Jaarverslag. Actium, juni 2012

Jaarverslag

2011

Actium, juni 2012

Inhoud

Bestuursverslag Verslag van de raad van commissarissen Kwaliteit van wonen Realiseren, verhuren, onderhouden en verkopen van woningen Leefbaarheid Wonen en zorg Betrekken van bewoners bij beleid en beheer Financieel beleid Interne organisatie Jaarrekening Accountantsverklaring

Bestuursverslag

In dit jaarverslag over 2011 leggen we verantwoording af over ons werk bij Actium. Het gaat hier over begrote en verwachte werkzaamheden en over werkzaamheden waarin we in de begroting geen of minder rekening hebben gehouden. In onze nog jonge organisatie is de leercurve in het hanteren van de begrotingscyclus in 2011 verder verbeterd en verankerd in de werkprocessen. In formele zin leggen we verantwoording af over de volgende aandachtsvelden: ■ de kwaliteit en beschikbaarheid van woningen; ■ de leefbaarheid; ■ wonen en zorg; ■ het aanbieden, verhuren en vervreemden van woningen; ■ het betrekken van bewoners bij beleid en beheer; ■ het financieel beleid. Feitelijk gaat het om de uitvoering van wat we ons hebben voorgenomen in het Activiteitenoverzicht 2011 en van wat in het Bedrijfsplan 2009-2012 aan beleidskader is vastgelegd. De dienstverlening aan huurders en woningzoekenden is – zoals we ons hadden voorgenomen – verder verbeterd. Het lukte nog beter direct te communiceren met klanten en belanghebbenden en sneller antwoord te geven op vragen. Naast telefoon en internet werd eind 2011 gekozen voor de invoering van social media (twitter, facebook) als aanvullend communicatiekanaal. Dat we het houderschap van het KWH Huurlabel kregen, onderstreept de erkenning van de kwaliteit van onze dienstverlening. In februari is de tweejaarlijkse leefbaarheidsprijs ‘Bouwen aan de Buurt’ uitgereikt. Projecten waarmee bewoners op basis van zelfwerkzaamheid bijdragen aan de kwaliteit van de leefbaarheid en het samen wonen in wijken en buurten kwamen in aanmerking voor financiële ondersteuning. Er werd een groot aantal projecten van hoge kwaliteit ingediend. Het beschikbare bedrag van € 75.000 werd toebedeeld aan projecten verspreid over het hele werkgebied. In 2011 is weer een stap gezet in het realiseren van de ambitie om honderden woningen op energielabel C te brengen. De besparing op de energiekosten die deze woningverbetering met zich meebrengt, komt volledig ten goede aan de huurder, omdat geen huurverhoging in rekening wordt gebracht. Gestart is met de opstelling van enkele gebiedsvisies. In 2012 vindt verdere ontwikkeling plaats. De gebiedsvisies worden gebruikt in overleg met betrokkenen over de gewenste en haalbare ontwikkelingen in een gebied. Begin 2011 is de evaluatie van de fusie (sinds juli 2008) afgerond en aangeboden aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In een schriftelijke reactie hierop geeft de minister aan dat hij positief is over de behaalde resultaten. Actium is op de goede weg in het bereiken van de bij de fusie bepaalde ambities en heeft voldaan aan de gestelde randvoorwaarden bij de goedkeuring van de fusie. De minister verwacht dat Actium aandacht blijft geven aan de beheersing van de bedrijfslasten en dat de uitkomst van de evaluatie van de fusie betrokken wordt bij de visitatie van Actium. Niet begroot, maar toch uitgevoerd is een projectmatige doorlichting van alle werkprocessen. Doel is om te komen tot een betere verhouding tussen inkomsten en uitgaven bij een gelijkblijvende kwaliteit van dienstverlening. Tot dit project is besloten na afronding van de begroting voor 2011. Toen bleek dat er bij invoering van de door het Kabinet voorziene heffing onder verhuurders op termijn een negatieve kasstroom zou ontstaan. Naar schatting gaat de heffing Actium vanaf 2014 jaarlijks € 4,3 miljoen kosten. Inzet is om dit bedrag al zoveel mogelijk in te verdienen in de komende kosten en baten. In een breed georganiseerd proces is het project Doorontwikkeling Actium gestart en in het najaar afgerond met een zogenaamde Verbeteragenda. Deze bevat tientallen maatregelen om kosten te vermijden en inkomsten te vergroten. Naast ‘laaghangend fruit’ zijn er veel maatregelen bedacht die eerst nog verder onderzocht moeten worden voordat tot invoering wordt overgegaan. Het gevolg van dit proces is al zichtbaar in de begroting voor 2012. Hierin is € 1 miljoen minder begroot aan kosten ten opzichte van de jaarrekening over 2010. Het grootste deel van deze besparing werkt door in lagere beheerslasten per woning. P

3

Actium heeft zich in 2011 laten visiteren. Als start van de visitatie heeft Actium een uitgebreide zelfevaluatie uitgevoerd. Deze is samen met verschillende documenten, ter beeldvorming opgestuurd naar de visitatiecommissie. Vervolgens heeft de visitatiecommissie gesprekken gevoerd met de raad van commissarissen, directie, management en medewerkers van Actium, alsmede met het huurderplatform MEVM, diverse zorg- en welzijnorganisaties, gemeenten en collega-corporaties. In het najaar zijn de uitkomsten gepresenteerd De visitatiecommissie waardeerde Actium met het cijfer 7,5 (afgerond een 8). Een waardering waar we blij mee zijn. Het werk van Actium blijkt goed aan te sluiten bij de verwachtingen en de waardering van belanghebbenden. We zijn in staat gebleken te voldoen aan allerlei redelijk en objectief te stellen eisen aan ons werk. De vraag naar betaalbare huurwoningen bleef in 2011 onverminderd groot. Het aantal nieuw ingeschreven woningzoekenden liep verder op. In totaal hebben we bijna 14.000 woningzoekenden. Het aantal opzeggingen was met bijna 1.400 stabiel. Dit komt overeen met 8,7%, wat boven het landelijke gemiddelde ligt. Dit kunnen we deels verklaren door het beschikbaar komen van relatief veel nieuwbouwwoningen in 2011. De gemiddelde wachttijd – het aantal maanden tussen inschrijfdatum en ondertekening van het (nieuwe)contract – bleef met ongeveer 2,5 jaar aan de hoge kant. Het totale beeld geeft aan dat huurwoningen van Actium voor woningzoekenden gewild zijn en blijven. Wie eenmaal huurt, blijft dit ook graag doen.

Totale beoordeling Presteren naar Ambities 10 ,0 8 ,0 6 ,0

Governance

4 ,0 2 ,0

Presteren naar Opgaven

0 ,0

Presteren naar Vermogen

Presteren volgens Belanghebbenden

De verkoop van bestaande huurwoningen leed in 2011 onder de verslechterende markt. Het begrote aantal woningverkopen (125) werd niet gehaald: 103 woningen gingen over in andere handen. Relatief gezien is dit nog aan de hoge kant, dit is het resultaat van de gebruikte – deels vernieuwde – wijze van aanbieden en een meer op de koper toegespitste behandeling. Ronduit verontrustend is het gemak waarmee in de landspolitiek wordt omgegaan met het verhogen van het aantal te verkopen woningen. Dat wekt de indruk van een volstrekte onderschatting van de absorptiecapaciteit van de markt voor koopwoningen in ons werkgebied. Volgens de Europese richtlijn moest in 2011 minimaal 90% van de sociale huurwoningen worden toegewezen aan woningzoekenden met een jaarinkomen tot € 33.614,-. Over het hele jaar is dit uitgekomen op ruim 93%. Per brief hebben we antwoord gegeven op vragen van de minister van BZK over onze ervaringen met de invoering van de staatssteunregels bij de toewijzing van woningen naar inkomen. Hierin is aangegeven dat wij geen problemen hadden met de toepassing van de 10% norm (boven een jaarinkomen van € 33.614,- en maximaal € 38.000,-). Schrijnende voorbeelden in het nieuwe toewijzingsbeleid hebben zich niet voorgedaan. Wel merken we dat mensen creatief zoeken naar hen passende oplossingen. Met acht gemeenten is in 2011 op regelmatige basis bestuurlijk overleg gevoerd over het woonbeleid, de leefbaarheid P

4

en projectontwikkeling. Dit overleg voltrok zich in een positieve en constructieve sfeer, gericht op het boeken van concrete resultaten. Dit is ook van toepassing op het overleg met het bestuur van het huurdersplatform MEVM. In de drie bijeenkomsten met belanghebbenden in december is in een constructieve dialoog gesproken over het gevoerde en te voeren beleid en over de uitkomsten van de visitatie. Alles overziend is er in 2011 veel tot stand gebracht. Graag spreek ik mijn grote waardering uit voor de managers en medewerkers van Actium. Dankzij hun motivatie en inzet is een majeure bijdrage geleverd aan het naar behoren uitvoeren van de activiteiten en het leveren van de vereiste prestaties. Verklaring De directeur van Actium verklaart dat alle uitgaven in het boekjaar 2011 in het belang van de volkshuisvesting zijn gedaan (conform artikel 26 BBSH). De jaarstukken 2011 zijn opgesteld in overeenstemming met de Governancecode woningcorporaties.

Assen, juni 2012 Drs. K. Stol, directeur-bestuurder

P

5

Verslag van de raad van commissarissen

Algemeen In dit jaarverslag legt de raad van commissarissen, als toezichthouder van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop invulling is gegeven aan de uitvoering van zijn taken en bevoegdheden in het afgelopen jaar. De raad spreekt zijn waardering uit voor Actium. Het jaar 2011 was een jaar waarin geoogst kon worden. Op meerdere vlakken heeft Actium goed gepresteerd: de visitatie werd afgerond met een acht, het KWH Huurlabel werd behaald en met het traject Doorontwikkeling is een betere verhouding tussen inkomsten en uitgaven ontstaan. Het traject Doorontwikkeling was voor de raad aanleiding te kijken naar de eigen uitgaven. Besloten is een bijdrage te leveren door op termijn het aantal leden terug te brengen. Ook is kritisch gekeken naar lidmaatschappen en heeft de raad voor bepaalde activiteiten een eigen bijdrage geleverd (bijvoorbeeld voor studie en opleiding). Samenstelling raad van commissarissen De samenstelling van de raad is zodanig dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk en kritisch kunnen opereren. De voltallige raad voldoet aan de algemene kenmerken en aan de kennisgebieden zoals benoemd in de profielschets. Naam

Geboortejaar

Functie

Huurdersvoordracht (H)

Benoemd tot eind december

Zittingstermijn

De heer G.J. Eerland

1947

Voorzitter

H

2012

2e termijn

Mevrouw J. Daling-Feijen

1950

Vicevoorzitter

2013

2e termijn

Mevrouw E.M.M. van Dinteren

1946

Lid

2013

2e termijn

Mevrouw G. Schievink

1954

Lid

2015

2e termijn

De heer W. Urlings

1950

Lid

2012

1e termijn

De heer L. van Gent

1950

Lid

2012

1e termijn

De heer W. Nekeman

1943

Lid

2011

afgetreden

De heer J.N.M. Verhaar

1950

Lid

2011

afgetreden

H

H

Zittingstermijn Uitvoering is gegeven aan de in juli 2011 vernieuwde Governancecode woningcorporaties. De leden van de raad hebben volgens de code een maximale zittingstermijn van acht jaar (maximaal twee perioden van vier jaar). In verband met de benoeming van een nieuwe bestuurder in 2012 en de daarmee samenhangende overdracht en continuïteit, is besloten de zittingstermijn van de voorzitter met een half jaar te verlengen. Hiervoor is gebruik gemaakt van de in de code opgenomen overgangsregeling. Benoemingen en afscheid Eind 2011 hebben de heer Verhaar en de heer Nekeman afscheid genomen van de raad. Mevrouw Daling-Feijen heeft in december haar functie als vicevoorzitter neergelegd. Mevrouw Schievink is in december herbenoemd voor een tweede zittingstermijn. Zij is benoemd tot vicevoorzitter en gaat deze functie vanaf 1 januari 2012 vervullen. Er is in oktober 2011 een vacature voor een commissaris opengesteld. Het is echter niet gelukt om deze vacature in 2011 in te vullen. Nevenactiviteiten In 2011 hebben de commissarissen opgave gedaan van hun nevenactiviteiten.

P

6

Naam De heer G.J. Eerland Mevrouw J. Daling-Feijen Mevrouw E.M.M. van Dinteren De heer W. Nekeman De heer J.N.M. Verhaar

Mevrouw G. Schievink

De heer W. Urlings

De heer L. van Gent

Beroep/Nevenfuncties Voorzitter raad van toezicht Centrale Huisartsendienst Drenthe Geen nevenfuncties PR -adviseur (ZZP) Vrijwilliger Voedselbank Adviseur milieu en ruimtelijke ordening Gemeente Groningen - Secretaris Dorpsraad Smilde - Voorzitter Veilig Verkeer Midden Drenthe - Beheer onroerend goed Interim-manager (ZZP) - Lid RvT Caleidoscoop - Bestuurslid Museum Willem van Haren Maatschappelijk zelfstandig ondernemer - Waarnemend burgemeester gemeente Dalfsen - Voorzitter bestuurscommissie Dwingelerveld Stadsdeel-coördinator Gemeente Groningen

Reglement De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de raad van commissarissen zijn in artikel 12 van de statuten van Actium omschreven. Dit is verder uitgewerkt in het reglement voor de raad van commissarissen, dat 12 september 2011 opnieuw is vastgesteld. Dit reglement bevat onder meer een profielschets voor leden van de raad, regels over herbenoemingen, schorsing en/of ontslag van leden van de raad, onverenigbaarheden en taken van de raad. Werkwijze en activiteiten raad van commissarissen In 2011 heeft de raad tien keer vergaderd met de directeur/bestuurder, de managers en de controller. Daarnaast vond eenmalig overleg plaats met de ondernemingsraad. Met het huurdersplatform MEVM werd tweemaal overlegd, een keer plenair en eenmaal door een delegatie van de raad. De jaarlijkse zelfevaluatie vond met ondersteuning van een extern deskundige plaats op 28 november 2011 in bijzijn van de voltallige raad. Het verslag van de evaluatie is geplaatst op de website van Actium, www.actiumwonen.nl. De raad heeft in 2011 onder meer (goedkeurende) besluiten genomen over de jaarstukken 2010, het activiteitenoverzicht 2012, de meerjarenbegroting, de reglementen van de commissie, de samenstelling en de profielschets van de raad, het treasurystatuut en het treasury jaarplan 2011, de procuratieregeling en initiatiefdocumenten voor nieuwbouw. Ook is instemmend gesproken over het risicomanagement en de informatievoorziening, mede aan de hand van de kwartaalrapportages. Het onderwerp integriteit is op verschillende manieren aan de orde gekomen. Bijvoorbeeld met de behandeling van het rapport Lessons Learned van de VROM-inspectie, dat op meerdere momenten is besproken, zowel plenair als in werkgroepverband. Daarnaast is meegewerkt aan de pilot Gedragsscan, op verzoek van het Centraals Fonds Volkshuisvesting en onder begeleiding van de Compliance en Governance Group. Deze aandacht voor integriteit heeft concreet geleid tot de meer onafhankelijke positionering van de controller in de organisatie, de blijvende aandacht voor de “tone at the top” inzake integer handelen en tot het willen tonen van voorbeeldgedrag. De auditcommissie zal jaarlijks het auditprogramma van de controller bespreken. In 2011 heeft de raad een reeks activiteiten ondernomen, waaronder deelname aan de bijeenkomsten met belanghebbenden, een excursie door het werkgebied (de jaarlijkse schouw), bijeenkomsten in relatie tot de visitatie, interne masterclasses (onder andere over integriteit) en deelname aan bijeenkomsten van VTW, Aedes, CFV en het Kennisnetwerk Drenthe-Groningen. De laatstgenoemde activiteiten dragen bij aan het kennisniveau van de raad met betrekking tot de ontwikkelingen die spelen binnen Actium in relatie tot de sector. Commissies

REMUNERATIECOMMISSIE De remuneratiecommissie bestond in 2011 uit de heren Eerland en Nekeman en mevrouw Schievink en mevrouw Daling-Feijen. De commissie kwam in 2011 twee keer bijeen. De volgende onderwerpen werden behandeld: jaarlijkse toetsing functiecontract bestuurder, honorering raad en toetsing reglement remuneratiecommissie, opstellen P

7

remuneratierapport en bezoldiging bestuurder, jaarplanning 2012, honorering raad en beoordeling functioneren bestuurder.

AUDITCOMMISSIE De auditcommissie werd gevormd door de heren Eerland, Urlings en Van Gent en mevrouw Daling-Feijen. In 2011 kwam de auditcommissie vier keer bij elkaar. Bij deze vergaderingen waren ook de bestuurder, de controller en de manager Bedrijfsdiensten aanwezig. Bij de behandeling van de jaarrekening 2010 en de management letter 2011 nam de accountant aan de vergadering deel. Daarnaast zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest: werking interne risicobeheersing- en controlesystemen, treasurystatuut, procuratieregeling, naleving relevante wet en regelgeving, werking integriteitscode en integriteitsbeleid, werking klokkenluiderregeling, werking intern controleplan, audit programma 2011 en bevindingen, toetsing reglement auditcommissie, begroting en activiteitenoverzicht 2012, jaarplanning 2012 en meerjarenbegroting 2012-2016. In relatie tot de Governancecode onder III 5 heeft de auditcommissie er in 2011 van afgezien om een overleg te hebben met de accountant buiten aanwezigheid van het bestuur. Hiertoe was geen aanleiding omdat in de reguliere contacten alle van belang zijnde zaken voldoende en adequaat aan de orde zijn gekomen.

SELECTIECOMMISSIE De selectiecommissie bestond uit de heren Eerland en Verhaar en mevrouw Van Dinteren en mevrouw Daling-Feijen. In 2011 is de selectiecommissie twee keer bijeen geweest om de vacature voor een nieuwe commissaris voor te bereiden en selectiegesprekken te voeren. Daarnaast heeft de commissie de raad geadviseerd over het effect van de vernieuwde Governancecode woningcorporaties op de samenstelling van de raad en het rooster van aftreden. Tevens is het reglement getoetst op actualiteit en relevantie.

VOORZITTERSCHAP EN SAMENSTELLING Om reden van onafhankelijkheid is in 2011 besloten elke commissie zelf te laten bepalen wie als voorzitter fungeert. Daarmee kwam een einde aan de praktijk dat de voorzitter van de raad deze functie vervult en dat de vicevoorzitter lid is van alle commissies. In december is besloten de commissies niet meer uit vier maar uit drie leden te laten bestaan. Reden hiervoor is dat de bespreking van commissie-adviezen in de raad aan betekenis kan winnen, als een meerderheid van de raad zich niet al in een commissie gecommitteerd heeft aan een advies. Bezoldiging raad van commissarissen De honorering van de raad van commissarissen is vastgesteld binnen de kaders van de normering van de Vereniging van Toezichthouders in Woningcorporaties (VTW). In onderstaand overzicht zijn de in 2011 uitgekeerde vergoedingen weergegeven. De bedragen zijn in euro’s. Naam

Functie

Honorering

OnkostenVergoeding onbelast

Bruto Onkostenvergoeding

Totaal

voorzitter

15.563

-

-

15.563

Mevr. J. Daling-Feijen

vice-voorzitter

11.413

59

120

11.592

Mevr. E. van Dinteren

lid

10.375

135

246

10.757

Mevr. G. Schievink

lid

10.375

560

1.133

12.068

Dhr. L. van Gent

lid

10.375

-

-

10.375

Dhr. W.P.M. Urlings

lid

10.375

573

1156

12.104

Dhr. W. Nekeman

lid

10.375

397

785

11.557

Dhr. J.H.M. Verhaar

lid

10.375

220

452

11.047

Dhr. G.J. Eerland

In onderstaand overzicht zijn de begrote en werkelijke kosten van de raad van commissarissen weergegeven. Dat de werkelijke kosten fors hoger zijn dan begroot, is voor een belangrijk deel het gevolg van de procedure opvolging bestuur.

P

8

Begroting

Werkelijk

Vergoedingen

90.589

89.226

Zelfevaluatie

7.105

5.530

Verzekeringen

2.030

2.091

Reis- en verblijfskosten

2.538

5.885

Vergaderkosten

4.060

1.441

Representatiekosten

2.538

794

Opleidingen en excursies

10.404

10.334

Overige

13.216

68.512

132.480

183.814

Totaal

Directeur-bestuurder In afwijking op het artikel II.2.1 is de benoeming van de huidige bestuurder voor onbepaalde tijd. De raad van commissarissen hecht hieraan in verband met de continuïteit van de organisatie en het belang van het uitvoeren van een meerjarig beleidsplan. In 2012 wordt in verband met het pre-pensioen van de bestuurder een nieuwe bestuurder benoemd. Het gaat hier om een benoeming voor een periode van vier jaar. Hiermee wordt vanaf 2012 de Governancecode woningcorporaties gevolgd.

De raad stelt de bezoldiging van de bestuurder vast en toetst deze jaarlijks. Uitleg over de totstandkoming van de bezoldiging is vastgelegd in het remuneratierapport, dit is op de website van Actium gepubliceerd. Bezoldiging directeur-bestuurder en nevenfuncties De bezoldiging is vastgesteld binnen het kader van de sectorbrede beloningscode Bestuurders Woningcorporaties Totaal vast inkomen

181.758

Variabel inkomen

n.v.t.

Inkomen op termijn

n.v.t.

Werkgeverslasten Uitkering bij beëindiging dienstverband Totaal

(o.a. pensioen):

41.496 n.v.t. 223.254

De directeur bestuurder maakt gebruik van een leaseauto, de fiscale consequenties daarvan worden verwerkt in de opgave in het kader van de WOPT. In 2011 vervulde de directeur-bestuurder geen bezoldigde nevenfuncties die voortvloeien uit de functie, noch bezoldigde nevenfuncties die niet voorvloeien uit de functie. Hij vervulde enkele onbezoldigde nevenfuncties die voortvloeien uit de functie zoals comparant in Dingspel Assen BV en participant in Treanth Consortium. Verder vervulde hij enkele onbezoldigde nevenfuncties die niet voortvloeien uit de functie, maar die daar wel mee samenhangen, zoals voorzitter van het Kennisnetwerk Drenthe-Groningen, voorzitter van de Stichting Farkas en ambassadeur van de Stichting Mondiale Woonhulp. Governance en statuten In september is besloten pas over te gaan tot aanpassing van de statuten, noodzakelijk geworden als gevolg van de vernieuwde governancecode woningcorporaties, als dit na vaststelling van de Herzieningswet Woningwet aan de orde komt. Klokkenluidersregeling In het verslagjaar zijn er geen meldingen in het kader van de Klokkenluidersregeling bij de voorzitter van de raad van commissarissen gedaan.

P

9

Goedkeuring van de jaarstukken In dit verslag treft u het volkshuisvestingsverslag en de jaarrekening 2011 aan. Het verslag is vastgesteld door het bestuur. De jaarrekening is door Ernst & Young Accountants onderzocht en van een goedkeurende verklaring voorzien. Daarnaast heeft Ernst & Young Accountants het volkshuisvestingverslag beoordeeld. In de vergadering van de raad van commissarissen op 11 juni 2012 heeft de raad de jaarstukken goedgekeurd. Deze goedkeuring strekt tot décharge van de directeur-bestuurder voor het gevoerde beleid. De raad heeft geconstateerd dat de directeur-bestuurder en de medewerkers van Actium zich het afgelopen jaar bijzonder hebben ingezet voor Actium. De raad spreekt hiervoor zijn waardering uit.

de heer G.J. Eerland, voorzitter

mevrouw G. Schievink, vicevoorzitter

mevrouw J. Daling-Feijen

mevrouw E.E.M. van Dinteren

de heer L. van Gent

de heer W.P.M. Urlings

mevrouw A.J. Roos

de heer E.H.C. van der Laan

P

10

Kwaliteit van wonen

De woningmarkt in 2011 In 2011 heeft de woningmarkt in het werkgebied van Actium geen herstel laten zien. De economische crisis is nog steeds duidelijk voelbaar. Volgens het CBS zijn het consumentenvertrouwen en het vertrouwen in de economie scherp gedaald. Ook de bereidheid van consumenten tot het kopen van een woning is teruggelopen. De onduidelijkheid over de hypotheekrenteaftrek is niet bevorderlijk voor de koopbereidheid van de consument. Daarbij komt nog dat het bankwezen in verband met de kredietcrisis hogere drempels opwerpt bij het verstrekken van hypotheken. De tijdelijke verlaging van de overdrachtsbelasting (van 6% naar 2%) heeft in het werkgebied van Actium niet geleid tot een toename van het aantal woningverkopen. Ten opzichte van 2010 is het aantal verkochte woningen gedaald, ondanks het feit dat een groter aantal huurwoningen te koop werd aangeboden. De effecten van de stagnerende koopmarkt zijn ook voelbaar in de sociale huursector. Omdat de doorstroming naar de koopsector stagneert, komen sociale huurwoningen minder frequent beschikbaar. Tegelijkertijd is het aantal ingeschreven woningzoekenden gestegen. Dit ondanks de strengere eisen die aan het toewijzen van woningen worden gesteld in verband met het Europese dossier betreffende staatssteun. De toename van het aantal woningzoekenden wordt mede veroorzaakt door een vraagverschuiving van koop naar huur. Ongeveer 23% van de ingeschreven woningzoekenden beschikt over een eigen woning en wil in aanmerking komen voor een sociale huurwoning. Het groeiend aantal ingeschreven woningzoekenden in combinatie met het dalend aantal vrijkomende sociale huurwoningen leidt tot langere wachttijden. De gemiddelde inschrijfduur is opgelopen van 43 maanden in 2008 tot 51 maanden in 2011. Strategisch voorraadbeleid In 2011 is de ontwikkeling van de woningvraag in het werkgebied onder de loep genomen, in samenwerking met ABFResearch. Uit deze analyse is gebleken dat Actium rekening moeten houden met: ■ een sterke toename van het aantal 65+-huishoudens; ■ een afname van het aantal jongere huishoudens (tot 30 jaar); ■ een afname van het aantal huishoudens in de middencategorie (30 tot 64 jaar); ■ een toenemend aandeel 1- en 2-persoonshuishoudens op het totaal aantal huishoudens; ■ een toenemend aantal zorg- en servicevragers in verband met de verdergaande vergrijzing. De komende jaren krijgt Actium te maken met een toenemende vraag van huishoudens die zijn aangewezen of zich oriënteren op een woning op de sociale huurmarkt. Het gaat tot en met 2022 om een nettotoename van de vraag van naar schatting 500 tot 700 woningen. Om hier aan te kunnen voldoen, is een nieuwbouwproductie noodzakelijk van gemiddeld 290 woningen per jaar. Onderzocht is in hoeverre Actium deze netto-toename van de vraag naar sociale huurwoningen in de toekomst kan faciliteren. Dit heeft geleid tot een scenario, waarin het financieel mogelijk is om gemiddeld 200 nieuwe woningen per jaar te realiseren en 200 woningen per jaar te renoveren. Ook zijn uitgangspunten geformuleerd voor het onttrekken van sociale huurwoningen aan de voorraad door: sloop/vervanging : gemiddeld 85 woningen per jaar; ■ verkoop in de periode 2012 t/m 2015 : gemiddeld 115 woningen per jaar; ■ verkoop in de periode vanaf 2015 : gemiddeld 125 woningen per jaar. ■

Actium houdt er sinds 2010 rekening mee dat woningen doorgaans langer dan vijftig jaar in exploitatie blijven. Voor de berekeningen wordt uitgegaan van een gemiddelde levensduur van ongeveer 65 jaar. Dit betekent dat Actium de komende periode rekening moet houden met een lichte daling van de totale woningvoorraad in het werkgebied. In 2011 is het instrumentarium voor het strategisch voorraadbeleid verder ontwikkeld en uitgebreid. Vanaf dit jaar worden woningcomplexen jaarlijks in meetbare termen gekwalificeerd op het gebied van: ■ verhuurbaarheid; ■ woontechnische staat; ■ bouwtechnische staat; ■ kosten mutatie-onderhoud; P

11

■ ■ ■

kosten reparatie-onderhoud; bedrijfswaarde; leefbaarheid.

