Jaarverslag 2008
Steenbokstraat 10 Postbus 4142 7320 AC Apeldoorn [T] (055) 527 29 11 [F] (055) 527 27 04 [E]
[email protected] [I] www.veluwe.nl
Datum Opgemaakt door
12 mei 2009 Financiële en Economische Zaken
Jaarverslag 2008
Inhoudsopgave 1 Algemeen 1.1 Inleiding 1.2 Taken 1.3 Ontwikkelingen 1.4 Visie 1.5 Beleid 1.6 Bestuur 1.7 Organisatie
1 1 1 1 2 3 3 4
2 Financieel jaarverslag 2.1 Inleiding 2.2 Financieel resultaat 2008 2.3 Voorstel bestemming resultaat 2008 2.4 Financiële positie 2.5 Treasury 2.6 Balans en toelichting 2.7 Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstensoorten 2.8 Exploitatierekening naar kostendragers
5 5 5 5 7 9 14 30 40
3 Jaarverslag naar doelen 3.1 Inleiding 3.2 Watersysteem 3.3 Waterketen 3.4 Algemeen
44 44 47 54 59
4 Sociaal jaarverslag 4.1 Afstemmen kerncompetenties met de Visie 2015 4.2 Belonen op basis van prestaties 4.3 Binden en Boeien van medewerkers 4.4 Vergroten wervingskracht 4.5 Arbo
66 66 66 67 68 68
Jaarverslag 2008
4.6 Verzuim 4.7 Personeelsopbouw 4.8 In-, door- en uitstroom
69 69 69
5 Jaarverslag klachten 5.1 Ontvangen klachten 5.2 Registratie meldingen
71 71 71
6 Accountantsverklaring
72
7 Vaststellingsbesluit
74
8 Bijlagen
75
Blad
Jaarverslag 2008 1
1 Algemeen 1.1
Inleiding Op grond van de Waterschapswet legt het college van dijkgraaf en heemraden verantwoording af aan het algemeen bestuur over het gevoerde financiële beheer. Ook legt zij verantwoording af over de geleverde prestaties in relatie tot de eerdere (beleids-)voornemens. Dat gebeurt via dit jaarverslag, dat is voorzien van een accountantsverklaring. Het algemeen bestuur stelt het jaarverslag vast.
1.2
Taken Waterschap Veluwe is een zelfstandige overheidsorganisatie die verantwoordelijk is voor de waterkwaliteit, de zorg voor de waterkeringen en de waterhuishouding in zijn werkgebied. Dat werkgebied, aan de oostkant begrensd door de IJssel en aan de westkant door de randmeren, is in totaal circa 136.000 ha groot. Het telt ongeveer 420.000 inwoners en omvat onder andere de gemeenten Apeldoorn, Brummen, Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nunspeet, Oldebroek, Putten en Voorst. Waterschap Veluwe biedt werk aan ruim 250 medewerkers. Het hoofdkantoor staat in Apeldoorn. In 2008 zijn voor het eerst de belastingen opgelegd door het samen met de waterschappen Vallei & Eem en Zuiderzeeland opgerichte gemeenschappelijke belastingkantoor Tricijn.
1.3
Ontwikkelingen Nederland is het laagste punt van de Rijndelta. Door de grote rivieren stroomt veel water vanuit de rest van Europa. Het klimaat verandert en de zeespiegel stijgt. Door de klimaatverandering zal de kans op wateroverlast en watertekort toenemen. Dat geldt ook voor het gebied van Waterschap Veluwe. Het ophogen van dijken en het sneller wegpompen van water biedt niet langer de enige oplossing. Er is de komende jaren meer ruimte voor water nodig. Dit wordt in Nederland breed onderkend. Om de problematiek gezamenlijk op te pakken hebben rijk, provincies, gemeenten en waterschappen in september 2003 het Nationaal Bestuursakkoord Water ondertekend. In dit document zijn afspraken gemaakt zodat het watersysteem in 2015 aan de veranderde omstandigheden is aangepast. Gemeenten zijn er steeds meer van doordrongen dat waterbeheer een complexe zaak is die in de beleidsontwikkeling een belangrijke plaats moet innemen. Waterschap Veluwe stelt zich in deze bestuurlijke en maatschappelijke context proactief op. Met de provincie Gelderland, de Reconstructiecommissie Veluwe, de negentien gemeenten en de belangengroepen binnen ons werkgebied zijn regelmatig contacten over het beleid
Blad
Jaarverslag 2008 2
van het waterschap. Daarnaast wordt met provincie, gemeenten en met andere waterschappen actief gezocht naar mogelijkheden tot samenwerking. Wat dit aangaat is ook de invloed van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) al merkbaar. Deze richtlijn, die gericht is op de verbetering van de (ecologische) kwaliteit van het watersysteem, leidt al tot inniger samenwerking tussen de regionale waterpartners. Bij voorkeur ontwikkelt Waterschap Veluwe nieuw beleid interactief, vrijwel alle plannen worden in overleg met tenminste één externe klankbordgroep opgesteld. 1.4
Visie Waterschap Veluwe richt zich op de samenleving en levert daaraan een toegevoegde waarde. Het waterschap wil een transparante, open en op de samenleving gerichte organisatie zijn. Het motto is ‘Samenwerken aan water’. In de visie ‘Weloverwogen naar 2015’ formuleert Waterschap Veluwe de missie voor de komende jaren als volgt: ’Waterschap Veluwe is er voor waterveiligheid, waterkwaliteit en waterkwantiteit. Daarbij houdt het rekening met economische, ecologische en agrarische belangen. Waterschap Veluwe voert deze taken uit voor en met de burgers, organisaties en bedrijven vanuit een brede taakopvatting en tegen de laagst maatschappelijk aanvaardbare kosten. Door onze opvatting, professionaliteit, betrouwbaarheid en deskundigheid geldt Waterschap Veluwe als de geaccepteerde en gerespecteerde lokale en regionale waterautoriteit. Waterschap Veluwe fungeert als onafhankelijk regionaal ‘watergeweten’ en levert deskundig advies bij planvorming door de algemene democratie.’ In ‘Weloverwogen naar 2015’ staan de uitgangspunten voor het handelen van Waterschap Veluwe in de komende jaren. In de Stroomgebieduitwerkingsplannen (SUP’s) is het beleid nader uitgewerkt. In 2008 is een nieuw waterbeheersplan in concept opgesteld. De zorg voor de waterkwaliteit berust op twee pijlers. De eerste pijler is dat huishoudens en bedrijven geen schadelijk afvalwater lozen op het oppervlaktewater. Om dit te realiseren moeten bedrijven die gezuiverd afvalwater willen lozen, daarvoor een vergunning hebben van Waterschap Veluwe. Waterschap Veluwe controleert of die bedrijven zich aan de voorschriften uit de (Wvo-)vergunning houden. De tweede pijler is het zuiveren van afvalwater op acht zuiveringsinstallaties. Het water dat de installaties verlaat, is zo schoon dat het voldoet aan alle vergunningsvoorschriften en kan zonder grote nadelen worden geloosd op oppervlaktewater. Daarnaast verricht Waterschap Veluwe onderzoek en verbetert watergangen om de kwaliteit van de natte natuur permanent te verbeteren. Om het land tegen overstromingen te behoeden, beheert Waterschap Veluwe de dijken en (zomer-)kaden langs de IJssel en langs de noordwestelijke randmeren.
Blad
Jaarverslag 2008 3
Voor de waterhuishouding beheert Waterschap Veluwe een stelsel van sloten, beken en sprengen, alsmede het Apeldoorns Kanaal. Met behulp van stuwen en gemalen voert het waterschap overtollig water af. In droge periodes kan Waterschap Veluwe voor een deel van het gebied water inlaten. In het waterbeheer wordt de trits ‘vasthouden, bergen en dan pas afvoeren’ zo goed mogelijk doorgevoerd om problemen niet af te wentelen. 1.5
Beleid Het Europees beleid ligt vast in de KRW die een herstel beoogt van de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater als een verbetering van de ecologische situatie. Waterschap Veluwe geeft onder andere invulling aan Europees-, rijks- en provinciaal beleid. Dat rijksbeleid ligt onder meer vast in de Vierde nota Waterhuishouding. Het provinciaal beleid volgt uit het provinciaal waterhuishoudingsplan. De Unie van Waterschappen heeft samen met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat beleid geformuleerd in het rapport ‘Waterbeheer 21ste eeuw’. Waterschap Veluwe vertaalt deze stukken in eigen beleid. In 2007 zijn de Stroomgebieduitwerkingsplannen (SUP’s) door het bestuur van het waterschap vastgesteld. Deze SUP’s zijn de uitwerking van het waterbeleid naar de zeven deelstroomgebieden van het waterschap. Met deze SUP’s is een inzichtelijk beeld verkregen van ons opdrachten/taken in de regio. De SUP’s zijn tezamen met de uitwerking van het KRW-plan de belangrijkste bouwstenen geweest voor het in 2008 opgestelde concept-waterbeheersplan. De Visie 2015 geeft aan hoe Waterschap Veluwe zich wil presenteren en profileren. De Beleidsnota Externe Communicatie 2007 - 2011 is richtinggevend voor het communicatiebeleid naar betrokken bewoners, overheden en organisaties.
1.6
Bestuur Waterschap Veluwe heeft een algemeen bestuur en een dagelijks bestuur; het college van dijkgraaf en heemraden. In 2008 vonden de verkiezingen voor de nieuwe bestuursperiode (2009 – 2013) plaats. In het nieuwe algemeen bestuur hebben 26 leden plaats: 19 zetels voor de categorie Ingezetenen. Aan de verkiezingen voor deze 19 zetels deden 10 lijsten mee. Uiteindelijk bemachtigden 8 lijsten 2 of 3 zetels. de overige 7 zetels zijn toebedeeld aan de geborgde lijsten, te weten 3 zetels voor de categorieën Overig ongebouwd en Bedrijven en 1 zetel aan de categorie Natuurterreinen. De vorming van een nieuw college van dijkgraaf en heemraden heeft in 2009 plaatsgevonden. Het nieuwe bestuur is op 8 januari 2009 aangetreden.
Blad
Jaarverslag 2008 4
De dijkgraaf, herbenoemd in 2006, is benoemd door de Kroon. Het bestuur kent twee adviescommissies, te weten Water en Financiële en Bestuurlijke Aangelegenheden (F.B.A.). Het dagelijks bestuur heeft mandaat inzake planvaststelling en kredietverlening. Het bestuur heeft hiermee grote slagkracht. 1.7
Organisatie De organisatie staat ten dienste van het bestuur. In haar werkwijze ondersteunt zij de missie en visie van het waterschap. Waterschap Veluwe wil een slanke en krachtdadige organisatie zijn, die zakelijk en kostenbewust werkt. Medewerkers van het waterschap zijn deskundig, flexibel, omgevingsbewust en met een goed gevoel voor een correcte, begripvolle omgang met de burger. In gerichte ontwikkelplannen besteedt het waterschap permanent aandacht aan de verbetering van de organisatie. Daarbij maakt het waterschap gebruik van: kwaliteitsmanagement volgens INK; administratieve organisatie; benchmark zuiveringsbeheer, regulering en waterbeheer; begrotingsvergelijking; permanente scholing.
Blad
Jaarverslag 2008 5
2 Financieel jaarverslag 2.1
Inleiding In een Algemene Maatregel van Bestuur die voortvloeit uit de Waterschapswet zijn de comptabiliteitsvoorschriften voor waterschappen vastgesteld. Deze voorschriften voor waterschappen sluiten aan bij die voor de gemeenten en bij relevante bepalingen uit de wettelijke regelgeving voor de jaarverslaglegging van ondernemingen. Het besluit bevat de algemene voorschriften van begroting, meerjarenraming en jaarrekening.
2.2
Financieel resultaat 2008 De opbrengsten en kosten in 2008 leiden tot een financieel nadeel van bijna € 1,4 miljoen. In de begroting 2008 was al rekening gehouden met een onttrekking aan het eigen vermogen ad € 3,9 miljoen. Ten opzichte van de begroting is in 2008 dus een voordelig resultaat gerealiseerd van bijna € 2,5 miljoen. Per kostendrager wordt het financieel resultaat als volgt gespecificeerd: (bedragen in €) Financieel resultaat 2008
Waterkering
Waterkwantiteit
Waterkwaliteit
Totaal
338.788
- 587.779
- 1.771.106
- 2.020.097
37.327
229.361
397.734
664.422
Totaal resultaat
376.115
- 358.418
- 1.373.372
- 1.355.675
Begrote mutatie eigen vermogen
-18.826
- 337.524
-3.496.650
-3.853.000
Resultaat ten opzichte van begroting
394.941
- 20.894
2.123.278
2.497.325
Incidenteel resultaat voorgaande jaren
In het financieel resultaat is een positief resultaat begrepen over voorgaande boekjaren ad € 664.422 met betrekking tot belastingopbrengsten. Bovendien is in 2008 via de exploitatie een bedrag van € 955.293 aan de algemene reserves toegevoegd met betrekking tot rentetoerekening aan het eigen vermogen. 2.3
Voorstel bestemming resultaat 2008 De voorgestelde resultaatbestemming kan als volgt worden toegelicht: de voorgestelde onttrekkingen aan de bestemmingsreserves onderhoud gemalen en achterstallig onderhoud Apeldoorns Kanaal zijn berekend op basis van de betreffende kredietvoorstellen, die al door het algemeen bestuur zijn vastgesteld;
Blad
Jaarverslag 2008 6
de onttrekking aan de bestemmingsreserve groot onderhoud dijken bestaat uit de begrote dotatie ad € 25.000 en onttrokken kosten ad € 50.121. De kosten betreffen het herstel van de zwakke plekken in de dijk bij Hoenwaard en het herstel van het dijktalud Kerkhofsdijk; de resterende resultaten per kostendrager worden vervolgens toegevoegd of onttrokken aan de desbetreffende algemene reserve.
