Jaarverslag Ontdekhoek 2012

Jaarverslag Ontdekhoek 2012 Voorwoord We dachten dat 2011 een onrustig en druk jaar was voor de Ontdekhoek Nederland en haar directeur, maar 2012 was niet minder druk. Twee vestigingen van de Ontdekhoek moesten verhuizen. Ontdekhoek Rotterdam ging naar een tijdelijke locatie in de stad omdat de universiteit de oude ruimte weer wilde gebruiken. Ontdekhoek Sittard verhuisde ook naar een tijdelijke locatie, omdat de oude locatie afgebroken werd. De verhuizingen waren door de directeur zo goed voorbereid en georganiseerd, dat beide Ontdekhoeken geen enkele dag gesloten hoefden te worden vanwege de verhuizing. Oprichter Bert Nagel schreef de dag na de verhuizing: “Het gaf een mooi gevoel, om in Rotterdam zonder een dag te sluiten twee bussen kinderen en volwassenen helemaal tevreden weg te zien rijden. De vermoeidheid kwam later.” De verhuizingen hadden ook financiële gevolgen. In Rotterdam moet een marktconforme huur worden betaald en ook de herinrichtingskosten waren voor rekening van de Ontdekhoek. In Sittard moest de verhuizing uit eigen middelen worden betaald. Daarna balden zich donkere wolken samen boven de Ontdekhoek. Na het 2e kwartaal was er een sterke daling van het aantal bezoekers. Toen de cijfers van het 3e kwartaal bekend werden, moest direct een ‘crisisplanning’ in werking treden om de personele bezetting aan te passen aan dit gevolg van de economische crisis. Voor het eerst in haar bestaan had de Ontdekhoek in alle vestigingen te maken met een daling in de bezoekersaantallen. Hier moest goed en adequaat op worden gereageerd om te kunnen voortbestaan. Het jaar werd afgesloten met iets meer dan 80.000 bezoekers. Hoewel dit nog een respectabel aantal is, was het ruim 15% minder dan het topjaar 2011. De bezoekersaantallen zijn nu weer terug op het niveau van 2008. Bij alle vestigingen is de inzet om de Ontdekhoek door deze moeilijke tijden te loodsen - ondanks minder bezoekers - onverminderd groot.

Drs. Mieneke Knottenbelt Voorzitter Raad van Toezicht

1

Jaarverslag Ontdekhoek 2012

Inhoudsopgave Inleiding...................................................................................................................................... 3 Bezoekersresultaten .................................................................................................................. 4 Verslag per locatie ..................................................................................................................... 4 Overzicht locaties 2012 .......................................................................................................... 4 Ontdekhoek Rotterdam (sinds 1986) ..................................................................................... 5 Ontdekhoek Den Bosch (sinds 1994)...................................................................................... 6 Ontdekhoek Zwolle (sinds 1996) ............................................................................................ 6 Ontdekhoek Sittard (sinds 2003) ............................................................................................ 7 Ontdekhoek Amsterdam (sinds 2010) .................................................................................... 7 Overige activiteiten ................................................................................................................... 8 Promotieonderzoek Free Choice Learning ............................................................................. 8 Explorado Aigle Zwitserland ................................................................................................... 8 Masterplan Bèta ..................................................................................................................... 9 R&D ......................................................................................................................................... 9 ANBI-status ............................................................................................................................. 9 PR, communicatie en samenwerking ...................................................................................... 10 PR .......................................................................................................................................... 10 Communicatie....................................................................................................................... 10 Samenwerking met stagescholen en naastgelegen opleidingen ......................................... 10 Onderzoek en ontwikkeling .................................................................................................... 11 Onderzoek............................................................................................................................. 11 Professionalisering................................................................................................................ 12 Organisatiestructuur................................................................................................................ 12 De medewerkers................................................................................................................... 12 Werkoverleg ......................................................................................................................... 13 Een blik in de naaste toekomst ............................................................................................... 14 Directie.................................................................................................................................. 14 Strategie voor de toekomst .................................................................................................. 14 Bijlage: Mensen betrokken bij de Ontdekhoek in 2012 ......................................................... 15 Medewerkers ........................................................................................................................ 15 Raad van Toezicht ................................................................................................................. 16 Freelancers ........................................................................................................................... 16

