Jeugdzorg Emmaus in de Korte Sint-Annastraat

Stanneke

e opening

is d

nt bij d e feestkra

renov

van de ge

zorg Em

an Jeugd

ouwen v eerde geb

twerpen maüs An

op 15 nnastraat

e Sint-A

in de Kort

015

tember 2

en 17 sep

COLOFON Redactie: Thijs van Vynckt, Luc Claessens, Katleen Kuppens, Katelijn Thienpont, Arne Berniest, Els Foets, Daniëlle De Cock, Frank Kuylen, Kim Verleyen, Guido Ceuleers Eindredactie: Sarah Vangheluwe Foto’s: Kelly Oste, Frank Kuylen, zusters apostolinnen (archief), Zachte Kracht Layout: Marleen Marien Druk: Drukkerij Bulckens bvba, Herenthout Oplage: 2000 exemplaren Waar nodig werden fictieve namen vermeld in de artikels. Overname van artikels of foto’s uit deze publicatie kan, mits toestemming van de uitgever. Verantwoordelijke uitgever: Luc Claessens, Korte Sint-Annastraat 4, 2000 Antwerpen

Jeugdzorg Emmaus in de Korte Sint-Annastraat Het Hotel van Stralen, een gebouwcomplex dat grenst aan de Korte Sint-Annastraat, het Frans Halsplein en de Sint-Jacobsmarkt, werd in 1902 gekocht door de zusters apostolinnen. De van Stralentoren, verwijzend naar oud-burgemeester Van Stralen is 500 jaar oud en sinds jaren erkend als monument. In 1998 lieten de zusters de gebouwen via een erfpachtregeling over aan vier organisaties waaronder De Grote Robijn. Het onthaal-, observatie- en oriënteringscentrum (OOOC) was net opgericht, met een sterk accent op crisisopvang. Het OOOC kreeg al snel een erkenning voor 24 jongeren. Spoedig werden de diensten Crisishulp aan Huis (De Matant), de thuisbegeleidingsdienst Crescendo en het time-outproject La Strada opgestart. Sinds 1999 maken deze voorzieningen deel uit van Jeugdzorg Emmaüs Antwerpen

met daarnaast nog vestigingen in Schoten en op het Kiel. Het oude kloostergebouw bood een tijdelijke woonplek voor de jongeren van De Grote Robijn en een werkplaats voor de medewerkers van de verschillende diensten van Jeugdzorg Emmaüs, maar voldeed absoluut niet aan de minimale comfortnormen. Na een lange tijd van plannen en tal van procedures kon in 2014 gestart worden met afbraak- en bouwwerken. Er werd gekozen om het historisch pand te renoveren en het aan te passen aan eigentijdse bouwen comfortnormen, met respect voor de structuur en geschiedenis van het gebouw. Met deze vernieuwbouw kunnen we de volgende jaren optimaal onze hulpverleningsopdracht vervullen.

OOOC De Grote Robijn De Grote Robijn is een Onthaal-, Observatie- en Oriëntatiecentrum dat 23 kinderen en jongeren begeleidt. Er kunnen tegelijkertijd 16 jongeren (in 2 leefgroepen) in De Grote Robijn verblijven. De anderen worden mobiel begeleid. Op vraag van de jeugdrechter of ‘de toegangspoort voor integrale jeugdhulp’ wordt een onderzoek gevoerd tijdens een begeleiding van 2 maanden. Door intens te werken met de kinderen en hun omgeving formuleert een multidisciplinair team een advies voor verdere hulpverlening. Deze periode kan nogmaals met 2 maanden worden verlengd. De Grote Robijn heeft permanent 2 bedden voor crisisopvang.

Crisishulp aan huis, De Matant Een begeleider van De Matant gaat 4 weken intens aan de slag met een gezin in crisis, vaak om te voorkomen dat de kinderen worden geplaatst. De gezinnen worden doorverwezen door het crisisnetwerk van de Antwerpse regio. De begeleiding werkt aan het vergroten van de krachten en mogelijkheden van de gezinsleden. Er is voorzien in een 24-uurspermanentie.

Thuisbegeleidingsdienst, Crescendo Crescendo ondersteunt permanent 32 gezinnen bij de opvoeding van de kinderen. Thuisbegeleiders gaan één of meerdere keren per week op bezoek in een gezin. Ze werken samen aan doelstellingen die ze samen hebben afgesproken. De veiligheid van de kinderen en de gezinsleden staat centraal.

Nieuwe Perspectieven naar Thuis (NPT), Raidho Raidho begeleidt jongens tussen 16 en 23 jaar die feiten hebben gepleegd en meestal verblijven in één van de gemeenschapsinstellingen. Via een intense begeleiding worden ze voorbereid op een terugkeer naar hun leefwereld. De doelstelling is recidive te voorkomen.

Wil je contact nemen? Heb je nog vragen over Jeugdzorg Emmaüs? Bel dan: 03 231 25 75 of mail naar: [email protected]

2

STANNEKE

Sociale opdracht realiseren in mooi kader Familiaal en collegiaal, dat is De Grote Robijn Sim Holemans werkt al zestien jaar in De Grote Robijn als onthaalmedewerker. “Ik ben een medewerker van het eerste uur.” Hoe ben je in deze job gerold? “Rudi Smis gaf me bij de opstart van De Grote Robijn de tip dat hij een administratief medewerker zocht. Op 1 januari 1999 ben ik gestart. Zo vond ik een job veel dichter bij huis. De bijzondere jeugdzorg was me totaal vreemd. Rudi wandelde met het team rond. Na de rondleiding in het grote gebouw mochten we postits kleven op het lokaal waar we liefst ons kantoor zouden hebben. Enkel de toren was geen optie. De eerste weken hebben we geschilderd met de hele ploeg. Er kwam een graffitispuiter om de grote muur aan de slaapkamers een jeugdige touch te geven.”

vang van de jongeren die werden opgenomen. Voor mij was dit een heel nieuwe realiteit. Soms best confronterend. In die tijd werd er nog meer residentieel gewerkt en waren er minder contacten met de ouders. We zijn in de loop der jaren sterk gegroeid als OOOC en de werkingen van La Strada, Crescendo en De Matant werden opgestart. Er kwam heel wat meer beweging in huis. Het familiale karakter, de sterke samenhang en collegialiteit tussen de collega’s, kenmerkend voor het huis, zijn gebleven. Soms zochten medewerkers andere oorden op. Maar ik heb er ook regelmatig weten terugkoHoe heb je De Grote Robijn men, soms met hangende poot­ jes. Het is toch sterk als mensen zien evolueren? “Ik was bij de start van de wer- er echt voor kiezen om bij ons te king sterk betrokken bij de op- werken.”