Het saldo van de bestemmingsreserve onderhoud keermiddelen is toegevoegd aan de algemene reserve waterkeringszorg, aangezien geen verplichtingen meer bestaan voor deze reserve. Het saldo van de bestemmingsreserve installaties Vartech is toegevoegd aan de algemene reserve waterkwaliteitsbeheer. Door voortschrijdend inzicht zijn de installaties toch in gebruik genomen door het waterschap. Daarom zijn de overname kosten opgenomen onder de materiële vaste activa. De stand van de reserves na resultaatbestemming wordt als volgt gespecificeerd: (bedragen in €)
Stand 01-01-2008
Stand 31-12-2008
Overige mutatie
Resultaatbestemming
Stand 01-01-2009
27.943
460.254
2.526.273
Algemene reserves Waterkeringszorg Waterkwantiteitsbeheer Waterkwaliteitsbeheer
1.945.244
2.038.076
4.830.006
5.058.879
125.597
5.184.476
15.297.935
15.931.523
550.000
- 1.373.372
15.108.151
22.073.185
23.028.478
577.943
- 787.521
22.818.900
27.943
27.943
- 27.943
0
0
6.507
6.507
- 6.507
0
Bestemmingsreserves Onderhoud keermiddelen Onderhoud gemalen (waterkwantiteit) Groot onderhoud dijken
440.553
440.553
-25.121
415.432
Achterstallig onderhoud Apeldoorns Kanaal
6.002.672
6.002.672
- 536.526
5.466.146
Verwerking afvalstoffen
394.994
394.994
0
394.994
Installaties Vartech
550.000
550.000
- 550.000
0
0
7.422.669
7.422.669
- 577.943
- 568.154
6.276.572
29.495.854
30.451.147
0
- 1.355.675
29.095.472
Totaal
Blad
Jaarverslag 2008 7
De stand van de algemene en bestemmingsreserves bedroeg per 1 januari 2008 € 29,5 miljoen. Na resultaatbestemming bedraagt het saldo per ultimo 2008 € 29,1 miljoen, hetgeen een daling van het eigen vermogen in 2008 betekent van € 0,4 miljoen. Voor een specificatie van het eigen vermogen wordt verwezen naar de balans, paragraaf 2.6.8 en bijlage 2. 2.4
Financiële positie 2.4.1 Ontwikkelingen in het begrotingsjaar Per 1 januari 2008 is de nieuwe Waterschapswet in werking getreden, waarbij voor een aantal elementen 2008 wordt beschouwd als een overgangsjaar. De wetswijziging reikt instrumenten aan waarmee de rollen van het algemeen bestuur (beleidsbepaling, kaderstelling, controle, vertegenwoordiging en verantwoording) (beter) kunnen worden ingevuld. De invulling van deze rollen van het algemeen bestuur kan vooral plaatsvinden in de volgende verordeningen die verplicht zijn op grond van de nieuwe Waterschapswet: verordening beleids- en verantwoordingsfunctie (artikel 108 van de Waterschapswet). Hiermee geeft het algemeen bestuur het dagelijks bestuur een aantal uitgangspunten voor het financieel beleid en beheer mee en bepaalt zij binnen welke organisatorische kaders het beleid moet worden uitgevoerd; controleverordening (artikel 109), waarmee het algemeen bestuur regelt dat er tijdens de beleidsuitvoering interne en externe controle op het financieel beheer en de financiële organisatie plaatsvindt, waarbij de rechtmatigheid van beide aspecten moet worden getoetst. Op 26 november 2008 zijn beide verordeningen vastgesteld door het algemeen bestuur. In de verordening beleids- en verantwoordingsfunctie wordt onder andere voorgeschreven dat het dagelijks bestuur zorg draagt voor beleid ten aanzien van weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen. Op 26 november 2008 is dit beleid door het algemeen bestuur vastgesteld. De wijzigingen worden in de beginbalans van de jaarrekening 2009 verwerkt en hebben geen gevolgen voor de exploitatie. Eén van de wijzigingen in de nieuwe Waterschapswet heeft betrekking op de extra aandacht die de wet vraagt voor rechtmatigheid ofwel voor het als waterschap zichtbaar voldoen aan externe en interne regels. Dit betekent dat met ingang van januari 2009 volledig moet worden voldaan aan interne en externe regelgeving en dat
Blad
Jaarverslag 2008 8
door middel van het uitvoeren van interne controleplannen wordt nagegaan of dit ook gebeurt. In 2008 zijn voorbereidingen getroffen om vanaf 2009 rechtmatig te werken. Als gevolg van de kredietcrisis is eind 2008 ophef ontstaan over de uitgezette gelden van Nederlandse overheden bij buitenlandse banken. Waterschap Veluwe heeft geen gelden uitstaan. Wel is in het kader van de Cross Border Lease een aantal deposito’s afgesloten (zie de toelichting in paragraaf 2.6.15). Hierover wordt echter geen risico gelopen, omdat het deposito’s bij de Rabobank, Nederlandse Waterschapsbank en Amerikaans schatkistpapier betreft. 2.4.2 Weerstandsvermogen In de Waterschapswet wordt het begrip weerstandsvermogen geïntroduceerd. Het weerstandsvermogen geeft aan hoe robuust de financiële positie van het waterschap is. Dit is van belang als er zich een financiële tegenvaller voordoet. Voor het beoordelen van het weerstandsvermogen is inzicht nodig in de omvang en de achtergronden van de risico’s en in de aanwezige weerstandscapaciteit. Door het algemeen bestuur is besloten dat de weerstandscapaciteit van Waterschap Veluwe wordt gevormd door de algemene reserve (exclusief het deel voor tariefsegalisatie) en de bestemmingsreserves groot onderhoud dijken en verwerking afvalstoffen. Per 31 december 2008 bedraagt de weerstandscapaciteit € 4,8 miljoen. Op dit moment wordt gewerkt aan een inventarisatie van de risico’s, waarbij de risico’s ook worden gekwantificeerd. Daarna kan een oordeel worden gegeven over de toereikendheid van het weerstandsvermogen. 2.4.3 Investeringen In de begroting 2008 is een bedrag van € 27,6 miljoen opgenomen inzake brutoinvesteringen (inclusief € 1 miljoen inzake investeringen in installaties van de Waterlandstichting) en een bedrag van € 8,1 miljoen inzake subsidies. De begrote netto-investeringen in 2008 bedragen dus € 18,5 miljoen (exclusief investeringen Waterlandstichting). In de loop van het jaar is voor alle begrote investeringen een krediet aangevraagd bij het algemeen bestuur. De gerealiseerde netto-investeringen in 2008 bedragen € 14,6 miljoen, dit betekent dat 79 % van de begrote investeringen is gerealiseerd. Ten opzichte van de begroting is € 3,9 miljoen minder geïnvesteerd: in zuiveringstechnische werken is netto € 1 miljoen meer geïnvesteerd als gevolg van doorloop van projecten uit 2007 (onder andere slibontwatering, deelstroombehandeling en installaties Vartech);
Blad
Jaarverslag 2008 9
lagere investering herstel de Grift (€ 1,7 miljoen) door minder uitgaven en meer subsidieontvangsten; vooruit ontvangen subsidie project Ruimte voor de Rivier ad € 1,5 miljoen; lagere investeringen beekherstel (€ 1 miljoen); projecten ecologische verbindingszones deels niet uitgevoerd (€ 300.000) in verband met subsidieperikelen; begrote investeringen in sluizen Apeldoorns Kanaal ad € 1 miljoen worden onttrokken aan bestemmingsreserve.
Uit bovenstaande blijkt dat in 2008 minder is geïnvesteerd in integrale waterbeheerprojecten. Aangezien het kwaliteitsdeel van deze investeringen ineens wordt afgeschreven, zijn de afschrijvingslasten in 2008 € 1,3 miljoen lager dan begroot. Per 31 december 2008 bedraagt het totaal krediet van alle lopende projecten € 168,3 miljoen, waarvan tot en met 2008 een bedrag van € 140,7 miljoen is besteed. Het restant krediet, dat vanaf 2009 uitgegeven zal worden, bedraagt € 27,6 miljoen. 2.4.4 EMU-saldo Een belangrijke afspraak is dat het EMU-tekort (‘overheidstekort’) van een lidstaat in principe niet meer mag bedragen dan 3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP). Waterschappen mogen in tijden van nood een maximaal tekort van 0,05% van het BBP hebben. Op basis van het aandeel in de netto-kosten (peildatum 2004) bedraagt het maximum aandeel van Waterschap Veluwe hierin 2,5%. Bij een dreigende overschrijding van het overheidstekort op landelijk niveau kan de minister van Financiën beheersingsmaatregelen nemen. De minister kan eveneens een eventuele Europese boete doorberekenen aan decentrale overheden. Deze maatregelen worden vooraf in bestuurlijk overleg besproken. Volgens het Centraal Plan Bureau (CPB) bedraagt het BBP in 2008 € 594 miljard. Dit betekent dat het maximaal toegestane EMU-tekort voor Waterschap Veluwe € 7,4 miljoen bedraagt. Het werkelijke EMU-tekort in 2008 bedraagt € 7,7 miljoen (zie bijlage 6). De overschrijding van € 300.000 zal geen consequenties hebben, omdat het nationale EMU-saldo volgens het CPB in 2008 uitkomt op 1,3% BBP. 2.5
Treasury 2.5.1 Rentevisie Het jaar 2008 zal de geschiedenisboeken ingaan als een van de meest turbulente jaren ooit. De kredietcrisis, begonnen in 2007, woekerde aanvankelijk vooral onderhuids
Blad
Jaarverslag 2008 10
door. Het leek vooral een probleem van de financiële sector. Zeker in ons land werd de reële economie in eerste instantie niet of nauwelijks geraakt. Uiteindelijk groeide de Nederlandse economie volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek in het hele jaar 2008 met 2%. Deze groei is duidelijk minder dan in de voorspoedige jaren 2006 en 2007 maar ligt in de buurt van de groeicijfers van 2001, 2004 en 2005. In het treasuryjaarplan 2008 is de verwachting uitgesproken dat de rentestand voor een geldlening met een looptijd van 10 jaar per ultimo 2008 rond de 4,82% zou bedragen. Na een onstuimig jaar bedraagt de rente per ultimo 2008 3,67%, waarboven banken nog een opslag rekenen. De prognose in het treasuryjaarplan voor het rentepercentage van een kortlopende geldlening bedroeg 4,43% per 31 december 2008. Het daadwerkelijk rentepercentage per ultimo 2008 bedraagt 2,86%. 2.5.2 Liquiditeitsverloop Op 1 januari 2008 bedraagt het saldo in rekening courant € 7 miljoen negatief. Dit tekort neemt langzaam toe gedurende de eerste maanden van 2008 en resulteert eind april in een liquiditeitstekort van € 11 miljoen. Vanaf mei daalt het liquiditeitstekort gestaag (mede door het afsluiten van twee geldleningen en belastingontvangsten). Per ultimo 2008 heeft Waterschap Veluwe een liquiditeitsoverschot van € 2,4 miljoen. Het verwachte liquiditeitstekort volgens het treasuryjaarplan 2008 bedraagt per ultimo 2008 € 27,7 miljoen. Het verschil ten opzichte van de daadwerkelijke liquiditeitspositie wordt veroorzaakt door: het aantrekken van twee geldleningen voor een totaalbedrag van € 12,5 miljoen: op 1 april maart een lening ad € 7,5 miljoen. Het rentepercentage bedraagt 4,555 %, aflossing vindt jaarlijks plaats in 20 gelijke termijnen; op 1 juni een lening ad € 5 miljoen. Het rentepercentage bedraagt 4,595 %, aflossing vindt jaarlijks plaats in 15 gelijke termijnen; storting van een lening ad € 10 miljoen op 30 december 2008 (overeengekomen stortingsdatum 1 januari 2009); lagere investeringen dan begroot. In het treasuryjaarplan is gerekend met begrote netto-investeringen in 2008 ad € 16,1 miljoen (exclusief investeringen Waterlandstichting). De gerealiseerde netto-investeringen in 2008 bedragen € 14,6 miljoen. Naast het afsluiten van twee geldleningen is gedurende het jaar met kort geld gefinancierd conform de uitgangspunten voor het treasurybeleid in het treasuryjaarplan.
Blad
Jaarverslag 2008 11
In bijlage 8 is de staat van herkomst en besteding van middelen weergegeven. Deze geeft een overzicht van de bronnen waaruit in 2008 financieringsmiddelen beschikbaar zijn gekomen (herkomst) en van de bestedingen die daaraan in deze periode zijn gegeven. 2.5.3 Renterisiconorm (exclusief Waterlandstichting) Het renterisicobeheer omvat het beheersen van risico’s die voortvloeien uit de mogelijkheid dat in de toekomst de rentelasten van het vreemd vermogen hoger zullen zijn dan een bestuurlijk wenselijk geacht niveau of het in meerjarenraming en begroting geraamde niveau. De renterisico’s op de vaste schuld worden volgens de wet FIDO ingekaderd middels de renterisiconorm. Deze norm is 20% van het totaal aan vaste schuld van het waterschap bij aanvang van desbetreffend jaar. Indien de herfinanciering (laagste bedrag van nieuw aangetrokken schuld en betaalde aflossingen) boven deze norm uitkomt worden er risico’s gelopen die niet acceptabel zijn volgens de wet FIDO. Uit onderstaande tabel blijkt dat de renterisiconorm in 2008 niet is overschreden. (bedragen x € 1.000,--)
2008
2007
Renterisico’s vaste schuld Nieuw aangetrokken schuld Nieuw verstrekte leningen
12.500 66
17.500 75
Netto nieuw aangetrokken schuld Betaalde aflossingen
12.434 6.551
17.425 6.888
6.551
6.888
Renterisiconorm (Wet FIDO) Totaal vaste schuld begin jaar Renterisiconorm relatief
59.949 20%
49.337 20%
Renterisiconorm absoluut
11.990
9.867
Toets renterisiconorm Renterisico Renterisiconorm
6.551 11.990
6.888 9.867
+ 5.439
+ 2.979
Bedrag aan herfinanciering = totaal renterisico
Ruimte (+)/overschrijding (-)
Blad
Jaarverslag 2008 12
2.5.4 Kasgeldlimiet Volgens de wet Financiering decentrale overheden (FIDO) mag maximaal 23% van de totale lasten van de begroting met kortlopende geldleningen of via krediet in rekeningcourant worden gefinancierd. Hierdoor wordt het renterisico beperkt. De gemiddelde netto-vlottende schuld per kwartaal (vlottende korte schuld minus vlottende middelen op de eerste dag van iedere maand in het desbetreffende kwartaal) mag de kasgeldlimiet niet overschrijden. Uit onderstaande tabel blijkt dat de kasgeldlimiet in 2008 niet is overschreden en dat het waterschap zelfs ruimschoots onder de norm is gebleven. (bedragen x € 1.000,--) 1. Kasgeldlimiet 2. Omvang vlottende korte schuld /- vlottende middelen Toets kasgeldlimiet (1 -/- 2) 2.5.5
1e kwartaal 2e kwartaal 12.700
12.700
3e kwartaal 4e kwartaal 12.700
12.700
10.261
7.967
3.625
2.196
+ 2.439
+ 4.733
+ 9.075
+ 10.504
Leningportefeuille
Mutaties in leningportefeuille
Bedrag (x € 1.000,--)
Gemiddelde rente
Stand per 01-01-2008
59.949
4,85%
Nieuwe lening 2008
12.500
Nieuwe lening 2009
10.000
Reguliere aflossing
6.551
Stand per 31-12-2008
75.898
4,77%
Het gemiddelde rentepercentage wordt berekend als de verhouding tussen de rentelasten ten opzichte van de stand van de aangetrokken leningen per 31 december 2008. De lening per 1 januari 2009 ad € 10 miljoen is door de bank al gestort op 30 december 2008. 2.5.6 Beleggingenportefeuille (exclusief Waterlandstichting) De leningen u/g worden gespecificeerd in paragraaf 2.6.4. De beleggingenportefeuille van het waterschap per ultimo 2008 bestaat voornamelijk uit verstrekte leningen aan medewerkers ad € 6,6 miljoen, grotendeels bestaande uit hypotheken. Met ingang van 1 juni 2005 is deze hypotheekregeling vervallen.
Blad
Jaarverslag 2008 13
In 2008 heeft Waterschap Veluwe een bedrag ad € 220.163 ontvangen inzake dividend op de aandelen in de Nederlandse Waterschapsbank. 2.5.7 Kasbeheer Bij de Nederlandse Waterschapsbank gold in 2008 een maximum rekening courant krediet van € 12,4 miljoen. De maximale kredietlimiet bij de Postbank bedroeg € 300.000 om de betalingen van de salarissen te kunnen waarborgen. Het gezamenlijke bedrag inzake krediet in rekening courant is gelijk aan de voor 2008 bepaalde kasgeldlimiet. In 2008 is dit rekening courant krediet niet overschreden.
Blad
2.6
Jaarverslag 2008 14
Balans en toelichting 2.6.1 Balans per 31 december voor resultaatbestemming (bedragen x € 1.000,--) Activa
Passiva 2008
2007
Vaste activa
2008
2007
23.028
22.727
7.423
8.137
-1.355
-1.368
29.096
29.496
10.867
10.693
149.478
130.586
Kortlopende schulden
8.471
15.989
Overlopende passiva
1.226
1.900
9.697
17.889
199.138
188.664
Eigen vermogen
Materiële vaste activa
177.196
Financiële vaste activa
15.904 193.100
166.995 Algemene reserves 15.877 Bestemmingsreserves 182.872 Te bestemmen exploitatiesaldo
Vlottende activa Liquide middelen
2.418
6 Voorzieningen
Vorderingen
1.878
1.396
Overlopende activa
1.742
4.390 Langlopende schulden
6.038
5.792 Vlottende passiva
Totaal
199.138
188.664 Totaal
Blad
Jaarverslag 2008 15
2.6.2 Waarderingsgrondslagen Grondslagen voor waardering van activa en passiva en bepaling van het resultaat. Activa en passiva Activa en passiva zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde, tenzij in deze toelichting anders is vermeld. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs; de jaarlijkse afschrijving bedraagt voor: kosten reorganisatie: jaarlijks 10% van de historische kostprijs; kosten informatieplannen: jaarlijks 20% van de historische kostprijs; overig: jaarlijks 25% van de historische kostprijs. Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd op basis van historische kostprijs, verminderd met de eventueel ontvangen subsidie. Bij de afschrijvingen wordt rekening gehouden met eventuele duurzame waardeverminderingen. Er wordt lineair afgeschreven met uitzondering van de afschrijvingen van het kantoorgebouw. Hierop wordt annuïtair afgeschreven. Op grond wordt niet afgeschreven. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn: Waterkering: 60 jaar bouwkundig 30 jaar voorbereiding 30 jaar keermiddelen 10 jaar Gis/Legger 5 jaar toetsing
Waterkwantiteit:
30 jaar 10 jaar Gis/Legger 8 jaar materieel
Waterkwaliteit:
40 jaar transportleidingen 30 jaar overige investeringen
Kantoorgebouw:
25 jaar bouwkundig 10 jaar eerste inrichting
Blad
Jaarverslag 2008 16
De bijdrage voor waterkwaliteit in integrale projecten (bijvoorbeeld beekherstel) wordt ineens afgeschreven en in de exploitatie verantwoord. Vanaf 2009 wordt een nieuw afschrijvingsbeleid gehanteerd conform de nota ‘Waardering en afschrijving vaste activa’. Financiële vaste activa Deelnemingen zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs. De overige financiële activa zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen De voorzieningen zijn tegen nominale waarde opgenomen. Uitzondering hierop vormt de voorziening voor pensioenen, waarbij de actuariële methode wordt gehanteerd. Grondslagen voor resultaatbepaling De kosten zijn bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Op aanschaffingen in het verslagjaar wordt als volgt afgeschreven: Voor zuiveringstechnische investeringen vanaf de werkelijke datum van ingebruikname. Voor investeringen in waterkwantiteit en waterkering vanaf 1 juli.
Blad
Jaarverslag 2008 17
2.6.3
Materiële vaste activa (bedragen in €) Profiel
Gemalen waterkwaliteit
Boekwaarde 31-12-2008
Boekwaarde 31-12-2007
16.050.230
16.747.326
Gemalen waterkwantiteit
3.718.326
3.881.246
Gronden
6.449.526
6.323.418
Huisvesting
6.876.616
7.273.290
Overige bedrijfsmiddelen
1.006
3.018
Overige materiële activa
1.455.961
1.640.206
Vervoermiddelen
589.983
686.070
Watergangen
20.691.235
19.923.612
Waterkeringen
9.448.325
9.691.514
34.473.524
33.710.666
7.099.457
0
Zuiveringsinstallaties Slibverwerkinginstallaties Werk in uitvoering Activa Waterlandstichting Totaal
5.951.518
5.309.597
64.389.820
61.805.004
177.195.527
166.994.967
Voor een specificatie van de materiële vaste activa wordt verwezen naar bijlage 1. Werken in uitvoering De werken in uitvoering worden als volgt gespecificeerd (bedragen in €): e
4 trap Harderwijk e
2008
2007
2.557.615
793.462
Apeldoorn 3 gistingtank
2.371.708
0
Deelstroombehandeling Apeldoorn
1.127.452
0
Onderhoudprojecten sector Watersysteem
558.626
0
Atex maatregelen
201.806
340.212
-1.070.023
0
Ruimte voor de Rivier Slibontwatering Apeldoorn Overige projecten Totaal
0
4.460.819
204.334
-284.896
5.951.518
5.309.597
Het negatieve saldo van het project Ruimte voor de Rivier wordt veroorzaakt doordat de ontvangen subsidie hoger is dan de investeringen die tot eind 2008 zijn gedaan. Dit zal worden rechtgetrokken in 2009.