2


Inleiding Stichting Ontdekhoek Nederland zet zich ervoor in om kinderen enthousiast te maken voor techniek, en hen daar spelenderwijs ervaring mee op te laten doen. Op de vijf verschillende locaties van de Ontdekhoek kunnen kinderen zelf aan de slag met een dertigtal onderwerpen, de exhibits, en kunnen ze werkstukjes maken met veel ruimte voor eigen ideeën en verbeteringen. De vestigingen van de Ontdekhoek hebben een oppervlakte van 175 tot 300 m2. Zo is er genoeg ruimte dat kinderen elkaar niet in de weg zitten, maar niet zoveel dat kinderen rond hoeven gaan rennen of overweldigd raken door het aanbod. En volwassenen vinden het prettig dat ze hun kinderen goed in de gaten kunnen houden. De exhibits zijn uitnodigend: ze zijn niet te groot of te onhandig voor kleine kinderen, en er mag rommel gemaakt worden. Er lopen medewerkers rond om bezoekers te helpen met het beginnen van nieuwe activiteiten en om kort uitleg te geven. Bezoekers krijgen een plankje waar ze op aftekenen welke activiteiten ze al gehad hebben, en waarmee ze materialen kunnen halen bij de medewerkers. Dit maakt het laagdrempeliger om een medewerker aan te spreken en bevordert de concentratie – het nodigt uit tot één proef tegelijkertijd doen. Bijzonder aan de Ontdekhoek is dat ouders hun kinderen niet mogen helpen of voordoen hoe iets moet. Hierdoor krijgen ze de kans om hun kinderen zelfstandig bezig te zien en kwaliteiten en interesses te ontdekken die misschien nog niet eerder opgevallen waren. De kinderen gaan innovatief en creatief met de materialen om, vooral wanneer ze zich realiseren dat niemand ze zal vertellen dat er maar één ‘juiste’ manier is. Ontdekhoek Rotterdam, de oudste locatie, bestaat inmiddels 26 jaar. 26 jaar ervaring met het enthousiasmeren van kinderen en het ontwikkelen van het concept van de Ontdekhoek. Uit onze cijfers blijkt dat kinderen graag de hele middag blijven, en dat de Ontdekhoek aantrekkelijk is voor allerlei kinderen: kleuters en brugklassers, jongens en meisjes, wel of niet geïnteresseerd in techniek. Ook het hebben van een handicap of hoogbegaafd zijn staat genieten van de Ontdekhoek niet in de weg, en kinderen uit verschillende milieus voelen zich welkom. Opvallend is dat vrouwen (moeders en vrouwelijke leerkrachten) en meisjes geen drempels ervaren in de Ontdekhoek, terwijl omgevingen die techniek promoten toch vooral met mannen geassocieerd worden. De Ontdekhoek hanteert voor zichzelf én voor haar bezoekers de aanpak Denken  Doen  Verbeteren. Dit blijkt succesvol: 60% van de leerlingen die via school bij de Ontdekhoek komen, komt met ouders of andere volwassenen terug voor een herhalingsbezoek of om een verjaardag te vieren. Werkstukjes worden soms jarenlang trots als herinnering bewaard. Ook op andere gebieden presteert de Ontdekhoek goed: vergeleken met andere science centra scoort de Ontdekhoek hoog op kengetallen zoals bezoekers per 100 m2 per jaar, verblijftijd in ruimtes niet groter dan 300 m2 en significant herhalingsbezoek. En hoewel de woonruimte op dit moment nog veelal gratis is, zijn al deze prestaties vrijwel zonder subsidie bereikt.

3


Bezoekersresultaten Ontdekhoek 2012 In 2012 ontving de Ontdekhoek in totaal 80.000 bezoekers. 25% van deze bezoekers zijn kinderen die met school naar de Ontdekhoek komen. In Sittard namen schoolbezoeken bijna 40% van het totaal aantal bezoekers voor hun rekening, en in Rotterdam slechts 18%. Iets minder dan 50% van het totaal aantal bezoekers bestond uit kinderen die buiten school om naar de Ontdekhoek kwamen. Aantal bezoekers Rotterdam Den Bosch Zwolle Sittard Amsterdam

2007 34.008 22.848 16.531 15.954

2008 33.656 19.201 12.647 13.301

2009 33.747 22.200 14.302 15.289

89.341 Bron: liquiditeitsprognose 2013

78.805

85.538

2010 34.660 22.801 13.215 14.058 8.176 92.910

2011 34.138 22.552 13.838 12.171 13.677 96.376

2012 27.048 19.711 11.247 10.006 12.350 80.362

De economische crisis en de afgenomen consumentenbestedingen zijn ook tot de Ontdekhoek doorgedrongen. In 2012 was er een daling van ruim 15% in het totaal aantal bezoekers. We hebben op deze daling gereageerd door in het weekend een ochtendaanbod in het leven te roepen. Voor iets meer dan de helft van de normale entree kan men van 10:00-12:30 uur de Ontdekhoek bezoeken. Dit geeft de mogelijkheid om - ook met een krappere beurs - toch nog op bezoek te kunnen komen. In 2011 was er al een lichte daling in het aantal bezoekers per locatie, maar door de komst van Ontdekhoek Amsterdam was de groei in 2011 uiteindelijk positief. In 2012 was de daling merkbaar op alle locaties.

Verslag per locatie De Ontdekhoek heeft in totaal vijf vestigingen: in Rotterdam, Zwolle, Den Bosch, Sittard en Amsterdam. Voor alle vestigingen geldt dat de lokale teams zelfstandig te werk gaan en ondanks laag uurloon en afwezigheid van pensioenvoorzieningen - graag voor de Ontdekhoek werken. Alle vestigingen kennen weinig verloop, wat de hechtheid en samenwerking bevordert.