Met deze kritische prestatie-indicatoren wordt een productsterkte berekend. Bij de indelingen in productsterktes worden vier kwalificaties gehanteerd: slecht, matig, voldoende en goed. Hiermee kan inzicht worden verkregen in welke gebieden en complexen Actium door middel van gebiedsgericht werken en beheermaatregelen regulerend kan optreden. Bijna 80% van het woningbezit heeft een kwalificatie voldoende of goed. In ruim 20% van de woningvoorraad (de categorieën slecht en matig) zijn beheermaatregelen gewenst om de prestatie van woningcomplexen te verbeteren. Op een aantal locaties zijn deze werkzaamheden reeds gestart, dan wel in voorbereiding. In 2011 is voor 194 woningen in de woningvoorraad de strategie gewijzigd. Deze wijzigingen zijn grotendeels het resultaat van een herbezinning op de toekomstige strategie van woningcomplexen. Voor ruim duizend woningen is het onderzoek naar het toekomstig strategisch perspectief in 2011 niet afgerond. Woonbeleid, woonplannen en prestatieafspraken met gemeenten Actium heeft prestatieafspraken gemaakt met verschillende gemeenten in haar werkgebied. In enkele gemeenten heeft een evaluatie of het verlopen van deze prestatieafspraken geleid tot een herziening. Om tot nieuwe prestatieafspraken te komen zijn woningmarktonderzoeken uitgevoerd en worden woonplannen ontwikkeld. Actium zoekt hierin de samenwerking met gemeenten. Het onderstaande overzicht geeft per gemeente de stand van zaken van woonplannen en prestatieafspraken weer aan het einde van 2011.

Gemeente

Woonplan opgesteld in

Prestatieafspraken over periode

Assen

2010

2010-2020

Hoogeveen

2011

2008-2014, nieuwe afspraken zijn in ontwikkeling

Meppel

Nieuw plan is in ontwikkeling

Kaderafspraken vastgesteld voor 2009-2013

Midden-Drenthe

2010

Kaderafspraken vastgesteld in 2010, prestatieafspraken zijn in ontwikkeling

Noordenveld

2005

2009-2014

Ooststellingwerf

2011

2006-2009, verlengd tot 2012. Nieuwe prestatieafspraken worden in het eerste kwartaal 2012 vastgesteld.

Westerveld

2005

2006, verlengd tot eind 2012

De Wolden

2004, nieuw plan is in ontwikkeling

2004, verlengd tot eind 2012

De huidige woningmarkt vertoont eenzelfde beeld als in 2010. Het aantal verkopen van nieuwbouwwoningen stagneert, evenals de doorstroming op de woningmarkt. In verschillende plattelandsgemeenten wordt al rekening gehouden met een aanstaande krimp in het bevolkingsaantal. Omdat de gemeentelijke woonplannen de basis vormen voor het beleid van Actium is het van belang dat deze tijdig worden geactualiseerd, bij voorkeur gebaseerd op een actueel woningmarktonderzoek op gemeentelijk niveau. Actium wil graag dat gemeenten de impact van een negatieve bevolkings- en huishoudenontwikkeling meenemen in het woonplan. Ook is het belangrijk de leefbaarheid in dorpen en wijken te onderzoeken. Op basis hiervan kan Actium accenten leggen in het gebiedsgericht werken en extra aandacht schenken aan kernen die dit nodig hebben.

GEMEENTE ASSEN In 2011 werden prestatieafspraken voor een periode van tien jaar vastgesteld, gebaseerd op het woonplan 2010-2030.

GEMEENTE HOOGEVEEN In Hoogeveen heeft de gemeente in samenwerking met de drie in de gemeente actieve corporaties gewerkt aan een actualisatie van de woonvisie. Deze is verschenen in 2011.

GEMEENTE MEPPEL Op basis van de uitkomsten van een grootscheeps woonwensenonderzoek in 2009 is in 2011 gestart met het opstellen van een nieuw woonplan. Dit wordt in 2012 afgerond. Aan de hand van het woonplan worden de prestatieafspraken opgesteld. P

12

GEMEENTE MIDDEN-DRENTHE In 2011 is een nieuw woonplan vastgesteld. Op basis hiervan worden in 2012 prestatieafspraken gemaakt.

GEMEENTE NOORDENVELD In Noordenveld zijn prestatieafspraken voor de periode tot en met 2014 vastgesteld. Hierin worden onder meer de thema’s wonen, welzijn en zorg, leefbaarheid en duurzaamheid benoemd.

GEMEENTE OOSTSTELLINGWERF In 2011 is gewerkt aan het ontwikkelen van nieuwe prestatieafspraken. Eind 2011 zijn deze in concept besproken. Naar verwachting worden de afspraken in het eerste kwartaal van 2012 definitief vastgesteld.

GEMEENTE WESTERVELD De gemeente Westerveld is gestart met het ontwikkelen van het woonplan 2010-2015. De bestaande prestatieafspraken zijn met een jaar verlengd en lopen tot en met 2012.

GEMEENTE DE WOLDEN In de gemeente De Wolden is de nieuwe woonvisie voor de periode 2011-2015 vastgesteld. Actium is betrokken geweest bij de opzet van de structuurvisie en de aanzet tot het maken van dorpsvisies. De prestatieafspraken zijn in onderling overleg verlengd tot 2012 en worden in de komende periode vernieuwd. Regionale samenwerking

DRENTSE WONINGMARKT BERICHTEN Net als in voorgaande jaren is ook in 2011 meegewerkt aan de publicatie van de Drentse Woningmarktberichten, uitgebracht door onderzoeksbureau Asree BV. In deze berichten wordt een breed spectrum aan cijfers, feiten en inzichten met betrekking tot de vraag- en aanbodontwikkelingen op de Drentse woningmarkt gepresenteerd. Deze publicatie werd gerealiseerd in samenwerking met de Drentse corporaties, en dankzij bijdragen van de Provincie Drenthe en andere betrokken partners zoals gemeenten, makelaars en het bouwend bedrijfsleven.

PROVINCIALE SAMENWERKING In 2011 is meegewerkt aan de uitvoering van een mede door Actium ondertekend provinciaal convenant op het terrein van duurzaamheid en energie. Dit heeft onder meer geleid tot de jaarlijkse publicatie over de energielabeling van de Drentse woningvoorraad. Verder is bijgedragen aan de uitvoering van gemaakte afspraken in het Platform Wonen, Welzijn en Zorg in ZuidwestDrenthe en de daarbij gekozen pilot over nog te realiseren voorzieningen.

REGIOVISIE GRONINGEN-ASSEN In de Regiovisie Groningen-Assen heeft in bestuurlijke sfeer afstemming over wenselijke en mogelijke ontwikkelingen in de woningproductie plaatsgevonden met andere betrokken woningcorporaties. De contacten met de provinciale en gemeentelijke bestuurders hierover zijn geïntensiveerd. Met name is gekeken naar het vinden van een nieuwe aansluiting tussen de teruglopende koopmarkt en de sterker in de belangstelling gekomen huurmarkt. Het is de bedoeling te komen tot de opstelling van een regionaal woonplan voor het regiovisiegebied. Hieraan voorafgaand zal bestuurlijke afstemming plaatsvinden over het aantal nieuw te bouwen woningen per gemeente.

KENNISNETWERK DRENTHE-GRONINGEN Deelname aan het activiteitenprogramma van het Kennisnetwerk Drenthe-Groningen heeft in 2011 geleid tot nuttige informatie-uitwisseling en afstemming over relevante ontwikkelingen in het betaalbaar wonen in onze regio. Matching In 2004 is na een verzoek van de minister van VROM besloten tot matching door collegiale financiering. De matching is aangegaan met DUWO te Delft en de Stichting Studentenhuisvesting Utrecht (SSHU), beide voor vijf miljoen euro en daarmee in totaal voor tien miljoen euro. Dankzij de bemiddeling van het WSW (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) is vanaf het begin een steunconstructie zonder bestuurlijke belemmeringen ontwikkeld. Actium heeft niet 10 miljoen euro (door)geleend, maar vergoedt een jaarlijkse bijdrage in de rentelast voor de duur van tien jaar. Op basis van het met DUWO gesloten leningcontract is in 2011 een zevende termijn van € 51.250,- betaald. De ontwikkeling in Utrecht is wat later op gang gekomen. In 2011 heeft Actium voor de citycampus Max in Utrecht de vijfde termijn van € 40.275,- betaald. Citycampus Max is speciaal voor studenten en net afgestudeerden ontwikkeld en bestaat uit honderden zelfstandige woningen. In 2011 is het complex bezocht door de raad van commissarissen en de directeur van Actium. P

13

Een aantal studenten uit het werkgebied van Actium, afkomstig uit de kring van bewoners en woningzoekenden, is in 2011 via bemiddeling van Actium met voorrang geplaatst in studentenwoningen in Amsterdam (via DUWO), Delft, Den Haag en Utrecht. In 2011 is er op Actium geen nieuw beroep tot matching gedaan. Buitenlandse activiteiten Binnen het kader van de ministeriële regelgeving mag Actium maximaal drie promille van haar balanstotaal besteden aan projecten in het buitenland. Actium gebruikt deze beleidsruimte in structurele zin door steunverlening aan de activiteiten van de stichting Farkas en van de stichting Mondiale Woonhulp. Leidend is de ministeriële eis dat de steunverlening wordt verstrekt in de vorm van een schenking of garantie.

STICHTING FARKAS Aan de stichting Farkas is in 2011 geen bijdrage verstrekt. In 2010 werd een bijdrage verstrekt, bestemd voor versterking van de exploitatie en continuïteit van Kft Drenthe, de Hongaarse besloten vennootschap die het woongebouw voor senioren in Szekesfehervar in eigendom heeft. Deze bijdrage werkte in 2011 in positieve zin door. De exploitatie van het woongebouw in Szekesfehervar loopt al enkele jaren moeizaam en kent een ongunstig toekomstperspectief. Men heeft te maken met tegenvallende inkomsten (onder andere door leegstand) en hoge uitgaven (onder andere de vergoeding aan de lokale beheerder). In 2011 is een nieuwe lokale beheerder aangetrokken, waarmee kostenbesparende afspraken zijn gemaakt. Ook is een nieuwe huismeester voor het wooncomplex aangetrokken, die door permanente bewoning dagelijks toezicht en zorg aan de (oudere) bewoners kan leveren. Verder is er een makelaarskantoor geselecteerd waarmee in 2012 contracten worden gesloten over bemiddeling tot verhuur en verkoop (voor het totale complex en per appartement). Via de lokale beheerder is contact gelegd met een advocaat die enkele financiële claims tegen de voormalige beheerder bij de rechtbank bepleit.

STICHTING MONDIALE WOONHULP Het door de stichting Mondiale Woonhulp (SMW) geadopteerde woonproject in Haïti is in 2011 voorzien van een financiële dotatie. Actium participeert in SMW en heeft in 2011 afgezien van het beschikbaar stellen van een financiële bijdrage. De heer Ruurd van der Meulen is uit het bestuur van SMW getreden en vervult vanaf 2012 met de heer Klaas Stol de rol van ambassadeur. Bezwaar tegen bijdrageheffing bijzondere projectsteun In 2011 is in collectief verband verder geprocedeerd in het formeel gemaakte bezwaar tegen de bijdrageheffing voor de bijzondere projectsteun wijkenaanpak. Kern van het bezwaar is voor Actium het ontbreken van het gelijkheidsbeginsel tussen corporaties. De heffing wordt niet opgelegd aan corporaties die bezit hebben in de veertig wijken en ook commerciële verhuurders hoeven geen bijdrage te leveren. In combinatie met de invoering van de integrale belastingplicht (VPB) in 2008 is er een sterk gevoel onrechtvaardig behandeld te worden. Met een overtuigende probleemanalyse en een beroep op matching door de corporaties had het probleem van de veertig wijken passender aangepakt kunnen worden. Eind 2010 heeft de rechtbank uitspraak gedaan en het bezwaar toegekend. Daarna is het Centraal Fonds Volkshuisvesting tegen deze uitspraak in hoger beroep gegaan. In hoger beroep is het bezwaar afgewezen en is de heffing rechtmatig gebleken. Begin 2012 heeft Actium besloten zich hierbij neer te leggen en geen verdere procesvoering te steunen of zoeken. In 2011 heeft Actium ruim € 508.000,- betaald als bijdrageheffing voor de bijzondere projectsteun wijkenaanpak. Daarnaast is bijna € 376.000,- bijgedragen als saneringssteun. Beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden Onder goedkeuring van de raad van commissarissen heeft de directie in december drie bijeenkomsten met belanghebbenden belegd. De drie bijeenkomsten kenden een goede opkomst. Aan de hand van het jaarverslag 2010, het activiteitenplan 2012, de uitkomsten van de visitatie en het bedrijfsplan 2009-2012 is gesproken over het functioneren, de rol en het beleid van Actium. De mogelijkheid om het beleid te beïnvloeden is de belanghebbenden aangeboden en op inbreng besproken en beoordeeld. In de bijeenkomsten is verantwoording afgelegd over de manier waarop Actium is omgegaan met de uitspraken en aanbevelingen die belanghebbenden eind 2010 hadden gedaan. Verder is tijdens bijeenkomsten constructief gesproken over het aangaan van allianties, vernieuwing van huurdersparticipatie, meer doen met minder middelen en de sociale en financiële gevolgen van de economische crisis. Het verslag van de bijeenkomsten met belanghebbenden en het document positiebepaling belanghebbenden staan op de website van Actium. P

14

Realiseren, verhuren, onderhouden en verkopen van woningen Realiseren van woningen

NIEUWBOUW EN HERSTRUCTURERING In 2011 zijn meerdere nieuwbouwprojecten opgeleverd, gestart en voorbereid. Hiermee speelt Actium in op de nog steeds grote vraag naar betaalbare huurwoningen in haar werkgebied. Daarnaast vindt een verbreding plaats naar de ontwikkeling van maatschappelijk vastgoed en met nieuwbouwplannen ten behoeve van wonen en zorg. In 2011 werden 106 sociale huurwoningen, 57 zorgeenheden en 20 koopwoningen (waarvan zes onder koopgarant) opgeleverd. Tevens zijn er zes vrije-sector huurwoningen opgeleverd. In totaal werden 44 woningen en/of zorgplaatsen gerenoveerd. Ook werden 34 nieuwbouw koopwoningen omgezet naar huurwoningen. In 2011 opgeleverde projecten: Appelscha, Riemsoord, zorg

Financiële afwikkeling 31 nieuwe zorgeenheden Nieuwbouw en bestaande bouw zijn gekoppeld zodat één groot zorgcomplex is ontstaan.

2011

4 sociale huurwoningen aan de Roef in Meppel.

2011

Nieuwbouw van 29 sociale huurwoningen in het centrum met verschillende gevels.

2011

22 nieuwe sociale huurwoningen op het terrein van de voormalige melkfabriek.

2011

10 sociale huurwoningen.

2012

1 woning geschikt gemaakt voor zorgverlening

2012

33 sociale huurwoningen, 2 vrije sector huurwoningen, 6 koopappartementen, 6 sociale koopwoningen, 6 koopwoningen en 26 zorgplaatsen voor Promens Care.

2011

Renovatie van 33 zorgplaatsen voor zorgcentrum De Weijert.

2012

Assen, Het Palet I – Lila

18 sociale huurwoningen in een appartementencomplex met drie woonlagen.

2011

Hoogezand, 4 woningen (Lefier)

4 woningen gekocht van Lefier. Tevens is een beheerovereenkomst opgesteld. Oplevering begin 2011.

2011

16 woningen omgezet van koop naar huur

2011

Koekange, omzetting van koop naar huur

2 woningen omgezet van koop naar huur

2011

Nijeveen, omzetting van koop naar huur

7 woningen omgezet van koop naar huur

2011

Haulerwijk, omzetting van koop naar huur

9 woningen omgezet van koop naar huur

2011

Meppel, Berggierslanden,fase 3 Meppel, het Vledder

Oosterwolde, de Melkweg Renovatie Bouwstroom 2011 Appelscha, Riemsoord bestaand 2011 Zuidwolde, Koninginnehof (Julianaplein)

Dwingeloo, de Weijert – deel 1

Assen, omzetting van koop naar huur

In 2011 zijn 242 huurwoningen en 6 koopwoningen financieel afgewikkeld. Het verschil met het aantal opgeleverde woningen is te verklaren vanuit het feit dat 73 woningen in 2010 technisch werden opgeleverd, terwijl de financiële afwikkeling in 2011 plaatsvond. Dit verschil is er ultimo 2011 niet meer. Alle technisch opgeleverde projecten in 2011 zijn ook in 2011 financieel afgewikkeld. Geen van voorgenoemde projecten bevat opgeleverd onroerend goed, waarvan de stichtingskosten hoger zijn geweest dan € 200.000.

ONRENDABELE INVESTERING In 2011 is in totaal voor € 13 miljoen aan waardeveranderingen in de materiële vaste activa ten laste van het resultaat gebracht. Dit bedrag bestaat voor € 12 miljoen aan nieuw opgestarte projecten in 2011. Het betreft onder andere projecten in Assen, Peize en Roden. Een bedrag á € 4,1 miljoen is vrijgevallen ten gunste van het resultaat door lagere onrendabele toppen op opgeleverde projecten. Een bedrag van € 0,5 miljoen is toe te schrijven aan gewijzigde normen en parameters in de berekening van de onrendabele top. Een bedrag van € 2,5 miljoen is toegevoegd als gevolg van koop naar huur. € 2,1 miljoen heeft betrekking op de commerciële ruimte van de Nieuwe Kolk, dit bedrag is ten onrechte als onrendabele top genomen in voorgaande jaren. 1 Bron: http://www.woningmarktcijfers.nl/nieuws/crisis woningmarkt vanaf 2006 in beeld.htm

P

15

PROJECTEN IN UITVOERING In 2011 werd gestart met de bouw van of verder gebouwd aan de volgende projecten: Projecten in uitvoering Ansen, Kerkdijk 1-3

6 sociale huurwoningen onder één kap in de uitstraling van een boerderij. Dit is afgestemd op het landelijke dorpsbeeld van Ansen. Start bouw in 2011, geplande oplevering in het eerste kwartaal van 2012.

Appelscha Riemsoord

Mutatiegewijs zorgproof maken van 36 bestaande seniorenwoningen. Tot eind 2010 zijn 16 woningen zorgproof gemaakt en is één woning omgebouwd tot bedrijfsruimte die periodiek wordt gebruikt door een pedicure, kapper en dergelijke. In 2011 is 1 woning zorgproof gemaakt. Dit project loopt door tot alle woningen zijn gerenoveerd..

Assen, De Nieuwe Kolk

Op de locatie van de voormalige Kolk realiseert de gemeente Assen een theater en bioscoopzalen, een centrum voor beeldende kunst en een openbare bibliotheek. Actium bouwt 65 sociale huur appartementen en 1.600m² bedrijfsruimte. Er wordt gewerkt volgens het “Design and Build” concept. Dat houdt in dat de voorbereiding en het bouwen tegelijkertijd plaats vinden. De bouw is gestart in juli 2009. Verwachte oplevering tweede kwartaal van 2012.

Assen, Jan Fabriciusstraat

42 sociale huurappartementen. In januari 2011 is de bouw – die kort daarvoor was gestart – stilgelegd in verband met ingediende bezwaren tegen de bouwvergunning. Er is besloten om het project aan te passen en een nieuwe vergunning aan te vragen. De bouw is inmiddels herstart. Verwachte oplevering eind 2012.

Assen, Amber (Het Palet II)

11 sociale huurwoningen. Start bouw september 2011, geplande oplevering zomer van 2012.

Assen, Baggelhuizen (fase 1)

Assen. Ceresplein (Mercurius)

Dwingeloo, De Weijert

Een, Veldkampen

Hoogersmilde, A. Pauwstraat (fase 1)

Nieuw-Roden, De Carre

Nijeveen, Centrumplan (fase 1)

Peize, Lange Streeken II

Smilde, Beurtschip (fase C)

16 sociale huurwoningen. Start bouw september 2011. Het project van in totaal 16 woningen wordt in twee fasen gebouwd, in de eerste fase 11 woningen, daarna de resterende 5. Op de locatie waar de 5 woningen in de tweede fase worden gerealiseerd, staat nog een gymlokaal. Dit lokaal wordt naar verwachting in de loop van 2012 gesloopt. Dit project wordt gerealiseerd in samenwerking met ING Real Estate. Actium bouwt een verzorgingshuis met 54 zorgwoningen, een verpleeghuis met 23 verpleegplaatsen en een zorgcentrum voor Stichting Icare. ING realiseert winkels en commerciële ruimten. Start bouw eind 2011, geplande oplevering voorjaar 2013. Verbouw 45 bestaande zorgplaatsen, nieuwbouw 12 verpleegplaatsen, aanpassing entree en restaurant. In 2011 zijn er in de eerste fase 33 zorgplaatsen opgeleverd. De verbouw van de overige 12 woningen en de nieuwbouw van eveneens 12 woningen is gestart. Waarschijnlijk wordt het gehele project in juli 2012 opgeleverd. 8 sociale huurwoningen en 4 sociale koopwoningen Alle koopwoningen zijn verkocht. Start bouw tweede kwartaal van 2011, oplevering in het eerste kwartaal van 2012. Sloop 36 woningen. In twee fasen wordt er teruggebouwd. In de eerste fase worden 20 sociale huurwoningen gebouwd (2-onder-één-kap). Start bouw tweede kwartaal van 2011, verwachte oplevering tweede kwartaal van 2012. Daarna start de tweede fase van dit project. 30 woningen: 22 sociale huurwoningen voor Actium, en 8 koopwoningen die door de aannemer van het project voor eigen rekening en risico worden gerealiseerd. Start bouw eind 2011, verwachte oplevering begin 2013. Op deze locatie sloopt Actium 14 woning en 10 garageboxen. Daarvoor worden 10 sociale huurwoningen en 3 sociale koopwoningen teruggebouwd. Start bouw september 2011, verwachte oplevering tweede kwartaal 2012. In dit project worden 20 sociale huurwoningen en 10 sociale koopwoningen (twee-onder–één-kap) gerealiseerd. Start bouw eind 2011, verwachte oplevering juli 2012. Beurtschip fase C is het derde deel van het nieuwe complex ’t Beurtschip. Fase A (12 sociale huurappartementen) is in 2008 opgeleverd. In 2010 is fase B (52 sociale huurappartementen) opgeleverd. In fase C worden 41 woningen gesloopt en worden 20 sociale huurappartementen, 24 verpleegplaatsen en een sociale ruimte van 1.452m² teruggebouwd. De bouw is eind 2011 gestart en neemt ongeveer een jaar in beslag.

Voordat de bouw van nieuwe woningen echt van start gaat, wordt een voorbereidingstraject doorlopen. Zo wordt gekeken naar haalbaarheid van het project, wordt overleg gevoerd met de gemeente en eventueel met zorgpartijen over wensen en eisen en wordt het ontwerp ter toetsing voorgelegd aan de verschillende partijen.