Blad
Jaarverslag 2008 18
Activa Waterlandstichting De activa die zijn ondergebracht bij de Waterlandstichting worden als volgt gespecificeerd (bedragen in €): 2008
2007
Rwzi Brummen
7.268.849
7.268.849
Gemaal Veluwe
8.847.331
8.844.193
Gemaal Nulde / Horst
474.500
474.500
Rwzi Harderwijk
16.764.601
16.731.407
Rwzi Apeldoorn
31.034.539
28.486.055
Totaal
64.389.820
61.805.004
Waterschap Veluwe is met de Waterlandstichting te Den Haag overeenkomsten aangegaan, waarbij de nieuwbouw van een aantal zuiveringsinstallaties en gemalen door de stichting is gefinancierd. De investering is via een recht van opstal economisch overgedragen. Na afloop van de bouwperiode wordt de installatie voor een periode van 10 jaar verhuurd door de stichting aan Waterschap Veluwe. Waterschap Veluwe staat daarbij garant voor de door de stichting benodigde middelen. De handelingen binnen de doelstelling van de stichting en de financiële gevolgen die daaruit voortvloeien, worden door het waterschap gevrijwaard. Het waterschap heeft de intentie tot overname van de betreffende werken na 10 jaar. Doordat de aan de Waterlandstichting betaalde huur hoger is dan de kosten van de door de stichting afgesloten geldleningen, ontstaat in de balans van de Waterlandstichting per installatie een voorziening voor groot onderhoud. Aanwending kan door Waterschap Veluwe plaatsvinden voor het reguliere onderhoud aan de desbetreffende installatie. De projecten die zijn ondergebracht in de Waterlandstichting betreffen rwzi Brummen, rwzi Harderwijk, uitbreiding rwzi Apeldoorn, gemaal Nulde/Horst en gemaal Veluwe. De rwzi’s zijn ook meegenomen in de Cross Border Lease transactie. Per 2 januari 2009 is het economisch opstalrecht opgezegd met betrekking tot gemaal Veluwe. Alle projecten zijn voor de investeringskosten exclusief BTW opgenomen op de balans, er is namelijk sprake van financial lease. Aan de creditzijde van de balans onder de post schulden op lange termijn zijn de verplichtingen opgenomen.
Blad
Jaarverslag 2008 19
2.6.4
Financiële vaste activa (bedragen in €) Stand 01-01-2008
Nieuwe lening/mutatie
Aflossing
Stand 31-12-2008
Deelnemingen en overige effecten Deelneming NWB Deelneming CBL Deposito’s CBL
55.000
55.000
13.000
13.000
8.816.488
407.251
9.223.739
8.884.488
407.251
0
9.291.739
Leningen personeel Hypotheek
6.775.302
0
359.413
6.415.889
Autolening
212.614
61.855
82.657
191.812
3.080
579
1.854
1.805
PC lening Fietslening
Totaal
1.123
3.985
2.460
2.648
6.992.119
66.419
446.384
6.612.154
15.876.607
473.670
446.384
15.903.893
Deelneming NWB De deelneming betreft de aanschafwaarde van de aandelen van de NV Nederlandse Waterschapsbank. In 2008 bedroeg het ontvangen dividend op deze aandelen € 220.163. Deelneming CBL en deposito’s CBL In paragraaf 2.6.15 wordt afzonderlijk ingegaan op de opgenomen balansposten in verband met Cross Border Lease-transactie. Hypotheek Per 1 juni 2005 is de hypotheekregeling van Waterschap Veluwe afgeschaft. De resterende looptijd van de huidige verstrekte hypotheken is maximaal 30 jaar (uiterlijk tot en met 1 juni 2035).
Blad
Jaarverslag 2008 20
2.6.5
Liquide middelen (bedragen in €)
Nederlandse Waterschapsbank Postbank Kas Totaal
2008
2007
2.361.754
0
53.515
4.699
2.618
1.453
2.417.887
6.152
Bij de Nederlandse Waterschapsbank gold in 2008 een maximum rekening courant krediet van € 12,4 miljoen (2007: € 12,3 miljoen). De maximale kredietlimiet bij de Postbank bedroeg € 300.000 (2007: € 300.000) om de betalingen van de salarissen te kunnen waarborgen. Het gezamenlijke bedrag inzake krediet in rekening courant is gelijk aan de voor 2008 bepaalde kasgeldlimiet. 2.6.6
Vorderingen (bedragen in €)
Debiteuren heffingen -/- voorziening dubieuze debiteuren Totaal debiteuren heffingen Overige debiteuren Totaal
2008
2007
1.509.321
811.137
120.053
5.912
1.389.268
805.225
488.861
590.819
1.878.129
1.396.044
Het saldo van nog te ontvangen debiteuren heffingen per 31 december 2008 bedraagt 3% van de totaal opgelegde belastingaanslagen in 2008. De vordering op overige debiteuren per ultimo 2008 bestaat uit: openstaande declaraties inzake subsidies (€ 187.116); nog niet vervallen facturen per jaar einde (€ 301.745).
Blad
Jaarverslag 2008 21
2.6.7
Overlopende activa (bedragen in €) 2008
2007
Rente deposito’s CBL
627.284
599.588
Nog te ontvangen afdrachten Tricijn
459.084
1.105.069
Nog op te leggen aanslagen
377.140
0
Vooruitbetaalde posten
115.613
124.197
Nog te ontvangen afrekening Vitens
0
2.008.213
Nog te ontvangen verontreinigingsheffing
0
296.907
ESF subsidie
0
140.000
Overige overlopende posten Totaal
163.202
116.309
1.742.323
4.390.283
De vordering op Tricijn betreft vooral de betalingen van belastingplichtigen van week 50 tot en met 52 aan Tricijn. Dit bedrag heeft Tricijn in januari 2009 aan het waterschap betaald. Door Tricijn wordt verwacht dat in 2009 de volgende aanslagen worden opgelegd: zuiveringsheffing bedrijven 2008 € 270.000 zuiveringsheffing bedrijven 2007 € 49.000 waterschapsomslagen 2008 € 58.140
De nog te ontvangen afrekening van Vitens is per 31 december 2008 nihil, omdat de afrekening op 29 december is ontvangen. In 2008 is bezwaar gemaakt tegen de hoogte van de voorlopige aanslagen voor verontreinigingsheffing. De belastingdienst heeft de voorlopige aanslagen naar beneden bijgesteld. Daarom is deze post per ultimo 2008 nihil.
Blad
Jaarverslag 2008 22
2.6.8
Eigen vermogen (bedragen in €) 2008
2007
2.038.076
1.733.542
Algemene reserves Waterkering Waterkwantiteit Waterkwaliteit
5.058.879
4.428.654
15.931.523
16.565.028
23.028.478
22.727.224
27.943
27.943
6.507
39.827
440.553
415.553
Bestemmingsreserves Onderhoud keermiddelen Onderhoud gemalen (waterkwantiteit) Groot onderhoud dijken Apeldoorns Kanaal achterstallig onderhoud
6.002.672
7.258.661
Verwerking afvalstoffen
394.994
394.994
Installaties Vartech
550.000
0
7.422.669
8.136.978
Te bestemmen exploitatiesaldo
-1.355.675
-1.368.348
Totaal
29.095.472
29.495.854
Voor de staat van reserves en voorzieningen wordt verwezen naar bijlage 2. Bestemmingsreserve onderhoud keermiddelen Deze bestemmingsreserve is gevormd ten behoeve van de optimalisatie van het onderhoud aan keermiddelen. Het betreft het opknappen en/of aanbrengen van keermiddelen in de hoofdwaterkering langs de IJssel. Bestemmingsreserve onderhoud gemalen (waterkwantiteit) Deze bestemmingsreserve is gevormd ten behoeve van de optimalisatie van het onderhoud aan gemalen. Het onderhoud heeft betrekking op het lichten en inspecteren van pompen in zes hoofdgemalen en het uitvoeren van voeg-, schilder- en herstelwerk aan gemalen en werkplaatsen. Bestemmingsreserve groot onderhoud dijken Het groot onderhoud aan dijken wordt aan deze bestemmingsreserve onttrokken. Jaarlijks wordt € 25.000 via de resultaatbestemming toegevoegd aan deze reserve.
Blad
Jaarverslag 2008 23
Bestemmingsreserve achterstallig onderhoud Apeldoorns Kanaal In 1996 is het beheer en onderhoud van het Apeldoorns Kanaal door Rijkswaterstaat overgedragen aan het waterschap. Voor het achterstallige onderhoud heeft het waterschap een bijdrage ontvangen, die in de bestemmingsreserve is gestort. Bestemmingsreserve verwerking afvalstoffen Het saldo van de bestemmingsreserve verwerking afvalstoffen wordt aangewend voor benodigde investeringen voor het verwerken van afvalstoffen. Een eventueel positief verschil tussen de werkelijke en begrote opbrengst wordt toegevoegd aan de reserve. Te bestemmen exploitatiesaldo Het nadelig saldo is tot stand gekomen op basis van (bedragen in €): Waterkering Financieel resultaat 2008
338.788
Opbrengsten voorgaande jaren Saldo jaarrekening 2008
Waterkwantiteit
Waterkwaliteit
-587.779
Totaal
-1.771.106
-2.020.097
37.327
229.361
397.734
664.422
376.115
-358.418
-1.373.372
-1.355.675
In de begroting 2008 was reeds rekening gehouden met een onttrekking aan de reserves van € 3,9 miljoen. De uiteindelijke onttrekking aan het eigen vermogen bedraagt € 2,5 miljoen minder. 2.6.9
Voorzieningen (bedragen in €) 2008
Afschrijvingen WLS Onderhoud zuiveringstechnische werken Stimulering sanering ongewenste lozingen Afkoppelen verhard oppervlak Pensioenen bestuurders Voormalig personeel/bestuur Totaal
2007
7.246.799
6.207.451
998.850
1.167.258
0
300.000
235.556
635.716
1.608.122
1.169.332
777.369
1.213.497
10.866.696
10.693.254
Voor de staat van reserves en voorzieningen wordt verwezen naar bijlage 2.
Blad
Jaarverslag 2008 24
Voorziening afschrijvingen Waterlandstichting Na een huurperiode van 10 jaar kunnen de installaties van de Waterlandstichting over worden genomen. Deze overname vindt meestal plaats tegen een hogere waarde dan de werkelijke waarde, aangezien de Waterlandstichting niet afschrijft op de installaties. Gedurende de huurperiode ziet het waterschap derhalve een toekomstig verlies op zich afkomen. Om dit verlies te dekken is een voorziening gevormd. De jaarlijkse toevoeging aan de voorziening is gelijk aan de afschrijvingslast. Onderhoudsvoorziening zuiveringstechnische werken De voorziening onderhoud zuiveringstechnische werken is gevormd ter egalisatie van de kosten voor vervanging van installatieonderdelen van zuiveringstechnische werken die niet voor activering in aanmerking komen. De onttrekking van deze kosten aan de voorziening vindt plaats conform de vastgestelde kredietvoorstellen. Voorziening afkoppelen verhard oppervlak Ter egalisatie van de kosten inzake de subsidieverordening ‘afkoppelen van schoon verhard oppervlak van de riolering’ is een voorziening gevormd. De hoogte van de voorziening is gelijk aan het totaal van de toegezegde subsidiebijdragen. Voorziening pensioenverplichtingen bestuurders Voor de pensioenverplichtingen van (oud) d&h-leden is een voorziening gevormd. De onttrekking aan deze voorziening betreft de uitbetaalde pensioenen in 2008. De hoogte van de voorziening is in 2008 opnieuw berekend op basis van actuariële berekening, waarbij de volgende uitgangspunten zijn gehanteerd: disconteringsvoet voor de berekening van de contante waarde van de pensioenaanspraken 3% demografische grootheden: sterftetabel ABP verwachte salarisstijgingen nihil verwacht rendement fondsbeleggingen 3% Op basis van de nieuwe berekening is in 2008 een dotatie gedaan van € 519.000. Voorziening wachtgeld voormalig personeel en bestuur Voor de verplichtingen inzake wachtgeld van voormalig personeels- en bestuursleden is een voorziening gevormd.
Blad
Jaarverslag 2008 25
2.6.10 Schulden op lange termijn (bedragen in €) Stand 01-01-2008
Nieuwe lening/mutatie
Aflossing
Stand 31-12-2008
6.550.606
75.897.941
Schulden op lange termijn
59.948.547
22.500.000
Verplichtingen WLS
61.805.004
2.584.816
Leaseverplichting CBL Totaal
64.389.820
8.832.397
357.895
9.190.292
130.585.948
25.442.711
6.550.606 149.478.053
Schulden op lange termijn Deze balanspost heeft betrekking op leningen met een looptijd langer dan één jaar. Aflossing vindt plaats op lineaire basis. De reguliere aflossingsverplichting in 2008 bedraagt € 6,5 miljoen. De rentelast op vaste geldleningen in 2008 bedraagt € 3,1 miljoen (2007: 2,9 miljoen). Voor een specificatie van de langlopende geldleningen wordt verwezen naar bijlage 3. Per 31 december 2008 heeft Waterschap Veluwe voor een bedrag van € 6 miljoen een renteswap uitstaan. De marktwaarde van deze swap bedraagt per ultimo 2008 -/- € 325.367 (2007: -/- € 150.432). Het waterschap ontvangt bij deze swap een variabele rente (4,686%) en betaalt een vaste rente (5,23%). De swap komt in looptijd, omvang en kenmerken overeen met een door Waterschap Veluwe aangetrokken lening met een variabele rente. De rente op deze lening is daarmee vast geworden. Per 1 januari 2009 is een lening afgesloten van € 10 miljoen. Dit bedrag is reeds op 30 december 2008 gestort en opgenomen bij de nieuwe leningen. De lening wordt na 30 jaar ineens afgelost. Verplichtingen Waterlandstichting Tegenover het geactiveerde bedrag van de Waterlandstichting is eveneens een verplichting opgenomen. Deze verplichting heeft betrekking op de garantstelling voor de aangetrokken vaste geldleningen ten behoeve van de Waterlandstichting. Leaseverplichting CBL De langlopende leaseverplichting met betrekking tot de Cross Border Lease wordt nader toegelicht in paragraaf 2.6.15.
Blad
Jaarverslag 2008 26
2.6.11 Kortlopende schulden (bedragen in €) 2008
2007
Nog te betalen bedragen
4.003.233
5.576.060
Crediteuren
2.178.315
1.158.673
Nog te betalen rente
1.621.677
1.434.060
Belastingen en premies Nederlandse Waterschapsbank Totaal
668.070
731.968
0
7.088.653
8.471.295
15.989.414
De nog te betalen bedragen betreffen verplichtingen die zijn aangegaan in 2008 maar waarvoor nog geen factuur is ontvangen. In deze schuld is een bedrag van € 2.121.975 inbegrepen inzake nog te betalen investeringen. De post crediteuren is ten opzichte van 2007 € 1 miljoen hoger. Dit wordt veroorzaakt door een openstaande factuur ad € 1,1 miljoen voor het project 3e gisting rwzi Apeldoorn, waarvan de vervaldatum nog niet is verstreken. 2.6.12 Overlopende passiva (bedragen in €) 2008
2007
Kortlopende leaseverplichtingen CBL
660.731
583.679
Vakantietoeslag
443.545
404.593
Verontreinigingsheffing Vooruit ontvangen bedragen Overige transitoria Totaal
89.769
0
0
900.000
32.280
11.389
1.226.325
1.899.661
De nog te betalen verontreinigingheffing heeft vooral betrekking op rwzi Apeldoorn. Naar aanleiding van ons bezwaarschrift is de voorlopige aanslag door de belastingdienst naar beneden bijgesteld. Door ingebruikname van de slibverwerkingsinstallatie op rwzi Apeldoorn is het werkelijk aantal vervuilingseenheden echter hoger dan vooraf ingeschat.