: ocht

Gez idaatkand

zinnen

gastge

Jeugdzorg Emmaus zoekt kandidaat-gastgezinnen Hallo, Ik ben 15 jaar en woon in een voorziening. Thuis wonen is voor mij geen optie, daar is het moeilijk geweest. Mensen zeggen dat ik niet altijd de gemakkelijkste ben. In het weekend wil ik graag even tot rust komen, even weg van de drukte van de leefgroep, even gewoon kunnen zijn. Ik vraag niets speciaals, gewoon mee kunnen doen in een gezin, lijkt me al heel fijn… Geen evidente vraag, maar wil je er even over nadenken? Groetjes, Anoniempje Jeugdzorg Emmaüs Antwerpen is werkzaam in de sector van de bijzondere jeugdzorg en biedt hulp aan kinderen, jongeren en gezinnen met opvoedingsproblemen. Om de werking te ondersteunen en te verruimen zijn wij op zoek naar enthousiaste gastgezinnen. Als gastgezin bepaal je de grenzen van je engagement en je kan rekenen op de nodige ondersteuning. Heb jij zin om een maatschappelijk kwetsbare jongere op te vangen neem dan contact op met Kim Verleyen, vrijwilligerscoördinator (0476 86 59 46 of via [email protected].)

Jan Seresia, afgevaardigd bestuurder van Emmaüs, kent deze buurt al lang: hij was erbij toen het klooster van de zusters apostolinnen werd overgedragen aan Jeugdzorg Emmaüs om er de werking van De Grote Robijn in onder te brengen, en later volgden er nog andere afdelingen. “Onze cliënten betrekken we zoveel mogelijk bij het beleid.” Emmaüs is een grote organisatie met een verscheidenheid van voorzieningen in de zorg met meer dan 6.000 werknemers. Elke voorziening binnen Emmaüs moet zijn opdracht kunnen waarmaken op een eigen manier. Als afgevaardigd bestuurder volgt Jan Seresia de voorzieningen in de zorg voor personen met een handicap, jeugdhulp en gezinszorg. Hij ondersteunt en adviseert de directies en met de collega’s in het dagelijks bestuur waakt hij over de eenheid binnen de groep. Eenheid én verscheidenheid dus. Waardengedreven “We proberen als Emmaüs een waardengedreven organisatie te zijn”, vertelt Jan Seresia. “Van onderuit, vanuit de praktijk definiëren we de visie en missie, met de medewerkers. Dit leidt tot een voorstel aan de raad van bestuur dat eventueel nog wordt aangepast. Directie en medewerkers proberen deze visie consequent in de praktijk te brengen. Het is aan ons als bestuurders om dit mee te ondersteunen. Het typeert Emmaüs dat praktijkwerkers betrokken worden bij de beleidsvorming.” De stem van cliënten Het blijft een uitdaging om onze gebruikers of cliënten beter te betrekken bij het beleid dat Emmaüs voert in zijn organisaties. “Dat is niet zo eenvoudig”, erkent Jan Seresia. “Emmaüs wil hier in de toekomst nog meer op inzetten. In Jeugdzorg Emmaüs hebben we daarin al een hele weg afgelegd. Jongeren gaan mee op de jaarlijkse tweedaagse naar De Hoge Rielen om met de medewerkers te discussiëren over de werking. Als er onderzoek wordt opgezet, zitten vertegenwoordigers van de cliënten mee rond de tafel, als volwaardige partner en de stem van jongeren en gezinnen wordt gehoord, in de verschillende fasen van het onderzoek. Jeugdzorg

Emmaüs zet elk jaar projecten op rond cliëntparticipatie. De dialoog tussen medewerkers, het beleid van de voorziening, de overheid, onderzoekers proberen we op een permanente manier te organiseren. Soms geeft dat spanningen, maar dit lijkt ons ook goed.”

dit zullen beleven. Ik hoop dat de jongeren die gehuisvest worden in deze mooie infrastructuur er ook respect voor zullen hebben. Het is een gebouw met een verhaal en karakter. Je kan er niet naast kijken. Hoe zullen jongeren dit beleven? Ik ben echt benieuwd. Het blijft hoe dan ook een opdracht om op Infrastructuur als onder­ de een of andere manier de buurt steuning te betrekken bij de werking. Samen met De Loodsen, de Kleine Jacob De infrastructuur in de zorg moet en Arktos zijn we gehuisvest in een het pedagogisch werk maximaal on- studentenbuurt waar toch nog heel dersteunen. “Daarom zullen we bij wat bewoning is.” de start van een bouwproject altijd goed luisteren naar de medewerkers Kerkelijk patrimonium die er elke dag moeten werken. Dat is essentieel zodat het uiteindelijke “De renovatie van dit historisch resultaat de zorg kan ondersteunen. pand was maar mogelijk omdat de Er is nood aan een healing environ- zusters apostolinnen bereid waren ment. Toch stellen we keer op keer om dit 16 jaar geleden over te dravast dat de visie op zorg over de ja- gen aan Jeugdzorg Emmaüs. Voor ren heen evolueert. Het is een uitda- hen was het belangrijk dat het geging om flexibel te bouwen zodat de bouw dat jaren hun thuis was, een infrastructuur kan blijven aansluiten sociale bestemming kreeg. In hun bij deze inzichten.” ogen zet Jeugdzorg Emmaüs hun werk verder. Door een nieuwe beIn het midden van de stad stemming te geven aan het kloosterpand en door de grondige renovatie “De locatie draagt spontaan bij tot die we konden uitvoeren, blijft dit de zorg: midden in de stad, dicht kerkelijk patrimonium bewaard bij openbaar vervoer, en tegelij- voor de volgende generaties. We kertijd beschermt de vorm van het renoveerden grondig, met respect gebouw ook de jongeren die er tij- voor het historisch karakter van het delijk verblijven. De stedelijke om- gebouw. We vinden het schitterend geving is een troef. Het historische dat wij onze sociale opdracht kunkader vind ik een extra uitdaging. nen realiseren in dit mooi kader.” Ik ben nieuwsgierig hoe jongeren

“Het is er zowel plezant als niet plezant. Het leukst vind ik de activiteiten in De Grote Robijn. Er zijn veel mogelijkheden om op woensdag­namiddag en in het weekend leuke dingen te doen. We hebben daarbij zelf inspraak.” Jaimi*

Meer informatie over ons vind je op www.jeugdzorgemmaus.be

*De namen zijn fictief, maar zijn wel uitspraken van de jongeren van De Grote Robijn