P

16

Projecten in voorbereiding /in onderzoek: Gemeente Assen

Veningerlanschool/Mercuriustheater – sloop van 20 woningen en bouw van 60 sociale huurwoningen. Gomaruscolllege/Molenstraat – 27 zorgwoningen voor Promens Care. Havenkwartier – haalbaarheidsstudie Dingspel Assen BV met gemeente Assen voor herontwikkeling tot woongebied.

Nobellaan/Talmastraat – stedenbouwkundige invulling locatie. Hof van Assen – 48 nieuwe sociale huurwoningen. Kanaal Zuidzijde (Pimpelaer) – sloop van 32 huurwoningen, nieuwbouw van 37 energieneutrale sociale huurwoningen.

Assen Oost (Pelikaanstraat) – sloop van 48 woningen, nieuwbouw van 16 nieuwe sociale huurwoningen en 8 sociale koopwoningen. Assen Oost (Eiberstraat eo) – sloop van 96 woningen, nieuwbouw van 45 sociale huurwoningen en 8 sociale koopwoningen. Gemeente Hoogeveen

Fluitenberg – nieuwbouwwoningen Fluitenbergseweg en Schuine Dijk. Hoogeveen, Schutlanden (oude Wendacker locatie) – 40 sociale huurwoningen.

Gemeente Meppel

Meppel Grote Oever – herontwikkeling van de voormalige kerk. Nijeveen, Julianastraat (fase twee) – sloop van 36 woningen, nieuwbouw van 36 sociale huurwoningen.

Gemeente Midden-Drenthe

Hoogersmilde Mr. M. Alewijnstraat en Adriaan Pauwstraat – herstructurering fase 2. Smilde, Prinses Irenestraat – herstructurering. Hooghalen Geelbroekerweg – nieuwbouw in ontwikkeling voor Van Boeijen. Bovensmilde, Dijkstrastraat – herstructurering.

Gemeente Noordenveld

Norg Brinkhofweide – 18 huurappartementen, 12 huurwoningen en 12 koopappartementen. Norg Dorpshuisstraat, herstructurering, vertraging door archeologisch onderzoek. Roderveld – nieuwbouw van in totaal 36 huurwoningen en 6 sociale koopwoningen.

Gemeente Ooststellingwerf

Oosterwolde Rikkingahof – in onderzoek met Et Bientwark. Oosterwolde Elsjeshof – 10 sociale huurwoningen. Oldeberkoop, Grietmansstraat – sloop van 8 woninge, nieuwbouw van 7 sociale huurwoningen. Donkerbroek, Herenwal – renovatie van 4 sociale huurwoningen. Appelscha, Harambe – nieuwbouw van 9 sociale huurwoningen.

Gemeente Westerveld

Diever, Kloosterstraat/Binnenes/Veentjesweg – 27 woningen worden gesloopt en maken plaats voor nieuwbouw.

Havelte, Beukenlaan – sloop van 14 oude huurwoningen, nieuwbouw van 16 sociale huurwoningen. Havelte, v. Riemsdijkweg en Molenweg – vervanging van 8 oude huurwoningen door 10 sociale huurwoningen.

Havelte, Hofweg en Molenhof – sloop van 22 woningen, nieuwbouw van 45 sociale huurwoningen, 6 zorgplaatsen en 12 verpleegplaatsen.

Vledder, Pr. Beatrixstraat – sloop en vervangende nieuwbouw van 4 woningen.

P

17

Projecten in voorbereiding /in onderzoek: Gemeente De Wolden

De Wijk, Parkweg/Wilhelminaweg/Briëtweg – sloop van 46 woningen, nieuwbouw van 16 sociale huurappartementen, 27 sociale huurwoningen en 12 sociale koopwoningen.

Ruinerwold, t’Vonder – nieuwbouw 30 sociale huurwoningen. Ruinen, de Priensenije – herontwikkeling van de locatie met 40 zorgplaatsen en 29 aanleunwoningen. Zuidwolde, Middelveen IV – 6 sociale huurwoningen. Zuidwolde, Koninginnehof (Julianaplein e.o) – 8 koopwoningen.

Kernvoorraad per gemeente De kernvoorraad is de voorraad woningen die als goedkoop en betaalbaar beschouwd worden. In onderstaande tabel ziet u de kernvoorraad per gemeente op 31 december 2011. Gemeente

Goed koop < €361,66

AA en Hunze Assen

Betaalbaar € 361,66 – € 554,76

Tot huurtoeslag < € 652, 52

13

> € 652,52 boven huurtoeslag

Totaal

7

20

2.462

5.190

234

23

7.909

De Wolden

313

1.298

92

2

1.705

Hoogeveen

41

217

35

1

294

Meppel

74

250

84

7

415

Midden Drenthe

260

820

3

7

1.090

Noordenveld

100

157

10

8

275

Ooststellingwerf

911

1.322

58

4

2.295

Westerveld

237

1.155

78

1

1.471

4

4

64

15.478

Hoogezand-Sappemeer Totaal

4.411

10.409

594

De kernvoorraad per 31 december 2011 telt 15.478 woningen. Het percentage woningen dat in de prijsklasse binnen de grenzen van de huurtoeslag valt is daarmee in 2011 meer dan 99 procent. Mutaties in het bezit Het totale bezit op 31 december 2011 omvat 17.346 eenheden. Een specificatie naar aantallen wooneenheden staat weergegeven in onderstaande tabel. In 2011 zijn vier woningen en drie garages gesloopt in de gemeentes Midden Drenthe en Noordenveld. In het totaal zijn 103 woningen uit de bestaande voorraad verkocht. Door splitsing van garages en huurwoningen zijn zes los te verhuren garages aan het bezit toegevoegd. Totaal in beheer per 31 december

2009

2010

2011

15.520

15.385

15.478

Overige woongelegenheden

48

97

104

Intramurale zorgcomplexen

460

460

517

53

50

50

1201

1.181

1.184

17.282

17.173

17.333

15

15

13

17.297

17.188

17.346

Woningen

Bedrijfsruimten Garages, parkeerplaatsen e.d. Totaal bezit

Woningen in beheer, maar niet in eigendom Totaal in beheer

P

18

Aanbieden van woningen In 2011 zijn alle vrijkomende woningen aangeboden via het aanbodmodel. Woningzoekenden kunnen wekelijks via onze website reageren op woningen. In 2011 is het woonruimteverdeelsysteem geëvalueerd. Woningzoekenden werd gevraagd via een enquête hun mening te geven. De resultaten van dit intern uitgevoerde onderzoek laten zien dat de wijze waarop Actium haar woningen verdeelt en aanbiedt wordt gewaardeerd met een 8,3. Woningzoekenden Het aantal ingeschreven woningzoekenden bij Actium blijft stijgen. Op 31 december 2011 stonden 13.624 woningzoekenden ingeschreven, op 31 december 2010 waren dit er 13.303. De gemiddelde inschrijftijd steeg van 1.547 dagen (4,2 jaar) naar 1.578 dagen (4,3 jaar). De gemiddelde huishoudgrootte van de ingeschreven woningzoekenden is ongeveer 1,5. Het informatiesysteem - primair systeem - van Actium (dat werd ingevoerd op 1 januari 2011) maakt het mogelijk woningzoekenden specifieker in beeld te brengen. Onderstaande tabellen geven inzicht in de herkomst, de leeftijd en de huidige woonsituatie van woningzoekenden.

WONINGZOEKENDEN: HERKOMST EN INSCHRIJFDUUR Het merendeel van de ingeschreven woningzoekenden is op het moment woonachtig in de provincies Drenthe (78,3%) en Friesland (9,9%). De overige woningzoekenden wonen verspreid over heel Nederland. Ruim een derde van het totaal aantal woningzoekenden woont in Assen. Hier staat ook het grootste deel van het woningbezit van Actium. In onderstaande tabel ziet u het aantal woningzoekenden uit de gemeenten in het werkgebied.van Actium, met de gemiddelde inschrijfduur. Gemeente

Aantal inschrijvingen

Gemiddelde inschrijfduur in dagen

Gemiddelde inschrijfduur in jaren

Assen

4.974

1.643

4,5

De Wolden

1.582

2.011

5,5

Hoogeveen

400

1.982

5,4

Meppel

669

1.607

4,4

Midden Drenthe

710

1.348

3,7

Noordenveld

360

1.302

3,6

Westerveld

1.483

2.001

5,5

Ooststellingwerf

1.052

1.414

3,9

In totaal komen 2404 woningzoekenden niet uit het werkgebied van Actium.

WONINGZOEKENDEN: LEEFTIJD Leeftijd

Aantal woningzoekenden

% van het totaal

22 en jonger

822

6,0%

23 of 24

798

5,8%

25 tot 35

2.567

18,8%

35 tot 45

1.731

12,7%

45 tot 55

1.678

12,3%

55 tot 65

1850

13,5%

65 tot 75

2159

15,8%

75 tot 85

1598

11,7%

421

3,4%

85 en ouder

P

19

Het aantal woningzoekenden is redelijk gelijkmatig verdeeld vanaf 35 jaar. De categorieën 25 tot 35 jaar en 65 tot 75 jaar zijn iets sterker vertegenwoordigd. Het aantal woningzoekenden jonger dan 25 jaar en ouder dan 85 jaar ligt aanmerkelijk lager.

WONINGZOEKENDEN: HUIDIGE WOONSITUATIE Van de woningzoekenden woont bijna een derde (30,1%) op dit moment in een huurwoning en bijna een kwart (23,4%) in een koopwoning. Van bijna 25% is de huidige woonsituatie niet bekend bij Actium. Huidige woonsituatie

aantal inschrijvingen

% van totaal ingeschreven

13.624

100%

4.121

30,10%

481

3,50%

1.890

13,80%

Kamerbewoner

200

1,50%

Kamerbewoner bij instelling

132

1,00%

Koopwoning

3.200

23,40%

Onbekend

3.215

23,50%

383

2,80%

49

0,40%

Huurwoning Inwonend bij familie/kennissen Inwonend bij ouders

Overig Sloopwoning

Urgent woningzoekenden Het aantal urgent woningzoekenden bedroeg op 31 december 2011 107. Dit is een stijging ten opzichte van vorig jaar (2010: 55). Deze toename wordt onder andere veroorzaakt door het aantal urgent woningzoekenden als gevolg van voorgenomen sloop. Een groot aantal van hen heeft ondertussen een andere woning gevonden. Actium kent een sociaal plan voor door herstructurering urgent woningzoekenden. De verhuiskostenvergoeding die wordt gehanteerd bedraagt ruim € 5.570,-. Dit is ruim boven de wettelijke norm. In 2011 is voor € 106.000,- aan verhuiskostenvergoeding uitgekeerd. Sinds 2011 kent Actium ook economische urgentie toe. Woningzoekenden die vanwege financiële omstandigheden dringend andere woonruimte nodig hebben en hierin niet zelfstandig kunnen voorzien, komen hiervoor in aanmerking. Gemeente

Assen

Economische urgentie

Medische urgentie

Sloop urgentie

Sociale urgentie

Totaal

3

9

1

48

61

De Wolden

1

3

4

Meppel

1

4

5

Midden-Drenthe

1

4

5

Noordenveld

1

2

3

3

3

5

21

26

6

85

107

Westerveld Ooststellingwerf Totaal

5

11

Het verhuren van woningen In het kader van het dossier staatssteun geldt dat woningcorporaties vanaf 1 januari 2011 90% van hun vrijgekomen sociale woningen (met een huur beneden de liberalisatiegrens) moeten toewijzen aan huishoudens met een inkomen tot € 33.614. Actium moet kunnen aantonen dat zij aan deze eis voldoet. In dat kader moet het inkomen van de huurder worden getoetst bij het toewijzen van de woning. Actium heeft de interne norm voor woningtoewijzingen bepaald op € 38.000. P

20

Aantal afgesloten huurovereenkomsten Gemeente

Inkomen t/m € 33.614

Inkomen van € 33.615 t/m € 38.000

Inkomen > € 38.000

Assen

649

18

17

De wolden

133

10

0

Hoogeveen

20

2

0

Meppel

71

3

3

Midden-Drenthe

67

4

0

Noorderveld

9

1

1

Oosterwolde

193

22

1

Westerveld

100

2

1

Eindtotaal

1242

62

23

93,60%

4,70%

1,70%

Totaal

In 2011 zijn 1327 huurovereenkomsten afgesloten, 93,6% van de nieuwe huurovereenkomsten werd afgesloten met woningzoekenden met een inkomen dat lager is dan € 33.614. De mutatiegraad was 8,7% in 2011. In 2010 was dit 8,1%. Het aantal verhuringen is in 2011 dus licht gestegen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de afgesloten overeenkomsten naar gezinsgrootte en inkomen. Afgesloten huurovereenkomsten naar inkomen huurders en gezinsgrootte* Samenstelling huishouden

Leeftijd

Inkomen

Huurprijs < € 361,66

Huurprijs € 361,66 – € 554,76

Huurprijs > € 554,76

Aantal

<65

<=21625

188

222

77

487

>21625

33

105

38

176

<=20325

4

75

14

93

>20325

1

25

11

37

<=29350

30

102

61

193

>29350

3

46

20

69

<=27750

3

58

24

85

>27750

0

17

14

31

<= 29350

7

108

36

151

>29350

1

18

8

27

<=27750

0

0

0

0

>27750

0

0

0

0

270

776

303

1349

1 persoons-

>=65

2 persoons-

<65

>=65

3 persoons-

<65

>=65

*inclusief 22 kamers

P

21

Huurprijsbeleid De jaarlijkse huurverhoging per 1 juli 2011 bedroeg 1,3%. Daarmee hebben wij ons geconformeerd aan het inflatievolgend huurbeleid. Wij streven naar een huursom van gemiddeld 65% van de maximaal redelijke huur, berekend over het gehele bezit. Dit proberen wij te realiseren door een gestaffelde huurprijsverhoging bij mutatie, rekening houdend met de volkshuisvestelijke doelstellingen. Over 2011 heeft dit uiteindelijk geresulteerd in een gemiddelde van 61,5% van de maximaal redelijke huur. Huurtoeslag Per december 2011 zijn er 3.617 huurders die via Actium huurtoeslag ontvangen met een gemiddeld toeslagbedrag van € 165,29 per maand. Dit aantal geeft niet het werkelijk aantal huurders weer dat huurtoeslag ontvangt. Een steeds groter deel van de huurders ontvangt de huurtoeslag rechtstreeks van de Belastingdienst op eigen rekening. Huisuitzetting In 2011 werd 155 keer huisuitzetting aangezegd. In 2010 was dit 165. Deze daling komt deels door het convenant dat is afgesloten met de Gemeentelijke Kredietbank. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal huisuitzettingen per gemeente. Gemeente

Aangezegd

Ontruimd

%

Assen

94

29

31

Midden Drenthe

18

1

6

5

1

20

14

2

14

Westerveld

9

1

11

De Wolden

5

1

20

Meppel

8

1

13

Hoogeveen

2

2

100

155

38

25

Noordenveld Ooststellingwerf

Totaal

Per saldo heeft ongeveer een kwart van het aantal aanzeggingen ook daadwerkelijk geleid tot ontruiming. Huurincasso De totale huurachterstand bedroeg in 2011 € 2.613.000,-. Hiervoor is een voorziening getroffen van € 1.454.000,-. In 2010 bedroeg de achterstand € 1.795.000,-. Een vergelijking met voorgaande jaren is moeilijk te maken, in verband met het boeken van voorstanden. Huurderving en leegstand De kosten van leegstand bedroegen in 2011 € 924.000,-. Huurderving als gevolg van leegstand van te verkopen woningen ad € 356.000,- is ten laste van het verkoopresultaat gebracht. Leegstand als gevolg van sloop bedroeg in 2011 € 78.000,-. De totale leegstand (inclusief woningen, goederen en diensten) ten laste van de exploitatie bedraagt € 568.000. Het onderhouden van woningen In 2011 bedroegen de totale lasten voor het onderhoud bijna € 26,7 miljoen. In de begroting voor 2011 was een bedrag van ruim € 30,6 miljoen opgenomen. De lager uitgevallen onderhoudskosten worden met name verklaard door een gunstiger markt. Ook bleek een aantal geplande activiteiten niet nodig. Zo was er rekening gehouden met een aanzienlijke kostenpost in verband met houtrot. Tijdens het werk bleek de schade echter minder dan verwacht.

SERVICEONDERHOUD De kosten van het serviceonderhoud kwamen in 2011 uit op ruim € 4 miljoen, marginaal lager dan de afgelopen jaren. De kosten van het mutatieonderhoud daarentegen zijn aanmerkelijk gedaald ten opzichte van de afgelopen jaren en kwamen uit op bijna € 2,7 miljoen. De stappen die zijn gezet om de kostenstijging van de laatste jaren om te buigen bleken succesvol.

P

22

Begroot (miljoen €)

Realisatie (miljoen €)

Realisatie per vhe (€/ vhe)

Serviceonderhoud 2011

3.115

4.086

236

Mutatieonderhoud 2011

2.577

2.691

155

Omschrijving

CONTRACT EN PROJECTMATIG ONDERHOUD Voor planmatig onderhoud is ruim € 16 miljoen uitgegeven. Aan de post contractonderhoud is € 120.000 minder uitgegeven dan begroot. Omschrijving

Begroot (miljoen €)

Realisatie (miljoen €)

2.291

2.170

20.714

16.371

Contractonderhoud Planmatig onderhoud excl.E-labelling

WTW-installaties Een zaak die veel aandacht vraagt is de problematiek van WTW-installaties. Meest in het oog springend hierbij is de kwestie Brunel in Meppel. Onderzoek van TNO in 2010 noemt een aantal fouten bij de aanleg van het systeem tijdens de bouw als oorzaak van de problemen. Hierdoor is er te weinig capaciteit aanwezig om de lucht af te voeren. Ook werd geconstateerd dat de hoeveelheid geluid die de WTW-unit produceert als hinderlijk wordt ervaren. De installatie zou meer moeten afzuigen en minder geluid moeten maken. Om een passende en duurzame oplossing te vinden zijn, in samenspraak met een aantal betrokken bewoners Adviesbureau Nieman uit Zwolle en Bureau BBA uit Rotterdam ingeschakeld. Het ziet er naar uit dat een passende aanpak voor het oplossen van de problemen is ontwikkeld. Uitvoering vindt plaats in 2012. Ook in het project Marturia heeft TNO onderzoek verricht. Hier kwamen enkele kleinere gebreken aan het licht. Overlegd wordt of deze gebreken onder garantie hersteld worden.

ISOLATIEPROJECT RUINEN EN PESSE In Ruinen en Pesse heeft het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie een isolatieproject stilgelegd vanwege een overtreding van de Flora- en Faunawet. Dit is opmerkelijk, aangezien door de betrokken gemeenten toestemming was verleend voor de werkzaamheden. De ingreep van het ministerie heeft geleid tot nader onderzoek en uitstel van het werk tot in 2012. Voor de bewoners was dit, net als voor Actium, een onaangename verrassing. Energielabeling Actium heeft als doelstelling om al haar woningen minimaal op energielabel C te hebben. Hiervoor is een investeringsprogramma opgesteld. In 2011 is € 4.238 miljoen geïnvesteerd in de energielabeling. Ultimo 2011 voldoet ruim 60% van het bezit van Actium aan de doelstelling. Bij de start van het programma (medio 2008) was dit 36%. Energielabeling woningbezit (in %) 45 Label

ultimo

medio

2011

2008

A

5

1

B

14

8

C

42

27

D

23

28

E

11

20

F

4

11

G

1

5

40

ultimo 2011 ultimo 2008

35 30

%

25 20 15 10 5 0

a

b

c

d

e

f

g

label

P

23

Veiligheidscheck In 2011 is bij 2.183 woningen een veiligheidscheck uitgevoerd. Daarbij werden met name de gasleiding en de elektrische installatie aan een kritische inspectie onderworpen en werden gevaarlijke situaties zoals gaslekkages en aardingsgebreken verholpen. Tegelijkertijd werd uitvoering gegeven aan een verbeterprogramma, dat waar nodig voorzag in het vervangen van de groepenkast (32,7%), het aanbrengen/verbeteren van aarde (56,8%) en het realiseren van een eigen groep voor aansluiting van de wasmachine (4%). Ook werden bakelieten wandcontactdozen en metalen achterplaten vervangen. Er werden 195 gaslekkages (8,9%) hersteld. Per woning werd gemiddeld € 512,- besteed aan het veiliger maken van het wonen. Woningaanpassing Het aantal aanpassingen op grond van de WMO lag met 170 aanmerkelijk lager dan het voorgaand jaar (2010: 222). Per gemeente ziet het beeld er als volgt uit: Gemeente

Aantal aangepaste woningen

Totale kosten aanpassingen in €

Gemiddelde kosten van aanpassing per woning in €

Assen

85

68.315

804

De Wolden

18

12.088

672

Hoogeveen

5

4.494

899

Meppel

4

8.712

2.178

Midden Drenthe

4

6.631

1.658

Noordenveld

2

1.604

802

Ooststellingwerf

35

33.914

969

Westerveld

17

7.272

428

170

143.030

841

Totaal

Het verkopen van bestaande huurwoningen Actium verkoopt naast nieuwbouwwoningen ook bestaande huurwoningen. Een belangrijke reden hiervoor is het genereren van opbrengsten om daarmee investeringen te kunnen doen in nieuwbouw. Daarnaast ontstaat door verkoop van bestaand bezit een mix van huur- en koopwoningen in een wijk/dorp. Dit komt ten gunste aan de leefbaarheid. In 2011 zijn enkele nieuwbouw koopwoningen omgezet naar huur. In de praktijk was nauwelijks vraag naar deze koopwoningen, terwijl de vraag naar huurwoningen groeit. Door het omzetten van koop naar huur voorziet Actium in de behoefte op de woningmarkt.

JAARDOEL In 2011 was het streven om 125 woningen uit de bestaande voorraad te verkopen. Dit begrotingsdoel is niet gehaald. Actium heeft 103 bestaande woningen en één bouwkavel verkocht. Daarnaast werd één koopgarantwoning doorverkocht. De (gevolgen van de) kredietcrisis, de onzekerheid over de hypotheekrenteaftrek en de nog steeds dalende huizenprijzen leiden tot onrust op de woningmarkt. Deze factoren zorgen ervoor dat de koper terughoudender is geworden. Bovendien was het aanbod van koopwoningen in 2011 groot, waardoor de koper kritischer kon worden.

VERKOPEN VERDEELD NAAR GEMEENTE In 2011 zijn er 389 nieuwe woningen aan de verkoopvijver toegevoegd. Deze woningen zijn te koop aangeboden aan de zittende huurder. Actium heeft hieraan een speciale actie gekoppeld; huurders konden hun woning vrij op naam kopen. Dit heeft geresulteerd in 19 verkochte woningen. Eind 2011 heeft Actium aan 53 huurders een aanbieding gedaan, hieruit zijn nog geen verkopen voortgekomen. Er zijn nog 75 woningen aangewezen voor verkoop. Deze zijn nog niet te koop aangeboden omdat hierover nog overeenstemming bereikt moet worden met de gemeente.

P

24

Gemeente

Totaal verkocht

Koopgarant (mutatiewoning)

Aan zittende huurder

Assen

42

4

Westerveld

18

4

Ooststellingwerf

15

2

4

De Wolden

16

1

7

Hoogeveen

1

-

Meppel

-

-

10

3

1

1

Midden-Drenthe Noordenveld Totaal

103

3

23

De gemiddelde verkoopprijs per rayon is: Rayon

Gemiddelde verkoopprijs

Assen

€ 107.700,-

Oosterwolde

€ 123.000,-

Ruinen

€ 139.000,-

Gemiddeld

€ 122.635,-

AANTAL VERKOPEN, INCLUSIEF BOUWKAVEL EN DOORVERKOOP NAAR TYPE KOPER In 2011 zijn de meeste woningen verkocht aan starters en zittende huurders. Type koper Huurder

Aantal 7

Zittende huurder

23

Starter

26

Starter vrije markt

19

Vrije markt

27

Overig

3

Totaal

105

P

25

Leefbaarheid

Leefbaarheid Elke stad, dorp, wijk en buurt heeft zijn eigen kenmerken en problematiek. Om goed in te kunnen spelen op de lokale situatie, richt Actium zich op deze specifieke kenmerken en problematiek. Dit willen en kunnen we niet alleen. Actium werkt daarom samen met onder andere welzijn-, zorg-, veiligheidsorganisaties en gemeenten. Om de situatie in specifieke gebieden te stabiliseren of te verbeteren, investeert Actium concreet in leefbaarheidsprojecten en neemt hiervoor waar nodig het initiatief. Gebiedsgericht werken In 2011 heeft Actium in de gemeenten Assen, Meppel en Hoogeveen geparticipeerd in projecten gebiedsgericht werken. Het doel van deze samenwerking is het verbeteren van de leefkwaliteit en het leefmilieu in wijken en dorpen door het met elkaar verbinden van fysieke ontwikkelingen en leefbaarheid. Voor Havelte (Westerveld), Haerenkwartier (Oosterwolde) en de Smildes (Midden Drenthe) heeft Actium gebiedsvisies ontwikkeld. Hiermee zet Actium nog breder in op de gebiedsgerichte aanpak.

ASSEN De gemeente Assen en Actium hebben gezamenlijk ‘robuuste gebieden’ benoemd: Assen-Oost (blauwe en rode dorp, Vredeveld), Noorderpark (gebied Oude Moldenbuurt) en de Lariks (hele wijk). Hier wordt specifiek aandacht geschonken aan de gebiedsgerichte aanpak. Zo is als pilot een gebiedsvisie ontwikkeld voor Assen-Oost en is een aanzet gemaakt tot het ontwikkelen van de visies voor Noorderpark en de Lariks. Ook zijn in het kader van het gebiedsgericht werken de volgende project afgerond: ■ Schildersbuurt Assen-Oost: Activiteiten in het kader van het Schildershuis en opschoondag; ■ L. Napoleonplein Assen-Oost: Opschoondag in samenwerking bewoners; ■ Pittelo-Midden: Aanpak tuinen, woonomgeving en overlastsituaties; ■ Noorderpark: Feestelijk opening nieuwe speeltuin en afronding fysieke aanpak.

