JAARVERSLAG 2012 WAO-WIA-GROEP MAASTRICHT-HEUVELLAND
Krantenkoppen 2012website waowiamaastrichtheuvelland ’50-plussers dupe ontslagrecht’ Crisis maakt werknemers ziek Nederlandse rijken leven tot 8 jaar langer dan de minder bedeelden Zeventig procent van de oude WW’ers langer dan een jaar werkloos Vooral lage inkomens gaan er volgend jaar op achteruit ‘Werkgevers
sturen Wajongers weg als begeleiding
stopt’ Hulpvraag bij schuld in Maastricht verdubbeld Zelfstandige ondernemers onderschatten risico arbeidsongeschiktheid Verzoek aan B&W Maastricht: verminder drastisch de ontslagen in de WSW Veel armoede onder zzp’ers Maastricht aan top met langdurig werklozen
Grote schulden bij werkenden neemt toe ZIEKE FLEXWERKER EN WERKLOZE KRIJGT KORTER UITKERING 492 banen weg bij MTB Sociaal beleid Gemeenten in de knel Meeste Limburgse werklozen ouder dan 55 jaar Sinds 2006 zo’n 30.000 mensen na twee jaar ziekte ontslagen Bijna geen vaste contracten meer in Nederland
75.000 jongeren met een WAJONG uitkering
INHOUDSOPGAVE JAARVERSLAG 2012 Voorwoord voorzitter WAOWIAGROEPMAASTRICHTHEUVELLAND Samenvatting jaarverslag 1) Activiteiten a) spreekuur en advieswerk b) cijfermatig en trends c) externe groepen d) signalering en beleidsbeïnvloeding 2) Voorgeschiedenis 3) Doel 4) Financiering 5) Bestuur en organisatie Bijlagen
Beste Lezer, 2012 was voor de waowiagroep Maastricht Heuvelland in 2 opzichten een succesvol jaar. Ten eerste werd onze groep verkozen tot vrijwilligersorganisatie van het jaar 2012 door de gemeente Maastricht. Ontegenzeggelijk een succes voor de jarenlange inzet van al onze vrijwilligers. Een waardering voor al het werk dat gedaan is. De jury spreekt in haar rapport van Maatwerk. “Niet alleen kennis van de huidige regelgeving - en dat verandert nog al eens graag - is belangrijk, maar vooral ook kunnen omgaan met mensen die vaak in heel moeilijke situaties verkeren en moeilijk hun weg kunnen vinden in een bos vol van regeltjes, uitzonderingen, procedures en instanties.
Het werk van de WAO-groep Maastricht is echt maatwerk en de prijs in deze categorie is dan ook geheel op zijn plaats." Ook kunnen we constateren dat het aantal consulten ten opzichte van 2011 een (flinke) stijging laat zien. Een bewijs voor het nut en
noodzaak van onze spreekuren. En daarmee zitten we aan de andere kant van de medaille. Er is een nieuwe regering die 16 miljard gaat bezuinigen waarvan er ongeveer 3 gehaald zullen worden uit de sociale zekerheid en 5 uit de zorg. Ontslaguitkeringen worden aangepakt, het ontslagrecht versoepeld, de AOW leeftijd gaat omhoog. De effecten van de krimpende economie zijn duidelijk zichtbaar op de arbeidsmarkt. Het aantal banen van werknemers is verder afgenomen en de werkloosheid is toegenomen. In het eerste halfjaar van 2012 is het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen landelijk (uitkeringen in het kader van de WIA, WAO, Wajong, Wet Wajong en WAZ) gedaald tot 820 duizend. De WAO-uitkeringen daalden en de uitkeringen in het kader van Wajong en WIA (de regelingen IVA en WGA) namen echter toe. Ook in Maastricht zie je deze tendenzen Een kleine 16% van de beroepsbevolking in Maastricht is afhankelijk van een uitkering. Tijdens de spreekuren van onze vrijwilligers horen we de verhalen die achter de cijfers schuil gaan.
