Jaarv ers0 lag Ti 9 wos 1

’09

Jaar verslag Tiwos

1

Hart voor Tilburg

Inleiding

4

Hoofdstuk 1 Hart voor Tilburg: de context van ons werk

5

Hoofdstuk 2 Tiwos als maatschappelijk ondernemer

7

2.1

Wat spraken we voor 2009 af?

8

2.2

Maatschappelijk rendement en waardering maatschappelijke bijdrage

9

2.3

Sponsoring en giften

9

2.4

Governance

9

Hoofdstuk 3 De klant centraal

17

3.1


18

3.2

Slaagkansen bieden tegen een redelijke prijs

19

3.3

Verhuur

19

3.4

Optimale dienstverlening aan onze klanten

20

3.5

Keuzemogelijkheden voor onze doelgroep

20

3.6

In contact blijven met onze huurders

21

Hoofdstuk 4 Leefbare buurten

23

4.1


24

4.2

Leefbaarheidsprojecten

24

4.3

Sociaal beheer

25

4.4 Buurtplannen

26

4.5

26

Tiwos als sociale makelaar

4.6 Sociaal en actief incassobeleid Hoofdstuk 5 Vastgoedbeheer

29

5.1


30

5.2

Ontwikkeling van de voorraad

31

5.3

Het vernieuwen en verversen van ons bezit

32

5.4

Met het oog op duurzaamheid

37

Hoofdstuk 6 De organisatie

39

6.1


40

6.2

Professionalisering en ontwikkeling van de organisatie

40

Hoofdstuk 7 Financiën

45

7.1

46

Financiële situatie algemeen

7.2


47

7.3

Jaarresultaat 2009 ten opzichte van de begroting 2009

47

7.4

Ontwikkeling bedrijfswaarde 2009

47

7.5

Ontwikkeling financiële kengetallen 2009-2014

49

7.6

Treasury

50

7.7

Vennootschapsbelasting

51

7.8

Nevenstructuur per 31-12-2009

51

7.9

Deelnemingen

52

7.10 Risicobeheersing en controlesystemen

2

26

53

Jaar verslag Tiwos

Hoofdstuk 8 Samenwerking

55

8.1


56

8.2

Zorg en welzijn

56

8.3

Werk, inkomen en opleiding

56

8.4

Samenwerking met corporaties en de gemeente

56

8.5

Belanghoudersparticipatie

58

Hoofdstuk 9 Verslag van de Ondernemingsraad

59

Hoofdstuk 10 Verslag Raad van Toezicht

61

10.1 Algemeen

62

10.2 Samenstelling Raad van Toezicht

63

10.3 Honorering Raad van Toezicht

63

10.4 Integriteit

63

10.5 Verslag van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht in 2009

64

10.6 Zelfevaluatie Raad van Toezicht

64

10.7 Jaarverslag 2009

64

10.8 De toekomst

65

Kengetallen en feiten

66

Bijlage Tabellen bij volkshuisvestingsverslag 2009

69

1.

Verhuur

69

2.

Leefbaarheid

72

3.

Vastgoed

73

4.

Organisatie

77

Jaarrekening 2009

’09

79

3

Hart voor Tilburg

Inleiding Dankzij de inzet van vele medewerkers is ons nieuwste jaarverslag weer een mooi overzicht geworden van ons reilen en zeilen in 2009. Een bijzonder jaar, gedomineerd door een ongekende economische crisis die ons echter – gelukkig – niet ingrijpend geraakt heeft. Alleen al het feit dat we maandelijks zo’n € 3,3 miljoen aan huur ontvangen geeft een goede bodem voor een solide bedrijfsvoering. Daarnaast kenden we – helaas wat kortstondig – een heel actieve minister (Van der Laan) die in zijn ‘juni-brief’ nieuwe richting heeft gegeven aan de corporaties in Nederland en bedreigingen vanuit ‘Europa’ deels heeft weten te tackelen. Terecht wordt de nadruk weer gelegd op onze kerntaak als sociale huisvester, maar krijgen c.q. behouden we ook ruimte voor een breed maatschappelijk ondernemerschap. In ons jaarverslag geven we aan dat de totale maatschappelijke investering van Tiwos in 2009 ruim € 6 miljoen méér bedroeg in vergelijking tot de gemiddelde corporatie in Nederland en ruim € 20 miljoen ten opzichte van de commerciële markt. Een fors deel van dit ‘bedrag’ wordt gevormd door de huur die we ‘laten liggen’ ten gevolge van onze – ook landelijk gezien – zeer lage gemiddelde huur (€ 396,=/maand). Vanwege de crisis hebben we onze verkoopambitie moeten halveren, maar van de 50 woningen die we toch verkocht hebben kenden 80% een verkoopprijs < € 175.000,= waardoor we o.a. de startersmarkt goed bediend hebben. Dat geldt ook voor 35 nieuwbouwwoningen die we middels Koopgarant verkocht hebben. Desondanks stagneert de doorstroming in de woningmarkt nog steeds. Enerzijds omdat vooral vanwege de voorgeschreven inflatievolgende huurverhoging de bestaande huren heel laag blijven, anderzijds omdat de sprong van huren naar kopen groter wordt en ook belemmerd door beperktere hypotheekmogelijkheden. Gelukkig loopt de mutatiegraad iets op maar 7,7% blijft – ook historisch gezien – erg laag. Ons jaarresultaat oogt zeer gunstig: € 31,7 miljoen. Afgezet tegen onze totale bedrijfsopbrengsten van € 42,8 miljoen is dat uiteraard geen realistisch bedrag, maar opgebouwd vanuit de gekozen bedrijfswaarde methodiek. Een betere graadmeter is ons resultaat uit de gewone bedrijfsvoering van € 9,4 miljoen, waar we uiteraard ook zeer tevreden mee zijn. Hoewel ook dit bedrag niet liquide is geeft het wel aan dat we een solide bedrijfsvoering hebben. Dit is het laatste jaarverslag waar wij onze handtekening onder zetten. We hebben beiden de leeftijd van prepensioen bereikt en zullen hier eind 2010 begin 2011 gebruik van gaan maken. Rest een warm woord van dank aan al onze betrokken en enthousiaste medewerkers en onze kritische en positieve Raad van Toezicht.

Otto van der Meulen directeur bestuurder

4

Rob Suurmeijer

directeur bestuurder

Jaar verslag Tiwos

’09

Hart voor Tilburg: de context van ons werk

5

Hart voor Tilburg

1 Hart voor Tilburg: de context van ons werk Al weer voor het derde jaar was ons beleidsplan ‘Hart voor Tilburg’ de leidraad voor ons handelen in 2009. We stelden dit

Onze doelgroep

Wij richten ons op de inkomensgerelateerde doelgroep en

beleidsplan in 2007 samen met een ruime vertegenwoordi-

daarbinnen vooral ook op starters en mensen met behoefte

ging uit de maatschappij op en spraken over onze taakopvat-

aan extra zorg en aandacht. Maar we zijn er ook gewoon voor

ting, onze belangrijkste opdrachten en de grenzen van ons

mensen die bewust voor een huurwoning kiezen en niet (of

werkgebied. De opmerkingen en ideeën van onze belanghou-

nog niet) willen kopen.

ders resulteerden in een typisch Tiwos-beleidsplan met 13 strategische opdrachten. In dit jaarverslag houden we dezelfde indeling aan. Elk hoofdstuk begint met de strategische

Onze hoofddoelen

In het beleidsplan Hart voor Tilburg is alles terug te leiden tot

opdracht en een korte weergave van de stand van zaken

twee hoofddoelen. Alle andere doelen zijn daarvan afgeleid.

rondom de afgesproken doelen om de achtergrond aan te

˘

pen.

geven waarin de inspanningen en resultaten in 2009 behaald zijn.

Onze missie: Wonen naar wens, ruimte om te leven Voor Tiwos zijn kwalitief goede woningen geen doel op zich

maar een middel. Wij vatten onze taak een stuk ruimer op en

Wij bieden kansen en mogelijkheden voor onze doelgroe-

˘

Wij dragen substantieel bij aan de leefbaarheid en de ontwikkeling van onze buurten én de bewoners daarvan.

Van meerjarenbeleid naar dagelijks werk

We hebben een planning & controlcyclus ontwikkeld die

zijn ervan overtuigd dat ‘prettig wonen’ slechts één van de

duidelijk laat zien of we onze ambities ook echt waarmaken.

bouwstenen is om prettig te leven. Mensen hebben ruimte

De strategische opdrachten en doelstellingen uit Hart voor

nodig om te leven én om zich te ontwikkelen. Een zinvolle

Tilburg worden elk jaar door onze wijkteams vertaald naar de

dagbesteding draagt bij aan welzijn en welbevinden. Dat

buurtplannen. Hierin staan de concrete maatregelen en pro-

betekent dat er aandacht moet zijn voor werk, inkomen, on-

jecten in de wijken. De consequenties van deze buurtplannen

derwijs en zorg. Onze missie geeft dat duidelijk aan:

komen terug in de afdelingsplannen en werken door naar het

Wonen naar wens, ruimte om te leven

jaarlijkse Tiwos-activiteitenplan en de begroting. Driemaal per jaar maken wij via trimesterrapportages de

˘

Met bijzondere aandacht voor hen die dat nodig hebben

balans op en sturen we zonodig bij. Daarnaast geven we via

˘

Partner in samenwerking

dit jaarverslag zo helder en transparant mogelijk weer wat

˘

Actief, creatief en betrokken

we van onze plannen voor 2009 hebben waargemaakt. We

˘

Financieel sociaal en solide

gaan daarbij uiteraard ook in op de voornemens die we niet hebben waargemaakt.

6

Jaar verslag Tiwos

’09

Midden in de maatschappij

7

Hart voor Tilburg

2 Tiwos als maatschappelijk ondernemer

Maatschappelijk ondernemen betekent voor ons ook dat wij in contact zijn met onze belanghouders, dat we samenwerken met partners en dat we alert zijn op ontwikkelingen en daar vroegtijdig op

inspelen. Daarnaast willen wij duidelijk en transparant zijn over de inzet van onze middelen en de daarmee bereikte resultaten.

2.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht We nemen onze verantwoordelijkheid als maatschappelijk ondernemer in wat we doen, in wat we laten zien en in hoe wij ons verantwoorden. We zullen de huisvestingsbehoefte voor bijzondere doelgroepen in 2009 actief invullen en in gesprek blijven om eventuele wijzigingen in behoefte tijdig en goed in beeld te krijgen.



We bieden o.a. huisvesting aan Moedercentrum De Parel, Stichting Voedselbank (tot oktober), de Twern, de Politie, kunstpodium T, De Wever, St. Beheer Begeleid Wonen, St. Huisvesting Remigranten, RIBW, Kompaan, Traverse, het Centrum voor Buitenlandse Vrouwen en het Vadercentrum. Met Novadic Kentron (begeleid wonen) zijn we in overleg.

We hebben minimaal 5 initiatieven van actieve bewonersgroepen ondersteund, die bijdragen aan de leefbaarheid en maatschappelijke ontwikkeling van de buurt.



We ondersteunden in totaal 16 initiatieven, waaronder Buurtbemiddeling, het Oogstfeest, de kerstactiviteit in de Uitvindersbuurt, de Koerdische vrouwenbeweging en diverse markten en kinderactiviteiten.

We hebben minimaal 4 personen de gelegenheid gegeven om bij Tiwos werkervaring te kunnen opdoen in de vorm van een stage.



Tiwos begeleidde in 2009 6 stagiairs. Bij Post & Archief en de huishoudelijke dienst zijn daarnaast doorlopend 3 medewerkers gedetacheerd via de Diamantgroep.

x

Onze mogelijke bijdrage aan het bemiddelen van bewoners naar werk blijkt zeer beperkt. Zie hierover meer in paragraaf 8.3.

We voeren doorlopend klanttevredenheidsonderzoeken uit via de servicemonitor.



In 2009 hebben 638 huurders deelgenomen aan de servicemonitor. Er waren 4.000 huurders aangeschreven, een respons van 16%.

Het maatschappelijk rendement wordt expliciet en meetbaar opgenomen in de verantwoording van ons jaarverslag.



Paragraaf 2.2 geeft een indruk van de maatschappelijke investeringen die we in 2009 hebben gedaan en het rendement hiervan.



De bepalingen in de governance code worden onderschreven. Daar waar dit niet het geval is wordt dit uiteengezet met het ‘leg uit of pas toe’ principe. Deze informatie is te vinden op onze website en in paragraaf 2.4 van dit verslag.



Tiwos behoorde ook in 2009 weer tot de top 25 van deelnemende corporaties aan het Glazen Huis.

Onze aannemers en partners hebben 8 stageplaatsen of werkervaringsplaatsen voor bewoners uit onze wijken gerealiseerd.

We voldoen aan de normen van de governance code. Voorzover wij daar niet voor kiezen, lichten we dat duidelijk toe. De kwaliteit en transparantie van de Tiwosjaarverslagen behoort tot de top 25.

 gehaald, x niet gehaald,  nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009

8

Jaar verslag Tiwos

’09

2.2 M aatschappelijk rendement en waardering maatschappelijke bijdrage

sponsoring en donaties. Ons sponsorbeleid heeft als primair

We zetten maatschappelijk kapitaal in om onze ambities

pen, de onderlinge betrokkenheid en verbondenheid van

waar te maken en zijn daarbij bereid om, indien nodig, onren-

bewoners in buurten te bevorderen en bijdragen aan maat-

dabel te investeren. We vinden het belangrijk helder en trans-

schappelijke ontwikkeling en leefbaarheid voor onze doel-

parant duidelijk te maken wat onze maatschappelijke inzet is,

groepen. De sponsorinitiatieven moeten een raakvlak hebben

welke doelstellingen we proberen te behalen én welke mid-

met onze missie, doelgroep of strategische opgaven.

doel kansen en mogelijkheden te bieden aan onze doelgroe-

delen en instrumenten we daarvoor gebruiken. We betrekken onze belanghouders bij het maken van keuzes

In 2009 hebben we 32 van de 72 sponsorverzoeken die we

rondom maatschappelijk investeren. Daarnaast is maatschap-

binnenkregen gehonoreerd. Het ging daarbij om een totaal-

pelijk rendement een belangrijk criterium binnen het afwe-

bedrag van ongeveer € 45.000. We leverden onder andere een

gingskader voor (beleids)beslissingen. Dit heeft in 2009 ver-

financiële bijdrage aan Prins Heerlijk, een opleidingsbedrijf

der vorm gekregen binnen het projectmatig werken en de

voor schoolverlaters van het speciaal onderwijs en jongeren

projectvoorstellen die worden gebruikt om projecten te initi-

met een verstandelijke beperking en de kerst-in voor mensen

ëren. In tabel 1 maatschappelijk rendement (op pagina 11)

(met name ouderen) die het moeilijk hebben tijdens de feest-

worden de maatschappelijke investeringen en rendementen

dagen vanwege eenzaamheid. Naast deze eenmalige spon-

uit 2009 geconcretiseerd en toegelicht.

sorverzoeken continueerden we ook de steun aan Stichting Leergeld financieel en met mankracht, het donateurschap van

De totale maatschappelijke investering van Tiwos in 2009 is

Stichting Vincentius en de sponsoring van het Ariënsfonds,

circa € 6.182.000. Deze investering bestaat uit € 2.573.000

CAST, Spint, Contour en Pater Poels.

aan directe maatschappelijke investeringen en € 3.609.000 maatschappelijke huurbijdrage1 (ten opzichte van de gemid-

Met Hulpactie Tiwos ondersteunen we kleinschalige projec-

delde corporatie in Nederland met een huur van 72% van de

ten in ontwikkelingslanden. In 2009 hebben we € 6.000,-

maximale huurprijs). Ten opzichte van een commercieel ver-

voor een röntgengebouw geschonken aan Stichting Onder-

huurder (die zich wat betreft huurstelling zal richten op 100%

steuning Kitale die voor een grote regio in Noord-West Kenia

van de maximale huurprijs) is de maatschappelijke huurbij-

via subprojecten een solide basis op het gebied van werkgele-

drage € 17.860.000, en zijn de totale maatschappelijke inves-

genheid, onderwijs en gezondheidszorg biedt. Ook schonken

teringen circa € 20.433.000.

we € 12.700 aan de Nederlandse pater Martien Konings die in

De gegeven korting in KoopGarant (de rente over de korting is

Kisangani-Congo werkt. Hij ondersteunt ongeveer 1.200 van

meegenomen in de berekening van de directe maatschappe-

de 14.000 gehandicapten. Het geld is bestemd voor de bouw

lijke investeringen) levert in de toekomst mogelijk nog ge-

van een complete sanitaire ruimte op een nieuwe locatie die

deeltelijk rendement op voor Tiwos, aangezien Tiwos mee-

scholingsmogelijkheden en werkgelegenheid biedt voor ge-

deelt in de waarde-ontwikkeling van de woningen (dus zowel

handicapten.

positief als negatief). Daarnaast heeft Tiwos in 2009 circa € 14.443.000 onrendabel

2.4 Governance

De Raad van Toezicht en het Bestuur van Tiwos vinden goed

geïnvesteerd in nieuwbouw van 93 woningen en 19 woonzorg

ondernemingsbestuur van groot belang. Daarom wordt re-

eenheden, en renovatie van 327 woningen. Voor de nieuw-

gelmatig stilgestaan bij dit onderwerp. De hoofdlijnen van de

bouw bedraagt het onrendabele deel van de investering voor

afspraken rondom de governancestructuur bij Tiwos zijn

woningen 48% en voor woonzorgeenheden 20%. Het onren-

neergelegd in een aantal documenten. Te weten de statuten,

dabele deel voor groot onderhoud is 30% in 2009.

het besturingsmodel, het huishoudelijk reglement van de Raad van Toezicht, het directiestatuut, het reglement audit

Zie voor meer toelichting de tabel op bladzijde 11.

2.3 Sponsoring en giften

commissie, het treasury statuut, de afspraken rondom risicomanagement, de integriteitscode en de klokkenluidersregeling. Wijzigingen in de governance structuur worden ter

We zien voor Tiwos een actieve rol weggelegd om de leef-

goedkeuring aan de Raad van Toezicht voorgelegd. Voor een

baarheid en het welzijn in onze buurten goed te houden en

uitgebreidere beschrijving verwijzen we naar de website van

te verbeteren. Dit doen we naast de leefbaarheidsprojecten

Tiwos (www.tiwos.nl). Daar is ook een aantal documenten te

die in hoofdstuk 4 besproken worden, onder andere door

downloaden.

M aatschappelijke huurbijdrage: voorheen gederfde huurinkomsten genoemd. We geven hiermee de totale waarde van de lager dan gemiddelde of lager dan maximale huurprijzen aan.

1

9

Hart voor Tilburg

Als lid van Aedes onderschrijft Tiwos de Aedes-, en bijbeho-

˘

rende governance code, maar wel met een eigen lijn. Voor

en III 6.6 (waarneming bestuurstaken door lid RvT) heeft

alle eisen en criteria die in genoemde codes zijn opgenomen hebben we bekeken in hoeverre wij daar aan voldoen, of wij

De onderwerpen van artikel III.6.5 (delegatie lid van RvT) Tiwos in statuten geregeld.

˘

IV2.4 aanvullende opdrachtverstrekking aan externe

daar aan willen voldoen en van welke criteria wij bewust

accountant door bestuur hoeft niet goedgekeurd te wor-

zullen afwijken. Bij 8 eisen is geconcludeerd dat wij niet con-

den door RvT, wordt gezien als verantwoordelijkheid

form de standaard zullen handelen, omdat wij dit, bewust, anders hebben opgelost. Voor een compleet overzicht van

bestuur. ˘

IV 3.1 Het werkplan van de interne accountant wordt

˘

V.2.3 RvT hoeft niet voltallig aanwezig te zijn op vergade-

˘

V.2.4 m.b.t. het plaatsen van verslagen van bijeenkomsten

de analyse, de openstaande acties en de criteria waarvan wij afwijken, verwijzen we naar het speciaal daartoe ingerichte

gezien als verantwoordelijkheid bestuur.

deel op onze website www.tiwos.nl. We volstaan hier met de vermelding dat wij afwijken op de onderstaande onderwerpen.

ringen belanghebbenden. met belanghebbenden op internet achten wij het informeren van belanghebbenden voldoende.

