Jaarverslag 2009 Protestantse Gemeente te Breda

Jaarverslag 2009 Protestantse Gemeente te Breda

Jaarverslag 2009

Inhoudsopgave A. Jaarverslag van de algemene kerkenraad

4

Voorwoord van de voorzitter (Olda Bode) I. Het profiel van de gemeente

4 4

II. Het programma van de gemeente

5

Visie op de gemeente

a) De algemene kerkenraad b. Pastoraat (Bram Heringa) c. Diaconaat d. Het missionaire werk e. Kinderen, tieners en jongeren f. Bovenwijkse werkzaamheden (Wim Bisschop) g. Vorming en toerusting (Martin Wagenvoorde) h. Eredienst en kerkmuziek i. Interreligieuze dialoog j. Financiën en beheer k. Kerkgebouwen

4

5 5 6 7 7 8 9 9 10 10 10

III. De menskracht

10

IV. Communicatie 

12

a) Kerkenraad en colleges b) Vrijwilligers  c) Beroepskrachten d) Predikanten e) Kerkelijk werkers  f) Kerkelijk medewerkers

10 10 11 11 11 11

B. Jaarverslag van het college van kerkrentmeesters

13

Voorwoord van de voorzitter (Piet van der Werf) I. Verslag van de secretaris II. Verslag van de penningmeester 

13 13 14

Controlerapport jaarrekening 2009

17

Ontwikkeling ledenbestand 2009

18

1. Beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ 2. Commissie Vrijwilligersbeleid

19 19

BALANS PER ULTIMO 2009 Toelichting op de balans EXPLOITATIEREKENING 2009 Toelichting op de exploitatierekening

14 14 16 16

Beleggingsstatuut17 Verzekeringen18

C. Jaarverslag kerkenraad protestantse wijkgemeente Breda MiddenZuid19

2

Protestantse Gemeente te Breda 3. Cantorij 4. Bijeenkomst met kerkenraad protestantse gemeente Ginneken  5. Commissie Vorming & Toerusting 6. Voortgangsgesprekken  7. Vrijwilligersavond 8. Avond voor contactpersonen 9. Jeugdwerk 10. Bijzondere vieringen 11. Plaatselijke regeling 12. Investeren in maatwerk 13. Verdiepingsdag ambtsdragers 14. Rooster van aftreden en bevestiging nieuwe ambtsdragers 15. Vacature ambtsdragers 16. Moderamen wijkkerkenraad

D. Jaarverslag kerkenraad wijkgemeente NoorderBeemden 

19 19 19 20 20 20 20 20 20 21 21 21 21 21

22

Inleiding22 1. De vergaderingen 22 2. Vergaderstructuur 22 3. Integratie wijkgemeenten Noord en Haagse Beemden 22 4. Basiscursus voor ambtsdragers 23 5. Exitgesprekken 23 6. Begroting en jaarrekening 23 7. Aanpassen ontmoetingsruimte 23 8. Project ‘Gericht naar Toekomst’ 23 9. Bovenwijkse taken van Janneke Nijboer 24 10. Klimaattop Kopenhagen 24 11. Kerstactie 24 12. Kerstoratorium 24

BIJLAGE I

25

Algemene kerkenraad

25

BIJLAGE II

26

Giften, periodieke schenkingen, legaten en erfstellingen

26

BIJLAGE III

28

Controlerapport op de jaarrekening

28

3

Opmaak en eindredactie: Marianne Dagevos, www.marcada.nl

Jaarverslag 2009

A. Jaarverslag van de algemene kerkenraad Voorwoord van de voorzitter (Olda Bode-Nuis) Voor u ligt het jaarverslag 2009 van de Protestantse Gemeente te Breda. De algemene kerkenraad heeft voor het eerst besloten tot het uitgeven van een integraal jaarverslag waarin de belangrijkste bestuurlijke zaken verenigd zijn met het financiële jaarverslag van het college van kerkrentmeesters. Zo krijgt u als gemeentelid of belangstellende lezer een beter beeld van het reilen en zeilen van onze gemeente en krijgt u meer zicht op de grote inspanningen die door de vele vrijwilligers geleverd worden om het gemeentewerk draaiend te houden en om nieuwe ideeën zoals verwoord in de beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ uit te werken en vorm te geven. Er is in 2009 met veel enthousiasme en groot elan gewerkt aan een scala aan plannen en projecten. Dat is hartverwarmend en maakt dat we de toekomst met vertrouwen tegemoet zien. Zijn er dan geen zorgen? Dat wel want alle plannen voor de toekomst kosten geld en het vergt veel creativiteit en passen en meten om de plannen te realiseren binnen aanvaardbare financiële grenzen.Wij hopen van ganser harte dat u na lezing van het jaarverslag een goed beeld heeft van onze actieve en bruisende gemeente.

I. Het profiel van de gemeente Deze protestantse gemeente is ontstaan op 1 juni 2005 toen de algemene kerkenraden van de Hervormde Gemeente te Breda en de Gereformeerde Kerk van Breda besloten hebben de beide gemeenten te verenigen tot de Protestantse Gemeente te Breda. Aanvankelijk was er sprake van een federatie die in 2007 geleid heeft tot een fusie. De Protestantse Gemeente te Breda (PGB) heeft twee wijkgemeenten: NoorderBeemden en Breda Midden-Zuid. Het gemeenteleven krijgt vorm rondom drie kerkgebouwen: de Johanneskerk en de Markuskerk in Breda MiddenZuid en de Lucaskerk in de NoorderBeemden. De fusie was aanvankelijk gericht op de opbouw van een vitale en levendige gemeente. Een gemeente die zijn plaats en verantwoordelijkheid neemt in de stad en in de wereld en ook verantwoordelijk is en aandacht heeft voor de behoeften van de eigen geloofsgemeenschap! In januari 2009 heeft de algemene kerkenraad (AK) de beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ uitgebracht ter bespreking in de gemeente. In deze beleidsnota – die door beide wijkgemeentes in het voorjaar van 2009 is omarmd - is de eerste aanzet gegeven voor het profiel van de gemeente: voluit missionair! Dat betekent dat de kerk er niet alleen is voor de eigen geloofsgemeenschap maar ook voor andere mensen. Het betekent dat wij oog hebben voor wat er in de stad, in ons land en in de wereld gebeurt. Dat wij ‘daar zijn waar de mensen zijn!’ Dat wij op een eigentijdse wijze inspelen op de behoeften aan geloof en spiritualiteit van alle mensen waarbij de Bijbel en het evangelie van Jezus Christus onze inspiratiebron zijn. Vanzelfsprekend is onze gemeente niet volledig te beschrijven met dit profiel. Naast het missionair-diaconale profiel heeft de protestantse gemeente ook kenmerken van het liturgische profiel. In dit profiel staat de viering centraal: God bouwt zijn gemeente op door het Woord dat tot ons komt; in de wekelijkse samenkomst wordt de kern van de gemeente bevestigd.

Visie op de gemeente Aan deze profilering ligt een visie ten grondslag. In de beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ is deze als volgt geformuleerd:

4

Protestantse Gemeente te Breda ‘De kerk is vooral bedoeld om in de geest en in het spoor van Jezus dienstbaar, beschikbaar te zijn voor mensen binnen en buiten die kerk……… ………Het gaat er dan niet om dat je de kerk open doet om mensen binnen te krijgen, het gaat er ook niet om dat je op oude of nieuwe manieren probeert God in je eigen buurt te verkondigen. Het gaat er om dat een kerk als taak en roeping ervaart: in Christus’ naam te zijn waar mensen zijn. Niet “zomaar”, maar in zijn Naam, herkenbaar als door Hem geïnspireerd. Gewoon door present te zijn in de eigen stad, buurt.’ Kort omschreven: ‘Zijn waar de mensen zijn!’

II. Het programma van de gemeente a) De algemene kerkenraad De Protestantse Gemeente te Breda heeft een algemene kerkenraad en twee wijkkerkenraden: de wijkkerkenraad NoorderBeemden en de wijkkerkenraad Breda Midden-Zuid. In de Plaatselijke Regeling is vastgesteld hoe samenstelling van de kerkenraad eruit moet zien. De ambtsdragers worden volgens rooster door en uit de wijkkerkenraden aangewezen: Invulling vlg. Plaatselijke Regeling predikanten ouderlingen ouderling/kerkrentmeester diakenen Totaal

2 3 2 3 10

2009 2 1 2 3 8

Daarnaast maken de voorzitter en de scriba als boventallige leden deel uit van de AK. Beiden zijn ambtsdrager met een bijzondere opdracht. Volledige bezetting van de algemene kerkenraad blijft een punt van zorg en aandacht. De AK heeft in een brief aan beide wijkkerkenraden verzocht om de afvaardiging van twee ouderlingen. Helaas zijn niet alle vacatures in 2009 vervuld. In bijlage I staan de namen vermeld van de leden van de algemene kerkenraad. In 2009 is besloten om de vergaderfrequentie van de algemene kerkenraad te verhogen in verband met de vele werkzaamheden die het gevolg waren van de beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ en de problematiek in diverse dossiers zoals het studentenpastoraat. Vanaf september 2009 komt de AK maandelijks in vergadering bijeen. De vergaderingen worden voorbereid door het moderamen. Ook is in 2009 besloten om de stuurgroep ‘Gericht naar Toekomst’ op te laten gaan in het moderamen. Tijdens het eerste deel van de vergaderingen van het moderamen staan de ontwikkelingen rond de beleidsnota centraal. Dit gedeelte van de vergadering wordt bijgewoond door twee adviseurs, te weten dominee Wim Bisschop en de heer Foort Groenleer, gemeenteadviseur kerkbeheer Zuid-Nederland.

b. Pastoraat (Bram Heringa) In het voorjaar van 2009 besloot de AK een traject in te zetten naar een missionaire gemeente. Voor de korte termijn betekende dit dat Janneke Nijboer haar pastorale werkzaamheden in Breda Noord opschortte om zich voornamelijk op bovenwijkse activiteiten te richten. Het pastoraat in Breda-Noord werd door mij overgenomen.