De mensen zijn niet vrijwillig ziek of (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt geworden. De wil om voor zichzelf, het gezin, de samenleving of een werkgever weer actief te zijn is groot. Waar het meestal aan ontbreekt zijn (aangepaste) banen. Onze vrijwilligers ondersteunen en stimuleren de mensen om actief voor hun belangen op te komen en zich in te zetten voor verbetering van hun positie. Onze spreekuurhouders dragen bij aan het versterken van het eigen inzicht in de individuele situatie van de bezoekers van het spreekuur. Van de andere kant komt men in een woud van regelingen en regelaars die hen telkens het gevoel geven dat er iets mis is met hun persoon. Voor de overheid gaat het om een bezuiniging met als adagio werk boven uitkering. Iedere keer opnieuw wordt het beeld opgeroepen dat het de schuld van mensen zelf is dat ze werkloos zijn, moeten leven van een uitkering of een arbeidshandicap hebben. De ervaringen uit de spreekuren blijven we gebruiken om uitvoeringspraktijken en beleid en dus ook beleidsmakers en uitvoerders op het brede terrein van de sociale zekerheid te activeren en te beïnvloeden. Ook organisatorisch kregen we in 2012 met verschillende veranderingen te maken. Een nieuw spreekuur in de binnenstad, een verhuizing van het spreekuur van Heugemerveld naar Wittevrouwenveld, het vinden van een nieuwe locatie in Gulpen en het inrichten van een nieuwe website. Gelukkig zijn deze veranderingen met succes afgerond. In 2013 zullen we meer en meer moeten inspringen op de decentralisatie van overheidstaken op het gebied van zorg, welzijn en sociale zekerheid van rijk naar gemeente en het inrichten van wijkzorgteams door de gemeente. We verwachten voor 2013 een toename van mensen die om hulp of advies komen vragen. We denken dat de verslechteringen in 2013 zullen leiden tot meer maatschappelijke en individuele spanningen. Allemaal wijzigingen in een toch al sterk veranderende samenleving. Daarom zullen we ons inzetten voor zoveel mogelijk samenwerking. Basis blijft onze solidariteit met medeburgers die het slecht getroffen hebben. Huup Peters, voorzitter
SAMENVATTING JAARVERSLAG
Het aantal mensen dat een beroep doet op het spreekuur van de WAOWIAGROEPMAASTRICHTHEUVELLAND is in 2012 sterk gestegen, van 76 consulten in 2011 naar 121 in 2012 met in totaal 180 hulpvragen. De behoefte aan hulp, advies en informatie neemt toe. Voor veel cliënten wordt het steeds ingewikkelder en er komt steeds meer verantwoordelijkheid bij cliënten zelf te liggen om uit de arbeidsongeschiktheid situatie te komen. In de praktijk merken we dat cliënten zich vaak pas laat in het ziekteproces, tijdens de wet poortwachter, melden bij ons spreekuur. Door de vrije inloopspreekuren is het voor cliënten makkelijker om hun problemen voor te leggen aan onze vrijwilligers. De crisis hakt er bij veel mensen enorm in en leidt tot een toename van hulpvragen. Er bestaat veel wantrouwen naar organisaties en onbekendheid met regelgeving. De ontwikkeling naar internet communicatie met instanties leidt bij veel van onze cliënten tot extra spanningen.
ACTIVITEITEN a
Spreekuur- en advieswerk
Middels het spreekuur- en advieswerk werd ondersteuning geboden aan (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten en mensen in de ziektewet (inclusief WULBZ). Zij werden geholpen bij vragen en problemen rond uitkeringen, voorzieningen, uitvoeringspraktijk van het UWV, en regelingen die terugkeer naar (betaald) werk mogelijk dienen te maken. Dit laatste geldt vooral voor de re-integratie inspanningen van werknemer en werkgever tijdens de Wet Verbetering Poortwachter. De sociale zekerheid in Nederland vergt van uitkeringsgerechtigden en werkenden een gedegen kennis van de wet- en regelgeving. Door meer zicht te bieden op de wettelijke en financiële regelingen en door uitleg van de procedures, hebben de spreekuurhouders bijgedragen aan het versterken van het eigen inzicht in de individuele situatie van de bezoekers van het spreekuur. Ook in 2012 werd door de WAO-WIA groep Maastricht hulp geboden aan mensen met vragen en problemen die te maken hebben met ziekte en arbeids(on)geschiktheid en de relatie met uitvoeringsinstanties, Arbodiensten en werkgevers. Er vond begeleiding plaats bij het opstellen van bezwaar- en/of beroepschriften. Er werden cliënten begeleid tijdens hoorzittingen van de uitkeringsinstantie. Daarnaast hielpen we cliënten bij het aanvragen van: voorzieningen, de claimbeoordeling UWV, Deskundigen Oordeel(bij geschillen tussen werknemer en werkgever). Deze spreekuren werden verzorgd door de spreekuurhouders, actieve vrijwilligers, op basis van hun ervaringsdeskundigheid, gevoed door actuele documentatie en bijscholing. Juridische ondersteuning wordt geleverd door Paul Krijnen van Brouwersadvocaten.
b. Cijfermatig en trends Trends 2012: • In zijn algemeenheid een toename van het beroep op het spreekuur (zeker in vergelijking met de laatste twee jaar, waar we een lichte terugloop constateerden) • meer vragen in relatie tot ontslag en WW (en de enige mogelijkheid tot aanmelding: e-formulier invullen) • meer vragen rond “vroegpensioen” in relatie tot uitkering. • contact met UWV bijna onmogelijk: alleen brieven en eventueel een (her-)keuring; geen hulp bij nieuw werk zoeken • rond keuringen (na 2 jaar Poortwachter of bij verandering situatie) vergelijkbaar met eerdere jaren: zenuwen vooraf; soms ongeloof over beschikking, eventueel leidend tot bezwaar. • veel vragen over wat komt er op me af, waar moet ik rekening mee houden en welk risico loop ik. Angst voor het ongewisse. • vragen over Wet Poortwachter in de zin van gaat mijn werkgever op een juiste manier met mij om, wat zijn mijn rechten en wat mijn plichten. • beroep op ondersteuning bij UWV (verzekeringsarts en arbeidsdeskundige) • onzekerheid met internet communicatie/digitalisering • vaker worden bij het UWV bel afspraken niet nagekomen en het maken van telefonische afspraken kan communicatief beter en er cliënten willen dat er meer rekening gehouden word met reistijden en hun beperkingen
Cijfers 2012
WVV
Malberg Centrum Gulpen 13 60 57
totaal
tot.hulpvraag
50
uitk.situatie
32
8
43
38
gem.duur
1,6
1,6
1,4
1,3
man
18
4
16
31
69
vrouw
14
3
27
7
51
uwv
25
4
33
12
74
4
1
6
8
19
werkgever
180 121
svb
1
1
wsw
1
1
gsd
2
1
wiv
1
3
pensioen begeleiding
4
2
3 15
19
1
1
1
7
Voor specifieke informatie per spreekuurlocatie verwijzen we naar onze website, www.waowiamaastrichtheuvelland.nl, onder spreekuur.
c
Externe groepen
De WAO-WIA groep Maastricht neemt via een afgevaardigde deel aan het Maastrichts Minima Overleg, en aan het Platform Gehandicaptenbeleid Maastricht en Platform ZEM. Een lid vertegenwoordigt het APL in de cliëntenraad van het UWV Limburg. Een lid is lid van het regiocoördinatoren overleg van het APL.
d
Signalering en beleidsbeïnvloeding
De activiteiten van de WAO-WIA groep Maastricht zijn primair gericht op het ondersteunen en stimuleren van mensen om actief voor hun belangen op te komen en zich in te zetten voor verbetering van hun positie. Het gaat hierbij ook om werknemers tijdens ziekte (WULBZ) of mensen in de Ziektewet (zonder werkgever)om gedeeltelijk en volledig Arbeidsongeschikten (WAO, IVA en WGA). Het is niet voldoende om alleen uitkeringsgerechtigden zelf te stimuleren, te activeren en te ondersteunen, maar het is ook van belang om beleidsmakers en -uitvoerders binnen het brede werkgebied van de sociale zekerheid aan te spreken, te stimuleren, te activeren en te beïnvloeden. Registratiegegevens en signalementen vanuit de spreekuren worden door onze groep doorgegeven aan het APL. Signalen hebben betrekking op bejegening, de moeilijkheden van internet, de afwezigheid van actiepunten tijdens de wet poortwachter, het late beroep op ons spreekuur tijdens de wet poortwachter, het niet nakomen -of te laat -van afspraken met cliënten die wachten op telefonisch bericht. Samengevat onbekendheid met de regelgeving en wantrouwen naar de organisaties. Ook de voorlichting- en discussiebijeenkomsten die het APL organiseert leveren signalen op. Tenslotte vormen ook de eigen ervaringen die arbeidsongeschikten inbrengen tijdens melddagen,
een grondslag waarop beïnvloeding van uitvoeringspraktijken en beleid gestoeld zijn. Meer dan zestien jaar spreekuur- en advieswerk heeft ons gesterkt in onze mening dat veel arbeidsongeschikten zeer gemotiveerde mensen zijn die al het mogelijke doen en gedaan hebben om uit de WAO/WIA te blijven, of om eruit te geraken.
2
Voorgeschiedenis
Eind 1992 werd aan de Stichting Trajekt gevraagd of deze ruimte kon bieden voor het ontwikkelen van activiteiten van de WAO/AAW-groep Maastricht in oprichting. Deze groep wordt gevormd door vrijwilligers die zelf ook aangewezen zijn op een van deze regelingen. Via het houden van spreekuren en het verzorgen van informatiebijeenkomsten willen deze mensen hun lotgenoten ondersteuning en advies geven. De groep maakt deel uit van het Arbeidsongeschikten Platform Limburg (APL), dat ondersteund wordt door enkele adviseurs, die mede verbonden zijn aan Odyssee Training, Opleiding, Coaching en Advies. Maastricht was tot 1992 een van de weinige grotere plaatsen in Limburg waar nog geen spreekuurpunt was. De groep heeft drie jaar gefunctioneerd onder de hoede van Stichting Trajekt. De financiering verliep ook in het kader van Trajekt. Deze wijze van financiering werd problematisch toen er een spreekuurpunt bij kwam. Naast stijging van de kosten was met name de verdeling van de algemene kosten een probleem. Overleg met Trajekt resulteerde in het voorstel van Trajekt aan de WAO/AAWgroep om naar zelfstandige financiering te zoeken. Vanaf 1996 wordt de WAO/AAW-groep gesubsidieerd door de gemeente Maastricht. Toen is ze ook rechtspersoon geworden, in de vorm van een stichting. Vanaf 2002 is de naam veranderd in “WAO-groep Maastricht” omdat de Algemene Arbeidsongeschiktheidswet al enkele jaren verdwenen is. In 2009 is de WIA toegevoegd, zodat we het nu de WAO-WIA groep Maastricht Heuvelland is. 3 Doel De WAO-groep Maastricht behartigde ook in het afgelopen jaar 2012 de belangen van mensen met een uitkering krachtens de Ziektewet, de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA), de Wet op de Arbeidsongeschiktenverzekering (WAO), de WAJONG en de
Werkloosheidswet, alsmede het verlenen van ondersteunende begeleiding en informatie op het gebied van genoemde wetten. 4 Financiering Voor de financiering van de activiteiten wordt aan de Stichting WAOgroep Maastricht een gemeentelijke subsidie toegekend, onder de regeling "vrijwilligerswerk". 5 BESTUUR EN ORGANISATIE De WAO-groep Maastricht is een Stichting zonder winstoogmerk en aangesloten bij de vereniging Arbeidsongeschikten Platform Limburg (APL). Uit de leden van deze organisatie wordt een provinciaal bestuur gekozen, en het APL presenteert zich als een ondersteunend orgaan. Het APL verzorgt kadertrainingen voor bestuursleden en spreekuurhouders van de aangesloten groepen. Het bestuur van de WAO-groep Maastricht bestond in 2012 uit de volgende leden: • de heer P. van Weersch, adviseur APL • de heer H. Peters, voorzitter • de heer F.Steinbusch, secretaris/penningmeester Andere leden van de groep zijn: • • • •
de heer N. Hermans, spreekuurhouder, coördinator mevrouw M. Aarts, spreekuurhoudster, begeleidster UWV mevrouw M. de Groof, spreekuurhoudster de heer M. Coenen, spreekuurhouder, begeleider UWV, lid cliëntenraad UWV • de heer J. van Hooren, spreekuurhouder • de heer R. Gubbels, spreekuurhouder
• mevrouw E. Damsma pr medewerkster en spreekuurhoudster • de heer P. Krijnen, spreekuurhouder en juridisch adviseur
De heer P. van Weersch van het APL neemt regelmatig deel aan de vergaderingen om de communicatie met het APL te onderhouden. De groep komt eens in de twee maanden bij elkaar om de spreekuren en informatiemiddagen te regelen, en om ervaringen uit de spreekuren te bespreken. Voor het coördineren van de uitvoering van de centrale projecten en activiteiten komen de regiocoördinatoren van het spreekuur- en advieswerk van het APL zes keer per jaar bijeen. Voor de groep Maastricht is de heer N. Hermans de vertegenwoordiger. De heer Hermans verzorgt tevens de coördinatie tussen de spreekuurhouders. De relatie met het UWV (uitvoeringsinstituut werknemersverzekeringen) verloopt nu via een delegatie van het APL in de cliëntenraad van het UWV. In 2012 hebben we het spreekuur van Heugemerveld verplaatst naar het Wijk Servicepunt in Oostermaas. Ook ging in 2012 het spreekuur Binnenstad van start en hebben we eind 2012 besloten ook op Malberg een vrij inloopspreekuur te houden in plaats van het tot dan toe bestaande afsprakenspreekuur. In de gemeente Gulpen hebben we dankzij de medewerking van de gemeente een nieuwe ruimte kunnen betrekken. Al deze ontwikkelingen hebben bijgedragen aan de groei van het aantal klanten. Ook onze website is verbeterd en kunnen we een groei zien van het aantal bezoekers. In 2012 was er geen verloop onder de vrijwilligers en hebben we een nieuwe spreekuurhouder kunnen werven met veel ervaring vanuit zijn werkzaam verleden bij het UWV. Het allerbelangrijkste in 2012 is dat we verkozen zijn tot beste vrijwilligersorganisatie van de stad Maastricht voor 2012.