Blad
Jaarverslag 2008 27
2.6.13 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Cross Border Lease Met betrekking tot de Cross Border Lease transactie bestaan contractuele onvoorwaardelijke leaseverplichtingen. Een deel van deze verplichtingen is in de balans opgenomen en een deel van deze verplichting blijkt niet uit de balans. De contante waarde van deze onvoorwaardelijke, niet uit de balans blijkende verplichtingen bedragen € 104.900.194 (USD 146.556.061). Deze verplichtingen worden volledig gecompenseerd door deposito’s van dezelfde omvang. Juridische procedures Per 31 december 2008 loopt een aantal juridische procedures tegen het waterschap die in behandeling zijn bij de afdeling Bestuur en Communicatie. Het totale financiële belang van deze procedures bedraagt € 15.500. Investeringen Per 31 december 2008 zijn verplichtingen aangegaan inzake investeringen in lopende projecten voor een totaalbedrag ad € 13,5 miljoen. Garantieverklaring Waterschapshuis Door het bestuur van het Waterschapshuis is een borgstelling gevraagd gerelateerd aan de deelnamen van Waterschap Veluwe aan specifieke projecten. Het algemeen bestuur heeft hiermee ingestemd. De borgstelling bedraagt € 602.000. 2.6.14 Risicofactoren De risico’s die door Waterschap Veluwe worden gelopen en niet uit de balans blijken zijn de volgende: Het waterschap staat garant voor de verplichtingen van de Waterlandstichting met een totaalbedrag van € 56,7 miljoen. Tevens is in de deelnameovereenkomst genoemd, dat het waterschap garant staat voor de rekening-courant overeenkomsten tussen de Waterlandstichting en de Nederlandse Waterschapsbank (voor wat betreft het aan het waterschap toe te rekenen deel). In 2008 heeft de belastingdienst een naheffingsaanslag inzake BTW opgelegd aan de Waterlandstichting over 2003. Deze naheffingsaanslag volgt op eerdere aanslagen over voorafgaande jaren, vanaf 1997. De aanslagen zijn niet gemotiveerd door de belastingdienst en dienen uitsluitend om eventuele rechten van de belastingdienst veilig te stellen. De aanslagen hebben betrekking op de teruggevorderde BTW over de investeringen die bij de Waterlandstichting zijn
Blad
Jaarverslag 2008 28
ondergebracht (voor Waterschap Veluwe betreft dit tot en met 2008 € 9,2 miljoen exclusief eventuele heffings- en invorderingsrente). Tegen de naheffingsaanslagen is door de Waterlandstichting bezwaar aangetekend. 2.6.15 Toelichting balansverhoging in verband met Cross Border Lease In het kader van de Cross Border Lease zijn in de balans van het waterschap de geconsolideerde gegevens van de balans (van de hieronder beschreven BV’s en CV’s) opgenomen. Deze geconsolideerde balans wordt jaarlijks opgesteld door Deloitte & Touche. Het waterschap heeft in het kader van de Cross Border Lease-transactie(s) enkele commanditaire vennootschappen (Apeldoorn Facility Leasing I CV, Apeldoorn Facility Leasing II CV en Apeldoorn Facility Leasing III CV), besloten vennootschappen (Veluwe Lease Management I, II en III) en enkele maatschappen opgericht. Op grond van de economische realiteit van het geheel der contracten worden deze entiteiten als volledig transparant beschouwd met het waterschap, oftewel als 100% deelneming aangemerkt. De activa, passiva, baten en lasten van deze entiteiten zijn daarom verwerkt in de enkelvoudige jaarrekening van Waterschap Veluwe. Het destijds behaalde voordeel van € 5,5 miljoen is gestort in een reserve. In 2001 is deze reserve toegevoegd aan de algemene reserve. Eventuele kosten en opbrengsten welke na het initiële voordeel zijn ontstaan worden in de exploitatie geboekt. In maart 2009 is de Cross Border Lease met één investeerder beëindigd. In deze Cross Border Lease-transactie waren de rwzi’s Apeldoorn, Brummen, Heerde en Terwolde ingebracht. Materiële vaste activa De rwzi’s Heerde, Elburg, Apeldoorn, Brummen, Terwolde, Harderwijk en Hattem zijn onderdeel van de lease. Waterschap Veluwe heeft bij het aangaan van de leaseovereenkomst afstand gedaan van het juridisch eigendom en is economisch eigenaar gebleven. Bovengenoemde installaties hebben per 31 december 2008 (afgezien van de onderdelen die in de Waterlandstichting zijn ondergebracht) een boekwaarde van € 31.128.531 en zijn verantwoord bij de materiële vaste activa onder de post zuiveringsinstallaties. De contractduur van de Cross Border Lease-transactie loopt tot en met 2053. Waterschap Veluwe heeft in 2019 de optie om de Cross Border Lease-transactie te beëindigen, waarmee tevens weer het juridisch eigendom wordt verkregen.
Blad
Jaarverslag 2008 29
Deposito’s (€ 9.223.739) De deposito’s zijn bestemd om verplichtingen uit hoofde van de afgesloten Cross Border Lease te betalen. De deposito’s luiden in dollars en zijn omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum (1€ = $1,3971). Vlottende activa (€ 627.284) Onder de vlottende activa zijn de te vorderen rentebedragen uit deposito’s opgenomen. Leaseverplichtingen (€ 9.190.292) De leaseverplichtingen zijn de tegen contante waarde berekende verplichtingen. De gehanteerde rentevoet bedraagt daarbij 6,88% op basis van annuïteiten. De leaseverplichtingen luiden in dollars en zijn omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum (1€ = $1,3971). Kortlopende leaseverplichtingen (€ 660.731) De verplichtingen welke binnen één jaar vervallen zijn hieronder gerubriceerd.
Blad
2.7
Jaarverslag 2008 30
Exploitatierekening naar kosten- en opbrengstensoorten 2.7.1 Exploitatierekening 2008 De nummering is conform de comptabiliteitsvoorschriften. Omschrijving (bedragen x € 1.000,--) 4.0 4.1 4.2.0 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.2.4 4.2.5 4.2.6 4.2.7 4.2.8 4.4 4.5
8.0 8.2 8.3 8.5 8.8
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Kosten Kapitaallasten Personeelslasten Duurzame gebruiksgoederen Overige gebruiks- en verbruiksgoederen Energie Huren en rechten Verzekeringen Belastingen Onderhoud door derden Overige diensten door derden Huur Waterlandstichting Bijdragen aan derden Toevoeging voorzieningen
13.029 12.552 544 2.714 3.041 70 193 830 5.857 7.295 3.622 3.447 2.152
12.145 12.901 534 2.763 2.565 100 150 941 6.201 7.614 3.503 3.997 2.185
13.066 12.707 572 1.472 2.958 85 175 823 6.738 10.360 3.376 1.121 1.788
Totaal kosten
55.346
55.599
55.241
Opbrengsten Financiële baten Personeelsbaten Goederen en diensten voor derden Waterschapsbelastingen Opbrengst vorige boekjaren Vrijval voorzieningen
1.494 106 1.014 48.879 0 0
1.456 510 1.313 49.914 665 386
3.036 152 2.474 48.153 58 0
Totaal opbrengsten
51.493
54.244
53.873
Exploitatieresultaat
-3.853
-1.355
-1.368
Resultaatbestemming Onttrekking algemene reserve Mutatie bestemmingsreserves
-3.288 -565
-787 -568
-654 -714
Totaal resultaatbestemming
-3.853
-1.355
-1.368
Belangrijke verschillen tussen de begroting en de jaarrekening zijn nader toegelicht. Deze verschillen zijn gedeeltelijk al eerder bestuurlijk besproken bij de herziene raming
Blad
Jaarverslag 2008 31
en middels tussentijdse berichtgeving. Voor zover relevant is eveneens een toelichting opgenomen voor de verschillen tussen de jaarrekening 2008 en de jaarrekening 2007. 2.7.2 Kosten 4.0 Kapitaallasten (x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Rente
4.801
5.196
5.022
Afschrijving
8.228
6.949
8.044
13.029
12.145
13.066
Totaal
Begroting 2008/werkelijk 2008 De rentelasten zijn circa € 395.000 hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat de investeringen in 2007 hoger waren dan begroot, waardoor meer leningen aangetrokken zijn. De rente van deze leningen is niet begroot in 2008. Bovendien was het gemiddeld saldo van de eigen financieringsmiddelen hoger, daardoor is de toegerekende rente aan het eigen vermogen en de voorzieningen hoger dan begroot. De werkelijke afschrijvingslasten zijn in totaal € 1,3 miljoen minder ten opzichte van de begroting. Dit wordt veroorzaakt door de lagere investeringsuitgaven van integrale waterbeheerprojecten. Hierdoor valt met name de afschrijving ineens van het waterkwaliteitsdeel lager uit. Werkelijk 2007/werkelijk 2008 De afschrijvingskosten zijn in 2008 € 1,1 miljoen lager door de lagere investeringsuitgaven in integrale waterbeheerprojecten. 4.1 Personeelslasten (x € 1.000,--) Omschrijving Salaris huidig personeel en bestuurders Uitkeringen personeel en bestuurders Sociale lasten Overige personeelslasten Personeel van derden Totaal Personeelslasten per formatieplaats
Begroting 2008 Werkelijk 2008 9.488
9.616
Werkelijk 2007 9.691
149
115
177
1.923
1.986
1.870
787
604
716
205
580
253
12.552
12.901
12.707
62
64
59
Blad
Jaarverslag 2008 32
De
uitkeringen personeel en bestuurders betreffen de posten: pensioenpremie huidig d&h; uitkering WW, bovenwettelijk WW en WAO voormalig personeel; salariskosten personeel bovenformatief.
Begroting 2008/werkelijk 2008 De werkelijke salariskosten in 2008 zijn € 128.000 hoger dan begroot door de afkoop van reiskosten aan medewerkers die naar Tricijn zijn overgegaan (€ 78.800). De stijging van de sociale lasten ten opzichte van de begroting met € 63.000 wordt met name veroorzaakt door de stijging van de premies voor WAO en Zorgverzekeringswet. De overige personeelslasten zijn in 2008 € 183.000 lager dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door: lagere kosten voor levensfasebewustbeleid (€ 71.200) in verband met vertraging van het landelijk beleid; lagere kosten voor kwaliteitsverbetering € 105.000. Ten opzichte van de begroting bedragen de kosten voor personeel van derden in 2008 € 375.800 meer. Dit wordt vooral veroorzaakt door de inhuur van personeel bij de afdelingen Onderhoud en Zuiveringsbeheer in verband met werkdruk en vertrek van personeel. Werkelijk 2007/werkelijk 2008 De kosten voor personeel van derden zijn in 2008 € 326.900 hoger dan in 2007. Dit wordt veroorzaakt door de inhuur van personeel bij de afdelingen Onderhoud en Zuiveringsbeheer.
Blad
Jaarverslag 2008 33
4.2 Goederen en diensten van derden (x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
544
534
572
4.2.1 Overige gebruiksgoederen en verbruiksgoederen
2.714
2.763
1.472
4.2.2 Energie
3.041
2.565
2.958
70
100
85
193
150
175
4.2.0 Duurzame gebruiksgoederen
4.2.3 Huren en rechten 4.2.4 Verzekeringen 4.2.5 Belastingen 4.2.6 Onderhoud door derden
830
941
823
5.857
6.201
6.738
4.2.7 Overige diensten door derden
7.295
7.614
10.360
4.2.8 Huur Waterlandstichting
3.622
3.503
3.376
24.166
24.371
26.559
Totaal
4.2.0 Duurzame gebruiksgoederen Deze kostensoort omvat de aanschaf van goederen met een economische levensduur van één jaar of langer. 4.2.1 Overige gebruiksgoederen en verbruiksgoederen Deze kostensoort omvat alle kosten die samenhangen met de aankoop van goederen, die bestemd zijn voor gebruik en verbruik binnen de productieprocessen en minder dan een jaar ten dienste van Waterschap Veluwe staan (en geen brandstoffen zijn). Ten opzichte van 2007 zijn de kosten met € 1,3 miljoen gestegen, hetgeen vooral wordt veroorzaakt door hogere kosten van poly-elektrolyt en c-bron dosering. De deelstroom behandeling op rwzi Apeldoorn is in juli 2009 gereed. Tot die tijd dienen deze hulpstoffen extra te worden ingezet om het centraat te kunnen behandelen. 4.2.2 Energie Begroting 2008/werkelijk 2008 Ten opzichte van de begroting zijn de werkelijke kosten € 476.000 lager. De inkoop van elektra ten behoeve van de zuiveringen was in 2008 aanzienlijk lager (€ 206.000), omdat er meer energie is opgewekt. Tevens zijn er diverse energiebesparende maatregelen genomen waardoor minder energie is verbruikt en is in 2008 een verplichting uit 2007 van € 270.000 afgeboekt.
Blad
Jaarverslag 2008 34
Werkelijk 2007/werkelijk 2008 De werkelijke kosten in 2008 bedroegen € 393.000 minder dan de werkelijke kosten in 2007 met name door bovenstaande verklaringen. 4.2.5 Belastingen Tot de kostensoort belastingen worden gerekend de kostprijsverhogende belastingen die aan Waterschap Veluwe worden opgelegd, waaronder rijksbelastingen, provinciale en gemeentelijke belastingen. Begroting 2008/werkelijk 2008 Ten opzichte van de begroting bedragen de werkelijke belastingen in 2008 € 111.000 meer. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt door: hogere verontreinigingsheffing (€ 221.900). Door de hogere belasting van o.a. rwzi Apeldoorn is de omzetting van stikstof naar nitraat lager. Hierdoor zijn de zuurstofbindende stoffen in het effluent hoger, wat de basis is voor de bepaling van de verontreinigingsheffing; lagere kosten waterschapsbelasting (€ 103.000) aangezien geen aanslagen meer worden opgelegd aan het waterschap zelf. 4.2.6. Onderhoud door derden Begroting 2008/werkelijk 2008 In 2008 is een bedrag ad € 344.000 meer uitgegeven aan onderhoud door derden dan begroot. Deze stijging wordt veroorzaakt door: hogere kosten bouwkundig onderhoud (€ 98.000) door vervanging van de chemicaliën opvangbak op rwzi Apeldoorn; hogere kosten mechanisch en elektrisch onderhoud (€ 116.700). Dit wordt met name veroorzaakt door problemen met de pompen van de gemalen Terwolde en Bolwerk. Bij rioolgemaal Kruisakkerweg zijn de elektromotoren gerepareerd en de pompen vervangen na het onderlopen van de kelder van het rioolgemaal; hogere kosten voor betuining en onderhoudspaden (€ 156.800). Dit wordt veroorzaakt door het achterstallig onderhoud aan betuining en verzakking van taluds; hogere kosten voor onderhoud hardware en software (€ 92.400); onder andere veroorzaakt door het op peil brengen van licenties van bestaande softwarepakketten. Tevens is voor meer hardwarecomponenten een onderhoudscontract afgesloten; lagere kosten voor onderhoud diversen (€ 96.400) door lagere onderhoudskosten zuiveringsinstallaties (€ 44.000) en primaire waterkeringen (€ 50.200).
Blad
Jaarverslag 2008 35
Werkelijk 2007/werkelijk 2008 De werkelijke kosten in 2008 bedroegen € 537.000 minder dan in 2007, wat vooral wordt veroorzaakt door de hogere onderhoudskosten voor het Apeldoorns Kanaal in 2007. 4.2.7 Overige diensten door derden Begroting 2008/werkelijk 2008 In 2008 is een bedrag ad € 319.000 meer uitgegeven dan begroot, hetgeen onder andere wordt veroorzaakt door: dwangsom voor het depot Wiemanstraat (€ 116.800); hogere kosten oninbaar verklaarde belastingopbrengsten (€ 192.600) met name veroorzaakt door de dotatie aan de voorziening dubieuze debiteuren. De dotatie is op basis van een inschatting bepaald en conform de werkelijke oninbare opbrengsten van voorgaande jaren. De totaal oninbaar verklaarde belastingopbrengsten in 2008 bedraagt 0,48% van de totaal opgelegde belastingaanslagen 2008; hogere kosten voor transportkosten slib (€ 138.400) veroorzaakt door het nieuwe slibverwerkingscontract, waarbij het slib elders verwerkt wordt. lagere telefoonkosten (€ 120.600) door de afloop van het financial lease contract van de telefooncentrale begin 2008. De telefooncentrale is nu in eigendom. Werkelijk 2007/werkelijk 2008 De werkelijke kosten bedroegen in 2008 € 2,7 miljoen minder dan in 2007. Dit wordt met name veroorzaakt door: lagere kosten voor verwerking slib (€ 2,1 miljoen) doordat een nieuw slibverwerkingscontract is afgesloten. De slibontwatering wordt in eigen beheer gedaan en de eindverwerking is uitbesteed; hogere kosten voor transportkosten slib (€ 516.500). In verband met het nieuwe slibverwerkingscontract, wordt het slib elders verwerkt; geen kosten voor WOZ-gegevens gemeenten (€ 514.400) en incasso Vitens (€ 434.300). Deze kosten worden nu betaald door Tricijn; lagere kosten voor externe deskundigen (€ 420.500) wordt met name veroorzaakt door de hogere kosten in 2007 voor aanvullen van de personele capaciteit van de afdeling Planvorming, het invoeren van Compas en een digitaal sollicitatiesysteem; hogere kosten verkiezingen (€ 331.000) in verband met de verkiezingen 2008.