3

STANNEKE

De vroegere bewoners van Hotel van Stralen Zusters apostolinnen gaven meisjes kansen op onderwijs geven om zich beter te ontwikkelen. Zo zijn de apostolinnen een onderwijzende congregatie geworden. Op de Sint-Jacobsmarkt was een pensionaat met 50 tot 60 meisjes, voornamelijk uit schippersfamilies. In de bloeitijd waren er bijna 100 zusters in het klooster. De refter en De zusters apostolinnen van Ant- de kapel zaten overvol.” werpen kopen het Hotel van Stralen in 1902 en verhuizen van de Paar- ’s Morgens stonden ze op om 4.30 denmarkt naar de Korte Sint-Anna- uur en om 5 uur werden ze verstraat. In 1907 beginnen ze met de wacht in de kapel voor de officie. bouw van de neogotische kapel. In Om 7 uur aten ze. Daarna zwerm1926 richten ze het O.L.V.-Midde- den de zusters uit naar hun scholen laresinstituut op, nu De Kleine Ja- in Antwerpen: in de Vliegenstraat, cob. In 1998 verlaten ze hun kloos- de Paardenmarkt, de Oude Steenter. Acht zusters verhuizen naar het weg, op het Zuid en in Deurne. begijnhof enkele straten verder en 6 zusters naar hun huis in Lille. “Bij aanvang waren de scholen niet erkend en dienden ze zelf financiële Zusters Maria, Maria Goretti en middelen te verzamelen”, vertellen Jacinta ontvangen ons in het be- de zusters. “In het klooster van de gijnhof. “De zusters apostolinnen apostolinnen werden de misgewazijn altijd in het onderwijs actief den gewassen van de kerken in Antgeweest. De stichteres, een vrouw werpen. De misgewaden werden van goede afkomst, wou meisjes via een luik in de toren naar boven met minder mogelijkheden kansen getrokken en op de zolder te drogen

Buikgevoel naast methodiek

Hotel van Stralen werd vermoedelijk tussen 1539 en 1548 gebouwd door oud-burgemeester François van der Dilft. Het pand gelegen aan de Korte Sint-Annastraat is vermoedelijk iets vroeger gebouwd dan het woonhuis aan de Sint-Jacobsmarkt.

Katrien Van Der Steen is één van de hoofdbegeleiders in De Grote Robijn. Zij was erbij toen het OOOC in 1998 opstartte.

gehangen. In de linkervleugel was er een strijkkamer. Zo kwam er geld in het laatje.” Het was best lastig om in 1998 het huis te verlaten waar ze meer dan 50 jaar hadden gewoond, zeggen de zusters. Het gebouw was veel te groot geworden en totaal niet meer aangepast. Het zou te veel kosten om het gebouw weer in orde te brengen. Het werd overgedragen aan vier organisaties: De Loodsen, school De Kleine Jacob, Arktos en De Grote Robijn. De zusters zijn bijzonder blij dat begeleiders van Jeugdzorg Emmaüs hun werk met jongeren verder zetten. Ze bewaren bijzonder mooie herinneringen aan de kapel. Het deed hen pijn dat deze jaren verwaarloosd werd. Ze vinden het bijzonder dat de kapel helemaal is opgeknapt en dat straks de jongeren van De Grote Robijn er hun intrek zullen nemen.

Hoe was het hier in het begin? “We waren met veel minder: een leefgroep met negen jongeren en we werkten ambulant met drie gezinnen. Er waren vier of vijf begeleiders, twee gezinsbegeleiders, een coördinator en een verantwoordelijke. Het gigantische gebouw in de Korte Sint-Annastraat was toen nog niet voor de helft bezet. Een jaar later kwam er een tweede leefgroep met een nieuw team medewerkers. We groeiden over de jaren heen. De Matant (crisishulp) en La Strada (time-out) kwamen erbij. Daarna werd de thuisbegeleidingsdienst Crescendo opgestart. Het oude gebouw in de Korte Sint-Annastraat liep uiteindelijk vol. En straks nemen meer dan 50 medewerkers hun intrek in het grondig vernieuwde gebouw.”

iets vertellen over je collega’s? “Sommige collega’s van toen werken nog altijd onder de vleugels van Jeugdzorg Emmaüs en zijn doorgegroeid naar andere afdelingen. Het waren heel jonge, geëngageerde mensen. In het begin werd er nog veel begeleid vanuit de buik, terwijl we nu toch meer methodisch werken. Zelf vind ik dit een positieve evolutie. Daarnaast blijft het buikgevoel van de hulpverlener belangrijk.”

Wat heb je zien evolueren in de loop der jaren? “De parking (lacht). Vroeger hadden we een leefgroep en iedereen kon nog parkeren op de binnenplaats via de grote poort. Door de jaren is er veel verhuisd omdat er een zee van ruimte was. Die ruimte werd niet altijd optimaal gebruikt. Sommige ruimtes waren Je bent niet alleen gestart als bijvoorbeeld niet verwarmd, wat nu begeleider in het OOOC. Kan je nog moeilijk in te denken is.”

“Ik voelde me enorm welkom vanaf de eerste dag in De Grote Robijn. Ik werd met open armen ontvangen door de begeleiding en de andere jongeren. Ook al wisten ze dat ik vaak verdrietig was.” Ward*

De Kleine Jacob, een bloeiende basisschool Een van de buren van De Grote Robijn, is basisschool De Kleine Jacob. Juf Brigitte van het eerste leerjaar en zorgleerkracht juf Aline, die hier beiden al bijna 30 jaar werken, vertellen over de school en het samenleven met de kinderen van De Grote Robijn. Kunnen jullie wat meer vertellen over De Kleine Jacob? “De Kleine Jacob had in onze beginjaren amper 60 leerlingen. We hebben toen nog de komst van het 100ste kind gevierd, omdat het ernaar uitzag dat de school zou moeten sluiten wegens te weinig kinderen. Nu moeten we kinderen weigeren omdat we vol zitten. We hebben zelfs één of twee jaar kampeerders gehad. We schrokken ons rot. Enkele jaren ervoor moesten we ze bij wijze van spreken nog van straat plukken en busten we flyers om aan leerlingen te geraken. Dat heeft te maken met de evolutie in de buurt. Vroeger waren er vooral kantoren, winkels en de universiteit. In de loop der jaren zijn die