˘

II.1.2 aan RvT ter goedkeuring voorleggen van e. beëindiging arbeidsovereenkomst aanmerkelijk aantal werknemers en f. ingrijpende wijziging arbeidsomstandigheden

˘

˘

Integriteit in de praktijk

In 2007 en 2008 stelden we de Tiwos integriteitscode vast en

bij ingrijpend aantal werknemers. De RvT ziet dit als be-

vroegen daar middels een aantal Tiwospersoneelsdebatten

voegdheid van bestuur/directie met informatieplicht aan

aandacht voor. We kozen voor een code waarin we hebben

RvT vooraf.

omschreven wat de kern van integriteit voor ons betekent

II.2.1 benoeming bestuurder maximaal 4 jaar; dit kan

zonder te vervallen in geen verboden. In 2009 hebben we

problemen opleveren bij werving kwalitatief goede be-

aan de hand van de vragenlijsten van het Centraal Fonds

stuurder en ‘prijsopdrijvend’ werken.

geconcludeerd dat we met deze Tiwoscode niet voldoen aan

III 2.2 onafhankelijkheidscriteria leden RvT; g. RvT ziet

wat men in het algemeen van een integriteitscode verwacht.

geen reden om huurders van Tiwos hiervan uit te sluiten

We zullen deze dan ook in 2010 evalueren en aanvullen.

en h. over de relatie met aan Tiwos gerelateerde instellin-

10

gen. Uitgebreide informatie over de holdingstructuur is te

In 2009 hebben zich, voor zover ons bekend, geen schendin-

vinden in het jaarverslag.

gen van de integriteitscode voorgedaan.

Jaar verslag Tiwos Tabel 1

’09

Overzicht maatschappelijke investeringen en het rendement in 2009

Maatschappelijke investering

Doel maatschappelijke investering

Kosten maatschappelijke investering (input)

Gerealiseerde resultaat van maatschappelijke investering (output)

Wij bieden onze doelgroepen slaagkansen tegen redelijke prijzen Maatschappelijke investering via niet-gerealiseerde huurinkomsten in de sociale woningvoorraad (we noemen dit de maatschappelijke huurbijdrage).

Het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep door: ˘ 75% van ons bezit bereikbaar

te houden voor huishoudens die recht hebben op huurtoeslag met een huur onder de aftoppingsgrens van de huurtoeslag en;

˘ Per eind 2009 hebben we

minimaal 6.395 woningen onder de tweede aftoppingsgrens, waarvan 80% (5.116) onder de eerste aftoppingsgrens. 1

Niet-gerealiseerde huurinkomsten (maatschappelijk huurbijdrage) komen voort uit het feit dat Tiwos een maatschappelijke verhuurder is, en geen commerciële verhuurder die voor zijn bezit een marktconforme huur vraagt. De marktconforme huur is de maximale huur op basis van de WWS-punten. De niet-gerealiseerde inkomsten van € 17.860.000 zijn opgebouwd uit: ˘ Het verschil tussen werkelijke huur en streef-

huur (met onze streefhuur voldoen we ruim aan onze maatschappelijke taak, welke o.a. geborgd is in lokale prestatie afspraken): € 3.609.000

In 2009 is 94,5% van de woningen van Tiwos goedkoop of bereikbaar, waarmee de afspraken die in het Convenant Wonen 2005-2010 zijn vastgelegd, ruimschoots worden gehaald. Om de gestelde doelstellingen ten aanzien van het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep te kunnen realiseren, groeit Tiwos toe naar de landelijk gemiddelde huur (72% in 2009). Tiwos zit hier met een gemiddelde huur van 65,1% van de maximale huur ruim onder.

˘ Het verschil tussen streefhuur en maximale

huur (oftewel het verschil tussen de strategie van Tiwos en de strategie van een commercieel verhuurder): € 14.251.000

De maatschappelijke huurbijdrage via nietgerealiseerde huurinkomsten van sociale huurwoningen is € 3.609.000.

1

Verhuur maatschappelijk vastgoed en zorgvastgoed

Het bieden van huisvesting aan organisaties met een maatschappelijke doelstelling en aan zorgorganisaties.

De onrendabele verhuur aan zorgorganisaties is door het specifieke karakter van het vastgoed niet precies te becijferen, maar bedraagt ongeveer € 150.000.

In 2009 heeft Tiwos vhe’s beschikbaar gesteld of onrendabel verhuurd aan Moedercentrum De Parel, Stichting Voedselbank (tot oktober), de Twern, de politie, kunstpodium T, De Wever, Gemeente Tilburg, St. Beheer Begeleid Wonen, St. Huisvesting Remigranten en het Centrum voor Buitenlandse Vrouwen. Traverse huurt 2 panden met in totaal 166 vhe’s ten behoeve van maatschappelijke opvang. Het exploitatieresultaat hiervan wordt in een fonds gestort ten behoeve van toekomstige onderhoudslasten. Daarnaast verhuurt Tiwos bijna 300 verhuureenheden aan de zorgorganisaties Thuishoven, Amarant, De Wever, Zwijssenstichting, ASVZ en Prisma.

Sociale koopconstructie 1: korting van 10% op de taxatiewaarde bij verkoop woning aan de zittende huurder

Het bieden van betaalbare woonruimte voor onze doelgroep, specifiek voor starters.

De kosten van het geven van 10% korting aan zittende huurders bedragen € 85.000.

Tiwos heeft in 2009 47 woningen verkocht uit bestaand bezit, waarvan ongeveer 80% onder de € 175.000 (definitie starterswoning gemeente). Daarvan zijn 4 woningen verkocht aan de zittende huurder. Daarnaast hebben we nog een kamerpand en standplaats verkocht aan de zittende huurder/ instantie.

Sociale koopconstructie 2: KoopGarant

Het bieden van betaalbare woonruimte voor onze doelgroep, specifiek voor starters.

Er is in 2009 voor € 1.197.000 korting verstrekt via de constructie koopgarant. In ruil voor de gemiddelde korting van 21% deelt Tiwos voor 34,5% (positief danwel negatief) in de waardeontwikkeling mee. De financieringslast van de gegeven korting van de verkochte koopgarant woningen in 2009 bedraagt in totaal tot 2009 circa € 387.000.

In 2009 zijn 35 woningen verkocht onder koopgarant en 2 woningen teruggekocht uit koopgarant waarvan 1 weer meteen is verkocht in koopgarant. Het gaat om 30 nieuwbouw woningen (De vier gewesten), 2 woningen zijn teruggekocht in 2008 en pas verkocht in 2009 en 2 huurwoningen in het Rijghpark zijn verkocht onder koopgarant. Per 31-12-2009 heeft Tiwos in het totaal 65 woningen in Koopgarant (waarvan 1 woning op de balans staat).

Afspraak zoals die is opgenomen in het Convenant Wonen 2005-2010

11

Hart voor Tilburg





Wij nemen onze verantwoordelijkheid op het gebied van duurzaamheid Investeringen in duurzaamheid en energiebesparing

Het bevorderen van energiebesparing ten behoeve van milieu en huurder.

Deze zijn verwerkt in projectkosten.

Dakisolatie en HR++ glas bij dak c.q. kozijnvervanging zijn in het standaard onderhoudsbeleid opgenomen. Dit levert voor de huurder een besparing op op de stookkosten en minder CO2 uitstoot ten behoeve van het milieu. Van de 447 in 2009 aangepakte woningen zijn 304 woningen 2 labels omhoog gegaan en 53 woningen één label.

Hout met duurzaam keurmerk opgenomen in bestek

Door het gebruik van duurzame materialen het milieu minder te belasten.

Deze zijn verwerkt in projectkosten.

Gebruik van verantwoord gekapt hout draagt bij aan een duurzamere wereld.

We bieden de klant keuzemogelijkheden Onrendabele (deel van de) investeringen in Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW), Verrijkt Wonen en domotica/ opplussen.

Het aanbieden van woonproducten die het kwaliteitsniveau in de woning vergroten en het wonen prettiger en veiliger maken.

€ 240.000 (PKVW € 156.000 en Verrijkt Wonen € 84.000).

Aanpassingen in het kader van PKVW worden meegenomen binnen planmatig onderhoud. Er zijn bij 205 woningen verbeteringen aangebracht. De certificaten volgen in 2010. 173 bewoners hebben gebruik gemaakt van Verrijkt Wonen, waarbij bij sommigen meerdere verzoeken zijn uitgevoerd.

We vernieuwen en verversen onze voorraad en zorgen voor voldoende variatie in ons woningbezit Onrendabele investeringen in nieuwbouw (incl. investeringen in monumentale gebouwen)

Het bieden van betaalbare woonruimte voor de primaire en secundaire doelgroep.

Circa € 6.230.000. Dit komt overeen met circa 48% van het investeringsbedrag.

In 2009 heeft Tiwos 93 nieuwbouw-huurwoningen opgeleverd (Zeeheldenbuurt West en Westerpark). Deze huurwoningen zijn wat betreft huurprijs gericht op de primaire doelgroep. De onrendabele investering bedraagt gemiddeld € 67.000 per woning.

Onrendabele investeringen in nieuwbouw zorgen maatschappelijk vastgoed

Het aanbieden van woonruimte/bedrijfsruimte aan doelgroepen met een extra zorgbehoefte.

Circa € 712.000. Dit komt overeen met circa 20% van het investeringsbedrag.

In 2009 heeft Tiwos in 19 woonzorgeenheden onrendabel geïnvesteerd. De onrendabele investering bedraagt gemiddeld € 37.000 per woning.

Onrendabele investeringen groot onderhoud

Het bieden van een kwalitatief goede woning tegen een betaalbare prijs.

Circa € 7.501.000. Dit komt overeen met circa 30% van het investeringsbedrag.

In 2009 heeft Tiwos in 327 woningen onrendabel groot onderhoud uitgevoerd, voornamelijk eengezinswoningen. Deze huurwoningen zijn wat betreft huurprijs gericht op de primaire doelgroep. De onrendabele investering bedraagt gemiddeld € 22.900 per woning.

12

Jaar verslag Tiwos




’09


We komen en blijven in contact met onze huurders zowel individueel als collectief Ondersteunen Huurders Belangen Organisatie (HBO)

Democratisering huurders en het bevorderen belangenvertegenwoordiging.

€ 19.000

Tiwos heeft onder andere de advisering door de Woonbond, HBO-bijeenkomsten en PR-middelen van de HBO bekostigd.

Producten/dienstverlening individuele huurders

Het voordelig aanbieden van diensten op het brede terrein van wonen en deelname aan de samenleving.

€ 83.000

Ongeveer 8000 huurders hebben in 2009 van Tiwos een kortingspas ontvangen die ze bij diverse bedrijven kunnen gebruiken. 335 nieuwe huurders hebben een bibliotheekpas ontvangen en 29 huurders zijn beloond met drie maanden netto-huur omdat ze al vijftig jaar aaneengesloten een woning van Tiwos huren en zich als goed huurder hebben gedragen.

Collectieve zorgverzekering

Door bemiddeling van Tiwos biedt zorgverzekeraar VGZ aan Tiwos-huurders 6 tot 10% korting op de verzekeringspremies.

-

In 2009 hebben 691 van onze huurders gebruik gemaakt van de collectieve ziektekostenverzekering die wij samen met Meeùs aanbieden. Het gaat in totaal om 475 polissen met een korting tussen de € 90 en € 200 op jaarbasis op de premies voor de zorgverzekering. Dit bespaart huurders in totaal € 43.000 - € 95.000 op hun zorgkosten.

Servicemonitor (huurderstevredenheids- enquêtes)

Door middel van het continu meten van onze klanttevredenheid willen wij onze dienstverlening optimaliseren.

-

In 2009 hebben 638 huurders hun klanttevredenheid kenbaar gemaakt. De gemiddelde tevredenheid is 86%. We gebruiken de uitkomsten om verbetertrajecten in te zetten: ˘ Het goed vastleggen van klantvolgmeldingen,

zodat we klanten nog beter en sneller te woord kunnen staan.

˘ Het efficiënter plannen van het uitvoeren van

reparatieverzoeken door onze interne vakmannen, zodat klanten niet onnodig lang thuis hoeven te wachten.

˘ Het verhogen van de deskundigheid van onze

callcentermedewerkers zodat klanten minder vaak doorverbonden hoeven te worden.

˘ Trainingen klantgericht corresponderen om onze

schriftelijke communicatie te verbeteren.

˘ Meer aandacht voor de oplevering van tuinen bij

nieuwe verhuur.

˘ De snelheid bij het opstellen van de eindafreke-

ning na het inleveren van de sleutels.

˘ Het informeren van omwonenden bij groot onder-

houdsprojecten.

13

Hart voor Tilburg





We werken aan leefbare buurten en dragen actief bij aan verbetering van die leefbaarheid Zorghuis

Het oplossen van individuele probleem- en overlastsituaties.

€ 22.000 (afwikkeling kosten 2008). Over het jaar 2009 zijn geen kosten gemaakt.

In 2006 is op initiatief van stichting Symfonie Bemoeizorg Tilburg opgezet. Dit is in de loop van 2008 opgegaan in het Zorghuis, een initiatief van de gemeente Tilburg. Het voormalig bestuur van symfonie vormt een adviesraad voor het Zorghuis.

Sponsoring en giften

Ondersteuning van (bij voorkeur) lokale initiatieven die ten goede komen aan de leefbaarheid in de wijken en/of onze primaire doelgroep.

€ 45.000

In 2009 heeft Tiwos 32 initiatieven ondersteund en daarmee een bijdrage kunnen leveren aan de leefbaarheid en het welzijn van onze doelgroep.

Ariënsfonds

Het bieden van financiële ondersteuning aan mensen die alleen komen te staan en het op eigen kracht niet redden. Daarnaast richt het fonds zich op ondersteuning van initiatieven die onderlinge betrokkenheid in een buurt bevorderen of een bijdrage leveren aan de oplossing van (individuele) woonproblematiek.

€ 20.000

Het Ariënsfonds is afhankelijk van giften. Tiwos heeft zich garant gesteld voor een jaarlijkse maximale bijdrage van € 20.000.

Voorschieten huurtoeslag

Het voorkomen dat huurders in financiële problemen komen doordat de huurtoeslag niet op tijd wordt uitgekeerd (preventieve werking ten aanzien van ontstaan huurschuld).

-

Tiwos heeft in 2009 naar schatting voor ongeveer 100 huurders de overbrugging verzorgd tussen het moment van huren en het moment van huurtoeslag ontvangen. Het gemiddelde bedrag is niet bekend. Dit bedrag wordt na een aantal maanden terugbetaald.

Schuldhulpverlening

Het voorkomen dat huurders in financiële problemen komen door het ontstaan van huurschuld en het voorkomen van huisuitzettingen.

€ 9.000

Tiwos heeft een overeenkomst met het Bureau Schuldhulpverlening van de gemeente Tilburg. Tiwos betaalt de consulent die schuldhulpverlening begeleidt. In geval van schuldhulpverlening of -sanering vindt geen ontruiming plaats. In 2009 heeft Tiwos 24 huurovereenkomsten ontbonden (20 vanwege huurachterstand, 1 vanwege overlast en huurachterstand en 3 vanwege hennep).

Inzet personeel ten behoeve van leefbaarheid en investeringen in leefbaarheid en activiteiten/ondersteunen lokale initiatieven

Het bevorderen van de leefbaarheid in de buurten van Tiwos.

€ 1.345.000 waarvan € 1.052.000 aan personeelskosten (17% van de formatie) en € 293.000 aan Sociaal Beheer. Dit betekent dat Tiwos per woning € 180 heeft uitgegeven aan leefbaarheid (o.b.v 7.451 woningen in exploitatie). Zie voor meer informatie hoofdstuk 4

Leefbaarheidonderzoek (Lemon en de veiligheidsmonitor van de gemeente) toont aan dat de beleving van onze wijken over het algemeen, ten opzichte van 2007 betrekkelijk stabiel is gebleven. De effectiviteit van preventieve inzet is moeilijk in cijfers te meten, maar wordt door klanten en stakeholders over het algemeen sterk gewaardeerd.

Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij (MOM)

Het leveren van een substantiële bijdrage aan de ontwikkeling van een duurzaam woon- en leefklimaat op wijkniveau; een wijksamenleving waarin bewoners zich kunnen ontplooien en waarin ze kunnen blijven wonen, ook indien zich een behoefte aan begeleiding, ondersteuning of zorg voordoet.

€ 34.000 (loonkosten)

In 2009 heeft de MOM in de Kruidenbuurt en Groenewoud allerlei zaken opgepakt; van dagelijkse zorgen van mensen in de wijk tot veiligheid, schoonmaak, werk en armoede. MOM is eind 2009 goed geworteld in beide wijken en onderneemt zowel operationele(preventief armoede opsporen door wijkwerkers) als strategische (samenwerking/ financiering van sociale activeerders in de wijk) initiatieven.

2e kansbeleid

Het voorkomen van huisuitzetting van huurders waarvoor inmiddels een huisontruimingsvonnis is verkregen (na uitgebreide preventieve inzet van de corporaties en in veel gevallen maatschappelijke organisaties).

€ 21.000

Tiwos heeft een samenwerkingsovereenkomst met WonenBreburg, TBV Wonen, de gemeente en de stichting voor maatschappelijke opvang Traverse voor het bieden van een interventie en ondersteunende woonbegeleiding aan huurders met een problematische woonsituatie. Traverse heeft voor interventie een capaciteit van 50 plaatsen.

14

Jaar verslag Tiwos


’09




Tilburg Akkoord

Het Tilburg Akkoord is een convenant tussen TBV Wonen, WonenBreburg, Tiwos en de Gemeente Tilburg. Deze partijen investeren 10 jaar lang extra in maatschappelijke initiatieven in de 5 Tilburgse impulswijken. Hierbij staan thema's centraal die bewoners zelf hebben genoemd: werk, inkomen en onderwijs.

Door de indienende organisaties zijn in 2009 nog geen projectkosten gedeclareerd (naar verwachting begin 2010).

In 2009 zijn 8 aanvragen ingediend, waarvan 3 aanvragen zijn gehonoreerd (een project voor intensieve begeleiding van jongeren richting reïntegratietrajecten, een project om mensen door middel van een jobcoach toe te leiden naar betaald werk (MOM@work), en een project om moeders meer te betrekken bij de schoolloopbaan van hun kinderen).

Skaeve Huse

Voorkomen dat personen, vanwege sterk afwijkend woongedrag (extreme overlast) op straat terecht komen.

€ 7.000

Na een lange voorbereiding (o.a. door juridische procedures) is in najaar 2009 het project Skaeve Huse gebouwd. Op 22 december is dit officieel geopend. Eind 2009 wonen er 2 personen.

We nemen onze verantwoordelijkheid als maatschappelijk ondernemer Stageplekken creëren

Het aanbieden van (meeloop) stageplaatsen vanuit de betrokkenheid bij de samenleving en armoedeproblematiek in het bijzonder.

€ 3.500 aan stagevergoeding. Daarnaast steekt Tiwos tijd en energie in de begeleiding van stagiairs, om ze een breed beeld te geven van het werken bij een corporatie.

Tiwos heeft in 2009 6 stageplekken gecreëerd.

Foundershipovereenkomst Contour

Het ondersteunen van de vrijwilligersorganisatie voor een periode van drie jaar waarbij de middelen voortkomend uit het Founderschip worden aangewend voor activiteiten op het gebied van maatschappelijk betrokken ondernemen.

€ 7.880, bestaande uit de kosten voor de inzet van personeel. Daarnaast betalen we aan Contour € 5.000 voor de foundership overeenkomst en € 2.000 bemiddelingskosten.

Een medewerker van Tiwos zet zich 4 uur in. Deze krijgt hiervoor van Tiwos 50% terug in vrije tijd. Ongeveer 20 medewerkers van Tiwos hebben onder andere een vossenjacht georganiseerd en cliënten begeleid bij een uitje.

Tiwos Hulpactie

Het ondersteunen van kleinschalige projecten in ontwikkelingslanden.

€ 19.000

Tiwos ondersteunde o.a. Stichting Ondersteuning Kitale die voor een grote regio in Noord-West Kenia via subprojecten een solide basis op gebied van werkgelegenheid, onderwijs en gezondheidszorg biedt. En de Nederlandse pater Martien Konings die in Kisangani-Congo werkt aan scholingsmogelijkheden voor gehandicapten.