Bijlage 1
Uitkeringssituatie gemeente Maastricht maart 2012
beroepsbevolking
1-6-2011
1-3-2012
82545
83944
per 1000 Bijstand (wwb-ioaw-ioaz-wwk-Bbz) wao wia wajong ww totaal
47 52 16 24 25
46 48 18 24 25
164
159
Bijlage 2 Lijst van afkortingen AAW APL Arbowet ASB BIA CBBS IRO IVA PRIB REA TRI UWV VLZ WAJONG WAO WAZ Wet BEU WGA WIA WULBZ WW
Algemene Arbeidsongeschiktheids Wet Arbeidsongeschikten Platform Limburg Arbeidsomstandighedenwet Aangepast Schattings Besluit (Tijdelijke wet) Beperking inkomensgevolgen arbeidsongeschiktheidscriteria Claim Beoordelings- en Borgings Systeem Individuele Reïntegratie Overeenkomst Regeling Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten Persoonsgebonden Reïntegratie Budget Wet Reïntegratie Arbeidsgehandicapten Tijdelijke Regeling Inkomensgevolgen herbeoordeelde arbeidsongeschikten Uitvoeringsinstituut Werknemers Verzekeringen Verlenging Loondoorbetaling bij Ziekte Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen Wet Beperking Export Uitkeringen Regeling Werkhervatting gedeeltelijk Arbeidsgeschikten Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen Wet Uitbreiding Loondoorbetaling bij ziekte Werkloosheidswet
Bijlage 3 Secretariaat : F. Steinbusch Pomonahof 19 6215 RM Maastricht Voorzitter Huup Peters Telefoon 06-20302957 www.waowiamaastrichtheuvelland.nl email via het contactformulier op onze website
Kamer van Koophandel 41079163. Vrijwilligers: Micheline Aarts, Mirjam de Groof, Jo van Horen, Rob Gubbels, Marc Coenen, Els Damsma, Nico Hermans (coördinator), Paul Krijnen (juridisch), Harrie Kerkhoffs (ict), Huup Peters, voorzitter, Fred Steinbusch, secretaris/penningmeester, Pie van Weersch, ondersteuner vanuit de Pijler.
Bijlage 4 Actuele Spreekuur tijden:
Dinsdag van 14.00 tot 15.30 uur in Wijk Servicepunt Wyckerpoort / Wittevrouwenveld -Voltastraat 50-6224 EM Maastricht tel:06 – 12122947 Vrij inloop spreekuur Woensdag van 10.00 tot 11.30 uur bij de Binnenstad “st. Raad van Uitkeringsgerechtigden”Bogaardenstraat 35-B-6211 SN Maastricht tel: 06 – 20381921 Vrij inloop spreekuur Donderdag van 10.00 tot 12.00 uur in Centre Manjefiek Malberg-Malbergsingel 70-6218 AV Maastricht tel: 043 – 7630030 Vrij inloop spreekuur Donderdag van 10.00 tot 12.00 uur op werkplein Mergelland in Gulpen-Kiebeukel 41-6271 BH Gulpen tel: 06 – 30042209 Vrij inloop spreekuur