HOOGEVEEN In Hoogeveen is in samenwerking met verschillende professionals en bewoners gewerkt aan de doorontwikkeling van de Smederijen. Hierbij werd vooral de nadruk gelegd op het sociale aspect. Ook werd gedacht aan een andere verdeling van het Korte Klap budget. Er is gestart met het uitwerken van ideeën om het beschikbare budget optimaal te benutten.

MEPPEL Het Wijk- en Dorpsgericht Werken (WDW) in Meppel heeft in 2011 meer vorm gekregen. Op initiatief van de gemeente wordt samengewerkt met Woonconcept en Stichting Welzijn Meppel/Westerveld. Inmiddels is een communicatieplan opgesteld, een beeldmerk ontwikkeld en zijn pilots benoemd. Ook zijn er wijkschouwen uitgevoerd, is de woonbeleving in beeld gebracht door middel van een enquête en zijn er al verschillende verbeteracties uitgevoerd.

WOONWAGENLOCATIES WESTERVELD In 2011 is specifiek aandacht besteed aan de fysieke en sociale problematiek op de woonwagenlocaties in de gemeente Westerveld. Actium werkt hierin samen met de gemeente, de bewoners en de politie en richt zich voornamelijk op thema’s als brandveiligheid en leefbaarheid. Dit heeft geleid tot een positieve ontwikkeling in de woonbeleving van bewoners. Wijkschouw Een wijkschouw is een gezamenlijke actie van Actium met bewoners, gemeente, politie of welzijnsinstellingen. Samen lopen we door de wijk en kijken we of er in de openbare ruimte verbeteringen noodzakelijk of gewenst zijn. Hierbij wordt gedacht aan wegen en paden, verlichting, groenvoorziening en speelterreinen. Wijkschouwen dragen bij aan de leefbaarheid, doordat er directe acties aan de uitkomsten van de wijkschouw worden gekoppeld. In 2011 heeft Actium, naast de wijkschouwen die onderdeel uitmaken van een gebiedsgerichte aanpak, ook wijkschouwen gehouden in de Asser wijken Noorderpark, Baggelhuizen, Schildersbuurt en de Molukse wijk.

P

26

Participatie Participatie staat voor actieve deelname. Actium vindt het belangrijk dat de bewoners van de wijken en dorpen in het werkgebied zo goed mogelijk kunnen deelnemen aan de maatschappij. Wij proberen dit te realiseren door initiatieven die hieraan bijdragen te steunen en door actief aan projecten deel te nemen. Zo levert Actium een financiële bijdrage aan Stichting Present in Assen. Stichting Present helpt, met behulp van vrijwilligers, mensen die wat extra hulp kunnen gebruiken in of om de woning (schilderen, schoonmaken, opruimen, tuinieren, etcetera.). In 2011 werden ook huurders van Actium in Assen regelmatig geholpen. Daarnaast draagt Actium bij aan de bij aan de huisvesting van de voedselbanken in Ooststellingwerf en MiddenDrenthe. De voedselbank helpt mensen met een zeer krappe portemonnee. De voedselbank Midden Drenthe kent ook cliënten uit Assen en Smilde. Buurtbemiddeling Buurtbemiddeling wordt ingezet bij conflicten tussen buren. Uitgangspunten zijn het herstel van de communicatie en (het ontwikkelen van) de kracht van mensen om zelf conflicten op te lossen. Onafhankelijke, onpartijdige bemiddelaars helpen buren om zelf, in gezamenlijkheid tot een oplossing te komen. Actium ondersteunt buurtbemiddelingsprojecten in Assen, Midden-Drenthe en Hoogeveen. Meedoen en Sociale Activering In samenwerking met de gemeente en Woonservice Drenthe wordt er in Midden-Drenthe gewerkt aan de projecten Meedoen en Sociale activering. Het project Meedoen is gericht op de inzet van moeilijk bemiddelbare werkzoekenden bij klussen die de gemeente, maar ook Actium en Woonservice voor handen hebben. Met het project Sociale Activering worden burgers gestimuleerd om vrijwilligerswerk te verrichten in de gemeente. OGGZ-netwerken en kernteams Een lokaal OGGZ-netwerk is een multidisciplinair samenwerkingsverband van signalerende en zorgbiedende partners voor de aanpak van meervoudige probleemsituaties. Het doel van een OGGZ-netwerk is een vroegtijdige signalering en gerichte aanpak, zodat betrokkenen een samenhangend pakket van hulp, zorg en dienstverlening ontvangen, dat bij de persoonlijke leefsituatie past. Actium participeert in alle gemeenten in het werkgebied in het OGGZ-netwerk.

KERNTEAMS Naast de OGGZ-netwerken werkt men in Assen met kernteams. Deze zijn op wijkniveau georganiseerd. Actium werkt hierin samen met de politie, Noordermaat en gemeente om de wijk veilig en leefbaar te houden. Doel is het signaleren van problemen en aandachtspunten in de wijken, waarvoor een brede aanpak nodig is. Hierbij kunnen de deelnemers van het kernteam een beroep doen op de in de wijk actieve partijen uit hun netwerk. Zo is sprake van een dekkend “zorg”-netwerk, waarmee problemen adequaat opgepakt kunnen worden.

ONTRUIMINGEN In 2011 heeft Actium in Assen op het gebied van ontruimingen nauw samengewerkt met het OGGZ-netwerk. Het doel was vooral het voorkomen van de daadwerkelijke uitzetting. De hiervoor ontwikkelde werkwijze werd in 2011 geëvalueerd en bleek een succes. In 2011 konden 46 uitzettingen worden voorkomen. De stuurgroep OGGZ is erg positief over de samenwerking tussen OGGZ en Actium op dit terrein.

TRAININGSDAG In 2011 heeft een trainingsochtend plaatsgevonden voor de leden van de OGGZ-netwerken..Het doel van de training was om de samenwerking tussen de netwerkleden te optimaliseren. Preventie huisuitzettingen Actium voert een actief en persoonlijk incassobeleid om huurachterstanden zo snel mogelijk op te lossen of deze niet te hoog op te laten lopen. Dit kan bijvoorbeeld door het afsluiten van een betalingsregeling. Huurschulden zijn echter vaak een signaal van grotere financiële problemen. Als een huurachterstand te ver oploopt, dreigt huisuitzetting en dit wil Actium zoveel mogelijk voorkomen. Hiervoor werken wij samen met andere organisaties. Belangrijke schakel is de samenwerking met de Gemeenschappelijke Kredietbank. Deze richt zich op het gezamenlijk voorkomen van (oplopende) huurachterstanden en een juiste doorverwijzing naar schuldhulpverlening. Tijdige signalering kan betalingsproblemen bij huurders en het aantal huisuitzettingen terugdringen.

TWEEDE KANS BELEID Om huisuitzetting te voorkomen heeft Actium in 2011 ook gewerkt met het ‘tweede kans beleid’. Voordat daadwerkelijke ontruiming plaatsvindt, kan Actium bewoners een tweede kans aanbieden. Dit gebeurt alleen P

27

als de huurder voldoet aan een aantal voorwaarden, zoals het betalen van de lopende huur en het accepteren van begeleiding. De huurder kan dan in de eigen woning blijven wonen en de aangezegde ontruiming wordt niet geëffectueerd. Begeleiding wordt in de meeste gevallen geboden door het GKB, maar ook door andere organisaties zoals GGZ, maatschappelijk werk of Verslavingszorg. Zichtbaarheid in de wijken Actium vindt het belangrijk om zichtbaar te zijn in haar wijken en dorpen. De medewerkers Wonen en Wijkbeheer zijn een belangrijke schakel hierin. Zij zijn aanwezig in de wijk en bemiddelen bij burenruzies of andere vormen van overlast. De medewerkers Wijkbeheer kijken met een kritische blik naar de woonomgeving en de medewerkers Wonen participeren in lokale netwerken en leefbaarheidsprojecten. Ook in 2011 is Actium gedurende een aantal dagdelen fysiek aanwezig geweest in verschillende buurten. Bewoners konden langskomen om vragen te stellen en samen met Actium te debatteren over de toekomst van de buurt. Bouwen aan de buurt In 2011 vond de finale plaats van de leefbaarheidsprijs “Bouwen aan de Buurt”. Van de 23 buurtinitiatieven die de finale haalden, vielen er twaalf in de prijzen. Speeltuinvereniging Oens Hoekie uit Linde was de grootste winnaar met een prijs van € 8.900,- voor de realisatie van een nieuw peuterspeelhuisje. De andere winnende buurtinitiatieven en presentaties werden beloond met geldprijzen variërend van € 1.000,- tot € 9.000,-. De overige finalisten kregen allen een cheque van € 500,- aangeboden. In totaal werd € 75.000,- verdeeld. De winnaars op een rij: Winnaars Assen Bewoners Lodewijk Napoleonplein, Assen

Bewonersoverleg De Lariks, Assen Brede School Peelo, Assen (samen met Bewonersoverleg Peelo en OBS De Veldkei) Ekke Faber Flat, Assen

Bewoners Hunsingostraat, Assen Stichting Present Assen

Aanbrengen van bloembakken, kunst en kleur op het plein.

€ 8.000,-

Realisatie van een natuurpad in het Lariksbos.

€ 8.000,-

Realiseren van een speel- en ontmoetingsplaats.

€ 8.000,-

Renovatie van de binnentuin en deze rolstoeltoegankelijk maken.

€ 8.000,-

Herinrichten van het hofje achter de woningen.

€ 1.330,-

Aanhangwagen tbv het vrijwilligerswerk.

€ 1.250,-

Realiseren van een peuterspeelhuisje.

€ 8.900,-

Afsluitend feest voor vrijwilligers in Vledderveen en aanschaf van betonnen picknicktafel en zitbanken voor het jeugdwerk.

€ 5.400,-

Organisatie van een straatfeestdag.

€ 2.500,-

Organiseren van een multicultureel feest en openluchtbioscoop in de wijk.

€ 6.000,-

Groener maken van de buurt en plaatsen van een speelvoorziening.

€ 7.500,-

Inrichten van het museum en deze voorzien van verlichting.

€ 3.000,-

Winnaars Ruinen Speeltuinvereniging Oens Hoekie, Linde Plaatselijk belang en Dorpshuis Vledderveen

Jeugdsoos ’t Keldertje, Pesse

Winnaars Oosterwolde Bewonerscommissie Oosterwolde-Zuid

Buurtbewoners Prinsenbuurt, Smilde

Museum Oold Ark en korenmolen De Weijert, Makkinga

P

28

Convenanten Actium heeft een collectief convenant afgesloten voor de toetsing van de gebruikskwaliteit van woningen. Met de betreffende partijen zijn afspraken vastgelegd over de werkwijze en vergoeding bij het adviseren over nieuwbouw, verbouw of renovatie van woningen. De leden van de adviesorganen zijn vrijwilligers, die vanuit hun professie of de dagelijkse praktijk kennis inbrengen vanuit het oogpunt van de toekomstige gebruiker. In een vroegtijdig stadium worden bouwplannen onder andere getoetst op veiligheid, duurzaamheid, hygiëne, onderhoudsvriendelijkheid en gebruikersgemak. De partijen die het convenant met Actium hebben ondertekend zijn: Stichting VAC Assen, Adviescommissie wonen, Stichting WAC Hoogeveen, Stichting VAC Wonen Meppel, Woonkeur Advies Groep Noordenveld, Stichting VAC Ooststellingwerf, Stichting VAC De Wolden. Sponsoring Actium beperkt zich op het gebied van sponsoring in principe tot activiteiten die een directe relatie hebben met zorg, wijken en buurten en die bijdragen aan de leefbaarheid. De financiële lasten die hieruit voortvloeien worden verantwoord in de jaarrekening.

P

29

Wonen en zorg

Snelle ontwikkelingen aan de ene kant, en de relatief grote inflexibiliteit van vastgoed aan de andere kant, leveren op het gebied van wonen en zorg niet alleen kansen op, maar kunnen ook voor problemen zorgen. Nieuwbouw van zorggerelateerd vastgoed is al langer een veelgehoorde wens. Actium werkt daarom aan een goed aanbod van zorgvoorzieningen, zonder hierbij het risico te lopen op leegstand van bestaande voorzieningen. Op 31 december 2011 had Actium 517 intramurale zorgeenheden in 11 zorgcentra in haar bezit. Centrum

Zorgaanbieder

Locatie

Aantal plaatsen

Rikkingahof

Zorggroep Liante

Oosterwolde

73

Riemsoord

Zorggroep Liante

Appelscha

31

St. Zorgcentra ZW Drenthe

Dwingeloo

60

Zorgcentra Noorderboog

Diever

60

St. Zorgcentra ZW Drenthe

Havelte

55

St. De Stouwe

Nijeveen

20

St. Zorgcentra ZW Drenthe

Ruinen

55

Vonder

St. De Stouwe

Ruinerwold

30

Dunninge

St. De Stouwe

De Wijk

20

Tonckenshuys

St Zorgpalet

Zuidwolde

87

Koninginnehof

St Promens Care

Zuidwolde

26

Weyert J.T. Seinehof Molenhof Kerspel Priensenije

517

In 2011 zijn meerdere projecten gestart en gerealiseerd op het gebied van wonen en zorg:

KONINGINNEHOF ZUIDWOLDE Aan het Julianaplein in Zuidwolde heeft Actium een groot project gerealiseerd met koopwoningen, sociale huurwoningen en vrije sector huurwoningen. Tevens zijn hier 26 zorgappartementen met een gemeenschappelijke ruimte gerealiseerd voor Stichting Promens Care. Deze stichting biedt zorg en ondersteuning aan volwassenen met een verstandelijke beperking, psychische aandoening en/of psychiatrische problematiek en mensen die gebruik maken van maatschappelijke opvang.

APPELSCHA, RIEMSOORD Het project omvat het geschikt maken voor het geven van zorg van de 36 bestaande seniorenwoningen, inclusief de aanpassing van de algemene ruimten en het overkappen van de galerij. De aanpassing van de bestaande woningen zal mutatiegewijs gebeuren. Op dit moment zijn 17 van de 36 woningen geschikt voor het verlenen van zorg is er één omgebouwd tot kantoor. Het project loopt door tot alle woningen zijn aangepast. De overkapping van de galerij is in mei 2011 gerealiseerd. In 2011 werden op deze locatie ook 32 nieuwe zorgplaatsen gerealiseerd. De nieuwbouw en het bestaand deel zijn met elkaar verbonden, waardoor één groot zorgcomplex ontstaat.

DWINGELOO, DE WEIJERT Actium verbouwt 45 bestaande zorgplaatsen en realiseert 12 nieuwe verpleegplaatsen voor zorgcentrum De Weijert. Ook worden de entree en het restaurant voorzien van een eigentijdse uitstraling en voorzieningsniveau. De Weijert is een zorgcentrum dat gebouwd is in 1971. Het merendeel van de sanitaire ruimten voldeed niet meer aan de eisen van de moderne tijd. Door de verbouw en nieuwbouw kan beter worden ingespeeld op de behoeften van cliënten en bewoners uit de wijk. Van de 45 te verbouwen zorgplaatsen zijn er in 2011 33 opgeleverd. De verbouw van de resterende 12 woningen en de nieuwbouw van eveneens 12 woningen is gestart. Naar verwachting wordt het gehele project in juli 2012 opgeleverd.

SMILDE, ’T BEURTSCHIP Wooncentrum ’t Beurtschip te Smilde wordt volledig vernieuwd. Het nieuwe Beurtschip is een modern wooncentrum voor senioren, dat ook onderdak biedt aan verschillende zorgaanbieders: Stichting Welzijn Ouderen Midden-Drenthe, P

30

GGZ Drenthe en Icare. Daarnaast wordt er een woonwinkel voor Actium ingericht. In het Beurtschip worden 84 appartementen gerealiseerd, alsmede een verpleeghuis met 24 zorgplaatsen ten behoeve van cliënten van GGZ Drenthe. Fase A en B zijn opgeleverd. In fase C worden 20 huurappartementen en 24 verpleegplaatsen. De bouw is gestart eind 2011.

HAULERWIJK, SINNEHIEM Het huidige verzorgingshuis Sinnehiem stamt uit de jaren ’70 en voldoet niet meer aan de huidige eisen en woonwensen. Door een grondruil met Stichting Habion is het mogelijk om op het terrein naast het huidige Sinnehiem een geheel nieuw complex te realiseren. Dit betekent voor de huidige bewoners van Sinnehiem dat zij straks rechtstreeks in hun nieuwe appartement kunnen trekken en dat tijdelijke huisvesting dus niet nodig is. Als het nieuwe complex klaar is, wordt het oude verzorgingshuis gesloopt en overweegt Actium hier seniorenwoningen bouwen.

P

31

Betrekken van bewoners bij beleid en beheer

Communicatiemiddelen Actium vindt het belangrijk om huurders en woningzoekenden zo goed mogelijk te informeren over ontwikkelingen en voorzieningen die Actium biedt en om hen te betrekken bij het beleid. Hiervoor, wordt gebruik gemaakt van meerdere communicatiemiddelen. Een belangrijk instrument is het blad Actium over de vloer, dat twee keer per jaar verschijnt. In dit magazine kunnen huurders en woningzoekenden lezen wat Actium doet, of er beleidswijzigingen zijn en hoe andere huurders het huren bij Actium ervaren. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van foldermateriaal, persoonlijke mailingen, beurzen en de website. Social Media In 2011 is Actium gestart met twee Social Media projecten voor de locaties ’t Vledder in Meppel en het Koninginnehof in Zuidwolde. Via facebookpagina’s worden bewoners uitgenodigd om elkaar digitaal te ontmoeten en tips, vragen en ervaringen over hun buurt digitaal uit te wisselen. De groepen worden beheerd door de wijkbeheerders van Actium. Bewoners kunnen hierdoor ook met algemene vragen op de facebookpagina’s terecht. Ook wordt informatie die van belang is voor de bewoners (van de gemeente, nieuwsbrieven, persberichten over de buurt en dergelijke) geplaatst. Deze nieuwe manier van communiceren is met name in Meppel goed ontvangen. Daarnaast is Actium gestart met Twitteren. Bewonersparticipatie In 2011 hebben MEVM en Actium een projectgroep participatie opgericht, die werkt op basis van het principe CoMaking. We richten ons op het delen en benutten van elkaars kennis en ervaring, zodat het belang van een zo groot mogelijke groep huurders kan worden gediend. Het doel van de projectgroep is om een kwaliteitsslag te maken op het gebied van participatie.

HUURDERSPLATFORM MEVM In 2011 hebben MEVM en Actium meerdere keren vergaderd. Tijdens deze vergaderingen zijn verschillende beleidszaken aan de orde gekomen. Belangrijke onderwerpen waren onder andere het huurbeleid, het urgentiebeleid en het participatiebeleid.

BEWONERSCOMMISSIES Actium heeft regelmatig overleg met de Huurdersraad Smilde, Huurdersbelangenvereniging Norg en plaatselijke belangenorganisaties in de verschillende dorpen en wijken. Tijdens deze overleggen wordt de lokale situatie in de dorpen en wijken besproken. Ook is er regelmatig overleg met bewonerscommissies. Deze commissies zijn georganiseerd op complex of buurtniveau. De medewerkers Wonen zijn de contactpersonen voor deze organisaties. In 2011 waren binnen het werkgebied de volgende aantallen bewoners/huurdersorganisaties actief: 3 niveaus

Aantal bewoners-/huurdersorganisaties

Complex of straat

26

Dorp en wijk

20

Organisatie

1

Totaal

47

Verder werden de volgende initiatieven ontplooid: Assen

Oosterwolde

Ruinen

In zes wijken GGW-projecten. Dit houdt onder andere in: -tentbijeenkomsten -wijkschouwen -opschoondagen

2x Actium in de straat 5x wijkschouw 1x opschoondag

1x Actium in de straat Diverse projecten vanuit Smederijen 2x Social media

(financiële) ondersteuning voor bewonersinitiatieven zoals, buurtfeesten, straatspeeldagen, en initiatieven vanuit Bouwen aan de Buurt

P

32

BEWONERSCOMMISSIEDAG Actium heeft de bewonerscommissiedag gefaciliteerd die door de MEVM is georganiseerd. Het doel van deze dag was het met elkaar in contact laten komen van bewonerscommissies onderling en het versterken van de band van de commissies met het MEVM. De bewonerscommissies werden uitgenodigd voor een rondgang door het werkgebied van Actium. Ook werd een training gegeven, waarin de overlegwet en de rol van een bewonerscommissie aan de orde kwamen. Seniorweb Vanaf 2011 kunnen huurders van 45 jaar en ouder in de gemeente Ooststellingwerf deelnemen aan computercursussen. Actium heeft hen de basiscursus Windows, Internet en email aangeboden. De cursisten werden ook wegwijs gemaakt met de diensten die Actium aanbiedt via www.actiumwonen.nl, zoals het downloaden van brochures en het indienen van reparatieverzoeken. Het doel van de computercursus is het versterken van het computer- en internetgebruik en de zelfredzaamheid van bewoners. Inmiddels hebben ruim 5.000 Stellingwervers een of meerdere cursussen met plezier gevolgd. Klanttevredenheid Actium heeft ook in 2011 de klanttevredenheid over de dienstverlening laten meten door KWH (Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector). In 2010 behaalde Actium het KWH Huurlabel. In 2011 zijn de onderdelen corporatie bellen, woning onderhouden, klachten afhandelen en woning verlaten gemeten. Alle vier onderdelen zijn behaald en hiermee wordt het KWH Huurlabel verlengd. Op de vier onderdelen scoren we gemiddeld een 7,6. Onderdeel

Cijfer 2011

Cijfer 2010

Criteria

Corporatie bellen

7,4

7,3

7

Woning onderhouden

7,9

7,6

7

Klachten afhandelen

6,8

7,0

6,5

Woning verlaten

8,1

8,3

7

Aandachtspunten uit de meting worden gebruikt voor de optimalisering van de werkprocessen en het bijstellen van beleid. Vanaf 2012 gaat Actium aan de slag met KWH 2.0, een nieuwe manier van meten die zich nog meer richt op klantbeleving en klantbehoefte. In 2011 werd ook een eigen onderzoek uitgevoerd naar de beleving van het digitaal inschrijven als woningzoekende en het via de website reageren op woningen. Omdat de digitale enquête een te lage respons had, is aanvullend een telefonische steekproef uitgevoerd. De uitkomsten van dit onderzoek zijn begin 2012 bekend gemaakt. De resultaten worden gebruikt voor de optimalisatie van het digitaal zoeken en vinden van een huurwoning bij Actium. Actium registreert sinds 2010 alle meldingen van ontevredenheid. In 2011 zijn 216 klachten binnengekomen. Eind 2011 zijn de klachten en het proces van klachtenafhandeling geëvalueerd. Dit leidt tot actualisering van het werkproces en aanpassing in de communicatie richting de klanten. Een aantal klachten is niet naar tevredenheid afgehandeld, deze zijn bij de geschillenadviescommissie gemeld. Geschillenadviescommissie Actium werkt met een Geschillenadviescommissie, die een onafhankelijke positie inneemt ten opzichte van de organisatie. De commissie behandelt klachten over het handelen of nalaten van Actium of van door Actium bij haar werkzaamheden ingeschakelde personen. Doel is binnen twee maanden hierover advies uit te brengen aan het bestuur van Actium. De Geschillenadviescommissie bestaat in principe uit vijf personen. Twee leden worden benoemd op voordracht van huurdersorganisatie MEVM, twee leden op voordracht van de RvC en een lid wordt benoemd op voordracht van de andere leden van de geschillenadviescommissie. Dit lid is voorzitter van de commissie. Conform het in 2010 vastgestelde rooster van aftreden zijn in het verslagjaar twee leden afgetreden, waardoor de Geschillenadviescommissie in 2011 uit drie leden bestond. Er is gezocht naar opvolgers en begin 2012 heeft dit geleid tot de benoeming van een vierde lid. In 2011 is ingezet op een toetsing van het reglement aan de hand van het voorbeeldreglement van Aedes. Ook wordt afstemming gezocht met enkele andere corporaties in de regio. P

33

GESCHILLEN 2011 In het verslagjaar heeft de commissie 32 geschillen ontvangen. 19 geschillen zijn niet ontvankelijk verklaard. Reden hiervan is dat niet alle mogelijkheden van overleg met de eindverantwoordelijke medewerkers van Actium volledig waren benut. Een tiental geschillen heeft geleid tot een zitting. In een aantal gevallen heeft het bestuur van Actium het advies van de commissie overgenomen, in enkele gevallen niet. Bij één geschil is tijdens de zitting een afspraak over een mogelijke oplossing gemaakt. De geschillenadviescommissie rapporteert jaarlijks over de afgehandelde geschillen. Het verslag wordt integraal opgenomen op de website van Actium. Vereniging van Eigenaren (VvE’s) Actium was in 2011 actief in 27 Verenigingen van Eigenaren (exclusief hoofdsplitsingen). Het technisch en administratief beheer van de VvE’s is volledig uitbesteed aan externe beheerders. Op 1 februari 2011 heeft Actium een interne coördinator VvE-beheer aangesteld. De coördinator vertegenwoordigt Actium in haar rol als (groot)eigenaar binnen de VvE’s en zorgt dat knelpunten binnen en buiten de organisatie worden gesignaleerd en opgelost. Overzicht VvE’s 2011 (exclusief hoofdsplitsingen) Omschrijving VVE