5

Jaarverslag 2009 In het najaar van 2009 ben ik begonnen met een serie bezoeken in Breda Noord. Afspraken werden georganiseerd door ouderling Korrie Bos, die een lijst had met namen met prioriteit. Gedurende een flink aantal middagen heb ik een kennismakingsronde door Noord gemaakt. Het waren veelal nieuwe contacten. In het begin trof ik vaak een gevoel van in de steek gelaten zijn. Het vertrek van Janneke als actief wijkpredikant in Noord had heel wat mensen overvallen. Deze, voor sommigen onaangename, verrassing viel in de aarde waar in Noord al meer ongenoegen was ontkiemd. Zo kwamen er irritaties boven dat Noord nooit een eigen kerkgebouw had gekregen, ook al was dat toegezegd en dat Noord achtergesteld was. “En nu dit weer! Een predikant komt en gaat na enkele jaren leukere dingen doen dan voor Breda Noord zorgen.” Deze gevoelens benoem ik zonder ermee in te stemmen. Overigens bleek dat na een rustige uitleg van de plannen voor Breda als missionaire gemeente, er wel begrip was. Het tekent de trouw en de veerkracht van de gemeenschap in Noord. En onderwerp dat vaak aan de orde kwam: ‘Ben ik nu wel zeker van een dominee die mij kent als ik begraven word?’ In 2010 zijn er aantal begrafenissen geweest van mensen die ik via het pastoraat heb leren kennen. Mij is opgevallen dat de gemeente in Noord een grote saamhorigheid kent in de Noordsoos, waar ik enkele malen ben geweest, en in de gang naar de Lucaskerk, hoewel dat een kleine groep betreft.

c. Diaconaat De diaconie van de Protestante Gemeente Breda telt twee wijkdiaconieën. De wijkdiaconie NoorderBeemden is gericht op de wijken Haagse Beemden en Noord, terwijl Breda MiddenZuid wordt bediend door de wijkdiaconie DOS (Diaconie onder het Spoor). De wijkdiaconieën bestaan uit ongeveer tien personen: ambtsdragers (diakenen) en niet-ambtsdragers. De wijkdiaconieën functioneren autonoom en beheren een eigen budget: zij dragen zorg en zijn verantwoordelijk voor het diaconale werk in de wijken. Voorbeelden van dit werk: meedraaien in de kerkdiensten en in de wijk, verzorgen van het avondmaal tijdens de vieringen en aandacht vragen voor en ondersteunen van minderbedeelden. Ook onderhouden de diaconieën contacten met andere organisaties met diaconale en daaraan gelieerde activiteiten. Daarnaast zijn er werkgroepen die gerichte diaconale activiteiten ontplooien of zich bezighouden met thema’s met een diaconale inslag. De werkgroepleden zijn zowel ambtsdragers als nietambtsdragers; de werkgroepen werken zelfstandig, maar onder formele verantwoordelijkheid van de diaconie. Bij activiteiten die het niveau van de wijk overstijgen, verlopen de contacten via het moderamen van de diaconie. Een goed voorbeeld daarvan is de ZWO-groep (Zending Werelddiaconaat en Ontwikkelingssamenwerking). De diaconie kent voorts een moderamen dat bestaat uit een voorzitter, een secretaris, een penningmeester en een vertegenwoordiger uit elke wijk. Het moderamen ziet toe op de wijkoverstijgende onderwerpen zoals het beheren van de gezamenlijke financiën (waaronder de aan de diaconie toevertrouwde fondsen), contacten met de algemene kerkenraad, de classis en met landelijke organisaties. Het moderamen kwam in 2009 acht keer bijeen, telkens bij één van de leden thuis. Behalve van genoemde reguliere taken, maakte het moderamen werk van het project HIP (Hulp in de Praktijk) en organiseerde uiteraard de jaarlijkse financiële actie. Het jaarlijkse overleg van het college van diakenen kreeg ditmaal een andere invulling. Er werd gekozen voor een inhoudelijke thema-avond over armoede. Onder leiding van Bas van Noord (Dienstenorganisatie PKN) spraken belangstellenden in de Markuskerk over dit centrale thema voor de diaconie.

6

Protestantse Gemeente te Breda d. Het missionaire werk Onze gemeente is onderweg in een proces ‘gericht naar toekomst’. Al gauw bleek dat dit proces aansluit bij een landelijke ontwikkeling, gestimuleerd door de synode, dat steeds meer gemeenten zich herkenbaar missionair gaan profileren. Missionair duidt op een beweging die begint bij God. God zendt zijn bevrijdend heil naar de wereld. Mensen geraakt door deze zending, organiseren zich, bijvoorbeeld in een kerk. De kerk is uitgenodigd om in de beweging van God naar de wereld mee te doen. Aan Jezus zien wij wat Gods heil kan betekenen en uit het evangelie horen wij dat wij worden opgeroepen hieraan mee te doen. De kerk heeft een schat in bewaring (het bevrijdend evangelie) en heeft de opdracht dit licht niet onder de korenmaat te steken, maar te zijn als een licht op een berg. Missionair zijn betekent: aan deze roeping gehoor geven en zoeken naar manieren die passen bij de geloofsbeleving van onze gemeente. Er is niet één manier van geloven maar gelukkig zijn er ook in Breda vele vormen te vinden. Een paar voorbeelden van missionaire activiteiten in 2009. • Uitvoering van het kerstoratorium ‘Met Engelengeduld’. De protestantse gemeente profileert zich buiten kerkelijke kanalen. Er is bewust gekozen voor twee concerten die in plaatselijke en landelijke media breed werden aangekondigd. Eén van de subsidiegevers van dit project was de Gemeente Breda. • Uitvoering van de Paulusmusical. Deze werd door mensen van binnen en buiten de protestantse gemeente gedragen. De kerk richt het aanbod niet meer alleen tot de eigen achterban. De bezoekers kwamen eveneens uit eigen kring en daarbuiten. • Ingaan op concrete vragen uit de samenleving. PC-school De Rietvink, het Orion College en de islamitische basisschool vroegen om informatie te geven over het christelijk geloof vanuit protestants perspectief. De protestantse gemeente wil uitstralen dat het goede nieuws uit de Bijbel nog steeds tot de verbeelding spreekt. In Bijbelkring en catechisatie en op andere plaatsen waar het geloofsgesprek wordt gevoerd, oefenen wij ons in missionair zijn.

e. Kinderen, tieners en jongeren De algemene kerkenraad ziet het jeugd- en jongerenwerk als een belangrijk aandachtspunt. Eén van de belangrijkste kritiekpunten van ds. Hans van Ark (KiO) op de nota ‘Gericht naar Toekomst’ was dat er beleidsmatig te weinig aandacht was voor de jeugd. Mede naar aanleiding daarvan is in 2009 gesproken over het aanstellen van een medewerker van JOP (het jongerenwerk van de PKN) om bestaande activiteiten in de wijkgemeenten te ondersteunen en nieuwe, ook bovenwijkse initiatieven te ontplooien. Dominee Wim Bisschop heeft een werkgroep samengesteld met jeugdwerkers om een profielschets te maken voor een ‘JOPper’. Lopende activiteiten voor kinderen en tieners vallen onder verantwoordelijkheid van de wijkkerkenraden. Er zijn geen bovenwijkse kinderactiviteiten. Wel is op het gebied van het tienerwerk een structurele samenwerking tussen Midden-Zuid (Markuskerk en Johanneskerk) en Ginneken. Het gaat om tieners van 12 tot ca 17 jaar. De wijkgemeenten sturen nieuw ingekomen jongeren (meestal studenten) een welkomstbrief waarin de gegevens van de studentenpastor, dominee Ton van Prooijen, staan vermeld. De activiteiten van het studentenpastoraat vallen tot 1 september 2010 onder de verantwoordelijkheid van de oecumenische Stichting Studentenpastoraat en zijn gerelateerd aan de onderwijsprogramma’s van de verschillende opleidingen. Aangezien deze stichting wordt opgeheven,

7

Jaarverslag 2009 zijn nieuwe vormen verkend waarin het werk onder studenten kan worden voortgezet. Daarbij valt te denken aan nauwere samenwerking met (jeugd-) ouderlingen in de wijkgemeenten (bijvoorbeeld een activiteitenprogramma in aanloop naar de Europese Taizé-ontmoeting in Rotterdam) en met RK pastores binnen een dekenaal overleg, aan een interkerkelijk platform voor buitenlandse studenten – International Meeting Point Breda – en aan participatie in social media. Deze nieuwe wegen en dwarswegen worden uitgewerkt in het beleidsplan 2010/2011 en in de werkplannen van de predikanten.