Overzicht locaties 2012 Rotterdam Zwolle Den Bosch Sittard Amsterdam

4

Ruimte 285 m2 175 m2 300 m2 160 m2 325 m2

Aantal fte 5,1 3 4 2,7 3

Open Di, wo, do, vr, za, zo Di, wo, do, vr, za Di, wo, do, vr, za Di, wo, do, vr, za Wo, do, vr, za, zo

Aantal bezoekers 27.048 11.247 19.711 10.006 12.350


Kinderen Volwassenen Leerlingen Totaal

Rotterdam Aantal % 13.541 50% 8.553 32% 4.954 18% 27.048

Den Bosch Zwolle Aantal % Aantal % 8.478 43% 5.474 48% 5.332 27% 3.113 28% 5.901 27% 2.660 24% 19.711 11.247

Sittard Aantal % 4.211 42% 2.616 26% 3.055 32% 10.006

Amsterdam Aantal % 5.546 45% 2.757 22% 4.047 33% 12.350

Ontdekhoek Rotterdam (sinds 1986) Ontdekhoek Rotterdam is de oudste Ontdekhoek, en heeft het hoogste bezoekersaantal en het hoogste aandeel aan kinderen die buiten school om de Ontdekhoek bezoeken.

Verhuizing Rotterdam Tot 30 juni was de Ontdekhoek Rotterdam gehuisvest aan de Pannenkoekenstraat, in hetzelfde gebouw als het Nationaal Onderwijsmuseum. Beiden moesten wijken voor het University College van de Erasmus Universiteit. Op 2 juli opende de Ontdekhoek zijn deuren aan de Crooswijkseweg in een voormalige en al jaren leegstaande wijkbibliotheek. Deze locatie wordt gezien als een tijdelijk onderkomen. Het streven blijft om de Ontdekhoek in de al vele jaren leegstaande ruimte onder de Erasmusbrug te huisvesten. Hiervoor ligt een uitgebreid projectplan en een realistische begroting klaar, maar de financiën waren niet rond te krijgen voordat de uiterlijke verhuisdatum aanbrak. Een minder dure, tijdelijke oplossing bracht uitkomst. Drie weken voor de uiterlijke verhuisdatum bood het OBR, dat voor de stad alle gemeentelijke gebouwen beheert, de locatie aan de Crooswijkseweg aan. Deze ruimte is ongeveer even groot als de vorige locatie. De tram stopt vrijwel vlak voor de deur, er kan tegen een gunstig tarief geparkeerd worden en er is een park aan de overkant van de straat. De Ontdekhoek kan hier prima terecht terwijl we verder werken aan het realiseren van het projectplan voor de locatie onder de Erasmusbrug. Verhuiskosten en doorlopende kosten De gemeente heeft de kosten van de verhuizing betaald (€2.500) en een waarderingssubsidie van €10.000 verstrekt. Het OBR heeft de eerste maand geen huur berekend. De ambtenaren van de afdeling Onderwijs hebben €6.500 aan algemene subsidie verstrekt. De kosten van de nieuwe elektra, afzuiging en bewaking en de arbeid die de verhuizing en herinrichting met zich meebracht, waren voor rekening van de Ontdekhoek. Voor de locatie moet thans een marktconforme huur worden betaald. Met overige kosten zoals energie komen de huisvestingskosten in totaal op ca. €35.000 per jaar. Om dit enigszins te kunnen compenseren, is de entree in Rotterdam met €1 per persoon verhoogd: de zogenaamde Rotterdam Toeslag. Hoewel deze toeslag mogelijk een negatief effect op de bezoekersaantallen heeft, zijn er nauwelijks andere compensatiemogelijkheden. Bezoekers geven aan geen moeite met deze verhoging te hebben, maar aan degenen die wegblijven, kan dit niet worden gevraagd.

Fondsenwerving In het afgelopen jaar is er veel aan fondsenwerving gedaan, zowel om een volgende verhuizing mogelijk te maken als om het teruglopende bezoekersaantal op te vangen.

5


We hebben vele fondsen benaderd om in ‘bakstenen’ te investeren (de inrichting van een ruimte te helpen financieren) of om schoolbezoek te sponsoren. Ook zijn alle basisscholen in Rotterdam en wijde omgeving in kaart gebracht en zullen zij telefonisch worden benaderd om hen tot een bezoek te verleiden. Technische bedrijven in Rotterdam en omgeving zijn gevraagd om een schoolbezoek te faciliteren. Scholen hebben door de crisis te maken met grotere klassen en lagere budgetten. Ze hebben dus minder mogelijkheden voor ‘leuke dingen’ en kunnen een financiële bijdrage goed gebruiken. Technische bedrijven zijn een goede doelgroep voor fondsenwerving, omdat zij rechtstreeks last zullen krijgen van het voorspelde tekort aan technici. De Ontdekhoek draagt bij aan het voorkomen van dit tekort door kinderen op jonge leeftijd al enthousiasme voor techniek mee te geven – “winning hearts and minds for science.” Bedrijven vinden het primair onderwijs echter zeer ver van zich af staan. Voor het eerst in 30 jaar zijn er echter ook vanuit het bedrijfsleven voorzichtige geluiden te horen dat men met de jeugd moet beginnen voor het opbouwen van interesse voor wetenschap en techniek. De tijd zal leren of deze woorden ook geld opleveren.