Eigenaren

Huurders

Totaal

Grunostaete

Assen

6

17

23

Ceresplein/Apollopad

Assen

41

15

56

Van Houtenstraat

Assen

16

16

32

Echtenstraat 2 t/m 42

Assen

13

8

21

Molenstraat 229 t/m 269

Assen

8

13

21

Jan Fabriciusstraat

Assen

1

30

31

De Gijsbrecht

Assen

54

0

54

Gouwe 28 t/m 68

Assen

13

8

21

Gouwe 70 t/m 110

Assen

10

11

21

Gouwe 53 t/m 93

Assen

12

9

21

Smetanalaan 182 t/m 356

Assen

68

20

88

Gravenlanden 35 t/m 69

Assen

15

3

18

Scharmbarg 129 t/m 211

Assen

32

10

42

Thorbeckelaan 233 t/m 361

Assen

15

50

65

Kloosterpoort

Assen

17

57

74

Smilde

8

18

26

De Meestershof

Bovensmilde

6

21

27

Lesturgeonplein

Vledder

14

13

27

Koekange

11

22

33

Alteveerstraat

Hoogeveen

5

45

51

Princenhof

Hoogeveen

17

61

78

Diever

1

1

2

Oosterwolde

2

4

6

Veenbaas

Haulerwijk

5

20

25

Kroonjuweel Het Loo

Zuidwolde

8

0

8

Het Vledder 1 (parkeren)

Meppel

18

22

40

Het Vledder 2 (parkeren)

Meppel

12

7

19

428

501

929

De Wieken

Hof van Koekange

Broekemastraat Martenskamp

P

34

Financieel beleid Algemeen Het doel van het financiële beleid en beheer van Actium is het waarborgen van de financiële continuïteit om de gestelde doelen te bereiken en blijvend onze maatschappelijke taken uit te voeren. Ter ondersteuning maken we gebruik van een financiële meerjarenprognose voor een periode van vijf jaar, een jaarbegroting en een managementinformatiesysteem. De pijlers van het financiële beleid zijn: ■ Het aanhouden van een financiële buffer: solvabiliteit van 8% op basis van de minimum waarderingsregel; solvabiliteit op basis van bedrijfswaarde is tenminste 20%; ■ Loan to value: verhouding tussen vreemd vermogen en de bedrijfswaarde van het bezit van Actium: maximaal 75%; ■ De grootte van de leningportefeuille mag maximaal 50% van de WOZ waarde van het bezit bedragen; ■ Tegen goede voorwaarden toegang houden tot de kapitaalmarkt: positieve kasstroom in de meerjarenbegroting met de interne interest dekkingsratio tussen 1 en 1,3, een positieve faciliteringsruimte te verkrijgen bij het WSW en daarbij voldoen aan de minimum solvabiliteitseis van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting; ■ Beheersing van beïnvloedbare risico’s; ■ Het waarborgen van de continuïteit van Actium zodat we onze werkzaamheden kunnen uitvoeren op een kwalitatief zo hoog mogelijk niveau, met de daarvoor beschikbare financiële en materiële middelen. Financiële positie De financiële positie wordt weergegeven door middel van een aantal kengetallen: Kengetallen

2011

2010

2009

1 eigen vermogen + voorzieningen / totaal vermogen

20,7%

20,4%

20,9%

2 eigen vermogen / totaal vermogen

16,1%

15,8%

14,6%

1 Quick ratio = vlottende activa–voorraden/ kortlopende schulden

0,39

0,25

0,49

2 Current ratio = vlottende zctiva / kortlopende schulden

0,50

0,55

0,92

1 REV = resultaat na belasting / EV + VZ

5,51%

6,08%

-1,94%

2 RTV = resultaat na belasting + betaalde rente / TV

4,18%

4,56%

2,83%

Rentedekking (conform WSW) ICR

1.62%

1.64%

1.67%

Loan to value (verhouding vreemd vermogen t.o.v. bedrijfswaarde, incl. RW correctie)

56,9%

56,0%

57,3%

Grootte leningportefeuille t.o.v. WOZ waarde (max. 50%)

20,7%

19,1%

18,7%

Solvabiliteit

Liquiditeitsratio

Rentabiliteit

Noot: In 2011 zijn in de balans een aantal posten verschoven. Dit is ook doorgevoerd in de balans 2010 voor vergelijkingsdoeleinden.

De gemeenten hebben de waarde van het bezit voor de onroerend zaak belasting in 2012 getaxeerd op € 2.032 miljoen (prijspeil 1-1-2011). In 2011 was dit € 2.048 miljoen (prijspeil 1-1-2010). De totale bedrijfswaarde (incl. rentabiliteitswaardecorrectie van 28,5 miljoen en een grondwaarde van 77 miljoen) van het bezit bedraagt per 31 december 2011 € 738 miljoen. Ultimo 2010 bedroeg de totale bedrijfswaarde € 699 miljoen, een stijging van € 39 miljoen. De stijging wordt veroorzaakt door: Autonome ontwikkelingen

2,3

miljoen

Voorraadmutaties

19,2

miljoen

Parameterwijzigingen

-1,0

miljoen

Niveauwijzigingen

13,6

miljoen

4,9

miljoen

39,0

miljoen

Mutatie rentabiliteitswaardecorrectie Totaal

P

35

Actium kent op basis van de jaarrekeningen de volgende ontwikkeling van de kengetallen: Kengetallen per VHE in €

2011

2010

2009

1 Eigen vermogen

5.628

5.266

4.767

2 Voorzieningen

1.595

1.503

2.038

3 Rentelasten –baten

1.010

980

1.032

4 Lasten onderhoud, inclusief energielabeling

1.658

1.914

1.597

5 Algemeen Beheer (incl. bel, verzek en ov.lasten)

1.420

1.455

1.442

6 Netto bedrijfslasten

1.352

1.385

1.377

125.828

128.064

129.202

8 Bedrijfswaarde (incl. RW correctie)

45.705

43.709

42.224

9 Boekwaarde

30.097

28.835

28.419

7 WOZ waarde

Noot: 2011 is de definitie voor vhe’s aangepast. Deze is ook gebruikt voor 2009 en 2010.

Het eigen vermogen van Actium is in 2011 gestegen met € 7.6 miljoen (inclusief € 1.2 miljoen in verband met stelselwijziging) en bedraagt € 90,9 miljoen. Van deze stijging vormt € 6,4 miljoen het resultaat van 2011. Het hogere resultaat over 2011 ten opzichte van de begroting laat zich als volgt verklaren: Meer resultaat ( x € 1.000) wegens: Minder afschrijvingen Minder waardeverandering materiële vaste activa Minder lasten onderhoud Minder overige bedrijfslasten

300 15.100 3.800 500

Minder rentelasten

1.900

Minder vennootschapsbelasting

7.700

Minder directe exploitatielasten

200 29.500

Minder resultaat ( x € 1.000) wegens: Minder huuropbrengsten/vergoedingen Minder resultaat verkoop onroerende goederen Minder rentebaten Minder overige bedrijfsopbrengsten Overig

300 1.100 700 1.100 200 3.400

26.100

Benchmarking Op het terrein van bedrijfsvergelijking en benchmarking maakt Actium primair gebruik van de uitkomsten van de analyse van het Centraal Fonds Volkshuisvesting: ‘Corporatie in Perspectief!’. Deze rapportage is gebaseerd op de cijfers van 2010. Actium kenmerkt zich als een financieel gezonde woningcorporatie met een voor de huurder en woningzoekende aantrekkelijke huurprijsstelling. De netto bedrijfslasten van Actium zijn in verhouding met het sectorgemiddelde. De benutting van de potentiële huurprijsruimte en de bedrijfswaarde zijn in vergelijking met de landelijke score relatief laag. Het plan van de regering om corporaties te laten bijdragen aan de huurtoeslag zal een forse aanslag op de kasstromen van Actium betekenen. Om dit op te kunnen vangen is gestart met een project om resultaatverbeterende maatregelen in beeld te krijgen. Een van de doelen is om de netto bedrijfslasten van Actium onder het P

36

sectorgemiddelde te brengen. Een eerste stap hiertoe is al gezet in de begroting 2012. Andere resultaatverbeterende maatregelen worden in 2012 verder uitgewerkt en doorgerekend. Bij het toetsen van de bedrijfsresultaten maakt Actium gebruik van de Bedrijfstakinformatie die jaarlijks wordt opgesteld door Aedes. Interne risicobeheersing- en controlesystemen Het bestuur is verantwoordelijk voor de interne risicobeheersing- en controlesystemen en het bespreken van de risico’s en impact van mogelijke incidenten. In de jaarlijkse notitie ‘risicomanagement en informatievoorziening’ zijn het risico vanuit de rijksoverheid, het marktrisico, het projectrisico, het renterisico, het omgevingsrisico en het interne organisatierisico omschreven. Om risico’s zoveel mogelijk te beheersen zijn interne beheersing- en controlesystemen ingevoerd.

AO/IC Eén van de belangrijkste componenten van de interne beheersing- en controlesystemen is de AO/IC. Op operationeel niveau is een intern controleplan vastgesteld dat tot doel heeft de juistheid, tijdigheid en volledigheid van de financiële vastlegging te borgen. Dit plan zorgt ook voor afdekking van risico’s op oneigenlijk gebruik van middelen van Actium en let op naleving van relevante wet en regelgeving. Maandelijks wordt gerapporteerd aan de directie. De werkprocessen zijn leidraad bij het auditplan dat jaarlijks door de controller wordt opgesteld en uitgevoerd. Hierover wordt gerapporteerd aan de raad van commissarissen. Werkprocessen zijn ook leidend bij de inrichting van het primaire systeem. In overleg met de accountant zijn application controls benoemd en ingericht. De autorisatieregeling is leidend bij het toekennen van bevoegdheden. Om eenduidige managementinformatie te verkrijgen is het van belang om de verschillende prestatie-indicatoren goed te definiëren. In 2011 is hierin een verbeterslag gemaakt, zodat in 2012 met betere stuurinformatie kan worden gewerkt.

PLANNING EN CONTROL CYCLUS Actium rapporteert elk kwartaal over alle activiteiten. De kwartaalrapportage wordt door de directieraad en de raad van commissarissen behandeld.

ACCOUNTANT De raad van commissarissen benoemt de externe accountant en besluit elk jaar tot een beschreven opdrachtverlening. Eens in de vier jaar besluit de raad over continuering of stopzetting van de relatie met de zittende accountant op basis van de beoordeling van het functioneren in de diverse entiteiten en capaciteiten. In verband met de aanstaande bestuurswisselingen is in 2011 besloten om de vier-jaarlijkse beoordeling van de accountant in 2013 ter hand te nemen. Ontwikkelingen

RJ645 Op 31 januari 2011 heeft de Raad voor de jaarverslaggeving (RJ) de vernieuwde Richtlijn 645 Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting gepubliceerd. Mede door een aantal belangrijke wijzigingen ten aanzien van de indeling en de waardering van het vastgoed, kan de RJ-645 gevolgen hebben voor de financiële rapportages en de reflectie daarvan op onze toezichthouders en overige stakeholders. De richtlijn is voor het eerst van kracht voor het boekjaar 2012. De nieuwe richtlijn geeft richting aan de wijze waarop het jaarverslag en de waardering van het vastgoed worden vormgegeven op basis van de gekozen kwalificatie van het vastgoed. Voor dit laatste kan gekozen worden uit twee methoden: vastgoed als bedrijfsmiddel of vastgoed als vastgoedbelegging. Actium heeft de keus gemaakt om haar vastgoed te kwalificeren als bedrijfsmiddel.

BEDRIJFSWAARDE Gezien de toekomstige ontwikkeling van de kasstromen is het voor Actium noodzakelijk voortdurend een afweging te maken tussen de inzet van financiële middelen en de zorg voor financiële continuïteit op langere termijn. Door in de waardering van het bezit de gevolgen van het gevoerde beleid en de ambitie zichtbaar te maken, worden de consequenties voor de financiële continuïteit direct zichtbaar. Op dit moment is de waarde van het vermogen van Actium bepaald zonder dat het te voeren beleid hier invloed op heeft. Het bezit is gewaardeerd op basis van de historische kostprijs of lagere bedrijfswaarde (minimumwaardering).

P

37

Fiscale ontwikkelingen

TAX CONTROL FRAMEWORK In 2011 is een start gemaakt met het opstellen van een Tax Control Framework. Een Tax Control Framework omvat onder andere een vaststelling en beschrijving van de fiscale strategie, fiscale afdeling en belasting gerelateerde processen van een onderneming. Verder bevat dit een fiscale risicoanalyse met daarbij de maatregelen die zijn genomen om de risico’s te beheersen en af te dekken. Het uiteindelijke doel van een Tax Control Framework is beheersing van de totale fiscaliteit, het komen tot juiste, volledige en tijdige aangifte voor alle belastingen en een juiste weergave van de fiscale positie in de jaarrekening. In 2011 is een nul-meting uitgevoerd en zijn alle risico’s in beeld gebracht. Als eerste worden de meest kritische risico’s aangepakt.

HORIZONTAAL TOEZICHT De fiscus heeft een nieuwe wijze van toezicht ontwikkeld die aansluit bij bovengenoemde ontwikkelingen, het zogenaamde Horizontaal Toezicht. De beginselen van deze werkwijze zijn wederzijds vertrouwen, begrip en transparantie. Deze beginselen worden vastgelegd in een handhavingsconvenant. Een belangrijke voorwaarde om een dergelijk convenant te kunnen opstellen, is het op orde hebben van het Tax Control Framework. Voordelen van Horizontaal Toezicht zijn o.a. geen controles van de boeken en zekerheid bij de fiscus. In 2012 zal een intentieverklaring voor Horizontaal Toezicht met de belastingdienst worden getekend. Financiering

BELEID De doelstellingen van het treasurybeleid zijn: 1. Het beheersen van de inkomende en uitgaande geldstromen, waarbij de basis gevormd wordt door goed op elkaar afgestemde processen, naast een liquiditeitsprognose op korte en lange termijn. 2. Het zoveel mogelijk intern financieren van de behoefte aan middelen. 3. Het waarborgen van een efficiënte, blijvende toegang tot de geld- en kapitaalmarkt teneinde voldoende financiële middelen voor de bedrijfsactiviteiten op korte en lange termijn te garanderen. 4. Het beheersen van rente- en rendementsrisico’s die samenhangen met de financiering, beleggingen en liquiditeitenbeheer. 5. Het, binnen de kaders van het treasurystatuut, realiseren van: - Een optimaal rendement op liquide en belegde middelen, - Een zo laag mogelijke vermogenskostenvoet van het vreemd vermogen met als resultaat zo laag mogelijke rentelasten. 6. Het realiseren van efficiënt betalingsverkeer. Bedrijfsactiviteiten worden in eerste instantie gefinancierd met eigen middelen. Het aantrekken van middelen is afhankelijk van het tempo waarin verkopen van bestaande woningen worden geëffectueerd, investeringen in nieuwbouw en herstructurering plaatshebben en verkopen van nieuw te bouwen koopwoningen plaatsvinden. Dit houdt in dat financiering op maat gewenst en noodzakelijk is. De financieringsbehoefte wordt bepaald door de financiële meerjarenprognose voor vijf jaar. Vanuit de jaarlijkse begroting vloeit een prognose voor één jaar voort. Deze prognose wordt verwerkt in het treasury jaarplan. Het vormt de basis voor de uitvoering, de aansturing van en de controle op de treasury werkzaamheden voor het komende jaar. In de kwartaalrapportages wordt aangegeven wat de nieuwe prognose met betrekking tot de liquiditeitsbehoefte tot het einde van het jaar wordt. Hierbij wordt een analyse van de verschillen ten opzichte van het jaarplan gegeven.

LENINGENPORTEFEUILLE Ultimo 2011 zijn onze materiële vaste activa voor 80% gefinancierd met vreemd vermogen. Van het schuldrestant van € 419,7 miljoen (inclusief aflossingsverplichting 2012 van € 38,2 miljoen) eind 2011, wordt € 394,0 miljoen (94%) geborgd door het WSW. € 25,7 miljoen wordt geborgd door gemeenten. Naar aanleiding van de beoordeling van de financiële positie heeft het WSW op 14 november 2011 verklaard dat Actium voldoet aan hun eisen van kredietwaardigheid. De vrijgegeven faciliteringsruimte bedraagt in totaal € 194,8 miljoen en is gebaseerd op de investerings- en herfinancieringsprognose 2011 - 2014. Hiervan is in 2011 € 79,5 miljoen opgenomen zodat op balansdatum een bedrag van € 115,3 aan faciliteringsruimte aanwezig is. Het solvabiliteitsoordeel van Centraal Fonds Volkshuisvesting was een A1-oordeel. In 2011 is er een totaal van 29,5 miljoen aan leningen afgelost: als gevolg van einde contractdatum € 13,0 miljoen, € 7,2 miljoen reguliere aflossingen en vervroegde aflossingen € 9,3 miljoen. Hiertegenover staan per saldo een opname op rollover leningen van € 7,0 miljoen en het ontvangen van € 50,5 miljoen aan nieuwe leningen. Van een tweetal leningen die in 2010 zijn aangetrokken is op balansdatum nog niets gestort. Het gaat om een totaalbedrag van € 22,0 miljoen met stortingen in 2013. P

38

Van één lening die in 2011 is aangetrokken, is op balansdatum een deel nog niet gestort. Het gaat om een bedrag van € 7 miljoen voor een variabele roll-over lening die in 2012 over gaat in een fixe lening. De leningenportefeuille bestaat uit 137 leningen van in totaal 8 geldverstrekkers. Renterisicobeheer

BESCHERMING TEGEN RENTERISICO Flexibiliteit in financiering is wenselijk en daarvoor worden mogelijkheden binnen onze leningenportefeuille gecreëerd. Actium kan op gewenste momenten aflossen en weer tot maximaal de hoofdsom volgestort krijgen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van rollover leningen met een variabele hoofdsom. Ultimo 2011 bestaat de leningenportefeuille voor 14% uit dit soort leningen. Deze kennen veelal een renteconversie-moment van één of drie maanden. Hieruit kunnen dan ook grote renterisico’s volgen. Om deze risico’s af te dekken, maakt Actium gebruik van de volgende derivaatproducten: caps, floors en twee renteswaps. Het grootste gedeelte van de renterisico´s is op deze wijze afgedekt. De variabele rollover leningen zijn op balansdatum voor 88% gevuld. De kredietcrisis heeft geresulteerd in een lage één- en driemaandsrente, wat een negatief effect heeft op de waardering van swaps en floors. De actuele waarde van de derivaten komt op balansdatum uit op -/- € 4,9 miljoen. Actium heeft een algemene kredietovereenkomst afgesloten met Fortis Bank Nederland. Hierin is een bijstortingsverplichting opgenomen in geval van een negatieve waarde van de derivatenportefeuille, waarbij een totale threshold (drempelbedrag) van € 10 miljoen is overeengekomen. Uit de stresstest van het Centraal Fonds Volkshuisvesting blijkt dat Actium voldoende buffer heeft.

ONTWIKKELING RENTERISICO Actium wil ten hoogste een renterisico lopen tot 15% van de leningenportefeuille. Hierbij spelen de randvoorwaarden van het WSW mede een rol. In de grafiek is het absolute renterisico, inclusief en exclusief investering, afgezet tegen het verwachte toekomstige verloop van de leningenportefeuille. In het treasurystatuut is een norm voor het relatieve renterisico opgenomen van 15% (inclusief investeringen). In de jaren 2012 en 2013 komt het renterisico hoger uit dan deze norm, respectievelijk 20% en 16%. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat het risico grotendeels wordt veroorzaakt door (onzekere) investeringen. Exclusief investeringen bedraagt het risico in deze jaren 8% en 6% en is dus lager dan de gestelde norm. Eén van de activiteiten in 2012 is het renterisico in de jaren 2012 - 2013 verder terug te brengen.

0

-5

-10

-15

-20

Excl. investeringen Incl. investeringen Norm

2012 -8% -20% -15%

2013 -6% -16% -15%

2014 -6% -9% -15%

2015 -4% -7% -15%

2016 -2% -5% -15%

P

39

Meerjarenperspectief In onderstaand overzicht is het eigen vermogen aangepast op het resultaat van 2011 en doorgerekend naar latere jaren. In de tabel zijn de investeringen verwerkt waartoe Actium heeft besloten. De faciliteringsruimte biedt voldoende perspectief voor de financiering van de toekomstige projecten. Meerjaren perspectief begroting 2012-2016 (bedragen x € 1.000)

2012

2013

2014

2015

2016

Huursomstijging*

1,50%

1,50%

1,50%

1,50%

1,50%

Eigen vermogen (x 1000)

73.273

65.105

63.545

54.192

42.166

Jaarresultaat voor belasting

-15.612

-6.168

440

-7.353

-10.026

Jaarresultaat na belasting

-17.612

-8.168

-1.560

-9.353

-12.026

Onrendabele investeringen

21.007

13.046

10.416

10.416

18.825

Onderhoudslasten

30.500

30.021

26.412

31.513

28.663

Solvabiliteit

12,6%

10,7%

10,7%

9,1%

7,0%

-21,3%

-9,5%

0,7%

-13,6%

-23,8%

Rentabiliteit eigen vermogen

Bovenstaand overzicht is opgesteld op basis van waardering historische kostprijs of lagere bedrijfswaarde. * Huursomstijging is exclusief huurharmonisatie en is gebaseerd op het verhogingspercentage van 2011.

Belangrijke risicofactoren die op het meerjarenperspectief zowel een gunstige als ongunstige invloed kunnen uitoefenen zijn: ■ de renteontwikkeling; ■ de fasering en inhoud van investerings- en herstructureringsprojecten; ■ de realisatie van geprognosticeerde verkopen; ■ de mogelijkheden tot realisatie van de geplande huursomstijgingen. Verbindingen

DE MADE PARTICIPATIE BV Actium heeft in 2011 De Made Participatie BV ontbonden. Actium had een 100% deelneming in De Made Participatie BV, die als doel had werkzaam te zijn binnen de volkshuisvesting. Sinds 2003 waren binnen de rechtspersoon geen activiteiten ontplooid. Het aanwezige aandelenkapitaal ter waarde van € 18.000 is in 2012 overgeboekt naar Stichting Actium.

DINGSPEL ASSEN BV Dingspel Assen BV is bij notariële akte opgericht op 15 maart 2007. Vennoten van deze besloten vennootschap waren Woonstichting Actium, Stichting Woningbeheer Assen en Credo Integrale Planontwikkeling BV. Door fusie per 1 juli 2008 van Stichting Woningbeheer Assen en Woonstichting Actium is de aandelenverhouding gewijzigd. Credo Integrale Planontwikkeling BV heeft 33,33% van de geplaatste aandelen en Stichting Actium 66,66% van de geplaatste aandelen. Credo Integrale Planontwikkeling BV en Stichting Actium zijn een samenwerking aangegaan om de transformatie tot stedelijk woongebied van een gedeelte van het oude stadsbedrijventerrein te Assen te initiëren. Deze samenwerking is vastgelegd in het Treanth Consortium. Dingspel Assen BV heeft ten doel de aan- en verkoop van onroerende zaken alsmede het beheren van de verworven locaties. Actium bezit 2/3 deel van het geplaatste aandelenkapitaal van € 18.000,-. Er zijn tot nu toe geen woningen in de verbinding gerealiseerd. Ter gedeeltelijke financiering van de door Dingspel Assen BV verrichte aankopen heeft Actium geldleningen verstrekt van in totaal € 1.110.138,-. Voorwaarden zijn dat deze geldleningen uitsluitend bestemd zijn voor de financiering van locaties binnen het plangebied Havenkwartier en dat de geldleningen uiterlijk lopen tot 1 januari 2020. Dingspel Assen BV is niet geconsolideerd meegenomen in de jaarrekening. In 2011 hebben geen nieuwe verwervingen plaatsgevonden, evenmin zijn er opstallen verkocht. Het verschuldigde rentepercentage bedraagt de jaarlijks op 1 januari geldende 1-jaars euribor, die verhoogd wordt met 1%, hetgeen verschuldigd is aan het einde van elk kwartaal. De verdeling hiervan vindt plaats conform de leningverhouding. Het resultaat over het boekjaar 2011 bedraagt € 19.980,- (in 2010 € 9.476,-) en wordt toegevoegd aan het eigen vermogen van Dingspel Assen BV. Voor het aandeel in het negatieve vermogen van Dingspel heeft Actium geen voorziening opgenomen omdat Actium zich niet P

40

aansprakelijk heeft gesteld voor de schulden die door Dingspel zijn aangegaan. Om de financiële risico’s voor Actium zoveel mogelijk te beperken, is actief gezocht naar een derde partij, die de helft van de aandelen van Actium zou kunnen overnemen. Voor alle verbindingen geldt dat de directeur-bestuurder van Actium tevens bestuurder is van de verbindingen. Daarmee vallen de verbindingen ook onder het toezicht van de raad van commissarissen van Actium. De jaarrekeningen van de verbindingen worden goedgekeurd door de raad van commissarissen, net als activiteiten die in de verbindingen plaatsvinden. Deelneming Dingspel Assen BV wordt gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode, te weten tegen de nettovermogenswaarde ultimo boekjaar. Dit betekent dat de deelneming wordt gewaardeerd op dezelfde grondslagen als die van Actium. Doordat het aandeel van de deelnemende rechtspersonen een negatieve netto-vermogenswaarde betreft wordt in het jaarverslag van Actium hier geen voorziening voor meegenomen (RJ252.402). Naam Dingspel Assen BV

Zetel

Maatsch. Kapitaal Assen

€ 90.000,-

Gestort kapitaal € 12.000,-

Deelname 66,67%

Type deelneming vastgoedontwikkeling

Onbebouwde gronden Actium heeft sinds 1998 in de gemeente Hoogeveen in en rond Fluitenberg ca. 50 hectare aan onbebouwde gronden in bezit. Voor deze grondposities zijn samenwerkingsverbanden afgesloten met een tweetal aannemers. In overleg met deze partijen is Actium bezig met een exitstrategie, waarbij het uiteindelijke doel is deze gronden te verkopen. Beleggingen

KOOPSOMMEN KAPITAALSTORTING In 1999 zijn koopsommen bij Nationale Nederlanden gestort in verband met het vervroegd kunnen uittreden van een deel van het personeel. Als gevolg van gewijzigde regelgeving kan hiervan geen gebruik meer worden gemaakt. Er is nog één koopsom met een totaalbedrag van € 171.000,-. Deze loopt nog door tot expiratiedatum 1 januari 2013.

