Jongeren winnen voor wetenschap en technologie blijft de uitdaging

nr. 3 augustus - september 2012

“

Jongeren winnen voor wetenschap en technologie blijft de uitdaging ↘ Frans Dieryck 18

”

↘ IN DE KIJKER

↘ SOCIO-CULTUREEL 03

02

Smurfit Kappa Turnhout – 17 oktober VIK-Kempen

Gerechtsgebouw en MAS Antwerpen – 13 oktober KVIV – West-Vlaanderen

↘ CARRIERE

14

4 ingenieurs aan het woord over hun eerste 10 jaar werkervaring Laura Verlaeckt Roel Van der Meulen Leen Beuckelaers Sebastiaan Mariën

14 15 16 17

Provincie Antwerpen

03

Provincie Brabant

04

Provincie Limburg

05

Provincie Oost-Vlaanderen

05

Provincie West-Vlaanderen

07

EN VERDER OOK... ↘ VERENIGINGSNIEUWS

08

↘ OPLEIDING EN VORMING

18

↘ PERSONALIA

24

↘ PUZZELAAR

25

↘ KALENDER

26

↘ IN DE KIJKER

Bezoek Smurfit Kappa S

murfit Kappa Turnhout is een lid van de Smurfit Kappa Group, een internationaal concern met zo’n 400 bedrijven met meer dan 40.000 werknemers over heel de wereld verspreid. De productiehal van Smurfit Kappa Turnhout is één van de grootste in zijn soort in Europa. Dagelijks lopen er 1,4 miljoen dozen van de productielijnen.

Van golfkartonmachine tot afwerkingsmachine Het papier wordt eerst tot golfkarton verwerkt. Smurfit Kappa Turnhout beschikt over twee efficiënte golfkartonmachines die naast elkaar opgesteld staan. Hiermee wordt een grote mate van continuïteit bereikt. Op deze machines worden een 65-tal golfkartonkwaliteiten geproduceerd, enkel- of dubbellagig. Daardoor is de keuze voor de klant bijzonder groot, van het meest eenvoudige karton tot voorbedrukt met specifieke eigenschappen voor speciale verpakkingen. Samen zijn de twee golfkartonmachines goed voor 200 miljoen m2 golfkarton per jaar. Het karton rolt in gesneden platen van de golfkartonmachine en wordt gestapeld op het interne transport. Vandaar vertrekt het naar de afwerkingsafdeling, waar de doos zijn uiteindelijke vorm krijgt. Hierbij denken we aan standaard dozen (Amerikaanse dozen) en speciaal gestanste producten. Hiervoor staat een uitgebreid machinepark ter beschikking. Tot slot worden al deze dozen netjes op paletten gestapeld, klaar voor vervoer of opslag.

↘ PRAKTISCH

Kempen

Woensdag 17 oktober om 14 uur Smurfit Kappa, Bremheidelaan 1, Turnhout (industriezone 4) i vik.be/kpn/smurfit

Bezoek aan het gerechtsgebouw en het MAS te Antwerpen H

et moderne gerechtsgebouw te Antwerpen hoeven wij wellicht niet meer voor te stellen. Werkelijk een imposant gebouw met een unieke architectuur, niet te missen van zodra men vanuit het zuiden de stad binnenrijdt. Het gebouw werd ontworpen door de Britse architect Richard Rogiers (gekend ook van het Centre Pompidou te Parijs ). Daarnaast bezoeken we ook het nieuwe en tevens het grootste museum van Antwerpen met een prachtig uitzicht op de stad en de schelde. Het

MAS, dat geopend werd in mei 2011, is veel meer dan een traditioneel museum. Het is een architecturaal hoogstandje van de hand van het Nederlands bureau Neutelings-Riedijk, met een aparte scenografie, een kunstwerk waar verschillende huisartiesten aan meewerkten (o.a. Luc Tuymans, Tom Lanoye, Tom Hautekiet, e.a.) en een katalysator voor de omgeving. Deze Antwerpse nieuwste toren verwijst naar de 16de eeuwse stapelhuizen die zo typisch waren voor de stad. Beide bezoeken gebeuren o.l.v. een ervaren gids. Over de middag eten we in het “Duvels Genot”, St. Aldegondiskaai 56-58, het restaurant gekend voor zijn bereidingen met bier. Het aangeboden menu kunt u bekijken op onze website. ↘ PRAKTISCH Zaterdag 13 oktober om 09.50 uur stipt. Einde voorzien omstreeks 17.30 uur Plaats van afspraak: parking aan het gerechtsgebouw, zijde Schelde, te bereiken via de Jan van Gentstraat. € 60 euro per persoon. Inschrijving is pas definitief na ontvangst van de bijdrage. West-Vlaanderen i kviv.be/mas

2 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Antwerpen/Brabant - ACTIVITEITEN ↙ Liften: technischer dan je denkt

Haven van Rotterdam

Bezoek aan de spectaculaire Maasvlakte 2 werf (havenuitbreiding in zee) en de stormvloedkering op de Nieuwe Waterweg (Maeslantkering). Zaterdag 29 september. Vertrek om 09.15 uur per bus vanaf het Ingenieurshuis € 49 euro (bus, lunch, gidsen inbegrepen) i kviv.be/Rotterdam

Antwerpen

Bezoek Het Anker

Naast de toelichting bij het brouwproces, wordt speciaal aandacht besteed aan de automatisering: als kleine brouwerij dient slim geinvesteerd te worden - het moet kostenbesparend zijn. Onze gids – ingenieur van opleiding - zal hier extra toelichting bij geven. Na de rondleiding degustatie van 2 Carolusbieren.

Vertrekkend van de mooie historische liften wordt de technologische evolutie besproken. Voortdurend werd ingespeeld op de nieuwe mechatronische technologie om liften sneller, veiliger en comfortabeler te maken. Om in het vervolg met een gerust hart de lift te nemen, worden de verschillende veiligheidselementen nader toegelicht. Dinsdag 9 oktober om 20 uur Konhef, Gijzelaarsstraat 7, Antwerpen € 5 euro per persoon voor leden en gezinsleden; 15 euro per persoon voor niet-leden i kviv.be/liften

Brabant

Mechelen

Kempen

Senioren

Het beste product is een dienst

De Warande achter de schermen

Maandag 1 oktober om 14 u. Einde van de rondgang ca. 16.30u De Waranda, balie van de Kuub, Warandestraat 42, Turnhout. Deze balie kan men rechtstreeks bereiken vanuit de parking € Gratis i vik.be/kpn/dewarande

Daguitstap met in de voormiddag een informatief bezoek aan het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK) te Mol (max. 34 deelnemers) met als thema ‘Reactortechnologie’. Na de lunch volgt een cultureel bezoek aan de eeuwenoude Norbertijner ‘Abdij van Postel’. Donderdag 18 oktober. Vertrek in Gentbrugge om 7.45 uur en via Antwerpen naar Mol. € 55 euro per bus; 50 euro met eigen vervoer. i kviv.be/mol

Vrijdag 5 oktober om 16 uur Brouwerij Het Anker, Guido Gezellelaan 49, Mechelen € 7,50 euro voor leden; 12,50 voor niet-leden i vik.be/mln/anker

Het bezoek bevat o.a. een rondgang achter de schermen van de schouwburg, de foyer en achter de Kuub evenals andere lokalen die het normale publiek niet kan bezichtigen. De in opbouw zijnde uitbreidingen, waarvan sommige reeds bijna afgewerkt zijn en andere nog in ruwbouw, worden eveneens bezocht.

SCK Mol & Abdij van Postel

Gastronomisch Light weekend

Wandelen en gastronomisch eten in Lichtaart (Kasterlee). Zaterdag 6 tot zondag 7 oktober vanaf 15 uur Hotel De Residentie, Steenfortstraat 5, Lichtaart € 165 euro voor leden en gezin; 200 euro voor niet-leden i kviv.be/gastronomie

Service design is een methode om vanuit inzichten in de belevingswereld van de klant producten en diensten te ontwikkelen die inspelen op hun behoeften. In deze workshop met Jürgen Tanghe van Kite Consultants worden de deelnemers actief uitgedaagd om een klantgerichte dienst te ontwikkelen. Deze workshop wordt uiterst interactief en dynamisch. Donderdag 11 oktober om 18.30 uur Ingenieurshuis, Antwerpen € 5 euro voor leden; 7 euro voor niet-leden i kviv.be/tanghe Antwerpen

Energie-efficiënte toepassingen voor kantoren en tertiaire gebouwen

Infoavond met presentaties rond bovenvermeld thema. Tevens zal Witas een korte toelichting geven over de mogelijkheden van BIM (Building Information Modelling) voor het ontwerp én beheer van kantoren en tertiaire gebouwen. Donderdag 18 oktober om 18.45 u VSPW, Edgard Tinelstraat 92, SintAmandsberg € Gratis i vik.be/wld/cebeo

Brabant

Waasland augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 3

↘ ACTIVITEITEN - Antwerpen / Brabant Gaat het licht uit als we de kerncentrales sluiten?

André Pictoel, gedelegeerd bestuurder van de VREG, brengt een boeiende wandeling door de energiemarkt. Is de Vlaamse regering nu eigenlijk voor of tegen zonnepanelen? Zijn ze een wissel op de toekomst, of jagen ze de prijs van de distributie alleen maar de hoogte in? Donderdag 25 oktober om 19.30u Ingenieurshuis, Antwerpen € 5 euro voor leden en gezin; 7 euro voor niet-leden i kviv.be/pictoel Antwerpen

Workshop “Me and the Team”

Energie anders bekeken: geschiedenis inspireert tot een duurzame energiestrategie

Kris De Decker (freelance journalist) blikt terug op een aantal voorbeelden uit de Middeleeuwen en het einde van de 19° eeuw. Het komt erop aan oude, vergeten technologie met nieuwe kennis en materialen te verbeteren, of traditionele strategieën toe te passen op moderne technologie.

Ormit is een onderneming die een uniek Management Traineeship aanbiedt aan jonge professionals Via de workshop ‘Me and my team’, geeft Ormit u een opportuniteit om niet alleen elkaar beter te leren kennen, maar ook om uzelf en uw samenwerking binnen de groep eens onder de loep te nemen. Maandag 1 oktober vanaf 19.30 uur Ormit, Tervurenlaan 412, Brussel € 2 euro voor leden en partners; 4 euro voor niet-leden i kviv.be/ormit

Jongeren

Duikinitiatie

De KVIV-jongeren, in samenwerking met V.Ir.Br, geven u de kans kennis te maken met de duiksport! Tijdens een 1 uur durende initiatie wordt u al doende ingewijd in de basisprincipes van het diepzeeduiken en de gebruikte duikuitrusting. Daarna neemt u uw eerste onderwater ademteugen en kunt u het zwembad op een iets andere manier dan gewoonlijk leren kennen. Vrijdag 5 oktober 2012 om 19.15 uur VUB Zwembad, Gebouw L, Pleinlaan 2, Brussel € 13 euro voor leden; 16 euro voor niet-leden i kviv.be/duiken

Woensdag 21 november,19.30u Ingenieurshuis, Antwerpen € 5 euro voor leden en gezin, 7 euro voor niet-lid i kviv.be/energiestrategie Antwerpen

Medische Beeldvorming

In de zorgsector is een revolutie aan de gang op het vlak van diagnostische beeldvorming en er wordt meer en meer beroep gedaan op scanningtechnieken zoals radiografie, echografie en magnetische resonantie. Door één unieke volledig geïntegreerde architectuur van een tomograaf kunnen voor de eerste keer artsen simultaan MMRI- en PET-gegevens van het hele lichaam van de patiënt verwerven. Donderdag 8 november om 18.30 uur Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4, Geel i vik.be/kpn/scanners

Kempen

Jongeren

Koninklijke Sterrenwacht

De Koninklijke Sterrenwacht houdt zich bezig met veel meer dan het waarnemen van de sterren. Het is ook verantwoordelijk voor het verlenen van de juiste tijd, het opmeten van aardbevingen enz.