Talentontwikkeling Deelgemeente Alexanderpolder De deelgemeente Alexanderpolder werkt aan de invulling van een project talentontwikkeling voor de basisschoolleerlingen die in de deelgemeente woonachtig zijn. Begin 2013 zullen de definitieve plannen worden gepresenteerd. De kans lijkt groot dat de Ontdekhoek binnen dit project een plaats krijgt.

Ontdekhoek Den Bosch (sinds 1994) Ontdekhoek Den Bosch is in ruimtes van het ROC Koning Willem I College gevestigd en past geheel binnen het beleid van de school. Het College richt zich erop om gedurende lange tijd naar het ontwikkelingsproces van kinderen te kijken en hen bij te staan in het bereiken van een optimale fit met de arbeidsmarkt. De Ontdekhoek vervult een belangrijke schakel aan het begin van deze keten. Sinds 2007 betaalt de Gemeente Den Bosch de entree van de Ontdekhoek voor 1000 leerlingen van basisscholen uit de gemeente. De laatste jaren hebben echter meer dan 1000 leerlingen de Ontdekhoek bezocht. De gemeente heeft nu toegezegd dat zij een extra bedrag reserveren en dat dit bedrag op basis van het werkelijke aantal leerlingen verhoogd wordt tot een bepaald maximum. Dit model is een ongekend succes en wordt nu ingezet bij de andere vestigingen. Bedrijven worden benaderd om voor € 350 een groep leerlingen uit het primair onderwijs de Ontdekhoek te laten bezoeken.

Ontdekhoek Zwolle (sinds 1996) Ontdekhoek Zwolle bevindt zich in het Techniekgebouw van Hogeschool Windesheim en is met een oppervlakte van ca. 175 m2 één van de kleinere Ontdekhoeken.

6


De bezoekersaantallen zijn licht gedaald. Deels is dit toe te wijzen aan de economische crisis. Een deel van de terugloop komt omdat de Ontdekhoek door nieuwbouw op de Campus nog meer verborgen is en moeilijker is te vinden. Het team is al jaren onveranderd. Ook hier liggen plannen klaar om systematisch basisscholen te benaderen om hen op de mogelijkheden van de Ontdekhoek te wijzen. Bedrijven, provincie, gemeente en fondsen worden benaderd om een schoolbezoek geheel of gedeeltelijk te sponsoren.

Ontdekhoek Sittard (sinds 2003) Sittard bevindt zich in een krimpregio, waar het aantal kinderen terugloopt met ca. 3% per jaar. Ieder jaar weer moeten er basisscholen sluiten vanwege een gebrek aan leerlingen. Op termijn is het mogelijk dat de exploitatie van een vestiging in Sittard onhaalbaar wordt. Vanwege de krimp is in 2011 al besloten dat de Ontdekhoek dicht blijft op dinsdag als er geen scholen op bezoek komen. Om de bezoekersaantallen op peil te houden, worden scholen aangetrokken met een aantrekkelijke korting. Van de kinderen die met school de Ontdekhoek bezoeken komt ca. 60% van de leerlingen op eigen gelegenheid terug. Korting geven aan scholen verhoogt dus ook het aantal particuliere bezoekers. Ook Ontdekhoek Sittard kent een klein en zeer toegewijd team dat al vele jaren bij de Ontdekhoek werkt.

Verhuizing Sittard en samenwerking Da Capo College Ontdekhoek Sittard is in de zomer van 2012 verhuisd omdat de voormalige locatie gesloopt werd. Een andere vmbo-school, het Da Capo College, heeft tijdelijk onderdak aangeboden. De nieuwe ruimte, een voormalig metsellokaal, is aanmerkelijk kleiner dan de voormalige vestiging. Het Da Capo College gaat in september 2013 voor een deel over in het Techno College, een zelfstandige (v)mbo-school die alleen technische opleidingen aan zal bieden. Het plan is om de Ontdekhoek met het Techno College te integreren. Alle kinderen vanaf 4 jaar in de omgeving kunnen zo via de Ontdekhoek kennismaken met techniek, met het Techno College en met de mogelijkheden van collega-opleidingen zoals het Technasium. Hierdoor kan de toestroom aan studenten maximaal veiliggesteld wordt. Een doorlopende leerlijn van 4-18 jaar wordt zo zichtbaar. Voor het opstellen van een project en financieringsplan is een projectbureau in de arm genomen. Naar verwachting zullen de plannen begin 2013 klaar zijn voor publicatie. Dan zal er een Raad van Advies samengesteld worden die goed in het Limburgse is ingevoerd, met de taak om de financiering rond te krijgen.

Ontdekhoek Amsterdam (sinds 2010) Ontdekhoek Amsterdam is in 2010 geopend. De vestiging begint ondertussen goed te lopen. Om op zondag geopend te kunnen zijn is deze locatie op maandag (zoals alle vestigingen) én op dinsdag gesloten. Als er scholen geboekt zijn op dinsdag, gaat de vestiging daar wel voor open.