P

41

Interne organisatie

Plannen en evalueren Het jaar 2011 stond voornamelijk in het teken van de invoering van de methodiek Functioneren en beoordelen. De methodiek heeft de naam ‘Plannen en evalueren’ gekregen. De implementatie heeft het gehele jaar 2011 in beslag genomen. Begin 2011 maakten zowel leidinggevenden als medewerkers in een training kennis met het afsprakengesprek; hoe verloopt zo’n gesprek, hoe maak je afspraken en vooral: hoe maak je ze SMART. Na de trainingen volgden de afsprakengesprekken tussen leidinggevende en individuele medewerker. Het voortgangsgesprek volgde in de nazomer van 2011. In november werd de opleiding voor de beoordeling, het evalueren-gesprek, georganiseerd. Het evaluerengesprek van 2011 zal gecombineerd worden met het afsprakengesprek van 2012. In overleg met de ondernemingsraad is besloten de proef met deze methodiek minimaal met één jaar te verlengen. Medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) In het vierde kwartaal van 2011 is het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) onder de medewerkers van Actium uitgezet. Aan de orde kwamen onderwerpen als inhoud van het werk, collega’s/ sfeer, communicatie/ planning, leidinggeven, persoonlijke ontwikkeling, arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden. De vragenlijst is aan 176 medewerkers toegestuurd. Ruim 76% van de medewerkers heeft deelgenomen aan het onderzoek. Zij waardeerden Actium met het totaalcijfer 7,6. CAO en arbeidsvoorwaarden Actium Begin 2011 is de nieuwe CAO Woondiensten afgesloten. De CAO kent een looptijd van één jaar. Actium heeft in 2011 haar arbeidsvoorwaarden getoetst aan wet- en regelgeving en aan de CAO. Uitkomst is een voorstel voor een nieuw pakket aan arbeidsvoorwaarden. Dit voorstel is in december ter instemming voorgelegd aan de ondernemingsraad, met als streven om in het eerste kwartaal van 2012 tot invoering over te gaan. Werkgelegenheid Op 31 december 2011 had Actium 185 medewerkers in dienst (168,2 fte) en werkten er 10 uitzendkrachten/ gedetacheerden (8,8 fte). Vier van deze medewerkers (3,7 fte) zijn tijdelijk aangetrokken ten behoeve van de implementatie van Alom. In 2011 hebben 8 medewerkers en 22 uitzendkrachten/gedetacheerden Actium verlaten. In 2011 zijn 19 vacatures ontstaan, waarvan er 17 zijn ingevuld. Van 2 vacatures loopt de procedure nog. De vacatures zijn in tegenstelling tot voorgaande jaren voornamelijk door eigen inspanning ingevuld. Hiervoor maakte Actium gebruik van het loopbaaninitiatief (een samenwerkingsverband van de noordelijke corporaties), Noorderlink en social media. Slechts drie vacatures zijn ingevuld door gebruik te maken van de diensten van een werving- en selectiebureau.

STAGIAIRES EN LEERWERKPLEKKEN Ten behoeve van de realisatie van voldoende opleidingsplaatsen in de bouw is in het voorjaar van 2010 het convenant met de titel “afspraak = afspraak” afgesloten. Deelnemende partijen zijn zeven corporaties, het OCB te Ruinen, het Alfa College te Hoogeveen en het Drenthe College te Emmen. De corporaties garanderen gezamenlijk 50 leerwerkplekken ten behoeve van het opleidingsbedrijf. Actium heeft daarvan elf voor haar rekening genomen: tien plaatsen worden gerealiseerd door inzet bij projectmatig onderhoud, en één is rechtstreeks in de onderhoudsdienst van Actium ondergebracht. Daarnaast bood Actium twee stageplekken op WO-niveau, drie op HBO-niveau en twee op MBO-niveau, verdeeld over verschillende afdelingen. In totaal heeft Actium in 2011 aan 18 stagiaires ruimte geboden. Op 31 december 2011 waren van deze 18 stagiaires nog vijf bezig met hun stage.

P

42

Opbouw personeelsbestand Leeftijdsgroep

Aantal

0-20

0

20-25

1

25-30

16

30-35

18

35-40

33

40-45

25

45-50

28

50-55

28

55-60

24

60 eo

12

De gemiddelde leeftijd bedroeg eind 2011 43,6 jaar (2010: 43,6 jaar) Dienstjarengroep

Aantal

0-5

81

5-10

28

10-15

16

15-20

11

20-25

12

25-30

12

30-35

16

35-40

7

40+

2

De gemiddelde arbeidsduur bedroeg eind 2011: 12,5 jaar (2010: 11,8 jaar) Ziekteverzuim Het ziekteverzuim bij Actium (exclusief zwangerschapsverlof) bedroeg over 2011 3,96% (2010: 5,89%). De ziekmeldingsfrequentie was 1,23. De gemiddelde ziekteverzuimduur was 9,3 dagen. Het ziekteverzuimpercentage werd in 2011 beïnvloed door enkele langdurige ziektegevallen. Er is in 2011 geen instroom geweest in de WIA. Opleidingen In 2011 is voor ongeveer € 322.000,- besteed aan opleidingen. Van dit bedrag is ruim € 14.000,- uit het loopbaanbudget bekostigd. In een groot aantal opleidingen stond het vergroten van kennis en/of vaardigheden centraal. Enkele medewerkers werden in 2011 gecoacht door externe coaches. De totale kosten van individuele coaching bedroegen in 2011 ongeveer € 37.750,-. Ook de opleidingen ten behoeve van de methodiek voor Plannen & Evalueren zijn in de opleidingskosten inbegrepen. Jubilea en vroegpensioen In 2011 heeft één medewerker het 12,5 dienstjubileum gevierd en twee medewerkers het 25-jarig dienstjubileum. Eén medewerker vierde in 2011 het 40-jarig dienstverband. In 2011 hebben twee medewerkers gebruik gemaakt van de vroegpensioenregeling. Oud-medewerkers Met de oud-medewerkers is in 2011 een rondvaart door het gebied ‘de Weerribben’ gemaakt. Er gingen 69 oudmedewerkers met partners mee. P

43

Actiumdag De jaarlijkse personeelsdag van Actium is in 2011 definitief omgedoopt tot ‘Actiumdag’.De Actiumdag met het thema ‘Samen uit, samen thuis’ stond in het teken van de doorontwikkeling en procesmatig- en samenwerken. Gedurende de dag konden medewerkers deelnemen aan tal van workshops. De workshops waren een mix van leuk en nuttig. Denk bijvoorbeeld aan een kookworkshop, een workshop feedback geven of brainstormen. Wel stond bij iedere workshop het thema doorontwikkeling, procesmatig- en/ of samenwerken centraal. Ondernemingsraad De ondernemingsraad heeft in 2011 zes keer overleg gevoerd met de directie. De ondernemingsraad brengt jaarlijks een eigen verslag uit waarin zij vertelt over haar activiteiten en de onderwerpen waarover is gesproken. Integriteitsbeleid Ook in 2011 heeft Actium een actief en organisatiebreed integriteitsbeleid gevoerd. Zo golden de integriteitscode en de klokkenluiderregeling. Beide documenten zijn te vinden op de website. In de arbeidsovereenkomsten met nieuwe medewerkers komt het integriteitsbeleid naar voren. Het integriteitsbeleid wordt de komende jaren aan de hand van de uitgevoerde risicoanalyse (2009) nog verder uitgewerkt en versterkt. In 2011 werd aandacht besteed aan het onderwerp integriteit tijdens een theatervoorstelling en dilemma-discussie voor alle medewerkers. Ook werd deelgenomen aan de Pilot gedragsscan van het CFV. In 2011 zijn geen meldingen gedaan van schending van integriteit.

Organisatieschema Raad van commissarissen

directeurbestuurder

Ondernemingsraad

strategie & beleid

controlling

manager Projectontwikkeling

- staf - administratie - projectleiding - opzichters

manager Wonen

manager Onderhoud

- wooninformatie - administratie wonen - klant & markt - rayon Assen - rayon Oosterwolde/ Smilde - rayon Ruinen

- serviceonderhoud - planmatig onderhoud - bedrijfsbureau

manager Bedrijfsdiensten

- financiën - personeel & organisatie - communicatie - juridische zaken - ICT - facilitaire zaken

P

44

Jaarrekening

Balans Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

486.031 26.543 9.990 5.406 527.970

461.132 20.080 11.073 4.488 496.773

0 4.623 103 0 105 860 5.691

28 4.652 186 164 119 863 6.011

417 5.921 12 -197 6.153

475 15.258 0 0 15.733

1.159 558 8.437 10.154

201 411 3.154 3.766

13.278

9.550

563.246

531.833

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Onroerende en roerende zaken tdv de exploitatie Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

Financiële vaste activa Deelnemingen Leningen u/g Derivaten Beleggingen Te vorderen subsidies overheid Latente belastingvordering

Vlottende activa Voorraden Voorraad magazijn Voorraad koopwoningen Voorraad onderhanden werk Onderhanden projecten

Vorderingen Huurdebiteuren Overige debiteuren Overige vorderingen en overlopende activa

Liquide middelen TOTAAL ACTIVA

P

45

Balans Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

0 90.884 90.884

0 84.213 84.213

24.997 222 533 25.752

23.326 224 479 24.029

381.548 5.438 49 387.035

366.236 4.510 91 370.837

45.241 3.143 0 11.191 59.575

36.298 3.065 475 12.916 52.754

563.246

531.833

PASSIVA Eigen vermogen Kapitaal Overige reserves

Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Voorziening jubilea Voorziening loopbaanontwikkeling

Langlopende schulden Leningen overheid/kredietinstellingen Verplichtingen uit hoofde van VOV-contracten Overige schulden

Kortlopende schulden Schulden aan leveranciers en kredietinstellingen Belastingen en premies sociale verzekeringen Aangegane verplichtingen Overige schulden en overlopende passiva

TOTAAL PASSIVA

P

46

Winst- en verliesrekening Bedragen x € 1000 Bedrijfsopbrengsten Huren Vergoedingen Overheidsbijdragen Verkoop onroerende goederen bestaand bezit Verkoop onroerende goederen nieuwbouw koop Geactiveerde productie t.b.v. eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten

Werkelijk 2011 Begroting 2011

Werkelijk 2010

79.555 1.972 161 10.777

79.816 2.084 172 11.840

77.561 1.933 406 11.396

-107 440 550 93.348

0 662 1.611 96.185

739 273 2.931 95.239

Bedrijfslasten Afschrijving materiële vaste activa Waardeveranderingen activa Erfpacht Lonen en salarissen Overige personeelskosten Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Directe exploitatielasten Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten

17.171 6.467 20 9.557 1.319 1.109 1.471 26.778 8.189 4.228 76.309

17.486 21.526 30 9.398 1.422 1.094 1.554 30.615 8.406 4.732 96.264

16.628 -4.257 20 9.992 1.351 1.044 1.473 30.615 10.456 4.077 71.399

Bedrijfsresultaat

17.039

-79

23.840

825

1.503

2.067

41 13 17.113

42 0 19.047

41 4 17.697

16.316

17.586

15.675

723 -5.709

-17.664 2.000

8.165 1.584

6.432

-19.664

6.581

Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Waardeveranderingen financiële vaste activa Mutaties deelnemingen Rentelasten en soortgelijke kosten Totaal financiële baten en lasten (per saldo last) Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting Vennootschapbelasting JAARRESULTAAT

P

47

Waarderingsgrondslagen

Algemeen Woningcorporatie Actium is een stichting met de status van “toegelaten instelling volkshuisvesting”. Zij heeft specifieke toelating in 10 bezitsgemeenten in de regio Drenthe en Zuidoost Friesland en is werkzaam binnen de juridische wetgeving van uit de Woningwet en het Besluit Beheer Sociale Huursector. De hoofdvestigingsplaats is Assen.

CONSOLIDATIE Actium stelt op grond van artikel 2:407 lid 2 van het Burgerlijk Wetboek (gezien de relatief beperkte financiële betekenis van de deelnemingen) geen geconsolideerde jaarrekening op.

STELSELWIJZIGING In 2011 heeft zich de volgende stelselwijziging voorgedaan: In de Richtlijn 645 (2011) is een alinea opgenomen over de verwerking van opbrengsten van onroerende zaken verkocht onder voorwaarden (RJ645.3). Hierin zijn bepalingen opgenomen, die nadere invulling geven aan de generieke richtlijnen die voorheen van toepassing waren. Deze bepalingen uit deze alinea zijn toegepast in deze jaarrekening. Op basis van deze stelselwijziging is het eigen vermogen in 2010 toegenomen met € 970 k en in 2011 toegenomen met € 239 k in totaal een toename van € 1,2 miljoen. De actief post Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden is door de toepassing van de stelselwijziging in 2010 toegenomen met € 970K en in 2011 toegenomen met € 239 k in totaal een toename van € 1,2 miljoen door waardering op actuele waarde vanaf 2011. Grondslagen voor waardering van activa en passiva

REGELGEVING De jaarrekening is opgesteld conform het gestelde in Boek 2, titel 9 van het Burgerlijk Wetboek. Hierbij wordt de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving Toegelaten Instellingen (RJ 645) gevolgd. In 2011 is een herziene richtlijn uitgebracht met een verplichte ingangsdatum voor verslagjaren vanaf 2012. Omdat de handreiking voor het toepassen van de nieuwe richtlijn pas in februari 2012 gereed is gekomen, hebben wij besloten de nieuwe richtlijn nog niet in 2011 toe te passen. Tenzij anders vermeld zijn alle bedragen opgenomen tegen nominale waarde. Het kasstroomoverzicht is opgesteld in overeenstemming met de directe methode zoals opgenomen in RJ 360. Vaste activa Materiële vaste activa

ONROERENDE EN ROERENDE ZAKEN IN EXPLOITATIE De gronden zijn gewaardeerd op aanschafprijs en bijkomende kosten. Onder de bijkomende kosten zijn begrepen de bijbehorende transactiekosten, mogelijke sloopkosten en kosten voor het bouw- en woonrijp maken. Op de waarde van de grond wordt niet afgeschreven. Bij na-investeringen worden alleen kosten geactiveerd, wanneer deze kosten leiden tot uitbreiding van de capaciteit, verlenging van de gebruiksduur, toename van de restwaarde of een gevolg zijn van wettelijke verplichtingen. De woningen en woongebouwen met bijbehorende installaties, garages, verbeteringen, aanpassingen en overige ingrepen in het onroerend goed zijn gewaardeerd op verkrijgingsprijs- of vervaardigingsprijs. Deze wordt bepaald als de som van alle direct toe te rekenen uitgaven verminderd met cumulatieve afschrijvingen en (naar verwachting duurzame) bijzondere waardeverminderingen. De complexindeling is gebaseerd op een indeling die aansluit op het interne beleid en de bedrijfsvoering van Actium en aldus als kasstroomgenererende eenheden kunnen worden aangemerkt. De complexindeling is ook de basis voor de indeling die gehanteerd wordt binnen de huuradministratie en de onderhoudsadministratie (voor zowel het dagelijks als het planmatig onderhoud). Bij het bepalen van de complexindeling wordt rekening gehouden met locatie, bouwjaar en woningtype.

P

48

De roerende en onroerende zaken in exploitatie hebben de volgende afschrijvingstermijnen: Grond geen afschrijving Woningen en woongebouwen aximaal 50 jaar / incidenteel markttechnische levensduur Zorgcentra maximaal 40 jaar Garages maximaal 50 jaar Commercieel onroerend goed o.b.v. inschatting exploitatieperiode per complex Herstructurering wijken (nieuwe) restant levensduur Renovatie (nieuwe) restant levensduur Aanbrengen c.v. installaties maximaal restant levensduur woning Isolerende maatregelen maximaal restant levensduur woning Aanpassing keuken-douche e.d. maximaal restant levensduur woning

BEDRIJFSWAARDE De bedrijfswaarde van een complex wordt gevormd door de contante waarde van het saldo van de geprognosticeerde kasstromen, verbonden met de toekomstige inkomsten en uitgaven voor de geraamde resterende markttechnische levensduur van het complex plus de historische kostprijs van de grond. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting van de directie weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de eind 2011 intern geformaliseerde meerjaren begroting. De bedrijfswaarde geeft een globaal inzicht, of de (geactiveerde) investeringen kunnen worden terugverdiend op basis van de verwachte (netto) opbrengsten. De bedrijfswaarde van het onroerend goed is een indicatie van de terugverdiencapaciteit op langere termijn. De realisatie wordt in belangrijke mate beïnvloed door het voorraadbeheer, de huur- en lastenontwikkeling, verhuurbaarheidsrisico’s en renterisico’s. Basis voor de bepaling van de waarde is het bezit van Actium per 31-12-2011 en de op dat moment geldende actuele situatie van dat bezit. De bestaande complexindeling is het uitgangspunt. Hierbij wordt rekening gehouden met de actuele plannen voor dit bezit qua huur, onderhoud etc. In de bedrijfswaardeberekeningen wordt geen rekening gehouden met de netto kasstromen van toekomstige sloop, woningverbeteringen, renovaties, huurharmonisatie met betrekking tot gereedgekomen nieuwbouw 2011 alsmede toekomstige nieuwbouw binnen het complex. De netto kasstromen voortvloeiende uit verkopen binnen het complex worden voor een periode van 5 jaar meegerekend. De exploitatieduur van een complex wordt verondersteld op een markttechnische levensduur. De markttechnische levensduur is gebaseerd op een combinatie van technische en markteconomische levensduur. De technische levensduur vertegenwoordigt de onderhoudstoestand van het onroerend goed en de markteconomische levensduur de marktpositie van dat moment van het onroerend goed. De bedrijfswaarde is per complex berekend. De uitgangspunten voor de bedrijfswaarde ultimo 2011 zijn: Disconteringsvoet

5,25%

Inflatie 2012

1,50%

2013 t/m 2016

1,50%

2017 ev

3% (WSW norm)

Huurstijging woningen 2012 (exclusief harmonisatie)

1,50%

2013 t/m 2016 (exclusief harmonisatie)

1,50%

2017 ev (exclusief harmonisatie) Harmonisatie

2% (WSW-norm) huurharmonisatie tot 65% van maximaal redelijk op corporatieniveau. Maximale verhoging € 55

Huurderving woningen Planmatig onderhoud Contract onderhoud

Norm 1% uit MOP 2012 kosten begroting, daarna indexering P

49

Disconteringsvoet

5,25%

Overig onderhoud

norm per vhe

Algemene lasten

norm per vhe

ONROERENDE EN ROERENDE ZAKEN IN ONTWIKKELING De onroerende en roerende zaken in ontwikkeling zijn gewaardeerd tegen de tot balansdatum bestede bedragen, onder aftrek van eventuele eenmalige subsidies en het eventuele onrendabele deel van de investering. Eventuele onrendabele investeringen worden verwerkt wanneer de interne besluitvorming omtrent de te plegen investering en de externe communicatie hierover heeft plaatsgevonden. Aanvullend hierop geldt dat in het initiatiefdocument van een project opgenomen wordt aan welke eisen en externe risicovoorwaarden moet worden voldaan voordat de onrendabele top wordt genomen i.v.m. het aangaan van verplichtingen in de jaarrekening. Het streven is om het verlies één jaar na goedkeuring van het initiatiefdocument door de directie te nemen. Renteverlies wordt geactiveerd bij de ingebruikname van het onroerend goed. Daarnaast wordt een opslag voor kosten voor algemeen beheer geactiveerd. Onder dit item zijn eveneens onze grondposities opgenomen, waarop nog geen ontwikkeling plaatsvindt. Deze zijn opgenomen tegen aanschafwaarde, behalve de grondposities waarop nog geen bouwbestemming rust. Deze zijn in 2010 getaxeerd en tegen lagere taxatiewaarde opgenomen.

ONROERENDE EN ROERENDE ZAKEN TEN DIENSTE VAN DE EXPLOITATIE Deze activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen bepaald op basis van de verwachte gebruiksduur. De roerende en onroerende zaken ten dienste van exploitatie hebben de volgende afschrijvingstermijnen: Kantoren 50 jaar Na-investeringen kantoren restant levensduur Kantoorinventaris (meubilair) 5 jaar Kantoorinventaris (overige) 5 jaar Hardware automatisering (servers, pc’s e.d. 5 jaar Software automatisering 5 jaar Werkplaatsinventaris 5 jaar Vervoermiddelen 5 jaar

ONROERENDE ZAKEN VERKOCHT ONDER VOORWAARDEN Onroerende zaken die in het kader van de regeling Verkoop onder Voorwaarden (VOV) zijn overgedragen aan een derde en waarvoor de woningcorporatie een terugkoopplicht kent, worden aangemerkt als financieringsconstructie. De betreffende onroerende zaken worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Voor de in de regeling overeengekomen overdrachtswaarde wordt aan de creditzijde van de balans een terugkoopverplichting opgenomen. Deze terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd en getoetst aan de bij overdracht ontstane verplichting rekening houdend met de contractvoorwaarden. De mogelijke per saldo toename van de terugkoopverplichting ten opzichte van de bij overdracht ontstane verplichting wordt geactiveerd, een per saldo afname wordt als resultaat verantwoord. Financiële vaste activa

DEELNEMINGEN Onder de deelnemingen worden verstaan rechtspersonen waarin Actium voor eigen rekening kapitaal verschaft en dat die rechtspersonen duurzaam zijn verbonden voor de eigen activiteiten en doelstellingen. De deelnemingen worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode, te weten tegen de nettovermogenswaarde ultimo boekjaar. Dit betekent dat de deelnemingen worden gewaardeerd op dezelfde grondslagen als die van Actium. Doordat het aandeel van de deelnemende rechtspersonen een negatieve netto-vermogenswaarde betreft, is de voorziening op de vordering afgeboekt per 1 januari 2009 (RJ252.402).

LENINGEN U/G Verstrekte leningen Actium participeert voor 2/3 deel in een drietal bedrijfsobjecten welke door Dingspel Assen BV zijn aangekocht. Het betreft de objecten Havenkade 3 te Assen aangekocht op 13 juni 2007, Havenkade 4 te Assen per 15 maart 2007 P

50

en Storkweg 7 te Assen per 4 juli 2008. De aankopen zijn gedaan in het kader van toekomstige planontwikkeling van het gebied Havenkwartier te Assen. Ter gedeeltelijke financiering van de door Dingspel Assen BV verrichte aankopen heeft Actium een tweetal geldleningen verstrekt van in totaal € 1.110.138 onder de voorwaarden dat deze geldleningen uitsluitend bestemd zijn voor de financiering van locaties binnen het plangebied Havenkwartier en de geldleningen uiterlijk lopen tot 1 januari 2020. De rentevergoeding die is overeengekomen bedraagt 1,00% boven de op 1 januari van ieder contractjaar geldende 1 jaars euribor rente per jaar, welke rente zal moeten worden betaald bij achterafbetalingen per kwartaal.

Verstrekte leningen personeel De verstrekte leningen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Vanaf 1-1-2011 worden deze leningen niet meer verstrekt door Actium. Uitgestelde betalingen De leningen u/g wegens uitgestelde betaling zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Deze leningen hebben betrekking op een uitgestelde betaling van een gedeelte van de verkoopprijs van een aan een huurder verkochte huurwoning of in sommige gevallen een aan een koper verkochte koopwoning. Het toegekende bedrag wordt in de vorm van een tweede hypotheek op de verkoopprijs in mindering gebracht. Aflossing van deze uitgestelde betaling vindt plaats bij “vervreemding” van de woning of na maximaal 30 jaar. Maximaal kan deze vordering € 22.689,- per woning bedragen. Vanaf 2010 is Actium gestopt met het verstrekken van uitgestelde betalingen.

DERIVATEN Ten einde rente risico’s op bestaande leningen af te dekken, beschikt Actium over rente instrumenten in de vorm van caps, floors en renteswaps. Alle instrumenten zijn gekoppeld aan bestaande leningen en worden uitsluitend om bedrijfseconomische redenen aangehouden. De rente instrumenten worden op basis van voldoen aan de daarvoor geldende voorwaarden volgens het systeem van kostprijs hedge-accounting verwerkt op basis van RJ290, waarbij zowel de afgedekte post als het instrument tegen kostprijs in de balans is verwerkt. Vermelding van de marktwaarde vindt plaats in de toelichting. Voor zover de instrumenten ineffectief zijn, worden de effecten in de resultatenrekening verwerkt. De caps zijn gewaardeerd tegen de historische kostprijs onder aftrek van de daarop gepleegde afschrijvingen. De afschrijvingen vinden evenredig naar de looptijd van het contract plaats. De floors zijn gewaardeerd tegen de historische kostprijs onder aftrek van de daarop gepleegde afschrijvingen. De afschrijvingen vinden evenredig naar de looptijd van het contract plaats.

BELEGGINGEN Koopsommen kapitaalstorting De belegging is gewaardeerd tegen aankoopwaarde, vermeerderd met de verwachte inmiddels opgebouwde resultaten. Voor zover de koopsommen vervallen binnen 1 jaar zijn de bedragen opgenomen onder de vlottende activa.

