informatie op www.dutchlilydays.com.

Paul van der Wilt

Derek Stol


Introductie limonium Salt Lake® Royal Van Zanten zoekt al geruime tijd naar een limonium die goed als pot- of kuipplant te telen is. Een aantal eerdere selecties zijn vroeg in het introductieproces gesneuveld, omdat ze te snel geel blad hadden of te laat bloeiden. Deze ervaringen zijn meegenomen in de ontwikkeling van Salt Lake®. Salt Lake® is vooral geschikt om in 20 cm pot te telen. Zodra de plant genoeg ontwikkeld is en er voldoende licht is, begint de plant met het maken van bloeitakken. Onder Nederlandse omstandigheden geeft dit vanaf april een schitterende, goed verkoopbare plant.

Deze kristallen geven een wit poeder op het blad dat ook echt zout smaakt. Een ander belangrijk punt was de aantrekkingskracht op vlinder. Op basis hiervan is de naam Salt Lake® gekozen met een bijpassend label, waarop tevens twee vlinders te zien zijn. De proeven vormden de basis voor de succesvolle commercialisatie in 2011 in Nederland als ook de wereldwijde introductie. De nominatie voor de Flora Holland Glazen Tulp 2011 voor de beste introductie in de tuin categorie “tuinplanten” geeft aan dat dit geslaagd is! André Vreugdenhil

In 2010 heeft Royal Van Zanten in samenwerking met drie gerenommeerde potplantenkwekers proeven opgezet om de teelteigenschappen goed te testen. We wilden echter ook meer weten over de marktgeschiktheid. Hiertoe zijn alle planten verkocht via een filiaal van Intratuin. Intratuin is een keten van tuincentra in Nederland die de bovenkant van de markt bedient. Hieruit bleek dat de consument met name het verhaal achter de plant belangrijk vindt. En dat verhaal is er voor Salt Lake. De plant is namelijk in staat om zouten uit de grond op te nemen en dit via zoutkristallen via het blad weer af te scheiden.

Veredelen: de wet van de grote aantallen? Als veredelaar zijn we altijd op zoek naar die ene plant die overal bovenuit steekt. Als dat letterlijk bedoeld is, dan is het werk in bovenstaand veld een eitje: daar hoef je geen veredelaar voor te zijn. Maar in de praktijk is het net even anders: vind maar eens de beste rode ranonkel in dit veld! En toch hebben we het graag een beetje op deze manier. Een veredelaar kan niet zonder variatie. Als alles hetzelfde is, valt er niets te selecteren. Dat is dus het eerste wat een veredelaar moet doen: het maken van variatie. Daar ligt vaak al het grootste probleem. Hoe krijg je net die ene kleur of die ene ziekteresistentie in een gewas waar het van nature niet

in voorkomt? Als het na vele jaren, en tegenwoordig met allerlei ingewikkelde laboratoriumtechnieken, eindelijk gelukt is die ene plant met de gewenste eigenschap te maken, dan ziet de plant er vaak nog niet uit. Te klein, te groot, verkeerd blad, noem maar op. Dan volgt er nog een heel proces van kruisen en selecteren en daar komen juist grote aantallen weer van pas. Hoe ik de toekomst van het veredelen zie? Nog steeds heel veel planten bekijken, maar dan met behulp van de modernste technieken. Aart van Voorst


In 1973 kwam ik bij het veredelingsteam van de freesia. Ik heb daar veel geleerd van Rinus Huisman en Fred Ketelaar over veredeling en teelt van de freesia. Ik ging regelmatig naar Limburg omdat daar de freesia’s geschoond werden. In 1983 wonnen we een prijs met het

In 1970 moest ik in dienst bij de Koninklijke Landmacht. Twee jaar later keerde ik terug bij Gebroeders Van Zanten en ben ik op de afdeling bijgoed gaan werken. Hier kwam ik voor het eerst in aanraking met lelies. Deze

‘Het was een van de laatste jaren dat bollen nog met de hand gerooid werden.’ kwamen in grote houten kisten uit Japan. Ik leerde de bollen te keuren op kwaliteit en haalde mijn informatie hiervoor bij het L.B.O. in Lisse. Al snel werd de lelie een groter artikel. In 1976 kwamen de eerste Oriental lelies van Jan de Graaf uit Amerika. Sinds die tijd ben ik ieder seizoen de lelies gaan keuren. Dit doe ik tot de dag van vandaag nog met veel plezier. In 1999 ben ik samen met Peter Arrachart naar onze kwekerij in Nieuw-Zeeland geweest om daar de kwaliteit van de bollen te keuren. In 2000 ben ik nog een keer terug geweest om de interne keuring van bollen te verzorgen. In 1972 hoorde ook de freesia tot de bijgoed producten. Gebroeders Van Zanten startte de veredeling op in dit product door de aankoop van de firma Meeuwen. In Heemstede werden de bollen gekweekt en veredeld. Voor de preparatie werd uitgeweken naar Limburg.

soort “Angelique” voor de beste freesia. Dit was een kroon op ons werk. Omdat de freesia tak in 1985 werd afgestoten, kwam ik in 1986 weer in mijn oude functie als ziekzoeker in de hyacinten terecht. Een jaar later ging Gebroeders Van Zanten zijn hyacinten telen in Bretagne (Frankrijk), waar ik vaak geweest ben om daar ziek te zoeken. In 1999 werd ik verhuurd aan de agrarische bedrijfsverzorging. Ik ging toen ziek zoeken voor verschillende hyacintentelers. In 2004 keerde ik terug in de freesia veredeling. Ik heb met veel plezier leiding gegeven aan deze afdeling. Doordat ik ervaring had met veredeling ben ik in 2009 ook in onze lelieveredeling actief geweest. Ik zit nu drie jaar voor mijn pensioen en ga deze met veel plezier volmaken bij Royal Van Zanten. Jan Lammerse