Blad
Jaarverslag 2008 36
4.2.8 Huur Waterlandstichting Begroting 2008/werkelijk 2008 Ten opzichte van de begroting zijn de huurkosten van de Waterlandstichting in 2008 € 119.000 lager, door de lagere investeringskosten van rwzi Apeldoorn. 4.4 Bijdragen aan derden (x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
3.447
3.997
1.121
Bijdragen aan derden
Zowel ten opzichte van de begroting als de werkelijke kosten 2007 zijn de bijdragen aan derden hoger, hetgeen vooral wordt veroorzaakt door de bijdrage aan Tricijn. In de bijdragen aan derden zijn ook de verstrekte subsidies inbegrepen. Het subsidieplafond bedroeg in 2008 € 17.500. De werkelijk verstrekte subsidies bedroeg € 8.600. 4.5 Toevoeging voorzieningen (x € 1.000,--) Omschrijving Toevoeging voorzieningen
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
2.152
2.185
1.788
Begroting 2008/werkelijk 2008 De dotaties aan voorzieningen zijn in 2008 € 33.000 hoger dan begroot: de dotatie aan de voorziening pensioen bestuurders op basis van de nieuwe actuariële berekening (€ 496.000); de dotaties voor afschrijvingslasten van de Waterlandstichting zijn in het verleden te hoog geweest (€ 464.100). In 2008 zijn deze dotaties bijgesteld. Werkelijk 2007/werkelijk 2008 Ten opzichte van 2007 is in 2008 een hoger bedrag (€ 420.000) gedoteerd aan voorzieningen, hetgeen met name wordt veroorzaakt door de dotatie aan de voorziening pensioen bestuurders. 2.7.3 Opbrengsten 8.0. Financiële baten (x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
8.0.1 Rentebaten
1.274
1.236
1.440
8.0.2 Dividenden
220
220
1.596
1.494
1.456
3.036
Totaal
Werkelijk 2007
Blad
Jaarverslag 2008 37
8.0.1 Rentebaten Werkelijk 2007/werkelijk 2008 In 2008 bedroegen de rentebaten € 204.000 minder dan in 2007, veroorzaakt door de in 2007 ontvangen heffingsrente in verband met terugontvangen BTW. 8.0.2. Dividenden Waterschap Veluwe heeft aandelen van de Nederlandse Waterschapsbank waarop jaarlijks dividend wordt ontvangen. 8.2 Personeelsbaten (x € 1.000,--) Omschrijving 8.2.1 Uitkeringen 8.2.2 Werken voor derden arbeid Totaal
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
50
69
56
56
441
96
106
510
152
8.1.2 Werken voor derden arbeid Ten opzichte van de begroting is in 2008 € 385.000 meer ontvangen voor doorberekende arbeidskosten van het project ‘Ruimte voor de rivier’ en het doorbelasten van kosten aan Tricijn in verband met ondersteuning door de afdeling I&O. 8.3 Goederen en diensten voor derden (x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Huuropbrengst overige eigendommen
50
114
58
Opbrengst uit grond en water
19
707
72
945
492
2.344
1.014
1.313
2.474
Diensten voor derden Totaal
Begroting 2008/werkelijk 2008 De werkelijke opbrengsten in 2008 bedragen € 299.000 meer dan begroot door: hogere huuropbrengst (€ 64.400) door verhuur van een deel van het hoofdkantoor en grond op rwzi Harderwijk; verkoop van gronden ad € 686.700 o.a. van rwzi Hattem in verband met aanleg Hanzelijn; lagere opbrengst grensoverschrijdend afvalwater ad € 384.900. Waterschap Vallei & Eem heeft de definitieve ve’s van 2004, 2005 en 2006 aangeleverd van het afvalwater dat Waterschap Veluwe heeft gezuiverd voor Waterschap Vallei & Eem.
Blad
Jaarverslag 2008 38
Hieruit blijkt dat er € 195.000 teveel in rekening is gebracht bij Waterschap Vallei & Eem. De oorzaak van het verschil in ve’s wordt nog uitgezocht; lagere opbrengst verwerking afvalstoffen ad € 144.100 door een lagere winstmarge in verband met buitenlandse concurrentie.
Werkelijk 2007/werkelijk 2008 Ten opzichte van 2007 bedraagt in 2008 de opbrengst goederen en diensten voor derden € 1,1 miljoen minder, hetgeen vooral wordt veroorzaakt door de terugontvangen BTW in 2007. 8.5 Waterschapsbelastingen De waterschapsbelastingen hebben betrekking op de opbrengst van de belastingen die door Waterschap Veluwe worden geheven in het kader van de Waterschapswet en de Wet verontreinigingsheffing oppervlaktewateren, inclusief eventuele fiscale boetes. Opbrengst 2008 (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
3.170
3.457
3.371
Waterkwantiteit
12.075
12.942
12.253
Waterkwaliteit
33.634
33.515
32.529
Totaal
48.879
49.914
48.153
Waterkering
Voor de verschillende onderdelen is de opbrengst als volgt opgebouwd: Waterkering (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Ingezetenen
1.267
1.326
1.295
Gebouwd
1.519
1.764
1.708
384
367
368
3.170
3.457
3.371
Ongebouwd Totaal
Blad
Jaarverslag 2008 39
Waterkwantiteit (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Ingezetenen
2.938
2.952
2.882
Gebouwd
5.216
6.107
5.601
Ongebouwd
3.921
3.883
3.770
12.075
12.942
12.253
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Totaal Waterkwaliteit (vervuilingseenheden) Omschrijving Huishoudelijke vervuilers
424.502
425.737
420.408
Niet-huishoudelijke vervuilers
245.498
241.892
243.457
Totaal
670.000
667.629
663.865
Waterkwaliteit (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Huishoudelijke vervuilers
21.310
21.372
20.600
Niet-huishoudelijke vervuilers
12.324
12.143
11.929
Totaal
33.634
33.515
32.529
Ten opzichte van de begroting en de werkelijke opbrengsten 2007 is de opbrengst waterschapsomslagen gebouwd gestegen. Deze stijging wordt veroorzaakt doordat de WOZ-eenheden hoger uitvallen dan geraamd. De opbrengst zuiveringslasten van niet huishoudelijke vervuilers is lager dan begroot doordat er minder ve’s zijn gezuiverd in verband met faillissement. Opbrengst vorige boekjaren De belastingopbrengst van voorgaande jaren wordt als volgt gespecificeerd (x € 1.000,--): Omschrijving
Waterkering
Waterkwantiteit
Waterkwaliteit
Totaal
Ingezetenenomslag
-1
-3
-4
Omslag gebouwd
37
203
240
2
29
Omslag ongebouwd
31
Zuiveringslasten huishoudelijk
-20
-20
Zuiveringslasten niet-huishoudelijk
418
418
398
665
Totaal
38
229
Blad
Jaarverslag 2008 40
De definitieve aanslag voor zuiveringslasten niet-huishoudelijk valt hoger uit dan de voorlopige aanslag door toename van de gemiddelde hoeveelheid ingenomen water bij de tabelbedrijven en toename van het aantal vervuilingseenheden bij meetbedrijven. 8.8 Vrijval voorzieningen (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving Vrijval voorzieningen
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
0
386
0
Het saldo van de voorziening stimulering sanering ongewenste lozingen (€ 300.000) is vrijgevallen omdat de verplichting niet meer aanwezig is. Van de voorziening afkoppelen verhard oppervlak is om dezelfde reden € 86.300 vrijgevallen. 2.8
Exploitatierekening naar kostendragers 2.8.1 Recapitulatie: exploitatierekening naar kostendragers (bedragen x € 1.000,--) Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
-19
376
99
-337
-358
-750
Waterkwaliteitsbeheer
-3.497
-1.373
-717
Totaal
-3.853
-1.355
-1.368
Waterkeringszorg Waterkwantiteitsbeheer
2.8.2
Exploitatierekening waterkeringszorg (bedragen x € 1.000,--)
Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Kosten
3.290
3.261
3.443
Opbrengsten
3.271
3.599
3.532
0
38
10
-19
376
99
Opbrengsten voorgaande boekjaren Resultaat
Ten opzichte van de begroting zijn de werkelijke kosten in 2008 € 29.000 lager door: lagere afschrijvingslasten (€ 157.800); hogere kosten voor maaionderhoud (€ 60.000) doordat het maaien van de dijken is uitbesteed; lagere kosten voor onderhoud diversen (€ 49.700); hogere personeelskosten ad € 79.000 doordat meer uren zijn toegeschreven; lager aandeel in de kosten van ondersteunende producten (€ 53.700); hogere bijdrage aan Tricijn (€ 94.600).
Blad
Jaarverslag 2008 41
De
begrote opbrengsten zijn € 366.000 lager dan de werkelijke opbrengsten: hogere belastingopbrengsten (€ 288.000) door hogere WOZ-waarden; belastingopbrengst voorgaande jaren ad € 38.000; hogere renteopbrengsten voorzieningen (€ 51.200) door hoger gemiddeld saldo van de eigen financieringsmiddelen.
2.8.3
Exploitatierekening waterkwantiteitsbeheer (bedragen x € 1.000,--)
Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Kosten
12.858
14.095
13.568
Opbrengsten
12.521
13.508
12.800
0
229
18
-337
-358
-750
Opbrengsten voorgaande boekjaren Resultaat
De werkelijke kosten bedragen € 1,2 miljoen meer dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door: hogere kapitaallasten (€ 388.600); hogere kosten voor mechanisch onderhoud (€ 140.000) door problemen met de pompen van gemalen Terwolde en Bolwerk; hogere personeelskosten ad € 272.800 doordat meer uren zijn toegeschreven; lager aandeel in de kosten van ondersteunende producten (€ 148.500); hogere bijdrage aan Tricijn (€ 216.300); hoger aandeel in de bestuurskosten (€ 142.200) met name door de dotatie aan de voorziening pensioenverplichtingen bestuurders. De
opbrengsten zijn in 2008 € 1,2 miljoen hoger dan begroot door: hogere belastingopbrengsten (€ 866.600) door hogere WOZ-waarden; belastingopbrengst voorgaande jaren ad € 229.000; opbrengst verkoop grond (€ 143.100).
2.8.4
Exploitatierekening waterkwaliteitsbeheer (bedragen x € 1.000,--)
Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Kosten
38.645
37.168
37.507
Opbrengsten
35.148
35.397
36.761
0
398
30
-3.497
-1.373
-717
Opbrengsten voorgaande boekjaren Resultaat
Blad
Jaarverslag 2008 42
Ten opzichte van de begroting zijn de werkelijk kosten in 2008 € 1,5 miljoen lager door: lagere afschrijvingskosten (€ 1,3 miljoen) door lagere investeringsuitgaven; hogere kosten polyelektrolytslib € 107.800; hogere kosten C-bron dosering (€ 546.200) doordat de deelstroom behandeling pas in juli 2009 gereed is. Tot die tijd dient deze hulpstof extra te worden ingezet om het centraat te kunnen behandelen; lagere kosten centraatbehandeling (€ 433.300) doordat de deelstroombehandeling nog niet gereed is; lagere kosten elektra (€ 596.600). Er is meer energie opgewekt waardoor de inkoop lager is uitgevallen. Tevens zijn er diverse energiebesparende maatregelen genomen waardoor er minder energie is verbruikt. In 2008 is een verplichting uit 2007 van € 270.000 afgeboekt; hogere kosten voor verontreinigingsheffing (€ 221.900). Door de hogere belasting van o.a. rwzi Apeldoorn is de omzetting van stikstof naar nitraat lager met als gevolg meer zuurstof bindende stoffen in het effluent. Op basis hiervan wordt de verontreinigingsheffing bepaald; hogere transportkosten slib (€ 138.400). Wegens een nieuw slibverwerkingscontract wordt het slib elders verwerkt; dwangsom voor het depot Wiemanstraat (€ 116.800); lagere huur Waterlandstichting (€ 119.300) door de lagere investeringskosten van rwzi Apeldoorn; lagere dotatie voorziening afschrijvingslasten Waterlandstichting (€ 464.100) in verband met te hoge dotatie in het verleden; hogere personeelskosten ad € 226.500 doordat meer uren zijn toegeschreven; lager aandeel in de kosten van ondersteunende producten (€ 593.000); hogere bijdrage aan Tricijn (€ 207.700); hoger aandeel in de bestuurskosten (€ 441.700) met name door de dotatie aan de voorziening pensioenverplichtingen bestuurders. Ten opzichte van de begroting zijn de opbrengsten in 2008 € 647.000 hoger door: belastingopbrengst voorgaande jaren ad € 398.000; lagere opbrengst grensoverschrijdend afvalwater (€ 384.900). Waterschap Vallei & Eem heeft de definitieve vervuilingseenheden (ve’s) van 2004, 2005 en 2006 aangeleverd van het afvalwater dat Waterschap Veluwe heeft gezuiverd voor Waterschap Vallei & Eem. Hieruit blijkt dat er € 195.000 teveel in rekening is gebracht bij Waterschap Vallei & Eem. De oorzaak van het verschil in ve’s wordt nog uitgezocht.
Blad
Jaarverslag 2008 43
opbrengst verkoop grond (543.600) van rwzi Hattem in verband met aanleg van de Hanzelijn; lagere opbrengst verwerking afvalstoffen (€ 144.100) in verband met buitenlandse concurrentie; vrijval voorzieningen stimulering sanering ongewenste lozingen en afkoppelen verhard oppervlak (€ 364.700).
Blad
Jaarverslag 2008 44
3 Jaarverslag naar doelen 3.1
Inleiding 3.1.1 Algemeen In dit hoofdstuk wordt de begroting naar doelen geëvalueerd. De gerealiseerde doelstellingen zijn opgenomen volgens de voornemens uit het hoofdstuk ‘Begroting naar doelen’ van de beleidsbegroting 2008. De begroting naar doelen is voor het eerst in 2008 opgesteld. Daarom is een vergelijk met de werkelijke cijfers 2007 niet beschikbaar. Door het grote aantal doelen in combinatie met een complexe kostenverdeling (zie bijlage 7) is een analyse van de exploitatierekening naar doelen niet mogelijk. 3.1.2
Exploitatierekening naar doelen
Omschrijving (bedragen x € 1.000,--)
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Netto kosten doelen
52.952
52.154
51.175
Dekkingsmiddelen: belastingopbrengsten dividenden
48.879 220
50.579 220
48.211 1.596
Subtotaal
- 3.853
- 1.355
- 1.368
3.853
3.853
4.643
0
2.498
3.275
Begrote onttrekking eigen vermogen Totaal
De onderstaande tabel betreft een totaaloverzicht van de netto kosten per doel. De toelichting per doel wordt in de volgende paragrafen vermeld.
Blad
Jaarverslag 2008 45
Doelen (bedragen x € 1.000,--)
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Watersysteem 0. Algemeen: a. Waterbeheersplan b. Plannen van derden
129 353
117 495
1. Veilige dijken
2.738
2.352
2. Gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR)
4.993
4.490
3. Verminderen wateroverlast en water voor droge tijden
608
728
2.324
2.167
4. Goede kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem 5. Herstel en behoud bijzondere natuur
1.429
1.348
6. Stedelijk water: goede afstemming watersysteem en -keten
2.855
2.468
7. Goede onderhoudssituatie watersystemen
1.003
1.020
8. Brede kijk 9. Meten is weten
750
837
1.651
1.492
1.182
1.202
Waterketen 10. Beekherstel 11. Waterketen integraal benaderen 12. Getransporteerd afvalwater 13. Gezuiverd afvalwater 14. Slibverwerking 15. Bedrijfsvoering waterzuivering 16. Goede onderhoudssituatie waterzuivering
181
-124
2.910
3.033
20.231
18.276
4.929
5.655
-251
298
80
175
2.133 562 1.725 437
2.434 910 2.434 347
52.952
52.154
Algemeen Belastingheffing Invordering Bestuur Externe communicatie Totaal
3.1.3 Realisatie ten opzichte van begroting In onderstaande tabel worden de bereikte doelen van de beleidsbegroting 2008 schematisch weergegeven. De kleur in de tabel geeft aan hoe de stand van zaken is ten opzichte van de doelstelling uit de begroting 2008.