kantoren omgebouwd tot lofts en appartementen. Hierdoor krijgen we meer leerlingen uit de buurt. We hebben onze visie ook aangepast. We kregen meer kritische ouders, die mee op tafel komen kloppen. Dat is heel boeiend. Vroeger was er een internaat aan de school verbonden. Maar dat was net voor onze tijd, daar hebben we alleen het einde van meegemaakt. Tegenover de school zaten er zusters. Wanneer er kinderen waren van wie de jas kapot was of die geen boterhammen mee hadden, dan gingen we met hen naar de zusters. De kinderen konden tijdens de middag een warme maaltijd eten bij hen. In de beginjaren hadden we zelfs geen toiletten op de gang bij de klassen

en moesten we naast de kapel naar het toilet. Het was er ijskoud en we waren zeker een kwartier lang weg. Soms kreeg de school bezoek van zusters die op missiewerk waren. Dan gingen zij studeren in het Tropisch Instituut.” Jullie hebben de komst van De Grote Robijn meegemaakt? “Toen de zusters verhuisden, is De Grote Robijn gekomen. In de tussentijd hebben we er even van geprofiteerd om het gebouw aan de overkant te inspecteren. We waren heel benieuwd hoe dat er vanbinnen uitzag. Eén keer heb ik in mijn klas een kindje uit De Grote Robijn gehad. Toen heb ik een paar keer overleg

terugkomst? “In het begin zorgde dit voor wat strubbelingen. Er waren enkele inbraken, waardoor we genoodzaakt werden de school altijd af te sluiten. Dit was vooral in het begin zoeken tussen de directie en de verantwoordelijke van De Grote Robijn. Daarna is alles in de plooi gevallen en verliep dat heel goed. Nu zijn we jaloers als we zien hoe mooi het gebouw geworden is. Daardoor hebben wij ook een masterplan opgesteld om grootse werken aan de school te laten uitDe kapel is nu hersteld en omge- voeren. We zijn aan het wachten tot bouwd: daar zullen de leefgroe- jullie werken afgerond zijn, zodat pen hun plek krijgen. Hoe was de wij kunnen beginnen.” komst van de bijzondere jeugdzorg en hoe kijken jullie naar de Meer info: www.dekleinejacob.be. gehad op de bovenste verdieping van De Grote Robijn en zag ik hoe het gebouw eruit zag. Ik droom er al twintig jaar van om in de toren te komen. In de kapel deden onze leerlingen hun communie. Dat was heel mooi, het was een prachtige kapel – vergelijkbaar met de Carolus Borromeus. Tijdens de communies zongen de zusters. Het was een groot feest in de school, met een receptie achteraf. Dat de kapel niet zo behouden werd, vinden we jammer.”

4

STANNEKE

Telkens opnieuw de ontmoeting aangaan Koken is zorgen voor mensen Monique Roijers is kokkin en assistent-begeleidster in De Grote Robijn. Kun je een gerecht of een menu maken dat op maat van de identiteit van het OOOC is? “Ik heb gezocht naar: waarom zijn de mensen hier? Dit zijn zowel de mensen die hier werken – de begeleiders, psychologen, verantwoordelijken, … – als de jongeren. Het doel van iedereen is om na het verblijf in het OOOC opening tot vooruitgang te bieden. Daar heb je vakkundigheid voor nodig, heel veel gevoel en geduld. En dat kan je stimuleren door eten. Het is wetenschappelijk bewezen dat basilicum goed is voor de concentratie. Dit effect is voordelig voor zowel de jongeren als voor de medewerkers.” Ben je daarmee bezig als je kookt voor de jongeren en de begeleiding? “Onbewust wel omdat ik de kennis heb. Zetmeel wordt bijvoorbeeld in het lichaam omgezet naar trage suikers die bij de juiste dosering energie geven doorheen de dag. In combinatie met kruiden en ingrediënten kan dit een invloed uitoefenen op hoe je je voelt en hoe je je dag doorkomt.” Kan je dan met die kennis tot één gerecht of menu komen? “Dat is heel moeilijk omdat elke dag in het OOOC anders is. De stemming is anders, de samenstelling van de groepen verandert regelmatig,… Het is dus niet mogelijk om een allesomvattend menu te maken voor De Grote Robijn. Maar ik heb wel nagedacht over een passend ‘terug naar school-menu’. Ik zou starten met een kervelsoep. Kervel werkt opwekkend: het werkt in op de bloedsomloop dus krijg je een verbeterde toevoer van zuurstof naar de hersenen. Da’s goed, want de jongeren zijn moe van de vakantie, denken aan het begin van het schooljaar. Voor het gerecht ga ik voor een pasta met pijnboompitten, garnalen en groenten zoals zongedroogde tomaten. Pijnboompitten en noten in het algemeen zijn goed voor de hersenen. In garnalen zit omega 3, dat heeft een positieve invloed op het lichaam. Als dessert voorzie ik chocoladefondue met fruit. Fruit is altijd goed. De chocolade zou dan 80% cacao zijn, een ingrediënt dat ook opwekkend is. Natuurlijk kunnen deze ingrediënten ook vervangen worden door andere, maar ik moet als kokkin

rekening houden met budgetten en ook zorgen dat er geen overschotten zijn. Soms pas ik last minute nog iets aan of maak ik nog iets extra omdat er onverwachts een jongere bijkomt of omdat iemand iets niet mag eten. Van mij wordt flexibiliteit verwacht. Maar dat geldt voor iedereen hier in huis. Ik denk dat je hier moeilijk kan werken als je niet flexibel bent. Dat komt door de snelheid waarmee alles hier verandert, vooral dan de groepen en de dynamiek die dat met zich meebrengt.” Kost je dat energie, flexibel zijn? “Ik zou het niet anders willen. Ik zou bijvoorbeeld elke dag opnieuw een menu op maat van de stemming, jongeren en begeleiders kunnen maken. Dat is een hele uitdaging en bezorgt me zeker energie.” Wat behoort nog tot het DNA van het huis? “Geduld kunnen opbrengen voor andere mensen en zelf rust uitstralen. Soms moet je geduld hebben met jongeren. Soms doen ze uitspraken of gebruiken ze een toon die niet leuk is. Dan moet je geduld hebben om het voor jezelf even te plaatsen wat er net werd gezegd. Nadien kan je weer op een doordachte manier aan de slag.” Ik heb de indruk dat de keuken een centraal punt is in De Grote Robijn. “Dat is zeker zo. In de keuken wordt er vaak heel wat gepraat en iedereen komt wel eens langs. In de keuken vertellen mensen, zowel jongeren als mensen die hier werken, vaak meer dan op andere plaatsen. Ik weet dus heel veel (lacht). Daarnaast doe ik ook heel wat kleine dingetjes die niet meteen opvallen voor de mensen die hier werken maar die het samenleven hier aangenamer maken. Het is een vorm van zorgen voor, een gedrevenheid die ik ook bij de begeleiders zie. Passie, dat hebben de mensen die hier werken gemeenschappelijk. Wat we doen samen met de jongeren en hun gezinnen vergt veel van hen en ook veel van ons. Passie zorgt er onder andere voor dat je de job met enthousiasme blijft doen. Eigenlijk is dat voor mij de gemeenschappelijke noemer van het OOOC. Wie passie kan gebruiken, een gouden tip: salie.”