J an L ammerse

Na de Rijks Middelbare Tuinbouw School ben ik op 28 april 1969 bij de Gebroeders Van Zanten gaan werken. In de kwekerij begon ik met ziek zoeken in de hyacinten die in deze tijd op grondverwarming geteeld werden. De geprepareerde hyacinten waren bedoeld voor de kerstbroei in Scandinavië. Het was een van de laatste jaren dat bollen nog met de hand gerooid werden. Vervolgens werden de bollen op een schuit geladen en naar de schuur gevaren. Mijn eerste schuurseizoen was in de narcissen bij Piet Huisman.


Multiflora: vrolijkt zowel woning als tuin op In Midden- en Zuid-Europa werd Multiflora, of de “Belgische Bolchrysant”, tot ver in de jaren ‘80 geteeld voor bloei eind oktober, zodat ze rond Allerheiligen op begraafplaatsen geplaatst konden worden. De traditie rond Allerheiligen is in Noord-Europa veel minder sterk. In deze regio is dan ook de ontwikkeling gestart om Multiflora langer te telen voor gebruik in huis, tuin en terras. Begin jaren ’90 is Van Zanten Cuttings gestart met de veredeling van Multiflora’s. Vanaf het begin lag het accent op de “Gardenmum“, en was de Amerikaanse markt van groot belang. Voor de verkoop werken we samen met Ball USA. We voeren ook gezamenlijk testprogramma’s uit om de beste rassen te selecteren voor de diverse regio’s van de Amerikaanse markt. Omdat er één natuurlijke bloeiperiode per jaar is, vraagt de veredeling van Multiflora’s meer geduld dan bij onze jaarrond snij- en potchrysanten. Om aan onze klanten een betrouwbaar bloeien groeiadvies te geven, zijn vele proefjaren noodzakelijk omdat de resultaten behoorlijk kunnen verschillen door jaarlijks wisselende klimaatomstandigheden. We zijn daarom zeer content dat we een volledig kleuren bloemvormprogramma kunnen aanbieden in alle vier de reactietijdgroepen, te weten de vroeg-, middelvroegen middellaatbloeiende en de late teelt. De laatste jaren komen de meeste bolchrysanten van een kasteelt. Door gebruik van verduistering is de teelt beter te plannen en dus meer geschikt om aan de grote vraag van supermarktketens en bouwmarkten te voldoen. Door deze veranderde vraag is het aanbod van Multiflora’s sterk verbreed. Waren het vroeger meestal de 19 cm potten met een 50 cm diameter, nu is er een breed aanbod van 17 cm en 14 cm potten van bloei begin juli tot eind oktober.

Onze rassen voor de kleinere potmaten vanaf 12 cm zijn revolutionair wat betreft plantvorm en gebruikswaarde. De laatste jaren zijn onze 6-packs sterk in ontwikkeling. Deze packs bevatten zes lang houdbare, fris gekleurde chrysantenplantjes. Wij gebruiken hiervoor de Patio Mum® serie voor gebruik in de tuin en de Blooming Beauty® serie voor gebruik in huis en op het terras. De consument reageert hier bijzonder positief op. Met de toepassing van dit product in de tuin of het huis kan de consument creatief omgaan. Door onze jarenlange breeding ervaring in de Blooming Beauty® en Patio Mum® kunnen wij een winterhard product aanbieden. We verwachten veel positieve reacties van deze jongste telg van de chrysantenfamilie, zowel van kwekerszijde als van de afzetkant. Wim van der Meer


Veredeling statice boekt grote vooruitgang Royal Van Zanten heeft een aantal jaren geleden besloten om extra te investeren in de veredeling van Limonium sinuatum; in de volksmond vaak statice genoemd. Uitgangspunt hierbij was om rassen te ontwikkelen die niet alleen een goede eerste snee geven, maar die ook verder in de teelt goede kwaliteit blijven geven. Dat kun je beoordelen door de lengte en het gewicht van de tak gedurende de teelt goed te meten. Dit meten wordt volop gedaan bij Van Zanten Plants. Voor statice gebeurt dit niet alleen in Nederland, maar ook op twee proeflocaties in de Equatoriale zone. Als resultaat van deze extra veredelings- en selectie-inspanningen zijn nu de eerste commerciële rassen geïntroduceerd. Navy Sun Birds® is in 2011 op de markt gekomen als nieuwe donkerblauwe statice. Dit ras is donkerder dan het standaardras Giant Blue Birds® en de productie van Navy Sun Birds® ligt ook nog eens 30% hoger. De eerste feedback vanuit de bloemenhandel is positief en uit zich in een goede prijs. Naast de kleur wordt ook het feit dat alle bloemen bovenin zitten enorm gewaardeerd. Limonium Cloudy Blue® is een andere doorbraak in veredeling. Dit betreft een unieke soortskruising tussen verschillende limonium species, waardoor dit ras anders is dan alle bestaande producten in de markt. Cloudy Blue® geeft een grote waaier aan violet blauwe bloemen die samen één groot kleurenscherm vormen. Dit komt door de trosvormig takopbouw. Extra voordeel is dat de bloemist een tak op kan breken in meerdere korte takjes. Cloudy Blue® kan in tegenstelling tot statice meerjarig geteeld worden. Het heeft leerachtig, stug blad dat zeer goed bestand is tegen ziektes zoals valse meeldauw. De plant komt ongeveer zestien weken na het planten in bloei en geeft vanaf dat moment een zeer regelmatig productie. Je kunt vanaf de bloei elke week zo’n 1-1,5 tak per plant per week verwachten van stabiele kwaliteit. André Vreugdenhil