Blad
Jaarverslag 2008 46
Doelen
T.o.v. begroting 2008
1. Veilige dijken 2. Gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) 3. Verminderen wateroverlast en water voor droge tijden 4. Goede kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem 5. Herstel en behoud bijzondere natuur 6. Stedelijk water: Goede afstemming watersysteem en waterketen 7. Goede onderhoudsituatie watersystemen 8. Brede Kijk 9. Meten is weten 10. Beekherstel 11. Waterketen integraal benaderen 12. Getransporteerd afvalwater 13. Gezuiverd afvalwater 14. Slibverwerking 15. Bedrijfsvoering Waterzuivering 16. Goede onderhoudssituatie waterzuivering
Legenda
Norm (ruim) behaald
Norm nagenoeg behaald
Norm niet behaald
Blad
3.2
Jaarverslag 2008 47
Watersysteem 3.2.1 Doel 0: Algemeen Waterbeheersplan Omschrijving In het Waterbeheersplan geeft het algemeen bestuur van Waterschap Veluwe aan wat zijn doelstellingen en ambities zijn voor het watersysteem en het zuiveren van afvalwater. Tevens is hier in opgenomen hoe het waterschap in de planperiode zijn doelen wil gaan realiseren en welke kosten hiermee gepaard gaan. Periodiek wordt over de voortgang gerapporteerd. Het Waterbeheersplan heeft een looptijd van 6 jaar. Het eerstkomende Waterbeheersplan omvat de planperiode 2010 tot en met 2015. Evaluatie 2008 In de vergadering van 1 oktober 2008 heeft het algemeen bestuur het ontwerp Waterbeheersplan Veluwe 2010-2015 vastgesteld. Om de milieueffecten van het ontwerp waterbeheersplan inzichtelijk te maken is een plan-MER opgesteld, die in de novembervergadering van het algemeen bestuur is vastgesteld. De resultaten van de plan-MER leiden niet tot aanpassing van het ontwerp Waterbeheersplan. Plannen van derden Omschrijving Het leveren van inbreng bij het opstellen van strategische plannen van derden, die invloed kunnen hebben op het waterhuishoudkundige beleid ten aanzien van zowel de waterkwantiteits- als de waterkwaliteitstaak van het waterschap. Evaluatie 2008 Het jaar 2009 is het jaar van de inspraak op alle beleidsplannen water van de diverse overheden. In de laatste maanden van 2008 heeft veel overleg plaats gevonden met de provincie Gelderland en met het rijk over het Waterplan Gelderland respectievelijk het Stroomgebiedbeheersplan. Middels de watertoets is gereageerd op diverse ruimtelijke plannen van gemeenten. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 0: Algemeen a. Waterbeheersplan b. Plannen van derden
Begroting 2008 129 353
Werkelijk 2008 117 495
Blad
Jaarverslag 2008 48
3.2.2 Doel 1: Veilige dijken Omschrijving De dijken langs de IJssel en het Veluwerandmeer beschermen tegen hoogwater en houden onze polders droog. Zonder deze dijken zou een derde van ons beheergebied onder water lopen. Waterschap Veluwe zorgt dat de dijken op orde zijn, dat de dijken voldoende sterk zijn en het onderhoud en het beheer hierop zijn afgestemd. Door handhaving en toezicht zorgt Waterschap Veluwe ervoor dat in en om de dijken geen activiteiten plaatsvinden die de stabiliteit van de dijken in gevaar brengen. Evaluatie 2008 Het project Ruimte voor de Rivier loopt volgens planning. Na vaststelling van de legger primaire waterkeringen heeft een beroepsprocedure de goedkeuring door de provincie weerhouden. De legger moet worden aangepast en zal 1 januari 2010 in digitale vorm beschikbaar zijn. Het opstellen van de legger voor regionale waterkeringen loopt een half jaar vertraging op. Zodra het afstemmingsoverleg met de Provincie Gelderland is afgerond, wordt de legger regionale kering opgesteld. In 2008 zijn 22 keurontheffingen verleend met betrekking tot de waterkering en zijn er 2 illegale situaties na handhavingacties opgeheven. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 1. Veilige dijken
Begroting 2008 2.738
Werkelijk 2008 2.352
3.2.3 Doel 2: Gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR) Omschrijving Het regelen van het waterpeil in sloten en kanalen is een belangrijke taak van Waterschap Veluwe. De waterpeilen worden vastgelegd via het zogenoemde gewenste grond- en oppervlaktewaterregime en zijn afgestemd op het overwegend grondgebruik. Zo vraagt een nat natuurgebied om een ander waterpeil dan een agrarisch of bebouwd gebied. Door een stelsel van wateren, stuwen, gemalen en sluizen en door maaionderhoud en periodiek baggeren zorgt Waterschap Veluwe voor de juiste hoeveelheid water op de juiste plek en het juiste moment. Echter door de natuurlijke helling van ons gebied en externe oorzaken kan niet altijd overal het waterpeil gegarandeerd worden. Door toezicht en handhaving zorgt Waterschap Veluwe er voor dat deze taak op een efficiënte en effectieve manier kan worden uitgevoerd.
Blad
Jaarverslag 2008 49
Evaluatie 2008 Het planvormingsproces voor de TOP-gebieden verloopt volgens planning. Gemaal Antlia en drie stuwen in de Voorsterbeek zijn opgeleverd en voorzien van een vispassage. De uitvoering van het onderhoud van de A-wateren is afgestemd op de flora en fauna en het peilbeheer is zonder problemen verlopen. In 2008 zijn 25 vergunningen of ontheffingen verleend waarbij een relatie met GGOR bestaat. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 2. Gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR)
Begroting 2008 4.993
Werkelijk 2008 4.490
3.2.4 Doel 3: Verminderen wateroverlast en water voor droge tijden Omschrijving Het klimaat verandert. Deze verandering zal leiden tot meer extreme weersituaties: perioden van veel neerslag met kans op wateroverlast en perioden van droogte met kans op watertekorten. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) zijn afspraken gemaakt tussen rijk, provincies, gemeenten en waterschappen. Waterschap Veluwe tracht de effecten van de klimaatverandering te minimaliseren door het inrichten en beheren van robuuste watersystemen. Evaluatie 2008 Het verminderen van de wateroverlast is niet conform plan verlopen. Door vertraging in de projecten Egelbeek en Stroombreed is de doelstelling voor de voorbereidingen van het verbreden van A-watergangen niet gehaald. Bij de uitvoering is 2,9 km gerealiseerd (prognose was 5,5 km). Oorzaken hiervoor zijn de vertraging in de projecten Puttener en Doornspijker beken. De realisatie van waterbergingsgebieden/retenties loopt achter. Van de geplande 6 ha. is 1,7 ha. gerealiseerd. De doelstelling is om in 2015 het watersysteem ‘op orde’ te hebben ten aanzien van wateroverlast. Het halen van deze doelstelling komt door de vertraging in 2008 niet in gevaar. In 2008 zijn 74 vergunningen en ontheffingen verleend, waarbij de voorschriften gericht zijn op het verminderen van wateroverlast en/of het vasthouden van water. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 3. Verminderen wateroverlast en water voor droge tijden
Begroting 2008 608
Werkelijk 2008 728
Blad
Jaarverslag 2008 50
3.2.5 Doel 4: Goede kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem Omschrijving Waterschap Veluwe heeft de taak om te zorgen voor een goede kwaliteit van het watersysteem (oppervlaktewater, waterbodem en oevers). Een belangrijk beleidskader hiervoor is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Waterschap Veluwe kent vijf oppervlaktewateren met de functie zwemwater. Deze moeten voldoen aan de Europese zwemwaterrichtlijn. Evaluatie 2008 De geprognosticeerde 38.245 m3 bij het baggeren is ruimschoots gehaald. In 2008 is in landelijk en stedelijk gebied 44.000 m 3 verwijderd. De doelstellingen ten aanzien van zwemwateren en waterlichamen KRW zijn gerealiseerd. In het ontwerp Waterbeheersplan Veluwe 2010-2015 zijn de KRW doelen overgenomen, zoals vastgesteld door het algemeen bestuur in februari. In 2008 zijn 87 lozingssituaties gereguleerd door middel van vergunningen en/of meldingen. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 4. Goede kwaliteit oppervlaktewater en waterbodem
Begroting 2008 2.324
Werkelijk 2008 2.167
3.2.6 Doel 5: Herstel en behoud bijzondere natuur Omschrijving Een goed en duurzaam watersysteem heeft ook een goede ecologische kwaliteit. Met name in ons beheergebied rondom de Veluwe is de natuurwaarde een belangrijke kwaliteit. Hierbij is onderscheid te maken in te herstellen en te behouden waternatuur in de oppervlaktewateren en in de maatregelen om de grondwaterstanden in de natte landnatuur te herstellen en te behouden. Evaluatie 2008 De voorbereiding van de HEN-wateren (18,3 km) is boven verwachting verlopen. Bij de uitvoering (8,6 km) is vertraging opgetreden door het project Egelbeek in verband met grondverwerving. Bij de SED-wateren is 0,7 km gerealiseerd. De doelstelling is hier niet gehaald. Door onduidelijkheid rondom provinciale subsidies is de inrichting van robuuste systemen in de Noordelijke IJsselvallei niet opgestart. Hierdoor is ook de doelstelling ten aanzien van de weidevogelgebieden niet gerealiseerd. De aanleg hiervan zou parallel lopen met de aanleg van de robuuste systemen in de Noordelijke IJsselvallei. De huidige doelstellingen zijn opgenomen in de SUP’s, het vigerende
Blad
Jaarverslag 2008 51
Waterbeheersplan. In het ontwerp Waterbeheersplan 2010-2015 zijn de doelstellingen reeds naar beneden bijgesteld door de beperkte provinciale financiële middelen. In het stedelijk gebied zijn 25 ontheffingen verleend in het kader van de Keur. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 5. Herstel en behoud bijzondere natuur
Begroting 2008 1.429
Werkelijk 2008 1.348
3.2.7 Doel 6: Stedelijk water: goede afstemming watersysteem en waterketen Omschrijving Waterschap Veluwe is in het stedelijk gebied verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van alle oppervlaktewateren. Dit betekent dat het stedelijk watersysteem 'op orde' moet zijn voor wat betreft de effecten van de klimaatverandering en dat het watersysteem zowel fysisch-chemisch als ecologisch van goede kwaliteit is. Met name in het stedelijk gebied bevinden zich de 'aanhakingspunten' tussen waterketen en watersysteem. De taken voor Waterschap Veluwe inzake de waterketen staan vermeld bij de Doelen Zuiveren van Afvalwater. Evaluatie 2008 De provincie heeft besloten, dat voor het stedelijke water geen GGOR opgesteld hoeft te worden. De doelstelling van 50 ha. vervalt hierdoor. Dit is gemeld in de bestuursrapportage (burap). In het stedelijk gebied is 15.700 m3 bagger (doelstelling 11.245 m3) verwijderd. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 6. Stedelijk water: goede afstemming watersysteem en -keten
Begroting 2008 2.855
Werkelijk 2008 2.468
3.2.8 Doel 7: Goede onderhoudsituatie watersystemen Omschrijving De hiervoor genoemde doelen moeten worden gerealiseerd door enerzijds de inrichting van het watersysteem aan te passen en anderzijds door het onderhoud functiegericht, doelmatig en efficiënt uit te voeren. Een belangrijk kader hierbij is de Flora- en Faunawet. De waterschappen hebben met het Ministerie van LNV hierover afspraken gemaakt en deze vastgelegd in een gedragscode.
Blad
Jaarverslag 2008 52
Evaluatie 2008 In het kader van duurzame inrichting is 19,4 km gerealiseerd (doelstelling 20 km). Het onderhoud van de A-wateren is volgens planning uitgevoerd en afgestemd op de flora en fauna. Uit de voorlopige jaarrapportages is gebleken dat het aantal gevangen muskus- en beverratten niet verontrustend is en wijst op een beheersbare (veiligheids-) situatie. In 2008 zijn 163 vergunningen of ontheffingen verleend waarbij expliciet voorschriften zijn opgenomen om doelmatig en efficiënt onderhoud te waarborgen. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 7. Goede onderhoudssituatie watersystemen
Begroting 2008 1.003
Werkelijk 2008 1.020
3.2.9 Doel 8: Brede Kijk Omschrijving De primaire taak van Waterschap Veluwe is de zorg voor een goede waterhuishouding (waterkwantiteit en waterkwaliteit), alsmede de zorg voor een veilige waterkering. Daarnaast neemt het waterschap bij zijn werkzaamheden de belangen van nietprimaire doelen zoals ecologische verbindingszones (EVZ's), recreatief medegebruik en cultuurhistorie zoveel mogelijk mee. Evaluatie 2008 De met water gerelateerde cultuurhistorie is geïnventariseerd voor Apeldoorn en Voorst. De opgave voor cultuurhistorisch herstel is onder andere gerealiseerd door de renovatie van de Vaassense Sluis en Waterval Gieteling (Soerense Beek). Door gebrek aan subsidiegelden stagneert de uitvoering van de EVZ’s. Door het ontbreken van deze provinciale financiële middelen is in het ontwerp Waterbeheersplan 2010-2015 de doelstelling verlaagd tot 0 ha in te richten EVZ. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 8. Brede Kijk
Begroting 2008 750
Werkelijk 2008 837
Blad
Jaarverslag 2008 53
3.2.10 Doel 9: Meten is weten Omschrijving Waterschap Veluwe meet functioneel. De metingen staan ten dienste van het dagelijks waterbeheer, de wettelijke verplichtingen betreffende monitoring en voor het volgen en evalueren van uitgevoerde projecten. Doelstelling van monitoring hierbij is om te beoordelen of de geformuleerde doelen bereikt worden. Daarnaast is monitoring een belangrijk instrument voor het volgen van trends en het signaleren van knelpunten. Evaluatie 2008 De werkzaamheden ten aanzien van de uitvoering van het meetplan en het onderhoud en de exploitatie van meetnet verlopen volgens planning, net als de ontwikkeling van het oppervlaktewatermodel. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 9. Meten is weten
Begroting 2008
Werkelijk 2008
1.651
1.492
3.2.11 Doel 10: Beekherstel Omschrijving Waterschap Veluwe heeft met de provincie Gelderland afspraken gemaakt om de beken afstromend vanaf het Veluwemassief te herstellen. Uitvoering van dit beekherstelprogramma moet afgerond zijn voor 2013. Evaluatie 2008 In 2008 is 25,1 km beekherstel voorbereid (doelstelling 4 km). In de uitvoering is 17,4 km gerealiseerd (doelstelling 29,9 km). Reden voor vertraging is achterstand in grondverwerving en onduidelijkheid rondom provinciale bijdragen. Het beekherstelprogramma voor de komende jaren is in beeld gebracht. Afhankelijk van de subsidiering van de provincie zal het beekherstel voor 2014 zijn afgerond. De uitvoering van het waterplan Apeldoorn heeft vertraging opgelopen door de gemeentelijke ontwikkelingsplannen. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 10. Beekherstel
Begroting 2008 1.182
Werkelijk 2008 1.202
Blad
3.3
Jaarverslag 2008 54
Waterketen 3.3.1 Doel 11: Waterketen integraal benaderen Omschrijving Waterschap Veluwe vindt samenwerking binnen de afvalwaterketen met de gemeenten binnen zijn beheergebied een belangrijk speerpunt. Dit krijgt voornamelijk vorm door het gezamenlijk uitvoeren van optimalisatiestudies aan de afvalwaterketen (OAS). Andere belangrijke aspecten van het integraal benaderen van de afvalwaterketen zijn de aanhakingspunten tussen de keten en het watersysteem. Evaluatie 2008 In 2008 is de OAS in Hattem en de OAS in Apeldoorn afgerond. Het opstarten van de OAS Epe, welke ook was voorzien in 2008, is niet gerealiseerd doordat het opstellen van het Basis Rioleringsplan door de gemeente is vertraagd. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 11. Waterketen integraal benaderen
Begroting 2008 181
Werkelijk 2008 -124
3.3.2 Doel 12: Getransporteerd afvalwater Omschrijving De taak van Waterschap Veluwe is om het afvalwater vanaf het overnamepunt naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie te transporteren. Het waterschap moet zorg dragen voor een goed beheerde infrastructuur voor het transporteren van afvalwater vanaf het gemeentelijke rioolstelsels naar de rwzi‘s. Hierbij dient de continuïteit in de afname en transport van het afvalwater gewaarborgd te worden. Een voorwaarde voor het transport is dat deze geen hinder voor de omgeving mag opleveren (met name geur). Het transport van stedelijk afvalwater geschiedt door middel van rioolgemalen en transportleidingen. Tussen gemeenten en waterschap zijn afspraken gemaakt over de hoeveelheid afvalwater (m 3/uur), die het waterschap moet afnemen op het overnamepunt. Deze zogenaamde afnameverplichting draagt bij tot een goed functioneren van de gehele afvalwaterketen. De jaarlijkse werkzaamheden voortkomend uit de exploitatiebegroting, dragen bij aan het doel om zorg te dragen voor een goed beheerde infrastructuur. Te denken valt hierbij aan renovatie van het transportstelsel en (pompen van) rioolgemalen.
Blad
Jaarverslag 2008 55
Evaluatie 2008 Schriftelijk vastgelegde afnameverplichtingen: middels OAS en BRP’s zijn met 67% van de gemeenten afnameverplichtingen vastgelegd, wat nagenoeg overeenkomt met de doelstelling van 70%. Voldoen aan de afnameverplichting van de rioolgemalen: voor 97% wordt voldaan aan de afnameverplichting, wanneer de gemeten capaciteit van de rioolgemalen wordt vergeleken met afnameverplichting van de rioolgemalen. Hiermee wordt nagenoeg voldaan aan de doelstelling van 98%. De reconstructie van de N302 is in 2008 gestart en de werkzaamheden aan de persleiding worden uitgevoerd in 2009. Renovatie rioolgemalen: rioolgemalen Veldhuizen en Uddel zijn in 2008 conform planning gerenoveerd en voldoen aan de afspraken over de afnameverplichting en huidige veiligheidseisen. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 12. Getransporteerd afvalwater
Begroting 2008 2.910
Werkelijk 2008 3.033
3.3.3 Doel 13: Gezuiverd afvalwater Omschrijving Het afvalwater wordt zodanig in de rwzi’s gezuiverd, dat wordt voldaan aan de kwaliteitseisen zoals die zijn vastgelegd in de Wvo-vergunning en het Lozingenbesluit Stedelijk Afvalwater. Verder behoren de activiteiten die verband houden met de te betalen verontreinigingsheffing voor de lozing van het effluent en het verlenen van financiële bijdragen aan bedrijven ter voorkoming van het afhaken tot het doel gezuiverd afvalwater. Bij extreme weersomstandigheden zal het voorkomen dat er overschrijdingen van de Wvo-vergunning plaatsvinden. Het is het beleid van het waterschap om de rwzi’s niet voor extreme weersomstandigheden te dimensioneren, gezien de grote investeringen waarmee dit gepaard gaat. Evaluatie 2008 Beperken aantal overschrijdingen van de lozingseisen Wvo-vergunning: het aantal overschrijdingen van de lozingseisen is met 59x boven de doelstelling van 30x uitgekomen door: o overvloedige regenval; o niet goed functionerende nabezinktanks op rwzi Harderwijk en Apeldoorn;
Blad
Jaarverslag 2008 56
o benadering van de kritische hydraulische belasting op rwzi Hattem; o tekort schietende biologische defosfatering met een te kleine chemicaliëndosering op rwzi Heerde. Voor het beperken van het aantal overschrijdingen worden momenteel correctieve maatregelen uitgevoerd. Nalevingsgedrag lozingseisen beheersgebied: het percentage monsters dat voldoet aan de lozingseisen ten opzichte van het totaal aantal genomen monsters voldeed in 2008 met 98% ruim aan de gestelde doelstelling van 95%. Voldoen aan lozingseisen Wvo-vergunning en het gebiedsverwijderingsrendement: het gebiedsverwijderingsrendement in 2008 voldeed ruim aan de doelstellingen met CZV-verwijdering van 92% (doelstelling 90%), stikstofverwijdering van 80% (doelstelling 76%) en fosforverwijdering van 79% (doelstelling 76%). Voldoen aan zuiveringsprestatie beheersgebied: de zuiveringsprestatie is een afgeleide van de verwijderingprestatie en voldeed daarmee met 84% ruim aan de doelstelling van 80%. Toepassen van de innovatieve Nereda-technologie: de tweede helft van 2008 is gestart met het ontwerp van de nieuwe installatie. In november 2008 heeft het algemeen bestuur het uitvoeringskrediet gevoteerd, zodat in 2009 gestart kan worden met de realisatie van de nieuwe zuiveringsinstallatie. Realisatie van de zandfiltratie op de rwzi Harderwijk: De installatie wordt conform planning in het voorjaar van 2009 in gebruik genomen. Verhogen van de beluchtingscapaciteit van rwzi Harderwijk. Het project wordt doorgeschoven naar 2009, waarbij naast de uitbreiding van de beluchtingcapaciteit ook de energie efficiëntie zal worden verbeterd. Hanzelijn rwzi Hattem: de verlegging is in 2008 conform plan uitgevoerd en in goede samenwerking met Prorail naar tevredenheid van de betrokken partijen.
Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 13. Gezuiverd afvalwater
Begroting 2008 20.231
Werkelijk 2008 18.276
3.3.4 Doel 14: Slibverwerking Omschrijving Bij het zuiveringsproces ontstaat het restproduct slib, dat verwerkt en afgezet dient te worden. Voordat transport plaatsvindt naar de eindverwerker wordt het slib ontwaterd in de slibontwateringsinstallatie. Het ontwaterde slib moet op een verantwoorde wijze
Blad
Jaarverslag 2008 57
verwerkt en afgezet worden. Hierbij worden de richtlijnen gevolgd zoals die zijn geformuleerd in het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP). Evaluatie 2008 De afzet van slib en reststoffen is gedurende het jaar conform het Landelijk Afvalbeheerplan uitgevoerd. Voorbehandelen van het slib conform contractuele eisen: de voorbehandeling is gedurende het jaar conform het Landelijk Afvalbeheerplan uitgevoerd. In januari 2008 is de ontwatering van het zuiveringsslib uitgevoerd met de nieuwe centrale slibontwatering op de rwzi Apeldoorn. In 2009 zal de installatie verder worden geoptimaliseerd en worden opgeleverd aan de afdeling Zuiveringsbeheer. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 14. Slibverwerking
Begroting 2008 4.929
Werkelijk 2008 5.655
3.3.5 Doel 15: Bedrijfsvoering waterzuivering Omschrijving Het nastreven van een optimale balans tussen kosten en prestaties in de taakgebieden transporteren van afvalwater, het zuiveren van afvalwater en slibverwerking. Tevens behoren hieronder de maatschappelijk georiënteerde doelstellingen, waaronder milieumaatregelen en het opwekken van eigen energie. Evaluatie 2008 De overcapaciteit van de gistingtanks is volledig benut. In 2008 waren twee rwzi’s overbelast, wat een negatief effect heeft op de prestaties. Daarom is een discrepantieonderzoek gestart naar de oorzaken. Dit onderzoek wordt in 2009 afgerond. Opwekken eigen energie om de energie-inkoop voor de rwzi’s te beperken: de doelstelling om 8.600.000 kWh op te wekken, is met een opwekking van 8.800.000 kWh ruim gehaald. Het volledig op afstand bestuurbaar maken van de rwzi Terwolde is grotendeels in 2008 afgerond. Hiermee zijn alle rwzi’s op afstand bestuurbaar en wordt ruim voldaan aan de doelstelling van 80%. Ongeveer 60% van de rioolgemalen waren eind 2008 op afstand bestuurbaar. Hiermee werd eind 2008 niet voldaan aan de doelstelling van 80%. Om een betere kwaliteit van de sturing van de rioolgemalen te bewerkstellingen, is een tiental
Blad
Jaarverslag 2008 58
gemalen voorzien van een het standaard besturingssysteem (Webscada) van Waterschap Veluwe. Dit project zal in het eerste kwartaal van 2009 worden afgerond. Voldoen aan de Europese ATEX-richtlijnen (explosieveiligheid): eind 2008 voldeed ongeveer 90% (schatting) van de rwzi’s aan de ATEX-richtlijn, waarmee niet volledig werd voldaan aan de doelstelling van 100%. De uitvoering van de maatregelen op de rwzi Harderwijk start begin 2009. Indien dit gereed is, voldoen alle rwzi’s aan de Europese ATEX richtlijn. In 2008 heeft de continuering van de KAM-certificaten plaatsgevonden.
Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 15. Bedrijfsvoering waterzuivering
Begroting 2008
Werkelijk 2008
- 251
298
3.3.6 Doel 16: Goede onderhoudssituatie waterzuivering Omschrijving Waterschap Veluwe beheert en onderhoudt de infrastructuur voor het transporteren van afvalwater vanaf het overnamepunt naar de rwzi’s. Daarnaast beheert en onderhoudt het waterschap de technische zuiveringsinstallaties en installaties ten behoeve van het waterbeheer in het beheersgebied. Het goed onderhouden van de installaties is van essentieel belang voor een bedrijfszekere verwerking van de diverse (afval)stromen. Het onderhoudsbeheerssysteem levert de ondersteuning bij het sturen en uitvoeren van de onderhoudswerkzaamheden. Evaluatie 2008 Onderhoudsbeheerssysteem uitbreiden met landelijke onderhoudsindicatoren: het onderhoudsbeheerssysteem is in 2008 uitgebreid met landelijke onderhoudsindicatoren, waardoor nu wordt voldaan aan de doelstelling van 85%. Voortgang bewaken in de uitgevoerde preventieve en correctieve onderhoudsacties: uit het onderhoudsbeheerssysteem zijn op dit moment niet alle gegevens te genereren. Hierdoor kan alleen voor correctief onderhoud een inschatting worden gemaakt van de uitgevoerde onderhoudsacties. Deze bedraagt 82% van het totaal aantal werkbonnen correctief onderhoud. Dit ligt iets onder de doelstelling van 90%. Opbouwen sturingsinformatie onderhoud: in 2008 zijn onderhoudsgegevens in het onderhoudsbeheerssysteem opgebouwd. Deze gegevensopbouw zal de komende jaren doorgang vinden.
Blad
Jaarverslag 2008 59
Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) 16. Goede onderhoudssituatie waterzuivering 3.4
Begroting 2008
Werkelijk 2008
80
175
Algemeen 3.4.1 Belastingheffing Omschrijving Alle activiteiten die verband houden met het bestandsbeheer en aanslagregeling van de waterschapsbelastingen en de afwikkeling van de daaruit voortvloeiende correspondentie. Tricijn Belastingen voert deze activiteiten uit voor Waterschap Veluwe. Evaluatie 2008 Het jaar 2008 is het eerste jaar waarin de belastingaanslagen zijn opgelegd door Tricijn Belastingen. In het overeengekomen raamcontract met Tricijn Belastingen en de daarin participerende waterschappen Veluwe, Vallei & Eem en Zuiderzeeland is een aantal prestatie-indicatoren opgenomen, waarover Tricijn maandelijks verantwoording heeft afgelegd. De meeste prestaties, waaronder correcte en tijdige belastingoplegging, bestandskwaliteit en correcte behandeling belastingbetaler, zijn conform doelstelling (of hoger) uitgevoerd. Eén prestatie-indicator is in 2008 niet volledig behaald, namelijk het afhandelen van bezwaarschriften binnen 13 weken. Ten gevolge van langdurige ziekte van een personeelslid van Tricijn zijn niet alle bezwaarschriften op tijd afgehandeld. Er vindt extra inhuur plaats ter vervanging van ziekte om de achterstand in te lopen. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) Algemeen: belastingheffing
Begroting 2008
Werkelijk 2008
2.133
2.434
3.4.2 Invordering Omschrijving Alle activiteiten die verband houden met het invorderen van opgelegde aanslagen voor de waterschapsbelastingen alsmede het uitvoeren van de kwijtscheldingsregeling. Evaluatie 2008 De invordering door Tricijn is in 2008 naar wens verlopen. De meeste prestatieindicatoren, waaronder bereikbaarheid, inning opgelegde aanslagen en verhogen
Blad
Jaarverslag 2008 60
automatische incasso, zijn conform doelstelling (of hoger) uitgevoerd. Alleen het percentage openstaande vorderingen over belastingjaar 2008 is hoger (+ 0,23%) als gevolg van nog niet afgehandelde bezwaarschriften. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) Algemeen: invordering
Begroting 2008
Werkelijk 2008
562
910
3.4.3 Bestuur Omschrijving De bestuurshandelingen van Waterschap Veluwe indien en voor zover die voor de drie bestuursorganen (algemeen bestuur, college van dijkgraaf en heemraden en dijkgraaf) worden verricht om de algemene doelstelling van het waterschap te bereiken. Hierbij hoort de directe ambtelijke ondersteuning aan deze drie bestuurorganen. De doelstellingen bestaan uit het bereiken van de wateropgaven en verder uit de bestuurshandelingen die daar (in)direct toe bijdragen. Evaluatie 2008 In 2008 heeft het bestuur de geplande acties/prestaties gerealiseerd. De reguliere commissie- en bestuursvergaderingen hebben allemaal plaatsgevonden. Veel energie is dit jaar gestoken in de voorbereiding van de verkiezingen, die eind november 2008 hebben plaatsgevonden. Het opkomstpercentage van 25,41% bleef helaas achter bij de verwachting. In totaal hebben 10 lijsten meegedaan aan de verkiezingen. Uiteindelijk zijn 8 lijsten er in geslaagd 2 of 3 zetels van de 19 verkiesbare zetels in te nemen. Twee lijsten zijn er niet in geslaagd een zetel te bemachtigen. Naast de 19 direct verkozen zetels zijn er nog 7 geborgde zetels, die op basis van aanwijzing door de LTO, het Bosschap en de Kamer van Koophandel zijn ingevuld. Het nieuwe bestuur is op 8 januari 2009 geïnstalleerd en dan zal een dagelijks bestuur geformeerd worden. Het algemeen bestuur heeft ten behoeve van het nieuwe bestuur een overdrachtsdocument opgesteld. Dit overdrachtsdocument bevat een evaluatie over het gevoerde beleid, de behaalde resultaten en een beperkt aantal aanbevelingen. Het algemeen bestuur heeft in december zijn afscheid in Scheveningen gevierd.
Blad
Jaarverslag 2008 61
In het algemeen bestuur heeft een mutatie plaatsgevonden. Het bestuurslid J. Coppes is uit het algemeen bestuur getreden. Zijn plaats is ingenomen door de heer G. Koops uit Apeldoorn. In januari 2008 is de nieuwe belastingsorganisatie Tricijn gestart. Gezamenlijk met de waterschappen Vallei & Eem en Zuiderzeeland is deze organisatie opgericht. Het ligt in de bedoeling dat ook gemeenten in deze organisatie zullen deelnemen. Met de Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland heeft het waterschap een convenant gesloten waarmee de structurele deelname van het waterschap aan de veiligheidsregio is geborgd. Met de waterschappen Vallei & Eem en Zuiderzeeland is een onderzoek gestart naar de voordelen van structurele samenwerking/fusie. Dit heeft er toe geleid dat in de novembervergadering van het algemeen bestuur besloten is tot nader onderzoek van een mogelijke fusie met waterschap Vallei & Eem. Met Rijkswaterstaat IJsselmeerpolders is een waterakkoord gesloten waarin over en weer afspraken zijn gemaakt over de afstroming van wateren op de Veluwerandmeren. In het verslagjaar is een aantal grote werken opgeleverd, te weten gemaal Antlia te Hattem, de Grift te Apeldoorn die door de Staatssecretaris werd geopend en de ruilverkaveling Brummen – Voorst die na 30 jaar kon worden afgerond. Rekenkamercommissie De rekenkamercommissie is ingesteld bij besluit van het algemeen bestuur van Waterschap Veluwe van 28 februari 2007 en bestond in eerste instantie uit drie externe leden: de heer mr. M. Zijlstra (voorzitter), mevrouw drs. A.J. de Kruijf en de heer drs. E.J.M. Willems. In de vergadering van het algemeen bestuur van 5 maart 2008 is besloten de ‘Verordening op de rekenkamercommissie’ aan te passen zodat twee interne leden toegevoegd konden worden (de heren G.M. van Eek en B.J. Prenger). Op haar verzoek is mevrouw drs. A.J. de Kruijff ontslag verleend per 1 augustus 2008. De heer A.H. van Drooge is vervolgens benoemd als extern lid van de rekenkamercommissie. In september 2008 gaf de heer drs. E.J.M. Willems eveneens te kennen zijn werkzaamheden als extern lid van de rekenkamercommissie te willen beëindigen. Hem is ontslag verleend per 1 januari 2009.
Blad
Jaarverslag 2008 62
De rekenkamercommissie heeft in 2008 het werkdocument ‘Stroomlijnen structuur onderzoeken’ opgesteld en heeft een rooster van aftreden vastgesteld voor de externe leden. Op voorstel van de rekenkamercommissie heeft het algemeen bestuur in de vergadering van 1 oktober 2008 besloten om de geplande evaluatie van de rekenkamercommissie met twee jaar uit te stellen. De evaluatie zal nu direct voorafgaande aan het einde van de eerste zittingstermijn van vier jaren (= februari 2011) opgesteld worden. In 2008 heeft het gezamenlijke onderzoek ‘inhuur externe partijen’ verder gestalte gekregen. Het rapport is medio december aangeboden aan het college van dijkgraaf en heemraden voor een bestuurlijke reactie. In 2009 zal het rapport gepresenteerd worden aan het algemeen bestuur. Met betrekking tot inkomende subsidies is in 2008 een vooronderzoek uitgevoerd. Op basis van het verslag hiervan heeft de rekenkamercommissie geconcludeerd dat het niet zinvol lijkt om verdergaand onderzoek te verrichten. Dit advies is door het algemeen bestuur overgenomen in zijn vergadering van 1 oktober 2008. Mede op basis van de onderzoeksvoorstellen van het algemeen bestuur en de opgestelde shortlist door de rekenkamercommissie is besloten om de volgende onderzoeksonderwerpen op te pakken: subsidieverstrekking afkoppelen schoon verhard oppervlak van riolering; beheers- en onderhoudsplannen. Een nadere uitwerking van deze onderwerpen wordt in 2009 verwacht. De financiële gegevens van de rekenkamercommissie worden onderstaand toegelicht: Omschrijving
Begroting 2008
Werkelijk 2008
Werkelijk 2007
Overige vergoedingen
10.000
11.488
5.100
Externe deskundigen
22.500
8.766
0
Reis- en verblijfkosten
5.000
1.813
108
37.500
22.067
5.208
Blad
Jaarverslag 2008 63
Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) Algemeen: bestuur
Begroting 2008
Werkelijk 2008
1.725
2.434
3.4.4 Externe communicatie Omschrijving Het bevorderen van het wederzijds begrip tussen het waterschap en doelgroepen door middel van planmatige communicatie. Deze communicatie is er op gericht het waterschap een duidelijk eigen gezicht te geven. Evaluatie 2008 De voor 2008 omschreven doelstellingen zijn in het algemeen gerealiseerd, alleen is de open dag Elburg komen te vervallen en zijn de daarvoor begrote financiële middelen ingezet voor deelname aan de Triënnale Apeldoorn. De externe communicatie in 2008 is in belangrijke mate beïnvloed door de verkiezingen en de verkiezingscommunicatie. De invloed hiervan wordt momenteel (landelijk) separaat geëvalueerd. Regionaal leidde de verkiezingen tot extra media-aandacht, in totaal omgerekend voor € 830.000 advertentieruimte (2007: € 373.600). Informatiebijeenkomsten en verkiezingsmarkten boden bovendien de mogelijkheid het waterschap te profileren. Op educatiegebied was het aantal verzorgde rondleidingen en excursies groter dan gepland. Financieel Doel (bedragen x € 1.000,--) Algemeen: externe communicatie 3.4.5
Begroting 2008
Werkelijk 2008
437
Bedrijfsvoering
Personeel en Organisatie Voor een evaluatie van personeel en organisatie wordt verwezen naar het sociaal jaarverslag (hoofdstuk4).