Kistenwasserij van de Mechelse Veilingen

In de veiling in Sint-Katelijne-Waver werd medio 2012 een nieuwe volautomatische kistenwasinstallatie in gebruik genomen. Deze kistenwasserij beslaat een totale opp. van 8.000 m² en kan 15.000 kisten per uur verwerken. Vrijdag 23 november om 14 uur Mechelsesteenweg 120, Sint-Katelijne-Waver € Gratis voor leden; 5 euro voor niet-leden i vik.be/mln/kistenwasserij

Mechelen 4 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Dinsdag 2 oktober om 14.00 uur Koninklijke Sterrenwacht van België, Ringlaan 3, Brussel € 5 euro voor leden en partner; 15 euro niet-leden i kviv.be/sterrenwacht

Brabant

Dag van de ingenieur

Samenkomst van de jubilerende alumni: ingenieurs die een veelvoud van 5 jaar zijn afgestudeerd (deze keer jaren eindigend op 2 of 7). Zaterdag 6 oktober vanaf 17.30 uur Universiteitshallen, Naamsestraat 22, Leuven € 55 euro VILv-leden & partner; 75 euro niet-leden. Prom. 2007-2011: 40 euro VILv-leden & partner; 50 euro niet-leden. Prom. 2012 & partners: 25 euro. i vilv.be

Brabant

Brabant / Limburg / Oost-Vlaanderen - ACTIVITEITEN ↙ Brussels Ekiden

Ekiden, een Japanse traditie. Marathons en langeafstandslopen zijn immens populair in Japan. Een populaire variant, vooral rond nieuwjaar, is de Ekiden. Het is dan ook vanuit het “land van de rijzende zon” dat deze atletiekdiscipline kwam overwaaien. De Acerta Brussels Ekiden is een aflossingsmarathon die gelopen wordt met 6 lopers per team. Zaterdag 13 oktober om 13 uur Koning Boudewijnstadion, Marathonlaan 135, Brussel i kviv/be/ekiden

Jongeren

VIK Space

Tijdens dit netwerkevent wordt de opbrengst van de 22°editie van de fietsen wandeldag van 24 juni uitgereikt aan De Kleine Prins en Een Hart voor Limburg. Tevens wordt de laureaat bekendgemaakt van de Paul Donners prijs 2012 en deze prestigieuze prijs uitgereikt. De avond wordt afgesloten met een uitgebreide receptie.

Machiels Building Solutions

Dit bedrijf maakt comfortabel en gezond wonen toegankelijk voor aannemers, projectontwikkelaars, woningbouwmaatschappijen en hun klanten. Houtskeletbouw biedt voordelen als duurzame bouwmethode, op vlak van isolatie en luchtdichtheid, als wat akoestiek en brandwerendheid aangaat. Vier belangrijke troeven staan centraal: ecologie, economie, excellentie en emotie.

Donderdag 18 oktober om 19 uur Kinepolis, Via Media 1, Hasselt € 25 euro per persoon; 10 euro voor student-ingenieurs i vik.be/lbg/space2012

Limburg

Oost-Vlaanderen

Limburg

Sigarenfabriek Scandinavian Tobacco Group

Essentieel in het spoorproject Gewestelijk Express Net, is de uitbouw van de treintunnel die lijn 161 (Brussel-Ottignies) met lijn 26 (Halle-Vilvoorde) verbindt. We brengen een bezoek aan de werf. Vrijdag 16 november om 14 uur Station Schuman, Uitgang Residence Palace, Brussel € 4 euro leden en gezin; 10 euro niet-leden i kviv.be/treintunnel

Brabant

Lezing door prof. Tom Van de Wiele omtrent darmgezondheid, probiotica, prebiotica en hoe dit de gezondheid bij de mens beïnvloedt. Deze activiteit stellen we ook open voor VIK-leden. Inschrijven via KVIV-website. Dinsdag 2 oktober om 20 uur UGent, Faculteit Bio-Ingenieurswetenschappen, Coupure Links 653, Gent € 5 euro voor leden KVIV en VIK en familie i kviv.be/darm

Donderdag 4 oktober van 14.15 tot 16.45 uur Machiels Building Solutions, Olmsesteenweg 55, Beringen € 2 euro voor leden; 5 euro voor niet-leden; gratis voor studenten i vik.be/lbg/machiels

Treintunnel SchumanJosaphat Brussel

Darmmicrobiota – de sleutel tot menselijke gezondheid

Enhanced Landfill mining project groep Machiels

Met dit bezoek krijgen we de kans om achter de schermen te kijken van het ELFM project. Het bezoek zal bestaan uit een site bezoek en nadien een presentatie over de achtergronden van de Group Machiels en het ELFM speerpunt project: Closing the Circle. Donderdag 11 oktober om 18.30 uur

In 2010 heeft de Scandinavian Tobacco Group een nieuwe sigarenfabriek geopend in Lummen. In het gebouw is ook de marketing en de verkoop voor de Benelux gevestigd. Op het einde van het bezoek kunnen de liefhebbers nog genieten van het product in de geprivilegieerde rokersruimte. Donderdag 15 november om 18.15u

Scandinavian Tobacco Group, Dellestraat 12, Lummen € 2 euro voor leden; 5 euro voor niet-leden i vik.be/lbg/scandinavian

Limburg

Drukkerij Verstraete

Bezoek aan een ‘high-tech’ drukkerij, Europees marktleider van de ‘In Moulding Labeling’-techniek, het bedrukken van polypropyleenetiketten die zich nadien naadloos aan de verpakking vasthechten. Dinsdag 9 oktober om 19.30 uur Drukkerij Verstraete, Vliegtuigplein 20 (bij Industrielaan), Maldegem € 5 euro voor KVIV-leden en familie i kviv.be/verstraete

Remo site Houthalen – Helchteren € Gratis voor leden en partner i kviv.be/remo

Limburg

Oost-Vlaanderen augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 5

↘ ACTIVITEITEN - Oost-Vlaanderen / West-Vlaanderen Bezoek Eval Europe

Voordracht: Internet of Things

Bezoek aan Eval Europe, wereldleider in de productie van kunststoffen met hoge gasbarrière. Vertrekkende vanuit basisgrondstoffen zoals ethyleen en vinylacetaat wordt Evoh-granulaat, genaamd Eval, geproduceerd. Donderdag 11 oktober om 19 uur. Eval Europe nv, Haven 1053, Nieuwe weg 1, Zwijndrecht € Gratis voor leden en partner; 10 euro voor niet-leden i vik.be/wld/eval

Waasland

Er zijn reeds meer toestellen dan mensen verbonden met het internet! Deze stille revolutie zal ons leven verder veranderen.

Papierfabriek Stora Enso

Papierproductie in de 21 ste eeuw of hoe op een efficiënte manier de materiaalkringlopen sluiten. Bedrijfsbezoek op een zaterdagvoormiddag (duur 2 u), max. 60 deelnemers. Zaterdag 27 oktober om 9 uur Stora Enso, Fabriek Langerbrugge, Wondelgemkaai 200, Gent € 5 euro voor KVIV-leden en familie i kviv.be/stora

Dinsdag 13 november 2012 om 19 uur IBBT – Zuiderpoort Office Park, Gaston Crommenlaan 8, Gent € 5 euro voor KVIV-leden en familie i kviv.be/internet

Oost-Vlaanderen

Waasland

Oost-Vlaanderen

Update@Campus:

Bezoek Bio-gas Boeye

Zaterdag 13 oktober om 10 uur Bio-gas Boeye, Perstraat 127, Haasdonk € Gratis voor leden en partner, 10 euro voor niet-leden i vik.be/wld/biogas

Een unieke dag die helemaal in het teken staat van de recreatieve autosport. Wie houdt van deze trendy sport zal zijn gading vinden in vier klassen, afhankelijk van de ervaring van de deelnemer(s). Het is een open wedstrijd, u hoeft geen lid te zijn van een autosportvereniging of -federatie. Deelnemen doet u met 2, (met partner, vriend of collega) Zaterdag 24 november om 8 uur JPR-Belgium indoorkarking, Europark-Noord, Sint-Niklaas € Gratis i vik.be/ovl/atm2012

Oost-Vlaanderen

Bio-gas Boeye is een bedrijf dat organisch biologisch afval op een milieu verantwoorde wijze verwerkt. De organische afvalstromen kunnen zowel vloeibare als steekvaste producten zijn. In de vergistertank gebeurt een biomethanisatie. Bacteriën zetten de voeding om naar biogas. Het biogas wordt omgezet in “groene energie”: deels elektrisch (40 %) en deels thermisch (50 %).

ATM 2012 Memorial Gilbert Staepelaere

“Efficiënt en effectief leiding geven – Hoe een rationele ingenieur tegelijk een inspirerende leider kan zijn”

Prof. dr. Herman Van den Broeck, UGent, Vlerick Management School, autoriteit in het domein “People Management en Leiderschap”, haalt zijn kennis uit de praktijk. Best practices uit tal van organisaties, komen aan bod.

Alphatronics

Alphatronics is een Belgische fabrikant met totaaloplossingen op vlak van toegangscontrole: hard- en software voor registratie en identificatie; gecontroleerde doorgangen; parlofonie; bedieningszuilen; parkeersystemen; beeldschermconfiguratie. Met bezoek aan de productieruimte. Dinsdag 6 november om 19.30 uur Alphatronics,Brandstraat 8a, Lokeren € Gratis voor leden; 10 euro voor niet-leden i vik.be/wld/ alphatronics

Waasland 6 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Woensdag 21 november om 19.30u

Faculteit Bio-ingenieurswetenschappen, Auditorium Oehoe, Coupure Links 653, Gent € Gratis voor KVIV/AIG-leden i kviv.be/campus

Oost-Vlaanderen

Herfstwandeling

Spring alvast maar in de stapschoenen, zwier de sjaal rond de nek en trek de muts iets dieper over het hoofd, zo bent u helemaal voorbereid op onze herfstwandeling. Naar goede gewoonte gaan we in het najaar op stap, dit keer gaan we over de provinciegrenzen heen en verkennen de prachtige omgeving van Ronse. Zondag 30 september om 14.30 uur Samenkomst Kerk Louise Marie, La Salettestraat, Maarkedal € 5 euro per persoon i kviv.be/herfst2012

West-Vlaanderen

West-Vlaanderen - ACTIVITEITEN ↙ Auto-training

Roularta en Brouwerij Rodenbach Roeselare

Bij de Auto Training worden alle praktische oefeningen uitgevoerd met de wagens van VOC-Brugge op basis van 3 personen per wagen. Op het programma o.a. Interactieve presentatie over Preventief Rijden & Ecodriving; ESP; ABS. Zaterdag 13 oktober om 13 uur VOC verkeersopleidingscentrum, Kleine Pathoekweg 4-10, Brugge € 125 euro voor leden; 135 euro voor niet-leden i vik.be/zwv/autotraining

Zuid-West-Vlaanderen

Daguitstap met in de voormiddag een bezoek aan Roularta Printing, de grootste offsetdrukkerij van België. In de namiddag gaan we naar brouwerij Rodenbach met film, rondleiding, museum en degustatie.

Dinercauserie

Dinercauserie met prof.dr. Hendrik Vos, directeur van het Center voor EU studies UGent en bekend gezicht op TV: is er licht te bespeuren aan het eind van de tunnel in de Eurozone? Hij zal ons onderhouden over de toestand van de Europese integratie, aangepast aan de actualiteit op het moment.

Dinsdag 20 november. Vertrek in Antwerpen om 7.45 uur en via Gentbrugge naar Roeselare € 50 euro per bus; 45 euro met eigen vervoer i kviv.be/roularta

Senioren

Vrijdag 16 november om 20 uur Domein Vossenberg, Hooglede € 55 euro per persoon i kviv.be/causerie


Jongeren

Biologische kruidenkwekerij en distillerie

Bent u gek op chocolade en steekt u graag uw handen uit de mouwen? Dan is deze workshop iets voor u. U komt meer te weten komen over chocolade en vooral wat ermee kan aangevangen worden. Na de nodige uitleg kunt u zelf aan de slag gaan voor het fijnere werk. Uiteindelijk zult u een chocoladevorm mouleren. Zaterdag 27 oktober om 14 uur Sjolaa, Geerdegemstraat 137, Mechelen € 40 euro voor leden en partner; 45 euro voor niet-leden i vik.be/zwv/sjolaa

Na de succesvolle EYE conferentie in Rotterdam begin juni, staat er reeds een volgende conferentie op het programma. EYE keert terug naar de prachtige hoofdstad Valletta voor de EYE@Malta conferentie. Het programma is zoals altijd samengesteld uit een mix van bedrijfsbezoeken, workshops, networking en meer ontspannende activiteiten. Vrijdag 19 oktober tot zondag 21 oktober University Ring Road 1 Msida (Malta) i kviv.be/eye

West-Vlaanderen

Workshop chocolade

Eye@Malta

Netelvuur is een kleine onderneming waarin de biologische teelt van aromatische planten gepaard gaat met de distillatie op het bedrijf zelf. Netelvuur heeft het totaal productieproces in handen.