f. Bovenwijkse werkzaamheden (Wim Bisschop) Taken Protestantse gemeente Breda Net als mijn collega’s geef ik een deel van mijn tijd en energie aan taken voor de Protestantse Gemeente Breda. Bovendien is het een goed kerkelijk gebruik dat een predikant niet alleen de eigen (wijk)gemeente dient. Vanuit mijn betrokkenheid bij het proces ‘Gericht naar Toekomst’ is afgesproken dat ik als adviseur zou aanschuiven bij de vergaderingen van het moderamen van de AK. In principe gaat het om één dagdeel per maand, maar de voorbereidingen en afspraken vragen soms minstens evenveel tijd. Daarbij komen allerlei praktische zaken zoals voorbereiden en deelnemen aan gesprekken met deskundigen van buiten. Op diverse momenten bleek het moderamen behoefte te hebben aan overleg met deskundigen op verschillen terreinen van het kerkelijk erf. Regelmatig kon ik gebruik maken van contacten en ervaringen die ik in de loop der jaren heb opgebouwd. Dat ik namens de classis West Brabant ben afgevaardigd naar de generale synode, maakt het leggen van contacten soms ook gemakkelijker en directer. Zo was ik betrokken bij besprekingen rond het studentenpastoraat, de Lutherse kerk, het Noorderlicht en missionair gemeente zijn; het moderamen van de Generale Synode kwam een dag op bezoek in Breda. Waar dat kon heb ik mensen en mogelijkheden met elkaar in verbinding gebracht. Het bovenwijkse werk is over het algemeen boeiend en afwisselend. Met name in het moderamen kan in een open sfeer heel veel en diepgaand gesproken worden. Het is zowel logisch als teleurstellend dat de vaart die in het moderamen wordt ontwikkeld niet altijd kan worden volgehouden in breder verband. Het is ons regelmatig opgebroken dat we beleid proberen te voeren met veel onzekere en wisselende factoren. Daardoor konden moderamen en AK niet zo slagvaardig en doortastend worden als ik graag wilde. Ik realiseer me echter terdege dat een breed draagvlak een voorwaarde is voor een toekomst met perspectief voor de hele gemeente Predikantenteam In 2009 heeft de AK voorgesteld dat ik ging optreden als coördinator of leider van het predikantenteam. Naast de maandelijkse teamvergaderingen heb ik met alle collega’s één of meer persoonlijke gesprekken gevoerd. In het team is sprake van een goede sfeer, een open en openhartig klimaat. De gezamenlijke teambuilding in de Boshoeve in februari 2009 heeft daarvoor de basis gelegd. Het is wel zaak om in de toekomst nog meer plannen en werkzaamheden op elkaar af te stemmen. Synode Als vertegenwoordiger van de classis zit ik in de synode en de kleine synode. Op jaarbasis zijn dat ongeveer 10 (lange) vergaderdagen, met bijna evenveel tijd voor het lezen van alle stukken. Ik leer er veel van, het is ook boeiend om in de keuken van de kerk te kijken. Maar als de periode van 4 jaar voorbij is, is het ook mooi geweest Omdat ik door de classis ben aangewezen als afgevaardigde, voel ik me verplicht om de classisvergaderingen te bezoeken om uit de eerste hand een verslag te krijgen en eventueel vragen te beantwoorden. Als ex-voorzitter van de pro-

8

Protestantse Gemeente te Breda vinciale Raad van Advies en lid van de synode bezoek ik ook de moderamenvergaderingen van de algemene Classicale Vergadering. Consulent Prinsenbeek Om het beeld compleet te maken: in 2009 was ik ook consulent van de vacante buurgemeente Prinsenbeek. Met collega Janneke Nijboer heb een bezinningsdag voor de kerkenraad van Prinsenbeek voorbereid en uitgevoerd. In 2010 heeft Anna van der Meer, student 2e jaars theologie HBO in Tilburg stage gelopen in Breda. Vanuit het predikantenteam was ik haar begeleider.

g. Vorming en toerusting (Martin Wagenvoorde) In 2009 stonden in het Vormings- en Toerustingswerk van Breda Midden-Zuid twee thema’s centraal: ‘gave en overgave’ (sept. 2009- juni 2010) en ‘ontmoetingen onderweg’ (sept. 2010-juni 2011). Doelgroep en deelnemers De doelgroepen binnen- en buitenkerkelijken werden bereikt door bekende sprekers aan te trekken. Rabbijn Tzvi Marx sprak tweemaal, op 17 maart en 3 november 2009 en Rob van Uden trad op in november 2008. Het aantal deelnemers tijdens deze drie avonden bedroeg ongeveer 200. De doelgroep oecumene werd bereikt door een cursus van zes Luthermiddagen aan te bieden. Aan de cursus deden 8 à 12 mensen mee met een protestantse en katholieke achtergrond. De doelgroep eigen gemeenteleden werd bereikt door middel van creatieve activiteiten voor volwassenen en kinderen en door de gesprekskringen bij gemeenteleden thuis (20 à 30 deelnemers). Publiciteit voor de activiteiten werd gemaakt via de kerkelijke organen, S’amen en Kerkgroet, via de media (dagbladen en huis aan huis bladen) en via Reflex Breda. Terugblik 1. Een divers aanbod voor verschillende doelgroepen vanuit een samenbindend jaarthema, heeft goed gewerkt. Dit jaarthema kan nog beter uitgewerkt worden via allerlei publicaties of anderszins. 2. De commissie Vormin gen Toerusting bestond eerst uit vier, later uit zes personen: Annemiek Quik, Martin Wagenvoorde, Bram Heringa, Wim Eland, Wieteke Babijn en Caroline Leeuwenburgh. De commissie had te weinig continuïteit, kwam onregelmatig en meestal niet voltallig bijeen zodat het werk op te weinig mensen neerkwam. 3. De publiciteit via Reflex Breda functioneert nog niet goed. De opzet van Reflex is prima, maar het zit nog te weinig in het systeem van de mensen. Hoewel Reflex beschikt over een flink aantal e- mail adressen, zijn er in 2009 maar vijf aanmeldingen voor een cursus via Reflex binnengekomen. Aan de bekendheid van Reflex (website, flyer, digitale nieuwsbrief) moet nog stevig gewerkt worden.

h. Eredienst en kerkmuziek In het gemeenteleven heeft de eredienst een belangrijke plaats. In de zomerdiensten in de Grote Kerk komt dat sterk tot uitdrukking. De diensten worden door de predikanten van de samenwerkende gemeenten voorbereid. In 2009 was het thema: Beelden van Jezus. Hierbij is een project voor de kindernevendienst ontwikkeld. Ook werd een verbindend lied gekozen en met coupletten uitgebreid. De samenwerking met de nieuwe organist Bert Mooiman verliep naar wens. Zijn muzikale inbreng werd zeer gewaardeerd evenals zijn initiatief om na de dienst te concerteren.

9

Jaarverslag 2009 i. Interreligieuze dialoog De projecten rondom interreligieuze dialoog zijn een goed voorbeeld van de missionaire activiteiten van de gemeente. In deze samenleving speelt de vraag hoe wij moeten omgaan met mensen met een andere godsdienst dan het Christendom. De cursus Islam –Christendom, voorbereid en uitgevoerd door Jan Hopman (RK-pastor), Janneke Nijboer en een moslimleerkracht had als doel om informatie te geven en wederzijds respect oefenen. De cursus werd van januari t/m maart 2010 gegeven in een Bredaas buurthuis en trok deelnemers uit alle geloofsgemeenschappen. In dit kader noemen we ook een cursus over rituelen in verschillende godsdiensten en een project met gemeenteleden en studenten waarin een kerkdienst, een vrijdaggebed en een kloosterviering samen werden beleefd en besproken.

j. Financiën en beheer k. Kerkgebouwen Zie verslag college van kerkrentmeesters.

III. De menskracht Voor het uitvoeren van een programma zijn mensen en middelen nodig. Hieronder meer informatie over de menskracht. De onderdelen financiën en gebouwen komen aan de orde in het verslag van het college van kerkrentmeesters.

a) Kerkenraad en colleges De algemene kerkenraad (AK) geeft leiding aan de gemeente en draagt zorg voor de vermogensrechterlijke aangelegenheden van de gemeente die ook rechtspersoonlijkheid bezit. De kerkenraad heeft als taak om het beleid van de gemeente te formuleren, inclusief het personeelsbeleid. De AK heeft een deel van de taken gedelegeerd aan de wijkkerkenraden. Aan het college van kerkrentmeesters (CvK) is de zorg voor de vermogensrechterlijke aangelegenheden toevertrouwd. Het college is verantwoordelijk voor financiën, personeel, communicatie en geldwerving, het beheer van de gebouwen en de archieven. Het CvK zorgt voor vermogensrechterlijke en arbeidsvoorwaardelijke aangelegenheden en bijbehorende regelingen, verplichtingen en vergunningen zodat de gemeente als werkgever aan de wettelijke verplichtingen voldoet. Het gaat om zaken als arbeidsomstandigheden, ziekteverzuim en re-integratie, zorgverzekeringen, pensioenregelingen, schade en ongevallenverzekeringen, horecavergunningen etc.

b) Vrijwilligers De vele ambtsdragers en vrijwilligers vormen de ruggegraat van de kerk. Onze gemeente telt vele tientallen vrijwilligers. De ervaring leert dat het steeds moeilijker wordt om ambtsdragers te vinden en steeds vaker wordt een beroep gedaan op zittende ambtsdragers om een extra periode bij te tekenen. Het belangrijke werk van de vrijwilligers krijgt in dit verslag nog te weinig aandacht. In het jaarverslag 2010 zullen we uitvoeriger ingaan op het werk van de vrijwilligers. De wijkkerkenraad

10

Protestantse Gemeente te Breda van Midden-Zuid heeft een visie ontwikkeld op het werken met vrijwilligers. Dit rapport is in 2010 onderwerp van gesprek om uit te monden in nieuw beleid.

c) Beroepskrachten De kerk kan niet functioneren zonder beroepskrachten zoals predikanten, kerkelijk werkers, organisten, kosters en specialisten op het gebied van financiële en ledenadministratie. Beroepskrachten bieden de kerk de deskundigheid die nodig is voor het goed functioneren van de organisatie. De kosten voor de beroepskrachten zijn verreweg de belangrijkste kostenpost van de gemeente zoals blijkt uit het financieel jaarverslag. De kosten voor predikanten en kosters vormen ruim 70% van de totale kosten.

d) Predikanten Volgens de kerkorde is het ambt van predikant er van Christuswege om de gemeente bij het heil en bij haar roeping in de wereld te bepalen (zie Kerkorde V-1). De predikanten zijn in het bijzonder geroepen tot de bediening van Woord en sacramenten, de verkondiging van het Woord in de wereld, de herderlijke zorg en het opzicht en het onderricht en de toerusting’ (zie kerkorde V-3). Predikanten zijn daarom geen functionarissen van de kerk en ook niet als werknemer in dienst van de kerkenraad. Dit hangt samen met de vrijheid van het ambt van predikant als dienaar des Woords. De kerkenraad is een ambtelijke vergadering die samen met de predikant(en) leiding geeft aan de gemeente. Deze relatie tussen kerkenraad en predikant moet helder zijn en is bepalend voor het beroepingswerk. Dit geldt des te meer in een tijd waarin men ook in de kerk neigt naar een meer bedrijfsmatige manier van denken en daardoor voorbij dreigt te gaan aan het eigene van de kerk en het ambt. De protestantse gemeente telde eind 2009 4,1 gemeentepredikanten: • Bram Heringa: fulltime gemeentepredikant • Martin Wagenvoorde: fulltime gemeente predikant • Wim Bisschop: 0,9 gemeentepredikant • Ton van Prooijen: 0,7 predikant met een bepaalde opdracht • Janneke Nijboer: 0,5 gemeentepredikant en sinds september 2009 werkzaam als predikant met een bepaalde opdracht.

e) Kerkelijk werkers Pastorale, missionaire en diaconale werkers en jeugdwerkers vallen onder de categorie ‘kerkelijk werker’ terwijl de kerkmusici, kosters en medewerkers van het kerkelijk bureau vallen onder de categorie ‘kerkelijk medewerker’. De kerkelijke (mede)werker is werknemer in de strikte zin van het woord. Voor hen geldt de Arbeidsvoorwaardenregeling Protestantse Kerk. Onze gemeente kent op dit moment geen kerkelijk werkers maar in het kader van het project ‘Gericht naar Toekomst’ wordt overwogen om een pastoraal werker en een jeugdwerker aan te stellen.

f) Kerkelijk medewerkers Kerkmusici Een kerkmusicus (organist of dirigent van de cantorij) geeft leiding aan de gemeentezang en draagt zorg voor de muzikale vormgeving van de eredienst. De kerkmusicus heeft een professi-

11

Jaarverslag 2009 onele opleiding genoten aan het conservatorium of volgde cursussen op het gebied van kerkmuziek. Op grond van gevolgde opleidingen ontvangt de musicus van de kerk een bevoegdheidsverklaring voor een van de drie niveaus voor orgel of cantoraat. De Grote Kerk heeft een bijzondere status omdat onze gemeente alleen in de zomermaanden en op enkele kerkelijke hoogtijdagen in deze kerk bijeen komt. De status van het orgel rechtvaardigt de aanstelling van een organist die voldoet aan de hoogste kwalificaties. Wij prijzen ons gelukkig Bert Mooiman in 2009 te hebben benoemd in deze functie. Kosters De koster is verantwoordelijk voor het beheer van het kerkgebouw in het algemeen en voor de gang van zaken tijdens de kerkdiensten in het bijzonder. In onze gemeente zijn twee kosters in vaste dienst: Kees Smaling voor 24 uur werkzaam in de Markuskerk en Harm van Wijk voor 12 uur werkzaam in de Johanneskerk. De Lucaskerk heeft enkele schoonmakers die op uurbasis worden betaald. De zorg voor de gang van zaken tijdens de kerkdienst is in handen van vrijwilligers.

IV. Communicatie Communicatie is voor de protestantse gemeente Breda een belangrijk instrument om de onderlinge verbondenheid van de wijkgemeenten en de betrokkenheid van de kerk bij de Bredase gemeenschap gestalte te geven. In 2007 is begonnen met een communicatiebeleid voor heel protestants Breda. De destijds ingestelde werkgroep had als eerste doel om te komen tot een kerkblad voor de hele protestantse gemeente. Andere vragen rondom communicatie, zoals doelstellingen, doelgroepen, middelen en profilering zijn aan de orde gekomen in een workshop van twee bijeenkomsten op 13 en 20 oktober 2007. Van deze workshop is een uitgebreid verslag gemaakt. Het voornemen om te komen tot een centrale werkgroep communicatie onder de algemene kerkenraad werd uiteindelijk pas in het najaar van 2009 gerealiseerd. De reden voor deze vertraging is te vinden in de beleidsontwikkelingen van 2008. In de beleidsnota en het project ‘Gericht naar Toekomst’ koos de protestantse gemeente, nog sterker dan voorheen, voor een missionaire insteek en gerichtheid naar een breed publiek. Deze keuze heeft invloed op de communicatieve inspanningen en prioriteiten van de gemeente die vanaf 2009 met extra inzet kunnen worden aangepakt. Wel werden in 2008 en 2009 enkele belangrijke communicatieve resultaten bereikt. S’amen, het kerkblad van heel protestants Breda kreeg gestalte en wordt nu maandelijks aan een groot bestand (2200 adressen) verstuurd. Daarnaast ging de website www.reflexbreda.nl van start, als communicatief platform voor alle buitenkerkelijke activiteiten van zeven wijkgemeenten en parochies in Breda e.o. Reflex Breda biedt behalve de website ook flyers, posters en een digitale nieuwsbrief.

12

Protestantse Gemeente te Breda

B. Jaarverslag van het college van kerkrentmeesters Voorwoord van de voorzitter (Piet van der Werf) Namens het college van kerkrentmeesters bied ik u het vijfde jaarverslag van de Protestantse Gemeente te Breda aan. Door een herstel van de beurzen is de waarde van onze beleggingsportefeuille substantieel gestegen. Ondanks een tekort van ruim € 55.000 steeg het vermogen met € 79.000 en dat impliceert dat de waarde van de effectenportefeuille met € 134.000 is gestegen. De zogenaamde bijdragen levend geld (Kerkbalans en collecten) waren ruim € 3.000 hoger dan begroot en € 1.000 lager dan in het boekjaar 2008. Per saldo werd in het boekjaar 2008 door de gemeente € 356.000 bijgedragen. In 2009 was er sprake van een daling van ons ledenbestand, dus de bijdrage per lid is hoger geworden. Het getuigt van een grote betrokkenheid van de gemeente dat, ondanks een teruglopend ledenaantal en de economische crisis, de bijdragen uit levend geld op peil blijven.  Het college van kerkrentmeesters realiseert zich dat het exploitatietekort de komende jaren op zal lopen. Dit kan uiteraard niet onbeperkt doorgaan. De opbrengsten en uitgaven moeten in evenwicht blijven. In de discussie over de meerjarenbegroting zal dit het uitgangspunt zijn. In Bijlage II vindt u een overzicht van de manieren waarop u onze gemeente financieel kunt steunen. Graag wil ik de kerkrentmeesters en de vele vrijwilligers voor de actie Kerkbalans dankzeggen voor hun grote inzet in het afgelopen jaar.

I. Verslag van de secretaris Het secretariaat zorgt voor vastlegging van relevante gegevens en documenten en het beheer daarvan. Tevens convoceert het secretariaat de vergaderingen (in 2009 8x plenair en 8x moderamen). In dit jaarverslag aandacht voor een tweetal punten. Archivering Het scheppen en onderhouden van een deugdelijk archief is van groot belang voor het goed functioneren van de gemeente en van het college van kerkrentmeesters. Het moet immers te achterhalen zijn wat is er besproken en besloten. Deze taak valt onder de verantwoordelijkheid van het college van kerkrentmeesters. Onder de vorige secretaris werd vastgesteld dat de archivering van de protestantse gemeente niet aan alle eisen voldoet. Daarom werd een poging gedaan om te komen tot een professionelere archivering en een inhaalslag om de achterstand van de laatste jaren weg te werken. Er werd naar een archivaris gezocht maar deze werving bleek niet succesvol. In 2009 is deze situatie niet wezenlijk gewijzigd. De archivering vindt niet professioneel plaats en het oude archief is matig toegankelijk. Over de laatste vijf jaar heeft het CvK een digitaal archief in eigen beheer dat goed toegankelijk is en voor de dagelijkse zaken goed voldoet. Ook voor dit archief zijn verbeteringen mogelijk, minimaal is het noodzakelijk te komen tot een backup op een afzonderlijke plaats, al dan niet via een online dienstverlener. Er wordt gesproken met de algemene kerkenraad en het college van diakenen om te komen tot een zorgvuldige archivering. Stichtingen met een band met de protestantse gemeente Het college van kerkrentmeesters heeft als taak om in overleg met de kerkenraad, de materiële en financiële voorwaarden voor het leven en werken van de gemeente te scheppen en te on-

13

Jaarverslag 2009 derhouden (ordinantie 11, art 7). Zo kan het CvK te maken krijgen met stichtingen die in het verleden zijn opgericht om bepaalde taken beter te kunnen uitvoeren (bijvoorbeeld de stichting oecumenisch studentenpastoraat) of met stichtingen die zijn opgericht om bepaalde taken voor leden van de gemeente te verrichten (bijvoorbeeld een stichting voor instandhouding van een begraafplaats) of namens de kerk te verrichten (bijvoorbeeld zorg voor wezen in een weeshuis). In de loop van de tijd kunnen de omstandigheden veranderen zodat de redenen waarom de stichtingen zijn opgericht niet meer actueel zijn. De relatie van de protestantse gemeente met deze stichtingen verandert dan en kan onduidelijk worden. Voor het college van kerkrentmeesters was dit in 2009 reden om meer duidelijkheid te krijgen over de relatie met stichtingen die enige band hebben met de PGB. In de komende jaren blijft dit een punt van aandacht.

II. Verslag van de penningmeester BALANS PER ULTIMO 2009 Activa

Onroerende zaken Installaties en inventarissen Financiële vaste activa Beleggingen Kortlopende vorderingen/overlopende activa Geldmiddelen Totaal Activa

31-12-2009

31-12-2008

318.187 16.674 1.643.921 84.618 86.716 € 2.150.116

310.350 15.083 1.418.377 56.958 352.011 € 2.152.779

1.936.948 89.658 73.493 50.017 € 2.150.116

1.858.925 91.474 113.380 89.000 € 2.152.779

Passiva Reserves Fondsen Voorzieningen Hypotheken en leningen Kortlopende schulden/overlopende passiva Totaal passiva

Toelichting op de balans • Algemene grondslagen voor de opstelling van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld op basis van historische kosten met uitzondering van de beleggingen die tegen beurswaarde zijn opgenomen. De activa en passiva zijn opgenomen tegen nominale waarde. • Onroerende zaken De Grote Kerk is eigendom van de Protestantse Gemeente te Breda. De exploitatie en restauratie zijn overgedragen aan de stichting Grote of Onze Lieve Vrouwe Kerk. Met deze stichting is een gebruiksovereenkomst gesloten die loopt tot 2018. De gebouwen zijn in principe afgeschreven.