BWS-SUBSIDIES De nog te ontvangen subsidies volgens de verordening woninggebonden subsidies vervallen in 2013.

LATENTE BELASTINGVORDERING Voor de verschillen tussen de fiscale en commerciële waardering van leningen is een latente belastingpositie opgenomen. Voor beschikbare voorwaartse verliescompensatie is een latente belastingvordering opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor verrekening. De latente belastingpositie in verband met de leningen is gewaardeerd tegen contante waarde. De latente belastingvordering wegens een verliescompensatie is gewaardeerd tegen nominale waarde. De (niet-)latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden gesaldeerd indien is voldaan aan de algemene voorwaarden voor saldering. Vlottende activa Voorraden

VOORRAAD MAGAZIJN De voorraden materialen zijn gewaardeerd op basis van laatst bekende inkoopprijs. Hierbij wordt rekening gehouden met lagere waarderingen voor incourante goederen. Het voorraadverschil wordt verantwoord onder de onderhoudslasten in de winst- en verliesrekening.

P

51

VOORRAAD KOOPWONINGEN De voorraad koopwoningen is gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs of lagere opbrengstwaarde.

VOORRAAD ONDERHANDEN WERK De voorraad onderhanden werk (onverkochte koopwoningen uit projectontwikkeling) wordt gewaardeerd tegen de vervaardingsprijs of lagere opbrengstwaarde. De vervaardigingsprijs omvat alle kosten die samenhangen met de vervaardiging, alsmede de gemaakte kosten om de voorraden op hun huidige plaats en in hun huidige staat te brengen. De opbrengstwaarde is de geschatte verkoopprijs onder aftrek van direct toerekenbare verkoopkosten. Aan de in aanbouw zijnde, niet verkochte koopwoningen wordt renteverlies toegerekend en kosten algemeen beheer. Onderhanden projecten

ONDERHANDEN PROJECTEN Onderhanden projecten in opdracht van derden wordt gewaardeerd tegen de gerealiseerde projectopbrengsten (bestaande uit gerealiseerde projectkosten en toegerekende winst). Indien van toepassing, worden hierop de verwerkte verliezen en reeds gedeclareerde termijnen in mindering gebracht. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van voorzieningen wegens oninbaarheid. De voorziening wegens oninbaarheid wordt volgens de statische methode bepaald. Dit betekent dat de individuele posten ultimo boekjaar op hun inbaarheid worden beoordeeld. De overlopende activa uit hoofde van onze grondpositie in Fluitenberg worden inclusief de contractueel opgenomen jaarlijks toe te rekenen rente verantwoord.

Liquide middelen

LIQUIDE MIDDELEN Het betreft vrij beschikbare middelen in contanten en rekeningcourantsaldi bij bancaire instellingen. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Niet in de balans opgenomen rechten Hieronder worden voorwaardelijke, niet verwerkte en meerjarige financiële rechten verantwoord. Het betreft veelal rechten waarvan het bestaan afhankelijk is van het in de toekomst al dan niet zich voordoen van één of meer onzekere gebeurtenissen, of het bedrag van de verplichtingen is niet met voldoende betrouwbaarheid vast te stellen. Passiva Eigen Vermogen

OVERIGE RESERVES De overige reserves komen tot stand door toevoeging van de jaarlijkse resultaten binnen maatschappelijk aanvaarde richtlijnen en specifieke volkshuisvestelijke bepalingen, zoals genoemd in Boek 2 Titel 9 en het BBSH. Voorzieningen

ALGEMEEN Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden geschat. Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen.

VOORZIENING ONRENDABELE INVESTERINGEN NIEUWBOUW Verwachte verliezen als gevolg van onrendabele investeringen nieuwbouw worden als bijzondere waardeverandering in mindering gebracht op de boekwaarde van het complex waartoe de investeringen gaan behoren. Indien en voor zover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende complex overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. Onder verwachte verliezen wordt in dit verband verstaan het verschil tussen de investeringsuitgaven en de netto contante waarde van alle verwachte toekomstige exploitatie-inkomsten en exploitatie-uitgaven.

VOORZIENING JUBILEA Het betreft hier de (toekomstige) verplichting ten aanzien van jubileumuitkeringen van de op balansdatum in dienst zijnde werknemers van Actium. Bij de bepaling van de hoogte van de voorziening is rekening gehouden met verwachte salarisstijgingen en de kans dat een medewerker niet in dienst blijft t/m de pensioensgerechtigde leeftijd. De P

52

waardering vindt plaats tegen netto contante waarde. Uitgegaan is van een rekenrente van 5,25%.

VOORZIENING LOOPBAANONTWIKKELING De CAO kent een budget voor loopbaanontwikkeling. Werknemers die op 1 januari 2010 een 36-urige werkweek hadden en 5 jaar of langer in dienst waren, hebben € 4.500,- te besteden. Werknemers die op 1 januari 2010 een dienstverband van minder dan 36 uur hadden en 5 jaar of langer in dienst waren, hebben recht op een budget naar evenredigheid van het aantal uren. Het budget zal altijd tenminste € 2.250,- bedragen. Werknemers die op 1 januari 2010 korter dan 5 jaar in dienst waren hebben recht op een budget naar rato van het aantal maanden in dienst tot 1 januari 2010. Dit is het aantal maanden gedeeld door 60 maanden. Werknemers die minder dan 36 uur werken hebben recht een budget naar evenredigheid van het aantal gewerkte uren. Het minimumbudget zal altijd 50% bedragen. Werknemers in dienst na 1 januari 2010 bouwen bij een 36-urige werkweek € 900,- per jaar op. De opbouw begint op 1 januari van het jaar volgend op het jaar van indiensttreding. Ook hier geldt dat de opbouw naar rato van het aantal gewerkte uren gaat met een minimum van € 450,- per jaar. Langlopende schulden

LENINGEN OVERHEID/KREDIETINSTELLINGEN De leningen zijn gewaardeerd op nominale waarde. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. De voorkomende leningsvormen zijn annuïtaire, lineaire, fixe en basisrente en roll over leningen. De aflossingsverplichtingen van de leningen o/g voor het komend boekjaar zijn verantwoord onder de kortlopende schulden.

VERPLICHTINGEN UIT HOOFDE VAN VOV-CONTRACTEN In het kader van de verkoop van woningen onder voorwaarden heeft de corporatie een terugkoopverplichting die mede afhankelijk is van de ontwikkeling van de waarde van de woningen in het economisch verkeer. De terugkoopverplichting wordt jaarlijks gewaardeerd tegen actuele waarde. Indien de verwachting bestaat dat de terugkoop binnen één jaar zal plaatsvinden is de verplichting onder kortlopende schulden verantwoord. Kortlopende schulden De kortlopende schulden zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Niet in de balans opgenomen verplichtingen Hieronder worden voorwaardelijke, niet verwerkte en meerjarige financiële verplichtingen verantwoord. Het betreft veelal verplichtingen waarvan het bestaan afhankelijk is van het in de toekomst al dan niet zich voordoen van één of meer onzekere gebeurtenissen, of het bedrag van de verplichtingen is niet met voldoende betrouwbaarheid vast te stellen. RESULTAATBEPALING Algemeen Het resultaat is bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Als baten worden die opbrengsten aangemerkt, die op balansdatum geïnd, contractueel zijn overeengekomen of invorderbaar waren; als lasten die kosten, die op balansdatum betaald, verschuldigd of voorzienbaar waren c.q. waarvoor de verplichting is aangegaan. Alle opbrengsten en kosten zijn gewaardeerd op nominale waarden. Bedrijfsopbrengsten

HUREN Deze post betreft de te ontvangen huuropbrengsten, exclusief de van huurders te ontvangen vergoedingen voor levering van goederen en diensten en verminderd met eventuele huurderving en afgeboekte vorderingen. De huren zijn onderworpen aan overheidsvoorschriften rondom de jaarlijkse huurverhoging. Bij in exploitatiename wordt de huurprijs vastgesteld op basis van interne uitgangspunten en volgens van toepassing zijnde wettelijke voorschriften. De verantwoorde huurprijzen zijn bij aanvang kostendekkend. Huurprijsveranderingen tijdens de exploitatie worden doorgevoerd op basis van voorcalculatie met intern vastgestelde parameters. Jaarlijks vindt per 1 juli een algemene huuraanpassing plaats.

VERGOEDINGEN Dit betreft ontvangen vergoedingen van huurders die naast de netto huur verschuldigd zijn, verminderd met vergoedingsderving. De vergoedingen betreffen ontvangen bijdragen voor de levering van goederen en diensten aan huurders. De vergoedingen zijn gebaseerd op de geraamde kosten en vloeien voort uit (huur)overeenkomsten. De P

53

vergoedingen bestaan voor een deel uit niet verrekenbare en een deel verrekenbare vergoedingen. De verrekenbare vergoedingen worden periodiek afgerekend. De kosten worden verantwoord onder de overige bedrijfslasten.

OVERHEIDSBIJDRAGEN Verantwoord zijn de overheidsbijdragen vanuit BWS-bijdragen en de jaarlijkse bijdragen met betrekking tot woningaanpassing van gehandicapten. De verantwoorde bijdragen worden verkregen op grond van verstrekte toekenningen.

VERKOOP ONROERENDE GOEDEREN BESTAAND BEZIT Deze post bevat de behaalde opbrengsten die voortvloeien uit de verkoop van bestaande woningen minus de boekwaarde. De verkoopopbrengst van de verkoop van huurwoningen wordt als gerealiseerd geacht op het moment dat de juridische levering heeft plaatsgevonden.

VERKOOP ONROERENDE GOEDEREN NIEUWBOUW KOOP Deze post betreft het saldo van de verkoopopbrengst minus de vervaardigingsprijs van voor verkoop ontwikkelde woningen. De verkoopopbrengst van de verkoop van woningen wordt als gerealiseerd geacht op het moment dat de juridische levering heeft plaatsgevonden. Tevens staan hieronder de resultaten op woningen die verkocht zijn, maar nog onderhanden. Deze resultaten worden middels de POC-methode bepaald. De opbrengst uit woningen verkocht onder voorwaarden wordt niet verantwoord als verkoopopbrengst daar de belangrijkste economische rechten niet zijn overgedragen aan de koper. De gegarandeerde terugkoopverplichting wordt opgenomen onder de post Langlopende schulden.

GEACTIVEERDE PRODUCTIE T.B.V. EIGEN BEDRIJF De toe te rekenen interne directe kosten en rente in het kader van voorfinanciering ten behoeve van onroerende zaken in ontwikkeling worden hieronder verantwoord.

OVERIGE BEDRIJFSOPBRENGSTEN De overige bedrijfsopbrengsten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Dit betreft inschrijfgelden, vergoedingen VvE-beheer en andere niet structureel voorkomende opbrengsten uit de normale bedrijfsvoering. Bedrijfslasten

AFSCHRIJVING MATERIËLE VASTE ACTIVA De afschrijvingen op materiële vaste activa in exploitatie en ten dienste van exploitatie worden gebaseerd op verkrijgings- of vervaardigingsprijs. De afschrijvingen vinden op lineaire basis plaats. De toegepaste methodiek en de uitgangspunten met betrekking tot levensduur zijn vermeld onder materiële vaste activa. Over grond wordt niet afgeschreven. Waardeveranderingen materiële vaste activa Hieronder worden de onrendabele investeringen van investeringsprojecten, de effecten van complexgerichte waardering en eventuele herwaarderingen van het onroerend goed verantwoord.

De onrendabele investeringen van investeringsprojecten betreffen het verschil tussen de vervaardigingsprijs en de lagere bedrijfswaarde van de investering. Bij een gecombineerd bouwproject (investeren in nieuwe huurwoningen gecombineerd met de verkoop van bestaande of nieuw te bouwen woningen) worden de verwachte verkoopwinsten betrokken bij de bepaling van de onrendabele investering. De onrendabele investering wordt als last genomen, zodra deze intern is geformaliseerd en extern is gecommuniceerd. Aanvullend hierop geldt dat in het initiatiefdocument van een project opgenomen wordt aan welke eisen en externe risicovoorwaarden moet worden voldaan voordat de onrendabele top wordt genomen i.v.m. het aangaan van verplichtingen in de jaarrekening. Het streven is om het verlies één jaar na goedkeuring van het initiatiefdocument door de directie te nemen. De onrendabele investering wordt in mindering gebracht op de reeds geactiveerde kosten. Indien de afwaardering hoger is dan de aanwezige boekwaarde, wordt het restant opgenomen in een voorziening onrendabele investeringen. Jaarlijks vindt een ‘impairment’ toets (complexwaardering) van de waarde van ons bestaand bezit plaats. Hierbij wordt op complexniveau de aanwezige historische kostprijs minus afschrijvingen vergeleken met de recente bedrijfswaarde. Aangezien wij waarderen op de laagste van deze twee, kan dit leiden tot aanvullende af- of bijboekingen. Deze bij- of afboekingen worden verantwoord onder deze post in de winst- & verliesrekening. P

54

LONEN EN SALARISSEN Onder deze post zijn verantwoord de salariskosten van het personeel in dienst van Actium, de kosten van het inhuren van uitzendkrachten en ontvangen ziektegelden. Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de Winst- & Verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers.

OVERIGE PERSONEELSKOSTEN Onder deze post zijn o.m. de reis- en verblijfkosten, opleidingskosten, gratificaties en de toevoeging aan de voorziening jubilea opgenomen.

SOCIALE LASTEN De sociale lasten hebben betrekking op verschuldigde premies aan de belastingdienst en worden volgens de arbeidsvoorwaarden verwerkt.

PENSIOENLASTEN De pensioenlasten hebben betrekking op verschuldigde premies aan het pensioenfonds.

LASTEN ONDERHOUD Onder deze post worden alle direct aan het verslagjaar toe te rekenen kosten van onderhoud verantwoord. Van toerekenbaarheid is sprake als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. Het betreft de kosten voor het jaarlijks terugkerend klachten- en mutatieonderhoud, het contractonderhoud, alsmede het planmatig onderhoud. In de winst- en verliesrekening zijn de lasten van de eigen organisatie betreffende het onderhoud verantwoord onder de posten lonen en salarissen en de overige bedrijfslasten. Het voor- of nadelige verschil van de voorraden komen ten gunste of ten laste van deze kosten.

DIRECTE EXPLOITATIELASTEN De overige exploitatielasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

OVERIGE BEDRIJFSLASTEN De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Financiële baten en lasten

RENTEBATEN EN SOORTGELIJKE OPBRENGSTEN Rentebaten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva.

WAARDEVERANDERINGEN FINANCIËLE VASTE ACTIVA Waardeveranderingen van afgeleide financiële instrumenten worden rechtstreeks verwerkt in de winst- en verliesrekening.

RENTELASTEN EN SOORTGELIJKE KOSTEN Hieronder worden alle lasten die samenhangen met het aantrekken van financiering verantwoord. De rentelasten betreffen de betaalde rente over de uitstaande leningen. Eventueel verschuldigde boeterente bij vervroegde aflossing en de disagio die aan het WSW is betaald, worden hier ook opgenomen.

VENNOOTSCHAPSBELASTING De belastingen in de winst- en verliesrekening worden berekend op basis van het verantwoorde resultaat, rekening houdend met fiscaal vrijgestelde posten en geheel of gedeeltelijk niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt daarbij rekening gehouden met wijzigingen in latente belastingvorderingen en –verplichtingen uit hoofde van wijzigingen in het belastingtarief, een herbeoordeling van de realisatiemogelijkheid van latente belastingvorderingen of een wijziging in de verwachte realisatie van een actief. T.a.v. de belastinglast in de jaarrekening heeft Actium in de aangifte over 2009 t/m 2010 de herbestedingsreserve toegepast en zal dit ook voor 2008 en 2011 doen. Als gevolg hiervan kan mogelijk de jaarlijkse winst voor de heffing van vennootschapsbelasting - afhankelijk van het investeringsniveau - worden teruggebracht naar nihil en hoeft er dus geen vennootschapsbelasting te worden afgedragen, op voorwaarde dat Actium blijft investeren.

P

55

Toelichting Balans Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

699.663

691.233

51.385

15.173

Activa Vaste activa Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie Aanschafwaarde Investeringen boekjaar Desinvesteringen boekjaar

-2.459

-6.743

Cumulatieve afschrijvingen

-262.558

-238.531

Boekwaarde boekjaar

486.031

461.132

41.724

13.718

Mutaties in het boekjaar Investeringen Nieuwbouw Verbeteringen Renovatie

130

267

0

150

Omzetting koop - huur

7.445

0

Energiebesparende maatregelen

2.082

1.038

4

0

Overige Desinvesteringen Verkoop

-2.393

-2.810

-53

-1.012

Omzetting huur naar koop

0

-1.818

Vrijval

0

-1.104

Overig

-13

1

Sloop

Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde 2011 gaat uit van het aantal verhuureenheden dat per 1-1-2012 in exploitatie is In de bedrijfswaarde is voor geheel Actium rekening gehouden met 5 jaar verkopen. De totale bedrijfswaarde (incl. rentabiliteitswaardecorrectie) van het bezit bedraagt per 31 december 2011 € 738 miljoen. Ultimo 2010 bedroeg de totale bedrijfswaarde € 699 miljoen, een stijging van € 39 miljoen. In 2011 heeft de levensduurverlenging geen effect gehad op de bedrijfswaardestijging. De stijging wordt veroorzaakt door: Mutaties bedrijfswaarde Autonome waardemutatie

2,3

15,0

Voorraadmutaties

19,2

- 0,7

Parameterwijzigingen

- 1,0

7,7

Niveauwijzigingen

13,6

15,7

4,9

- 17,5

39,0

20,2

Rentabiliteitscorrectie

De bedrijfswaarde is per complex berekend. De uitgangspunten voor de bedrijfswaarde ultimo 2011 zijn: Disconteringsvoet

5,25%

Inflatie 2012 2013 t/m 2016 2017 ev

1,50% 1,50% 3% (WSW norm)

Huurstijging woningen 2012 (exclusief harmonisatie)

1,50%

2013 t/m 2016 (exclusief harmonisatie)

1,50%

2017 ev (exclusief harmonisatie) harmonisatie

Huurderving woningen

2% (WSW-norm) huurharmonisatie tot 65% van maximaal redelijk op corporatieniveau. Maximale verhoging € 55 Norm 1% P

56

Bedragen x € 1.000 Planmatig onderhoud Contract onderhoud

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

uit MOP 2012 kosten begroting, daarna indexering

Overig onderhoud

norm per vhe

Algemene lasten

norm per vhe

Algemeen De gemeenten hebben de waarde van het bezit voor de onroerend zaak belasting in 2012 getaxeerd op € 2.032 miljoen (prijspeil 1-1-2011). In 2011 was dit € 2.048 miljoen (prijspeil 1-1-2010). Het actief is verzekerd op basis van een vast premiebedrag per eenheid, waarbij onderverzekering contractueel is uitgesloten. Onroerende zaken in ontwikkeling Huurwoningen en bedrijfspanden Gronden en panden Totaal onroerende zaken in ontwikkeling

19.969

14.889

6.574

5.191

26.543

20.080

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Boekwaarde 1 januari

11.073

8.196

Investeringen boekjaar

2.457

4.042

Desinvesteringen boekjaar

-2.398

-752

Afschrijvingen boekjaar

-1.773

-1.166

Waardeveranderingen boekjaar

632

752

9.990

11.073

Boekwaarde 31 december

9.990

11.073

Cumulatieve afschrijvingen

-6.120

-4.979

Aanschaffingswaarde per 31 december

16.110

16.052

Boekwaarde boekjaar

Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden Waarde per 31 december verkoop bestaand bezit

1.492

1.095

Waarde per 31 december verkoop nieuwbouw koopwoningen

3.914

3.393

Totaal onroerende zaken verkocht onder voorwaarden

5.406

4.488

Saldo onr. zaken verkocht onder voorwaarden 31-12-2010

4.488

3.518

239

970

Stelselwijziging (RJ 645 2011) per 1-1-2011 Saldo onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 1-1-2011 Mutaties 2011 Saldo onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 31 december

4.727 679 5.406

4.488

1.067

1.095

Aanpassing vergelijkende cijfers 2011 en 2010 na stelselwijziging Waarde per 31 december verkoop bestaand bezit tot 2010 Waarde per 31 december verkoop bestaand bezit 2011

425

0

1.492

1.095

Waarde per 31 december verkoop nieuwbouw koopwoningen

3.914

3.393

Totaal

5.406

4.488

De stelselwijziging die is toegepast is het waarderen van de on roerende zaken verkocht onder voorwaarden tegen actuele waarde vanaf 2011. Financiële vaste activa Deelnemingen Deelneming De Made Participatie BV (100% deelneming)

0

28

Totaal deelnemingen

0

28

175

175

Leningen u/g Verstrekte leningen overig Dingspel BV (Actium is voor 2/3 eigenaar) bezit de panden: Havenkade 3 te Assen

P

57

Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

Havenkade 4 te Assen

657

657

Storkweg 7 te Assen

135

135

Overige leningen 2007/2008

144

144

-123

-136

988

975

Saldo per 1 januari

61

61

Mutaties boekjaar

11

0

72

61

-43

-34

29

27

3.651

3.744

-45

-136

3.606

3.651

207

210

In mindering gebracht aandeel resultaat deelnemingen Verstrekte leningen personeel

Cumulatieve aflossing Saldo per 31 december Uitgestelde betalingen Strategische en projectmatige verkopen Saldo per 1 januari Verstrekte betalingen Ontvangen betalingen Mutaties (correcties voorgaande jaren) Saldo per 31 december Totaal aantal uitgestelde betalingen per 1 januari Mutaties

43

-2

-3

205

207

Saldo per 1 januari

186

268

Afschrijvingen

-82

-82

Saldo per 31 december

103

186

Totaal aantal uitgestelde betalingen per 31 december Derivaten Cap

Eind 2011 beschikken wij over een 7-tal caps. De caps zijn afgesloten op leningen met een variabele hoofdsom. Hierdoor is het tot een maximaal rentepercentage afgedekt. Insteek is om de contracten tot het einde van de contractduur aan te houden. Van de caps is de volgende aanvullende informatie te geven:

Average rate 5,5% voor € 5.316.671 (10 jaar looptijd)

boekwaarde

marktwaarde

31-12-2011

31-12-2011

9

0

Standaard 5,5% voor € 5.316.671 (10 jaar looptijd)

14

0

Average rate 4,55% voor € 6.897.460 (10 jaar looptijd)

22

0

Standaard 5,5% voor € 8.100.000 (8 jaar looptijd)

2

0

Average rate 5,5% voor € 1.404.257 (9 jaar looptijd)

3

0

Average rate 5,5% voor € 4.781.030 (9 jaar looptijd)

12

0

Average rate 5,5% voor € 9.587.524 (10 jaar looptijd)

41

0

103

0

Beleggingen Koopsommen kapitaalstorting Saldo per 1 januari Af: Vrijval Bij: toegerekende rente Subtotaal Af: Naar kortlopende vordering (< 1 jaar)

260

418

-100

-175

11

17

171

260

-171

-96

0

164

Saldo per 1 januari

119

119

Vrijval

-13

Saldo per 31 december

105

119

823

787

Saldo per 31 december BWS subsidies Te vorderen subsidies overheid

Latente belastingvordering Saldo per 1 januari

P

58

Bedragen x € 1.000 Mutaties Saldo per 31 december

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

-3

36

820

823

De looptijd van bovenstaande vorderingen is > 5 jaar Latent compensabel verlies Vpb 2006

205

205

Latent compensabel verlies Vpb 2007

399

399

-563

-563

Mutaties compensabel verlies Saldo per 31 december Totaal latente belastingvordering

40

40

860

863

Vlottende activa Voorraad Voorraad magazijn Voorraad koopwoningen Onderhanden werk koopprojecten Onderhanden projecten koopprojecten

417

475

5.921

15.180

12

0

-197

0

0

78

6.153

15.733

Gemiddelde voorraad

446

441

Materiaal verbruik

419

387

1

0,88

Winstneming koopprojecten Totaal voorraad Voorraad magazijn

Omloopsnelheid Onderhanden projecten koopprojecten Verkocht 15 woningen met een negatief resultaat Verkocht 6 woningen met een positief resultaat Per saldo negatief resultaat

-460

0

263

0

-197

0

Vorderingen Huurdebiteuren De huurachterstand bestaat uit: Huurdebiteuren Af: Voorziening dubieuze debiteuren Totaal huurdebiteuren

2.613

1.795

-1.454

-1.594

1.159

201

559

1.120

Overige debiteuren Overige debiteuren Overige vorderingen rijk en gemeenten Af: Voorziening dubieuze overige debiteuren Totaal overige debiteuren

0

74

-1

-783

558

411

Vlottende activa Koopsommen kapitaalstortingen De vrij te vallen koopsommen zijn als volgt opgebouwd: Koopsommen