Bowlingavond

Het is lang geleden, maar terug naar een oude gewoonte. We gaan met onze afdeling eens terug bowlen. Deze keer kozen we voor een bowling in Deerlijk. De bowlingavond wordt voorafgegaan door een etentje. Zaterdag 17 november om 18.30 uur Sportcentrum, Hoogstraat 136, Deerlijk € 25 euro voor leden en partners; 29 euro voor niet-leden i vik.be/zwv/bowling2012


Zaterdag 24 november van 13.30 tot 15.30 uur Netelvuur, Veldhoek 33, Oostwinkel – Zomergem € 8 euro voor leden; 10 euro voor niet-leden i vik.be/zwv/netelvuur


Champagneweekend

We plannen opnieuw een weekend in de champagnestreek met een gelijkaardig maar nog verbeterd programma als de eerste editie. Indien interesse, aub een mail sturen naar ward.deryckere@ gmail.com. In functie van het aantal deelnemers wordt het programma opgesteld. U wordt hiervan op de hoogte gehouden. Zaterdag 20 en zondag 21 oktober 2012 Epernay/Avize, Frankrijk € Deelnameprijs nog niet bekend i kviv.be/champagne2012

West-Vlaanderen augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 7

↘ VERENIGINGSNIEUWS

Wordt 2-jarige master industrieel ingenieur uitgesteld? Vlaanderen kan zich dat niet veroorloven. De Vlaamse ondernemingen waarderen de toepassingsgerichte industrieel ingenieur. De integratie in de universiteiten in 2013 mag geen afbreuk doen aan dit waardevol ingenieursprofiel.

D

e OESO rapporteert dat Vlaanderen mee aan de top staat voor onderzoek. Qua patenten 7°plaats in de wereldranking, 1°op Europees vlak, 15% daarvan is geïnitieerd door de universiteiten. Wij creeren goede kennis maar nog te veel in samenwerking met het buitenland. Met die kennis iets doen vraagt goeie receptoren in de bedrijven om die te valoriseren. In onze KMO’s hebben we wel goede ideeën maar weinig onderzoekers. De uitdaging ligt in het faciliteren van die kennisoverdracht. De industrieel ingenieur speelt daarin een cruciale rol. De studieduurverlenging is een uitgelezen kans om het op valorisatie en kennistransfer gerichte industrieel ingenieursprofiel te versterken en zo te vrijwaren voor de toekomst. Met een curriculum van 120 studiepunten kunnen de opleidingen zich eindelijk profileren als volwaardige academische ingenieursopleidingen in een

zonnewagen Groep T

internationale context, de standaard voor een ingenieursmaster. Internationale studenten- en docentenmobiliteit kan dan op gelijkwaardige basis georganiseerd worden. Vooral voor inkomende studenten uit een 2-jarige master is een 1-jarige master geen optie. De masterproef kan dan begroot worden op 30 studiepunten wat overeenkomt met de reële studiebelasting. Ook de vakinhoudelijke verdieping in de opleiding kan beter uitgewerkt worden met domeinspecifieke vakken aangevuld met keuzevakken. Tenslotte kan voldoende tijd uitgetrokken worden voor een professionaliserings- en innovatieproject om de studenten een

STAPPEN IN DE STUDIE OMVANG VERLENGING VASTGESTELD IN HET ONDERWIJSDECREET XXI: • het gezamenlijk aanvraagdossier is op tijd (vóór 30 juni 2012) ingediend; • de Erkenningscommissie buigt zich momenteel over het dossier; • vóór 1 december brengt de Erkenningscommissie haar advies uit; • de Vlaamse Regering neemt vóór 1 december 2012 op basis van dat advies haar besluit.

↘ NUTTIGE LINK:

Structuurdecreet met de laatste aanpassingen van het Onderwijsdecreet XXI http://www.ond.vlaanderen.be/edulex/database/document/document. asp?docid=13425 8 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

uitgebreide bedrijfservaring mee te geven. Een win-win voor alle partijen. Actuele kennis vanuit het onderzoek vindt zijn weg naar de KMO’s, en concrete praktijk probleemstellingen keren terug naar de docenten wat leidt tot nieuw onderzoek. Groep T experimenteert al enkele jaren met uitdagende projecten voor geïnteresseerde studententeams zoals het Solar Race team en het CQS-team. Deze studenten kiezen vrijwillig om hun 60-studiepunten master over twee jaar uit te spreiden. Zo krijgen ze tijd voor een uitdagend project en een bijkomend pakket aan keuzevakken uit het aanbod van de universiteiten, wat hun competenties bij de start van hun carrière alleen maar ten goede komt. De noodzakelijke studieduuromvorming zal alle ingenieurs beter voorbereiden op het bedrijfsleven. Het dossier tweejarig curriculum mag niet meer uitgesteld worden, in het belang van het KMO-weefsel in Vlaanderen. De curriculum hervorming is nodig zowel voor de economische als de technologische bijdrage die de industrieel ingenieur als innovator in de maatschappij speelt. De VIK zal bij de overheid blijven aandringen voor haar steun in dit dossier. Ing. Paul Bertels MSc gedelegeerd bestuurder ie-net en VIK

VERENIGINGSNIEUWS ↙

The Engineering Doctorate (EngD), Het Ingenieursdoctoraat Opleiden van de leiders van morgen in samenwerking met de industrie

E

nkele kritische bemerkingen rond het huidig onderzoek in de ERA (European Research Area). Investeren in R&D is een deel van de oplossing van de economische crisis. We stellen echter vast dat in de EU slechts 6 op 1000 werkkrachten, onderzoekers zijn. In vergelijk met de US ( 9 op 1000) en Japan (11 op 1000) een duidelijke achterstand. Als we kijken naar het aantal onderzoekers in de private sector scoort de EU 46% t.o.v. 79% voor de US. Een mogelijke oorzaak is het gebrek aan samenwerking met de industrie en andere relevante tewerkstellingssectoren. Basisprincipes voor een innovatieve doctorale training zijn: internationaal, interdisciplinair en intersectoraal. (1) We stellen vast dat een groot aantal research PhD’s een carrière buiten het onderzoek in de industrie hebben (74,6% in Nieuw Zeeland). Daarenboven zijn er in de industrie nog andere skills belangrijk buiten het onderzoek, denken we maar aan “leadership” en “social skills”. In dit kader heeft men in een aantal landen een nieuw professioneel doctoraat in engineering gestart met een aangepast doctoraatsprogramma. (2) Een industrie gedreven professioneel “engineering doctorate” ten overstaan

van een research gedreven academisch georiënteerde PhD, zou een oplossing kunnen bieden. Wat is het doel van een 3de cyclus (doctoraat) ingenieursprogramma? De 1ste (bachelor) cyclus en de 2de (master) cyclus van de Bolognahervorming focussen op het leerproces. De 3de cyclus richt zich op de globale kennis toename, “research”. De PhD van de academische wereld richt haar resultaat specifiek naar het wetenschappelijk resultaat. Een industrie gedreven 3de cyclus ingenieurs programma (PDEng, Professional Doctorate in Engineering Degree) richt zich naar een innovatief artefact. Dit artefact kan een product, een proces of een systeem zijn, dat dus een tastbaar of ontastbaar resultaat kan zijn. Het artefact is dus een oplossing voor een probleem. Het artefact moet ontworpen worden door gebruik te maken van wetenschappelijke methoden. Het moge dus duidelijk zijn dat dit doctoraat dichter bij de meer applicatie gerichte ingenieur staat, zonder daarbij de meer conceptueel gerichte ingenieur uit te sluiten. Concretiseren is even moeilijk als abstraheren. De meerwaarde voor zowel de student, de industrie als de universiteit kan als volgt samen-

gevat worden: training van top ingenieurs om een top innovatief project te realiseren met de state-of-the-art kennis van de universiteit. (3) Schematisch kunnen we het onderscheid tussen de 2 doctoraten zoals in de tabel voorstellen (4): De VIK zal over dit onderwerp in samenwerking met ie-net een studiedag organiseren in het najaar. Het concept van een industrie gedreven doctoraat bestaat reeds in de UK en Nederland en is in uitwerking in Australië. Ing. Marc Demolder MSc

Research

Design

(1)

Vragen

Waarom?

Wat?

(2)

Start van

Empirische gegevens

Eisen

Leidt naar

Theorie

Artefact

Denkt in

Invarianten

Variabelen/Keuzes

Aanpak

Abstractie

Concretisering

Doel

Kennis

Waarde

(3)

(4)

S. Hermans, DG Research and Innovation. CLAIU-EU Conference “The Engineering Doctorate” Madrid, 9-10 February 2012. M. Goosens, Director SEII (European Society for Engineers and Industrialists). CLAIU-EU Conference “The Engineering Doctorate” Madrid, 9-10 February 2012. K. Van Hee et al., 3TU. School for Technological Design, Stan Ackermans Institute. P. Godfrey, AEngD (Association of Engineering Doctorates). CLAIU-EU Conference “The Engineering Doctorate” Madrid, 9-10 February 2012. K. Van Hee et al., 3TU. School for Technological Design, Stan Ackermans Institute. CLAIU-EU Conference “The Engineering Doctorate” Madrid, 9-10 February 2012.

augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 9


Vrijwillig actief: een uitdaging! R

eeds meer dan een jaar is verlopen sinds de oprichting van ie-net vzw, de gezamenlijke vereniging van KVIV en VIK, waarin beide ingenieursverenigingen hun opleidingsactiviteiten hebben ondergebracht en die ook als belangrijke missie heeft gekregen in te staan voor de externe communicatie en de organisatie van projecten of activiteiten die het geheel van alle academisch geschoolde ingenieurs in Vlaanderen betreffen. Aanleiding hiertoe was uiteraard de integratie van de studies van industrieel ingenieur in de universiteiten, maar er was meer: beide ingenieursverenigingen hadden zich de afgelopen jaren de vraag gesteld hoe zij hun rol moesten gaan heruitvinden om in te spelen op een snel veranderende omgeving. Jonge alumni worden niet meer zomaar lid van een ledenvereniging: zij eisen, terecht, dat dit lidmaatschap een aantoonbare meerwaarde heeft. Denkdagen maakten duidelijk dat ingenieurs vandaag van hun beroepsvereniging veel meer dan vroeger wensen: dat zij de belangrijke maatschappelijke bijdrage van ingenieurs via de media naar buiten brengt, dat zij de stem van de ingenieurs laat horen in de debatten over sociale, economische, technische, wetenschappelijke vraagstukken die bepalend zullen zijn voor het behoud van welvaart en welzijn in onze post-industriële omgeving. Ie-net heeft als belangrijke missie die stem van alle ingenieurs te laten weerklinken en een denktank op te richten die snel een visie op actuele thema’s naar voor kan brengen. Maar uiteraard hadden zowel VIK als KVIV ook nog andere taken: een van de belangrijkste was en is een regio- en universiteitsoverschrijdende koepel te zijn voor de talrijke deelgroepen en geledingen die door enthousiaste vrijwilligers worden aangestuurd. Het is evident dat beide verenigingen nu volop aan het nadenken zijn over hoe het nu verder moet met dit facet van hun werking: blijven zij dit in gespreide slagorde doen of willen zij ook die ledengerichte activiteiten op korte termijn laten samensmelten? 10 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Uit een eerste reeks contacten en een forumvergadering dit voorjaar bleek dat de deelgroepen een nauwe samenwerking met de collega’s van de andere vereniging wel zien zitten, maar daarbij een aantal bezorgdheden formuleren. Die bezorgdheden zijn voor een deel materieel: uiteraard willen de deelgroepen een garantie dat de financiële steun, die zij in het verleden vanuit hun koepelvereniging kregen, behouden blijft. Daarnaast willen zij een zekere autonomie bewaren, waarbij zij zelf bepalen welk soort activiteiten ze organiseren: een strenge betutteling vanuit ie-net of vanuit een nog op te richten gemeenschappelijke ledenvereniging zou duidelijk niet geapprecieerd worden. Of zij hun activiteiten apart (KVIV-deelgroepen vs. VIK-geledingen) blijven organiseren dan wel samen wensen ze ook liefst zelf uit te maken, en daarvoor leggen ze de nadruk op flexibiliteit: sommige activiteiten lenen zich beter tot samenwerking dan andere. De rol van de vrijwilligers in een vereniging als de onze is van uitzonderlijk belang: zonder hun inzet zou de alumniwerking, de werking van regio’s en gewesten, van jongeren, senioren,... niet mogelijk zijn. We moeten dit vanuit de centrale koepels KVIV, VIK en ie-net blijven koesteren,

en ervoor zorgen dat ook de nieuwe lichtingen alumni zich in deze deelgroepen en geledingen thuis voelen. Zich vrijwillig inzetten in het verenigingsleven is in de steeds veeleisender werkomgeving vandaag zonder enige twijfel een stuk moeilijker dan in het verleden. Jong afgestudeerde ingenieurs krijgen al gauw heel zware verantwoordelijkheden in hun job toegeschoven, en dit moeten ze meestal ook nog proberen in balans te houden met een gezin, een partner die vaak ook een drukke beroepsactiviteit heeft en kinderen die meer dan ooit nood hebben aan aandacht, aanwezigheid en warmte vanwege hun ouders. Dan ook nog tijd vrijmaken voor een beroepsvereniging is dus zwaar. Wij, de bestuurders van de koepelverenigingen en van de deelgroepen en geledingen moeten er dus voor zorgen dat wij met onze activiteiten beantwoorden aan de verwachtingen van onze jonge collega’s (sterke aanwezigheid in de media en in de maatschappelijk relevante debatten) en dat wij hun aantrekkelijke ontmoetingsplaatsen aanbieden waarvoor zij met enthousiasme een vrije avond willen “opofferen”. dr.ir. Paul Verstraeten


Een dag ie-net cultuur in Turnhout

O

p zaterdag 20 oktober organiseren wij in Turnhout een dagje cultuur voor de ganse familie. Turnhout is cultuurstad 2012, dus zeker de moeite waard om daar een dagje met het gezin te vertoeven! Volgend programma is in voorbereiding: Wij komen samen in hotel Corsendonk Viane, Korte Vianenstraat 2 te Turnhout. Daar worden wij om 09.30 uur verwelkomd met een lekker kopje koffie en koek. Om 10.30 uur brengen we een bezoek aan het kasteel van de hertogen van Brabant, thans gerechtsgebouw. Om 13.00 uur genieten we van een lichte lunch. Vanaf 14.30 uur starten we met onze stadswandeling die ons brengt langs diverse bezienswaardigheden van Turnhout, zoals het Cultuur Centrum ‘De Warande’ en het Begijnhof (werelderfgoed). Daarna bezoeken we de speciale tentoonstelling in het Taxandriamuseum ter gelegenheid van 800 jaar Turnhout. Ook een bezoek aan het kaartmuseum – Turnhout ‘Wereldhoofdstad van de Speelkaart” staat op het programma. De dag wordt afgesloten om 18.30 uur met een aperitief en uitgebreid diner. Geinteresseerden hebben de mogelijkheid om te overnachten in het hotel. Bij voldoende belangstelling wordt tevens een aangepast zondagprogramma voorzien. De kostprijs voor deelname aan het dagprogramma (zonder diner ’s avonds en overnachting) bedraagt 25 euro per persoon. Voor het diner ’s avonds betaalt u 45 euro extra per persoon; prijs overnachting met ontbijt: 40 euro per persoon. Voor het volledige programma en inschrijving verwijzen wij naar de website: www.vik.be/cultuurdag Wij maken er een aangename dag van. U komt toch ook?

STATUTAIRE ALGEMENE LEDENVERGADERING De voorzitter en de leden van de Raad van Bestuur van de Vlaamse Ingenieurskamer (VIK vzw) nodigen alle effectieve leden uit voor de jaarlijkse statutaire algemene ledenvergadering, die plaatsvindt in het Ingenieurshuis, Desguinlei 214, 2018 Antwerpen op zaterdag 6 oktober 2012 om 14 uur. Op het programma staat o.a. • jaarverslag over de werking van de vereniging en de integratie in ie-net • tussentijds financieel verslag per 30 juni 2012 en begroting 2013 • aanduiden van nieuwe bestuurders en rekeningtoezichters Tijdens de vergadering is er een alternatief programma voor de begeleidende personen. Na de vergadering is er om 17.30 uur een misviering voor de overleden VIK-leden, gevolgd door een gezamenlijke maaltijd. Ing. Peter Claeys MSc Secretaris Raad van Bestuur

Ing. René Peeters MSc Voorzitter Raad van Bestuur



KVIV – Limburg 75 JAAR

Limburg

D

e “VIV-Limburg” werd opgericht binnen de “Vlaamsche Ingenieurs – Vereeniging” in haar stichtingsvergadering te Hasselt op 22 april 1939. Deze vergadering werd gehouden in de ‘plechtige zaal’ van het stadhuis met een allure van een ‘academische’ zitting. Thema was: België’s economie in het Licht der jongste Europeesche Verwikkelingen door prof. ir. P. Heymans, oud minister van Economische Zaken. Deze jonge afdeling, erg gesteund door de steenkoolnijverheid, kende in de loop der jaren, spijts hun nederig aantal leden in de provincie, een hoge graad van deelname aan de activiteiten. Een veelvuldigheid van onderlinge vriendschappelijke relaties liet toe jaarlijks een uitgebreid activiteitenprogramma uit te werken. Reeds bij het 50-jarig bestaan werd dit uitdrukkelijk gevierd te Hasselt. Het jaarprogramma 2013, 75ste jaarprogramma van KVIV-Limburg, zal worden opgebouwd rond deze viering. Het programma vangt aan met een speciale ‘nieuwjaarsreceptie’ op C-Mine te Genk in januari 2013 en wordt afgesloten met een ‘academische’ zitting begin 2014 te Hasselt. Tevens wordt een ‘jubileum’ daguitstap gepland. Uitgebreide informatie zal tijdig worden gegeven via “Ingenieur in Beweging”, de website www.kviv.be/Limburg en persoonlijke e-mails. Gelieve steeds de nodige aantekeningen in uw persoonlijke kalender aan te brengen om niets te missen wat u niet wilde missen. Wij hopen alvast op een spetterend jubileumjaar. Het bestuur KVIV-Limburg

AKO-NIEUWJAARSCONCERT

Het Antwerps Kultureel Overleg (AKO) is een koepelorganisatie van onze verschillende alumniverenigingen met een sterke 30-jarige traditie.

Antwerpen

Antwerpen

Het jaarlijkse AKO-evenement is het nieuwjaarsconcert: muziek, receptie, ontmoeting. Een netwerking event in traditionele stijl.

Noteer nu alvast in uw agenda: AKO NIEUWJAARSCONCERT ZONDAG 6 JANUARI 2013 deSingel, Antwerpen Euregio Jeugdorkest met een programma van Wagner, Brahms, Rodrigo en Moessorgski. 12 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012


Jan De Nul Group

is top of mind bij studenten Jan De Nul Group is actief op drie verschillende domeinen: de baggersector, de civiele bouw en de milieusector. Het echte werk dus, met resultaten die ons een internationale reputatie hebben verzekerd. Aan de basis van dat succes ligt een team van meer dan 6200 medewerkers wereldwijd – een team dat niet stilzit en dagelijks bijdraagt tot onze groei. Geen strakke bedrijfscultuur in ons bedrijf, wel een opvallend ruim jobaanbod voor mensen die ook graag beweging zien in hun carrière.

Spannend moment voor Kristof De Vleeschauwer toen we hem contacteerden: de laatstejaarsstudent Burgerlijk ingenieur Bouwkunde stond net klaar om zijn thesis over waterbuffering te verdedigen. Suspense genoeg, maar vooral veel zin om fulltime aan de slag te gaan bij Jan De Nul Group. Een stap in het onbekende werd het niet: een stevige Australische stage bij Jan De Nul Group had Kristof al achter de kiezen. Pas afgestudeerd, en tijd voor het echte werk. Wat zoek jij in een eerste job? Afwisseling en verantwoordelijkheid! Dat is ook precies wat je bij Jan De Nul Group mag verwachten. Ik zocht absoluut géén nine-to-five job. Wat houdt een job als startende ingenieur bij Jan De Nul Group in? Als starter wissel je nog tussen kantoor en een werf. Op kantoor krijg je een eerste degelijke opleiding, maar het echte vak leer je op site. Daarom word je bij Jan De Nul Group vrij snel ‘op het veld’ ingezet. Je draait meteen mee in de supervisie van bijvoorbeeld de productievolumes van een of meerdere schepen, je leert de logistiek errond organiseren, maar je bent ook evengoed bezig met de bemanning … Kortom, het is een hele zelfstandige en veelomvattende job, en je komt op plaatsen waar je anders nooit zou komen.

Wanneer koos je voor de bagger? Tijdens mijn studies ging mijn interesse al vrij snel uit naar de baggersector. Die sector spreekt tot de verbeelding, biedt veel mogelijkheden en goede toekomstperspectieven. Om die reden vroeg ik een stageplaats aan bij Jan De Nul Group én kreeg die ook. Dankzij die ervaring wist ik dat ik de juiste keuze had gemaakt.

“Ik zocht absoluut géén nine-to-five job” Vertel eens iets meer over die stage? Mijn stage bij Jan De Nul Group was een geweldig leerrijke ervaring. De bestemming was Australië. Als een onbeschreven baggerblad kwam ik in Port Hedland terecht, een heel afgelegen havenstad op tweeduizend kilometer van Perth. Ik mocht er onmiddellijk als aspirant-uitvoerder meedraaien op een baggerwerf waar afmeerposities voor gigantische ijzerertsschepen worden uitgegraven. Dit om de uitvoercapaciteit van de haven te verhogen. Het was een zeer boeiende eerste werkervaring.

foto: Kristof De Vleeschauwer

Wat gaf de doorslag voor je keuze voor Jan De Nul Group? Van begin af aan krijg je een groot vertrouwen van het management. Het familiebedrijf kent geen logge hiërarchie, maar een vlakke bedrijfscultuur. Het management is zeer nabij. Daardoor word je lang niet zo bij het handje gehouden. Als starter krijg je echt wel veel verantwoordelijkheid. Wat verwacht je van je eerste werkdagen en -weken? Sowieso moet je eerst de thuisbasis leren kennen. Ik start met zes weken opleiding, om daarna koers te zetten naar mijn eerste buitenlandse werf.

Graafmachine en dumpers in Panama

Mocht Jan De Nul Group er niet zijn, waar zou je dan willen werken? Sowieso in de baggersector (lacht). Heb jij het gevoel dat je medestudenten goed weten wat ze willen? Lang niet allemaal. De keuze voor Jan De Nul Group lag voor mij voor de hand, want het bedrijf is me op het lijf geschreven. De bedrijfscultuur moet bij je persoonlijkheid passen. Dit plaatje klopt voor mij. Voor welke werkgever gaat je beste vriend? Voor Jan De Nul Group!

Cutterzuiger J.F.J. De Nul

Hoe reageerden vrienden en familie op je keuze voor een job in het buitenland? Die steunen mij voor 100 %. Nu moet ik het doen. Ik ben trouwens niet de enige van onze groep van dertig burgies. Nog twee medestudenten kozen voor Jan De Nul Group. Dat is dus tien procent. Jan De Nul Group is tegenwoordig top of mind bij ingenieurs.

Leuk … Hoe bracht je de grote vakantie door? Twee weekjes ontspannen in Portugal. Dat volstond om de batterijen helemaal op te laden. En nu: tijd voor het echte werk.

Meer info op onze facebook.com/jandenulgroup

www.jandenul.com


↘ CARRIÈRE

Compromissen tussen economie en ecologie Werken rond natuur in het havengebied

Laura Verlaeckt (30) studeerde in 2002 aan de Gentse universiteit af als bio-ingenieur landen bosbeheer, optie bodem- en waterbeheer. Haar loopbaan begon met een contract van bepaalde duur bij de MiNa-raad in Brussel. Daar bood ze ondersteuning bij de behandeling van bezwaarschriften in het kader van het afbakeningsproces voor het Vlaams Ecologisch Netwerk in Vlaanderen en het advies dat daarover gegeven werd aan de minister voor Leefmilieu. Inmiddels werkt ze voltijds voor het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (GHA) en is ze mama van 2 zoontjes. “Met de nodige gezinsorganisatie is het mogelijk om een goede balans te vinden tussen werk en gezin.” Tekst: Wouter Peeters Foto: Stefan Dewickere

“Na de MiNa-raad begon ik in mei 2003 bij het consultancybureau Group-IPS (Industrial project services). Als projectmanager werkte ik in de metaalsector en de farmaceutische sector aan verschillende industriële projecten: de bouw van een nieuwe installatie of de renovatie van bestaande installaties of van laboratoria. In februari 2007 werd ik ‘consulent ecologische infrastructuur’ bij het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Daar ben ik als ‘technisch manager milieu/natuur’ o.a. verantwoordelijk voor de voorbereiding en realisatie 14 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

van verschillende natuurprojecten in en rond het havengebied.”

NATUURBESCHERMING

“Het havengebied moet, in tegenstelling tot wat velen ten onrechte denken, ernstig rekening houden met zowel de Europese als de Vlaamse wetgeving rond natuurbescherming. Ik geef advies over het aspect fauna en flora bij interne projecten, maar ook bij projecten waarmee onze concessionarissen - huurders van terreinen in eigendom van GHA - willen beginnen in het havengebied. In samenwerking met Natuurpunt stel ik een ‘soortenbeschermingsprogramma’ op voor de haven van Antwerpen. Dat moet de havengebruikers rechtszekerheid bieden, als er op hun terreinen beschermde plantof diersoorten voorkomen. Naast het thema fauna en flora ben ik tot slot ook verantwoordelijk voor de interne milieuaudits en werk ik aan een intern milieuzorgsysteem. Zo ben ik coördinator in het mvo-charter van Voka Mechelen/Antwerpen waaraan het GHA deelneemt.”

TWEE WERELDEN

“Zowel mijn talenten als wat ik geleerd heb tijdens mijn studies komen goed van pas bij mijn werk”, besluit Laura. “Ik ben tevreden met mijn job en de verantwoordelijkheden die ik krijg. Ik kan me zowel in ecologie als in economie inleven. Beide werelden hebben mijn pad gekruist. Eerst werkte ik in de industrie, waar het natuuraspect niet echt aan de orde was. Nu bij het havenbedrijf ben ik volop bezig met het thema natuur en ik kan me dus perfect in beide werelden inleven. Zo kan ik goede compromissen sluiten en dat is binnen het havengebied erg belangrijk, gezien de in hoofdzaak economische activiteiten in een gebied dat eveneens gedeeltelijk door Europa als Vogel- en Habitatrichtlijngebied is aangeduid. Als de grote natuurprojecten bij het GHA gerealiseerd zijn, kan ik me binnen het bedrijf meer oriënteren naar interne milieuzorg om een bedrijfsintern milieuzorgsysteem uit te bouwen.”

CARRIÈRE ↙

Een smakelijke job 10 jaar bio-ingenieur in de voedingsector

De geur van versgebakken brood en heerlijke koffiekoeken vormen het dagelijkse werkkader van Roel Van der Meulen. Als research & developmentmanager bij Lantmännen Unibake Benelux vertelt hij in geuren en kleuren over zijn passie voor de bakkerijsector. Tekst: An Rekkers Foto: Stefan Dewickere

Roel Van der Meulen studeerde in 2002 aan de VUB af als bio-ingenieur scheikunde met optie voeding. Door zijn eindwerk over yoghurt die de darmflora stimuleert, kreeg hij de smaak pas echt te pakken en hij bleef aan de universiteit voor een doctoraat in de onderzoeksgroep industriële microbiologie en levensmiddelentechnologie. Hij voerde vooral onderzoek naar bacteriën – de Yakult-achtige toestanden, zoals hij het zelf noemt – en werkte daarvoor samen met tal van bedrijven uit de voedingsindustrie. “Omdat uit het onderzoek heel wat interessante resultaten waren aan het licht gekomen, die bovendien ook commercieel van belang konden zijn, werd vanuit de onderzoeksgroep een spin-off gelanceerd. Ik had toen net mijn doctoraatstitel behaald en had voor mezelf al uitgemaakt dat ik graag het bedrijfsleven in wou. De spin-off bood me een unieke kans om de overstap te maken en door de vele contacten met de bedrijven kreeg ik vrij snel het aanbod om bij een van hen aan de slag te gaan.”

MINDER zOUT, MEER VOLKOREN

Lantmännen Unibake Benelux, een industriële bakkerij gespecialiseerd in diepgevroren bakkerijproducten, zocht een R&D-specialist om enkele onderzoeksprojecten op te volgen en verder uit te werken binnen het bedrijf.

“Ik werd aangeworven om een antwoord te zoeken op alle mogelijke vragen van klanten uit de retail, restaurants, broodjeszaken, hotels, enz. Het kan om relatief eenvoudige of heel complexe wensen gaan. Om maar een voorbeeld te geven: je heb een stokbrood van 300 gram en 57 cm en de klant wil het graag ietsje zwaarder en ietsje langer. Ogenschijnlijk een peulschil, maar het kan voor ons heel wat technische uitdagingen opleveren op de productielijnen.” Lantmännen is een Scandinavisch bedrijf. Ongeveer 35.000 Zweedse landbouwers zijn eigenaar van de groep. Er gaat zeer veel aandacht naar een gezonde voeding, volkorengranen zijn helemaal in en binnen de researchafdeling werd recent o.a. een project afgerond om het zoutgehalte in broodproducten te verminderen.

HET SMAAKT NAAR MEER

Na ongeveer een jaar bij Lantmännen nam Roel Van der Meulen de functie van

R&D-manager op. “Ik ben zeker nog lang niet op de bakkerijsector uitgekeken. Ik heb een enorme passie voor voeding en het is wetenschappelijk bewezen dat de geur van brood een van de beste geuren die er is! (lacht) In de afgelopen vijf jaar heb ik ook elke dag wel iets nieuws bijgeleerd en het wordt nog elke dag interessanter. De dag dat ik niet meer zou bijleren, zou ik wel zoeken naar een andere uitdaging. Ik droom er ook van om binnen het bedrijf te kunnen groeien naar een meer leidinggevende functie. Ik heb de voorbije jaren mee de R&D-dienst geleid en maak daardoor deel uit van het middenkader, maar op langere termijn zie ik me wel een directiefunctie uitoefenen, bij voorkeur uiteraard binnen de voedingsindustrie.” Als u morgen uw club kaas en ham haalt bij de broodjeszaak om de hoek, dan proeft u ongetwijfeld het enthousiasme van een gepassioneerde bio-ingenieur met een smakelijke job! augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 15

↘ CARRIÈRE

Meer dan asfalt en buizen 10 jaar industrieel ingenieur in openbare werken

Leen Beuckelaers studeerde in 2002 af als industrieel ingenieur bouwkunde. Om haar loopbaan bredere kansen te geven volgde ze daarna een ‘gespecialiseerde aanvullende opleiding’ in Beleidseconomie. We kijken met een jonge mama even achterom naar het eerste decennium van haar loopbaan en werpen een blik op haar toekomstplannen. Tekst: An Rekkers Foto: Stefan Dewickere

Leen Beuckelaers ging na haar opleiding onmiddellijk aan de slag als werfleider bij een constructiebedrijf dat private woningen bouwde. Die markt lag haar wat minder en de werkomstandigheden in het bedrijf zorgden ervoor dat ze het daar snel voor bekeken hield. “Ik heb heel snel terug werk gevonden, daar heb ik nooit over te klagen gehad’, vertelt ze. ‘Ik kon direct beginnen in een studiebureau in Genk dat zich bezighield met wegenbouw en rioleringen. Dat interesseerde mij sowieso meer dan woningbouw. Ik werd er goed begeleid en kreeg alle kansen om bijkomende opleidingen te volgen. In de ingenieurstudie krijg je één uurtje wegenbouw en één uurtje rioleringen per week en al de rest moet je leren op de werkvloer en door bijscholing. In deze branche lijkt iedereen die wel doorlopen te hebben”, lacht ze.

GELD IN HET RIOOL?

Sinds 2007 werkt Leen Beuckelaers als ingenieur Wegbeheer op de technische dienst weg- en waterbeheer van de stad Leuven. Die afdeling beheert alle open16 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

bare werken, onder meer wegenwerken en rioleringswerken. “Ik werk hier als projectleider en volg de projecten van begin tot einde op. Daarbij komt mijn kennis over beleidszaken en macro-economie goed van pas, want ook budgetten inschatten en in het oog houden behoort tot mijn taken. Het boeiende is dat ik vanuit deze functie nu aan de andere kant van de tafel zit en zowel de kant van de bouwheer als van de ontwerper heb leren kennen.” De job bevalt me bovendien erg, omdat we veel buiten kunnen. We moeten niet heel de dag aan een bureau zitten. Bij elke werf kom je met nieuwe mensen in contact. Elke straat en elke riolering heeft zijn eigen problemen waar je een oplossing moet voor zoeken. Ieder project blijft op die manier telkens weer een nieuwe ervaring waar je nieuwe dingen bijleert.

FIETSEN NAAR DE TOEKOMST

Wanneer ik naar haar toekomstplannen vraag, reageert plotseling de mama in plaats van de ingenieur. Leen

is zwanger van haar derde kindje en haar nabije toekomstplannen liggen eerst en vooral op privévlak. Maar ook professioneel liggen wel wat grotere projecten uitdagend te lonken. Met de heraanleg van het Leuvense Rector De Somerplein - het voormalige Fochplein - met de grote fietsenkelder heeft Leen Beuckelaers geproefd van complexere uitdagingen en die smaken misschien naar meer. Binnenkort krijgen de werken op de Kop van Kessel-Lo een vervolg met de tracéverandering van de Martelarenlaan, de aanleg van een groot park en het Bellevue-fietspad dat over de Tiensesteenweg langs de spoorwegberm zal doorlopen. “Het is bijzonder interessant om alle voorbereidingen te volgen en om te zien welke veranderingen het hele gebied ondergaat. Of ik de opvolging van dergelijke grote projecten zal kunnen combineren met een gezin met drie kinderen, valt nog even af te wachten. Maar het zal superleuk zijn om te fietsen op het Bellevue-pad en weten dat ik zelf heb mogen bijdragen aan de realisatie!”

CARRIÈRE ↙

Eerst werken en daarna voortstuderen Burgerlijk ingenieur na eerste werkervaring

Sebastiaan Mariën (32) uit Heistop-den-Berg ging na zijn studies industrieel ingenieur chemie aan het De Nayer-instituut in Sint-KatelijneWaver in 2002 aan de slag als projectingenieur bij een IWT-project over ventilatie en binnenluchtklimaat. Ondertussen behaalde hij ook het diploma van burgerlijk ingenieur bij de KULeuven. “Ik vind het diploma burgerlijk ingenieur een mooie aanvulling op dat van industrieel ingenieur. Ik heb tijdens de verschillende vakken aan de KULeuven heel wat theoretische achtergrond opgedaan over zaken die ik kende van mijn opleiding industrieel ingenieur.” Tekst: Wouter Peeters Foto: Stefan Dewickere

“Met het IWT-project wilden we zoveel mogelijk kennis verzamelen over de ventilatie van woningen en klaslokalen. De resultaten van dat onderzoek zouden we nadien communiceren aan de bedrijven die meewerkten aan het initiatief. Toen dat project afliep en er zich geen nieuw aandiende, begon het studentenvirus in mij zich weer te roeren… Na mijn middelbare school had ik het niet aangedurfd om de stap naar de opleiding burgerlijk ingenieur te zetten. Het einde van het IWT-project viel mooi samen met het begin van een nieuw academiejaar en dus zag ik mijn kans schoon om mijn droom dan toch nog te realiseren. Zo ben ik op 28 september 2004 teruggekeerd naar de schoolbanken, meer bepaald naar die van het departement Chemische Ingenieurstechnieken van de KULeuven. Op dat moment bestond er nog een driejarige brug tussen de opleiding van in-

dustrieel ingenieur en burgerlijk ingenieur. Zo kon ik na goedkeuring van een aanvraagdossier, maar zonder ingangsexamen aan de opleiding beginnen.” “Na drie boeiende en ook erg leuke jaren studeerde ik in juli 2007 af aan de KULeuven. Ik kan het iedereen aanraden om na enkele jaren werken weer te gaan studeren. Ik ben heel tevreden over het traject dat ik de voorbije tien jaar heb afgelegd, ook inzake diploma’s. Drie maanden en enkele sollicitatiegesprekken later ben ik dan begonnen als productieingenieur bij Ineos in Zwijndrecht.” Als productie-ingenieur van een alkoxilatie-eenheid werkt Sebastiaan momenteel voor Byk, een derde partij van Ineos. “Als productie-ingenieur volg ik de dagelijkse productie op. Ik stuur daarbij de operatoren aan, zodat zij weten wat er precies geproduceerd moet worden. Andere belangrijke aandachtspunten voor een productie-ingenieur zijn de kwaliteit van het eindproduct en de optimalisatie van de productie inzake tijd, energie en verbruikte grondstoffen. Daarnaast moet een productie-ingenieur natuurlijk ook

steeds oog hebben voor veiligheid, gezondheid en milieu.” “Het was mijn droom om productieverantwoordelijke te worden in een chemisch bedrijf als Ineos. Samenwerken en overleggen met collega’s, leidinggeven bij projectrealisaties, mensen motiveren en aansturen, ... Allemaal dingen die ik graag doe.” “Mijn belangrijkste verwezenlijkingen zijn de voorbereiding en de daadwerkelijke productie van nieuwe producten, het uittesten van een nieuw beveiligingssysteem voor een deel van de productieeenheid en een kostenbesparing op de kwaliteitscontrole zonder kwaliteitsverlies. Maar ook kwalitatief hoogstaande producten maken, de productiesnelheid opdrijven en problemen oplossen - dagdagelijkse zaken - zijn daarom niet minder belangrijk. “Ik wil heel veel doen voor mijn job, maar ik hoop toch even goed om altijd voldoende tijd te zullen vinden voor al mijn sociale en maatschappelijke bezigheden. Want ook die zijn voor mij heel belangrijk.” augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 17

↘ OPLEIDING & VORMING

Zorg zelf voor je marktwaarde! Openstaan voor verandering in de chemiesector

“De tewerkstelling in de chemische sector is bijzonder aantrekkelijk. Je hebt ruime loopbaanmogelijkheden, je kunt constant bijleren, er ligt een breed scala aan functies op je te wachten en je kan er goed je brood verdienen. Maar je moet openstaan voor verandering en continu bijleren.” Dat zegt Frans Dieryck, gedelegeerd bestuurder van essenscia Vlaanderen, de Federatie van de chemische industrie en life sciences. Tekst: An Rekkers Foto: Stefan Dewickere

Frans Dieryck heeft een goed oog in de opleiding van ingenieurs vandaag. Hogescholen en universiteiten doen veel moeite om een goede gemengde opleiding te geven, met oog voor kennis en vaardigheden. De combinatie van verschillende lesvormen, theorie ex cathedra, praktijkoefeningen, groepswerken, eigen opzoekingen en papers stimuleren zowel de inhoudelijke bagage als het eigen initiatief. Dat stoomt hen nog beter klaar voor het bedrijfsleven. Er is bovendien sprake van een bijkomend 5e jaar voor de masteropleiding dat sterk zou worden ingevuld met praktijk en langdurige stages, een initiatief dat Dieryck alleen maar kan toejuichen.

WETENSCHAP IN CRèCHE “We hebben één belangrijke vicieuze cirkel die we maar moeilijk doorgeprikt krijgen, dat is het enthousiasmeren voor wetenschap en specifiek chemie in het onderwijs”, zegt Dieryck. ‘Vanuit essenscia leveren we zeer veel inspanningen om jongeren te bewegen in de richting van wetenschappen. We hebben de SIRA-opleidingen (Scheikunde industrie regio Antwerpen) die wat 18 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

EMOTIONELE INTELLIGENTIE

van kapitaal belang. Maar ook ervaren ingenieurs moeten een hele carrière lang op het toppunt van hun kunnen en kennis blijven functioneren. Frans Dieryck kan het belang van openheid en veranderingsbereidheid daarvoor niet genoeg benadrukken. “Ondernemingen, technologie, producten en processen veranderen voortdurend. Als je bij ons succesvol wil zijn, moet je openstaan voor die veranderingen en van onder je kerktoren durven uit te komen. Een tweede vereiste is dat je flexibel bent en dat je blijft bijscholen. Jezelf bijscholen is trouwens niet noodzakelijk naar de les gaan. Het is dingen lezen, interesse tonen voor je vakgebied, maar ook voor de vakgebieden van je collega’s. Problemen zijn zo complex in onze sector dat je niks meer alleen kunt oplossen. Je moet een teamspeler zijn, je moet interesse hebben voor het probleem van anderen en je moet meedenken. Met de juiste attitude en inborst en een gezonde dosis emotionele intelligentie kun je als ingenieur veel dingen doen.” Frans Dieryck besluit met een gouden raad: Neem het heft in eigen handen en zorg voor je marktwaarde!

De instroom van degelijk opgeleid nieuw bloed is voor de sector uiteraard

www.essenscia.be

vertwijfelde of ‘verdwaalde’ jongeren recupereren en hen een volledig jaar opleiding bieden, zodat ze klaar zijn om in de sector te stappen. We voeren sensibiliseringscampagnes, zijn mee ingestapt in de talentenfabriek in Antwerpen en ondersteunen onder meer het kunststoffenonderwijs in West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Limburg. We richten ons ook tot 10-12-jarigen met het lespakket ‘Mooi en cool met chemie’, maar we hebben al geleerd uit buitenlandse ervaringen dat we eigenlijk al vanaf 5 jaar zouden moeten starten. In Duitsland beginnen ze zelfs al in de crèche. Bij de begeleiders in de kinderopvang moet er ten minste één iemand zitten die technisch is gevormd om in een zeer vroeg stadium kinderen al te stimuleren voor wetenschap en technologie.” Volgens Dieryck zit de instroom van jonge technische profielen duidelijk in de lift. “We zien vandaag dat het aantal leerlingen dat in scheikunde afstudeert, in een 7de jaar of een bachelor, sinds een 3 à 4-tal jaar toeneemt. We spreken over een stijging van ongeveer 10% per jaar, dus er is een duidelijke kentering bezig.”

OPLEIDING & VORMING ↙

Bouw en infrastructuur

Bouw en infrastructuur

Hellend Dak Specialist

Uitvoeringsmethoden voor het bouwen van aanlegsteigers en kaaimuren

2 oktober 2012 – 5 maart 2013 Roeselare

22 oktober – 5 november 2012

• Theoretische aspecten • Dakopbouw • Gevels • Praktijkmanagement

VIK, Wommelgem

• Verschillende types van kaaimuren en aanlegsteigers • Typische uitvoeringsproblemen • Typische uitvoeringswijzen

i www.ie-net.be/hellenddak

i www.ie-net.be/kaaimuren

Bouw en infrastructuur KIVI-KVIV Geotechniekdag: Grond als bondgenoot

Afbraak- en sloopwerken

6 november 2012

VIK, Wommelgem

12 november -26 november 2012

Ingenieurshuis, Antwerpen

• Vlaamse regelgeving • Slopen, sorteren en hergebruiken • Gescheiden slopen • Stabiliteitsproblemen • Hergebruik van het materiaal • Veiligheid, gezondheid en welzijn van arbeiders en omgeving

• Jaarlijkse geotechniekdag ism KIVI-NIRIA • Bijdragen uit Vlaanderen en Nederland • Ondiepe geothermie • Gebruik van geokunststoffen • Monitoring

i www.ie-net.be/bondgenoot

i www.ie-net.be/afbraak

Bouw en infrastructuur Praktische invulling van EC7 bij het ontwerp van diepe en ondiepe funderingen

Nieuwe tendenzen in glas 20 november 2012 Ingenieurshuis, Antwerpen

13 november – 20 november 2012

• Sessie in de reeks rond innovatieve bouwmaterialen • Sprekers uit België en Nederland • Glas, berekeningen en toepassingen

VIK, Wommelgem

• Afleiding van grondkarakteristieken • Ontwerp van ondiepe funderingen • Ontwerp van diepe funderingen • Met oefeningen

i www.ie-net.be/ec7

i www.ie-net.be/glas

Chemie – Kunststoffen

Communicatie

Hernieuwbare grondstoffen in de chemische industrie

Innovatie en verandering: leren omgaan met weerstand

18 oktober 2012 Ingenieurshuis, Antwerpen

• Hernieuwbare grondstoffen en hun exploitaties • Productieprocessen voor de valorisatie van hernieuwbare grondstoffen • Strategische wetenschappelijke ontwikkeling • Implementatie op commerciële schaal • De presentatie worden in het Nederlands gegeven (Engelse slides)

i www.ie-net.be/renewables

11 oktober 2012 "enkel de meest wijze en stomsten onder de mensen veranderen nooit" CONFUCIUS

CURSUS

11 oktober 2012 Ingenieurshuis Antwerp

Innovatie en verandering : leren omgaan met weerstand


• Toont aan hoe verschillende emotionele reacties op verandering verbonden zijn aan het al dan niet aanwezig zijn van 7 basisfundamenten voor verandering • Laat de deelnemers ervaren, aan de hand van een computer • Simulatie, hoe groepsdynamiek ook kan helpen om weerstand op te lossen

i www.ie-net.be/innovatie


↘ OPLEIDING & VORMING Communicatie Mind Mapping

Hoe meer gedaan in weinig tijd?

12 oktober 2012

27 november 2012

VIK, Wommelgem


• Wegenkaart van uw gedachten • Breinvriendelijk notities nemen • Op efficiëntere manier uw brein gebruiken • Uw manier van noteren te optimaliseren

• Focus- of actiemanagement • Hefbomen om extra resultaat te behalen • Opstap naar stressvrije productiviteit • Zandloper model • Focus en gewoontes • Meten toepasbaar • A³ ® learning principe

i www.ie-net.be/mindmap

i www.ie-net.be/focusmanagement

Elektriciteit – Elektronica

4-DAAGSE CURSUS

4 t.e.m 25 oktober 2012

Elektrische aandrijvingen

Industriële koeltechniek

4 oktober – 25 oktober 2012

10 oktober – 19 december 2012

Diverse locaties

VIK, Wommelgem

• Elektrische machines • Regeltechnische aspecten in de aandrijvingen • Applications of modern drives • Geavanceerde topics

• De huidige stand van de regeltechniek bij zuigercompressoren • Tweetrapskoelsystemen • Pompcirculatiesystemen • Praktische beschrijvingen met voorbeelden

UGent K.U.Leuven HoWest Kortrijk Ingenieurshuis Antwerpen

Elektrische aandrijvingen

i www.ie-net.be/aandrijvingen

Energie

i www.ie-net.be/koeltechniek

ICT

Energie aankopen of zelf produceren

Tablet pc stuurt en bewaakt uw industrieel proces

9 oktober 2012

4 oktober – 12 oktober 2012

Salons Waerboom, Groot-Bijgaarden

VIK, Wommelgem

• Evolutie van de Gasmarkt in België en Europa • Recente ontwikkelingen op de Vlaamse energiemarkt • Risicobeheer in Energie aankoop • Financiering energieprojecten • Bevoorradingszekerheid met en zonder kernuitstap

• Procesdata halen uit controller en hoe deze visualiseren • Hoe alarmen of procesmeldingen op smartphone laten verschijnen • Inloggen op de Scada server en vanaf tablet parameters wijzigen en / of bekijken? • Via tablet PC draadloos de status bekijken in de PLC van een sensor bij diagnose

i www.ie-net.be/aankoopenergie2012

i www.ie-net.be/tabletpc

ICT MS Project: werken met het softwarepakket 4 oktober – 11 oktober 2012 VIK, Wommelgem

• Ingeven van de projecttaken • Het inbrengen van resources • Het opvolgen van een project • Aanmaken van views en rapporten • MS Project als bedrijfstool • Nieuw in de laatste MS Project releases

i www.ie-net.be/msproject 20 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Drupal hands-on development 10 oktober – 17 oktober 2012 VIK, Wommelgem

• Zelf uitbreiden van Drupal • Bespreking veelgebruikte API’s • Via oefeningen • Veel voorkomende use cases • Inleiding schrijven van uitbreiding Views en Display Suite

i www.ie-net.be/drupaldevelop

OPLEIDING & VORMING ↙ ICT

Landbouw en voeding

Theming met Drupal

H2O: het vergeten nutriënt?