14

Protestantse Gemeente te Breda De onroerende zaken worden gewaardeerd op basis van historische kosten. Per ultimo 2009 heeft de Protestantse Gemeente te Breda de volgende panden in eigendom:

Johanneskerk Markuskerk Lucaskerk Gebouw Biesdonkweg Pastorie Everdonk

verzekerde waarde boekwaarde  €2.102.800 €73.560  € 1.869.200  €24.330 € 1.287.600 €67.190   €135.500 €88.970  €   230.800  €64.140 €5.625.900 €318.190

• Installaties en inventarissen Deze post heeft betrekking op de kerkorgels en de inventarissen in de kerken en de vergader­ accommodaties. De verzekerde waarde van de post laat zich becijferen op € 1.224.200 en de boekwaarde op € 16.674. • Beleggingen De aandelen en de obligaties worden gewaardeerd tegen de beurswaarde, die ultimo 2009 €1.643.921 bedroeg. Van dit bedrag is € 541.138 in aandelen belegd. Het overige, € 1.102.783, is in obligaties belegd. Een van de geselecteerde fondsen is het Triodos Fair Trade fonds, dat investeert in microkredieten. • Kortlopende vorderingen en overlopende activa Deze post heeft betrekking op het vermogen NoorderBeemden € 33.000, en transitorische posten ad € 51.700 die in 2009 zijn ontvangen. • Geldmiddelen Het saldo bedroeg ultimo 2009 € 86.718. Het deposito van € 210.000 is in 2009 omgezet in obligaties. • Reserves Onder deze balanspost is het vermogen van de Protestantse Gemeente opgenomen. Het vermogen bedroeg per ultimo 2008 € 1.936.948. Het vermogen is in het boekjaar 2009 ondanks een negatief saldo op de exploitatie van € 55.600 per saldo met € 78.000 gestegen door de aanzienlijke waardestijging van de effectenportefeuille. • Fondsen Deze post heeft vooral betrekking op het restauratiefonds van de Grote Kerk van € 34.000, het Regenboogfonds van € 17.000 en het fonds Markuskerk van € 35.000. Het totale bedrag van € 89.650 mag in feite tot het eigen vermogen worden gerekend. • Voorzieningen Betreft de voorziening voor groot onderhoud van de gebouwen. • Kortlopende schulden en overlopende passiva Dit bedrag heeft voornamelijk betrekking op transitorische posten die in 2010 betaald zijn.

15

Jaarverslag 2009 EXPLOITATIEREKENING 2009 rekening 2008 4 40 42 43 44 45 46 47 48 8 80 81 82 83 85

LASTEN Lasten kerkelijke gebouwen Afschrijvingen Pastoraat Lasten kerkdiensten Verplichte bijdragen Salarissen en vergoedingen Kosten beheer en administratie Rentelasten/bankkosten TOTAAL LASTEN BATEN Baten onroerende zaken Rentebaten en dividenden Overige opbrengsten Bijdragen levend geld Subsidies en bijdragen TOTAAL BATEN SALDO EXPLOITATIEREKGN

begroting 2009

rekening 2009

43.265 0 304.340 23.989 28.779 52.899 54.937 3.946 512.155

41.000 0 274.730 18.813 31.900 47.941 46.781 4.500 465.685

47.273 0 277.008 24.319 27.175 50.567 60.885 3.662 590.889

20.011 72.761 23.996 357.734 0 474.502 € -27.653

16.000 66.000 3.600 353.830 0 439.430 € -26.255

19.263 57.347 2.507 356.172 0 435.289 € -55.600

Toelichting op de exploitatierekening BATEN • Baten onroerende zaken Betreft inkomsten uit de verhuur van kerk- en verenigingsgebouwen. • Rentebaten en dividenden Betreft ontvangen rente van de bank, rente op obligaties, dividend op aandelen en overige rentebaten. De rentebaten zijn hoger dan begroot vanwege een stijgende rente. Voor de aandelenportefeuille is een fictief rendement aangehouden van 4% van de oorspronkelijke waarde. Een deel van het vermogen is vastgelegd in relatief hoog rentende obligaties, een ander deel in deposito’s met een hogere rente. • Bijdragen levend geld Betreft o.a. de inkomsten uit vrijwillige bijdragen en collecten ( x 1.000 € ) Rekening 2008 Begroting 2009 Rekening 2009 vrijwillige bijdrage 320 327 317 collecten 28 19 28 giften 2 2 1 schenkingen/legaten 3 solidariteitskas 6 6 6

16

Protestantse Gemeente te Breda De inkomsten uit vrijwillige bijdragen zijn helaas 3% lager dan begroot en 1% lager dan in 2008. LASTEN • Lasten kerkelijke gebouwen excl. afschrijvingen Betreft klein onderhoud, belastingen, energie en water en overige lasten voor niet-monumentale kerkgebouwen. De post klein onderhoud was hoger dan begroot. • Pastoraat Betreft de traktementen, afdrachten ten behoeve van de pensioenen en onkostenvergoedingen van de predikanten. • Verplichtingen/bijdragen andere organen Betreffen het kerkrentmeesterlijk quotum (een afdracht aan de PKN), afdrachten voor de solidariteitskas en overige bijdragen en contributies. De solidariteitskas is een landelijk fonds dat is ingesteld om armlastige gemeenten te ondersteunen. De bijdrage bedraagt € 5 per gemeentelid. Deze afdracht wordt additioneel aan de gemeenteleden gevraagd waarbij tevens wordt gevraagd om de bijdrage te verdubbelen. Het extra bedrag werd gebruikt voor lokaal kerkenwerk. • Salarissen en vergoedingen Betreft salarissen en sociale lasten voor de kosters en de organisten. De post is in 2009 hoger uitgevallen dan begroot vanwege extra betalingen voor pensioenpremie. • Kosten beheer en administratie Betreft kerkblad S’amen, bureaubehoeften, drukwerk, kosten van de financiële administratie en ledenadministratie ( beide administraties zijn uitbesteed voor € 15.000 ) en overige lasten. De kosten zijn hoger uitgevallen dan begroot omdat het kerkblad S’amen nog niet kostendekkend is. Voor 2010 is een actie voorzien. • Rentelasten/bankkosten Betreft rente op de tijdelijke debetstand in rekening courant en bankkosten ondermeer voor beheer van de effectenportefeuille. SALDO VAN BATEN EN LASTEN De exploitatierekening sluit met een tekort van € 55.600. (begroot was een tekort van € 26.255). Het college van kerkrentmeesters ziet dat het exploitatietekort ieder jaar oploopt. Dat kan niet onbeperkt doorgaan. De opbrengsten en uitgaven moeten in evenwicht blijven. In de discussie over de meerjarenbegroting zal dit het uitgangspunt zijn.

Controlerapport jaarrekening 2009 Beleggingsstatuut Het beheer van het vermogen van onze gemeente gebeurt volgens de richtlijnen die zijn vastgelegd in het beleggingsstatuut. Dit statuut is vastgesteld door de algemene kerkenraad. Het statuut moet voorkomen dat er onverantwoorde risico’s worden genomen bij het beleggen van het vermogen. Het beheer van het kerkelijk vermogen is een taak van het college van kerkrentmeesters terwijl het college van diakenen als zelfstandig rechtspersoon haar eigen vermogen beheert. Onderstaand zijn enkele belangrijke aspecten uit het statuut opgenomen. De volledige tekst kan worden opgevraagd bij de penningmeester van het college van kerkrentmeesters. Het college van kerkrentmeesters heeft het beleggingsstatuut ter kennisname voorgelegd aan het Regionaal College ter behartiging van Beheerszaken. Het voorstel dient te voldoen aan de

17

Jaarverslag 2009 hiervoor genoemde algemene voorwaarden. Het RCBB houdt toezicht op het beleggingsbeleid door middel van de jaarrekening. De beleggingsportefeuille, zijnde het belegd eigen vermogen, wordt ingedeeld in vermogenscategorieën waarbij maximale bandbreedtes in aanmerking worden genomen. Het college van kerkrentmeesters hanteert een defensief beleggingsbeleid met betrekking tot de beleggingsportefeuille waarbij het belang van de verschillende categorieën van beleggingen binnen de hieronder vermelde bandbreedtes dient te blijven. Categorie beleggingen: Obligaties Aandelen Onroerend goed Liquiditeiten

Bandbreedte: 30 % - 100 % 0 % - 30 % 0 % - 30 % 0 % - 100 %

Het college van kerkrentmeesters onthoudt zich van beleggen in aandelen of leningen aan bedrijven of instellingen waarvan aard en/of doel in strijd zijn met de goede zeden. Het beleggingsstatuut is vastgesteld door de algemene kerkenraad; het beheer van de beleggingen wordt uitgevoerd door de penningmeesters van de colleges.

Verzekeringen Uiteraard heeft de Protestantse Gemeente Breda een forse verzekeringsportefeuille. De gebouwen van de PGB zijn verzekerd voor schade door brand, storm en inbraak. Glas en buitenverlichting zijn afzonderlijk verzekerd. De inventarissen zijn verzekerd voor schade door brand, storm en inbraak. Wij hebben een kostbaarhedenverzekering en een verzekering voor wettelijke aansprakelijkheid. Voorts is aansprakelijkheid van de bestuurders van de kerk verzekerd. Wij hebben een rechtsbijstandsverzekering en een fraudeverzekering. De ongevallenverzekering op naam van de Protestantse Gemeente te Breda biedt een werelddekking. De ongevallenverzekering t.b.v. vrijwilligers biedt een uitkering bij een dodelijk ongeval of bij een ongeval waarbij een vrijwilliger blijvend (gedeeltelijk) invalide raakt. Het begrip ongeval wordt als volgt omschreven: een plotselinge onmiddellijke inwerking van geweld op of in het lichaam van verzekerde, welke inwerking een geneeskundig vast te stellen lichamelijk letsel veroorzaakt. De dekking is van kracht op het moment dat de vrijwilliger werkzaamheden t.b.v. de verzekerde verricht en tijdens het komen van en gaan naar de werkzaamheden via de kortst mogelijke weg. Het is voor de dekking niet van belang of een derde voor het ongeval aansprakelijk is.  Het volledige controlerapport is te vinden in Bijlage III.

Ontwikkeling ledenbestand 2009 Evenals voorgaande jaren laat ook 2009 een dalende tendens zien van het aantal actieve leden van de Protestantse Gemeente Breda: van 4964 naar 4878 (dit is in overeenstemming met de landelijke tendens). Tijdens de actie Kerkbalans wordt gecontroleerd of het ledenbestand nog actueel is. Na alle inspanningen van de afgelopen jaren om het ledenbestand op te schonen, is de conclusie dat dit behoorlijk gelukt is en dat het bestand actueel is. De overstap naar een nieuw landelijk ledenregistratiesysteem is mislukt, het wachten is nu op een nieuwe landelijke ledenregistratie. De verwachting is dat deze eind 2010 in gebruik wordt genomen.

18

Protestantse Gemeente te Breda

C. Jaarverslag kerkenraad protestantse wijkgemeente Breda Midden-Zuid In 2009 heeft de wijkkerkenraad zes keer vergaderd. Uitgebreide verslaglegging hiervan ligt ter inzage bij de scriba. Een aantal activiteiten van 2009 uitgelicht:

1. Beleidsnota ‘Gericht naar Toekomst’ In december 2008 heeft de algemene kerkenraad een discussienota besproken en aanvaard als uitgangspunt voor het beleid voor de komende vier jaar. De nota ‘Gericht naar Toekoms’ en het nieuwe organisatiemodel zijn begin 2009 in de wijkkerkenraad besproken. De wijkkerkenraad heeft op 20 januari 2009 besloten om deze nota te accorderen. De beleidsnota is vervolgens voorgelegd aan de gemeente in een gemeenteavond op 31 maart 2009 waarbij gediscussieerd is over een drietal speerpunten uit de beleidsnota: a) hechtere samenwerking tussen de wijkgemeenten én de wijkgemeenten en het stads- & studentenpastoraat. b) Duidelijker het gesprek met de samenleving zoeken en dienstbaar zijn aan de stad. c) Predikanten werken in een team waarbij een herverdeling van taken zal plaatsvinden. Uit de reacties kan geconcludeerd worden dat er breed draagvlak is voor dit rapport, hoewel er ook zorgen en onzekerheden zijn. Gezamenlijk zal gewerkt worden aan oplossingen.

2. Commissie Vrijwilligersbeleid Er is een commissie vrijwilligersbeleid in het leven geroepen. Deze commissie heeft onderzocht hoe de kerkenraad een visie op vrijwilligersbeleid kan ontwikkelen. Een aantal punten zijn van belang: inventarisatie van de vacatures bij de diverse groepen (vraag) en onderzoek onder de gemeenteleden naar het potentieel (aanbod). De commissie heeft een rapport uitgebracht met ideeën over het vrijwilligersbeleid. Dit rapport wordt begin 2010 besproken.

3. Cantorij Er is een nieuwe dirigent gevonden voor de cantorij. Onder de bezielende leiding van Ilse Lubbers heeft de cantorij tijdens diverse kerkdiensten gezongen.

4. Bijeenkomst met kerkenraad protestantse gemeente Ginneken Op maandag 26 januari 2009 heeft de wijkkerkenraad de kerkenraad van de protestantse gemeente Ginneken ontvangen. We hebben op die avond nader kennisgemaakt en van gedachten gewisseld wat we voor elkaar kunnen betekenen. Vervolgens is de wijkkerkenraad op 13 oktober te gast geweest bij de kerkenraad van het Ginneken. Als uitvloeisel van deze avonden is een lid van deze gemeente toegetreden tot de commissie Vorming & Toerusting.

5. Commissie Vorming & Toerusting In 2009 is voor het eerst gewerkt met een jaarthema “Gave en Overgave” waaruit een aantal activiteiten voortgevloeid zijn. De belangstelling voor de bijeenkomsten was prima en het werken

19

Jaarverslag 2009 met een jaarthema beviel goed. Het is een laagdrempelige manier om meer samen te werken met de verschillende kerken. Twee leden van de commissie, mevrouw M. Frankfoorder en mevrouw H. Veenland, hebben te kennen gegeven in 2009 te stoppen met dit werk. De commissie bestaat uit zes personen: vanuit de Markuskerk zijn dit mevrouw W. Babijn, ds. Abr. Heringa en mevrouw A. Quik, vanuit de Johanneskerk mevrouw C. Leeuwenburgh en ds. M. Wagenvoorde en vanuit de Protestantse Gemeente Ginneken de heer W. Eland. In 2010 wordt gewerkt met het jaarthema ‘Ontmoetingen onderweg’.

6. Voortgangsgesprekken Een delegatie van het moderamen heeft het jaarlijkse voortgangsgesprek gevoerd met beide predikanten.

7. Vrijwilligersavond In juni 2009 is een gezellige avond georganiseerd voor alle vrijwilligers van de wijkgemeente. Het smartlappenkoor ”Troost & Zo” trad op tijdens deze avond tot genoegen van alle aanwezigen.

8. Avond voor contactpersonen Op 22 september is naar aanleiding van de notitie over een nieuwe opzet van het pastoraat, een bijeenkomst geweest voor contactpersonen. Er waren ongeveer 30 personen aanwezig. Die avond is door middel van een rollenspel aandacht besteed aan de motivatie en verwachtingen van de contactpersonen.

9. Jeugdwerk In de kerkenraadsvergadering is door de jeugdouderling verslag gedaan van het jeugdwerk van het afgelopen jaar. Er bestaat zorg vanwege het tekort aan jeugdwerkers en men beraadt zich over de voortgang in 2010. Op dit terrein vindt samenwerking plaats met de jeugdwerker van de Protestantse Gemeente Ginneken. De jongerenkerk heeft een paar keer plaatsgevonden in de verschillende kerkgebouwen.

10. Bijzondere vieringen In een dienst op 30 augustus zijn in de Markuskerk drie kinderen gedoopt: Sybren Wijbe Wytze Hoogkamp, Ties Willem Aalbers en Bo Engelina Adriana Versteegh. Er zijn geen huwelijksbevestigingen geweest. In de Johanneskerk zijn het afgelopen jaar drie huwelijken ingezegend, daarnaast vonden elders nog drie huwelijksinzegeningen van gemeenteleden plaats. Tevens is Tijmen Niek Adriaan Kant gedoopt.

11. Plaatselijke regeling De wijkkerkenraad heeft in haar vergadering van 17 november 2009 de plaatselijke regeling besproken en vastgesteld. Deze regeling is vervolgens toegestuurd naar de classis.

20

Protestantse Gemeente te Breda 12. Investeren in maatwerk Het college van kerkrentmeesters heeft een notitie gepresenteerd ‘Investeren in Maatwerk’over het uitschrijfbeleid. Deze notitie is ter bespreking voorgelegd. De wijkkerkenraad beraadt zich hoe in de toekomst met het uitschrijfbeleid om te gaan. Hiertoe moet de nodige zorgvuldigheid in acht genomen worden. De algemene kerkenraad bespreekt dit onderwerp tijdens een ‘heidag’ op zaterdag 23 januari 2010.

13. Verdiepingsdag ambtsdragers Tijdens de verdiepingsdag zijn de ambtsdragers op zaterdag 7 november op verschillende manieren aan de slag gegaan met het jaarthema ‘Ontmoetingen Onderweg’ onder leiding van dominee Janneke Nijboer en kunstenaar Maud Quaedvlieg. De aanwezigen maakten acht schilderijeen die in 2010 in de Johannes- en de Markuskerk worden tentoongesteld en tijdens de vrijwilligersavond van 2010 worden geveild voor een nader te bepalen goed doel.

14. Rooster van aftreden en bevestiging nieuwe ambtsdragers In een dienst in januari is afscheid genomen van de ouderlingen mevrouw A. van Dooren en mevrouw S. Moelker. De heer P. Winsemius gaf aan zijn termijn als diaken te willen verlengen tot zomer 2009 en heer P. Harder was bereid tot nog een termijn van vier jaar als ouderling. Later dat jaar vertrokken nog anderen,van hen wordt in januari 2010 afscheid genomen. In het najaar zijn bevestigd, de heer H. Zwaan als diaken, de heer V. Witter als ouderling en de heer U. Bondzio als diaken met bijzondere opdracht, nl. penningmeester van de centrale diaconie.

15. Vacature ambtsdragers Er is grote behoefte aan nieuwe ouderlingen en diakenen. Het invullen van de vacatures blijft een aandachtspunt voor de wijkkerkenraad.

16. Moderamen wijkkerkenraad In september 2009 nam mevrouw A.H. Bode-Nuis afscheid als voorzitter van de wijkkerkenraad. Mevrouw Bode is gevraagd om voorzitter te worden van de algemene kerkenraad en zij heeft hierin toegestemd. Ds. Abr. Heringa heeft zich bereid verklaard tijdelijk op te treden als voorzitter van de wijkkerkenraad zolang deze vacature niet vervuld is. Ook mevrouw H. de Bruin, lid van de diaconie en tevens lid van het moderamen heeft aangegeven eind 2009 te stoppen met haar werk als diaken. Zij is gedurende langere tijd (twee termijnen) diaken geweest. Haar plaats in het moderamen zal in 2010 worden ingenomen door mevrouw M. Smaling, diaken.

21

Jaarverslag 2009

D. Jaarverslag kerkenraad wijkgemeente NoorderBeemden Inleiding Dit is het jaarverslag 2009 van de wijkkerkenraad van de wijkgemeente NoorderBeemden. Voor de verslaglegging van de individuele werkgroepen (PR&Communicatie, Diaconie, Facilitair, Jeugd, Leren&Ontmoeten, Pastoraat en Vieren) en de beide predikanten (dominee Wim Bisschop en dominee Janneke Nijboer) wordt verwezen naar het op 7 juli 2010 vastgestelde jaarverslag 2009-2010.