Deelname aan Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg (SOM)

Het behoud en herstel van (vervallen) cultuurhistorische en monumentale panden in Tilburg.

-

Ten behoeve van de SOM is in 2007 in totaal € 800.000 beschikbaar gesteld. De SOM heeft op dit moment nog voldoende financiële middelen. In 2009 zijn verschillende panden aangekocht. Deze panden worden opgeknapt zodat ze weer bewoond kunnen worden.

Deelname aan de beursvloer Tilburg

Stichting voor vrijwilligerswerk Contour organiseert jaarlijks een beursvloer, waarbij vrijwilligersorganisaties met een vraag in contact worden gebracht met professionele organisaties.

-

Op de beursvloer 2009 heeft Tiwos 6 matches tot stand gebracht met vrijwilligersorganisaties. Matches variëren van hergebruik van oud kantoormeubilair en printers tot communicatieadvies en gratis publiciteit.

Bestuursondersteuning en onderwijs

Vanuit de professionele expertise van medewerkers leveren wij ook een (bestuurlijke) bijdrage aan maatschappelijke organisaties en onderwijs.

-

Managers van Tiwos hebben in 2009 bestuurlijke ondersteuning gegeven aan Hall of Fame, de MBO opleiding Studio T en Stichting Leergeld. Daarnaast hebben medewerkers gastcolleges gegeven bij onder andere Studio T en de HBO-opleiding sociale psychologie.

15

Hart voor Tilburg

16

Jaar verslag Tiwos

’09

Ja, mits in plaats van Nee tenzij

17

Hart voor Tilburg

3 De klant centraal

Tiwos handelt vanuit de wens en behoefte van de klant. We denken hierbij in oplossingen in plaats van problemen. En als we niet geheel aan de behoefte van de klant tegemoet kunnen komen, pro-

beren we daar duidelijk over te zijn. We vergroten slaagkansen door redelijke prijzen voor onze woningen te blijven vragen. Maar ook door variatie te bieden in woningen, buurten en prijsklassen.

Daarnaast onderzoeken we specifieke woonbehoeften van mensen met een extra zorgvraag en zijn we actief in het contact met onze individuele en collectieve klant.

3.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht We bieden onze doelgroepen redelijke slaagkansen tegen redelijke prijzen Per 2008 is 50% van het verkoopaanbod uit bestaand bezit bereikbaar voor tweeverdienende starters met een prijs tot € 175.000,- k.k. Eind 2010 hebben wij minimaal 6.395 woningen met een huur onder 2e aftoppingsgrens. Eind 2010 hebben wij minimaal 5.116 woningen onder de 1e aftoppingsgrens.



we hebben in 2009 47 huurwoningen verkocht. Van de verkochte woningen had 81% (38) een prijs lager dan € 175.000,-.

 

Met eind 2009 7.043 woningen onder de 2e aftoppingsgrens zitten we hier ruim boven.



86% van onze huurders geeft aan tevreden te zijn over onze dienstverlening.

Met 6.615 woningen eind 2009 zitten we hier ruim boven.

Strategische opdracht We optimaliseren de dienstverlening aan de klant Het percentage klanten dat tevreden is over de kwaliteit van dienstverlening is minimaal 85%.

Strategische opdracht We bieden de klant keuzemogelijkheden Verkoop van 100 woningen uit bestaand bezit tegen een betaalbare prijs (tot € 175.000,- k.k.).

x

Het oorspronkelijke doel was om 100 woningen te verkopen. Gezien de crisis hebben we dit voor 2009 bijgesteld naar 70 woningen. Begin 2009 hebben we ingezien dat ook 70 niet haalbaar was en het aantal voor onze begroting bijgesteld naar 50. We hebben 58 vhe's uit bestaand bezit verkocht in 2009, dit zijn 47 panden. Zie tabel 3 op pagina 31 voor meer informatie.

Strategische opdracht We komen en blijven in contact met onze huurders zowel individueel als collectief Ongeveer 1200 klanten hebben via de servicemonitor hun mening kunnen geven over de dienstverlening van Tiwos.



57% (4.000) van onze huurders heeft de servicemonitor ontvangen. 638 huurders hebben er aan deelgenomen.


18

Jaar verslag Tiwos

’09

3.2 Slaagkansen bieden tegen een redelijke prijs

Huurverhoging

In ons beleidsplan Hart voor Tilburg hanteren we drie doel-

De maximale huurverhoging per 1 juli 2009 is door VROM

groepen: de primaire doelgroep met een inkomen tot € 29.125,

vastgesteld op 2,5%, conform het inflatiepercentage 2008.

de secundaire doelgroep met een inkomen tussen € 29.125 en

Gemiddeld verhoogde Tiwos de huren van haar woningen

€ 47.500 en de tertiaire doelgroep met een inkomen hoger

met 2,27% wat neerkomt op een gemiddelde huurverhoging

dan € 47.500 (prijspeil 2009). We vinden het belangrijk om de

per woning van € 8,70 per maand.

primaire (en secundaire) doelgroep slaagkansen te bieden tegen redelijke prijzen. We hanteren dan ook een gematigd

Huurcommissie

huurprijsbeleid. In 2009 was de werkelijke huur gemiddeld

De huurcommissie behandelt onder andere bezwaarschriften

65% van de maximale huur. Daarmee vraagt Tiwos per jaar

van huurders tegen de huurverhoging. In 2009 is er één be-

ruim 17,8 miljoen minder huur (exclusief het eventuele effect

zwaarschrift tegen de huurverhoging ingediend. Na ons ant-

van huurtoeslag op de te betalen huur) dan wat volgens het

woord op het bezwaarschrift heeft de huurder zijn bezwaar

WWS-systeem als maximaal redelijk voor ons totaalbezit

ingetrokken.

wordt beschouwd. We zoeken de balans tussen een voor onze doelgroepen betaalbaar prijsniveau en de vanuit continuïteitsoverwegingen benodigde middelen.

3.3 Verhuur Inschrijvingen

In 2009 was 94,5% van onze woningen bereikbaar. Dit wil

Woningzoekenden schrijven zich sinds 2008 in bij het geza-

zeggen dat ze een huur hebben tot en met € 548,18. Van deze

menlijke woonruimteverdeelsysteem Woning in Zicht en niet

groep valt 33,4% in de huurcategorie goedkoop (een huur tot

meer bij de afzonderlijke corporaties. Hierdoor zijn alleen nog

en met € 357,37).

de gezamenlijke gegevens van de deelnemende corporaties

In het Convenant Wonen is met betrekking tot de kernvoor-

beschikbaar.

2

raad3 afgesproken dat de corporaties gezamenlijk eind 2009 minimaal 25.900 woningen beschikbaar hebben voor de

Op 31 december 2009 staan er 37.969 woningzoekenden

doelgroep die recht heeft op huurtoeslag (dat wil zeggen met

ingeschreven bij Woning in Zicht, waarvan 14 urgent

een huurprijs die gelijk of lager is dan de 2 aftoppingsgrens

woningzoekenden. De gemiddelde registratieduur bedraagt

van de huurtoeslag). Het daaruit voortvloeiende aandeel van

53 maanden. 31 december 2009 stonden er 118 woningzoe-

Tiwos hierin is 6.395 woningen. Eind 2009 zitten we hier met

kenden geregistreerd met extra inschrijfduur. Het totaal

7.043 woningen ruim boven.

aantal door Tiwos toegewezen woningen (exclusief tijdelijke

e

verhuur) was 910.

Tabel 2 Verschuiving tussen goedkope, bereikbare, middeldure en dure voorraad Categorie

Voorraad per 31-12-2009

% van de totale voorraad

Voorraad per 31-12-2008

% van de totale voorraad

Goedkoop < € 357,37

2.487

33,4%

2.833

37,8%

Bereikbaar ≤ € 511,50 1 en 2 persoonshuishouden (1e aftoppingsgrens huurtoeslag)

4.128

55,4%

3.960

52,8%

Bereikbaar ≤ € 548,18 > 3 persoonshuishouden (2e aftoppingsgrens huurtoeslag)

428

5,7%

383

5,1%

Subtotaal sociale huur

7.043

94,5%

7.176

95,7%

Middelduur ≤ € 647,53

250

3,4%

170

2,3%

Duur > € 647,53 (geliberaliseerd)

158

2,1%

154

2,0%

Totaal

7.451

100%

7.500

100%

In 2005 hebben de Tilburgse woningcorporaties, de gemeente Tilburg en het Stedelijke Bewonersoverleg Tilburg het Convenant Wonen 2005-2010 afgesloten. Het vergroten van keuzemogelijkheden, aanboddifferentiatie van woningen en woonomgeving zijn sleutelbegrippen in dit Convenant.

2

Kernvoorraad bestaat uit die woningen met huren onder 1e en 2e aftoppingsgrenzen voor de huurtoeslag.

3

19

Hart voor Tilburg

De aanbiedingsgraad4 voor Tiwos-woningen in 2009 is ten

Woongerelateerde diensten

opzichte van 2008 licht gestegen van 2,3 naar 2,5. De mutatie-

We maken het onze bewoners graag wat makkelijker. Daarom

graad5 voor Tiwos-woningen is met 12,3 % licht gestegen

hebben we onze bewoners in 2009 diverse woongerelateerde

(11,3% in 2008). De geschoonde mutatiegraad is gestegen

diensten aangeboden. Waaronder een bibliotheekpas voor

van 7,1% in 2008 naar 7,7% in 2009. De gemiddelde wachttijd

nieuwe huurders en een Tiwos-kortingspas die bij verschil-

voor Tiwoswoningen uitgesplitst naar de verschillende ver-

lende bedrijven gebruikt kan worden voor diverse kortings

huurmodellen bedroeg in 2009 71 maanden voor gewoon

acties. Ook in 2009 konden we voor onze huurders een kor-

aanbod, 33 maanden voor coöptatie en 30 maanden voor

ting op de ziektekostenverzekering afspreken. 691 huurders

bemiddeling.

(475 polissen) maakten hier gebruik van.

Doorontwikkeling woonruimteverdeling

3.5 Keuzemogelijkheden voor onze doelgroep

6

De conclusie van de in 2009 uitgevoerde evaluatie van het

We willen ‘Wonen naar Wens’ invulling geven door het bieden

huidige woonruimteverdelingsmodel in relatie tot de ontwik-

van de keuzemogelijkheid aan de klant om een woning te

kelingen op de woningmarkt was dat het huidige aanbodmo-

gaan huren of kopen. Daarvoor heeft Tiwos verschillende

del niet goed aansluit bij de diversiteit in klantgroepen (dé

koopvarianten ontwikkeld. Huurders kunnen een huurwoning

woningzoekende bestaat niet) en producten die de corpora-

tegen 90% van de marktwaarde kopen als deze woning op de

ties aanbieden. Een combinatiemodel, bestaande uit verschil-

verkooplijst staat. Na een evaluatie van de koopvariant Koop-

lende woonruimteverdeelsystemen, zou meer maatwerk

garant is besloten dat we Koopgarant bij voorkeur bij nieuw-

kunnen bieden. Het bestuur van Woning in Zicht heeft daar-

bouw toepassen. Daarbij moeten we scherp zijn op de toe-

om besloten om het aanbodmodel door te gaan ontwikkelen

komstige marktpotentie van het betreffende project om

tot een combinatiemodel (waarin verschillende zoeksyste-

onszelf, maar vooral ook de klant niet financieel te benadelen.

men gericht op verschillende typen klanten worden gecombi-

neerd binnen een virtueel woonplein). Oplossingen voor

Om woningzoekenden er bewust van te maken dat we naast

spoedzoekers (waaronder starters op de woningmarkt) en het

sociale huurwoningen ook koopwoningen en luxere huurwo-

project Maatwerk in Wonen (woonruimteverdeling ‘op maat’

ningen aanbieden organiseerden we in 2009 in ons kantoor

gericht op woningzoekenden met een woonzorgvraag) wor-

een grote woningbeurs. Bezoekers konden informatie krijgen

den hierin opgenomen. De uitwerking van het combinatie-

over ruim 50 koopwoningen en luxe huurappartementen,

model is eind 2009 gestart en loopt door in heel 2010.

over hypotheken, financiële regelingen en subsidies. Alle

3.4 Optimale dienstverlening aan onze klanten Verruiming openingstijden

woningen konden worden bezocht. De markt trok ruim 250 bezoekers. In 2010 wordt de woningbeurs geëvalueerd en besloten of het een jaarlijks evenement wordt.

Om onze klanten nog beter van dienst te kunnen zijn is beslo-

Huurgewenning

ten de openingstijden aan te passen. Per 1 januari 2010 is

Eind 2008 hebben we afspraken gemaakt met de andere

Tiwos ook op maandagmiddag geopend.

Tilburgse corporaties over de pilot huurgewenning voor het

Website

herstructureringsproject Groeseind-Hoefstraat. Door deze pilot kunnen herstructureringskandidaten van uitzonderlijk

De Tiwos website was verouderd en scoorde in een onderzoek

kleine woningen op een reële manier gebruik maken van

naar corporatiewebsites slecht op vindbaarheid, gebruikers-

huurgewenning. In 2009 is de regeling met terugwerkende

vriendelijkheid, informatie, en interactiviteit. De website is

kracht ingevoerd voor de huurders uit Groeseind-Hoefstraat

daarom in 2009 vernieuwd. Behalve een verbetering van de

die al verhuisd waren. Op basis van een evaluatie van deze

zoekstructuur geeft de site nu ook een duidelijk overzicht van

pilot en het screenen van het totale bezit van de Tilburgse

onze luxe huur- en koopwoningen. In 2010 krijgen huurders

corporaties is besloten de huurgewenningsregeling in de

de mogelijkheid om in te loggen op een persoonlijke pagina

omgangscode 2010-2015 aan te passen. De corporaties hebben

om gegevens te wijzigen.

hierbij voorgesteld de bestaande huurgewenningsregeling in de code aan te vullen met een huurgewenningsregeling voor

Dit is het aantal keren dat een woning aangeboden wordt aan een woningzoekende, voordat de woning ook daadwerkelijk geaccepteerd wordt. 5 Dit is de mutatiegraad voor het bezit excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 6 Opgeschoond voor verkoop, sloop, ombouw en excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 4

20

kleine woningen. Een akkoord van het Stedelijk Bewoners Overleg (SBO) over de omgangscode 2010-2015 wordt begin 2010 verwacht.

Jaar verslag Tiwos

’09

3.6 In contact blijven met onze huurders

Naast overleg met de HBO hebben we in 2009 diverse bewo-

Overleg met onze huurders

den uiteenlopende onderwerpen zoals een conflict in een

nersbijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten had-

In de samenwerkingsovereenkomst tussen Tiwos en de Huur-

complex over tuinonderhoud, openstaande opleverpunten,

ders Belangen Organisatie (HBO) is onder andere opgenomen

herstructurering en het aanbieden van zorg aan huis. Over

dat:

het algemeen was de opkomt zeer hoog. Verder is er geregeld

˘ Tiwos de HBO als gesprekspartner erkent

voor alle onder-

overleg met bewonerscommissies, bewonerscomités en

werpen van beheer en beleid die voor huurders van be-

klankbordgroepen. Hierbij willen we steeds meer de diepte

lang zijn;

ingaan door naast de noodzakelijke overleggen over o.a.

˘ Tiwos activiteiten van de HBO ondersteunt

in financiële

en materiële zin; ˘ de HBO overlegt

gesprek te gaan over de leefbaarheid in het algemeen. met en advies uitbrengt aan Tiwos over

wijzigingen in beleid en beheer; ˘ de HBO het

groot onderhouds- en herstructureringsprojecten ook in

recht heeft 2 leden van de Raad van Toezicht

bindend voor te dragen; ˘ Tiwos de HBO moet

Klanttevredenheid In 2009 kreeg 57% (4.000) van onze klanten de mogelijkheid om via de servicemonitor, het klanttevredenheidsonderzoek

informeren over onder andere sloop-,

toewijzings- en huurbeleid.

van Tiwos, hun mening te geven over de dienstverlening van Tiwos. 86% van de respondenten geeft aan tevreden te zijn over de algemene dienstverlening van Tiwos (84,2% in 2008).

Met het bestuur van de HBO is afgesproken dat we jaarlijks een aantal vaste agendapunten bespreken en een aantal

We gebruiken de uitkomsten van de enquêtes om verbeter-

onderwerpen bepalen die nadere aandacht zullen krijgen. De

trajecten in te zetten. Zo hebben we in 2009 onder andere

vaste onderwerpen voor de 5 vergaderingen met de directie

veel aandacht besteed aan:

zijn de jaarlijkse huurverhoging, de jaarverslagen van Tiwos

˘ Het

efficiënter plannen van het uitvoeren van reparatie-

en het HBO, de uitgangspunten voor het opstellen van de

verzoeken door onze interne vaklieden, zodat klanten niet

begroting en de begroting zelf. Daarnaast is er maandelijks

onnodig lang thuis hoeven te blijven.

overleg tussen het dagelijks bestuur van de HBO en de manager beleid & communicatie om te bepalen welke actuele onderwerpen relevant zijn om te bespreken in het bestuur of tijdens Platformbijeenkomsten. Op Platformbijeenkomsten zijn uit elke buurt 2 vertegenwoordigers aanwezig in de rol van klankbordgroep van het HBO bestuur. De HBO krijgt de gelegenheid om via de Tiwos-website en Tiwos-wijkkranten

˘ Het

verhogen van de deskundigheid van onze callcenter-

medewerkers zodat klanten minder vaak doorverbonden hoeven te worden. ˘ Trainingen klantgericht

corresponderen om onze schrifte-

lijke communicatie te verbeteren. ˘ Het

informeren van omwonenden bij groot onderhouds-

projecten.

de achterban op de hoogte te stellen van de activiteiten van de HBO.

Jeanny Michielsen is

vanaf de oprichting betrokken bij de HBO Tiwos en sinds een jaar is zij ook voorzitter:

“Mijn doelstelling is om de belangen van de huurders van Tiwos zo goed mogelijk te behartigen. Dat steeds meer mensen dat belangrijk vinden blijkt wel uit het feit dat de HBO blijft groeien. Sinds afgelopen jaar hebben we een voltallig bestuur met 8 leden. We overleggen met grote regelmaat met Tiwos. Deze gesprekken worden door zowel ons als door Tiwos als heel constructief ervaren. Drie keer per jaar is er een Platformvergade-

ring waarin de HBO met vertegenwoordigers van bewoners uit alle Tiwos-wijken de ontwikkelingen rondom huren en wonen in het algemeen bespreekt, maar ook wat ‘leeft’ in de wijken. Op deze manier is de HBO in staat de schakel te vormen tussen Tiwos en haar huurders. Ik ben erg blij dat we het afgelopen jaar twee jongeren hebben kunnen werven voor ons bestuur, waarvan één secretaris is geworden. Dit vind ik een hele vooruitgang.”

21

Hart voor Tilburg

Loyaliteit

Stedelijke Klachten- en Adviescommissie

In 2009 zijn 29 huurders beloond omdat ze al vijftig jaar aan-

Meestal komt Tiwos samen met haar huurders tot oplossing

eengesloten een woning van Tiwos huren en zich als goed

van een klacht. Soms lukt dat niet en dan schakelt een huur-

huurder hebben gedragen. Aan ieder van hen is een bedrag

der de onafhankelijke Stedelijke Klachten- en Adviescommis-

van drie maanden netto-huur overgemaakt.

sie in.