Een van de andere organisaties op deze site is De Loodsen. Coördinator Annemie Luyten vertelt wat zij allemaal doen. Annemie, kan je ons even mee- willigers zich thuis zouden voelen.” gen die op straat leven en medische nemen in de geschiedenis van De Jullie hadden toen meer ruimte, problemen hebben. Zij kunnen zo Loodsen? zijn de activiteiten meegegroeid? goed als nergens terecht. In De Overzet in de Lange Leemstraat “In 1993, toen Antwerpen de cultu- “Ja, toen was er heel wat te doen kunnen we zes moeders en hun rele hoofdstad van Europa was, zijn rond voedselbedeling. Wij vonden kindje een bepaalde periode, meestwij als vzw gestart in een huisje in dat dit in deze tijd niet meer zou al 2 jaar, opvangen. het Begijnhof. Binnen de kerkelijke mogen bestaan. Daarom richtten Tijdens deze periode kunnen ze op gemeenschap was er vraag naar hoe wij het ‘platform noodhulp onder zoek gaan naar nieuwe perspectiewe verder konden met buurtwerk, protest’ op. Dit is nog altijd het ven samen met de vrijwilligers. In solidariteit, wat toen aan het afkal- grootste overkoepelend netwerk deze huiselijke omgeving zorgen ven was. Verbonden met de haven- voor voedselbedeling door vrijwil- wij voor elektriciteit, water en een stad Antwerpen kozen we voor de ligers. We zijn hierin partners van Lijnabonnement.” naam De Loodsen. Net als in de ha- het OCMW en de stad. Als we dit ven loodsen wij met onze vzw vrij- niet meer zouden doen, dan vallen Als ik je zo hoor is het ontbaatzuchtige onthalen van mensen zo willigers in hun zoektocht van het er heel wat mensen uit de boot.” waardevol en van onschatbare optimaal inzetten van hun talenten. waarde. De eerste vrijwilligers waren missionarissen die uit Congo terugkwa“Dat klopt, dat willen we betekenen.” men. Ze wilden actief blijven maar wisten niet waar ze zich konden inSamen met drie andere organizetten. We brachten hen in contact saties (OOOC De Grote Robijn, met vluchtelingen. Zij kenden de Arktos en De Kleine Jacob) op taal niet, de kinderen gingen vaak dezelfde site zitten, zorgt voor een niet naar school, … verbinding. Is die er ook behalve De eerste vrijwilligers begonnen het buren zijn? Nederlandse les te geven aan mensen zonder papieren, wat tot op “De samenwerking is meestal povandaag onze grootste maatschapsitief geweest. Soms is het zoeken pelijke bijdrage is.” hoe goed met elkaar samen te werken als je allen werkt met mensen Hoe komen de mensen die nood die zo verschillend zijn. De sociale hebben aan de activiteiten die jullie organiseren, bij jullie terecht? “In de loop van de jaren nadien insteek staat centraal bij de vier orzijn er nog activiteiten bijgekomen. ganisaties en wij zijn een hele tijd “We werken nauw samen met de Zo startten we een drugspastoraat trekker geweest in het zoeken naar mensen in het Atlasgebouw, met op. Daar vangen wij tweemaal per goede samenwerking. het Huis van het Nederlands. Daar- week tussen de 60 en 100 mensen De contacten met het OOOC zijn naast sturen de mensen die het ont- met een verslavingsproblematiek de laatste jaren ook heel positief. haal Sint-Antonius (voedselbede- op. Het is een plek waar de men- Binnenkort zitten we samen met ling) organiseren mensen door naar sen eventjes zichzelf kunnen zijn iedereen en hopelijk komt daar een ons. Ook de sociale dienst verwijst en een bordje eten. De mensen die nog sterkere verbondenheid uit.” soms naar ons door, want om een naar daar komen, zitten vaak op job te kunnen vinden, moet je de de rand van de maatschappij en de Wat verenigt ons allemaal voltaal kennen.” kans op re-integratie is heel klein.” gens jou ? Hoe zijn jullie dan hier op de site terecht gekomen?

“Wat mij het meeste treft: buitenstaanders zeggen vaak over ons dat we gastvrij en vriendelijk zijn. De mensen die bij ons komen, voelen zich warm onthaald. Wat de mensen die werken op deze site verenigt, is dat we allemaal nabij zijn bij de mens als persoon. Geen zoveelste dossier, geen zoveelste leerling, vluchteling, verslaafde maar we gaan telkens opnieuw een ontmoeting aan met een mens met een naam en een identiteit.”

“Na drie jaar werd het huisje te “Wat de mensen die klein. Het bisdom stelde voor om werken op deze site naar het klooster van de apostolinverenigt, is dat we nen te verhuizen. De Grote Robijn was er toen net ingetrokken. Arkallemaal nabij zijn bij de tos, dat ook een plaats zocht, heb mens als persoon.” ik toen mee ondersteund om hier in het oude kloostergebouw in te trekken. We kwamen in een leegstaand deel van het gebouw terecht, en het was een hele klus om het gebouw We bekommeren ons ook om moewat warmte te geven, zodat de vrij- ders zonder papieren met boorlin- Meer info: www.deloodsen.be.