7


Ontdekhoek Amsterdam investeert erin om bezoekers van de Ontdekhoek ook iets van de technische opleidingen van de naastgelegen school, het NOVA College, te laten zien, en daarmee de aangewakkerde interesse voor techniek toekomstperspectief te bieden. De ruimte van Ontdekhoek Amsterdam is door een strakke rechthoekvorm het meest overzichtelijk. Goede verwijsborden en online routebeschrijvingen ondervangen het probleem van de lastig te vinden ingang. Eind 2012 is begonnen met het systematisch in kaart brengen van alle basisscholen in Amsterdam en wijde omgeving. De ligging van Ontdekhoek Amsterdam vlak bij metro/NS station Jan van Galen en vlak bij de ringweg (afslag S105) zorgt voor een bereikbaarheid in een groot voedingsgebied. Tevens heeft de Ontdekhoek Amsterdam haar netwerk ingezet voor het vervullen van een vacature voor de nieuwe Raad van Advies. Eind 2012 heeft iemand via de Vrijwilligerscentrale belangstelling getoond, en er zal in 2013 een gesprek plaatsvinden.

Overige activiteiten Promotieonderzoek Free Choice Learning Het verschil tussen de Ontdekhoek en het formele basisonderwijs laat zich misschien het beste samenvatten met het verschil tussen onderwijzen en leren. Tijdens een leerproces maken kinderen geheel uit vrije wil keuzes. Hier houdt de Ontdekhoek zich mee bezig. Een goede maat voor hoe interessant en passend een onderdeel van de Ontdekhoek is, is de tijd die een kind aan een onderdeel wil besteden: de verblijftijd. Hoe langer een kind geboeid blijft werken bij een onderdeel, hoe beter de match. Verblijftijd wordt ook in het Exploratorium in San Francisco, de moeder aller science centra, gehanteerd als maat voor het succes van een exhibit. Zij hebben een eigen R&D afdeling voor hun onderzoek naar Active Prolonged Engagement. In het Exploratorium wordt niet alleen gemeten hoe lang een bezoeker bij een exhibit blijft, maar ook naar wat een bezoeker in die tijd met de exhibit doet, om de werking van exhibits beter te begrijpen en te verbeteren. Onderzoek naar verblijftijd, en waarom sommige exhibits lang of kort bezocht worden, is ook het onderwerp van de dissertatie van R. Schuurmans over free choice learning – onderzoek dat enkele jaren geleden door de Ontdekhoek is geïnitieerd. Het onderzoek is thans overgenomen door de VSC, de Nederlandse Vereniging van Science Centra in Nederland en Vlaanderen. De dissertatie is een zoektocht naar alle gangbare communicatie- en onderwijstheorieën, naar hun mogelijkheden en beperkingen, en naar manieren om de in te zetten om de weerbarstige praktijk beter te kunnen begrijpen.

Explorado Aigle Zwitserland In het Franstalige deel van Zwitserland zal het Explorado gevestigd worden, naar model van de Ontdekhoek. De initiatiefneemster is een Nederlandse die daar woont.

8


In 2009 waren de eerste contacten en thans is een bureau bezig met het samenstellen van project- en financieringsplannen. Begin 2013 zal een werkgroep, waarin ook de burgemeester van Aigle zitting heeft, zich over de plannen buigen. Na een akkoord van de gemeenteraad zal een subsidieaanvraag uitgaan naar het Kanton en de landelijke overheid.

Masterplan Bèta Begin 2012 presenteerde de overheid de plannen voor een Masterplan Bèta. Doel van het plan is om in 2025 40%, ofwel “vier van de tien”, van de schoolkinderen een bètaopleiding te laten kiezen. Nu is dat slechts 20%, of “twee van de tien”. Als het Masterplan succes heeft, komt Nederland op het internationaal gemiddelde te liggen. De Ontdekhoek heeft haar kennis en kunde ingebracht in gesprekken met de betrokken ambtenaren, in de hoop met haar grote bereik, kosteneffectiviteit en impact te kunnen bijdragen aan het plan. 2013 zal uitwijzen of er voldoende draagvlak is voor het model van free choice learning. Geïnspireerd door de gesprekken hebben we een paper samengesteld over de achtergronden en aanpak van de Ontdekhoek belicht. Dit paper wordt ook voor fondsverwerving ingezet.

R&D Elke donderdagavond wordt aan het uitwerken van nieuwe exhibits gewerkt door het FT-team (Fun Timmeren Team), bestaande uit Peter Kuipers en Pieter Dun. Zij maken ook nieuwe opstellingen, samen met timmeren klusjesman Sjoerd Boelsma. Het FT-team ontwikkelt prototypes die langdurig aan vele kinderen worden blootgesteld in de woeste branding van de Ontdekhoek. Hierdoor kunnen er steeds weer verbeteringen doorgevoerd worden, geheel volgens de slogan van de Ontdekhoek: Denken  Doen  Verbeteren. De Ontdekhoek is een van de weinige science centra ter wereld die alle exhibits zelf bedenken, maken en steeds willen verbeteren om de match met de bezoeker steeds stapje voor stapje groter te maken. In de ogen van subsidiërende overheden is dit vaak niet innovatief omdat er geen grote, spectaculaire veranderingen plaatsvinden. De werkelijkheid, ook in wetenschappelijk onderzoek en bedrijfskundige innovatie, bestaat echter altijd uit 99% transpiratie en 1% inspiratie, ook al kent men die percentages op papier een omgekeerde waarde toe.