171

96

Totaal koopsommen

171

96

Overige vorderingen en overlopende activa Vennootschapsbelasting

6.425

925

Overige overlopende activa

1.841

2.133

Totaal overige vorderingen en overlopende activa

8.267

3.058

Liquide middelen Kas Rekening courant banken

3

2

769

1.392 P

59

Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

Rekening courant deposito

5.500

3.154

Spaarrekeningen banken

7.000

5.000

Overig Totaal liquide middelen

6

3

13.278

9.551

Niet uit de balans blijkende rechten Stichting Woonservice Zuidwest Drenthe In het verleden heeft Actium een hypothecaire lening verstrekt aan Stichting Woonservice Zuidwest Drenthe. Middels deze financiering heeft deze stichting gronden aangekocht in het bestemmingsplan Berggierslanden in de gemeente Meppel. In 2001 zijn deze gronden tegen kostprijs in combinatie met een claim terugverkocht aan de gemeente Meppel. De claim betreft een bouwclaim op 60 kavels door de gemeente om niet beschikbaar stellen in het genoemde bestemmingsplan ten behoeve van de bouw van 60 huurwoningen. Inmiddels zijn er op 40 kavels huurwoningen gebouwd in 2006 en 2007. Na een juridische toetsing is geconcludeerd dat de bouwclaim niet toereikend is om (na)levering te vorderen van extra kavels om niet. In 2011 zijn op de laatste kavels 4 woningen gebouwd. Grondruil Holdert Haulerwijk In 2011 heeft er een grondruil plaats gevonden tussen Stichting Actium en Stichting Habion te Utrecht. Het betreft het perceel grond, plaatselijk bekend Holdert 2 tot en met 46 (even) te Haulerwijk groot 61 are. Actium ontvangt voor het ter beschikking stellen van de grond € 800.000. Uiterlijk 2014 zal Habion haar verplichting tot levering van de grond nakomen. Passiva Eigen vermogen Kapitaal

0

0

Totaal overige reserves

90.884

84.213

Totaal eigen vermogen

90.884

84.213

84.213

76.662

Overige reserves Saldo boekjaar per 31 december Stelselwijziging per 1 januari 2011 Saldo begin boekjaar Resultaat boekjaar Totaal overige reserves

239

970

84.452

77.632

6.432

6.581

90.884

84.213

Als gevolg van de herziening RJ 645 (2011) heeft er een stelselwijziging plaatsgevonden op de onroerende zaken verkocht onder voorwaarden. De stelselwijziging die is toegepast is het waarderen van de onroerende zaken verkocht onder voorwaarden tegen actuele waarde vanaf 2011. Door de stelselwijziging is het vermogen in 2010 toegenomen met € 970 k en in 2011 toegenomen met € 239 k. Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen

24.997

23.326

Voorziening jubilea

222

224

Voorziening loopbaanbudget

533

479

25.752

24.029

Saldo boekjaar 1 januari

224

264

Mutaties in het boekjaar

-2

-40

222

224

Saldo boekjaar 1 januari

479

503

Mutaties in het boekjaar

54

-24

533

479

Totaal voorzieningen De voorzieningen onrendabele investeringen en jubilea zijn overwegend langlopend De voorziening loopbaanbudget loopt nog 3 jaar. Voorziening jubilea/gratificatie

Saldo boekjaar 31 december Voorziening loopbaanontwikkeling

Saldo boekjaar 31 december Langlopende schulden Leningen overheid en kredietinstellingen

P

60

Bedragen x € 1.000 Saldo boekjaar 1 januari Bij: Nieuwe leningen/mutaties Bij: Opname/vervroegde aflossingen

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

391.749

389.208

57.500

10.000

0

9.565

Subtotaal

449.249

408.773

Af: Afloop geheel afgeloste leningen

-22.419

-6.592

-7.093

-10.432

Saldo

419.737

391.749

Saldo per 31 december

419.737

391.749

Aflossingen boekjaar

-38.189

-25.513

Totaal leningen overheid en kredietinstellingen

381.548

366.236

Af: Reguliere aflossing boekjaar

Gespecificeerd zien deze leningen er als volgt uit: Leningen overheid Leningen kredietinstellingen De gemiddelde vermogenskostenvoet Gemiddelde restant looptijd Aantal leningen

10.533

10.688

371.015

355.549

4

4

21

20

137

144

Leningen restant looptijd < 5 jaar

127.742

127.995

Leningen restant looptijd > 5 jaar

291.994

263.754

Verplichtingen uit hoofde van VOV-contracten Waarde per 31 december verkoop uit bestaand bezit

1.517

1.110

Waarde per 31 december verkoop uit nieuwbouw koopwoningen

3.921

3.400

Totaal verplichtingen uit hoofde van VOV-contracten

5.438

4.510

Overige schulden Floor Saldo per 1 januari Vrijval Totaal floor

91

132

-41

-41

49

91

Eind 2011 beschikt Actium over een 6-tal floors en twee swaps. Van de zes floors kennen een vijftal een knock in. De floors zijn afgesloten op leningen met een variabele hoofdsom. Insteek is om de contracten aan te houden tot het einde van de contractduur. Actium heeft een algemene kredietovereenkomst afgesloten met Fortis Bank Nederland. Hierin is een bijstortingsverplichting opgenomen in geval van een negatieve waarde van de derivatenportefeuille waarbij een totale threshold van € 10 miljoen is overeengekomen. Uit de stresstest van het Centraal Fonds Volkshuisvesting volgt dat Actium voldoende buffer heeft. Van de floors en swaps is de volgende aanvullende informatie te geven: boekwaarde

marktwaarde

31-12-2011

31-12-2011

Floor Knock in 3,95% voor € 5.316.671 (looptijd 10 jaar)

9

68

Floor Knock in 4,45% voor € 5.316.671 (looptijd 10 jaar)

14

83

Floor Standaard 2,88% voor € 6.897.460 (looptijd 10 jaar)

11

150

Floor Knock in 3,5% voor € 702.128 (looptijd 8 jaar)

1

25

Floor Knock in 3,5% voor € 2.396.881 (looptijd 9 jaar)

3

98

Floor Knock in 3,5% voor € 4.793.762 (looptijd 10 jaar)

12

223

Swap € 10.709.340 bet. 4,4975% / ontv. EUR 3M (looptijd 30 jaar)

-

4.187

Swap € 8.100.000 bet. EUR 12M / ontv. EUR 1M (looptijd 8 jaar)

-

61

49

4.894

Kortlopende schulden Schulden aan leveranciers en kredietinstellingen Schulden kredietinstellingen Schulden aan leveranciers Totaal schulden aan leveranciers en kredietinstellingen

38.189

25.513

7.052

10.785

45.241

36.298 P

61

Bedragen x € 1.000

Werkelijk 2011

Werkelijk 2010

Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenpremie/loonheffing en sociale lasten Omzetbelasting koop huur

-2

397

300

136

Omzetbelasting regulier

2.845

2.532

Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen

3.143

3.065

0

475

6.430

6.624

712

4.085

Aangegane verplichtingen Overlopende passiva Niet vervallen rente Vooruitontvangen huren Accountanskosten

43

51

0

77

Huurtoeslag

553

549

Waarde verlofuren

326

244

54

115

Sociaal personeelsbeleid

Diverse fondsen Te verrekenen servicekosten Overige posten Totaal overlopende passiva

43

243

3.030

928

11.191

12.916

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Pensioenen Op grond van de RJ 271, paragraaf 310 voor de financiële verslaglegging mag de pensioenregeling van SPW als een toegezegde bijdrageregeling (DC-regeling) gekwalificeerd worden. De volgende punten worden hiervoor meegenomen. De pensioenregeling van SPW is een toegezegde-pensioenregeling. De omstandigheid dat Actium in het geval van een tekort bij SPW geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan hogere toekomstige premies. Als en voor zover een overschot of tekort in het fonds van invloed is op in de toekomst door Actium te betalen premies: De beschikbare informatie omtrent het overschot of tekort; De mogelijke gevolgen voor Actium Dekkingsgraad SPW per 31 december 2011 was 101% Met het huidige beleid van het SPW verwacht men ruim binnen 5 jaar weer op een dekkingsgraad van 105% te komen. Volgens de berekeningen in het herstelplan zal SPW hierin slagen. Vooralsnog verwacht SPW dus geen extra maatregelen nodig te hebben. Onroerende zaken in ontwikkeling - gronden Actium heeft gronden in haar bezit, waaronder gronden in Fluitenberg. Het ministerie heeft via MG-circulaires aangegeven dat op het moment dat grond 10 jaar of langer in eigendom is van een woningcorporatie verondersteld wordt dat het speculatieve aankopen zijn. De 10-jaarstermijn is bij de gronden Fluitenberg in 2008 verlopen. In overleg met de partijen waarmee de gronden zijn aangekocht, is Actium bezig met een exitstrategie voor deze gronden, waarbij het uiteindelijke doel verkoop is. WSW Op 9 maart 1998 heeft het WSW de borging van de oorspronkelijk door de gemeente geborgde leningen overgenomen. Per 31-12-2011 betreft het een bedrag van € 423 miljoen aan (overgenomen) leningen. Vorig jaar was dit € 371 miljoen. In 2011 is € 9,3 miljoen volledig afgelost Door Actium dient een obligo van 3,85% over het schuldrestant van de leningen per 31-12-2011 (exclusief leningen met een variabele hoofdsom) aan te houden. Voor type lening met variabele hoofdsom is bepaald dat over 75% van de maximale hoofdsom obligo is verschuldigd. De obligo bedraagt derhalve € 15,7 miljoen. Het obligo is opeisbaar indien blijkt dat het garantievermogen van het WSW niet voldoende is om de aanspraken van de financiers op het WSW te dekken Financieringen In het kader van matching van taken en middelen heeft Actium een deel van de financieringslasten van SSH Utrecht voor een door SSH aan te trekken kapitaalmarktlening ad € 5 miljoen voor haar rekening genomen. Actium vergoedt jaarlijks 25% van de rente van deze lening aan SSH. Daarnaast heeft Actium in dit kader een deel van de financieringslasten van Stichting Duwo te Delft voor een door Duwo aangetrokken kapitaalmarktlening ad € 5 miljoen voor haar rekening genomen. Actium vergoedt jaarllijks 25% van de rente aan Duwo.

P

62

Resultaatanalyse Analyse resultaat werkelijk 2011 t.o.v. de begroting 2011 Bedragen x € 1.000

Resultaat volgens begroting 2011

-19.664

Resultaat werkelijk 2011

6.432

Verschil t.o.v. begroting 2011

26.096

De belangrijkste afwijkingen zijn:

bijdrage resultaatverschil

Verkoop onroerende goederen

-1.063 Strategische verkopen lager dan begroot. 105 t.o.v. 125

Overige bedrijfsopbrengsten

-1.061 Minder schades, daardoor minder verzekeringskosten

Vergoedingen onderhoud vertrokken bewoners niet meer onder onderhoud

Waardeveranderingen materiële vaste activa

15.059

Waardecorrectie a.g.v. minimumwaardering (niet begroot) Overige waardecorrecties Lagere ORT dan begroot

Lasten onderhoud

3.837 Lager planmatige onderhoud door o.a. scherpere inkoop, niet uitgevoerde projecten.

Overige bedrijfslasten

504 Lagere kosten eigen dienst

Rentebaten

-678 Lagere rente tijdens bouw doordat er minder projecten zijn opgeleverd dan begroot.

Rentelasten

1.934 Minder nieuwe leningen aangetrokken dan begroot.

Vennootschapsbelasting

7.709 Teruggave 2008 a.g.v. herbestedingsreserve € 1,9 miljoen Teruggave 2009 a.g.v. herbestedingsreserve € 1,9 miljoen Teruggave 2010 a.g.v. herbestedingsreserve € 1,4 miljoen Mutatie latentie verrekenbare verliezen

P

63

Toelichting Winst en Verliesrekening Bedragen x € 1000

Werkelijk 2011

Begroting 2011

Werkelijk 2010

BEDRIJFSOPBRENGSTEN Huren Woningen en niet zijnde woningen

80.123

80.575

78.365

Totaal huren

80.123

80.575

78.365

Derving ivm leegstand

184

759

253

Derving ivm mutatie

Huurderving 239

0

154

Derving ivm sloop

78

0

299

Derving ivm wisselwoning

-2

0

33

Derving ivm renovatie

44

0

49

Overige leegstand

25

0

17

568

759

804

683

693

673

7

7

13

676

686

660

1.315

1.412

1.309

19

14

36

Totaal verrekenbare vergoedingen

1.296

1.398

1.273

Totaal vergoedingen

1.972

2.084

1.933

Totaal huurderving Niet verrekenbare vergoedingen Niet verrekenbare vergoedingen Derving Totaal niet verrekenbare vergoedingen Verrekenbare vergoedingen Verrekenbare vergoedingen Derving

De reguliere derving over 2011 bedraagt (uitgedrukt in een percentage van de huren en vergoedingen)

0,72

1,07

Overheidsbijdragen BWS subsidies

161

172

0

0

16

161

172

406

Verkoopopbrengsten

14.765

13.241

13.721

Boekwaarde

-3.048

-893

-1.766

-416

-508

-336

-55

0

-33

Woningaanpassingen Totaal overheidsbijdragen

390

Verkoop onroerende goederen bestaand bezit

Kosten wegens leegstand Taxatiekosten Overige verkoopkosten Totaal verkoop onroerende goederen bestaand bezit

-469

0

-190

10.777

11.840

11.396

De gerealiseerde boekwinst van de verkoop van het kantoorgebouw Industrieweg 15 bedraagt € 1.766.400. Het pand wordt op basis van operationele huur teruggehuurd tot 31 december 2013. De jaarhuur bedraagt € 81.375. Verkoop onroerende goederen nieuwbouwkoop Resultaat projectmatige verkoop

-93

0

Leegstandskosten projectmatige verkoop

-14

0

0

-107

0

739

Toezicht

193

662

47

Directie

160

0

207

59

0

13

Totaal verkoop onroerende goederen nieuwbouwkoop

739

Geactiveerde productie tbv het eigen bedrijf

Algemeen beheer

P

64

Bedragen x € 1000 Car verzekering Bewonersbeleiding Totaal geactiveerde productie tbv het eigen bedrijf

Werkelijk 2011

Begroting 2011

Werkelijk 2010

28

0

6

0

0

0

440

662

273

91

117

103

0

0

119

32

0

30

377

184

2.057

Overige bedrijfsopbrengsten Vergoedingen bedrijfslasten Inschrijfgeld Beheervergoedingen Vergoedingen WMO onbelast Overige vergoedingen bedrijfslasten Vergoedingen onderhoudslasten Vergoedingen bewoners onderhoud

0

727

622

Vergoedingen WMO

3

197

0

Vergoedingen verzekeringen

0

365

0

Vergoedingen planmatig onderhoud

34

11

0

Vergoedingen geriefsverbeteringen

13

10

0

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

550

1.611

2.931

15.398

15.925

15.462

1.773

1.561

1.166

17.171

17.486

16.628

Dotatie voorziening onrendabele investeringen

12.798

21.526

6.498

Waardeveranderingen materiële vaste activa woningen

-5.570

0

-13.841

BEDRIJFSLASTEN Afschrijvingen materiële vaste activa Activa in exploitatie Activa ten dienste van de exploitatie Totaal afschrijvingen materiële vaste activa Waardeveranderingen activa

Waardeveranderingen materiële vaste activa zorgcomplexen

-309

0

-939

Waardeveranderingen materiële vaste activa niet zijnde woningen

-924

0

417

Waardeveranderingen verkoop onder voorwaarden Waardeveranderingen grond Waardeveranderingen koopwoningen Totaal waardeveranderingen activa

5

0

66

-222

0

3.542

689

0

0

6.467

21.526

-4.257

Erfpacht Erfpacht

20

30

20

Totaal erfpacht

20

30

20

9.557

9.398

9.992

Lonen en salarissen Salarissen Overige personeelskosten Totaal lonen en salarissen

1.319

1.422

1.351

10.876

10.820

11.343

7.957

8.421

7.780

83

0

13

1.583

1.033

2.393

Specificatie lonen en salarissen Bruto salarissen Waarde verlofuren Uitzendkrachten en stagiaires Af: Ontvangen ziekengeld/wao

-45

-41

-134

Af: Detachering eigen personeel

-21

-15

-60

9.557

9.398

9.992

Totaal salarissen Stand fte’s per 31-12-2011 eigen personeel uitzendkracht/detachering totaal

fte

headcount

168,2

175

8,8

10

177,0

185

Specificatie overige personeelskosten

P

65

Bedragen x € 1000 Vergoedingen personeel

Werkelijk 2011

Begroting 2011

Werkelijk 2010

564

541

632

Gratificaties onbelast

10

0

14

Contracten lease auto’s

73

0

84

Eindheffing loonheffing

19

36

24

Opleidingskosten

308

634

402

Mutatie voorziening jubilea

-2

0

-40

Mutatie voorziening loopbaanbudget

75

0

0

Diversen overige personeelskosten

272

212

235

1.319

1.422

1351

Totaal overige personeelskosten Sociale lasten Sociale lasten

1.109

1.094

1.044

Totaal sociale lasten

1.109

1.094

1.044

Pensioenlasten Pensioenlasten

1.471

1.554

1.473

Totaal pensioenlasten

1.471

1.554

1.473

Klachtenonderhoud

4.085

3.115

4.203

Mutatie onderhoud

2.691

2.577

3.470

Contractonderhoud

2.170

2.291

2.836

16.371

20.714

20.006

Lasten onderhoud

Planmatig onderhoud Energielabeling

2.156

2.004

872

395

1.081

356

Subtotaal lasten onderhoud

27.868

31.782

31.743

Af: doorbelasting onderhoudslasten

-1.090

-1.167

-1.128

Totaal lasten onderhoud

26.778

30.615

30.615

Overige onderhoudslasten

De cijfers van het onderhoud over het jaar 2010 zijn voor vergelijkingsdoeleinden aangepast Directe exploitatielasten Belastingen

3.654

3.487

3.154

Verzekeringen

138

158

143

Contributie Aedes

114

122

116

Bijzondere projectsteun Vogelaarheffing

884

1.200

790

Bijdrage servicekosten VVE

896

406

359

76

127

99

Goederen en diensten

1.950

1.877

1.752

Kosten sociaal statuut

106

20

64

92

97

92

Dotatie dubieuze debiteuren

63

355

466

Kosten deelnemingen

12

0

85

Nagekomen kosten afgesloten projecten

71

213

575

Energiekosten leegstaande woningen

Matchingskosten

Voorbereidingskosten projecten Overige bedrijfslasten Totaal directe exploitatielasten

28

0

1.213

105

343

1.548

8.189

8.406

10.456

Overige bedrijfslasten Raad van Commissarissen Commissarissen vergoeding

89

91

96

Reis- en verblijfkosten

6

3

7

Vergaderkosten

2

4

4

Representatiekosten

1

3

6

10

10

17

ZVW-premie

7

7

7

Verzekeringen

2

2

2

Zelfevaluatie RvC

6

7

0

Opleidingen en excursies

P

66

Bedragen x € 1000 Diversen Totaal raad van commissarissen

Werkelijk 2011

Begroting 2011

Werkelijk 2010

61

6

5

184

132

144

Huisvestingskosten Huur gebouwen

-42

-68

-76

Onderhoud gebouwen en inventaris

144

187

311

Energielasten

201

223

178

Schoonmaakkosten

128

158

126

42

47

44

Belastingen en verzekeringen Overige huisvestingskosten

34

55

47

Totaal huisvestingskosten

507

601

630

32

20

29

Algemene kosten Bankkosten Verzekeringen

26

28

51

Portikosten

151

173

156

Telefoonkosten

144

136

184

Drukwerk- en kantoorbenodigdheden

46

75

65

Kantinekosten

36

39

38

Contributie en abonnementen

36

68

65

Kosten externe controle

72

79

118

598

215

452

Representatiekosten

1

25

0

Vergaderkosten

0

0

0

Automatisering

1.112

1.216

1.277

294

429

339

6

10

2

147

201

132

Advieskosten en juridische bijstand

PR en communicatie Koopgarant licentie en promotie Vervoermiddelen Aanschaf/onderhoud klein gereedschap

41

0

0

KWH kosten

34

90

31

Klachtencommissie

6

6

4

Huurdersparticipatie

43

148

109 341

Leefbaarheid

419

453

Promotiekosten projecten

93

304

127

Overige algemene kosten

208

237

-179

3.537

3.999

3.301

Totaal algemene kosten Beloning bestuurder Dhr. K. Stol Belastbaar loon

172

Pensioenpremie

52

46

224

214

Totaal

168

Deze opgave wordt ook gedaan in het kader van de WOPT. Toelichting honoraria externe accountant Ten laste van de stichting zijn in het boekjaar de volgende bedragen gekomen in verband met werkzaamheden die door de accountantsorganisatie zijn uitgevoerd die belast is met het onderzoek van deze jaarrekening Jaarrekening/interim controle/corpodata

72

Adviesdiensten op fiscaal terrein tbv jaarverslag

11

12

83

130

Bedragen x € 1000

Werkelijk 2011

118

Begroting 2011

Werkelijk 2010

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN Rentebaten Rente toegerekende materiële vaste activa

0

0

2

Rente op uitgezette middelen

121

15

225

Rente tijdens de bouw

425

1.372

1.635 P

67

Bedragen x € 1000

Werkelijk 2011

Begroting 2011

Werkelijk 2010

Rente grondposities

162

74

139

Overige rentebaten

117

42

66

Totaal rentebaten

825

1.503

2.067

Waardeverandering financiële vaste activa en effecten Waardeverandering financiële vaste activa

41

42

41

Totaal waardeverandering financiële vaste activa en effecten

41

42

41

Resultaat deelnemingen Resultaat deelnemingen

-13

0

4

Totaal resultaat deelnemingen

-13

0

4

16.127

19.007

17.601

948

0

0

-6

0

61

Rentelasten en soortgelijke kosten Rentelasten leningen Rentelasten derivaten Overige rentelasten WSW borgstellingsvergoeding Totaal rentelasten en soortgelijke kosten

44

40

35

17.113

19.047

17.697

Vennootschapsbelasting Mutatie latente belastingen

0

0

527

Vennootschapsbelasting boekjaar

-5.709

2.000

1.057

Totaal vennootschapsbelasting

-5.709

2.000

1.584

2011

2010

75.077

82.278

1.972

1.933

Operationele activiteiten Ontvangsten Huren Vergoedingen Overheidsontvangsten

175

406

Overige bedrijfsontvangsten

813

1.347

Renteontvangsten Saldo ingaande kasstromen

288

475

78.325

86.439

20

20

13.798

13.581

Uitgaven Erfpacht Personeelsuitgaven Lonen en salarissen

9.899

9.981

Sociale lasten

1.109

1.044

Pensioenlasten

1.471

1.473

Toegerekende loonkosten projectopzichters Overige personeelkosten Onderhoudsuitgaven Planmatig onderhoud Niet-planmatig onderhoud

0

-267

1.319

1.351

29.978

25.848

24.006

20.052

8.890

7.962

Onderhoudslasten werkapparaat

-1.090

-1.128

Subsidie energielabeling

-2.082

-1.038

Overige Overige bedrijfsuitgaven

254 9.530

11.740

Direct exploitatielasten

5.201

6.014

Overige Bedrijfslasten

4.230

3.938

99

1.788

17.336

18.520

884

790

Preprojectkosten Renteuitgaven Sectorspecifieke heffing onafhankelijk van resultaat Leefbaarheid externe uitgaven niet investeringsgebonden Vpb Saldo uitgaande kasstromen

0

0

-211

1.218

71.336

71.717

P

68

2011

2010

6.990

14.722

Genormeerde aflossing (2%)

-8.395

-7.835

Kasstroom uit operationele activiteiten incl.genormeerde aflossing WSW

-1.405

6.887

Kasstroom verkoop bestaande huurwoongelegenheden + bedr.gebouw

13.825

13.235

2011

2010

Kasstroom uit operationele activiteiten incl. genormeerde aflossing WSW, incl kasstroom verkoop

12.420

20.123

14.765

13.794

3.405

739

791

0

18.961

14.533

41.676

29.248

Kasstroom uit operationele activiteiten

(Des)investeringsactiviteiten MVA ingaande kasstroom Verkoopontvangsten bestaande huurwoongelegenheden + bedr.gebouw Verkoopontvangsten koopwoongelegenheden Verkoopontvangsten nieuwbouw koop reeds opgeleverd Tussentelling ingaande kasstroom MVA MVA uitgaande kasstroom Nieuwbouw huurwoongelegenheden te borgen door WSW Nieuwbouw huurwoongelegenheden niet te borgen door WSW Woningverbetering woningen te borgen door WSW

728 2.216

1.455

Woningverbetering woningen niet te borgen door WSW

0

Mutatie balansposten

0

Aankoop huurwoongelegenheden niet te borgen door WSW Nieuwbouw koopwoongelegenheden niet te borgen door WSW

0 2.194

1.290

Sloopuitgaven te borgen

0

Sloopuitgaven niet te borgen

0

Investeringen overig bezit te borgen door WSW Investeringen overig bezit niet te borgen door WSW Verkoopkosten

0 2.456

4.042

940

559

50.210

36.594

-31.249

-22.061

Ontvangsten

0

0

Uitgaven

0

0

Saldo in- en uitgaande kasstroom FVA

0

0

-31.249

-22.061

50.500

10.000

Tussentelling MVA uitgaande kasstroom Saldo in- en uitgaande kasstroom MVA FVA

Kasstroom uit (des)investeringen Financieringsactiviteiten Ingaand Nieuwe leningen Nieuwe leningen niet te borgen Storting roll-overs/reeds aangegaan

0

0

7.000

13.000

29.513

20.458

27.987

2.542

3.728

-4.797

9.550

14.347

13.278

9.550

Uitgaand Aflossing leningen Aflossing leningen niet geborgd Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Correctie mutatie liquide middelen Liquide middelen per 1-1 Liquide middelen per 31-12

P

69

Accountantsverklaring

P

70

P

71

Statutaire gegevens Naam toegelaten instelling

Actium

Statutaire vestigingsplaats

Assen

Datum Koninklijk besluit, Waarbij de instelling is toegelaten

25 juni 1908, nummer 574 24 juni 2008, goedkeuring fusie

Nummer inschrijving handelsregister

04017657 Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Drenthe Te Meppel

Correspondentieadres

Postbus 500, 9400 AM Assen

Bezoekadressen

Industrieweg 15, Assen Eemland 1, Assen (op afspraak) Nanningaweg 37, Oosterwolde Leeuwte 31, Ruinen Stuurboord 4, Smilde

Grafische vormgeving

www.studiograps.nl