Expertgroep Agrarische productie & Ecosfeer

14 november 2012

23 november 2012

VIK, Wommelgem


• Keuze uit grote hoeveelheid themes die voor Drupal beschikbaar zijn • Hoe zelf zo’n theme bouwen • Uitbreiden en manipuleren van HTML en CSS • Responsive Design, HTML5 en Mobile

• Hoe omgaan met watervoorraad en -kwaliteit in Vlaanderen? • Hoe reageert de plant van de toekomst op (water)stress en klimaatverandering? • Beter watermanagement door gebruik van K en Mg? • Efficiëntere plantproductie door irrigatie en fertigatie? • Afsluitend panelgesprek

STUDIEDAG

23 november 2012 Ingenieurshuis Antwerpen

i www.ie-net.be/drupaltheming

H2O : het vergeten nutriënt ?

i www.ie-net.be/h2o

Management Bedrijfsmanagement

Human Resources Management

16 november - 1 februari 2013

23 november 2012

VIK, Wommelgem


• Financieel management en investeringsbeleid • Business-to-business marketing • Contractenbeheer • Wegwijs in financiële rapportering • Management accounting: kostprijssystemen en budgettering • Strategisch en performance management, HR

• Betere prestaties • Aanwerven • Functioneringsgesprekken • Coachen, opleiden • Remuneratie, ontslag • Hoe communiceren • Organisatie • Omgaan met vakbond • HRM afdeling

i www.ie-net.be/bedrijfsmanagement

Management

i www.ie-net.be/hrmanagement

Materialen – Machinebouw

Effectief leidinggeven – Coachen Teammanagement 27 november – 12 maart 2013 VIK, Wommelgem

• Effectief Leidinggeven: basisinzichten en communicatieve vaardigheden • Coachen van medewerkers: medewerkers responsabiliseren en tot zelfstandigheid brengen • Teammanagement: inzichten in wat teams effectief of ineffectief maken

i www.ie-net.be/eflcoachteam

Mechanica

Inzicht in lastechniek 1 oktober – 5 november 2012 VIK, Wommelgem

• Inzicht in de complexe wereld van de lasverbinding • Ondersteuning bij het opvolgen van laswerkzaamheden • Carbon equivalent, HAZ, percentage ferriet, heat input, carbide precipitatie, MIG/ MAG, pitting, koudscheuren, PWHT, …

i www.ie-net.be/lastechniek

Meet -en regeltechniek – Automatisering

Piping en Engineering 13 november - 4 december 2012 VIK, Wommelgem

• Een stortvloed van reglementen en normen • Aspecten van materiaalkeuze • Stromingsleer en drukvalberekeningen • Appendages en beveiligingsapparatuur • Sterkte- en flexibiliteitberekening van buisleidingen • Amerikaanse code B31.3

i www.ie-net.be/pene

Verschildruk- en vortex debietmetingen: is de oude technologie nog efficiënt genoeg? 9 oktober 2012 VIK, Wommelgem

• Merkonafhankelijk overzicht van de mogelijkheden voor dp-debietsmetingen, vortex debietsmetingen en VA-meters • Per meter bekijken we het basismeetprincipe, de verschillende bouwvormen, de specificaties, voordelen en beperkingen en gebruik van de advanced diagnostics

i www.ie-net.be/flow2 augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 21

↘ OPLEIDING & VORMING Meet -en regeltechniek – Automatisering Conductiviteit van een product bepaalt het meetprincipe

Debietmetingen met massa en thermische metingen

23 oktober 2012

13 november 2012

VIK, Wommelgem

VIK, Wommelgem

• Elektromagnetische debietmetingen van de nieuwe generatie • Ultrasone metingen

• Coriolis flowmetingen • Thermische massaflowmetingen

i www.ie-net.be/flow3


Meet -en regeltechniek – Automatisering

Milieu - Veiligheid

Calibratie als basis voor ijkwaardige metingen

Water in de industrie

Expertgroep Milieu


27 november 2012

VIK, Wommelgem

VIK, Wommelgem

• Facturatie en total cost of ownership (merkonafhankelijk) • Calibratie / hercalibratie van debietmetingen

CURSUS

t.e.m.

• Watermanagement • Water op maat • Koelwater • Afvalwater als bron van grondstof • Water en energie

3 oktober 22 november 2012 VIK-huis Wommelgem


Water in de industrie

i www.ie-net.be/water

Milieu - Veiligheid Functionele veiligheid

Workshop procesveiligheid en MOC

18 oktober - 25 oktober 2012 VIK, Wommelgem


• Normen EN ISO 13849-1 en/of EN IEC 62061 • Zelf stuurkringen realiseren • De theorie wordt toegelicht • Met ook praktische toepassingen

VIK, Wommelgem

i www.ie-net.be/functveilig

• Procesveiligheid • Regelgevend kader • Veiligheidsstudies • Risico-identificatie • Bijzonder voorbeeld: illustratie van een mechanische toepassing ‘Bruggen in Brugge’ • Management Of Change • Bouwstenen van een masterplan

i www.ie-net.be/moc

Milieu - Veiligheid REACH voor downstream users

CE-machinerichtlijn

19 november 2012

22 november – 12 december 2012



• Deze praktische cursus geeft tips hoe zich intern te organiseren om als downstream gebruiker aan de REACH verplichtingen te voldoen • Afgewerkte producten of preparaten

• Wetgeving: machinerichtlijn (2006/42/EG) en arbeidsmiddelen richtlijn • Veiligheids- en gezondheidseisen • Praktisch gebruik van normen • Risicoanalyse technieken in het kader van machineveiligheid • Opstellen van een technisch dossier en EG-verklaring. • Voorbeeld cases

i www.ie-net.be/reach 22 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

i www.ie-net.be/machine

OPLEIDING & VORMING ↙ Onderhoud Moderne smeertechnieken

Fellow in Asset Management

20 november - 4 december 2012

“Onderhoudsmanager wordt Assetmanager”

VIK, Wommelgem

• Tribologie • Olie • Vetten • Vaste smeermiddelen • Wentellagers • Kettingen • Reductoren • Schroefverbindingen • Kunststoffen en elastomeren

januari - december 2013 Ingenieurshuis, Antwerpen Onderhoudsmanager wordt Assetmanager

Met openingssessie op zaterdag 17 november 2012 Ingenieurshuis Antwerpen.

MASTERCLASS

januari 2013 tot december 2013

Ingenieurshuis Antwerpen

i www.ie-net.be/smeertechniek

Onderhoud

• Onmisbaar voor de Maintenance Manager • Beleid en strategie • Concept & Plan • Service Providing • Enablers en omgeving

Fellow in Asset Management

i www.ie-net.be/fiam

Projectmanagement

Planning en scheduling van onderhoudsactiviteiten

Projectplanning en –management

29 november - 13 december 2012

VIK, Wommelgem

VIK, Wommelgem

11 oktober – 15 november 2012 • Praktijkgerichte oefeningen • Accent op de planning maar ook andere technieken • Earned value analysis en performance indicators • Teammanagement en leiderschap. • Bruikbare tips uit de praktijk

• De onderhoudsorganisatie • Werkvoorbereidingstechnieken • Werkinstructies • Preventief en standaardonderhoud • Risicoanalyse • Planning • werkvoorbereidingsanalyse

i www.ie-net.be/planonderhoud

Projectmanagement

i www.ie-net.be/projectplan

Vaardigheden

TOC-sturing van projecten en critical chain 17 oktober – 24 oktober 2012

Verkopen kan je leren 9 oktober – 23 oktober 2012 VIK, Wommelgem

VIK, Wommelgem

• Vooropgestelde doelstellingen bereiken • Nodige denkwijzen, technieken en “kapstokken” • In complexe omstandigheden de juiste acties nemen

i www.ie-net.be/tocproject

• Praktijkgerichte cursus • Voor iedereen die een commerciële carrière wenst uit te bouwen. • Pragmatisch, interactief • Met camera en rollenspel

i www.ie-net.be/verkopen

Vaardigheden Jouw spreekstem: onmisbare schakel in krachtige communicatie

Inkoop-negotiatietechnieken

7 november – 5 december 2012

VIK, Wommelgem


• Verken je stem • Zoek naar een eigen klank”kleur” • Nuances en intonaties vergroten • Hoe je ademhaling de impact van je stem beïnvloedt • Technieken om je stem kracht bij te zetten • Bewust van de kwaliteiten van je spreekstem vergroot je zelfvertrouwen

i www.ie-net.be/stem5

30 november – 7 december 2012 • Praktisch seminarie • Inkooporganisatie en -administratie • Commerciële aanpak • Inkooptactiek en –strategie • Verbale en non-verbale negotiatietechnieken • Claimbehandeling en “just before time” • Juridische grondslagen en offertebesprekingen

i www.ie-net.be/inkoop augustus - september 2012 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - 23

Cursussen op niveau voor burgerlijk ingenieurs Kunststofcomposieten in civiele draagconstructies en bouw

Bouwen met de natuur

30 oktober en 6 november 2012 Cursusleiders: Dr. M.H. Kolstein (TU Delft) en ir. L. Tromp (Royal Haskoning)

De weggebruiker als menselijke factor in het verkeer 6, 7 en 15 november 2012 Cursusleiders: Drs. I.M. Harms (Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart) en drs. M.G.F. Lambers (Adviesdienst Mens & Veiligheid)

7 en 8 november 2012 Cursusleider: L. van Hilten (IF Technology)

Workshop Systeemgerichte Contractbeheersing

www.pao.tudelft.nl

The Hydraulic Fill Manual November 13 and 14, 2012 Course leader: Ir. J. van ‘t Hoff (Van ‘t Hoff & Partners)

De straat als aanjager van de levende stad 13 en 14 november 2012 Cursusleiders: Ing. J. Diepens (Mobycon), ir. D. van Veen (Mobycon/Atelier Horizon) en ing. S. Nota (Kenniscentrum Shared Space)

Alles over bodemenergie

8 en 9 november 2012 Cursusleider: Ing. J.P. Hekker (DHV)

13 en 14 november 2012 Cursusleider: Drs. J.P.L. Fiselier (DHV)

Design & Construct 21, 22 en 28 november 2012 Cursusleider: Prof.dr.ir. H.A.J. de Ridder (TU Delft) Stichting PostAcademisch Onderwijs

Postbus 5048 2600 GA Delft

015 278 46 18 [email protected]

PERSONALIA Overlijdens - Jacques Verstraelen, b.met.ir. (UGent 63), °10/5/38 -  19/7/12 - Luc Verbinnen, b.e.w.ir. (KUL 90), ° 28/5/65 -  20/6/12 - Antoon Gryson, ibg (UGent 60) en Giséle Vandermeeren, melden het overlijden van hun zoon Patrick op 26/6/12 - Paul Van Hecke, b.w.e.ir. (UGent 79) en Wouter Van Hecke, bio-ir.sch. (UGent 05) melden het overlijden van hun moeder en grootmoeder Simonne Dombrecht, weduwe van Robert Van Hecke op 3/8/12 “Ingenieur in beweging” biedt zijn rouwbeklag aan. Geboorten Felicitaties van “Ingenieur in beweging” aan de jonge ouders met de geboorte van - Michiel, derde kindje van Fabienne Godin, b.mat.ir. (VUB 00) en Etienne Lenclud, op 21/6/12 - Ilya, tweede kindje van Joost Salomez, bio-ir.l&b (UGent 94) en Rieka Reekmans, op 27/7/12 24 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

Geniet u reeds korting op stookolie verwarming? KVIV- en VIK-leden genieten tussen 25,50 euro en 40,00 euro/1000 liter korting op de officiële prijs van stookolie en dit afhankelijk van de periode en omvang van de bestelling. Betaalt u contant dan geniet u nog een extra korting van 3 euro/1000 liter. Graag aansluiten en/of meer info? Contacteer [email protected] of tel. 03 260 08 50.

Puzzelaar 106 Hoofdvraag: de voetbalploeg Een voetbalploeg bezit twee ondoorzichtige zakken, beide gevuld met evenveel voetballen (n). Telkens men een voetbal nodig heeft neemt men er een uit eender welke zak (dus met gelijke waarschijnlijkheid). Op een zekere dag stelt men vast dat één zak leeg is (gek genoeg heeft men bij het nemen van de laatste bal uit die zak deze niet weggenomen). Wat is nu de waarschijnlijkheid dat in de andere zak nog k voetballen zitten? (0 n)

Bijvraag: hoeveel juiste antwoorden gaan we ontvangen? Stuur uw antwoorden naar Ing. Roland Mebis MSc, Tabaartstraat 23, 3740 Bilzen of mail naar [email protected] vóór 15 november 2012. We hebben boekenbonnen met een totale waarde van 50 euro klaarliggen voor de winnaars.

Oplossing puzzelaar 104: een onmogelijke factorisatie Als het mogelijk is, dan zijn de rationele delen van elke term gelijk, evenals de irrationele delen. Met andere woorden, dan zouden we hebben:

4 = 1a - 2 X 5b en √(-5) = b √(-5) + 2a √(-5). Dat wil zeggen: 4 = a - 10b en 1 = b + 2a, waaruit volgt: b = - 1/3

en

a = 2/3. Dus a en b zijn geen gehele getallen en a + b √ - 5 is geen complex geheel getal.

Bijvraag: we ontvingen 11 goede antwoorden, namelijk van Bart Laeremans, Rumst (21); Jan Doornaert, Wondelgem (42); Johan Beke (37); Stefan Bakelants; Steyn Malfayt (39); Theo Renckens, Hamont (25); Lieven Hautekeete, Ooigem (23); Klaas Verhoeven, Zwijnaarde (36); Jozef Ooms, Stekene (5) en de winnaars Theofiel Demets, Kluisstraat 16, 9940 Evergem (12) en Luc Detemmerman, Walenberg 4, 3300 Tienen (16).

Proficiat aan al de inzenders. Ing. Roland Mebis MSc

Werken als ingenieur in een internationaal kader of in het buitenland

Maandag 19 november 2012, Koning Boudewijnstadion Brussel

Rekruteringsessies en seminaries door verschillende multinationals en organisaties die ingenieurs rekruteren op een internationaal niveau. Meer dan 50 infostanden en 20 presentaties. Inschrijving verplicht - behoorlijke korting bij vroege inschrijving (oktober 2012) via www.InternationalJOBDay.be Enkele wervingsbedrijven en sponsors van vorige edities:


↘ IE-NET - KVIV - VIK - KALENDER OKTOBER

ma 1 ma 1 ma 1 ma 1 ma 1 di 2 di 2 di 2 wo 3 do 4 do 4 do 4 do 4 do 4 do 4 vr 5 vr 5 za 6 za 6

14.00 14.00 14.00 19.00 19.30 16.00 14.00 20.00 14.00 13.00 13.00 14.00 14.00 14.15 20.00 16.00 19.15 15.00 17.30

Cursus Cursus Bezoek Lezing Workshop Cursus Bezoek Lezing Cursus Cursus

Uitvoeren van bouwputten Inzicht in lastechniek De Warande achter de schermen Luchtdichtheid van gebouwen Me and the team Hellend Dak Specialist Koninklijke Sterrenwacht Darmmicrobiota - de sleutel tot menselijke gezondheid Water in de industrie Elektrische aandrijvingen Studienamiddag Beheer van veiligheidskritische barrières in de procesindustrie Cursus Tablet pc stuurt en bewaakt uw industrieel proces Cursus MS Project: werken met het softwarepakket Bezoek Machiels Building Solutions Voordracht VEGA, het Europees lanceervoertuig voor kleine satellieten Bezoek Brouwerij Het Anker Sportief Duikinitiatie Sociaal Gastronomisch Light weekend Event Dag van de ingenieur

Wommelgem Wommelgem Turnhout Zwijnaarde Brussel Roeselare Brussel Gent Wommelgem diverse locaties Antwerpen Wommelgem Wommelgem Beringen Heverlee Mechelen Brussel Lichtaart Leuven

di 9 di 9 di 9 di 9 di 9 wo 10 wo 10 do 11 do 11 do 11 do 11 do 11 vr 12 za 13 za 13 za 13 za 13

09.00 10.00 19.30 20.00 20.00 19.00 10.00 10.00 14.00 18.30 18.30 19.00 10.00 09.50 10.00 13.00 13.00

Studiedag Cursus Bezoek Voordracht Voordracht Cursus Cursus Cursus Cursus Voordracht Bezoek Bezoek Cursus Cultureel Bezoek Sportief Cursus

Energie aankopen of zelf produceren Verkopen kan je leren! Drukkerij Verstraete Liften: technischer dan je denkt Verschildruk- en vortex debietmetingen Industriële koeltechniek Drupal hands-on development Projectplanning en -management Innovatie en verandering: leren omgaan met weerstand Het beste product is een dienst Enhanced Landfill mining project groep Machiels Eval Europe Mind Mapping Bezoek aan het nieuwe Gerechtsgebouw en MAS Bio-gas Boeye Brussels Ekiden Auto Training

Groot-Bijgaarden Wommelgem Maldegem Antwerpen Wommelgem Wommelgem Wommelgem Wommelgem Antwerpen Antwerpen Houthalen-Helchteren Zwijndrecht Wommelgem Antwerpen Haasdonk Brussel Brugge

wo 17 wo 17 do 18 do 18 do 18 do 18 do 18 vr 19 za 20

10.00 14.00 10.00 10.00 13.00 18.45 19.00 19.00 10.0

Cursus Bezoek Sociaal Cursus Studiedag Voordracht Event Weekend Weekend

TOC-sturing van projecten-critical chain Smurfit Kappa Bezoek SCK en abdij van Postel Functionele veiligheid Hernieuwbare grondstoffen in de chemische industrie

Wommelgem Turnhout Mol/Postel Wommelgem Antwerpen Energie-efficiënte toepassingen voor kantoren en tertiaire gebouwen Sint-Amandsberg VIK Space Hasselt EYE-conferentie te Valletta Valletta Champagneweekend Epernay/Avize

ma 22 14.00

Cursus

di 23 wo 24 do 25 do 25 za 27 za 27

Voordracht Cursus Voordracht Cursus Bezoek Workshop

Uitvoeringsmethoden voor het bouwen van aanlegsteigers en kaaimuren Conductiviteit van een product bepaalt het meetprincipe Geïntegreerd Risico Management Gaat het licht uit als de kerncentrales sluiten? Workshop procesveiligheid en moc Papierfabriek Stora Enso Chocolade

20.00 13.00 19.30 10.00 09.00 14.00

26 - Ingenieur in beweging - nr. 3 - augustus - september 2012

ie-net.be/bouwput ie-net.be/lastechniek vik.be/kpn/dewarande vik.be/ovl/luchtdichtheid kviv.be/ormit ie-net.be/hellenddak kviv.be/sterrenwacht kviv.be/darm ie-net.be/water ie-net.be/aandrijvingen ie-net.be/barrieres ie-net.be/tabletpc ie-net.be/msproject vik.be/lbg/machiels ie-net.be/vega vik.be/mln/anker kviv.be/duiken kviv.be/gastronomie vilv.be ie-net.be/aankoopenergie2012 ie-net.be/verkopen kviv.be/verstraete kviv.be/liften ie-net.be/flow2 ie-net.be/koeltechniek ie-net.be/drupaldevelop ie-net.be/projectplan ie-net.be/innovatie kviv.be/tanghe kviv.be/remo vik.be/wld/eval ie-net.be/mindmap kviv.be/mas vik.be/wld/biogas kviv.be/ekiden vik.be/zwv/autotraining

ie-net.be/tocproject vik.be/kpn/smurfit kviv.be/mol ie-net.be/functveilig ie-net.be/renewables vik.be/wld/cebeo vik.be/lbg/space2012 kviv.be/eye kviv.be/champagne2012

Wommelgem

ie-net.be/kaaimuren

Wommelgem Antwerpen Antwerpen Wommelgem Gent Mechelen

ie-net.be/flow3 ie-net.be/risk kviv.be/pictoel ie-net.be/moc kviv.be/stora vik.be/zwv/sjolaa

IE-NET - KVIV - VIK - KALENDER ↙ NOVEMBER

di 6 di 6 wo 7 do 8

10.00 19.30 19.30 19.00

Studiedag Bezoek Workshop Voordracht

KIVI-KVIV Geotechniekdag : Grond als bondgenoot Antwerpen Alphatronics Lokeren Jouw spreekstem: onmisbare schakel in krachtige communicatie Antwerpen Medische beeldvorming: toepassing scanners in medische wereld Geel

ma 12 di 13 di 13 di 13 di 13 wo 14 do 15 vr 16 vr 16 vr 16 vr 16 za 17

14.00 13.00 14.00 19.00 20.00 14.00 18.15 09.00 14.00 14.00 20.00 18.30

Cursus Cursus Cursus Voordracht Voordracht Cursus Bezoek Studiedag Cursus Bezoek Voordracht Sportief

Piping & Engineering Internet of things Debietmetingen met massa en thermische metingen Theming met Drupal Sigarenfabriek Scandinavian Tobacco Group Simuleren van intelligente gebouwen in intelligente steden Bedrijfsmanagement Treintunnel Schuman-Josaphat Dinercauserie Bowlingavond

Wommelgem Wommelgem Wommelgem Gent Wommelgem Wommelgem Lummen Antwerpen Wommelgem Brussel Hooglede Deerlijk

ma 19 di 20 di 20 di 20 wo 21 wo 21 do 22 vr 23 vr 23 vr 23 za 24 za 24

10.00 09.30 16.00 14.00 19.30 19.30 13.00 13.00 14.00 14.00 08.00 13.30

Cursus Bezoek Studiedag Cursus Voordracht Voordracht Cursus Studiedag Cursus Bezoek Event Bezoek

REACH voor downstream users Roularta en brouwerij Rodenbach Nieuwe tendenzen in glas Moderne smeertechnieken Update@Campus: efficiënt en effectief leiding geven Energie anders bekeken CE-machinerichtlijn 2006/42/EG H2O : het vergeten nutriënt ? Human Resources management Nieuwe kistenwasserij van de Mechelse veilingen ATM Memorial Gilbert Staepelaere Biologische kruidenkwekerij en distillerie

Wommelgem Roeselare Antwerpen Wommelgem Gent Antwerpen Wommelgem Antwerpen Wommelgem St.Katelijne-Waver Sint-Niklaas Oostwinkel

di 27 di 27 di 27 di 27 do 29 vr 30

10.00 14.00 14.00 20.00 14.00 14.00

Cursus Cursus Cursus Voordracht Cursus Cursus

Hoe meer gedaan in weinig tijd? Focussing

Wommelgem

Afbraak- en sloopwerken Praktische invulling van EC7 bij het ontwerp van (on)diepe funderingen

Effectief leidinggeven - Coachen van medewerkers - TeammanagementWommelgem

Effectief leidinggeven Calibratie als basis voor ijkwaardige metingen Planning en scheduling van onderhoudsactiviteiten Inkoop-negotiatietechnieken

COLOFON Adres van de redactie ie-net vzw Desguinlei 214 2018 Antwerpen T 03 260 08 40 E-mail: [email protected] Ondernemingsnummer: 0435 567 909 Verantwoordelijke uitgever Hans Romaen Gedelegeerd bestuurder

Wommelgem Wommelgem Wommelgem Wommelgem

Redactieteam Francine Demaret - Karolien Van Wiele Nancy Cantens - Hans Romaen Vormgeving + Tablet Decom nv ‘t Hofveld 6c4 1702 Groot-Bijgaarden T 02 325 64 64 [email protected] www.decom.be

ie-net.be/bondgenoot vik.be/wld/alphatronics ie-net.be/stem5 vik.be/kpn/scanners ie-net.be/afbraak ie-net.be/ec7 ie-net.be/pene kviv.be/internet ie-net.be/flow4 ie-net.be/drupaltheming vik.be/lbg/scandinavian ie-net.be/simulatie ie-net.be/bedrijfsmanagement kviv.be/treintunnel kviv.be/causerie vik/be/zwv/bowling2012 ie-net.be/reach kviv.be/roularta ie-net.be/glas ie-net.be/smeertechniek kviv.be/campus kviv.be/energiestrategie ie-net.be/machine ie-net.be/h2o ie-net.be/hrmanagement vik.be/mln/kistenwasserij vik.be/ovl/atm2012 vik.be/zwv/netelvuur ie-net.be/focusmanagement ie-net.be/eflcoachteam ie-net.be/leiding ie-net.be/flow5 ie-net.be/planonderhoud ie-net.be/inkoop

Druk Drukkerij Sleurs & Partners Astridlaan 215 3900 Overpelt T 011 80 90 90 www.drukkerijsleurs.be Reclameregie trevi nv Leopold II laan 53 1080 Brussel T 02 428 30 90 [email protected]

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt dmv druk, fotokopie, internet of welke andere vorm dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.


op 1 locatie sinds 6 september 2012 Ingenieurshuis Desguinlei 214 BE 2018 Antwerpen 1 03 260 08 40* www.ie-net.be - www.kviv.be – www.vik.be

* Informeer bij uw contactpersoon en gebruik de directe lijnen

Jongeren winnen voor wetenschap en technologie blijft de uitdaging

Recommend Documents