ANBI-status Ideële organisaties kunnen in aanmerking komen voor het ANBI-keurmerk (Algemeen Nut Beogende Instelling) van de belastingdienst. Giften van particulieren aan stichtingen met een ANBI-status zijn aftrekbaar van de belasting. Musea, met subsidie als grootste inkomstenbron, krijgen automatisch de ANBI-status toegekend. Science centra, waaronder de Ontdekhoek, voldoen niet aan museale criteria zoals het verzamelen en onderhouden van een collectie, en moeten dus zelfstandig aanvraag doen. Ook heffen we entree, wat het moeilijker maakt te beoordelen of de Ontdekhoek dienend voor het algemeen belang is en niet voor het individueel belang.

9


De Ontdekhoek is in discussie gegaan met de belastingdienst over het verkrijgen van het keurmerk, waarbij het ANBI-team zich coöperatief en meedenkend heeft opgesteld. Begin 2013 is aan Ontdekhoek Rotterdam en de stichting Vrienden van de Ontdekhoek met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2012 de ANBI-status verleend.

PR, communicatie en samenwerking PR De Ontdekhoek kent geen speciaal PR-beleid. De beste reclame voor de Ontdekhoek is mondtot-mondreclame, die wordt versterkt door de vele werkstukjes die aan anderen getoond kunnen worden. Daarnaast is er een website die in 2012 183.000 keer werd bezocht. Hét PR-instrument van de Ontdekhoek is schoolbezoek. Na een bezoek komt ca. 60-70% van de leerlingen één of meerdere keren op eigen gelegenheid terug, en vaak nemen ze een bekende mee. In 2011 heeft het programma Leraar 24 een uitstekende korte film gemaakt. Van dit filmpje is in 2012 dankbaar gebruik gemaakt. Het is te zien op de website van de Ontdekhoek, onder het kopje “leuk voor scholen”. Dé PR van de Ontdekhoek blijft de mond-tot-mondreclame van ouders, leerkrachten en kinderen. De vele werkstukjes die kinderen vol trots uitleggen en laten zien, versterken dit effect. De Ontdekhoek houdt zich niet alleen bezig met het genereren van naamsbekendheid voor zichzelf, maar maakt ook PR voor SOS Kinderdorpen. We vragen bezoekers om een vrijwillige bijdrage voor de plastic tasjes voor het vervoer van gemaakte werkstukjes. In 2012 kon SOS Kinderdorpen in totaal voor €2065,80 worden gesteund.

Communicatie Ontdekhoek Nederland is actief lid van meerdere verenigingen binnen en buiten Nederland, zoals:    

Vereniging van Science Centra in Nederland en Vlaanderen (VSC) ECSITE (Europese organisatie van Science Centra en Musea) Nederlandse Museumvereniging (NMV) Association for Science Education (ASE) in het Verenigd Koninkrijk. Het netwerk van de ASE houdt ons op de hoogte op gebied van primary science education en early science.

Congressen van deze verenigingen leveren jaarlijks veel inspiratie op over free choice learning, wetenschapsonderwijs en leisure industry. Daarnaast gebruiken we deze contacten om achter de schermen te kijken bij andere science centra. Ook heeft de Ontdekhoek een promotieonderzoek geïnitieerd naar het effect van science centra in het algemeen en de Ontdekhoek in het bijzonder, waar door de Vereniging van Science Centra actief in wordt geparticipeerd.

Samenwerking met stagescholen en naastgelegen opleidingen Van vele opleidingen komen er stagiaires bij de Ontdekhoek, en ook lopen leerlingen uit het VO er hun maatschappelijke stages. De duur van de stages varieert van enkele dagen tot een half

10


schooljaar. In Den Bosch wordt samengewerkt met het bureau Halt en vervullen vele first offenders hun opgelegde taakstraf in de Ontdekhoek. Soms bevalt het wederzijds zo goed dat de jongeren in de Ontdekhoek blijven werken. In Rotterdam is de Ontdekhoek aangesloten bij de RotterdamPas, waarmee met een sterke korting de Ontdekhoek kan worden bezocht. Dit werkt goed. Ook zijn we aangesloten bij het Vakantiepaspoort, waarmee mensen die niet op vakantie kunnen gaan toch elke dag tegen zeer geringe kosten een andere leuke activiteit in de stad kunnen doen. De vestigingen van de Ontdekhoek zijn, op Rotterdam na, allemaal pal naast technische opleidingen gevestigd. Dit is een ideale mogelijkheid om kinderen ook een blik in de toekomst van technische interesse te kunnen geven. We werken nog aan samenwerking op dit terrein en ook met technische bedrijven.

Onderzoek en ontwikkeling Onderzoek Ontdekhoek Nederland is altijd bezig met het verbeteren en ontwikkelen van haar aanpak, op basis van ervaringen in de praktijk.

Workshops voor kinderdagverblijfleidsters In 2012 heeft de Ontdekhoek workshops voor kinderdagverblijfleidsters uit Den Haag en omstreken verzorgd bij het Haagse centrum voor Onderwijs (HCO). De workshops richtten zich op het zo simpel mogelijk toepassen van de mogelijkheden die early science biedt. Hoewel de deelnemers in eerste instantie sceptisch waren over de mogelijkheden voor het bijbrengen van science aan de allerkleinsten, vooral door een instructeur die weinig contact heeft met die leeftijdsgroep, was de evaluatie gunstig. -

11

Veel ideeën opgedaan. Interessant. Inspirerend. Erg nuttige tips en dingen die je met de kinderen kunt doen. Heel leuk voor tot 4 jaar. Ook een aantal activiteiten wat te moeilijk. Wij moeten meer naar buiten met de kinderen, alleen in het centrum is dat moeilijker. Voor herhaling vatbaar. Geweldig. Leuke activiteiten om mee aan de slag te gaan. Heerlijk simpel en inspirerend. Veel voor wat oudere kinderen, maar zeer goed uit te proberen met kleintjes. Heel veel onderzoekende ideeën opgedaan. Zeer informatief.


Ontwikkeling en uitbreiding doelgroep De Ontdekhoek ziet 4- tot 12-jarigen als haar doelgroep. Op basis van de workshops voor kinderdagverblijfleidsters wordt gekeken of de Ontdekhoek meer wil doen voor deze jongere leeftijdsgroep. Hierbij denken we aan het actief benaderen van begeleidsters van kinderopvangen om hen kennis te laten maken met free choice learning en early science. Ook overwegen we om opleidingen voor leidsters te benaderen. Verstandelijk beperkte jongeren In 2012 bracht de Stichting BONT, een stichting die zich bezighoudt met de begeleiding van verstandelijk gehandicapte jongeren, een bezoek aan de Ontdekhoek Rotterdam. Uit een brief na afloop bleek dat zij enorm hadden genoten van dit bezoek. Gekeken zal worden of deze doelgroep actief benaderd zal worden.

Professionalisering Code Cultural Good Governance De Ontdekhoek werkt sinds 2011 volgens de Code Good Cultural Governance. In 2013 zal het effect geëvalueerd worden. Financiële administratie Omdat personeelskosten de grootste kostenpost vormen, werd tot 2012 alleen gestuurd op het aantal bezoekers en de gerealiseerde omzet per ingezette mensdag. Sinds 2012 is per vestiging gewerkt met kwartaalcijfers en liquiditeitsprognoses per kwartaal. Voor 2013 is een nog meer gedetailleerde begroting opgesteld. Deze financiële (kwartaal)cijfers en begrotingen geven ons meer mogelijkheden om inzicht te krijgen in de financiën en om tijdig bij te kunnen sturen. In 2011 is voor het eerst een meerjarenbegroting (2011 – 2014) opgesteld. Deze wordt nu jaarlijks bijgesteld.

Organisatiestructuur De organisatie van Ontdekhoek Nederland bestaat sinds eind 2011 uit één bestuur voor zowel de landelijke stichting als de vestigingen, met daarboven een Raad van Toezicht. Per vestiging is nog een Raad van Advies in oprichting.

De medewerkers Medewerkers van vestigingen zorgen in zelfstandige teams voor het ontvangen van de bezoekers, het op orde houden van de bezoekersruimte en werkvoorraden, het uitvoeren van klein onderhoud aan de opstellingen en het attenderen van de werkgroep als er groter onderhoud gepleegd moet worden. De centrale werkplaats voor onderhoud en reparaties is in Lelystad gevestigd. Hier bevindt zich ook het kantoor. Betrokkenheid onder medewerkers is groot, en verloop komt hoofdzakelijk onder afgestudeerde studenten voor. In de onderstaande tabel is het aantal medewerkers en fte’s per vestiging weergegeven. Hoewel een medewerker gemiddeld maximaal 1,5 dag per week in de Ontdekhoek werkt, is in totaal sprake van 20,2 fte’s.

12


Lelystad 3(1)

Rotterdam Den Bosch Zwolle Sittard Amsterdam Totaal Medewerkers 16 10 12 8 9 58 2012 1042 719 557 466 642 (2) Fte 2,4 5,7 3,3 2,5 2,1 2,9 18,9 (3) Werkdagen 1,3 1,4 0,9 1,1 1,4 (1) In Lelystad: de directeur 1 fte, de klusjesman voor reparaties en onderhoud 1 fte en de boekhouder 0,4 fte (2) Per jaar 52 weken; 52x5=260 werkdagen. 25 vakantiedagen, 15 feestdagen en ziektedagen. Resultaat per jaar 260-25-15=220 werkdagen. (3) Gemiddeld aantal werkdagen per week per medewerker.

Werkoverleg Per jaar vindt er 3 tot 4 keer werkoverleg plaats in alle vestigingen. Vast onderwerp is de veiligheid, waarbij brandoefeningen gehouden worden en de procedures doorgenomen worden voor verschillende gevarenscenario’s.

13


Een blik in de naaste toekomst Voor de Ontdekhoek was 2012 een roerig en onrustig jaar. Ondanks verregaande noodzakelijke reorganisaties door het verminderde aantal bezoekers en het verhuizen van twee vestigingen, zijn we er toch in geslaagd om in totaal 80.362 bezoekers aan te trekken. Hier zullen wij in de toekomst onverminderd aan blijven werken. De Ontdekhoek bestaat om kinderen te inspireren en te motiveren, en dat blijft de voornaamste focus.

Directie In 2014 wordt de directeur 65 jaar en komt zijn pensionering in zicht. Hij is ook de initiatiefnemer en oprichter van de Ontdekhoek, en heeft de Ontdekhoek ontwikkeld tot wat het nu is. Op dit moment is het niet gemakkelijk de Ontdekhoek over te dragen, want de directeur heeft 30 jaar ervaring. De Ontdekhoek heeft, doordat er vooral parttimers op de verschillende locaties werken, niet vanzelfsprekend een opvolger onder de huidige medewerkers.

Strategie voor de toekomst De vestigingen hebben tot nu toe gratis locaties gehad in scholen. In 2012 is in Rotterdam het begin gemaakt met het verhuizen naar een zelfstandige ruimte, waarvoor huur afgedragen moet worden. Wij onderzoeken wat dit betekent voor de Ontdekhoek in Rotterdam en of dit elders navolging moet of kan krijgen.

14


Bijlage: Mensen betrokken bij de Ontdekhoek in 2012 Directeur

Bert Nagel

Medewerkers Ontdekhoeken 2012 Ontdekhoek Rotterdam Anke van Doorne Anne den Boon Emma Westerweele Eva Cornelisse Ilse Berkhout Ilse van de Bilt Kevin de Vlaam Maaike Borgers Maaike Sluijter Manon Zonruiter Marcia Lints Melanie Holtkamp Sander de Vos Sharon de Vlaam Sophie Zuijdendorp Sven van der Valk Tessa Henkes

Ontdekhoek Sittard Berry Cardozo Charlotte Struwer Christine Goertz Dimphy van der Laar Janice Joval Marianne Boon Marij Rulkens Debbie Geurts Yvette Krutzen

In 2012 hebben

15

Ontdekhoek Den Bosch Amy van Kasteren Anniek Hesselmans Bertine Verschoor Daniel Opinski Gemma Henselmans Giancarlo Beffers Jan Elferink Jeanne van Kasteren Krisje Wijgergangs Lieke Greijn Linda Dorrestein Sander van Kasteren Wietske Coster Willem Wijgergangs

Ontdekhoek Zwolle Aimee Baars Bartje Jansen-Maas Christina Kokou David Brückman Florus Sibma Hazal Abay Ilona Hoffman Marielle Sibma Martin Weber Maylina Sibma Mehdi Malgard Renée la Haye Rita Weber Sevin Djumshudlu Saskia Strijks In 2012 hebben afscheid genomen: Bernice Mager Jurrian Nijhof Marcia Dorlandt

Ontdekhoek Amsterdam Jori Langwerden Kaya Bouman Kelly Kilarciyan Kristel Tjon-A-Meeuw Mieke Huisman Rick Maarschalkerweerd Romana Ooman Sanne van der Voort Tommy Srisangkhan Zwaan Lakmaker In 2012 hebben afscheid

Lelystad Bedenker, directeur Bert Nagel Reparaties, onderhoud Sjoerd Boelsma Administratie Frans Struyf Bianca Struyf Kwartaal- en jaarcijfers Valk van Spiegel


afscheid genomen: Germy Moerman Lena Goertz Rachel Lentjes

genomen: Tamar Basak Uniqua Riedewald

Accountant Amelius Bos Lentink Accountants Research exhibits Peter Kuipers Pieter Dun Sjoerd Boelsma

Raad van Toezicht 2012 Voorzitter Secretaris Penningmeester Leden

Adviseur

Mieneke Knottenbelt Gérard Opstelten Valk van Spiegel Iemke Ruige (september 2011 tot december 2012) Maarten Horstink (Amsterdam) Annette de Wit (Den Bosch) Jan Roelink (Den Bosch) Chantal Ottens

Raden van Advies voor elke vestiging zijn in oprichting.

Freelancers Promotieonderzoek Free Choice Learning op basis van de Ontdekhoek Robert Schuurmans Stekhoven Projectleider herhuisvesting Ontdekhoek Rotterdam (onder de Erasmusbrug) Robert Schuurmans Stekhoven Webredactie en fotografie Elisabeth van Dorp Websitebeheer André Leerenveld Jaarverslag Maartje Gorte

16


Jaarverslag Ontdekhoek 2012

Recommend Documents