Klachtenafhandeling

klachtencommissie. In zes gevallen was de commissie niet

In 2009 hebben we 11.971 reparatieverzoeken binnengekregen

bevoegd om uitspraak over de klacht te doen. De elf klachten

en 9.620 klantvolgmeldingen geregistreerd. In totaal gaat het

waarover de SKAC wel bevoegd was zijn opgelost.

dan om 21.591 geregistreerde klantcontacten. Bij zoveel klantcontacten gaat er wel eens iets mis tussen Tiwos en haar

Beklagcommissie

huurders. In 2009 hebben we 100 klachten over onze dienst-

Sinds de invoering van het nieuwe woonruimteverdeelsy-

verlening binnengekregen, dit is 0,46% van het aantal geregi-

steem bestaat er geen inschrijfcorporatie meer. Alles wordt

streerde klantcontacten. Het grootste aantal klachten (47)

centraal geregistreerd. Voor alle corporaties samen zijn er in

komt binnen naar aanleiding van een reparatieverzoek of

2009 in totaal 99 klachten terecht gekomen bij de beklag-

groot onderhoud (20).

commissie. Hiervan hadden 43 klachten betrekking op urgen-

We hebben bij Tiwos de afspraak dat we binnen drie werkda-

tie, 35 op het vervallen van de inschrijving, 8 op toewijzings

gen contact opnemen met de klant en de klacht -waar moge-

regels, 8 op extra inschrijfduur en 5 op overige gevallen.

lijk- binnen tien werkdagen afhandelen. In 2009 zijn 90 van de 100 klachten binnen tien werkdagen afgehandeld.

22

In 2009 zijn 17 klachten door huurders voorgelegd aan de

Jaar verslag Tiwos

’09

Buurten in Balans

23

Hart voor Tilburg

4 Leefbare buurten

Tiwos voelt zich mede verantwoordelijk voor een prettige leefbare buurt. Wij koesteren het goede, bestrijden achteruitgang en dragen actief bij aan verbetering. Buurten in balans noemen we dat. We

zijn er van overtuigd dat de leefbaarheid sterk verbetert als bewoners zicht hebben op werk, inkomen of een opleiding. Wij willen dan ook, samen met onze partners, bewoners kansen en mogelijkheden

bieden om elkaar te ontmoeten, om te werken of zich te ontwikkelen. Daarnaast dagen wij bewoners uit om zélf bij te dragen aan een prettige woonomgeving.

4.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht

We werken aan toekomstbestendige en leefbare buurten We hebben een dekkend netwerk van buurtbeheerders en huismeesters en iedere wijk heeft een aanspreekpunt voor leefbaarheidszaken.



Elke bewoner heeft een aanspreekpunt voor leefbaarheid, op individueel niveau is dit de leefbaarheidsconsulent of de buurtbeheerder van de betreffende wijk. Op collectief niveau is dit de wijkconsulent.

Leefbaarheid is een centraal onderwerp in al onze herstructurerings- en nieuwbouwplannen. Wij houden zichtbaar rekening met de gewenste variatie in woontypen, eigendomsvormen, huurcategorieën en onze doelgroepen.



Zowel in de Trouwlaan-Uitvindersbuurt als in Groeseind-Hoefstraat maken we veel gebruik van de Klankbordgroep. Vanwege de grootschalige herstructurering is er in Rosmolen een infohuis geopend om de bewoners in deze buurt te informeren over voornamelijk de sociale kant van herstructurering. De nieuwbouwplannen voorzien in variatie qua type woning, straten en eigendomsverhoudingen.

In 2008 is het aantal huurders met huurachterstand/ betalingsproblemen gedaald met 10% ten opzichte van 2007. Voor de jaren 2009 en 2010 zetten wij in op een daling van nog eens 5%. Dankzij bemiddeling van Tiwos gaan per 2009 jaarlijks minimaal 25 bewoners aan het werk of starten met een opleiding.

x x

De huurachterstand in 2009 is van 1,45% naar 1,6% gestegen. Dit is een stijging van 10%. Zie paragraaf 4.6.

We hebben eind 2009 besloten om doelstellingen uit ons beleidsplan die hiermee samenhangen los te laten, zie hierover paragraaf 8.3.


4.2 Leefbaarheidsprojecten ˘ Interventieproject

24

Kruidenbuurt

˘ Kruidenbuurt

in balans

In 2009 en 2010 is er speciale aandacht voor de aanpak van

Om de leefbaarheid in de Kruidenbuurt te verbeteren hebben

woonfraude in combinatie met armoedebestrijding in de

de Tilburgse corporaties en de gemeente, in overleg met het

Kruidenbuurt. Onder regie van Regionaal Coördinatiepunt

Stedelijk Bewonersoverleg Tilburg, afgesproken dat er voor-

Fraudebestrijding Zuidwest wordt met ketenpartners samen-

waarden gesteld worden om in aanmerking te komen voor

gewerkt om de leefbaarheid in deze buurt op een hoger ni-

een huurwoning in dit gebied. De regeling is in september

veau te krijgen. Hiervoor worden zo’n 500 huisbezoeken afge-

2008 ingegaan. Er wordt geselecteerd op inkomen uit werk,

legd en relevante informatie wordt aan de ketenpartners

AOW of andere inkomsten. Er wordt aan kandidaat-huurders

verstrekt.

gevraagd mee te werken aan een antecedentenonderzoek.

Jaar verslag Tiwos

’09

Hierna geeft de politie een positief of negatief advies aan de

moeders meer te betrekken bij de schoolloopbaan van hun

betreffende corporatie. Tiwos krijgt verder niet te horen wat

kinderen. Na een moeizame start is zowel de kwaliteit als

de overwegingen van het onderzoek zijn. Als de corporatie

de hoeveelheid aanvragen sterk toegenomen. Het Tilburg

een positief advies krijgt, vindt woningtoewijzing plaats. Als

Akkoord, en de reeds gehonoreerde projecten, lopen nog te

het advies negatief is gaan we samen met de woningzoe-

kort om te kunnen beoordelen of ze succesvol zijn en bijdra-

kende op zoek naar een geschikte woning in een andere

gen aan de gestelde doelen. Hier wordt in 2010 en verder

buurt. Tegelijkertijd bieden we actief begeleiding aan, bijvoor-

nadrukkelijk aandacht aan besteed.

beeld werk- of zorgbemiddeling. ˘ Hennepconvenant ˘ Skaeve Huse

In 2005 is het Hennepconvenant gesloten tussen de Tilburgse

Tiwos participeert in Skaeve Huse, een project dat is opgezet

woningcorporaties, de gemeente, de regiopolitie, het Open-

om notoire overlastveroorzakers te huisvesten. Hierbij geldt

baar Ministerie Breda, Essent en Traverse, waarin een uni-

dat alle mogelijke vormen van begeleiding en ondersteuning

forme werkwijze is afgesproken bij de constatering van be-

al uitgeput of geweigerd zijn en opname in bestaande voor-

drijfsmatige hennepteelt. De partijen uit het convenant wer-

ziening niet tot de mogelijkheid behoort. Eind 2009 werd

ken nauw samen bij het naleven van de gemaakte afspraken.

Skaeve Huse officieel geopend. Eind 2009 telde Skaeve Huse

In 2009 kwamen 87 meldingen over hennepoverlast binnen.

2 bewoners, waarvan 1 huurder van Tiwos.

Dit heeft geleid tot ontmantelingen van 9 hennepkwekerijen en 1 drogerij. Bij de 10 ontmantelingen hebben 4 huurders

˘ Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij (MOM)

vrijwillig de huur opgezegd en zijn er 6 procedures tot ontrui-

Tiwos is samen met WonenBreburg, TBV Wonen, Thebe

ming opgestart waarvan er 4 nog lopen en 2 door Tiwos zijn

(Thuiszorg), de Twern (Welzijnswerk) en de Wever (ouderen-

gewonnen. Het aantal kwekerijen in de sociale woningbouw

zorg), initiatiefnemer van de MOM. Het doel is om de plan-

neemt sterk af en verplaatst zich naar de koopsector en be-

nen, activiteiten en projecten van de deelnemende organisa-

drijfspanden.

ties in Tilburg te coördineren en te verbinden. In 2009 heeft de MOM in de Kruidenbuurt en Groenewoud allerlei zaken opgepakt; van dagelijkse zorgen van mensen in de wijk tot

4.3 Sociaal beheer

Onder de noemer sociaal beheer voert Tiwos allerlei activitei-

veiligheid, schoonmaak, werk en armoede. MOM is eind 2009

ten uit die erop gericht zijn de leefbaarheid in de buurten en

goed geworteld in beide wijken en onderneemt zowel opera-

wijken op peil te houden en/of te verbeteren. Dit kunnen

tionele (preventief armoede opsporen door werkers in de

activiteiten zijn die gericht zijn op de uitstraling van het bezit,

wijk) als strategische (samenwerking/financiering van sociale

maar ook activiteiten die het prettig wonen in de buurten

activeerders in de wijk) initiatieven. In 2010 wordt dit door

bevorderen. In 2009 is 17% van de Tiwos-medewerkers dagelijks

gezet en zal de nadruk nog meer op duurzaam verbinden

bezig met sociaal beheer. Het gaat om huismeesters, buurtbe-

komen te liggen.

heerders, leefbaarheidsconsulenten en wijkconsulenten.

˘ Tilburg Akkoord

Enkele voorbeelden van activiteiten die Tiwos in 2009 heeft

Het Tilburg Akkoord is een convenant tussen TBV Wonen,

ondersteund ter bevordering van de leefbaarheid:

WonenBreburg, Tiwos en de Gemeente Tilburg. Deze partijen investeren 10 jaar lang extra in maatschappelijke initiatieven

˘ Tiwos ondersteunde samen met TBV Wonen het

initiatief

in de 5 Tilburgse impulswijken. Hierbij staan doelen centraal

van buurtbewoners voor de oprichting van een buurtka-

die bewoners zelf hebben genoemd: het versterken van de

mer aan het Rooseveltplein in Berkdijk. Dit is een woning

positie van wijkbewoners op het gebied van werk, inkomen

waarin mensen elkaar kunnen ontmoeten en samen

en onderwijs. Als (meetbaar) uitgangspunt wordt genomen

activiteiten kunnen opzetten. Begin 2009 is de woning

dat de wijken op deze thema’s toegroeien naar het Tilburgse

geopend voor de buurt. Doordat de verwachtingen van de

gemiddelde. Van de 8 projecten die in 2009 werden inge-

vrijwilligers niet overeenkwamen met het doel is de

diend, werden er 3 gehonoreerd. Het gaat om een project

Buurtkamer in 2009 helaas weer gesloten.

voor intensieve begeleiding van jongeren richting reïntegratietrajecten, een project om mensen door middel van een

˘ In de wijk Zorgvlied voelden bewoners zich steeds onveili-

ger. In het wijkoverleg, waar onder andere de gemeente,

jobcoach toe te leiden naar betaald werk en een project om

25

Hart voor Tilburg

Lieneke Verspaandonk,

opbouwmedewerker bij de Twern:

“Ik heb in 2009 voor de herstructureringswijk Groeseind-Hoefstraat samengewerkt met Tiwos en de overige projectpartners aan onder andere de ondersteuning en uitbouw van de beheergroepen rondom de (speel-)pleinen in de verschillende subwijken. Dit heeft geresulteerd in een dekkend netwerk van beheergroepen van bewoners in die wijken waar geen sloop

plaatsvindt. Een resultaat waar we best trots op zijn. De opening destijds van de Oostertuin samen met Tiwos was hierin de eerste stap. Op verzoek van de projectpartners heeft de Twern samen met bewoners een drietal koffierondes gehouden door de subwijk Rosmolen. Maar liefst 160 bewoners bezochten deze koffieavonden en met de opening van het infohuis in Rosmolen is het herstructureringsproces in deze subwijk in oktober gestart. Dit leverde nieuwe deelnemers op voor de klankbordgroep en de werkgroep Kleur je wijk welke beiden door de Twern worden ondersteund. Het startevenement van de gebiedspromotie was een mooie en vooral erg drukke dag voor de leden van de klankbordgroep. De samenwerking met Tiwos verloopt erg prettig. Het contact is opbouwend kritisch en projecten worden goed opgepakt, vertaald en geregeld. We weten elkaar te vinden en te inspireren en zetten zo de juiste toon naar de bewoners. Ik vind het goed om te zien dat Tiwos dicht bij de bewoners staat. Er is niet alleen contact tijdens officiële momenten zoals huisbezoeken maar het team zoekt ook juist het informele contact op. Het wijkteam van Tiwos is goed op de hoogte van wat er speelt in de wijk, wat opgepakt moet worden en wie waar mee bezig is. Op die manier vullen we elkaar goed aan.”

politie, opbouwwerk en corporaties samenkomen, bleek

in de buurt in relatie tot de toekomstvisie; een maatregelen-

dat er te weinig jongerenwerk in de buurt was. Omdat de

overzicht; de kengetallen van de complexen in de buurt, in

gemeente geen geld beschikbaar had heeft Tiwos 4 uur

clusters weergegeven. De basis voor het buurtplan nieuwe

extra betaald voor een jongerenwerker.

stijl is hiermee gelegd.

˘ Tiwos betaalt

Buurtbemiddeling voor de Tilburgse wijken

waarin Buurtbemiddeling actief is. Ook is de samenwerking verder geïntensiveerd. Hierdoor worden bewoners

4.5 Tiwos als sociale makelaar

Tiwos zet zich proactief in om leefbaarheidsproblemen aan te

gestimuleerd om het gesprek met elkaar aan te gaan in

pakken. We werken hierbij veel samen met organisaties als

gevallen van overlast, etc.

het Zorghuis, Traverse, politie, GGZ, de Twern en via buurtbemiddeling. Het aantal meldingen van sociale problemen is in

In totaal heeft Tiwos in 2009 € 846 K* uitgegeven aan sociaal

2009 fors gestegen, van 1.398 meldingen in 2008 naar 2.101

beheer. Hieronder valt naast bovengenoemde sociale wijk

meldingen in 2009. Een stijging die voor een groot deel ver-

activiteiten ook het uitvoeren van Politiekeurmerk Veilig

oorzaakt wordt door een vergroting van de alertheid en een

Wonen, het belonen van trouwe huurders en het eindejaars-

betere registratie. De meeste meldingen gaan over huiselijk

geschenk.

geweld, geluidsoverlast, vernieling/vervuiling, burenruzie en

4.4 Buurtplannen

In 2009 zijn de buurtplannen voor het eerst volgens een nieuwe systematiek opgesteld. Hierbij zijn per buurt toe-

4.6 Sociaal en actief incassobeleid

Het incassobeleid van Tiwos is weliswaar streng en rechtvaar-

komstvisies opgesteld met een tijdspanne van 15 jaar. Het

dig maar heeft ook bovenal oog voor het sociaal maatschap-

buurtplan 2009 bevat een beeld van de buurt nu; een SWOT-

pelijke. Dit komt onder andere tot uiting in de al vele jaren

analyse van de buurt op het vlak van klant/doelgroep, leef-

durende samenwerking met Bureau Schuldhulpverlening.

baarheid, vastgoed en samenwerkingen; een toekomstvisie

Het doel hiervan is onder andere het mogelijk maken van een

met een bereik van 5 jaar; een visuele weergave van het bezit

versnelde intake. We willen zoveel mogelijk voorkomen dat

* k = € 1.000,-

26

illegale bewoning.

Jaar verslag Tiwos

’09

mensen bij een deurwaarder terechtkomen met alle financiële

Een ander speerpunt in 2009 was in ieder geval stabilisering

gevolgen van dien en uiteindelijk op straat komen te staan. De

en mogelijk verlaging van de huurachterstand. Echter de

samenwerking heeft zijn nut bewezen en mede daarom is

economische crisis heeft ertoe bijgedragen dat meer huur-

afgelopen jaar de samenwerking met 3 jaar verlengd.

ders in de problemen raakten/raken. De schade hiervan, uitgedrukt in huurachterstanden, hebben we nog enigszins

De afdeling huurincasso en afdeling leefbaarheid hebben hun

kunnen beperken. De totale huurachterstand is weliswaar in

samenwerking in 2009 tot speerpunt gemaakt. Huurincasso

2009 uitgekomen op 1,60% (1,45% in 2008) maar daarin zit

signaleert achterstanden en communiceert dit met Leefbaar-

een huurvordering van ruim € 42.000 op een zorginstelling

heid. Huurders met een oplopende huurachterstand worden

die eind 2009 in rekening is gebracht, maar niet meer in 2009

thuis bezocht door onze leefbaarheidsconsulenten met een

betaald is. Zonder die vordering zou het percentage vrijwel

tweeledig doel. Enerzijds worden oplopende achterstanden in

gelijk zijn aan het niveau van 2008.

een zo vroeg mogelijk stadium voorkomen en anderzijds is er een ingang om te achterhalen of er mogelijk naast financiële

In totaal heeft Tiwos in 2009 24 huurovereenkomsten moe-

nog andere (sociale) problemen spelen die aandacht behoe-

ten laten ontbinden. In 2008 waren dat er 38. In 20 gevallen

ven. De samenwerking is in 2009 alleen maar intensiever

was de reden voor ontbinding een huurachterstand. In 1 geval

geworden, wat er mede toe heeft bijgedragen dat het aantal

is de overeenkomst wegens zowel huurachterstand als over-

ontbindingen wegens huurachterstand verder is gedaald van

last ontbonden. 3 huurovereenkomsten werden ontbonden

23 in 2008 naar 20 in 2009.

in verband met hennepteelt.

27

Hart voor Tilburg

28

Jaar verslag Tiwos

’09

Bouwen aan de buurt, bouwen voor de buurt

29

Hart voor Tilburg

5 Vastgoedbeheer

We willen een gevarieerd woningaanbod zodat er voor ieder wat wils is. Mensen hebben recht op goed

wonen ongeacht hun levensfase of eventuele financiële of lichamelijke bijzonderheden. Tiwos heeft een relatief oud bezit. We vernieuwen daarom onze voorraad waar nodig en houden de kwaliteit van het bestaande bezit in stand of verbeteren dit. We nemen bij alle bouwen onderhoudsactiviteiten onze

verantwoordelijkheid als het gaat om duurzaamheid. De omgeving en het milieu krijgen de aandacht die zij verdienen.

5.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht

We vernieuwen en verversen onze voorraad en zorgen voor voldoende variatie in ons woningbezit We bouwen in totaal minimaal 244 huurwoningen in de periode van 2007 tot en met 2011. We leveren in totaal minimaal 135 koopwoningen op in de periode van 2007 tot en met 2011. We leveren in totaal minimaal 259 woonzorgeenheden op in de periode van 2007 tot en met 2011.

  

In 2009 hebben we 93 huurwoningen opgeleverd. Met de productie van voorgaande jaren zitten we 16% boven het meerjarenplan. In 2009 hebben we 51 koopwoningen opgeleverd. Met de productie van voorgaande jaren zitten we 37% boven het meerjarenplan. In 2009 hebben we 74 zorgeenheden opgeleverd. Met de productie van voorgaande jaren (27 eenheden) zitten we op 38% van het meerjarenplan. Doordat project Zonnehof is overgenomen door collega corporatie TBV Wonen blijft de volkshuisvestelijke opdracht in Tilburg wel gewaarborgd.

Strategische opdracht De kwaliteit van ons bestaande bezit houden we in stand en verbeteren we

We hebben conform de onderhoudsbegroting onderhoud uitgevoerd.

x x

In de periode van 2007 tot en met 2011 krijgen 1500 woningen het certificaat Politie Keurmerk Veilig Wonen (PKVW).

x

In de periode van 2007 tot en met 2011 worden 1600 woningen verbeterd in het kader van onderhoud of gerenoveerd.

In 2009 zijn 539 woningen opgeleverd na groot onderhoud. Dat is 42% van de totaalvoorraad. Vanwege veranderde uitgangspunten zijn er in diverse projecten andere keuzes gemaakt die nog onderzocht moeten worden. Een aantal projecten is daardoor doorgeschoven die in 2010 worden uitgevoerd. Zie paragraaf 5.3. Ook is ingegrepen in het proces om conform de onderhoudsbegroting aan te besteden. In 2009 hebben we 205 woningen op PKVW -niveau gebracht bij planmatig- en grootonderhoud. Met de aantallen van voorgaande jaren zitten we op 44% van het meerjarenplan.

Strategische opdracht We nemen onze verantwoordelijkheid op het gebied van duurzaamheid Bij alle bouwen onderhoudsactiviteiten krijgen de omgeving en het milieu de aandacht die zij verdienen.



Voorbeelden zijn de energieneutrale woningen in project Berkengaarde en het fijnstofproject in de Van der Aastraat. Daarnaast zijn alle ketels die geplaatst worden HR-ketels en wordt bij alle projecten waar dak of glas vervangen is automatisch goed geïsoleerd materiaal teruggeplaatst.

Eind 2008 is het duurzaamheidsbeleid opgesteld.