“Minder leuk is de structuur die er heerst in De Grote Robijn. Het kamermoment om 19u ’s avonds mag wel wegvallen. Ik vind het saai als we dan op onze kamer moeten zitten, vooral als je geen huiswerk hebt. Als jongsten moeten wij in De Grote Robijn vroeger gaan slapen. Dat is helemaal niet tof.” Jorit*

STANNEKE

Jongeren op weg helpen geeft me energie

5

Birgit Claikens werkt al zes jaar als psycholoog in De Grote Robijn. Hoe ben je in De Grote Robijn terechtgekomen? “In september 2009 ben ik gestart in de Grote Robijn. Ik werkte voordien als psychologe in het Multi Disciplinair Team van regio Antwerpen. Luc Claessens heeft me gemotiveerd om terug te gaan werken met jongeren in een OOOC. Dat is mijn passie. Werken met jongeren en hun gezinnen in zeer moeilijke omstandig-

heden geeft mezelf betekenis. Het verschil maken door jongeren weer op weg te helpen, geeft me energie. Als je dit kunt doen in een team dat dezelfde taal spreekt en ondersteuning ervaart van een staf waar je lid van bent, dan ga je graag werken. Voor mij is dit in elk geval zo.”

professioneel en snel kunnen ter hulp schieten wanneer dat nodig is, zowel voor jongeren als voor de mensen die hen doorverwijzen naar ons. Samen gaan we op zoek naar de juiste weg, en we vertrekken altijd vanuit de talenten en deskundigheid van de jongere. Ik ben fier te mogen werken in een organisatie Hoe werken jullie in het OOOC? die ruimte geeft aan vernieuwing “In het OOOC werken stressbe- en kansen geeft aan mensen in de stendige en flexibele collega’s die hulpverlening en dit aan beide kan-

Een zeilboot vaart maar naar zee als we samenwerken In augustus trok een leefgroep van De Grote Robijn op projectweek naar zee, om er in een andere context – een zeilboot! – te leren zichzelf te overtreffen, maar ook samen te werken. Een verslag. haven als de mensen luisteren, zien en elkaar begrijpen.

ten van de hulpverleningslijn.” Hoe kijk je naar de verhuis naar de Korte Sint-Annastraat? “Ik ben echt blij dat we kunnen verhuizen, en we tellen met z’n allen af om te verhuizen naar één van de mooiste gebouwen van Antwerpen.”

“Mijn begeleider vind ik keitof. Ik heb daar geluk mee. De ene komt al beter overeen met zijn begeleider dan de andere. In elk geval kan er met de meeste begeleiders al eens kan gelachen worden. Ze doen hard hun best voor ons, maar het zijn ook geen supermensen.” Gaille*

De taal, onze angsten, onze uitdagingen en onze krachten stonden ons die dagen niet in de weg. Jongeren kwamen zichzelf tegen en toonden veerkracht, begeleiders stapten uit hun rol en namen deel aan de groep. Zo vormde zich gedurende drie dagen een groep die samen elkaars doelen liet bereiken en dingen leerden van zichzelf en elkaar, en die de zeilen weer in de juiste richting zette voor onze toekomst. Wij waren leefgroep de Poort, we waren met acht. Zes jongeren, twee begeleiders, drie dagen op een zeilboot met als doel samenwerken.

tergrond, een andere reden waarom we hier samen op deze boot terechtkwamen. Toch vormden we een geheel want een zeilboot vaart maar naar zee als we samenwerken, gaat Ieder van ons met een andere ach- overstag of vaart pas binnen in zijn

roep

op

Financiële steun aan Jeugdzorg Emmaüs Antwerpen U kan de afwerking van de buiteninrichting steunen via een gift. Stort op de projectrekening, beheerd bij de Koning Boudewijnstichting, op rekening BE10 0000 0000 0404 met gestructureerde vermelding 128/2807/00042. De giften aan de Stichting zijn fiscaal aftrekbaar vanaf € 40. De Koning Boudewijn Stichting zal u een fiscaal attest bezorgen. Dank bij voorbaat voor uw gewaardeerde steun.

Dank aan de vrijwilligers van Zachte Kracht om er ieder jaar opnieuw een geslaagde projectweek van te maken voor de begeleiders en de jongeren. Jullie zijn voor ons van onschatbare waarde.

“Het is leuk dat je vele andere jongeren om je heen hebt om samen te spelen, te chillen of gezellig tv te kijken. Door het samen leven in groep zijn er ook wel eens meningsverschillen of heel moeilijke discussies. Soms gaat dit over bagatellen zoals het delen van de computer. Soms gaat het ook over grotere dingen zoals roddelen of uitgesloten worden.” Sofia*

De collega’s staan altijd voor elkaar klaar Lynn De Vuyst is gezinsbegeleidster in OOOC De Grote Robijn. Hoe ben je hier terechtgekomen? “Via een vacature op de site van VDAB. Eerst had ik een vervangingscontract voor enkele maanden. Na twee maanden solliciteerde ik voor een vast contract. Nadat ik goed op de rooster was gelegd, kreeg ik het contract van 75%. Uiteindelijk kwamen er vorig jaar voltijdse contracten vrij en kon ik me voor de volle 100% gooien in mijn werk.” En wat houdt dat werk dan precies in? “Gesprekken met ouders, gezinsgesprekken, diagnostiek en vragenlijsten afnemen om een advies te formuleren, observaties, contacten met verschillende instanties (jeugdrechtbank, scholen, consulenten, andere hulpver-

leners), op huisbezoek gaan, samen met de collega’s hypotheses formuleren en veel overleg met het team. Jammer genoeg ook heel wat administratief werk.” Wat is er zo leuk aan werken in De Grote Robijn? “De topcollega’s en sfeer die er hangt. We staan voor elkaar klaar en kunnen met humor de moeilijke zaken, waar we regelmatig mee geconfronteerd worden, relativeren. Er is ruimte voor eigen ideeën die soms verregaand zijn. Iedereen kan zichzelf zijn en wordt hiervoor geapprecieerd. Er zijn altijd nieuwe uitdagingen, zowel in de begeleidingen als in nieuwe werkmethodieken en er is ruimte om bij te leren.”

6

STANNEKE

Ons team gaat er echt voor

Psychologe Els Mathys is teamcoördinator van Crescendo en De Matant. Ze werkt al acht jaar binnen Jeugdzorg Emmaüs. Sinds 2010 is ze teamcoördinator van de thuisbegeleidingsdienst Crescendo en crisishulp aan huis De Matant. Voor je als crisisbegeleidster begon, werkte je in een revalidatiecentrum. Vanwaar de overstap naar Jeugdzorg Emmaüs? “Ik miste het werken met gezinnen. En dat vond ik terug in het werk als crisisbegeleider binnen de Matant, en daarna ook als teamcoördinator. Het is mijn taak om thuisbegeleiders te ondersteunen in hun werk met de gezinnen en samen met hen

na te denken wat ze kunnen doen. Sinds enkele jaren ben ik verantwoordelijk voor de organisatie van de twee diensten.

geren komen vaak uit milieus waar ze het best lastig hebben. De ouders en kinderen ondersteunen is zeer belangrijk. Voor ons allen is de ondersteuning vanuit het team en de Wat drijft je in je werk? ruime organisatie van het grootste “Mijn belangrijkste drijfveer blijft belang.” de gezinnen zelf. Vooral het met jongeren aan de slag gaan moti- Waarin blinkt jouw team uit? veert mij. Zo kunnen we met hen “Voor ons team vind ik het sterk dat bouwen aan een toekomst. De jon- we heel betrokken zijn bij de ge-

zinnen. Iedereen wil er echt voor gaan om de gezinnen zo goed mogelijk te ondersteunen. Dat vind ik de grootste gedeelde eigenschap. Hierdoor ondersteunen we elkaar bij het uitoefenen van de job als thuisbegeleider of crisisbegeleider. De open cultuur van onze organisatie ondersteunt ons daarin.”

De kijk van de buren

We vroegen enkele van onze buren of ze de werking kennen van het OOOC en de mobiele diensten in de Korte Sint-Annastraat. Dagbladhandel & copycenter Coco op de hoek van de Ossenmarkt. Nee, ik ken ze niet, maar ik kan me er wel iets bij voorstellen. Ik denk dat er kinderen opgenomen worden die problemen kennen in hun jeugd. Op die manier kunnen ze misschien ter plekke geholpen worden of doorverwezen worden om verdere hulp krijgen.

Broodjeszaak De Nonius in een hoek van de Ossenmarkt. Neen, ik ken jullie voorziening eigenlijk niet. Maar ik vind het prima dat er hier zo’n voorziening is midden in de stad. Ik vind het nuttig dat er zulke voorzieningen bestaan voor de mensen die het nodig hebben.

Ik hou van mijn afwisselende job Ouarda (rechts) is 28 en werkt voor de thuisbegeleidingsdienst Crescendo. Hoe ben je hier terechtgekomen? “Ik heb een opleiding maatschappelijk werk gevolgd in Nederland. Nadien solliciteerde ik voor maatschappelijk werker, maar ik kon geen werk vinden. Ik heb dan twee jaar in de gehandicaptenzorg gewerkt als woon- en activiteitenbegeleidster. Ik moest mensen wassen, verzorgen, entertainen, … Omdat ik heel graag als maatschappelijk werker aan de slag wilde, ben ik komen solliciteren in België. Na twee keer solliciteren ben ik aangenomen als parttime gezinsbegeleidster bij Crescendo. Later kwam er een vacature voor onbepaalde duur vrij en uit de meer dan 100 sollicitaties ben ik er uitgekozen, wat ik wel fijn vind.” Waarom ben je voor deze functie gegaan? “Dit is het werk waarvoor ik gestudeerd heb. Ik hou van de afwisseling. De verschillende ge-

zinnen met verschillende problemen. Ieder gezin is anders en dat maakt mijn job boeiend.” Welke ambities heb je? “Ik wil een tolkenopleiding Berbers volgen. Ik heb twee gezinnen waar ik in tolk en ik doe dat graag. Ik weet dat ik het in me heb en wil een beëdigde tolk worden. Mijn droom is om mijn expertise mettertijd te kunnen inzetten in mijn werk bij Jeugdzorg Emmaüs en zo ook collega’s te ondersteunen.” Hoe vind je het om voor Jeugdzorg Emmaüs te werken? “Het is enorm leuk. We hebben een hecht team en vinden dat ook belangrijk. Zo gaan we elke maand samen lunchen, bieden we goede ondersteuning aan nieuwe collega’s, maken we de tijd om afscheid te nemen van collega’s die een andere weg opgaan, als je ziek bent krijg je een kaartje… Iedereen is betrokken en dat is fijn.”

“Ik teken mijn gezin op een strand omdat dit mij doet terugdenken aan een heel gezellige dag. In de zee zwemt mijn familie. Ans, mijn thuisbegeleidster, is er ook bij. Ze is aan het touwtje springen. Ze komt elke week bij ons thuis. Dit vind ik leuk omdat het gezellig is. De gesprekjes helpen me om meer vrienden te maken. Als er iets gebeurt thuis, dan kan Ans ons daarbij helpen.” Ashley (12)

Hulp om beter te kunnen samenleven met onze kleindochter Een grootouderpaar getuigt over de begeleiding die ze kregen bij de opvoeding van hun kleindochter. Hoe was het voor jullie om hulpverleners (van De Matant en De Grote Robijn) over de vloer te krijgen? Grootvader: “Wij hebben er eigenlijk nooit last van gehad dat begeleiders van OOOC De Grote Robijn en van Crisishulp aan Huis De Matant bij ons over de vloer kwamen. Die mensen doen ook maar gewoon hun job. Ze helpen ons om op een betere manier te kunnen samenleven met onze kleindochter. Ze stellen veel vragen en zoeken samen met ons naar oplossingen om beter te leren omgaan met elkaar. We hebben er echt iets voor over om iets te veranderen in het sa-

menleven met onze kleindochter.” Grootmoeder: “Het was op de duur wel zwaar. We hadden nog andere afspraken die maand. Het was soms moeilijk om bijna elke dag van de werkweek rekening te houden met de afspraken die gemaakt werden.” Wat is jullie het meeste bijgebleven uit de gesprekken? Grootvader: “We hebben door omstandigheden een belangrijk rol in de opvoeding van onze kleindochter. Samen met de begeleider bespraken we hoe we duidelijker kunnen zijn via een directe aanpak. Soms begrijpen we ook niet hoe de jeugd om-

gaat met de nieuwe technologie zoals de gsm. Dat was vroeger anders. Wij hebben zelf een goede en correcte opvoeding gehad thuis, waarbij iedereen gehoorzaamde wanneer de vader iets vroeg.” Grootmoeder: “Ik vind het soms moeilijk om de juiste grenzen te stellen. Sinds de begeleiding besef ik dat het soms werkt om strenger te zijn. Onze kleindochter komt tegenwoordig op tijd thuis. Op andere punten blijft het voorlopig moeilijk om invloed te hebben op haar. Daarom wil ik verdere ondersteuning van een thuisbegeleider na Crisishulp aan Huis.”