1. De vergaderingen De Kleine Kerkenraad vergadert in beginsel elke eerste woensdag van de maand in de Lucaskerk. De vergadering wordt geopend door de predikant en bij toerbeurt gesloten. In de Kleine Kerkenraad hebben zitting: Angela Mulder, vertegenwoordiger van de werkgroep Diaconie Carolein Kasse, vertegenwoordiger van de werkgroep Vieren (heeft met ingang van februari 2010 Janny Fraanje vervangen) Connie Kapteijn, vertegenwoordiger van de werkgroep Jeugd Imanda Nijhoff, vertegenwoordiger van de werkgroep Pastoraat Irma van der Schaar, lid moderamen, scriba Joke Gurke, lid moderamen, voorzitter Nicoline Rodenburg, vertegenwoordiger van de werkgroep Leren & Ontmoeten Pascale Koning, lid moderamen, notulist en vertegenwoordiger werkgroep PR&Communicatie Piet Bakker, vertegenwoordiger van de werkgroep Facilitair Wim Bisschop, lid moderamen, predikant Het moderamen vergadert telkens één week voorafgaand aan de vergadering van de kleine kerkenraad, in beginsel elke laatste woensdag van de maand. De vergadering van de Grote Kerkenraad vindt één keer per jaar plaats, meestal in de maand juni of juli. Indien nodig vergadert de Grote Kerkenraad ook in januari. In de Grote Kerkenraad hebben zitting de leden van het moderamen, alle leden van de werkgroepen en zij die zitting hebben in een centraal orgaan van de Protestantse Gemeente Breda. Op de vergadering van de Grote Kerkenraad worden jaarverslagen en jaarplannen vastgesteld en wordt het mandaat aan de Kleine Kerkenraad verleend.

2. Vergaderstructuur Op de vergadering van september is de vergaderstructuur aangepast. Mededelingen worden zowel door het moderamen als door de werkgroepen schriftelijk aangeleverd. Besluitvormende of informatieve onderwerpen worden geagendeerd. In een korte ingelaste pauze kunnen onderling afspraken worden gemaakt of onderwerpen/acties worden afgestemd. Er is ruimte om aandacht te geven aan gezamenlijke geloofsbeleving en bespreking van een thema.

3. Integratie wijkgemeenten Noord en Haagse Beemden In februari is in de Franciscuskerk een ontmoetingsavond geweest. Die avond is gesproken over

22

Protestantse Gemeente te Breda de vraag hoe de integratie is verlopen tussen de wijkgemeenten Noord en Haagse Beemden. De avond is in een hele goede sfeer verlopen. De resultaten zijn overall positief. De mensen uit Noord voelen zich welkom en thuis in de Lucaskerk. Ze moeten een beetje wennen aan de minder formele sfeer en missen wel eens de stilte tijdens de eredienst. Ook vinden ze het tijdens het koffiedrinken wat lawaaiig. Dat laatste zeggen ook mensen die al veel langer in de Lucaskerk komen. Men is blij met de geboden vervoersmogelijkheid en is zich bewust van de kosten die dit met zich meebrengt.

4. Basiscursus voor ambtsdragers Op 16 april werd in de Markuskerk de basiscursus voor ambtsdragers gehouden. De cursus is verzorgd door beleidsadviseurs van de dienstenorganisatie van de PKN. Met 15 mensen uit de beide wijkgemeenten zijn we om 18:15 uur gestart met een gezamenlijke maaltijd, meteen een goede gelegenheid om met elkaar kennis te maken en in een goede sfeer te komen. In groepjes volgden we een workshop van telkens een uur over respectievelijk beleidsontwikkeling, de taken van diakenen en ouderlingen tijdens de eredienst en kerkordelijke en ambtelijke zaken. Vanwege de kleine groepjes was het goed mogelijk om interactief met de aangeboden stof om te gaan en konden de docenten flexibel inspelen op concrete vragen van de cursisten.

5. Exitgesprekken Mensen die de wijkkerkenraad of een werkgroep verlaten, zijn in de gelegenheid een gesprek te voeren met de voorzitter van de wijkkerkenraad of, zo men wil, met een ander lid van de wijkkerkenraad. Het gesprek biedt de mogelijkheid terug te blikken op de verrichte werkzaamheden en opgedane ervaringen. Wellicht komen waardevolle tips voor de toekomst naar voren.

6. Begroting en jaarrekening In de vergadering van november heeft de penningmeester Halbe Osinga de begroting toegelicht. Het is van belang dat goed wordt nagedacht over de uitgaven. Een goede jaarplanning is vereist. In de vergadering van mei bespreekt Halbe Osinga de jaarrekening.

7. Aanpassen ontmoetingsruimte Om de ontmoetingsruimte een opener aanblik te geven en de druk bij het smalle stukje van de bar te ontlasten, is een van de garderobes in hoogte gehalveerd. Het resultaat oogt heel open en vriendelijk. De kapstokken zijn naar een andere plek verhuisd. De reacties op deze verandering waren zeer positief.

8. Project ‘Gericht naar Toekomst’ Aan de visie van de algemene kerkenraad om voluit missionair te zijn en hiertoe de predikanten meer op hun competenties in te zetten en twee predikanten uitsluitend missionaire taken te laten verrichten, wordt handen en voeten gegeven. Twee gemeenteavonden en een extra vergadering van de Grote Kerkenraad zijn aan dit onderwerp gewijd.

23

Jaarverslag 2009 9. Bovenwijkse taken van Janneke Nijboer Dominee Janneke Nijboer is met ingang van september 2009 begonnen aan haar bovenwijkse taken zoals beschreven in de nota’Gericht naar Toekomst’. Haar taken in de kern Breda-Noord zijn overgenomen door de predikanten Martin Wagenvoorde en Bram Heringa. Dit veroorzaakte in eerste instantie wat onrust onder de betreffende gemeenteleden. Het moderamen heeft aandacht besteed aan het zo zorgvuldig mogelijk communiceren van deze overgang.

10. Klimaattop Kopenhagen Op 13 december 2009 luidde de Lucaskerk om 15:00 uur 300 keer de kerkklok voor een rechtvaardig klimaatverdrag. Hiermee werd gevolg gegeven aan de oproep van de Wereldraad van Kerken.

11. Kerstactie Het moderamen heeft een kerstpostactie op touw gezet. Veel gemeenteleden leverden hun lokale kerstpost in met minimaal een bedrag van 25 cent per kerstwens. Vervolgens werd het heftige winterweer getrotseerd om de post tijdig bij de geadresseerden af te leveren. De actie heeft 189 euro opgebracht.

12. Kerstoratorium Eind december is het kerstoratorium “Met Engelengeduld” uitgevoerd. De tekst was geschreven door Janneke Nijboer, de muziek gecomponeerd door Margreet Verloove. Het werk werd uitgevoerd door de (tijdelijk uitgebreide) cantorij van de Lucaskerk. De teksten zijn afgeleid van het evangelie van Lucas. Tijdens het concert werden negen kunstwerken getoond die speciaal voor de gelegenheid waren gemaakt. Het kerstoratorium kreeg dankzij de medewerking van uitgeverij Narratio landelijke bekendheid en werd driemaal met groot succes uitgevoerd.

24

Protestantse Gemeente te Breda

BIJLAGE I Algemene kerkenraad Moderamen Mw. A.H. Bode-Nuis, (voorzitter) Mw. H.M. van Elburg (scriba) Dhr. P. van der Werf (voorzitter college van kerkrentmeesters) Mw. Ds. J. Nijboer (predikant) Dhr. G. Groenendijk (voorzitter college van diakenen) Mw. J. Gurke-Pelle (ouderling NoorderBeemden)

Leden Dhr. D.J.M. Quik (penningmeester CvK) Ds. M.G. Wagenvoorde (predikant)

Secundi Ds. W. Bisschop (predikant) Ds. Abr. Heringa (predikant) Hr. E. Walet (secretaris college van diakenen) Hr. G. van Dooren (ouderling Midden-Zuid) Hr. W.C. van de Giessen (ouderling/kerkrentmeester) Hr. P. Bakker (kerkrentmeester Noorderbeemden)

College van kerkrentmeesters moderamen Hr. P. van der Werf (voorzitter) Hr. G. Kuijpers (secretaris) Hr. D.J.M. Quik (penningmeester)

Leden Hr. J.C.Temme (Algemeen beheer gebouwen/Kerkrentmeester Markuskerk) Hr. W.C. van de Giessen (Kerkrentmeester Markuskerk) Hr. C. Knibbe (Kerkrentmeester Noorderbeemden) Hr. P. Bakker (Kerkrentmeester Noorderbeemden) Hr. J. Hospers (Kerkrentmeester Johanneskerk) Hr. P.W.Harder (Kerkrentmeester Johanneskerk) Hr. J.W. van der Wel (Kerkrentmeester Ledenadministratie/Automatisering/Kerkbalans VVB)

25

Jaarverslag 2009

BIJLAGE II Giften, periodieke schenkingen, legaten en erfstellingen Diverse manieren om bij te dragen aan de financien van de gemeente I. Vrijwillige bijdrage en wijze van betalen • Eenmalige opdracht: u geeft de bank opdracht om een bepaald bedrag over te boeken naar de Protestantse Gemeente Breda. • Periodieke opdracht: u verzoekt de bank om een vastgesteld bedrag op een door u gewenst moment te betalen. • Acceptgiro: U krijgt de acceptgiro’s op bepaalde momenten toegezonden. U geeft de bank, door inzending van de getekende acceptgiro (of via internetbankieren), opdracht te betalen. • Incassomachtiging: u machtigt het college van kerkrentmeesters om de bijdrage op vooraf opgegeven momenten van uw rekening te laten afschrijven. Uit kostenoverweging heeft deze laatste vorm, de machtiging, sterk de voorkeur. II. Fiscaal aftrekbaar De vaste vrijwillige bijdrage aan de kerk is fiscaal aftrekbaar voor zover deze méér dan 1% van uw drempelinkomen voor giften (met een minimum van € 55) bedraagt en niet meer dan 10% van uw onzuiver jaarinkomen. Desgevraagd moet u bewijsstukken kunnen overleggen. III. Lijfrenteschenking U kunt overwegen gedurende vijf jaar per lijfrenteschenking een bepaald vast bedrag te geven aan de protestantse gemeente. Deze zogeheten lijfrenteschenking is gekoppeld aan uw lijf, dat wil zeggen dat bij overlijden de overeenkomst direct vervalt. Afhankelijk van uw belastingtarief, kunt u hiermee beduidend voordeel behalen. Voorbeeld Bij een belastingtarief van 42%: • u schenkt jaarlijks € 100 aan de kerk en deze gift is niet aftrekbaar omdat u de drempel van 1% van uw drempelinkomen niet overschrijdt. • u schenkt jaarlijks € 100 in de vorm van een lijfrente en u ontvangt dan € 42 retour van de belastingdienst. Dit voordeel kunt u, geheel of gedeeltelijk, ten goede laten komen aan de kerk. In dit voorbeeld zou u de kerkelijke bijdrage tot € 172 kunnen verhogen zonder extra geld kwijt te zijn. U betaalt € 172 en via de belastingdienst krijgt u € 72,- retour. U betaalt dus € 100,- netto. Het kost u niets extra en de kerk ontvangt aanzienlijk meer. Hoe werkt het? De lijfrenteschenking moet worden vastgelegd in een notariële akte. Notaris Geerse van Notariskantoor Terheijden heeft zich bereid verklaard om deze akten zonder kosten voor de schenker of voor de kerk op te stellen. Als deze lijfrenteschenking u aanspreekt of u wilt meer informatie, neem dan contact op met de kerkrentmeester van uw wijk of de penningmeester van het college van kerkrentmeesters: DirkJan Quik 076-5649864 – email [email protected] Als u vragen heeft aan het notariskantoor: tel. 076-5931235 - email: [email protected]

26

Protestantse Gemeente te Breda IV. Legaat of nalatenschap U kunt per notariële akte een legaat aan de protestantse gemeente toekennen of de gemeente anderszins in uw nalatenschap opnemen. Omdat deze zaken altijd bij de notaris geregeld dienen te worden, kunt u een afspraak maken met notaris Geerse van Notariskantoor Terheijden of een eigen notaris kiezen. U kunt een machtiging opvragen bij het college van kerkrentmeesters. Als u deze ingevuld en ondertekend terugstuurt, zorgen wij ervoor dat er een schenkingsakte wordt opgemaakt bij genoemde notaris. U ontvangt daarvan een afschrift. V. Schenking op papier In dat geval schenkt u de protestantse gemeente een bedrag dat meteen aan u teruggeleend wordt. Te zijnertijd staat u het geld wel aan de kerk af maar tot uw overlijden behoudt u de beschikking over het geld. Het is dus een in het vooruitzicht gestelde schenking met als voordeel dat u over het geschonken bedrag geen vermogensbelasting meer hoeft te betalen. Wel bent u een redelijke rente aan de gemeente verschuldigd. Desgewenst kunt u deze rente jaarlijks aan het geschonken bedrag laten toevoegen. Deze wijze van schenken moet altijd bij een notaris worden geregeld. Notaris Geerse is bereid de benodigde akte op te stellen maar u kunt ook een eigen notaris kiezen.

Bank- en girorekeningen ten name van de Protestantse Gemeente te Breda: Algemeen: Vrijwillige bijdragen:

ING 10 80 682 ABN AMRO 52.02.27.867 ING 11 17 343 ABN AMRO 52.04.26.339

Collectebonnen:

Vellen van 20 bonnen van € 0,60 of € 1,20 kunt u bestellen door € 12 of € 24 over te maken op één van de algemene rekeningen.

27

Jaarverslag 2009

BIJLAGE III Controlerapport op de jaarrekening De Algemene Kerkenraad van de Protestantse Gemeente te Breda T.a.v. de heer H.M. van Elburg, scriba Het Bolwerk 42 4811 DR BREDA

Breda, 30 juli 2010 Onderwerp: controlerapport jaarrekening 2009 Uw kenmerk:

Geachte kerkenraad, Wij hebben de jaarrekening 2009 van de Protestantse Gemeente te Breda, opgesteld door het College van Kerkrentmeesters, onderzocht. Dit onderzoek heeft mede plaatsgevonden aan de hand van de aan dit controlerapport toegevoegde en ingevulde lijst van aandachtspunten. Onze bevindingen luiden als volgt: 1.

De jaarrekening sluit met een nadelig saldo van  55.600.

2.

De in de jaarrekening vermelde saldi van de liquide middelen, spaartegoeden en effecten stemmen overeen met de betreffende bankafschriften.

3.

Overzicht van de ontwikkeling van de solvabiliteit:

4.

1. 2.

Eigen vermogen Voorzieningen

3.

Vreemd vermogen Totaal vermogen

2009

2008

2007

 2.026.607  73.493  2.100.100  50.017  2.150.117

 1.950.397  113.380  2.063.777  89.001  2.152.778

 2.272.054  124.108  2.396.162  61.042  2.457.204

Het behoort tot onze taak te controleren of de opzet van de organisatie zodanig is, dat in voldoende mate sprake is van scheiding van taken en bevoegdheden. Hierover hebben wij het volgende te melden:

Op grond van Ordinantie 11, artikel 2, lid 5 van de Kerkorde draagt het College van Kerkrentmeesters er zorg voor dat de boekhouding en het middelenbeheer niet in één hand zijn.

1

28

Protestantse Gemeente te Breda Momenteel zijn de betalingsprocedures voor betalingsopdrachten als volgt geregeld: Tekeningsbevoegden: A B C

P. van der Werf D.J.M. Quik M.P.C.M. Hamers

Tekeningsbevoegdheid: A+B+C A+B A

: : :

voorzitter en rekeninghouder penningmeester en gemachtigde boekhouder en gemachtigde

zijn voor bedragen tot  5.000 elk afzonderlijk bevoegd; zijn voor bedragen tot  10.000 elk afzonderlijk bevoegd; is samen met B of C voor elk bedrag bevoegd.

Voor internetbetalingen geldt, dat bedragen boven  5.000 alleen worden betaald op grond van door de penningmeester goedgekeurde facturen. Betalingen van posten zonder factuur, zoals de maandelijkse salarissen, worden éénmaal per jaar aan de hand van de begroting door de penningmeester gefiatteerd. De maandelijkse rapportage (balans + exploitatierekening) vormt de grondslag van de (budget)controle op de uitgaven. De rapportage wordt door de penningmeester behandeld in de maandelijkse vergadering van het College van Kerkrentmeesters. Hoewel de opzet van de organisatie in beginsel zodanig is dat in voldoende mate sprake is van scheiding van taken en bevoegdheden, wordt hierop feitelijk inbreuk gemaakt door de mogelijkheden, c.q. beperkingen van elektronisch bankieren. Zoals u wellicht bekend is, wordt bij het elektronisch bankieren de handtekening geplaatst door middel van het invoeren van door de bank vooraf verstrekte codes. Degene die deze codes in bezit heeft kan, in tegenstelling tot het papieren proces, beschikken over het volledige saldo van de rekening. Uit hoofde van onze controleplicht melden wij u dit slechts als aandachtspunt. Er is geen enkele aanleiding te veronderstellen dat er op een onjuiste wijze gebruik zou worden gemaakt van bepaalde mogelijkheden. 5.

Op grond van onze beoordeling stellen wij aan de kerkenraad voor om het College van Kerkrentmeesters te dechargeren.

Mocht een nadere toelichting wenselijk zijn dan vernemen wij dat graag. Met vriendelijke groet,

J. Krijgsman, directeur

Cc: college van kerkrentmeesters

2

29

Jaarverslag 2009 Lijst van aandachtspunten Behorende bij het controlerapport van de jaarrekening 2008 van de Protestantse Gemeente te Breda, opgesteld door het College van Kerkrentmeesters: JA 1. 2.

3.

4. 5. 6. 7.

8. 9. 10.

11. 12. 13. 14.

NEE

Is de opzet van de organisatie zodanig dat in voldoende mate sprake is van scheiding van taken en bevoegdheden? Is bij het samenstellen van de jaarrekening gebruik gemaakt van de modeljaarrekening en zijn daarin de vergelijkende cijfers van begroting en voorgaande jaarrekening opgenomen? Worden belangrijke verschillen tussen de jaarrekening, de begroting van het betreffende jaar en de jaarrekening van het vorige jaar voldoende toegelicht en verklaard ? Is de methode van vastleggen en verantwoorden van VVB, collecten en giften in overeenstemming met de daarvoor geldende administratieve procedures? Sluiten de cijfers van de jaarrekening aan op de financiële administratie? Is de waardering van en de toelichting op de balansposten (on)roerende zaken, financiële vaste activa en beleggingen juist en volledig? Zijn de voorraden, (post)banksaldi, spaarrekeningen, vorderingen en schulden in overeenstemming met de onderliggende bescheiden en zijn zij volledig in de jaarrekening verantwoord? Zijn de reserves, fondsen en voorzieningen volledig opgenomen en voorzien van een toereikende toelichting op de aard en omvang daarvan en op de mutaties? Zijn de inkomsten volledig verantwoord en onder het juiste codenummer volgens het rekeningschema verantwoord (steekproefsgewijze gecontroleerd) ? Zijn de uitgaven gebaseerd op deugdelijke bewijsstukken, zijn de bescheiden voldoende geparafeerd door de daarvoor verantwoordelijke kerkrentmeester respectievelijk diaken en passen ze binnen de vastgestelde begroting van de gemeente respectievelijk de diaconie? Voldoen posten van bijzondere aard zoals onderhoud, doorzendcollecten, verstrekte leningen e.d. aan de gestelde regels en de formele voorschriften? Is voor bepaalde beheersdaden de voorafgaande toestemming verkregen van het Regionaal College voor de Behandeling van Beheerszaken?(ordinantie 11, art. 8, lid3)? Zijn de algemene gegevens volledig ingevuld en ondertekend door de betrokkenen? Indien van toepassing, zijn de administraties van de pastoralia respectievelijk de begraafplaats op basis van bovenstaande vragen gecontroleerd?

Breda, 30 juli 2010 Krijgsman Advies B.V.

J. Krijgsman, directeur

3

30

Protestantse Gemeente te Breda

31