In 2009 hebben we inzicht in duurzaamheid bestaand bezit conform duurzaamheidsbarometer opgesteld.

x

Duurzaamheidsambities zijn vastgesteld. In de begroting van 2010 is financiële ruimte gecreëerd voor energie-investeringen in de komende jaren. Begin 2010 wordt binnen het energieconvenant een routekaart CO2 neutraal vastgesteld die dient als input voor het Tiwosbeleid. Tiwos is gestopt met de duurzaamheidsbarometer omdat er onder collegacorporaties te weinig interesse bleek te bestaan voor een meetinstrument, het sloeg kennelijk niet aan in de markt.

 gehaald, x niet gehaald,  nog niet afgerond, maar wel gestart in 2009 of uitgevoerd door derden

30

Jaar verslag Tiwos

5.2 Ontwikkeling van de voorraad

’09

Per 31 december 2009 heeft Tiwos 8.527 verhuureenheden in

bouw Tiwos-woningen in koopgarant, 126 woon- zorgeenhe-

exploitatie (8.595 in 2008), waarvan 8.274 verhuureenheden

den, 9 studenteneenheden, 1 bedrijfsruimte, 1 standplaats en

in eigendom, 65 eenheden in Koopgarant en 188 eenheden in

1 garage verkocht (187 verhuureenheden). Daarnaast zijn er

beheer.

92 verhuureenheden gesloopt (met name ten behoeve van de ontwikkeling van nieuwbouw in het herstructureringsgebied

In 2009 hebben we 93 nieuwe huurwoningen, 58 nieuwe

Groeseind-Hoefstraat). De nieuwbouw, verkoop, sloop en

woonzorgeenheden, 2 bedrijfsruimtes en 1 garage/parkeer-

verbouwingen resulteren voor 2009 in een totale afname

plaats opgeleverd. Verder zijn er 47 Tiwos-woningen, 2 nieuw-

van het bezit in eigendom met 128 verhuureenheden.

Tabel 3 Ontwikkeling in de voorraad Type verhuureenheden

2009

2008

Mutatie in voorraad 2009 sloop

Eengezinswoning Appartementen met lift

5.051

verkoop

nieuwbouw

Totale mutatie

overige mutatie

5.160

-65

-44

-

-

-109

891

800

-

-2

+93

-

+91

1.064

1.065

-

-1

-

-

-1

Duplexwoningen

241

243

-

-2

-

-

-2

HAT-/studenteneenheden

204

232

-

-9

-

-19

-28

Subtotaal woningvoorraad

7.451

7.500

-65

-58

+93

-19

-49

Verzorgingstehuis met aan-/ inleunwoningen

49

175

-

-126

-

-

-126

Woonzorgcomplexen

332

285

-27

-

+58

+16

+47

71

72

-

-1

-

-

-1

344

346

-

-1

+1

-2

-2

27

24

-

-1

+2

+2

+3

8.274

8.402

-92

-187

+154

-3

-128

108

82

-

-

+26

-

+26

Appartementen zonder lift

Woonwagens en standplaatsen Garages en parkeerplaatsen Bedrijfsruimtes

Aantal vhe’s in eigendom Beheerpanden: Laurentius Wonen Breda: Woningen Woonzorg

15

15

Parkeerplaatsen

10

10

-

-

-

-

0

Beheer Gemeente Tilburg:

-

-

-

-

-

-

-

Woningen

8

8

-

-

-

-

0

47

47

-

-

-

-

0

188

162

0

0

+26

0

+26

8.462

8.564

-92

-187

+180

-3

-102

65

31

-

-

+30

+4

+34

8.527

8.595

-92

-187

+210

+1

-68

Bedrijfsfuncties / garages

Aantal vhe’s in beheer Aantal vhe’s in exploitatie (excl. Koopgarant) Koopgarant Aantal vhe’s in exploitatie (incl. Koopgarant)

0

31

Hart voor Tilburg

Leegstandskosten

Herstructurering

De totale leegstandskosten van Tiwos t/m december 2009

˘ 2e fase Trouwlaan/Uitvindersbuurt

bedragen € 570 K. Hiermee zijn we met € 16 K binnen de be-

en Zeeheldenbuurt

(Zeeheldenbuurt West)

groting van € 586 K gebleven. De verhuurleegstand van de

De 2e fase van de herstructurering Zeeheldenbuurt West is

reguliere (bereikbare) woningen is € 7 K onder de begroting

afgerond. In totaal hebben we 181 woningen en appartemen-

gebleven. De kosten van onderhoudsleegstand zijn in 2009

ten gebouwd.

behoorlijk toegenomen van € 147 K in 2008 naar € 164 K in

Voor de GGZ Breburg Groep hebben we het pand aan de Ruij-

2009 (begroot: € 131 K). Analyse van deze cijfers laat zien dat

terstraat 33 compleet gerenoveerd en verbouwd. In mei 2009

rondom bouwvakanties in de zomer- en de kerstperiode de

is voor hen tevens het nieuwbouwcomplex met onder andere

werkzaamheden soms wel een maand stil liggen en dus tot

kantoorruimtes, behandelkamers en 39 woonzorgeenheden

extra leegstand leiden. In 2010 gaan we kijken of we enkele

opgeleverd.

van deze mutaties kunnen uitbesteden aan een aannemer die wel doorwerkt tijdens de vakanties.

˘ 3e fase Trouwlaan/Uitvindersbuurt

en Zeeheldenbuurt

De leegstand op de geliberaliseerde complexen loopt fors

Het oorspronlijke idee om hier (dure) appartementen te bou-

terug. De verhuur van deze complexen gaat momenteel goed

wen is door de veranderingen in de markt verlaten. We bou-

en we blijven ruim binnen het budget (€ 62 K). In de nieuwe

wen nu alleen nog grondgebonden woningen. Met de ge-

begroting hebben we het leegstandsbudget voor deze wonin-

meente is afgesproken dat de woningen aan de Veestraat (nr.

gen met één derde verlaagd.

65 t/m 99) worden gerenoveerd. De overige woningen maken

(Zeeheldenbuurt Midden)

5.3 Het vernieuwen en verversen van ons bezit

Tiwos is een van de grootste investeerders in de stad als het gaat om nieuwbouw van woningen, herstructurering en

plaats voor 44 nieuwe woningen. ˘ Groeseind-Hoefstraat

(Pietersbuurt West/Oost/Noord,

Rosmolen)

groot onderhoud. Bij deze projecten volgt Tiwos de afspraken

De Pietersbuurt West en Oost zijn gesloopt en in de eerste

zoals ze gemaakt zijn in het Convenant Wonen en de om-

helft van 2010 wordt met de bouw begonnen. De verkoop van

gangscode herstructurering. Bewoners krijgen de gelegen-

de 1e fase (WonenBreburg en Janssen de Jong) is in december

heid om te participeren.

2009 gestart. In Rosmolen worden de huurders de komende

Tiwos bouwt zowel in het sociale en middeldure huurseg-

2 jaar geherhuisvest.

ment als in het goedkope en middeldure koopsegment. We willen hiermee de differentiatie in het woningaanbod vergro-

Nieuwbouw

ten en meer mogelijkheden voor doorstroming op de woning-

˘ Zonnehof

markt bieden. Het totaaloverzicht van alle projecten die zijn

Het bestaande complex en het nieuwbouwplan zijn verkocht

opgeleverd, in uitvoering of in voorbereiding zijn, is te zien in

aan TBV Wonen. Hierdoor houden we voldoende lenings

tabel 11 t/m 14 in de bijlagen.

capaciteit over voor de herstructurering en projecten in

Paul Wezenberg,

directeur Traverse:

“Traverse is begin 2009 benaderd door Tiwos met de vraag of wij interesse hadden om wat te ondernemen in hun pand met maatschappelijke bestemming aan de Korvelseweg. We hadden al contact met Tiwos in verband met plannen aan de Reitse Hoevenstraat. Eén van de paviljoens aan de

Reitse Hoevenstraat wilden we oorspronkelijk verbouwen en geschikt maken voor Kortdurende Intensieve Opvang (KIO). Tijdens de verbouwing werd echter zoveel asbest aangetroffen dat het financiëel niet meer verantwoord was om de verbouw af te maken. Toen werd besloten om het paviljoen dan maar helemaal te slopen, was het prettig dat we de plannen voor de KIO's konden doorschuiven naar de Korvelseweg. De samenwerking is erg goed bevallen. Er zijn duidelijke afspraken gemaakt en er waren korte lijnen waardoor het traject plezierig verliep en relatief snel gerealiseerd is. We zijn ook samen opgetrokken in de communicatie naar de buurtbewoners. Door tijdig kenbaar te maken wat de plannen waren en wat KIO inhoudt kwamen er wel wat vragen van de buurt maar kregen we ook snel de ruimte om een goede start te maken. Het is goed dat we als maatschappelijke organisatie en corporatie hierin samen opgetrokken zijn. Zo krijg je geen tweespalt maar maakten we duidelijk dat we dit gezamenlijk willen realiseren.”

32

Jaar verslag Tiwos

’09

Berkel-Enschot. Tiwos en TBV Wonen zijn nog in gesprek over

˘ Goirkestraat

169

eventuele overname door TBV Wonen van de aanleunwonin-

Aan de Goirkestraat zijn in het najaar van 2009 de werkzaam-

gen langs de Academielaan.

heden gestart voor de bouw van 9 zelfstandige en 6 onzelfstandige woonzorg eenheden.

˘ Westerpark

In juli 2009 is het laatste woonblok van de flats aan het Wes-

˘ De Werf

terpark opgeleverd. Alle woningen zijn op één na verhuurd.

Uit het ontwikkelingsplan van de voormalige gemeentewerf neemt Tiwos 18 wooneenheden af voor verhuur aan de RIBW.

˘ Berkengaarde patiowoningen

Het plandeel voor de RIBW wordt naar verwachting begin

We ontwikkelen een plan voor 22 energieneutrale en levens-

2011 gerealiseerd.

loopgeschikte woningen. De plattegrond op pagina 34 en 35 toont de projecten op de ˘ Hoge Hoek, Berkel-Enschot

kaart van Tilburg.

We zijn tot overeenstemming gekomen met Novaform Vastgoedontwikkelaars over de afname van 93 woningen in de

Groot onderhoud

Hoge Hoek. Het plan grenst aan onze ontwikkelingslocatie

In 2009 is voor veel mensen zichtbaar geweest dat wij de

Berkengaarde.

woningvoorraad hebben verbeterd. In totaal hebben wij 539 vhe’s opgeleverd, ongeveer 7% van de totale woningvoorraad.

˘ Mariastraat, Rijen

Vanwege deze grote realisatie in het voorgaande jaar, wordt

In 2009 is het woonzorgcomplex aan de Mariastraat in Rijen

2010 een jaar van voorbereidingen aan nieuwe projecten,

opgeleverd. Het omvat 19 woonzorg-eenheden inclusief alge-

zodat we die in de volgende jaren weer kunnen uitvoeren.

mene ruimtes en is verhuurd aan ASVZ. Dit project is tot stand gekomen met subsidie van de provincie Noord-Brabant.

Planmatig onderhoud In 2009 is aan planmatig onderhoud ca. € 2.224 K uitgegeven.

˘ KIO’s Korvelseweg 158

De doorgeschoven werkzaamheden uit 2008 zijn uitgevoerd.

Het pand aan de Korvelseweg 158 is voor Traverse geschikt

Vanwege veranderde uitgangspunten zijn er in diverse pro-

gemaakt voor 15 Kortdurende Intensieve Opvang (KIO) een

jecten andere keuzes gemaakt. Hierdoor is in 2009 minder

heden en één kantoorruimte. Dit project is tot stand geko-

besteed dan begroot.

men met subsidie van de provincie Noord-Brabant.

Tabel 4 Overzicht groot onderhoud 2010 Project

vhe

Ingreep aan:

Status 2009

Fatima

64

badkamer, keuken, toilet, voegwerk, kozijnen, evt. uitbouw

opgeleverd

Nazarethstraat

32

dak, kozijnen, gevels

opgeleverd

Juristenbuurt

212

dak, kozijnen, gevels

opgeleverd

Veestraat

29

badkamer, keuken, toilet, kozijnen, dak

opgeleverd

F. v. Eedenstraat

22

badkamer, toilet, voegwerk, kozijnen, dak

opgeleverd

St. Janstraat

30

badkamer, keuken, toilet, voegwerk, kozijnen, dak

opgeleverd

Van der Aastraat

58

badkamer, keuken, toilet, gevels, kozijnen, dak

opgeleverd

Noordstraat 125

1

verbouwing tot eetcafé

opgeleverd

Jeruzalem

254

totaalrenovatie binnen- en buitenzijde

in uitvoering

Löblaan

19

badkamer, keuken, toilet

in uitvoering

Stationsstraat 45

10

totaalrenovatie binnenzijde, opknappen buitenzijde

in uitvoering

Willem Knuttelstraat

14

pilotproject energiemaatregelen

haalbaarheids-onderzoek

Diverse projecten

365

nog niet bekend

haalbaarheids-onderzoek

33

Stokhasselt

sto kha sse ltla an

Hart voor Tilburg Kraaiven Tiwosprojecten

Albion

ringbaan west

Zand

statenlaa n

ation

breda sewe g

Goirke

Hasselt Goirkestraat 169

Wilhelminapark

west

Zonnehof

Noordhoek

bredasew eg

De Katsbochten

NS

rin gba an we st

Piu

KIO's, Korvelsweg 158

eg lsew e v or

k laars traa t

34

spoorl aan

Centrum

Broekhoven

Fatima

tr aa t

Oerle Trouwlaan / Uitvindersbuurt Zeeheldenbuurt

ringbaan zuid Het Laar

n

schouwbu rgrin g

Korvel

De Blaak

Beste

ns statio

ns groe

n aa eb ni ro ba

Zorgvlied

Groeseind

ve ld ho enring v

hart van brabantlaan

Reit

A58

Q

Kanaalzone I

ring terd bes

ns st

Universiteit van Tilburg

heikantlaan

Westerpark

wandelb oslaan

Oude Warande

Heikant

heika ntla an

mid.-brabantw eg

Mariastraat, Rijen

taxan driebaa n

den p owe llaa n

eg sew en ng do

Wandelbos

Quirijnstok

ringbaan z uid Groenewoud Stappegoor

sto kha sse ltla an

elt

Jaar verslag Tiwos

Quirijnstok

Heikant

heikantlaan

Quirijnstok Park

’09

g

bu rg em ees te rb ech tw e

Quirijnstok

alzone I

Industriehaven

Hoge Hoek en Berkengaarde, Berkel-Enschot

Loven III

Loven I

Goirke Groeseind - Hoefstraat

Groeseind

ntlaan

ost no baa

minapark

g rin

ring terd bes

ho enring v

Kanaalzone II

Loven II

Besterd

ns statio

n

spoorl aan

Loven

eg ew h ssc bo

A65

NS Plein

Armhoef Hoogvenne

houwbu rgrin g

t os no baa ring

Centrum

Jeruzalem

Piushaven De Werf

ns groe

Broekhoven

Fatima

n aa b g rin

tr aa t

id zu

Leijpark

ringbaan z uid Groenewoud

St. Elisabeth Ziekenhuis

A58

35

Hart voor Tilburg

De projecten met de meeste impact waren onder andere:

per maand. De gemiddelde kosten per reparatieverzoek zijn

˘ De Reit; het

€ 237. In totaal hebben we in 2009 € 2.343 K aan reparatie on-

wijkteam heeft uitstel gevraagd om de haal-

baarheid van een grote ingreep te onderzoeken. De nieuwe strategie voor het complex is het najaar van 2010 gereed. ˘ Reitse Hoevestraat

6; De renovatieplannen voor de pavil-

Contractonderhoud

joens aan de Reitse Hoevenstraat 6 zijn stopgezet van-

IIn 2009 is er € 696 K uitgegeven aan contractonderhoud. Dat

wege een veranderende huisvestingsvraag van Traverse.

is € 24 K minder dan begroot. Voor de opgeleverde apparte-

Momenteel vindt er een haalbaarheidsonderzoek plaats

mentencomplexen in de Zeeheldenbuurt, aan het Westerpark

naar grootschalige herontwikkeling (sloop en nieuw-

en het woonzorgcomplex aan de Mariastraat in Rijen zijn

bouw) van het totale terrein. Vooruitlopend hierop onder-

diverse contracten afgesloten voor o.a. schoonmaak van alge-

houdswerkzaamheden uitvoeren zou kapitaalvernietiging

mene ruimtes en groenonderhoud. Ook is er een nieuw con-

zijn. Daarom wordt voorlopig alleen het hoognodige

tract afgesloten voor onderhoud van de warmteterugwin-

onderhoud nog uitgevoerd.

units (WTW) in onze woningen. Tenslotte hebben we het

˘ Legionella; voor maatregelen in het

kader van legionella-

merendeel van de onderhoudscontracten die per lift waren

beheer is nog geen 10% uitgegeven van het begrote be-

afgesloten omgezet naar een totaalcontract, waardoor we

drag doordat beperkte maatregelen volstonden. Alle

een kostenbesparing hebben behaald.

woonzorgcomplexen zijn daarmee volgens de voorschriften aangepakt. ˘ In overleg met

de bewonerscommissie van de flats Krui-

Kwaliteitsbeleid In 2009 is bij 205 woningen PKVW-waardig hang-en sluit-

denlaan is besloten om de overlast bij kozijnvervanging

werk aangebracht bij planmatig onderhoud. De certificaten

tijdens de winterperiode te voorkomen door de werk-

volgen in 2010. Er hebben 173 bewoners gebruik gemaakt van

zaamheden deels te verschuiven naar het voorjaar van

Verrijkt Wonen, waarbij bij sommigen meerdere verzoeken

2010.

zijn uitgevoerd. Verrijkt Wonen is een pakket van producten

Mutatieonderhoud

op het gebied van wonen en zorg waarmee huurders langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Tiwos biedt dit pakket

In 2009 heeft Tiwos bij 568 woningen mutatieonderhoud

gratis aan. Er is geen medische indicatie nodig om voor de

uitgevoerd voor een gemiddeld bedrag van € 6.829. In totaal

voorzieningen in aanmerking te komen. Het gaat om een

hebben we in 2009 € 4.052 K uitgegeven aan mutatieonder-

totaal bedrag van € 65 K. De kwaliteitskaart is in gebruik

houd, € 3.879 K voor 2009 en € 173 K voor 2008. De mutatie-

genomen en het niveau en de praktische uitwerking ervan

kosten vallen in 2009 € 1.329 per mutatie hoger uit dan be-

wordt voortdurend gemonitord. In de kwaliteitskaart is per

groot. Ook zijn er 18 mutaties meer geweest dan begroot (568

huurklasse (sociaal, middelduur, geliberaliseerd) aangegeven

ten opzichte van de 550).

wat de standaardkwaliteit is van de woning. Hierbij gaat het

In een aantal buurten zien we duidelijk dat er geregeld groot

om de voorzieningen van de keuken, badkamer, toilet en

onderhoud nodig is bij mutatie, en dat de mutatiekosten dan

woning algemeen, bijvoorbeeld afmeting aanrecht, aantal

ook hoger liggen dan het algemene gemiddelde per mutatie.

stopcontacten in de keuken, hoogte betegeling, etc. Er zijn

In deze buurten worden in woningen vaak binnenrenovaties

twee bijeenkomsten geweest waarbij mensen van diverse

(vervanging keuken en/of badkamer en/of toilet) uitgevoerd.

disciplines hun visie hebben gegeven over hoe zij één bepaal-

Dit is inherent aan de keuze die Tiwos maakt om dit niet

de woning gereed zouden maken voorafgaand aan nieuwe

planmatig aan te pakken.

verhuur. Doel van deze monitoring is dat alle Tiwos-medewer-

Reparatieverzoeken In 2009 is veel aandacht besteed aan een kortere doorlooptijd van reparatieverzoeken. De overgang naar het nieuwe

36

derhoud uitgegeven, € 2.090 K voor 2009 en € 253 K voor 2008.

kers de woningen op een eenduidige manier aanpakken. Zowel bij mutatie, als bij reparatieverzoeken en groot onderhoudsprojecten.

primaire systeem heeft voor vertraging gezorgd in het volgen

Strategisch voorraadbeleid

van de doorlooptijd omdat de lijsten die gebruikt worden

In de loop van 2009 heeft Tiwos veel energie gestoken in het

voor controle pas in het tweede kwartaal beschikbaar waren.

voorbereidend werk voor het actualiseren van het strategisch

Het aantal reparatieverzoeken dat niet binnen de afgespro-

voorraadbeleid. Met het opstellen van een marktanalyse van

ken tijd werd afgehandeld (15%) is ongeveer gelijk gebleven

de toekomstige ontwikkelingen op de woningmarkt, het

aan de cijfers van 2008 (16%). In 2009 zijn 8.834 reparatie

verzamelen en structureren van het huidige beleid en het

verzoeken gemeld (8.778 in 2008). Gemiddeld zijn dat er 736

organiseren van interne strategische discussiebijeenkomsten

Jaar verslag Tiwos

’09

Proef fijnstoffilters In 2009 is gestart met het plaatsen van fijnstoffilters in 51 woningen aan de Ringbaan Oost en Van der Aastraat om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het gaat om een proef binnen de gemeente Tilburg om fijnstof in woningen in verkeersdrukke gebieden te beperken. Door de toepassing van filters in de woningen worden fijnstofdeeltjes gefilterd uit zowel de inkomende buitenlucht als de aanwezige binnenlucht. De eerste resultaten laten zien dat het binnenklimaat verbeterd is. De bewoners ervaren de lucht als ‘frisser’ en ‘gezonder’, vooral ’s ochtends vroeg. Ook sigarettenrook wordt namelijk gefilterd. Wel ervaren de bewoners in de winter meer kou in de woning. Samen met de producent gaan we in 2010 op zoek naar een oplossing om dit te verhelpen. Daarnaast bekijken we in 2010 hoe vaak de filters schoongemaakt en vervangen moeten worden. Deze pilot is mogelijk dankzij een subsidie van de provincie Noord-Brabant.

is veel werk verricht om de de strategische koers te herijken.

mogelijkheden van Tiwos. Sinds 2008 beschikken we over

De ambities en beleidsuitgangspunten van het strategisch

energielabels per woning. Deze informatie gebruiken we bij

voorraadbeleid worden voor de zomer van 2010 uitgewerkt

het bepalen van toekomstgerichte onderhoudsmaatregelen

tot concrete ambities en richtinggevende beleidsuitgangs-

en investeringen per complex. We verwachten begin 2010

punten voor de organisatie. Dit hangt nauw samen met het

meer inzicht te hebben in hoe we dit traject zowel effectief

optimaliseren van de buurtplannen in 2010.