347
Blad
Jaarverslag 2008 64
Planning en control Omschrijving Het voeren van de financiële administratie, treasury, het opstellen van begrotingen, management- en bestuursrapportages, de jaarrekening en het bevorderen van bedrijfsmatig werken. Evaluatie 2008 In 2008 zijn veel extra werkzaamheden verricht in verband met de inwerkingtreding van de nieuwe Waterschapswet en het Besluit Beleidsvoorbereiding en Verantwoording voor Waterschappen (comptabiliteitsvoorschriften). De nieuwe financieringsstructuur is uitgewerkt en doorgevoerd in de (meerjaren)beleidsbegroting. Er is een format opgesteld voor de (meerjaren)begroting en jaarrekening conform de nieuwe richtlijnen. De (meerjaren)beleidsbegroting is omgebouwd tot programmabegroting. Op grond van de nieuwe wetgeving is een aantal verordeningen ter vaststelling aangeboden en een beleidsnotitie weerstandsvermogen, reserves en voorzieningen. Verder is een aanzet gemaakt voor het administreren van prestaties. Ten aanzien van projecten worden de prestaties bijgehouden in de projectadministratie. Informatievoorziening Omschrijving De organisatie is steeds meer afhankelijk geworden van haar ICT-middelen. De ontwikkelingen in de markt dwingen de organisatie om tijdig op nieuwe vragen in te spelen. Daarnaast moeten vraag en aanbod goed op elkaar worden afgestemd. Ontwikkelingen buiten het waterschap zullen de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen in de verdere ICT-ontwikkeling. Er is een nadrukkelijke tendens om zaken bij elkaar te brengen en samenwerking aan te gaan. Voor de realisatie van de ambities is het nodig dat het beheer van de informatiehuishouding goed is georganiseerd. Evaluatie 2008 Elektronische dienstverlening aan burgers bedrijven en instellingen: o In 2008 is aangesloten bij Waterschapsnet. Dit is het centrale content management systeem van de gezamenlijke waterschappen waarmee de website en het intranet van het waterschap is te beheren. o Geoweb is in het verleden vooral ingezet als communicatiemiddel naar buiten. Echter door externe ontwikkelingen, zoals Google Maps, zal in 2009 onderzocht worden of Geoweb gezien deze ontwikkelingen het middel blijft voor de externe communicatie. In 2009 zal een project met Google Maps worden uitgevoerd.
Blad
Jaarverslag 2008 65
Samenwerking (regionaal en Het Waterschapshuis): o Met betrekking tot de basisregistraties worden de ontwikkelingen bij het Waterschapshuis gevolgd. o Op het gebied van digitalisering werken de waterschappen Vallei & Eem, Zuiderzeeland en Veluwe samen. Veluwe draait in deze samenwerking mee om eerder opgedane ervaringen te delen. o De belastingheffing en invordering wordt uitgevoerd door het samen met waterschappen Vallei & Eem en Zuiderzeeland opgerichte belastingkantoor Tricijn. Waterschap Veluwe biedt ondersteuning op het gebied van informatievoorziening en automatisering.
Invoering digitaal werken: in 2008 is voortvarend gewerkt aan de voorbereidingen welke geleid hebben tot het digitaal verwerken van poststromen per 1 januari 2009. Er is een nieuwe versie van het documentair informatiesysteem geïmplementeerd, dat een aantal toepassingen kent die het acceptatieniveau van digitaal werken duidelijk hebben verhoogd.
Facilitaire ondersteuning Omschrijving In de cluster Facilitaire Ondersteuning worden alle ondersteunende taken uitgevoerd ten behoeve van het primaire proces. De werkzaamheden worden gericht op continuïteit en het voorkomen van stagnatie in de productiviteit. Het cluster streeft naar professionalisering van zijn diensten. Aan de ene kant streeft men naar een zakelijkere dienstverlening, maar aan de andere kant streeft men er ook naar om van een productgerichte naar een klantgerichte werkwijze te komen. Daarom heeft de afdeling I&O in 2007 een start gemaakt met SLA (Service Level Agreements). Evaluatie 2008 In 2008 zijn de afdelingen Projecten, Bouw en Kwaliteit en Zuiveringsbeheer gebruik gaan maken van de diensten van de servicedesk. Alle contacten met de ingelanden worden geregistreerd en bewaakt. Sinds medio van het jaar wordt uitgebreide managementinformatie opgesteld over het aantal contactmomenten met de ingelanden inclusief voortgangsbewaking. Met het vertrek van de afdeling Belastingen, is een groot deel van de begane grond verhuurd aan Staatsbosbeheer. In 2008 is een contract afgesloten om tot medio 2010 gebruik te maken van deze huisvesting en bijbehorende diensten.
Blad
Jaarverslag 2008 66
4 Sociaal jaarverslag 4.1
Afstemmen kerncompetenties met de Visie 2015 Omschrijving Diverse thema’s uit de Visie 2015 kennen een doorwerking naar de wijze waarop aan uitvoeringstaken binnen Waterschap Veluwe vorm en inhoud wordt gegeven. Dit vraagt in zijn algemeenheid van medewerkers/afdelingen dat ze in de uitoefening van hun taken accenten gaan verleggen en deze in lijn brengen met de Visie 2015. Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar de competenties die medewerkers bezitten en/of nog moeten ontwikkelen. Het is dan ook van belang om de keuze voor de kerncompetenties (de competenties waarop alle medewerkers jaarlijks worden beoordeeld en op basis waarvan men een ontwikkeling doormaakt) af te stemmen op de Visie 2015. Evaluatie 2008 De Visie 2005-2010 had als kernboodschap “weloverwogen met water”. Op basis van deze visie werden drie organisatiebrede competenties afgesproken te weten resultaatgerichtheid, omgevingsbewustzijn en verantwoordelijkheid. De Visie 2015 heeft als kernboodschap “samenwerken aan water”. In 2008 is om deze reden afgesproken de competentie contactuele effectiviteit op te nemen als organisatiebrede competentie. Dit betekent dat met elke medewerker ten aanzien van deze competentie ontwikkelingsafspraken kunnen worden gemaakt. In 2009 zal de impact van deze nieuwe competentie op medewerkerniveau verder worden doorvertaald.
4.2
Belonen op basis van prestaties Omschrijving In 2008 werkte Waterschap Veluwe voor het tweede jaar met het beoordelen door middel van Compas. Compas heeft mede tot doel om als basis te dienen voor het toekennen van een prestatiegerichte beloning. Een beloning die in overeenstemming is met de prestaties van de individuele medewerker op het gebied van zijn/haar ontwikkeling en de behaalde resultaten. Op basis van de CAO zal vermoedelijk in 2008 een aanpassing plaatsvinden van het salarisgebouw. Hierbij ontstaat een open schalenstructuur waarbij medewerkers binnen de schaal maar ook boven de schaal een procentuele salarisverhoging kunnen realiseren. Deze verhoging hangt af van de mate waarin men heeft gepresteerd. In 2008 zal worden toegewerkt naar een prestatiegerichte beoordeling per medewerker in het eerste kwartaal van 2009 (voor 1 maart 2009).
Blad
Jaarverslag 2008 67
Evaluatie 2008 De bij Waterschap Veluwe in gang gezette ontwikkelingen hebben er in 2008 mede toe geleid dat er een landelijke invoering van een beoordelings- en beloningssysteem is gekomen. Ook is landelijk besloten tot een open schalenstructuur. Waterschap Veluwe heeft in 2008 zijn eigen systeem in overeenstemming gebracht met de overigens nagenoeg gelijke landelijke systematiek. De prestatiebeoordeling over 2008 heeft reeds in het laatste kwartaal van 2008 plaatsgevonden. De beloning is dienovereenkomstig op basis van de individuele prestaties per 1 januari toegekend. Hiermee voldoet de jaarcyclus volledig aan de landelijk gestelde kaders. 4.3
Binden en Boeien van medewerkers Omschrijving Uit het MTO van 2007 is als één van de speerpunten naar voren gekomen dat medewerkers de ontwikkelingsmogelijkheden binnen Waterschap Veluwe laag waarderen. Dit aspect, naast het gegeven dat door de vergrijzing en een aantrekkende arbeidsmarkt capaciteitstekorten kunnen ontstaan, maakt dat Waterschap Veluwe zich sterk focust op het Binden en Boeien van medewerkers. Onder deze noemer worden diverse thema’s verder uitgewerkt zoals levensfasebewust personeelsbeleid, het aanverwante vitaliteitbeleid en het creëren van kansen voor ontwikkeling en ontplooiing (strategisch opleidingenbeleid). Vooral op het laatste terrein wil Waterschap Veluwe in kaart brengen welke ontwikkelingsmogelijkheden er vanuit het verleden al zijn ontstaan en hoe deze in de praktijk uitpakken. Ook zal gekeken worden welk perspectief op het terrein van horizontale en/of verticale doorstroming aanwezig is. Dit kan, indien dit samenvalt met kwaliteitsverbeteringen in relatie tot de Visie 2015, leiden tot het realiseren van nieuwe functies met een aangepast niveau. Evaluatie 2008 Naar aanleiding van het MTO 2007 is in 2008 de organisatie doorgelicht en op onderdelen aangepast om meer ontwikkelingsmogelijkheden voor medewerkers te laten ontstaan. Daarnaast werd een start gemaakt met het formuleren van beleid op het thema levensfasebewust beleid in relatie met gezondheidsmanagement. Hierbij werd aansluiting gezocht bij landelijke initiatieven. Eind 2008 was de beleidsnota gereed, die in 2009 aan de basis zal staan voor verdere beleidsinvoering.
Blad
4.4
Jaarverslag 2008 68
Vergroten wervingskracht Omschrijving Naast het binden en boeien van zittende medewerkers zal het waterschap sterker dan voorheen zijn wervingskracht laten gelden. Nu al worden door een krappere arbeidsmarkt binnen sommige beroepsvelden tekorten zichtbaar en vraagt het de nodige creativiteit om op de gewenste sterkte te blijven. Het unieke karakter van Waterschap Veluwe ten opzichte van andere werkgevers zal door ons sterker naar buiten toe worden uitgedragen. Het gaat hierbij niet alleen om het etaleren van onze arbeidsvoorwaarden, maar vooral ook om het zichtbaar maken van alle kansen die er liggen voor het leveren van significante bijdragen in onze opgaven. Daarnaast zal er een duurzame aansluiting worden gezocht met de opleidende instanties binnen onze (technische) werkgebieden. Dit kan leiden tot structurele leer-/werkplekken. Evaluatie 2008 In 2008 werd de nota arbeidsmarktcommunicatie vastgesteld. Hierin is aangegeven hoe Waterschap Veluwe zich nadrukkelijker kan presenteren op de arbeidsmarkt. Het zoeken van samenwerking met scholen is hierbij onder andere als aandachtspunt benoemd. In 2009 zullen de beleidsinitiatieven worden geïmplementeerd.
4.5
Arbo Van de 13 geplande projecten uit het arbojaarplan zijn er negen in 2008 afgerond. Er zijn twee projecten die doorlopen in 2009. Dit betreft de projecten “Arbopaspoort” en “RI&E kantoren”. Voor de implementatie van het arbopaspoort wordt de doorlooptijd deels bepaald doordat het project uitgebreider wordt opgezet en wordt ondergebracht binnen de techniek van het personeelsinformatiesysteem. Daarnaast is nog niet exact bepaald hoe de functieprofielen voor wat betreft de arbo-accenten er uit komen te zien. Het andere project dat doorloopt in 2009 is de RI&E kantoren. Deze is echter compleet en moet alleen nog in de arbowerkgroep en OR behandeld worden. De projecten die in 2008 nog niet of nauwelijks gestart zijn, hebben betrekking op het opstellen van beleid met betrekking tot gevaarlijke stoffen en machineveiligheid. De projecten die als input moeten dienen voor het beleid zijn in 2008 qua planning uitgelopen wat de belangrijkste reden is geweest waarom de beleidsstukken nog niet geschreven zijn. Het arbojaarplan heeft in 2008 opnieuw bijgedragen aan een meer structurele samenwerking tussen een aantal afdelingen op het gebied van de aandacht voor arbeidsomstandigheden. Een voorbeeld hiervan is de ondersteuning van de KAM-
Blad
Jaarverslag 2008 69
medewerkers bij de beoordeling van bestekken en V&G plannen. Het is nu vanzelfsprekend geworden dat met name de afdeling Projecten ondersteuning krijgt bij de (veiligheidskundige) beoordeling van bestekken en V&G plannen. 4.6
Verzuim Het ziekteverzuimpercentage over 2008 is in totaliteit gedaald ten opzichte van 2007 van 3,80% naar 3,14%. Vergeleken met andere overheidsorganisaties is dit een laag verzuimpercentage. Desalniettemin kwalificeert Waterschap Veluwe het als een te hoog verzuimpercentage. In de jaren 2005 en 2006 zijn we als gevolg van uitgebreide aandacht voor verzuim in staat geweest om een verzuimpercentage onder de 3% te realiseren (2,96% en 2,68%). In de jaren hiervoor was dit afkomstig van 6,2%. Het streven is om opnieuw een daling beneden de 3% te realiseren. Dit vraagt echter om extra inspanningen. Temeer omdat het verzuim in laatste maanden van 2008 opnieuw is opgelopen tot 4,38% in het laatste kwartaal. In 2009 komen de extra inspanningen concreet tot uiting in de vorm van een uitgebreide verzuimanalyse en het implementeren van een themaprogramma dat aandacht vraagt voor inzetbare medewerkers.
4.7
Personeelsopbouw Op 31-12-2008 was het personeelsbestand van Waterschap Veluwe als volgt samengesteld:
4.8
In-, door- en uitstroom Eind 2007 en begin 2008 is binnen Waterschap Veluwe een aantal nieuwe functies ontstaan. Deze functies boden een aantal medewerkers de mogelijkheid om door te groeien. Het effect van deze doorgroeimogelijkheden verklaart voor een deel het hoge doorgroeipercentage in 2008. Dit ligt met een percentage van 10 % hoger dan voorgaande jaren (gemiddeld ongeveer 7,5%). Naast doorgroeimogelijkheden voor bestaande medewerkers, wisten we in 2008 een groot aantal sollicitanten aan ons te
Blad
Jaarverslag 2008 70
binden. Het instroompercentage van 11,52% ligt beduidend hoger dan in voorgaande jaren (gemiddeld 7,25%). Het uitstroompercentage lag met 8,76% iets boven de eerdere jaren (gemiddeld eveneens 7,25%).
Blad
Jaarverslag 2008 71
5 Jaarverslag klachten 5.1
Ontvangen klachten Waterschap Veluwe is op basis van de Algemene wet bestuursrecht verplicht tot registratie en jaarlijkse publicatie van schriftelijk ingediende klachten. Het gaat hierbij om klachten die betrekking hebben op de wijze waarop de organisatie of een ambtenaar zich ten opzichte van de burger heeft gedragen. Iedereen heeft het recht om over de wijze waarop het waterschap zich in een bepaalde aangelegenheid heeft gedragen, een klacht in te dienen. Het gaat hierbij om klachten die betrekking hebben op een gedraging en niet om klachten die betrekking hebben op onderhoud, wateroverlast of besluiten van het waterschap. In 2008 nam Waterschap Veluwe twee klachten in behandeling. Eén klacht was gericht aan de afdeling Onderhoud. De andere klacht was gericht aan de sector Watersysteem. De eerstgenoemde klacht is afgehandeld en gaf geen aanleiding om de werkwijze van de organisatie te herzien. De laatstgenoemde klacht is nog in behandeling en zal naar verwachting in 2009 worden afgehandeld. In 2008 is geen gebruik gemaakt van de klachtencommissie.
5.2
Registratie meldingen In 2008 is Waterschap Veluwe het aantal klachten en meldingen, niet zijnde officiële klachten, gaan registreren. Dit betrof uiteenlopende klachten en meldingen vanuit het beheergebied ten behoeve van de afdelingen Handhaving, Onderhoud, Projecten en Zuiveringsbeheer. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld klachten en meldingen over het snoei -en maaionderhoud van watergangen, vragen rondom de schouw, stankklachten, meldingen van bedrijfsbranden, dode dieren in en rondom het oppervlaktewater. In 2008 zijn 1.263 externe klachten en meldingen ontvangen. Deze klachten en meldingen zijn op een enkele melding na, waarvan de procedure langer tijd nodig heeft, allemaal afgehandeld. In 2009 worden Service Level Agreements (SLA’s) opgesteld voor afhandeltermijnen van deze externe klachten en meldingen. Vanaf 2010 wordt ook gerapporteerd op de afhandelingtermijnen van deze externe klachten en meldingen.
Blad
Jaarverslag 2008 72
6 Accountantsverklaring
Blad
Jaarverslag 2008 73
Blad
Jaarverslag 2008 74
7 Vaststellingsbesluit Het algemeen bestuur van Waterschap Veluwe; gelezen het verslag van de commissie Financiële en Bestuurlijke Aangelegenheden; gelet op de artikelen 105 tot en met 107 van de Waterschapswet; besluit: vast te stellen de jaarrekening 2008 te weten: Balans Balans totalen
€ 199.138.000
Rekening van baten en lasten Totaal opbrengsten op Totaal der kosten op
€ 54.244.000 € 55.599.000
Nadelig saldo
€
1.355.000
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van 24 juni 2009. , voorzitter
, secretaris
Blad
Jaarverslag 2008 75
8 Bijlagen De volgende bijlagen maken onderdeel uit van het jaarverslag: 1.
Staat van vaste activa
2.
Staat van reserves en voorzieningen
3.
Staat van vaste geldleningen
4.
Staat van personeelslasten
5.
Berekening renteomslagpercentage
6.
EMU-saldo
7.
Kostenverdeelstaat met toelichting
8.
Staat van herkomst en besteding van middelen