Roland van Paasen van het bedrijf Gebr. R. & S. van Paasen in Poeldijk teelt al vele jaren Statice en is de “statice specialist” van Nederland. Hij volgt de rasproeven van Van Zanten Plants nauwgezet en heeft in december 2010 het eerste vak Navy Sun Birds® geplant. Gevraagd naar zijn ervaringen stelt hij: “de kleur is donkerder dan wat er nu in de markt is, de handel waardeert dit. De kammetjes zijn niet erg lang, maar het zijn er wel veel. En ze zitten allemaal bovenin. Hierdoor heb je meer kleur bovenin de bos. En daar gaat het in de boeketten vaak toch om. Daarnaast is de productie flink hoger dan Giant Blue Bird®, terwijl het gewichtsverlies met zo’n 5 gram en 5-10 cm lengte beperkt blijft”. Gebr. R & S. van Paasen heeft Navy Sun Birds® in december 2011 grootschaliger geplant. Bij de start van de productie in het voorjaar 2012 zal dit ondersteund worden met extra promotie. Roland heeft dit jaar ook de limonium Cloudy Blue® getest. Vanwege de takopbouw noemt hij het ook wel “tros statice”. In samenwerking met Van Zanten Plants zijn er wekelijks bloemen van Cloudy Blue® naar bloemenexporteur FleuraMetz gestuurd om zo de markt te testen. FleuraMetz richt zich met name op de bloemist en niet op de grootschalige retail. De conclusie van dit proeftraject is dat de limonium Cloudy Blue® een exclusiever product is dan gewone statice. Roland stelt “Dit geeft ons weer nieuwe kansen om de bloemist meer geïnteresseerd te krijgen in de limonium !”. Op deze basis gaat hij komend seizoen Cloudy Blue® als enige Nederlandse kweker telen.


Transport

in beweging

In maart 1965 ben ik begonnen als productiemedewerker bij Van Zanten Chrysanthemum, een dochteronderneming van Gebr. Van Zanten. In de eerste helft van de week werd de stek opgetrokken en in drie maten verdeeld: groot, middel en klein. Er gingen 26 stekken in een plastic zakje (25 + 1 gratis). Twintig zakjes van één maat gingen in een doos en werden naar de pakplaats gebracht, waar ze door kastuinbaas Cor

van der Meer gesorteerd werden op soort. De tweede helft van de week werd er stek gestoken op de rabatten (lange tafels met potgrond), nadat deze eerst met turfmolm

en perlite bijgevuld en gestoomd waren. Later ben ik naar de moerkas gegaan om stek te plukken. Dit was wel even wennen de hele dag gebukt staan. Van maart 1969

tot begin juli 1970 heb ik in militaire dienst gezeten. Eenmaal terug op mijn werkplek vroeg de heer Scholten, directeur van Van Zanten Chrysanthemum, of ik chauffeur wilde worden om de chrysantenstekken bij de klanten te bezorgen in Nederland en Duitsland. Ik ben gaan lessen in een Opel Blitz om mijn vrachtwagenrijbewijs te halen en na een paar maanden had ik dat roze papiertje.

Tussentijds werd ik er met de besteleend (Citroën) op uitgestuurd om stekken weg te brengen in het land. Een rit naar Friesland, waardoor ik voor het eerst van mijn leven over de Afsluitdijk moest, zal ik nooit meer vergeten. Ter hoogte van de plaats Stiens heb ik de eend in de berm gezet, omdat deze begon te sputteren en schokken. In die tijd hadden wij nog geen mobiele telefoons, dus dat werd lopen. Het duurde even voordat er een huis in zicht kwam. Ik vroeg of ik mocht telefoneren naar Van Zanten in Hillegom. Uit het antwoord

begreep ik dat het mocht (vreemde taal dat Fries) en bij Van Zanten hebben zij geregeld dat er een monteur van Citroën naar mij toe kwam. De eend werd naar de garage in Leeuwarden gesleept, maar omdat het al half vijf was, wilde ze er de volgende dag pas wat aan doen. Toen ik vertelde dat ik niet uit de buurt kwam en graag nog naar huis wilde, werd er een monteur opgetrommeld die ‘s avonds aan de slag ging. Ik was uiteindelijk om twee uur ‘s nachts thuis. Toen er een nieuwe vrachtwagen kwam, kon ik in één keer met 360 dozen, dat zijn 180.000 stekken op pad. Op maandagmiddag ging ik naar het Westland, op dinsdag naar Noord-Holland, Friesland en Groningen en op woensdag naar Brabant, Limburg en Duitsland. De vrachtwagen werd na een paar jaar te klein. Er kwam een nieuwe met een laadbak waar wel 660 dozen in konden. Er veranderde veel in de loop der jaren. Chrysantenstek op kluit werd al door andere stekbedrijven uitgeleverd en bij Van Zanten werd het ook ingevoerd. Dit betekende vijf maal zoveel vracht aan volume, want in een kartonnen doos zaten 500 stekken en op een bak van dezelfde afmeting zaten maar 100 kluitjes met stek. Mijn collega Rob Ruigrok en ik werden al snel bij Cees Jongbloed geroepen met de mededeling dat er een vrachtwagencombinatie zou komen, waar we om beurten op zouden gaan rijden. Mijn eerste rit met de combinatie heeft mij heel wat zweetdruppels gekost toen ik bij de Mortel in Vlijmen achteruit bij een splitsing het erf op moest rijden met de aanhanger. Maar al doende leert men! In 2005 werd het transport uitbesteed en werd ik gedetacheerd bij dat transportbedrijf. Helaas, door een ongelukje waarbij ik van de laadklep afviel en mijn elleboog verbrijzelde, kon ik het beroep van vrachtwagenchauffeur wat ik voor Van Zanten 35 jaar had gedaan, niet meer uitoefenen. Na mijn herstel ben ik tot de vut, per 1 augustus 2010, als heftruckchauffeur aan het werk geweest bij Van Zanten Cuttings in Valkenburg. Jan van der Wolf