(qua energiebesparing en beperking milieubelasting), effi-

5.4 Met het oog op duurzaamheid Milieubewust handelen

ciënt (qua investering en terugverdienmogelijkheden) en rechtvaardig (qua lastenverdeling) kunnen inzetten. In de zomer van 2009 werd de pilotfase van de duurzaamheidsbarometer afgerond. Gebleken is dat er onder collega

Het opstellen van een realistisch duurzaamheidsbeleid blijkt

corporaties veel minder interesse is voor een meetinstrument

een ingewikkelde exercitie. Aan de ene kant de ambities uit

dan verwacht. Dit was één van de oorspronkelijke doelstellin-

het klimaatconvenant Tilburg: CO2 neutraal in 2045, het Con-

gen van Tiwos om aan de ontwikkeling van het instrument

venant “Meer met Minder”, het Antwoord aan de samenle-

deel te nemen. Om het doel alsnog te halen, moet veel tijd en

ving van Aedes en het Energieconvenant. Aan de andere kant

geld gestoken worden in het ‘vermarkten’ van het instrument.

de (on)mogelijkheden binnen het nieuwe woningwaarde-

Voor Tiwos wegen al deze inspanningen niet op tegen de

ringsstelsel, de stijgende woonlasten voor huurders, de be-

winst die er te behalen is op duurzaamheidsgebied. Een an-

perkte investeringscapaciteit, de huidige staat van het wo-

dere reden was de in onze ogen te beperkte uitwerking van

ningbezit en de toekomstplannen voor het bezit. Het vraagt

het onderdeel ‘dierbaarheid’, waarmee de duurzaamheids

een zorgvuldige afweging tussen de belangen van het mi-

barometer zich onderscheidde van andere instrumenten.

lieu , de individuele en collectieve klant en de financiële 7

7

We kijken daarbij verder dan alleen het energieverbruik en nemen ook materialen, binnenmilieu en water mee in onze overwegingen.

37

Hart voor Tilburg

38

Jaar verslag Tiwos

’09

Professionaliseren met een hart

39

Hart voor Tilburg

6 De organisatie Tiwos is een organisatie die ontwikkeling belangrijk en noodzakelijk vindt. We ontwikkelen onze

medewerkers, onze processen en onze dienstverlening door actief met alle betrokkenen in gesprek

te blijven en elkaar gericht op te zoeken. De informatie die we ontvangen verwerken we in ons beleid

en de keuzes die we maken. We willen voor zowel onze medewerkers als onze huurders een herkenbare en transparante organisatie blijven. 6.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht Als organisatie werken we aan verdere professionalisering en ontwikkeling In 2008 voeren wij het medewerkerstevredenheidsonderzoek uit. Leidinggevenden hanteren een resultaatgerichte managementstijl per 2008. Het ziekteverzuim is onder de 4% gebleven.

Uiterlijk 2011 is het primair systeem vernieuwd.

  x

Is uitgevoerd. De resultaten zijn halverwege 2009 bekend gemaakt.



Volgens planning is dit systeem per 1-1-2009 live gegaan (ruim binnen gestelde termijn). In 2009 is meteen ook gestart met de nazorgfase en de 2e fase van het project.

Hiermee is in 2009 gestart tussen de directie en de managers. Er is een cursusprogramma opgesteld voor leidinggevenden. In 2010 start een pilot onder een groep medewerkers. Het ziekteverzuim exclusief zwangerschapsverlof en inclusief langdurig zieken is gedaald van 6,2 naar 5,3%. Zonder langdurig zieken komen we op 2,85% (in 2008 was dit 2,7%).

Strategische opdracht Wij werken aan het optimaliseren van het imago van Tiwos Relaties zijn op de hoogte wat ons werkveld is en zijn op de hoogte van onze beleidskeuzes en resultaten.



Relaties worden op verschillende manieren betrokken en up-to-date gehouden over ons werk. Naast de reguliere (schriftelijke) communicatiekanalen noemen we de terugkoppeling over de visitatie op de Stakeholdersbijeenkomst begin 2009, de contacten naar aanleiding van het jaarverslag en de persoonlijke bezoeken en contacten van de directie en MT-leden.


6.2 P rofessionalisering en ontwikkeling van de organisatie Organisatieontwikkeling In 2009 is een start gemaakt met de invoering van resultaat-

spraken gemaakt. Daarbij vinden we wederzijdse verantwoor-

gericht managen. Dit doen we door onze 13 strategische op-

delijkheid belangrijk; medewerkers en leidinggevenden leve-

drachten uit het meerjarenbeleidsplan en de daaraan gekop-

ren beiden input voor de te behalen resultaten.

pelde activiteiten te vertalen naar de individuele resultaten

40

van onze medewerkers. We maken concrete resultaatafspra-

Binnen diverse afdelingen wordt kritisch gekeken naar de

ken die voortvloeien uit onze doelstellingen. Zo proberen we

verdeling van taken en verantwoordelijkheden. Zo is bijvoor-

maximaal te sturen op het bereiken van deze doelstellingen.

beeld binnen de afdeling Wijkbeheer besloten om projectlei-

We zijn in 2009 gestart met het maken van resultaatafspra-

ders naast hun reguliere taken ook een specialisatie toe te

ken tussen managers en directie. In 2010 wordt in de vorm

kennen. Daarmee wordt het kennisniveau binnen de groep

van een pilot ook met een groep medewerkers resultaataf-

van projectleiders verdiept.

Jaar verslag Tiwos

’09

Personeel en organisatie In januari 2009 zijn we gestart met 104 medewerkers in 97,8

Samenwerking tussen de verschillende functies binnen Wijk-

fte. Er zijn 10 medewerkers uit dienst getreden en we hebben

en Woonbeheer is organisatorisch geborgd in een wijkteam

12 nieuwe medewerkers in dienst genomen. Hierdoor is er een

waarin beide afdelingen medewerkers afvaardigen. De wijk-

lichte stijging in de bezetting. Eind 2009 werken er 106 mede-

consulent stuurt het wijkteam functioneel aan.

werkers bij Tiwos (56 mannen en 50 vrouwen), die 97,6 fte vertegenwoordigen. 68% heeft een fulltime dienstverband.

Samenstelling directie Tiwos

94 medewerkers hebben een contract voor onbepaalde tijd

Rob Suurmeijer (1948)

en 12 voor bepaalde tijd. Tiwos heeft in 2009 voor € 620 K

Directeur/ bestuurder sinds januari 1999

extern personeel ingehuurd om de werkdruk te verlichten en

Nevenfuncties:

als vervanging voor zwangere en langdurig zieke medewer-

- Penningmeester van de Stichting Symfonie

kers. In 2008 was dit € 800 K.

- Algemeen directeur van Tiwos Holding B.V. - Penningmeester Stichting Sportaccommodatie Regio Tilburg

Organogram Tiwos 2009

- Secretaris Vereniging IJsclub 't Bankven

Zoals in het organogram te zien is zijn de directieportefeuilles zo verdeeld dat één directeur de primaire processen aan-

Otto van der Meulen (1949)

stuurt (Wijk- en Woonbeheer) en de andere directeur de on-

Directeur/ bestuurder sinds januari 1999

dersteunende afdelingen. De 4 afdelingen worden elk geleid

Nevenfuncties:

door een manager. Deze 4 managers en de directeuren vor-

- OBT, bibliotheek voor midden brabant, Lid Raad van Toezicht

men samen het managementteam.

2003 - medio 2009

fig. 1 Organogram Tiwos 2009 Raad van Toezicht Tiwos

Directeur- bestuurder

Directeur- bestuurder

P&O

Woonbeheer

Wijkbeheer

Beleid & communicatie

Bedrijfsbeheer

Woonservice

Projectbureau

BIC

BEO

Leefbaarheid

Vastgoed- beheer

Automatisering

FA

Makelaardij

Wijkconsulenten

Secretariaat/ archief/post/ kantine 41

Hart voor Tilburg

Rachida Oucheikh, wijkconsulent Tiwos:

“Als leefbaarheidsconsulent dacht ik er al een tijdje over om de stap naar wijkconsulent te maken. Ik werkte bij mijn vorige werkgever ook als leefbaarheidsconsulent en was toe aan een nieuwe uitdaging. Toen de interne vacature voor wijkconsulent vrijkwam ben ik het gesprek aangegaan. Door

de begeleiding die geboden werd voelde ik me veilig om de stap te nemen. Ik had een collega waar ik terecht kon voor inhoudelijk advies en waar ik casussen mee kon bespreken en kon ook altijd bij mijn leidinggevende terecht. Hierdoor werd ik niet in het diepe gegooid. De functie bevalt me heel goed. Geen dag is hetzelfde en het werkveld is breed. De ene keer ben ik met een projectleider in gesprek over iets technisch en het volgende project heeft weer een sociale insteek. Ik vind het ook leuk dat het contact met bewoners veranderd is. Als leefbaarheidsconsulent heb je voornamelijk contact als er iets niet lekker loopt, nu heb ik ook veel contact met actieve bewoners die activiteiten willen organiseren of iets veranderd willen zien in hun wijk. Voorheen had mijn functie veel meer een vastgesteld patroon. Nu moet ik elke dag creatief denken en zoeken naar passende oplossingen. Ik merk dat ik daardoor nog dagelijks wat leer en me verder ontwikkel.”

- SDW, stichting dag en woonopvang Roozendaal, Lid Raad van Toezicht m.i.v. 2007 - Voorzitter bestuur MOM, Maatschappelijke Ontwikkelingsmaatschappij m.i.v. 2008

deze training is besloten om in 2010 ook leidinggevenden en adviseurs van andere afdelingen te trainen in het projectmatig werken.

- Algemeen directeur van Tiwos Holding B.V.

In- door- en uitstroom

- Lid bestuur La Poubelle m.i.v. 2009

De afgelopen jaren kende Tiwos een verloop rond de 17%. In

- Lid bestuur Hall of Fame Next m.i.v. 2008

2009 is het verloop gezakt naar 10%. We besteden veel aan-

dacht aan goede werkomstandigheden en voldoende door-

Opleiding en ontwikkeling

stroom- en ontwikkelmogelijkheden. We hebben onze wer-

Tiwos organiseerde in 2009 onder andere de trainingen be-

ving en selectieprocedure aangescherpt om ervoor te zorgen

drijfshulpverlening, omgaan met agressie, huurrecht, herken-

dat we de juiste persoon werven. We vertrouwen erop dat

nen van signalen van huiselijk geweld en klantgericht schrij-

hierdoor het verloop op of onder het niveau van 2009 blijft

ven. Door het aanbod van deze trainingen houden we de

zodat we voldoende ervaring en kennis voor de organisatie

kennis en vaardigheden van onze medewerkers actueel. Door

kunnen behouden.

het vaak collectieve karakter ervan blijven we ook met elkaar in gesprek over de nieuwste ontwikkelingen en de verschil-

De redenen voor de uitstroom zijn divers. Een aantal mede-

lende zienswijzen/methodieken over de aanpak van diverse

werkers is op eigen verzoek vertrokken om elders te gaan

situaties. We stimuleren de ontwikkeling van onze medewer-

werken, maar we hebben ook een aantal contracten niet

kers om ervoor te zorgen dat we goed toegerust blijven voor

verlengd omdat we concludeerden niet de juiste match te

het uitvoeren van onze taak en omdat we het belangrijk

hebben. Ook hebben we met twee langdurig zieken (langer

vinden dat medewerkers ruimte en kansen krijgen om hun

dan 2 jaar) de arbeidsovereenkomst beëindigd omdat terug-

loopbaan verder vorm te geven. Dit doen we onder andere

keer naar werk bij Tiwos uitgesloten was.

door het volgen van opleidingen of cursussen. 6 medewerkers zijn in 2009 van functie veranderd binnen Om de methodiek van projectmatig werken nog beter in de

Tiwos. Zo stroomde een collega bijvoorbeeld door van leef-

vingers te krijgen heeft de afdeling Wijkbeheer een driedaag-

baarheidsconsulent naar wijkconsulent en stroomde een

se training gevolgd. Deze training heeft een aantal wijzigin-

buurtbeheerder door naar de functie van leefbaarheids

gen tot gevolg gehad voor de interne organisatie en vastleg-

consulent.

ging van projecten van startfase tot realisatie. Er zijn duide-

42

lijke kwaliteitsafspraken gemaakt voor iedere fase in een

Medewerkerstevredenheid

project (dit geldt voor zowel technische als sociale projecten).

Midden 2009 zijn de resultaten van het medewerkerstevre-

Door deze aanpak zijn verantwoordelijkheden helder en wor-

denheidsonderzoek gepresenteerd aan de ondernemings-

den raakvlakken met andere afdelingen transparanter. Na

raad, de medewerkers en de Raad van Toezicht. Uit dit onder-

Jaar verslag Tiwos

’09

zoek blijkt dat onze medewerkers met plezier naar hun werk

Eind 2009 is na een kort en grondig onderzoek in overleg met

gaan en dat onze missie voor veel medewerkers een drijfveer

de ondernemingsraad besloten om per 1 januari 2010 Eigen

is en ‘geen spreuk op een tegeltje’.

Risicodrager voor de WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Ar-

De belangrijkste verbeterpunten zijn de verduidelijking van

beidsgeschikten) te worden. Kern is dat we ons financiële

bevoegdhedenverdeling tussen management en directie, de

risico van instroom van medewerkers in de WGA bij een ver-

communicatie over besluiten en het opfrissen van onze PICO

zekeraar hebben ondergebracht. Daarmee zijn we voor dit

kernwaarden (we zijn Professioneel, Interactief, Collegiaal en

onderdeel uit het publieke bestel gestapt. Deze maatregel

Ondernemend). Deze en overige verbeterpunten worden met

bespaart ons voor 2010 al € 77.000 aan premie. De overstap

de daaraan gekoppelde aanbevelingen met een plan van

heeft voor medewerkers die in de toekomst mogelijk in de

aanpak geborgd in diverse afdelingsplannen.

WGA instromen geen nadelige gevolgen.

Arbeidsomstandigheden en verzuim

CAO en overige arbeidsvoorwaarden

We streven al een aantal jaren naar een verlaging van het

Na een moeizaam en langdurig onderhandelingsproces is

ziekteverzuimpercentage. Door veel aandacht voor onze me-

in het najaar van 2009 een nieuwe CAO tot stand gekomen

dewerkers en de arbeidsomstandigheden lukt dat ook. Het

die een looptijd kent van twee jaar (van 1-1-2009 tot en met

ziekteverzuim exclusief zwangerschap is in 2009 gedaald van

31-12-2010).

6,2 naar 5,3%. De meldingsfrequentie (gemiddeld aantal

Deze CAO kent een zogenaamd minimumkarakter. Daarmee

meldingen per werknemer) is in 2009 1,3 en ten opzichte van

is het voortaan mogelijk om voor het merendeel van de bepa-

2008 (1,15) weer gestegen.

lingen, in voor de medewerker positieve zin, af te wijken van

In overleg tussen leidinggevende, Arbo-dienst en P&O wordt

de CAO. Collectieve afwijkende bepalingen komen in overleg

er voor langdurig zieken een begeleidingstraject vastgesteld.

met de ondernemingsraad tot stand.

Daar waar mogelijk worden langdurig zieken gereïntegreerd,

Het loon is per 1 oktober 2009 verhoogd met 1,5%. In novem-

soms in aangepast werk. In 2009 waren er 9 medewerkers

ber 2009 ontvingen werknemers een éénmalige uitkering

langdurig ziek (meer dan 40 dagen). Daarvan is met één me-

van 1,25% van het jaarsalaris. Alle medewerkers ontvingen

dewerker een intern reïntegratietraject gestart. Eén mede-

eind 2009 een bruto eindejaarsuitkering van € 800 per mede-

werker is uit dienst nadat er een extern reïntegratietraject is

werker op fulltime basis.

opgestart. Eén andere medewerker is uit dienst omdat er geen reïntegratie mogelijk was. De overige 6 medewerkers

ICT-ondersteuning

zijn eind 2009 weer volledig aan het werk.

Per 1 januari 2009 was de implementatie van het nieuwe primaire systeem Viewpoint een feit. Door de grondige voorbe-

Tiwos heeft een persoonlijk gezondheidsbudget van € 500

reiding en de goede samenwerking met en betrokkenheid van

per medewerker, dat op verschillende manieren kan worden

de verschillende afdelingen en de leverancier is de implemen-

ingezet om het welzijn en de gezondheid van de medewer-

tatie boven verwachting goed verlopen. Medewerkers hebben

kers te bevorderen. De meest voorkomende toepassing is het

ruime oefen- en opleidingsmogelijkheden gekregen en indien

lidmaatschap van een fitnesscentrum waar een contract mee

nodig is altijd ondersteuning aanwezig. Direct na de imple-

afgesloten is, maar het budget wordt bijvoorbeeld ook inge-

mentatiedatum is de nazorgfase ingezet waarin alle open-

zet voor afvalbegeleiding of omgaan met stress. In totaal is in

staande punten en bijzonderheden rondom het nieuwe sy-

2009 door 47 medewerkers gebruik gemaakt van dit budget

steem worden verzameld en opgepakt. In de loop van 2009

voor een totaal bedrag van ongeveer € 22.500.

is ook de 2e fase opgestart waarin onder andere de mogelijk

Met ingang van 1 juli 2009 zijn we overgestapt naar een nieu-

Begin 2009 introduceerden we de ‘smartphone’ zodat mede-

we arbodienst die onze visie op verzuimbegeleiding onder-

werkers ook buiten kantoor over agenda en email kunnen

schrijft en ook actief ondersteunt. Voorheen waren we aange-

beschikken.

heden voor digitale woningopname worden uitgewerkt.

sloten bij ArboNed en vanaf 1 juli 2009 bij de Human Care Groep. We hebben bewust gekozen voor een “kleine” arbo-

Daarnaast is in 2009 een aantal personeelsprocessen gedigi-

dienst met een persoonlijke benadering. Leidinggevenden

taliseerd. Zo gaat onder andere het aanvragen van verlof via

en medewerkers zijn enthousiast over de toegankelijkheid

een digitale workflow en ontvangen we met ingang van 1 juli

van de medewerkers van de Human Care Groep en over hun

2009 onze loonstrook digitaal. We streven naar zo min moge-

concrete adviezen en actieve begeleiding (ook in preventieve

lijk papier en zo efficiënt mogelijke processen.

zin).

43

Hart voor Tilburg

44

Jaar verslag Tiwos

’09

Verdienen waar het kan, verliezen waar het moet

45

Hart voor Tilburg

7 Financiën

Tiwos zet haar kapitaal in om de ambities uit het beleidsplan te realiseren. Daarbij gaan onze volkshuisvestelijke en maatschappelijke ambities boven financiële overwegingen. We lopen niet weg voor risico’s en zijn bereid verliezen te nemen als wij dat maatschappelijk verantwoord vinden. Maar dat betekent

niet dat we onverantwoord met ons kapitaal omgaan. We verdienen ook daar waar het kan. Want net

als iedere andere onderneming moeten we er voor zorgen dat we ook op de langere termijn onze ambities waar kunnen maken.

7.1 Financiële situatie algemeen

In 2009 was de economische crisis nog in volle gang. De kapi-

De verwachting is dat 2010 nog een jaar van economisch

taalmarkt en woningmarkt stonden onder zware druk en ook

slecht weer zal zijn, gepaard gaande met een lage inflatie.

de vastgoedontwikkeling had hevig te leiden onder de crisis.

Een jaar waarin de huurverhoging, die vooralsnog gekoppeld

Ook wij werden geconfronteerd met de nadelige gevolgen

is aan inflatie, beperkt zal zijn. Een jaar waarin de verkoop-

hiervan. Reden voor ons om begin 2009 nog eens goed naar

markt nog onder druk zal blijven staan en waarin banken nog

onze plannen en risico’s te kijken en verschillende scenario’s

voorzichtig zullen zijn met het verstrekken van financierin-

inzichtelijk te maken. Deze exercitie heeft ertoe geleid dat we

gen. Op deze nadelige gevolgen van de economische situatie

andere keuzes hebben moeten maken. Voornamelijk de pro-

zijn we grotendeels voorbereid. Uiteraard blijft een vaste bron

jectportefeuille hebben we kritisch bekeken, waarbij het

van inkomsten de 37 miljoen huur die we jaarlijks ontvangen.

uitgangspunt was dat het onderhoud van ons bestaande bezit en de lopende herstructureringsprojecten hierin de

Bij de begroting van 2010-2014 zijn we erin geslaagd om onze

hoogste prioriteit kregen. Dit heeft bijvoorbeeld geresulteerd

volkshuisvestelijke verantwoordelijkheid te nemen binnen de

in de verkoop van het project Zonnehof aan TBV Wonen en de

financiële grenzen die we onszelf hebben opgelegd. Onze

keuze om het verkooprisico van het project Groeseind-

financiële focus richt zich voornamelijk op de ontwikkeling

Hoefstraat bij een derde neer te leggen. Ook de prognose van

van het vermogen en de kasstromen. Het vermogen ziet er

de verkoop van het bestaande bezit is naar beneden bijge-

voor de komende jaren prima uit en blijft boven het minimale

steld. Deze is voorzichtigheidshalve voor het jaar 2009 ver-

weerstandvermogen dat het Centraal Fonds Volkshuisvesting

laagd van 70 naar 50 te verkopen panden.

heeft vastgesteld. De kasstromen staan meer onder druk. Toch is het ons gelukt om onze meerjaren plannen, qua kas-

Vooralsnog komen we de crisis prima door. De exploitatie van

stromen, binnen de toegestane bandbreedte te houden

zowel de goedkope als de dure huurwoningen loopt prima.

(de kasstromen moeten voor de komende vijf jaar cumulatief

De verkoop van het bestaande bezit is volgens bijgestelde

positief zijn). We hebben zelfs een buffer aan kunnen houden,

prognose verlopen. Tegenvallende verkopen van nieuwbouw-

die we kunnen aanspreken indien zich mooie kansen voor

woningen hebben we op weten te vangen door de inzet van

gaan doen.

Koopgarant. De financiering van onze plannen heeft niets te leiden gehad van de slechte situatie op de kapitaalmarkt.

46

Jaar verslag Tiwos

’09

7.2 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht We zorgen voor een continue financierbaarheid van onze volkshuisvestelijke ambities en investeringen De solvabiliteit is hoger of gelijk aan het minimaal noodzakelijk weerstandsvermogen volgens het Centraal Fonds Volkshuisvesting. De operationele (WSW) kasstromen zijn de eerste 5 jaar per saldo groter dan 0. Het faciliteringsvolume van het WSW is minimaal de financieringsbehoefte van Tiwos zodat het totaal aan financiering geborgd wordt door het WSW. Het renterisico is onder de 15% gebleven.

   

De norm op basis van 2006 is 20%, in 2009 is het 30,9% (geconsolideerd). Operationele kasstromen zijn over de periode 2010 – 2014 € 1,6 mln. positief. In 2009 hebben we aan de normstelling van het WSW voldaan. Hierdoor staat het WSW borg voor onze totale leningportefeuille. In 2009 was het renterisico maximaal 3,9%.


7.3 J aarresultaat 2009 ten opzichte van de begroting 2009

Autonome mutatie

Het gerealiseerde jaarresultaat 2009 is € 31,7 mln. en is daar-

verkopen vanuit bestaand bezit. Hierdoor vallen de verkoop-

mee € 14,8 mln. hoger dan begroot. In tabel 5 op pagina 48

opbrengsten lager uit dan begroot. Daarnaast is er meer

worden de verschillen tussen jaarrekening en begroting in

groot onderhoud in 2009 geactiveerd dan begroot. Totaal

het kort toegelicht.

daalt de bedrijfswaarde met € 6.853 K.

De netto kasstroom per verhuureenheid (exclusief verkopen)

Externe invloeden

is bij Tiwos lager dan in de benchmark CFV. Dit komt door het

In de begroting 2009 is voor 2010 een verwachte huurstijging

gemiddeld lage huurniveau in combinatie met hoge netto

opgenomen van 1,0%. In de jaarrekening hebben we dit aan-

bedrijfslasten (grotendeels veroorzaakt door tijdelijke hoge

gepast naar een verwachte huurstijging van 1,2%. Deze stij-

kosten die direct verband houden met onze herstructure-

ging van 0,2% zorgt voor een stijging in de bedrijfswaarde

ringsopgave zoals verhuiskostenvergoedingen, derving tijde-

van € 1.031 K.

lijk verhuur, e.d.). Als we de kosten met een tijdelijk karakter

Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door minder

buiten beschouwing laten, blijven onze netto bedrijfslasten

Beleidsparameters

zelfs onder het landelijk gemiddelde. Tiwos verhoogt de huur-

De wijzigingen in de beleidsparameters worden in het vol-

inkomsten op termijn via huurharmonisatie zodat bij nieuwe

gende overzicht uitgelegd. Door de wijzigingen stijgt de

verhuur de prijs in relatie wordt gebracht tot de kwaliteit.

bedrijfswaarde met € 11.435 K (zie tabel 7, pagina 49).

7.4 Ontwikkeling bedrijfswaarde 2009

Opleveringen

Het bestaande bezit van Tiwos is gewaardeerd tegen actuele

In 2009 is voor € 9.968 K meer opgeleverd dan begroot. De

waarde (lees: bedrijfswaarde) waarbij alle kasstromen in de

stijging wordt veroorzaakt door twee opleveringen die niet

toekomst contant worden gemaakt tegen 6%. Gedurende het

begroot zijn in 2009. Het betreft de deeloplevering in Jeruza-

jaar muteert de bedrijfswaarde als gevolg van het feit dat je

lem en de oplevering van de Mariastraat in Rijen (+).

in dat jaar kasstromen realiseert die niet meer in je toekomstige kasstromen ingerekend zijn (autonome mutatie). Daar-

Sloop en verkoop

naast worden er gedurende het jaar woningen gesloopt,

Zoals toegelicht onder autonome mutatie zijn er minder

opgeleverd en verkocht, wat de bedrijfswaarde beïnvloedt.

woningen verkocht in 2009 dan begroot. Hierdoor stijgt de

Ook hebben externe invloeden (inflatie, e.d.), gewijzigde para-

bedrijfswaarde onder sloop en verkopen omdat er minder

meters en beleidskeuzes invloed op de ontwikkeling van de

woningen uit exploitatie gegaan zijn. Daardoor blijft dus ook

bedrijfswaarde (zie tabel 6, pagina 48).

de bedrijfswaarde van deze woningen in exploitatie. De bedrijfswaarde is hierdoor € 4.328 K hoger dan gedacht in de begroting.

47

Hart voor Tilburg

Tabel 5 Verschil jaarrekening 2009 ten opzichte van de begroting 2009 Verklaring

Verschil JR 2009- BEGR 2009 (x € 1.000,-)

Bedrijfsopbrengsten Huuropbrengsten

Latere sloop en hogere huur nieuwbouw

Verkoop bestaand bezit

Minder verkopen en lagere boekwaarde verkochte woningen

€ 231

Verkoop nieuwbouw

Saldo van verlies vanwege verkoop met Koopgarant en van terugname verlies vanwege bijgestelling project

Overige opbrengsten

Lagere schadeclaim project dan verwacht

€ 2.969 - € 510 € 326

Overige verschillen opbrengsten

€ 116

€ 3.132 Bedrijfslasten Overige waardeveranderingen projecten

afwaardering renovatie Westerpark

€ 906

afwaardering renovatie Jeruzalem

€ 75

afwaardering Hoge Hoek in BE

€ 2.566

afwaardering Pietersbuurt/ Rosmolen

€ 893

terugname Zonnehof

- € 2.539

terugname Zeeheldenbuurt West/Midden

- € 1.855

terugname diverse wozo eenheden Onderhoudslasten

- € 390

dagelijks onderhoud planmatig onderhoud

Overige bedrijfskosten

€ 344

- € 1.084 € 2.619

PKVW

€ 174

regulier groot onderhoud

€ 224

overige verschillen onderhoud

€ 174

beëindiging oude exploitatie (later in de tijd)

€ 2.107 € 1.440

Overige verschillen lasten

- € 234

€ 3.657 Financiële baten en lasten Rentelasten

lager rentetarief

Rentebaten

lagere bouwrente

€ 787 - € 571

€ 216 Belastingen

€ 50

Resultaat deelnemingen Mutatie actuele waarde

- € 52 Zie paragraaf 7.4

€ 7.772

Totaal verschil jaarrekening en begroting

€ 14.775

Tabel 6 Mutatie bedrijfswaarde in het jaar 2009 (x € 1.000,-)

BW 2008 Gecon.

Jaarrekening 2009 Begroting 2009

Verschil

Autonome mutatie*

Externe invloeden*

€ 317.324

€ 2.388

€ 1.041

€ 7.432

€ 317.324

€ 9.103

-

€ 5.545

- € 6.715

€ 1.041

€ 1.887

Rentabiliteits- waardecorrectie*

BW 2009 Gecon.

Opgeleverd

€ 11.560

€ 48.265

- € 4.803

€ 383.206

€ 38.299

- € 9.131

€ 361.140

€ 9.966

€ 4.328

€ 22.066

* Deze mutatie loopt via de winst en verliesrekening onder de post mutatie actuele waarde

48

Sloop en verkoop

Beleidsparameters*

€ 11.560

Jaar verslag Tiwos

’09

Tabel 7 Verklaring verschillen beleidsparameters (x € 1.000)

Beleids- Verklaring parameters

In de huurcomponent (invoer)

€ 3.638

Hogere huuropbrengst door harmonisatie en woonproducten. (+)

In de onderhoudslasten

€ 3.374

Het groot onderhoud is bij een aantal complexen aangepast. (+) Het groot onderhoud is ingerekend bij complexen die een verlenging van de levensduur hebben gehad van tenminste 50 jaar en bij nieuwbouw woon-zorgcomplexen in het 20e exploitatie jaar.

- € 4.516

Hogere kosten voor OZB, verzekeringen en rioolrecht ingerekend. (-)

In de overige lasten In de vermogenskostenvoet

€0

In de levensduur

€ 10.526

Verlenging levensduur na onderhoud Vogeltjesbuurt en Gen. Smutslaan (+) en voor een aantal complexen zonder scenario is de levensduur aangepast van 2017 naar 2020. (+)

In de restwaarde

- € 1.095

Rekening gehouden met de gewijzigde sociale kavelprijs (-)

In de voorgenomen (des)investeringen

- € 367

In de inflatie

Het toevoegen van groot onderhoud in de Vogeltjesbuurt (-), Tulp/ Lovensestraat (-) en Gen. Smutslaan (-). Daarnaast het doorschuiven van het groot onderhoud in Zorgvlied en het deels doorschuiven van de sloop (72 v/d 126 vhe’s) van de portiekflats in Jeruzalem (+)

€0

€ 11.560

7.5 Ontwikkeling financiële kengetallen 2009-2014

“zachte” projecten, projecten die in de initiatief- of voorlopig

Op basis van onze financiële meerjarenprognose is de ontwik-

ontwerpfase zitten, is een bestemmingsreserve gevormd.

keling in onze vermogenspositie als volgt (zie tabel 8 onder

Deze bedraagt ultimo 2009 € 299 K (2008: € 753 K). Deze

aan deze pagina):

projecten zijn nog niet ingerekend in de financiële meerjarenprognose.

Vermogensontwikkeling (financiële continuïteit) Het eigen vermogen is met € 31,7 mln. toegenomen tot € 123,8

De solvabiliteit stijgt van 26,5% in 2008 naar 30,9% in 2009.

mln. Het eigen vermogen is niet liquide, maar betreft de over-

Nu en in de toekomst blijven we boven de solvabiliteitsnorm

waarde van onze huurwoningen. Het is een buffer voor (toe-

van het CFV van 20%. Jaarlijks maakt het CFV een risico-in-

komstige) onrendabele investeringen en verliezen uit de

ventarisatie en komt op basis daarvan tot een risicoprofiel die

exploitatie van het bestaande bezit. De stijging van het eigen

door het CFV vertaald wordt naar een minimale solvabiliteits-

vermogen vloeit voort uit de jaarlijkse toevoeging van het

norm. Op basis van het verslagjaar 2008 heeft het CFV geoor-

jaarresultaat aan het eigen vermogen. Voor zogenoemde

deeld dat Tiwos voldoende solvabel is.

Tabel 8 Ontwikkeling vermogenspositie Bedragen x € 1.000,Jaarresultaat

Realisatie 2009

Begroting 2010

Prognose 2011

Prognose 2012

Prognose 2013

Prognose 2014

31.729

10.834

6.692

8.093

8.543

9.192

Eigen vermogen

123.794

134.626

141.318

149.411

157.954

167.146

Totaal vermogen

400.868

405.239

404.477

410.938

410.442

406.819

30,9%

33,2%

34,9%

36,4%

38,5%

41,1%

3.134

-1.486

-476

733

759

2.117

Solvabiliteit Operationele kasstromen WSW Cumulatieve kasstromen WSW 2010-2014

1.646

49

Hart voor Tilburg

Kasstromen (financierbaarheid) Doordat de nadruk van onze externe toezichthouders (WSW

7.6 Treasury

In het treasurystatuut, dat begin 2009 is vastgesteld, is on-

en CFV), bij de beoordeling van de financierbaarheid, ligt op

dermeer geregeld dat het renterisico in enig jaar niet meer

de ontwikkeling van onze operationele kasstromen (saldo van

mag zijn dan 15%. Ook toekomstige investeringen worden

de ontvangsten en uitgaven uit de verhuur van woningen),

door Tiwos in het renterisico meegenomen. Het totale rente-

zijn we in 2009 nog kritischer geweest op onze operationele

risico (inclusief nieuwe financieringen) blijft de komende vijf

kasstromen. Om borgbaar te blijven moeten de kasstromen

jaar onder de 15%. In 2008 is het grootste gedeelte van de

de komende vijf jaar positief zijn. Het WSW hanteert hierbij

financieringsbehoefte en het renterisico voor 2010 afgedekt

een fictieve aflossing van 2% van de leningenportefeuille.

met gemaakte renteafspraken. Op basis van de financiële

Theoretisch betekent dit dat een woning na 50 jaar vrij is van

meerjarenprognose verwachten we dat het renterisico zich

financiering waarbij je serieus de vraag moet stellen of deze

ontwikkelt als te zien in figuur 2:

benadering van het WSW een realistische is. Op basis van de financiële meerjarenprognose blijkt dat de som van de kas-

In 2009 hebben we ruim € 23 mln. afgelost. Daarnaast is er

stromen voor de komende vijf jaar (volgens WSW-norm) circa

voor € 44 mln. aan nieuwe leningen afgestort. € 34 mln. was

€ 1.646 K positief is. Borging door het WSW van leningen ter

al in 2008 aangetrokken en € 10 mln. is in 2009 extra aange-

financiering van sociale investeringen is erg belangrijk voor

trokken. In de begroting 2009 was € 39 mln. opgenomen voor

Tiwos. De huidige situatie op de kapitaalmarkt maakt deze

nieuwe financieringen en aflossingen en was de verwachting

afhankelijkheid nog sterker. Het renteniveau voor financie-

dat we voor € 8 mln. gebruik zouden maken van de kredietfa-

ring zonder WSW borging ligt beduidend hoger dan financie-

ciliteit van de Rabobank. Van deze dure kredietfaciliteit is

ring onder WSW garantie.

nauwelijks gebruik gemaakt in 2009, maar daar tegenover staat wel dat we een extra financiering hebben aangetrokken tegen een gunstiger rentetarief (gemiddeld 1% in 2009).

fig. 2 Verloop renterisico 50.000.000 40.000.000 30.000.000 20.000.000 10.000.000 0 2010

2011

2012

Reeds afgedekte financieringsbehoefte Reeds afgedekte renteconversies Nog af te dekken renteconversies Nog af te dekken financieringsbehoefte Maximaal renterisico (15%)

50

2013

2014

Jaar verslag Tiwos

’09

7.7 Vennootschapsbelasting

Voor de benodigde financieringen in 2010 zijn in 2008 al renteafspraken gemaakt. Deze financiering is rondgekomen

In 2009 is de aangifte Vennootschapsbelasting 2006 en 2007

voor de kredietcrisis waardoor we nog tegen erg gunstige

afgerond. We hebben er bewust voor gekozen om voor de

voorwaarden hebben afgesloten. We werden toen nog niet

definitieve aangifte in overleg te treden met de belasting-

geconfronteerd met hoge risico-opslagen op de rente door de

dienst. Dit heeft geresulteerd in een aantal discussiepunten.

banken.

In 2009 is hierover voldoende duidelijkheid verkregen om de aangifte VpB 2006 en 2007 definitief in te dienen. De aan-

De gemiddelde rentevoet voor de totale leningenportefeuille

gifte resulteert in een fiscaal verlies van € 6,9 mln. Daarnaast

is ultimo 2009 3,70% (2008: 3,91%). Deze daling wordt gro-

is in 2009 de aangifte 2008 voorbereid. Deze is begin 2010 ter

tendeels veroorzaakt doordat de nieuwe financiering in 2009

beoordeling aangeboden aan Deloitte Belastingadviseurs.

tegen de 3-maands Euribor is afgesloten. Deze was in 2009

Het voorlopige fiscale resultaat 2008 bedraagt € -3 mln. Te-

erg laag (gemiddeld 1%).

vens is gestart met de aangifte Vennootschapsbelasting 2009. Tiwos verwacht de komende jaren geen (hoge) fiscale

Het WSW borgt maximaal 50% van de WOZ-waarde. Onze

winsten te realiseren. Reden hiervoor is het uitvoeren van

huidige WOZ-waarde bedraagt circa € 1.240 mln. Onze finan-

groot onderhoud en renovatie, waarbij in beperkte mate

cieringsruimte is dan € 620 mln. minus de leningenporte-

sprake is van verbetering en het hoge compensabel verlies tot

feuille. Voor 2009 is de financieringsruimte ruim € 364 mln.

en met 2008 van bijna € 10 mln. (mits de belastingdienst

De komende jaren zal de financieringsruimte afnemen als

onze aangiften volgt).

gevolg van het financieren van toekomstige investeringen

7.8 Nevenstructuur

met vreemd vermogen. De financieringsruimte is echter ruimschoots voldoende om aan de financieringsbehoefte van

De nevenstructuur van Stichting Tiwos ziet er per 31-12-2009

de komende jaren te kunnen voldoen.

als volgt uit:

fig. 3 Nevenstructuur Stichting Tiwos Stichting Tiwos

Gemeente Tilburg, WonenBreburg, TBV Wonen

100% Tiwos Holding B.V 100% Tiwos Projecten B.V.

100% Tirentius B.V.

100% Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.

5 aannemers en TBV Wonen

14,29% 12,5%

3 * 25%

25%

Stadsontwikkelings maatschappij Tilburg B.V.

6 * 14,29% 6 * 12,5%

GPT B.V. 12,5%

Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F.

41,62%

100%

58,38%

Triborgh Vastgoed B.V.

3 andere partijen*

56,05%

3 projectontwikkelaars

Triborgh Koolhoven B.V. 39,95%

GEM Koolhoven C.V.

Gem. Koolhoven Beheer B.V. 4%

51

Hart voor Tilburg

7.9 Deelnemingen Tabel 9 Deelnemingen Tiwos 2009 Naam

Eigen vermogen Deelneming 31-12-2009 (x € 1.000)

Tiwos Holding B.V.

Belang

Belang Tiwos in Jaarresultaat 2009 (x € 1.000)

Verstrekte leningen/R.C. 31-12-2009 (x € 1.000)

€ 14

100%

€ 29

€ 8.409

- Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V.

€ 2.956

25%

- € 61

€0

Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.

€ 3.263

100%

€ 25

€0

- Deelnemimg GTP - Triborgh bouwontwikkeling V.O.F. Tiwos Projecten B.V.

€ 1.548

14,3%

€ 58

€0

€ 9.602

14,3%*

- € 68

€0

- € 2.907

100%

€ 74

€0

€ 19

100%

€ 23

€0

Tirentius B.V.

* via de deelneming GTP hebben we 14.3% belang in Triborgh bouwontwikkeling V.O.F.

˘ Tiwos Holding B.V.

˘ Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V.

Tiwos is de enige aandeelhouder van Tiwos Holding B.V. De

Tiwos Holding B.V. is de enige aandeelhouder van Tiwos Tri-

directie van Tiwos en Tiwos Holding B.V. bestaat uit dezelfde

borgh Bouwontwikkeling B.V. Doel is het participeren in Tri-

personen. Dat geldt ook voor de Raad van Toezicht van Tiwos

borgh Bouwontwikkeling V.O.F.; het oprichten en verwerven

en de Raad van Commissarissen van Tiwos Holding B.V. Doel-

van, het deelnemen in, het samenwerken met, het voeren van

stelling van Tiwos Holding B.V.: werkzaam zijn in het werkge-

de directie over, alsmede het (doen) financieren van andere

bied van Tiwos, Tilburgse Woonstichting en werkzaam zijn

ondernemingen, in welke rechtsvorm ook; het verstrekken en

om het belang van de volkshuisvesting in het bijzonder ten

aangaan van geldleningen, het beheer van en het beschikken

behoeve van de taakvervulling van Tiwos, Tilburgse Woon-

over registergoederen en het stellen van zekerheden, ook

stichting.

voor schulden van anderen; het verrichten van al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk

˘ Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V.

kan zijn, alles in de ruimste zin.

Tiwos Holding B.V. heeft samen met Gemeente Tilburg, TBV

Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. neemt samen met TBV

Wonen en Holding WonenBreburg deze besloten vennoot-

Wonen, vijf aannemers en een projectontwikkelaar deel in

schap opgericht per 31 januari 2008. Doel van deze vennoot-

GTP B.V. Bovengenoemde aandeelhouders en GTP B.V. nemen

schap is: het in stand houden, verbeteren, daaronder begre-

samen deel in Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. De beoogde

pen de open herbouw van registergoederen; het ontwikke-

doelen van samenwerking zijn: bundeling van kennis en kun-

len, financieren en doen uitvoeren van bouw- of herbouwpro-

de van de samenwerkende partijen; het betrekken van markt-

jecten; het voor eigen rekening verkrijgen, vervreemden,

partijen bij de herstructureringsopgave; het tot stand bren-

bezwaren, exploiteren, huren en verhuren van registergoede-

gen van publiek private samenwerkingsovereenkomst(en)

ren; het verrichten van diensten ten behoeve van derden ter

met de gemeente Tilburg gericht op gebiedsgerichte aanpak

zake van het aankopen, financieren, verbeteren en exploite-

zoals bepleit onder de noemer Stad en Milieu en het realise-

ren van registergoederen; het oprichten en verwerven van,

ren van nieuwe sociale huurwoningen. Tiwos heeft een bank-

het deelnemen in, het samenwerken met, het besturen van,

garantie verstrekt ten gunste van Triborgh Bouwontwikkeling

alsmede het (doen) financieren van andere ondernemingen,

V.O.F. voor maximaal € 1.134.451. Triborgh Bouwontwikkeling

in welke rechtsvorm ook; het verstrekken en aangaan van

V.O.F. heeft sinds 2001 100% van de aandelen van Groenvast

geldleningen en het stellen van zekerheden, ook voor schul-

III B.V.

den van anderen; het verrichten van alle handelingen welke

52

met het voorgaande in de ruimste zin genomen geacht kun-

˘ Koolhoven

nen worden in verband te staan, daaruit voort te vloeien of

In 2004 heeft Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. samen

daarvoor bevorderlijk te zijn.

met de vennoten van Triborgh Bouwontwikkeling V.O.F. de

Jaar verslag Tiwos

’09

besloten vennootschap Triborgh Koolhoven B.V. opgericht met

˘ Tirentius B.V.

een geplaatst en gestort aandelenkapitaal van € 18.000.

Tiwos Holding B.V. heeft in 2005 de besloten vennootschap Tirentius B.V. opgericht. Het doel van deze besloten vennoot-

Deze eerder genoemde vennoten en nog drie andere partijen

schap is: het, in samenwerking met Laurentius Wonen Breda,

hebben de besloten vennootschap GEM Koolhoven Beheer B.V.

ontwikkelen en ten uitvoer (doen) leggen van nieuwbouw-

opgericht met een geplaatst en gestort aandelenkapitaal van

projecten; de aan- en verkoop van onroerende zaken; de ex-

€ 18.000.

ploitatie van onroerende zaken. In 2008 is de exploitatie van

Triborgh Koolhoven B.V., GEM Koolhoven Beheer B.V. en nog

de warmte -koude opslag in het project Oostertuin in Tiren-

drie partijen participeren in GEM Koolhoven C.V., die als doel

tius B.V. in gebruik genomen.

heeft het risicodragend uitvoeren van de grondexploitatie van het plangebied Koolhoven.

7.10 Risicobeheersing en controlesystemen

Het bestuur van Tiwos is verantwoordelijk voor het opzetten ˘ Tiwos Projecten B.V.

en in stand houden van een stelsel van interne risicobeheer-

Tiwos Holding B.V. heeft in 2004 de besloten vennootschap

sings- en controlemaatregelen. Het bestuur onderkende dat

Tiwos Projecten B.V. opgericht. Het doel van deze besloten

op dit onderdeel nog winst te behalen viel, wat ertoe heeft

vennootschap is het ontwikkelen en ten uitvoer (doen) leg-

geleid dat het bestuur hier in 2009 extra prioriteit aan heeft

gen van nieuwbouwprojecten; de aan- en verkoop van onroe-

gegeven. Waar in voorgaande jaren de nadruk lag op de be-

rende zaken; de exploitatie van onroerende zaken. Het eigen

heersing van financiële risico’s, is de scope in 2009 breder

vermogen van deze vennootschap is € 2,9 mln. negatief. Tiwos

komen te liggen. Met de doelstellingen van Tiwos als uit-

Projecten B.V. exploiteert in totaal 24 woningen, 23 in Huize

gangspunt is er in 2009 een risico-inventarisatie verricht en

Goirke en 1 in Kastanjeboom. In Kastanjeboom staan 2 een-

beoordeeld in hoeverre deze risico’s beheerst worden. Risico’s

heden te koop per 31-12-2009. Daarnaast zijn er in 2009 2

op het gebied van bijvoorbeeld projectontwikkeling, ICT en

eenheden in Maria Mavo verkocht. Tiwos Projecten B.V. parti-

HRM zijn hierbij beoordeeld.

cipeerde samen met Moonen Projectontwikkeling B.V. in de V.O.F. Ontwikkelingsmaatschappij Ave Maria, ieder voor 50%.

Deze inspanning begint haar vruchten af te werpen. In de

Deze V.O.F. heeft in Ave Maria 94 woningen met parkeerga-

managementletter 2009 was de progressie met betrekking

rage gerealiseerd in 2005. Deze V.O.F. is in 2009 opgeheven.

tot het inzichtelijk maken en beheersen van risico’s zichtbaar. De stijgende lijn is ingezet maar op sommige onderdelen kan het nog beter.

Roel van Gurp, voorzitter Raad van Toezicht Tiwos:

“De kranten stonden in 2009 vol met verhalen van corporaties waar het niet goed gaat. Maar we moeten niet vergeten dat het toezicht bij 95% van de corporaties wel goed geregeld is. En in Tilburg is dat bij alle corporaties het geval! Tiwos is een hele sociale corporatie en dat is ook precies de reden waarom ik hier graag toezichthouder ben. Zij heeft haar wortels in

goedkopere woningen voor hele gewone mensen. Mensen met een laag inkomen kunnen bij Tiwos toch heel goed wonen. Het is een club van gewone mensen voor gewone mensen, en daaraan is ze altijd trouw gebleven. En dat moet ook zo blijven. Natuurlijk moet er ook geld verdiend worden, maar vooral om de voorgenomen plannen te kunnen uitvoeren. Tiwos heeft duidelijke keuzes gemaakt om in de wijken aanwezig te zijn en in te zetten op leefbaarheid. Dat Tiwos haar ambities ook echt waarmaakt, blijkt uit het visitatierapport dat eind 2008 verscheen. We kregen daar een hoge score, gemiddeld bijna een 8. Het enige zwakke punt was het beheersen van financiële risico’s. Dat moet beter en dat is ondertussen ook beter geregeld. Er moet voldoende ruimte zijn om te verwezenlijken wat Tiwos echt wil: wonen naar wens, ruimte om te leven. En dat doet ze volgens mij ook echt met Hart voor Tilburg. Wij zijn trots op Tiwos!”

53

Hart voor Tilburg

Wat kan nog beter:

Het proces van risicomanagement moet een onderdeel wor-

˘ Na inventarisatie van risico’s en beheersmaatregelen

den van de Planning & Control cyclus. Nu is risicomanage-

bleek dat nog enkele noodzakelijke beheersmaatregelen

ment nog teveel een losstaande actie. Risicomanagement en

ontbreken of nog niet voldoende werken. Het ontbreken

de Planning & Control moeten twee beheersingsmethodie-

van strategisch voorraad beleid is hiervan een voorbeeld.

ken zijn die meer geïntegreerd worden. Bij het opstellen en

˘ Onze interne controlemaatregelen moeten meer afge-

naar de risico’s die het realiseren van de plannen in gevaar

simpelweg op neer dat we onze interne controle nog

kunnen brengen gekeken moeten worden.

meer in moeten zetten op de processen / activiteiten die gepaard gaan met de hoogste risico’s.

54

monitoren van onze (meerjaren)plannen zal tegelijkertijd

stemd worden op de risico-inventarisatie. Het komt er

Jaar verslag Tiwos

’09

1 plus 1 = 3

55

Hart voor Tilburg

8 Samenwerking 8.1 Wat spraken we voor 2009 af? Strategische opdracht

We verkennen samen met (potentiële) partners het nut en noodzaak van samenwerking. We laten zien dat we een betrouwbare partner zijn, activeren partners en spreken ze aan op hun verantwoordelijkheden. We stellen ons op als partner die graag samenwerkt, zich actief opstelt en meedenkt, die bereid is om daar waar nodig verder te gaan in oplossingen die niet direct voor de hand liggen en we zijn bereid te investeren in zowel tijd als in geld.



In 2009 werkten we in partnerschap aan onder andere het Tilburgs Akkoord, het Convenant Wonen, de Omgangscode herstructurering, de Maatschappelijke OntwikkelingsMaatschappij (MOM), Stichting Symfonie, Regiegroep Wonen, Welzijn & Zorg. En we bezochten ongeveer 40 relaties om de huidige en toekomstige samenwerking te bespreken en contacten te onderhouden. Verder ondersteunen we de Hall of Fame en Stichting Leergeld.


8.2 Zorg en welzijn

horen we geluiden (van de Raad van Toezicht, de Huurders

Tiwos is er ook voor mensen met een extra zorgbehoefte.

Belangen Organisatie en ‘in den lande’) dat het werk van

Denk bijvoorbeeld aan senioren, dak- en thuislozen en men-

Tiwos (of corporaties in het algemeen) niet op dit terrein zou

sen met een lichamelijk of geestelijke beperking. We hebben

moeten liggen. Daarom besloten we eind 2009 om doelstel-

daarom ook in 2009 met diverse zorgen welzijnsorganisa-

lingen uit ons beleidsplan die hiermee samenhangen los te

ties de samenwerking opgestart of gecontinueerd. Door een

laten. Zo wilden we per jaar 25 mensen via Tiwos aan het

samenwerking aan te gaan met zorgcentrum de Kievitshorst

werk krijgen en 8 mensen via aannemers aan de slag krijgen.

waarbij we zorg aan huis aanbieden komen we tegemoet aan

Wel blijven we ons inzetten voor sociale stijging en nemen

de wens van 55-plussers om langer zelfstandig te kunnen

we onze verantwoordelijkheid als de maatschappij daarom

blijven wonen.

vraagt, bijvoorbeeld via onze bijdragen aan het Tilburgs Ak-

Daarnaast hebben we in 2009 meegedacht over de dooront-

koord en de MOM8. Ook kennen we in het kader van maat-

wikkeling van Loket Z in het kader van de WMO tot een breed

schappelijk werkgeverschap een aantal stageplaatsen en

en laagdrempelig loket. Er is gesproken met de gemeente,

bijzondere arbeidsplaatsen binnen de eigen organisatie.

zorgen welzijnsorganisaties en andere corporaties. De doorontwikkeling is vertraagd door gebrek aan coördinatie van de gemeente en onvoldoende draagvlak bij de partijen. De corporaties hebben gezamenlijk aangegeven niet te willen op-

In 2009 hebben we de samenwerking met de gemeente en

draaien voor tekort/bezuiniging van de gemeente op de fi-

de collega-corporaties voortgezet en verdiept in onderstaan-

nanciering van het Loket Z. Wel blijven we inhoudelijk bijdra-

de initiatieven.

gen aan het versterken van de positie wonen binnen het loket.

8.3 Werk, inkomen en opleiding

56

8.4 S amenwerking met corporaties en de gemeente

Convenant Wonen 2010-2015 In 2009 gaven bestuurders en beleidsadviseurs van de gemeente Tilburg, het Stedelijk Bewoners Overleg Tilburg (SBO)

Tiwos wil haar bewoners graag helpen bij hun ontwikkeling

en de 4 Tilburgse corporaties vorm aan het nieuwe convenant

en het vinden van een zinvolle dagbesteding. In het kader van

wonen door middel van 4 thema’s: woonlasten, woonvoor-

ruimte om te leven, het bieden van kansen en perspectief

raad en betaalbaarheid, keuzevrijheid en differentiatie, soci-

voor bewoners, heeft Tiwos de afgelopen jaren met een flink

ale stijging en participatie en zeggenschap.

aantal organisaties in Tilburg gesproken die actief zijn op dit

Inhoudelijk verschilt het voorstel voor het nieuwe convenant

terrein.Tot nu toe zijn we niet in staat gebleken om een ma-

op enkele punten na niet wezenlijk van het voorgaande con-

nier te vinden die meerwaarde biedt ten opzichte van de

venant. We zijn er echter wel trots op dat we in deze crisistijd

reeds bestaande mogelijkheden op dit terrein. Tegelijkertijd

de lopende afspraken (m.n. die met financiële consequenties) Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij, zie ook hoofdstuk 7.

8

Jaar verslag Tiwos

overeind hebben kunnen houden. Dat heeft er wel toe geleid

’09

Stadsontwikkelingsmaatschappij Tilburg B.V. (SOM),

dat we een convenant hebben waarvan de ambities zich

roepnaam COT (Centrum Ontwikkeling Tilburg)

uitstrekken over een periode van vijf jaar maar waarbij de

Tiwos heeft samen met de Gemeente Tilburg en 2 Tilburgse

afspraken in materiële zin in eerste instantie voor twee jaar

corporaties de Stadsontwikkelingsmaatschappij opgericht

afgesloten worden. In deze eerste jaren zullen partijen geza-

om verpauperde panden en vervuilde terreinen met name in

melijk onderzoek starten naar het ontwikkelen van een in-

de Tilburgse binnenstad aan te pakken. Het aankopen, verbe-

strumentarium, gericht op energiebesparing en woonlasten

teren en doorverkopen van deze gebouwen en terreinen is de

9

reductie, om de uit onderzoek gebleken woonlastenproble-

voornaamste taak van de maatschappij. In 2009 zijn de pan-

matiek bij een grote groep huishoudens uit de primaire doel-

den Telegraafstraat 60, Telegraafstraat 3-5 aangekocht. Deze

groep aan te pakken.

zijn toegevoegd aan het reeds eerder aangekochte bezit. Deze

Omgangscode herstructurering

panden zijn niet voortvarend in ontwikkeling genomen. Het accent is meer gelegd op gebiedsontwikkeling van het terrein

De Omgangscode herstructurering uit 2005 regelt de rechten

tussen de Noordstraat en de Stationstraat. Mede als gevolg

en plichten van huurders van zelfstandige wooneenheden die

van de veranderende economische omstandigheden hebben

betrokken zijn bij herstructurering of grotere onderhoudspro-

de aandeelhouders het accent verlegd naar het uitontwikke-

jecten en de wijze waarop partijen met elkaar omgaan. In

len van de aangekochte panden. Reden waarom ook een

2009 evalueerden SBO, TBV Wonen, Tiwos en WonenBreburg

nieuwe ontwikkelaar is aangetrokken. De formele directie

de omgangscode en werd een aantal wijzigigen afgesproken.

verantwoordelijkheden zijn begin 2010 tijdelijk neergelegd bij

Naar verwachting zal de Omgangscode 2010-2015 in maart

Rob Suurmeijer. De Stadsontwikkelingsmaatschappij is een

2010 worden getekend door de deelnemende partijen.

zelfstandig handelende B.V.

Afstemming en vertegenwoordiging ’t Heem

Convenant aanpak hennepteelt

In 2008 heeft Tiwos de samenwerkingsovereenkomst met

In 2005 hebben gemeente, politie, Openbaar Ministerie, Es-

collega-corporatie ’t Heem vernieuwd en uitgebreid. In het

sent en de Tilburgse corporaties het Convenant Aanpak Hen-

kader daarvan vertegenwoordigt Tiwos in een aantal samen-

nepteelt afgesloten. Ook in 2009 heeft Tiwos intensief met

werkingsverbanden ’t Heem. Er zijn afspraken vastgelegd in

de convenantpartners samengewerkt in de bestrijding van

2009 over de beleidsmatige en bestuurlijke vertegenwoordi-

hennepkwekerijen.

ging van ‘t Heem bij voorkomende projecten. In 2010 zal deze samenwerking pragmatisch worden geëvalueerd.

Energieconvenant

˘ Zorghuis

Tiwos heeft eind negentiger jaren samen met GGZ, IMW, Traverse en WonenBreburg Stichting Symfonie opgericht. In

In 2006 werd het 3 Energieconvenant ondertekend door de

2005 zijn de GGD, de regiopolitie en Novadic Kentron toege-

Tilburgse woningcorporaties en de gemeente. De afspraken in

treden, daarna tevens TBV Wonen, het RIBW en de Bocht. De

dit derde convenant lopen tot en met 2010. