h e t
h o o f d s t u k
“Het grote verhaal van de Kristelijke Beweging van Gepensioneerden” Interview met KBG-voorzitter Hugo Verhenne Opgetekend door Renaat Vandevelde (KBG-studiedienst)
“
J
ong is rijk(er), oud is arm”. Deze boutade bevat waarschijnlijk weinig waarheid. Nochtans, vóór de Tweede Wereldoorlog waren oud en arm ontegensprekelijk synoniemen. De naoorlogse sociale politiek heeft de
ouderen geen windeieren gelegd en heeft bijgedragen tot hun emancipatie. Ze leven niet alleen langer, ook kwalitatief is de ‘oude dag’ er gevoelig op vooruit gegaan. De welvaartsstaat heeft daarenboven geleid tot een welvaartsverhoging onder de ouderen. Van bejaarde tot senior…
De gids op maatschappelijk gebied viert zijn honderdjarig bestaan. Dat doet het op een eigengereide wijze: via vraaggesprekken met de christelijk-sociale organisaties met als rode draad de vraag: in welke mate zijn de diverse deelorganisaties begaan met de problematiek van armoede, uitsluiting en bestaansonzekerheid. In dat kader is ook de Kristelijke Beweging van Gepensioneerden (KBG) aan zet. Als de aangehaalde krantenkop volledig waarheidsgetrouw zou zijn, dan had een gesprek met KBG weinig zin. Het
h e t
h o o f d s t u k
© C. Van Roosendael
De bevolkingspiramide staat op haar kop, onder meer als gevolg van het dalend geboortecijfer en de toenemende vergrijzing. Menig politicus fronst zich de wenkbrauwen en neuriet zachtjes: wie zal dat betalen? Het repartitiestelsel komt onder druk te staan: waarom zouden de actieven nog langer de pensioenen van die (welstellende) ouderen betalen? Krantenkoppen titelen: de inactieven bezitten de activa.
Hugo Verhenne
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
gevaar van een onterechte en ≥ Hugo Verhenne binnen het laatstgenoemd luik. vertekende beeldvorming dreigt. Sinds 1993 heeft KBG op het Daarbij doet men afbreuk aan de domein van de belangenbehartivele ouderen die nog steeds in ging een drietal prioriteiten een slechte inkomenssituatie vooropgezet. verkeren. Er is nog heel wat werk Een eerste fundamenteel aanaan de winkel! dachtspunt vormt de welvaartsWat volgt, is een vraaggesprek aanpassing, máár met duidelijke “KBG bereikt in met Hugo Verhenne, oud-direcvoorrang voor de laagste penhaar bewegingsacteur aan het Vrij Technisch sioenen. Maar, armoede is vaak tiviteiten niet altijd Instituut te Kortrijk en in zijn ook een gevolg van kansarmoede ‘echte’, marginahuidig leven de kwieke, nationade, zodat we ook daar als bewele arme!” le voorzitter van KBG. Het werd ging niet zomaar aan voorbij een direct en open interview. kunnen gaan. Zo hangt armoede Maar ook een namiddag waarin aangevoeld tevens nauw samen met eenzaamheid en met werd dat de afstand tussen woord en daad de kansen die mensen op latere leeftijd nog vaak moeilijk te overbruggen is. KBG binnenaangeboden krijgen door het maatschappelijk ste buiten gekeerd: hoe verloopt de integratie bestel. Armoede in die brede betekenis heeft van de (kans)armen binnen KBG, hoe staat dan ook een weerslag op het sociaal-cultureel KBG tegenover het huidig pensioendebat, hoe luik van KBG, waarbij de klemtoon ligt op het verloopt de samenwerking met de zusterorsamenbrengen en het vormen van mensen, ganisaties binnen de christelijke arbeidersbegericht op de persoonlijke verrijking en het weging, en nog zoveel meer. Slotsom: anderafbreken van de maatschappelijke barrières half uur later, nog vele uitdagingen en opgadie de ouderen veeleer kansen ontnemen. ven… Een tweede belangrijke prioriteit is de zorgverzekering. KBG is daar reeds sedert de jaren “Welke houding neemt KBG aan ten aanzien tachtig mee begaan. Na een volgehouden van armoede, uitsluiting en bestaansonzeinspanning lijken we daarvoor uiteindelijk kerheid? Zijn dat prioriteiten tijdens conbeloond te zullen worden: de zorgverzekering tacten met de overheid of de andere partgaat op 1 oktober 2001 van start. De ouderen ners? Is deze thematiek een leidraad voor de zijn de meest afhankelijke groep in de samenwerking op het verbondelijk of lokaal leving. Precies omwille daarvan worden zij niveau? Of meent u daarentegen dat KBG met heel wat kosten geconfronteerd. zich veeleer tot de middengroepen richt?” Vanuit die optiek kunnen we eveneens het derde aandachtspunt aansnijden: de hoge HUGO VERHENNE: “Er valt niet aan te twijfelen: rusthuisprijzen. Heel wat in een rusthuis verKBG beschouwt armoede wel degelijk als een toevende ouderen worden verplicht aan te prioritair aandachtspunt. In KBG wordt een kloppen bij het OCMW. Het stigmatiserend organisatorisch en inhoudelijk onderscheid etiket van ‘arme’ wordt aldus hun deel. De gemaakt tussen de sociaal-culturele en de drie opgesomde prioriteiten richten zich dus belangenbehartigende pijler. De aangehaalde tot de armoedeproblematiek. Tekenend daarproblematiek komt vooral aan haar trekken voor is de samenwerking, vorig jaar met
’’
h e t
h o o f d s t u k
5
6
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
Welzijnszorg. Onder de slogan ≥ Hugo Verhenne organisaties kampen ten andere ‘één op acht ouderen is arm’ ook met dat sneeuwbaleffect: werd een handtekeningenactie ook voor hen vormen de arme opgezet en aan minister ouderen een moeilijk aanspreekVandenbroucke overhandigd. bare groep.” Van de in totaal 260.000 verzamelde handtekeningen zijn er “Heeft KBG structurele contacongeveer 150.000 ingebracht ten met de armenorganisa“KBG heeft een culdoor de KBG-werking. ties?” tuur die in de lijn Tot slot wil ik nog even ingaan ligt van de levensop onze eis voor een volwaardig HUGO VERHENNE: “Op nationaal fase waarin haar leden zich bevinvlak zijn er slechts occasionele uitgebouwde huursubsidie. Heel den.” contacten. In de grootsteden wat ouderen die er niet in bestaan die contacten hoe dan geslaagd zijn om in hun leven ook, zij het niet altijd eng structureel. een eigen woning te verwerven, zijn veelal Nationaal wensen wij en pogen wij, onder aangewezen op de private huurmarkt, dit als meer naar aanleiding van de reeds genoemde gevolg van een ontoereikende sociale huisactie met Welzijnszorg, de contacten met die vesting. Daar betalen ze vaak prijzen die niet armenbewegingen te optimaliseren. Daartoe in overeenstemming zijn met de kwaliteit van dat huis. Deze mensen hebben te maken met is KBG - vanuit haar missie - ook verplicht: de scheefgegroeide woonquotes die hen tot beweging wil ook duidelijk de zwakkeren in armoede dwingen: de huurprijs slorpt een te haar werking betrekken. Maar om tot een groot gedeelte van het pensioen op. Kortom, structurele samenwerking te komen, moeten KBG laat de armoedeproblematiek zeker niet nog tal van initiatieven genomen worden.” links liggen. Ze vormt een expliciet uitgangs“KBG legt sterk de nadruk op de huursubsipunt van het belangenbehartigend luik en die, de hoge rusthuisprijzen, de hoge afhanraakt zijdelings ook aan onze sociaal-culturekelijkheidskost, de lage pensioenen. Dat zijn le pijler, al was het maar door mensen uit de eenzaamheid te houden en hen een stuk vorallemaal inkomensgebonden aandachtspunten. Daartegenover ziet KBG de armoeming aan te bieden. Maar zeggen dat we ook deproblematiek ruimer en heeft ze, zoals u daadwerkelijk armen of kansarmen in onze zegt, ook aandacht voor de kansarmoede. beweging betrekken, is een ander paar mouTracht KBG in haar werking ook daadwerkewen. KBG bereikt in haar bewegingsactiviteilijk iets aan die kansarmoede te verhelpen?” ten niet altijd de ‘echte’, marginale arme! Armoede is vaak een vicieuze cirkel: wie arm HUGO VERHENNE: “KBG moet in de eerste plaats is, sluit zich moeilijker aan bij een beweging een beweging zijn van ontmoeting. Daaraan of vereniging, waardoor diezelfde categorie ontleent onze beweging, meer nog dan andevan mensen er dan ook weer minder aan haar re, haar kracht: KBG moet mensen samentrekken komt. Kansarmoede houdt dus ook brengen, zeker gezien de eenzaamheid die ontegensprekelijk in dat men minder kansen voor vele ouderen om de hoek loert. Dat is krijgt of heeft om zich bij een beweging of een moeilijke opgave die niet altijd wil lukvereniging aan te sluiten. Specifieke armen-
’’
h e t
h o o f d s t u k
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
ken. Dit neemt niet weg dat we daarvoor talrijke inspanningen leveren, voornamelijk op plaatselijk vlak. Toch moeten we toegeven dat die verwoede pogingen de drempelvrees niet altijd wegnemen. Vandaar dat KBG een actieve houding tracht te ontwikkelen en in haar werking zélf naar die mensen toegaat: de rusthuiswerking, het KBG-ziekenbezoek. De samenwerking met Welzijnszorg heeft de beweging op dit vlak een nieuwe dynamiek verleend en haar nog sterker bewust gemaakt van het feit dat dé armen te weinig geïntegreerd zijn in KBG. De samenwerking met Welzijnszorg is voor ons een enorme verrijking geweest, een echte Aha-Erlebnis: we werden opnieuw met één van onze essentiële opdrachten geconfronteerd.”
ook de bovenlaag van de marginaliteit. De bovenste laag van ons ledenbestand bestaat voornamelijk uit gepensioneerden uit de middengroepen. Ik heb wel een grondige hekel aan die cijfermatige benaderingen, maar u vraagt ernaar…” “KBG bereikt dus, zoals u zegt, ook gepensioneerden met lagere inkomens. Worden er voor hen tegemoetkomingen voorzien, in de zin van een lagere ledenbijdrage of door laagdrempelige activiteiten in te richten?”
HUGO VERHENNE: “Binnen onze beweging benaderen we de armen niet apart. Armoede laat zich ook niet zo gemakkelijk definiëren. Structureel richt KBG zich wel tot enkele doelgroepen, via de rusthuiswerking, de seniorenacademie, de seniorensport. De finaliteit “KBG richt zich dus voornamelijk tot de van die deelwerkingen behoeft middengroepen?” ≥ Hugo Verhenne geen verder commentaar. Dit sluit echter niet uit dat de werHUGO VERHENNE: “Nee, dat lijkt me een stap te ver. Laten we daarking van KBG, in al haar facettoe enig cijfermateriaal hanteten, moet doordrongen worden ren. Een ledenonderzoek uit van aandacht voor de armen. 1992 heeft uitgewezen dat in de Aldus proberen we op plaatselijk laagste inkomensgroep - de 65vlak een laagdrempelig en verplussers met een inkomen lager scheiden aanbod te ontwikkelen. dan 15.000 fr. per maand - KBG De factor ‘ontmoeting’ speelt “KBG moet in de eerste plaats een bijna geen leden rekruteert. In daarin een zeer belangrijke rol beweging zijn van de hogere inkomensgroepen en vormt een grote opgave voor ontmoeting.” van 15.000 tot 40.000 fr. per onze beweging: doorheen een maand - is het KBG-aandeel gedifferentieerd aanbod moet ongeveer evenredig met hun aandeel in de KBG aansluiten bij de eigenheid van elk lid. totale bevolking. Vervolgens stellen we vast Plaatselijk zijn de bijeenkomsten met Pasen, dat KBG in de hoogste inkomenscategorieën Kerstmis en de algemene vergaderingen grote de 65-plussers die maandelijks meer dan ontmoetingmomenten. Ik ben ervan over40.000 fr. ontvangen - in vergelijking met de tuigd dat KBG tijdens die momenten totale bevolking, ondervertegenwoordigd is. (kans)armen in haar werking betrekt, geïnteDe stelling ‘van de middengroepen’ is dus, greerd met anderen. KBG bereikt op die naar mijn mening, te sterk uitgedrukt. KBG manier een erg uiteenlopend publiek: inzake reikt verder dan de middengroep: zij bereikt leeftijd, beroepsverleden en materiële wel-
’’
h e t
h o o f d s t u k
7
8
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
vaart. Met deze meerwaarde dat ≥ Hugo Verhenne “KBG blijkt in vergelijking met die verscheidenheid in KBGde zusterorganisaties van de kring komt te vervallen en de arbeidersbeweging - laten we eenheid op de voorgrond treedt. als voorbeeld het ziekenfonds Dit sluit niet uit dat er terzake in nemen - een groter aandeel te de toekomst nog veel werk aan hebben onder de lagere inkode winkel is. KBG zal dan ook menscategorieën. Hebt u daar pogen om rond thuisgebonden een verklaring voor?” “Onze missie is die zieken en zorgbehoevenden een van de vakbond deelwerking op te bouwen. HUGO VERHENNE (twijfelend): “Het niet!” Vraag is echter: doet KBG er klinkt misschien vreemd, maar goed aan de armere ouderen als KBG is een sterke ouderenorgaeen aparte doelgroep te benaderen? Loert het nisatie. De wervingskracht van KBG en de gevaar van marginalisering en stigmatisering integratie van vrijwilligers in KBG zijn ongedan niet om de hoek? De uitdaging voor KBG twijfeld onze troeven. Wij beschikken over blijft dus het betrekken van de armen in onze 20.000 bestuursleden, allemaal vrijwilligers, beweging. KBG moet intensief op zoek gaan die mee het reilen en zeilen van KBG bepalen. naar vormen van integratie, veeleer dan een Ze beschikken over een grote mate van autoaparte deelwerking uit te bouwen. De comnomie en geven, met ongekende gedrevenplexiteit van die missie zal voor KBG ontegenheid, onze beweging een gezicht. Ook zíj versprekelijk een blijvende uitdaging vormen.” lenen een dynamiek aan onze wervingskracht. Kunnen beschikken over een groot aantal “U haalt het belang aan van de ontmoeting. gedreven vrijwilligers is dé sterkte van KBG. Uit cijfers blijkt dat in grootsteden, zoals Daartegenover maakt KBG zich ook zorgen. Zal die sterkte er in de toekomst nog zijn? Antwerpen en het Brussels Hoofdstedelijk Hoe zal de toekomstige vrijwilliger zijn Gewest, het aantal alleenstaanden bijna één opdracht vervullen? Vele van onze vrijwilliderde hoger ligt dan in Vlaanderen. Eenzaamheid bij ouderen lijkt dus in grote gers zijn het product van de ‘grote verhalen’, mate een grootstedelijke problematiek. Is er opgegroeid in een ‘groot concept’. Het zich binnen KBG een specifieke werking opgezet vrijwillig geven aan een beweging behoorde naar deze groep van mensen?” als het ware tot hun plichtenleer. In de toekomst zal zich een nieuw soort vrijwilliger HUGO VERHENNE: “Wel, binnen het nieuw aanbieden die misschien liever zijn energie beleidsplan 2001-2006 opteert KBG duidelijk stopt in een fragmentair gegeven, een provoor een grootstadswerking. Dat plan omvat ject, bv. het opstarten van een deelwerking een aantal nieuwe richtlijnen die we voor de rond de armen.” nabije toekomst voor onze beweging uitgetekend hebben. In functie daarvan zal KBG een “We willen nogmaals terugkeren op een ‘grootstadscel’ oprichten, met daarin KBGeerder gestelde vraag. Hoe zit het met de mensen uit Antwerpen, Gent en Brussel. Zij ledenbijdrage? Vaart KBG terzake een gunmoeten een grootstadswerking op poten zetstige koers voor de gepensioneerden die het ten.” financieel veeleer moeilijk hebben?”
’’
h e t
h o o f d s t u k
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
HUGO VERHENNE: “Ik geef toe, dit punt staat Uit mijn ervaringen met het beroepsonderwijs binnen de beweging ter discussie. Het is hoe heb ik aan den lijve mogen ondervinden dat dan ook een zeer delicaat punt, niet in het heel wat jongeren op hun 16de al aan de slag minst voor onze vrijwilligers want zij moeten gaan. Je mag die groep niet te vlug uit het KBG gaan ‘verkopen’. Op dit ogenblik heeft oog verliezen. Je mag niet te vlug denken dat KBG geen eenvormige ledenbijdrage. Ieder iedereen de capaciteiten of de mogelijkheden verbond betaalt per hoofdlid of tweede lid heeft om tot zijn 24ste te studeren. een vaste nationale ledenbijdrage van 180 Welnu, hoe kijkt KBG aan tegen het huidig respectievelijk 130 fr. Onder ‘tweede lid’ verpensioensdebat? Er zijn om te beginnen staat men een bijkomend lid binnen hetzelfmeerdere uitzichten: hoeveel moet ons pende gezin. Boven op de nationale ledenbijdrasioen bedragen, wat met de welvaartsvastge vraagt het verbond voor een hoofdlid of heid van de pensioenen, het debat rond de tweede lid een bijdrage die kan schommelen leeftijd en de solidariteit of het basispensioen. tussen 240 en 340, respectievelijk 205 en 320 Laten we eerst even stilstaan bij het aspect fr. Op dit laatste punt zijn de leeftijd. In KBG lopen de meninverbonden volledig zelfstandig. ≥ Hugo Verhenne gen hierover nogal uiteen. Het Globaal beschouwd bedraagt de officieel KBG-standpunt sluit KBG-ledenbijdrage ongeveer globaal aan bij de huidige pen500 fr. Los daarvan zouden we sioenwetgeving: de pensioenvoor 2003 een bijdrageverandeleeftijd bedraagt 65 jaar, maar ring willen doorgevoerd hebben. vanaf 60 jaar kan men uittreden Op KBG-nationaal ontvangen als men voldoende loopbaanjawe vanuit de verbonden het sigren kan voorleggen. Daartegen“KBG wil er zich naal dat men wil evolueren in de over gaan er in KBG, vanuit het aan houden via het richting van een gedifferentieerbeeld van de vitale zestiger, ook ACW haar klemde ledenbijdrage. Die voor ruststemmen op om de mensen tot tonen door te drukhuisbewoners of voor leden die hun 65ste of 70ste te laten werken.” het financieel moeilijk hebben, ken. Ikzelf sta daar nogal huizou moeten verlaagd worden. In de toekomst verachtig tegenover, omdat ik merk dat velen zullen wij dus zeer waarschijnlijk opteren op hun 60ste heel erg moe zijn. Het beeld van voor gedifferentieerde bijdragen, gedeeltelijk vitaliteit is dus ten dele vertekend: voor vele gebonden aan de financiële draagkracht.” arbeiders die eentonig of bandwerk verricht hebben, gaat het niet op. “Laten we even een ander thema aansnijIn het pensioendebat moet men dus rekening den. Hoe kijkt KBG aan tegen het huidig houden met de individuele mens en met diens pensioendebat waarbij het brugpensioen in beroepsverleden. Het beleid moet zich dus vraag gesteld wordt, waarbij mensen grosso creatief en empatisch opstellen. Mensen modo werken van hun 25ste tot hun moeten mogelijkheden krijgen om langer te 55ste… werken, maar dat kan geen verplichting inhouden. Ik vrees dat die oplossing niet HUGO VERHENNE (geprikkeld): “Ja maar, vanaf strookt met de Belgische gewoonte van linehun 25 jaar? Laten we toch realistisch zijn! aire maatregelen te treffen. Vergeet ook niet
’’
h e t
h o o f d s t u k
9
10
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
dat er onder die groep van gepensioneerden ne welvaartsaanpassing gewettigd is. nog velen zijn die werken. Het gebruik van Ten tweede dreigt een wettelijk pensioenstelhet woord ‘actief’ is dus misleidend. Het is sel zonder welvaartsaanpassingen te tenderen nog te sterk verbonden aan de gesalarieerde naar een systeem van basispensioen. We moearbeid. Laat me toe dit even te staven aan de ten vermijden dat ons wettelijk pensioen hand van een clichématig voorbeeld: de opa’s wegglijdt van het principe van de sociale veren oma’s die voor de kleinkinderen zorgen. zekering, waarmee meteen ook het belang Vanuit economisch oogpunt zijn deze oudevan de andere pensioenstelsels (de tweede en ren dan wel niet langer actief, maar toch derde pijler) en de ongelijkheid tussen de bewijzen ze de samenleving hun nut door in gepensioneerden toeneemt. een ‘stil netwerk’ taken op te Ten derde, als de bijdragen bere≥ Hugo Verhenne nemen. Ik vrees er echter voor kend worden op de volledige dat het beleid, vanuit econolonen enerzijds en de pensioenmisch oogpunt, sterk regulebedragen op basis van een niet rend zal optreden, met als aan de welvaart aangepast gevolg dat op de mensen geplafonneerd loon anderzijds, dwang zal uitgeoefend worden dan daalt de dekkingsgraad (of om langer economisch actief te de verhouding tussen het loon en blijven. Het resultaat is een weihet uitgekeerd pensioen) voort“Via een voortdunig flexibel kader dat allesbedurend. Ook het geplafonneerd rende wisselwerhalve gericht is op de uniciteit loon moet dus aangepast worden king tussen KBG en CM mogen we zegvan het individu. Deze discussie aan de welvaartsstijging, want gen iets gerealiis, mede onder invloed van de daar staat of valt het systeem seerd te hebben: op media, aan het heropleven binmee. De hogere lonen betalen 1 oktober 2001 gaat de zorgverzekering nen onze beweging. Op matehogere bijdragen. Maar als die van start!” rieel vlak pleit KBG voor een hogere inkomenscategorieën algemene welvaartsaanpassing vaststellen dat zij méér moeten van de pensioenen met 3%. Daarop kan de betalen voor een zelfde (basis)pensioen, valt opmerking volgen dat KBG zo de lagere penvoor hen de aanmoediging weg om die hogesioenen benadeelt. KBG heeft altijd gepleit re bijdragen te blijven betalen. De band tusvoor de welvaartsvastheid van de pensioenen sen bijdrage en uitkering mag dus niet losgemet voorrang voor de laagste. Waarom pleit koppeld worden! Meer zelfs, hij dient in ere KBG dan voor een algemene verhoging? hersteld! Ten eerste, globaal beschouwd hebben de Om deze redenen blijft KBG aandringen op gepensioneerden recht op een deel van de die algemene welvaartsaanpassing. De welwelvaart omdat zij door hun arbeid bijgedravaartsvastheid van de pensioenen is overigens gen hebben tot de huidige welstand en ecowettelijk voorzien, maar het is de regering die nomische groei. In 1993 vroeg KBG een weldaartoe dus het initiatief moet nemen. Als vaartsaanpassing voor de laagste pensioenen dat uitblijft, is het resultaat dat er vandaag de omdat de budgettaire ruimte minder roosdag een kloof is van ongeveer 12% tussen de kleurig was. Vandaag de dag lijkt die marge pensioenen en de lonen. Waarom stelt KBG ruimer, waardoor de vraag naar een algemedan geen 12% voorop? Je moet natuurlijk
’’
h e t
h o o f d s t u k
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
realistische eisen stellen, maar principieel is het gevolg zijn van een sterker doordringen onze beweging er op gericht de kloof te dichbij de zwakkeren. In de middengroep heeft ten. Daarenboven streven we naar een wetteKBG haar maximum bereikt. Als KBG zullen lijk, structureel mechanisme dat jaarlijks de we dus verplicht worden de hand uit te stebinding tussen welvaarts- en pensioenstijging ken naar de zwakkeren. Laat het duidelijk zijn realiseert én dat losgekoppeld dat we geen beweging zijn om wordt van het regeringsinitia- ≥ Hugo Verhenne méér leden te hebben, maar dat tief. Maar dat sluit niet uit dat we een beweging willen zijn die de prioriteit moet blijven uitvertrekt van een bepaalde missie. gaan naar de zwakste pensioeEn één element daarvan omvat nen. Minister Vandenbroucke de specifieke aandacht voor de heeft desbetreffend een aantal zwakkeren. Onze ledentallen maatregelen getroffen, maar de opkrikken door de aandacht te inhaalbeweging moet eveneens vestigen op de sterkere groepen “Ik stel me de vraag gebeuren.” lijkt minder een uitweg te bieof de nieuwe den.” gepensioneerden nog interesse zullen “Stel je voor dat het debat hebben voor het KBG ertoe dwingt te kiezen, “Het pensioen is één zaak, de sociaal toerisme.” bv. 3% zonder specifieke aanfiscaliteit een andere. Wat zijn dacht voor de armen, 4% en de wensen, zorgen en klachten wat minder voor de armen, van KBG op dat vlak? Waarvoor 2% en wat méér voor de armen… Welke opteert KBG: een vermogensbelasting of keuze maakt KBG in dat geval? een bijdrageverhoging…?”
’’
HUGO VERHENNE (verveeld): “Sta me toe een genuanceerd antwoord te geven. Onze prioriteit ligt bij de verhoging van de laagste pensioenen, maar dit moet gebonden zijn aan de grote achterstand die alle pensioenen opgelopen hebben. Wij streven naar een principiële verhoging. Je moet in het leven niet altijd tot een keuze gedwongen worden. KBG wil de aandacht voor de laagste pensioenen en de algemene verhoging hand in hand laten gaan. Ik wil daarbij even aanpikken bij een andere keuze: als ik moest kiezen tussen een verhoging van het aantal leden of het aantal armen in onze beweging, opteer ik duidelijk voor het eerste. Waarom? Wel, deze vraag dient zich wel aan als een keuze, maar bij nader inzien is hier geen sprake van een of-of-situatie. Want als we onze ledenaantallen opkrikken, zal dat
HUGO VERHENNE: “Telkens die zwart-wit-keuzen. Je raadt het al: KBG is niet tegen een vermogensbelasting… Integendeel!” “Dat is een duidelijk statement.” HUGO VERHENNE: “Dat is inderdaad heel duidelijk: wij zijn niet tegen een vermogensbelasting. Bij mij leeft overigens het sterke vermoeden dat die houding ook geldt voor het overgrote deel van onze leden. Maar KBG heeft wel problemen met een bepaald soort berichtgeving, waarbij men het beeld ophangt van de rijke ouderen. Niettegenstaande dat een aanzienlijk deel het goed stelt, blijven we toch vaststellen dat vele ouderen het moeilijk hebben. Men moet zich hoeden voor onterechte, clichématige veral-
h e t
h o o f d s t u k
11
12
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
gemeningen! Kortom, KBG staat achter een vermogensbelasting, maar niet als die uitsluitend de vorm van een ouderenbelasting zou aannemen. Want, zoals Herman Deleeck het zegt: de vermogens zijn in handen van een groep rijken, en niet de ouderen als zodanig.”
“KBG reikt verder dan de middengroep: onze beweging bereikt ook de bovenlaag van de marginaliteit.”
“KBG is dus een groot voorvechter van de solidariteit. Met name in het pensioendebat stelt KBG zich op als pleitbezorger van het solidariteitsprincipe, waarbij de actieven een deel van hun welvaart afstaan aan de gepensioneerden. Hier is duidelijk sprake van een solidariteit van de jongere met de oudere generaties. Maar hoe beoordeelt KBG vormen van intragenerationele solidariteit, bijvoorbeeld de solidariteitsbijdrage?”
HUGO VERHENNE: “Het officieel standpunt van KBG verleent daaraan zijn steun. KBG heeft deze bijdrage goedgekeurd op het ogenblik dat ze ingevoerd werd. Wij hebben ook niet geijverd voor de afschaffing ervan. KBG vond echter wel dat die solidariteitsbijdrage dan moet gebruikt worden om de lagere pensioenen te verhogen. Dat is dus duidelijk niet het geval geweest. Vanuit de bovenste lagen van ons ledenbestand hebben we, met de hele heisa rond die bijdrage, heel wat vragen gekregen. Maar als beweging konden we ons zeker verzoenen met het aanvankelijk opzet van deze maatregel.” “Het sociaal toerisme is de jongste tijd sterk in het nieuws geweest. De arbeidersbeweging heeft daarbij een aantal van haar kroonjuwelen van de hand gedaan. Met de
h e t
h o o f d s t u k
toename van de groep ouderen, hadden we er niet goed aan gedaan om deze sector beter uit te bouwen of minstens in stand te houden? Wat leeft er binnen KBG inzake het sociaal toerisme?”
≥ Hugo Verhenne
HUGO VERHENNE (twijfelend): “Tja… Laten we zeggen dat KBG veel organiseert. Ten eerste, bedevaarten. Dat mag je beslist niet onderschatten: het is een aanbod waarmee we beantwoorden aan een bepaald verlangen van vele leden. Ten tweede, grote reizen, georganiseerd vanuit het nationaal secretariaat. Daarbij werken we samen met reisbureaus. Wat is de inbreng van KBG? Zij staat in voor de vorming van reisleiders, waarrond binnen KBG een specifieke deelwerking bestaat. Deze mensen staan in voor een vlotte organisatie van de reis. Ten slotte zijn ook de verbonden actief. Die activiteiten kunnen gevat worden onder de noemer ‘sociaal toerisme’. Ik begrijp dat je een kritische houding kunt aannemen t.a.v. de organisatie van die grote reizen. Zij richten zich immers voornamelijk tot de meer welstellende gepensioneerden. Je bereikt er dus maar een klein segment van de leden mee. Maar, qua deelname scoort KBG erg goed en we merken daarenboven dat er een wervingskracht vanuit gaat. Meer nog, deze reizen, aangepast aan de leeftijd van betrokkenen, vullen een toeristische leemte op. Wat het sociaal toerisme betreft, stel ik me de vraag of de nieuwe gepensioneerden daar nog interesse zullen voor betonen. Is dat voor hen nog de geijkte vorm om op uitstap te gaan? Maar let op, de huidige ledengroep komt daarvoor zeker nog in aanmerking. Met spijt in het hart stel ik dan vast dat die
’’
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
‘kroonjuwelen’ verkocht worden, hopelijk voor échte sociale doeleinden.”
loopt de samenwerking heel wat moeilijker. M.b.t. de zorgverzekering zaten ACV en KBG niet altijd op dezelfde golflengte. Ook het feit “U wijst op het prijskaartje dat aan die dat binnen het ACV losse initiatieven groeien grote reizen vasthangt. Is er geen sprake die bruggepensioneerden proberen samen te van een sociaal of een mintarief?” brengen, kan tot spanningen leiden. Op die manier zou de finaliteit van KBG voor een HUGO VERHENNE: “Wie lid is van KBG moet, stuk kunnen uitgehold worden. Dat ligt in onafhankelijk van het inkomen, minder betaonze beweging gevoelig. De sociaal-culturele len voor zijn deelname aan een grote reis. werking - het ontmoetingsgegeven - is voor Voor de bedevaarten trachten we een sociaal ons uitermate belangrijk. Dat belet zeker niet tarief tot stand te brengen. Zij verwijzen dat er op het vlak van de belangenbehartieveneens naar de ‘K’ in onze naam, een cenging geen samenwerking zou kunnen onttraal element van onze identiteit, en verlenen staan, waarbij de inspiratie van KBG en de expressie aan ons christelijk beweging-zijn. technische deskundigheid van ACV en CM De deelnemers kunnen de fundamentele hand in hand gaan. Op die manier kan bijwijze van KBG’er-zijn kracht bijzetten.” voorbeeld de armoedeproblematiek ook beter aangepakt worden. Soms hebben we de “Laten we het even hebben over de verhouindruk dat KBG daaromtrent vaak vruchteloos dingen met de andere deelorganisaties van signalen uitzendt naar zusterorganisaties. Dat de beweging. Houden het ACV of de CM hangt natuurlijk ook samen met de historicivoldoende rekening met de problemen van teit van de beweging en de autonomie van de de ouderengroep?” deelorganisaties. Ik geef toe dat ik wel wat ontgoocheld ben over de samenwerking tusHUGO VERHENNE: “Onze band is ≥ Hugo Verhenne sen de deelorganisaties. Als vrijhet grootst met CM. Dat heeft williger en van op afstand zag ik zijn historische wortels: wij zijn dat waarschijnlijk iets te ideaal.” gegroeid uit de pensioendiensten van de mutualiteit. We “Kun je een voorbeeld geven hebben een grote vorm van van hoe die samenwerking tussamenwerking met onze mutusen inspiratie enerzijds en alistische partner. Een sprekend techniciteit anderzijds zijn “De uitdaging voor voorbeeld: de gemeenschappevruchten kan afwerpen?” KBG blijft het lijke weg naar de verwezenlijbetrekken van de king van de zorgverzekering. De HUGO VERHENNE: “De zorgverzekearmen in onze idee is gegroeid vanuit KBG, ring kan gelden als voorbeeld. beweging.” maar de technische uitwerking KBG wilde de materiële en psychische afhankelijkheidsprobleis onmiskenbaar de verdienste matiek aanpakken. Voor de mensen in kwesvan CM. Ook bv. met de dienst Gezondtie wenste KBG een stuk zekerheid in te bouheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO) slaagt wen en met deze idee is ze naar de mutualiKBG erin goed samen te werken. Zo worden teit toegestapt. Via een voortdurende wisselwin-win-situaties gecreëerd. Met de vakbond
’’
h e t
h o o f d s t u k
13
14
De Kristelijke Beweging van Gepensioneerden Interview met Hugo Verhenne
werking tussen KBG en CM mogen we nu zeggen iets gerealiseerd te hebben! Op 1 oktober 2001 gaat de zorgverzekering van start! De problematiek bv. van de armoedezorg zou ook ten dele kunnen aangepakt worden door een samenwerkingsverband tussen KBG en Ziekenzorg. Dat gebeurt overigens reeds voor een deel want heel wat van onze vrijwilligers zijn actief in Ziekenzorg. We waren echter aangenaam verrast toen KBG gevraagd werd mee op te stappen in de manifestatie van 20 mei 2001 en dat de vooropgestelde KBG-eis van 3% daar eveneens gescandeerd werd. Dit was een goed voorbeeld van hoe een échte samenwerking er in de toekomst zou kunnen uitzien. Ook de coördinerende rol van het ACW m.b.t. de armoedeproblematiek kan mijns inziens nog veel sterker uitgebouwd worden. Waarom niet eens alle deelorganisaties rond de tafel brengen om de problemen fundamenteel aan te pakken?” “Is het voor de deelorganisaties niet makkelijker om rechtstreeks naar de overheid toe te stappen in plaats van hun eisenpakketten door te drukken via de koepel?” HUGO VERHENNE: “Vaak heb je de neiging om de overheid rechtstreeks te benaderen. Maar KBG wil er zich aan houden om via het ACW haar klemtonen door te drukken. En als we ons toch rechtstreeks tot het beleid wenden, moet er een informatieplicht zijn t.a.v. het ACW.” “U hebt zelf reeds gedeeltelijk gewezen op de moeilijke relatie ACV-KBG. Waarom is het gecombineerd ACV-KBG-lidmaatschap
h e t
h o o f d s t u k
niet wenselijk gebleken? Waarom lukt dat niet? “ HUGO VERHENNE: “Naar mijn mening… is een gecombineerd lidmaatschap niet wenselijk. Voor wat het sociaal-cultureel luik betreft: laat KBG zichzelf zijn. Wij leveren op dat vlak, al zeg ik het zelf als voorzitter, prachtig werk. Het is ons waarmerk: een beweging die op plaatselijk en verbondelijk vlak ontmoetingskansen aanreikt! Inzake belangenbehartiging stel ik daarentegen samenwerkingsverbanden voorop. Maar het moet duidelijk zijn: KBG is geen vakbeweging! KBG heeft ook niet die combattieve, agressieve cultuur in zich, die voor een vakbond in bepaalde omstandigheden noodzakelijk is. KBG heeft een cultuur die in de lijn ligt van de levensfase waarin haar leden zich bevinden. KBG wil haar eigen sereniteit en rust uitstralen. Haar missie en haar actie zijn onderbouwd door levenservaring en hebben een eigen identiteit en belevingswijze. KBG wil mensen ontplooiingskansen geven in zaken waarvoor zij in hun ‘vorig’ leven geen tijd en ruimte gehad hebben, en dat samen met gelijken. Kortom, onze missie is die van de vakbond niet. Heel wat vroegere syndicalisten zijn ook actief binnen KBG. Als gevolg daarvan merken wij binnen onze beweging een zekere spanning - maar tegelijk een verrijking - tussen het militantisme enerzijds en de roep om persoonlijke vorming en zelfontplooiing anderzijds. Hierin schuilt zonder enige twijfel een meerwaarde voor KBG: mensen met diverse achtergronden ideeën laten uitwisselen. Aldus opteer ik zeker niet voor een gecombineerd lidmaatschap, maar blijf ik voorstander van een hechte samenwerking inzake belangenbehartiging.