7

STANNEKE

Op zoek naar een nieuw leven Een van de jongeren die in Raidho in NPT-begeleiding zit, deelt zijn ervaringen. NPT staat voor ‘Nieuwe Perspectieven voor Terugkeer’, een manier van werken die wordt ingezet bij jongeren die zware feiten hebben gepleegd. “Als je wil veranderen, moet je het echt willen.” Wat vind je van de hulpverlening die je nu krijgt? “Je krijgt iemand die meevolgt wat je doet en kijkt of het goed gaat. Ze helpen bij de dingen die ik wil doen.” Je zit bij Raidho. Hoe ben je daar terechtgekomen? “Dat was via de behandelunit van de Hutten (gesloten gemeenschapsinstelling in Mol, nvdr.). Daarvoor had ik verschillende begeleidingen omdat ik veel feiten pleegde. Voor mij zijn ze allemaal zowat hetzelfde omdat het onder de jeugdrechter valt. Toch is er een verschil met NPT. Bij de andere begeleidingen praatten we meer over slachtoffers en over hoe je de schade terugbetaalt. Mijn begeleidster focust meer op de dingen die goed gaan en gaat

met mij mee. Zo wou ik mijn broer bezoeken in de gevangenis, maar ik geraakte er niet. Omdat het van mijn ouders mocht, is mijn begeleidster meegegaan. In elke fase van de begeleiding was ik een beetje anders. Bij de start zat ik in de Hutten. Ik was alles beu. Ik besloot er dat ik niet meer met bepaalde vrienden wou omgaan. Ik wou veranderen, maar wou er ook zo snel mogelijk weg. De NPT-begeleiding startte in de Hutten. Ik werkte goed samen om zo snel mogelijk weg te kunnen. Toen ik buiten was, verviel ik bijna terug in oude gewoontes.”

Heeft NPT hierbij geholpen? “Ik wou niet zeggen dat ik met bepaalde mensen optrok. Ik was daardoor bijna in de problemen gekomen. Toch heb ik dit met mijn begeleidster besproken. De wil om te veranderen ligt bij mezelf. Toch kan je niet veranderen als er niets in de plaats komt. Je moet inzien dat je het niet voor niets doet. Eerst afstand houden van al het slechte, tot jezelf komen, om dan naar de toekomst te kijken. Waardoor koos je dan toch voor Als je wil veranderen, moet je echt op zoek gaan naar een nieuwe toeverandering? “Sommige gebeurtenissen zetten komst, maar dan moet je het echt me aan het denken. Waarom al die willen.”

Armoede is een onrecht 17 oktober 2015 is Werelddag van verzet tegen de armoede. Jeugdzorg Emmaüs doet mee en knoopt de strijd aan tegen armoede. 1 op 7 kinderen in België wordt geboren in kansarme omstandigheden. Veel van de gezinnen die wij begeleiden leven in armoede of zijn bestaansonzeker. Daarom hangen wij op 17 oktober een witte vlag uit, symbool van de strijd tegen armoede.

miserie en misschien nog langer vastzitten of voortdurend in contact met politie? Het was geen leven meer.”

Herval voorkomen door op jongere in te zetten Bart Symons is teamcoördinator van Raidho. Bart, kan je Raidho, de NPTdienst even voorstellen? “NPT staat voor ‘Nieuwe Perspectieven voor Terugkeer’. Ons team bestaat uit vijf begeleiders die werken met minderjarigen ouder dan 16 jaar die ernstige criminele feiten gepleegd hebben en in een gemeenschapsinstelling verblijven of verbleven hebben. We willen voorkomen dat ze hervallen in crimineel gedrag. We zetten in op de jongere zelf: vaardigheden, denkpatronen en alle andere factoren die er een invloed op hebben, zoals familie, school, etc.” Hoe zou je de sfeer van NPTdienst omschrijven? “Er is een sfeer van collegialiteit en begrip voor zowel collega’s als jongeren en de situatie waarin ieder zit. Ik vind het tof dat er een mengeling is van ernstig en professioneel werken en ruimte voor humor.” Welke ervaring ga je nooit

vergeten? “Een tijdje geleden ontmoette ik een jongen op de Rooseveltplaats die enkele jaren geleden geplaatst werd in De Hutten omdat hij betrokken was bij een reeks gewapende overvallen. Hij heeft er een lang verblijf in de gesloten instelling op zitten, gevolgd door nog een lang NPT-traject. Nu gaat hij naar de hogeschool en heeft hij een weekendjob in de haven van Antwerpen. Zijn auto heeft hij zelf betaald. Dat geeft ongelofelijk veel voldoening.” Welke uitdaging zie je voor de NPT-dienst in de toekomst? “Het blijft een voortdurende uitdaging voor ons team om de motivatie hoog te houden. Herval blijft bij onze jongeren steeds om de hoek loeren en uitval komt regelmatig voor. Geregeld moeten we de moed vinden om ons sterk te blijven verankeren in de hulpverlening. Daarnaast is het ook een uitdaging om bij de NPT-aanpak te blijven.”

Gezoc chauffeht: ur

Word jij een van onze chauffeurs? Heb je een rijbewijs B? Wil je een stukje van je vrije tijd ter beschikking stellen van kinderen of jongeren in de bijzondere jeugdzorg? Jeugdzorg Emmaus zoekt vrijwilligers om kinderen en jongeren naar school te brengen, naar de dokter of naar hun vrijetijdsbesteding. Wij zijn actief in de bijzondere jeugdzorg in Schoten, Antwerpen-Centrum en Antwerpen-Kiel. Er zijn heel wat kinderen en jongeren die een tijdje bij ons verblijven, maar we begeleiden even goed gezinnen in hun thuissituatie. Ben je geïnteresseerd? Neem snel contact op met Kim Verleyen (0476 86 59 46, [email protected]).

8

STANNEKE

Met dank aan onze sponsors:

Vermaelen L.& Co bvba Sanitaire installaties Conservenweg 15D 2940 Stabroek Tel. 03 - 568 76 27 Fax 03- 569 05 94

Architectenbureau Vanhecke & Suls

Schoonselstraat 5 B - 2610 wilrijk t 32 03 8301546 f 32 03 8302684 [email protected] www.arvs.be

www.monument.be

wij bouwen monumentaal Fr. Goedleven is een bouwbedrijf, gespecialiseerd in restauratie en renovatie van historische openbare- en privégebouwen.

Stadsfeestzaal, Antwerpen BOUWOND. FR. GOEDLEVEN nv Pauwelslei 186 - 2930 Brasschaat ' 03/651.33.51 - 6 03/652.13.92 [email protected]

DRINKT

SEEFBIER Het Originele Antwerpse Streekbier !

Ingenieursbureau voor bouw en techniek

Ontwerp van en advies voor technische installaties met rationeel gebruik van energie,water en grondstoffen in het kader van ecologisch en duurzaam bouwen Voor alle vacatures, contacteer: Edwin SEGERS Ing. Bouwkunde en Elektromechanica Ilse CROMHEEKE Lic.Wetenschappen

WORLD BEER CUP

®

Gold Award

Sportstraat 42 - 44 - 2160 WOMMELGEM www.botec.be - tel: 03 354 36 18