‘De naam Royal Van Zanten staat goed bekend.’ Aansluitend ben ik gaan werken bij een tulpenexportbedrijf, eerst als schuurmedewerker en later als vertegenwoordiger. Na elf jaar ben ik als vertegenwoordiger aan de slag gegaan bij een lelie-exporteur, waar ik ook weer bijna elf jaar heb gewerkt. Na een klein uitstapje van acht maanden buiten de bloemenbollenbranche kreeg ik in 2010 de mogelijkheid om bij VZF aan de slag te gaan. Het leek mij een mooie uitdaging om bij een van de grootste bloembollenexportbedrijven te gaan werken. Een keuze waar ik tot nu toe geen dag spijt van heb gehad. De grootste uitdaging is om voor VZF nieuwe markten in Midden- en Zuid-Amerika aan te boren, veelal landen waar Van Zanten Plants (VZP) en Van Zanten Cuttings

Alles bij elkaar kan ik zeggen dat ik het uitstekend naar mijn zin heb bij dit 150-jaar jonge bedrijf en ik hoop er nog lang deel van uit te mogen maken. Arjan Alkemade

Arjan Alkemade -

(VZC) al een goede naam hebben opgebouwd. De naam Royal Van Zanten staat daar goed bekend en dat helpt in veel gevallen om ‘binnen te komen’. In samenspraak met de collega’s van VZP en VZC hebben wij al een aantal nieuwe klanten verkregen. Daarnaast had ik zelf nog contacten in het buitenland, waarvan een groot deel nu ook klant is van VZF.

Area Export Manager

Vanaf augustus 2010 ben ik werkzaam als area export manager bij Van Zanten Flowerbulbs (VZF). Ik ben 42 jaar en woonachtig in Noordwijk. Ik ben daar geboren en getogen als zoon van een bloemenkweker (geen lelies of tulpen) en ik heb na mijn middelbare schooltijd de RMTuS in Lisse gedaan, waarbij ik voor de handelsrichting heb gekozen.


Van Zanten South Africa

Mijn naam is Ella van Bommel en ik ben Managing Director bij Van Zanten South Africa (Pty) Ltd. Ik ben hier in 1998 begonnen toen Van Zanten Cuttings 100% aandeelhouder werd van deze productielocatie in Brits waar chrysanten en begonia’s werden gekweekt. Een van de belangrijkste momenten in onze geschiedenis was de beslissing van Van Zanten Plants om een in vitro laboratorium te bouwen op ons terrein. Hoewel de productie een maand eerder begon, werd met de officiële opening op 17 oktober 2001 gewacht op het bezoek van de Nederlandse minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij: Laurens Jan Brinkhorst. Iedereen was opgewonden en het was een grote eer dat het laboratorium officieel door hem werd geopend. Op dit moment is dhr. Ajay Sood manager van het laboratorium en is deze faciliteit nog steeds groeiende. In 2006 werd besloten een kweekproject op te zetten in Zuid-Afrika. Hierbij worden verschillende soorten, groepen of gecultiveerde rassen van chrysantenplanten gekruist om hun eigenschappen te combineren of zelfs geheel nieuwe variëteiten te maken. Zo zijn er

in Zuid-Afrika redelijk wat spannende nieuwe variëteiten gecultiveerd, zoals Rooibos, Gabbana en Ella. Voor marktonderzoek wordt ook de warmte- en koubestendigheid getest. Van Zanten South Africa kende een overgangsperiode in maart 2009 toen werd besloten de productiecapaciteit van het bloementeeltgedeelte van het bedrijf te verkleinen, met name door te stoppen met de productie van begonia’s voor de Europese markt. In de tweede helft van 2009 werd de productie van snijchrysanten voor Zuid-Afrikaanse bloementelers verplaatst naar Oeganda. Uitgangsmateriaal wordt nu direct vanaf de luchthaven door ons naar de lokale telers gedistribueerd. De overtollige kassen worden nu voornamelijk verhuurd aan groentetelers. Van Zanten heeft een zeer actief HIV/Aids Awareness programma omdat we ook een sociale verantwoordelijkheid hebben voor onze werknemers. Elk jaar organiseren we in december een HIV/ Aids dag met gastsprekers die ons kennis bijbrengen. Werknemers kunnen zich minimaal twee keer per jaar vrijwillig laten testen. Ons bedrijfsmotto is dan ook: TEST now, KNOW now, TREAT now! We maken allemaal onderdeel uit van Royal Van Zanten en als we de gehele structuur bekijken, realiseren we ons dat alle stukjes nodig zijn om het beeld volledig te krijgen en de cirkel rond te maken. Ella van Bommel


Een succesverhaal

Om te voldoen aan de groeiende vraag naar alstroemeria’s en limonium en om het gat tussen vraag en aanbod te dichten, heeft Royal Van Zanten het initiatief genomen om op grote schaal alstroemeria’s en limonium te gaan kweken en een laboratorium voor weefselculturen te openen in Brits (Zuid-Afrika). Dit laboratorium is nu een van de modernste laboratoria volgens de internationale standaarden en is een perfect voorbeeld van de betrokkenheid van Royal Van Zanten bij de wereldbranche voor bloementeelt.

rende manier plantmateriaal geproduceerd. Het laboratorium heeft de hygiëneklasse 100, bevat een mediakeuken, vier snijruimten, drie grote groeiruimten en heeft strenge procedures voor steriele condities.

Met een productie-infrastructuur van internationaal niveau en autochtoon personeel, opgeleid door de ervaren professionals van de organisatie, wordt op een kostenbespa-

Het Royal Van Zanten-laboratorium is nu een succesverhaal!

De capaciteit van het laboratorium is momenteel een productie van twee miljoen plantjes per jaar met 75 man personeel voor de productie van ziektevrij plantmateriaal van superieure kwaliteit. Experts van ons onderzoekslaboratorium in Nederland brengen regelmatig een bezoek aan het laboratorium om te adviseren en te helpen bij de productie. Het sterke team van het Royal Van Zanten-laboratorium gaat altijd een stap verder.

Ajay Sood


Van Zanten Research: veredelen is Het veredelen van onze rassen duurt minimaal drie jaar, maar kan oplopen tot zeker tien jaar. Daarom is het noodzakelijk om ruim van te voren te beslissen aan welke kenmerken onze rassen moeten voldoen. Om in staat te zijn op nieuwe vragen te kunnen inspelen, hebben onderzoek en ontwikkeling een prominente plaats binnen Royal Van Zanten. Dit onderzoek vindt plaats in de veredelingsafdelingen waar veredelaars planten kruisen en de beste planten selecteren. Bij Van Zanten Research (VZR) is er bedrijvigheid in het laboratorium en in geconditioneerde, afgesloten klimaatcellen en kasafdelingen. Maar wat gebeurt er achter deze gesloten deuren? We leiden graag geïnteresseerden rond om te laten zien wat we uitvoeren. Natuurlijk lichten we bij een rondleiding alleen maar een tipje van de sluier op, want het geheim van de smid moet in het laboratorium blijven. Bij de meeste bezoekers van het VZR laboratorium heerst een lichte twijfel na het lezen van het waarschuwingsbord op de deur. Mogen we hier zomaar naar binnen? Is het niet gevaarlijk? Het VZR laboratorium is voor veel mensen synoniem aan de witte jassen van het ziekenhuis of het gerechtelijk laboratorium van CSI en daarmee een beetje eng. Het tegendeel is waar. Het VZR laboratorium is de kraamkamer van onze rassen en heeft een

belangrijke functie bij het ondersteunen van de verkoop en de verdeling. In laboratoria van Van Zanten Plants en Van Zanten Cuttings worden zaden die niet kiemkrachtig zijn tot leven gewekt en worden de beste planten tot basispartijen vermeerderd na een kwaliteitscontrole op plantenziektes en soortechtheid. Van Zanten Research doet sinds 2004 toegepast onderzoek voor alle bedrijfsonderdelen met als doel de verdeling, productie en verkoop te ondersteunen. Voor onderwerpen waarvoor we expertise missen, werken we samen met onderzoeksgroepen op universiteiten en instituten, soms met cofinanciering door het Technologisch Top Instituut Groene Genetica en de Stichting Technische Wetenschappen (STW). Wat heeft Van Zanten Research de afgelopen zes jaar bereikt en wat zijn onze plannen? In 2004 is een aparte afdeling opgezet, met een eigen laboratorium ruimte. Het laboratorium zit naast dat van Van Zanten Plants, waarmee nog steeds heel intensief wordt samengewerkt. Er is sindsdien bijvoorbeeld een DNA methode ontwikkeld om sluimerende bacterie infecties aan te tonen, die voor verliezen zorgde in de weefselkweek. Het VZR laboratorium heeft vanaf 2005 de beschikking over alle laboratorium basistechnieken. Hiermee kunnen we bijvoorbeeld chromosomen bekijken, en indien nodig kleuren, om te zien of een na-

komeling bepaalde eigenschappen van een ouder heeft gekregen. Ook hebben we de beschikking over een DNA werkstation, dat we gebruiken voor diagnostiek van ziektes en het veredelen met behulp van DNA technieken. Voor het onderscheiden van rassen is DNA techniek al regelmatig toegepast. Dat heeft ons bijvoorbeeld geholpen bij een dispuut over het eigendomsrecht van een freesiaras. De teeltomstandigheden veranderen voortdurend. Daarom doen we ook projecten om onze rassen te testen in nieuwe teeltsystemen. Hiermee kunnen we bepalen of de beloftes van de leveranciers kloppen en of we rekening moeten houden met nieuwe systemen bij de selectie en veredeling van onze rassen. Want meten is weten. LED verlichting heeft bijvoorbeeld de afgelopen jaren veel aandacht gehad als vervanger van TL buizen en conventionele belichting in de kas. Na uitgebreide testen is onze conclusie dat de huidige LED’s perspectief bieden voor het sturen van plantengroei in weefselkweek en bewaring, maar dat de kosten nu nog te hoog zijn om het als groeilicht te gebruiken. De LED systemen zijn nog steeds in ontwikkeling, dus we houden het scherp in de gaten. Ook op het gebied van geconditioneerde bewaring van stekken zijn nieuwe methodes op de markt gekomen, bijvoorbeeld het coaten van leliebollen of het veranderen van de samenstelling van de lucht waarin ze bewaard worden. Testen van deze methodes leverde echter geen voldoende verhoging van de kwaliteit of bewaarduur op. Ons advies naar de productieafdeling was om de nieuwe methodes niet te gebruiken, ondanks prachtige verhalen uit de praktijk. Andere


vooruitzien methoden om de kwaliteit te verhogen van bewaard materiaal of de bewaarduur te verlengen lijken succesvoller, dus die houden we hier even voor ons. Fytopathologie Fytopathologie ofwel plantenziektekunde is een belangrijk onderdeel van VZR. Onze klanten ondervinden in toenemende mate last van (nieuwe) ziektes en plagen, door veranderingen in productiewijze of het wegvallen van milieubelastende bestrijdingsmiddelen. Een van de bijdragen van Research is een accurate diagnostiek van oude en nieuwe ziekteverwekkers, vooral in zaken waar diagnostische diensten er niet uit komen. Maar het is beter om een ziekte of plaag voor te zijn door brandschoon materiaal uit te leveren. Research heeft zijn steentje bijgedragen door met moderne diagnostische methodes het basismateriaal voor vermeerdering te toetsen op afwezigheid van ziektes. Door snel in te spelen op nieuwe ziektes hebben we grip gekregen op lastig te bestrijden virussen in chrysant en het onlangs ontdekte PlAMV virus in lelie. Nòg beter is rassen te leveren die een hoge weerstand hebben. Een grote sprong voorwaarts is daarom de introductie van resistentieveredeling. Hiermee kun je bepalen of een kandidaat ras of nieuwe kruisingsouder een betere weerstand tegen ziektes of plagen heeft. Planten veredelen is een kwestie van een lange adem, dus Royal Van Zanten heeft hierop voortijdig geanticipeerd door het ontwikkelen van resistentietoetsen. Met de bouw van een kas met luchtdichte compartimenten is in 2006 een eerste stap gezet naar routinematige toetsingen van ons veredelingsmateriaal. De klimaatcellen zijn in de jaren daarna ook

aangepast voor het uitvoeren van ziekte resistentie toetsen. Met deze faciliteiten kan VZR jaarrond met ziekteverwekkers werken, zonder andere bedrijfsonderdelen in gevaar te brengen. Wat gaan we doen? We zijn flink op stoom om rassen te ontwikkelen met resistentie tegen ziektes en plagen. Hiermee gaan we zeker op volle kracht mee verder, want de belangstelling van onze klanten voor resistente rassen neemt toe. De ontwikkelingen op het gebied van de moleculaire genetica en diagnostiek gaan razendsnel. Het wordt steeds goedkoper om inzicht te krijgen in

het DNA materiaal van planten. Ook voor gewassen waarvoor het kort geleden nog voor onmogelijk werd gehouden vanwege de ingewikkelde samenstelling van hun genetische materiaal. VZR blijft de ontwikkelingen in de wetenschap op de voet volgen en bepaalt wanneer we gaan starten met het testen van flitsende technieken. Kortom, zodra een nieuwe techniek voor het opgroeien, bewaren of toetsen van planten zich aandient, is VZR van de partij! En als wij en onze klanten ervan kunnen profiteren, zullen we het zeker gaan toepassen; surprising nature! Bas Brandwagt


De tulp:

van populaire bloem tot symbool voor Nederland len voor Royal Van Zanten. Vanaf toen zijn we ons gaan richten op en specialiseren in bloembollen. Door de voortrekkersrol die we op ons namen, werd in 1901 het predicaat ‘koninklijk’ aan ons toegekend wat een kroon op het werk was.

Satire op de Tulpomania Jan (II) Brueghel (Antwerpen 1601 - Antwerpen 1678) ca. 1640, paneel, 31 x 49 cm Frans Hals Museum

In 1562 zette de tulp de eerste voet aan Europese bodem, zwierf hier wat rond en bracht in 1593 ook Nederland een bezoek. Het bleek al snel dat de tulp zich thuis voelde in ons land en in ons klimaat goed kon gedijen. Zo besloot de tulp zich hier definitief te vestigen en Nederland verstrekte de tulp maar wat graag een verblijfsvergunning. We moesten nog veel leren over de allochtoonse plant maar de eerste stappen waren gezet en het inburgeren kon beginnen. De tulp wist al snel vele harten te veroveren van mensen van verschillende pluimage; van kwekers tot schilders, van speculanten tot zangers, noem maar op. In de 17de eeuw (1630-1637) ontstond er zelfs een tulpenmanie en werden er astronomische bedragen voor een tulpenbol betaald. De bol was letterlijk zijn gewicht in goud waard. Nederland had de tulp in hun hart gesloten en de tulp groeide snel uit tot een nationaal product en symbool voor Nederland. In 1862 kwam ook Gerrit Veldhuyzen van Zanten in aanraking met de tulp en ook hij viel voor de charme en begon naast aardappelen tulpen te kweken. Het bleek al snel een goede en strategische keus te zijn. Met zijn doorzettingsvermogen, zijn pioneersen handelsgeest en zijn drang naar kwaliteit wist Gerrit de basis te leggen voor een mooie en lange toekomst in de bloembol-

Zo werd er een eigen veredeling van tulpen ontwikkeld waar we tot op de dag van vandaag nog steeds de vruchten van plukken in onze handel. Soorten als Hollandia, Friso en Ben van Zanten zijn nog steeds bepalend voor een groot deel van onze handel. Intussen is de tulp dankzij verdeling en mutatie uitgegroeid tot de meest diverse bloem ter wereld met een groot scala aan kleuren, lengtes en bloemvormen zoals Parkiet, dubbel, gefranjerd en lelie-bloemig. In vele landen staat de tulp dan ook in de top drie van meest populaire bloemen. Naast verdeling heeft Royal Van Zanten zich ook ingezet om de teelt, bewaring en broeierij te laten uitgroeien tot een professionele tak van sport. Er werd onderzoek gedaan en vergaarde kennis werd omgezet in praktijk. Zo ontwikkelde we de vijf graden behandeling voor de tulp en werden er hyacinten op grondverwarming (een veld met ‘vloerverwarming’) geteeld om zo extra vroege hyacinten te kunnen leveren aan onze afnemers. Bij vele ontwikkelingen/noviteiten waren we de grondlegger of nauw betrokken. Deze innoverende lijn hebben we altijd gewaarborgd en ook nu zijn we nog zeer actief met het zoeken naar en het ontwikkelen van nieuwe technieken en methoden. Royal Van Zanten is er de afgelopen 150 jaar in geslaagd om de tulp en het product bloembol mee te laten ontwikkelen, zodat het ook anno 2012 voor velen nog steeds een bijzonder interessant en geliefd product is. Een geschiedenis om trots op te zijn en een uitstekende basis voor een nog mooiere en langere toekomst waar de tulp en andere bloembollen graag hun deel aan bijdragen. Johannes Noor


‘Een applicatiebeheerder van financiële en logistieke pakketten kan niet zonder administratieve kennis, en kennis van het bedrijf.’ administratie, na sollicitatiegesprekken met de heren Vedder en Van Andel, en ook een persoonlijk gesprek met de heer M.C. van Staaveren, die ik kende van de jaarlijkse huisbezoeken vanuit de Gereformeerde Kerk bij mijn vader. De administratie werd gevoerd in het IRIS systeem, in service bij Centraal Beheer. De gegevens werden met ponsbanden opgestuurd, waarna de rekeningkaartjes terugkwamen om gecontroleerd en opgeborgen te worden in ordners.

Dit leidde eind 2003 tot de laatste move in mijn carrière binnen Royal Van Zanten. De directie vroeg of ik wilde kiezen tussen de administratie en de automatisering, want beide werd teveel voor 1 persoon. Ik ben nog steeds blij dat ik toen voor het applicatiebeheer heb gekozen, maar heb ook ervaren dat een applicatiebeheerder van financiële en logistieke pakketten niet kan zonder administratieve kennis, en kennis van het bedrijf.

Automatisering had ook toen mijn interesse, en ik was dus betrokken bij de ontwikkeling van STAVOS, het Van Staaveren Order Systeem, dat op 1 januari 1980 operationeel werd. Dit systeem heeft, met aanpassingen en uitbreidingen, waarvoor ik ook nog in COBOL heb leren programmeren, 30 jaar gefunctioneerd voor de order- en contracten-administratie, eerst bij Van Staaveren, en later ook bij Van Zanten Plants.

Kees van Oudenallen

Binnen de administratie heb ik vele functies vervuld. Van assistent tot hoofd van de administratie, en ook nog een aantal jaren salarisadministrateur voor de hele Van Staaveren groep. Voor de boekhouding

Kees van Oudenallen -

gingen we van IRIS naar EXACT GLOBE en in 2000 naar JdEdwards, waarvan ik ook het applicatiebeheer ging doen, net als in 2003 voor het rapportage- en consolidatie- pakket Outlooksoft.

Applicatiebeheer

Mijn geschiedenis binnen Royal Van Zanten begint aan de Hornweg, op nummer 32, in het kantoor achter het woonhuis van de familie Van Staaveren. Op 18 augustus 1975 begon ik daar als assistent op de


Royal Van Zanten: ! r u e l k r a a j 150

Royal Van Zanten geeft al 150 jaar kleur aan het leven van velen. Medewerkers, klanten, leveranciers, groothandelaren, grote en kleine detailhandelaren; ze werken al jaren met de kleurrijke producten van Royal Van Zanten en bouwen daarmee ook aan hun toekomst. Miljoenen consumenten genieten al jaren van de producten of brengen hun gevoelens ermee tot uiting.

Royal Van Zanten staat aan het begin van de voortbrengingsketen van bloemen en planten met haar veredelingswerk. Over een aantal jaren staat het bedrijf ook aan het eind van de keten. Het wordt immers van steeds groter belang te weten wat consumenten, detailhandelaren, groothandelaren en telers belangrijk vinden. De eisen en wensen van deze partijen vertalen naar succesvolle producten is de uitdaging voor Royal Van Zanten en die kan ze aan! Door de inzet van de medewerkers, de open houding en de samenwerkingsbereidheid met andere partijen in de keten zal Royal Van Zanten ook de komende jaren kleur geven aan het leven.

verplicht. Dus Royal Van Zanten blijft op een dienende en hoffelijke wijze werken aan een duurzame toekomst voor alle belanghebbenden. Arnold Hordijk Voorzitter Raad van Commissarissen

Royal Van Zanten is Koninklijk. Dat is geen vanzelfsprekendheid. Vorig jaar is na 100 jaar het recht tot het voeren van het predicaat ‘Koninklijk’ opnieuw bestendigd met een periode van 25 jaar. Maar adeldom

Jubileum Royal Van Zanten Rabobank Regio Schiphol is sinds 2007 huisbankier van Royal Van Zanten. Zowel Rabobank Regio Schiphol als Royal Van Zanten bestaan meer dan 100 jaar, maar er zijn meer overeenkomsten. Zo hebben beide partijen gemeenschappelijke uitgangspunten en doelstellingen. Het idee achter de Rabobank is ‘samenwerking’ – de letterlijke betekenis van het woord coöperatie. Wij zijn er voor mensen en bedrijven om hen met behoud van hun eigen verantwoordelijkheid te ondersteunen hun ambities te realiseren, en zo samen met hen op deskundige wijze aan de toekomst te bouwen, met wederzijds respect en vertrouwen. In de directieleden en medewerkers van Royal Van Zanten herkennen wij naast de gedrevenheid en gedegenheid de wil om verbinding met elkaar, de klanten en de omgeving te zoeken én te houden. Als leidende Food- en Agribusiness bank in Nederland met de ambitie om dat ook buiten Nederland te zijn, zijn wij trots op de mogelijkheid om Royal Van Zanten actief te kunnen ondersteunen in haar internationale groei. Enerzijds vanuit onze maatschappelijke ambitie, maar ook om daadwerkelijk samen de kansen te grijpen met Royal Van Zanten. Langdurige en betekenisvolle relaties creëren we samen. Door met elkaar te vernieuwen, maar trouw te blijven aan onze uitgangspunten en de klant centraal te blijven stellen. Wij spreken de verwachting uit dat Rabobank en Royal Van Zanten nog decennialang elkaar blijven opzoeken, versterken en zo verbonden blijven. Namens Rabobank regio Schiphol, Jan van den Bogert Manager Corporate Banking


Mijn eerste echte werk was in de groente dat geteeld werd op de tuin Veldhuis, ook wel ‘de oude zaak’ genoemd. Daar leerde ik groente zaaien, het land klaarmaken, bemesten, enzovoorts. En op de maandagen bracht ik groente naar de villa’s van alle directeuren. Achter het huis Veldhuis werd de eerste stenen bollenschuur van Gebroeders van Zanten gebouwd. Later werd het huis opgesplitst en in 1956 kon ik samen met mijn vrouw Marian een van deze woningen betrekken. In het najaar kreeg ik andere bezigheden, ik werd toen ingedeeld bij de narcissen. Van Martin van Tol heb ik het ziekzoeken geleerd. Het ziekzoeken heb ik heel lang gedaan, in de narcissen, elk jaar weer met plezier. Als dit werk klaar was, ging ik bij de export helpen: bollen klaarmaken die bestemd waren voor het buitenland. Was dit klaar, dan ging ik de importlelies uit Amerika tellen en keuren. Hier was destijds Dick van der Schans verantwoordelijk voor. Na de lelies ging ik over naar de tulpen, die ik ging klaarmaken voor de koeling. Dat was zwaar werk. Eén bollenmand in een krat en vervolgens opstapelen, tot wel 10 hoog. Deze werden naar het oude koelhuis gebracht voor de koeling. Na de

lelies waren de hyacinten aan de beurt. Deze moesten geplant worden, eerst achter de grote schuur, daarna op Veldhuis of een andere tuin. Vervolgens ging ik tulpen planten en afdekken. Als dat klaar was gingen we diep spitten, in de winter. Dat was een gat van 1.50 meter diep. Als ik daar in stond kwam mijn hoofd net boven de grond uit. We stonden met zes man naast elkaar in het hei. En toen weer terug naar de bollenschuur. Ik mocht Willem Wildoër helpen in de proeven, samen met Fred Ketelaar. Als dat gebeurd was, ging ik bij Jan Hey de gereedschappen schoonmaken en repareren. Daarna ging ik helpen bij het klaarmaken van de alstroemeria -en chrysantenbedden. Als dit klaar was begon mijn werk weer van vooraf aan. In 1986 maakte ik gebruik van de VUT. Ik woon nog steeds met mijn vrouw op Veldhuis. Weliswaar niet meer in het oude huis, maar er net naast, in de gelijkvloerse bungalow waar mijn buurman en collega Rob Ruigrok 19 jaar heeft gewoond. Piet Huisman

P iet Huisman -

Ik was 14 jaar toen ik in 1940 bij Gebroeders Van Zanten ging werken. Ik hielp toen mee met allerhande klusjes. In 1946 ging ik in militaire dienst en werd ik uitgezonden naar Indië. In maart 1951 was ik weer terug en kon ik weer aan de slag bij Gebroeders Van Zanten.

Algemeen medewerker

‘Mijn eerste echte werk was in de groente dat geteeld werd op de tuin Veldhuis.’

Roy me al Va al e dewe n Z voo ande rkers ant e r hu re , k n b n in stak lant e eda z e eh o n e n k t h t en lder n aar bet s rok kenh eid!

36 • maart 2012

jubileumeditie 2012 De Band

Recommend Documents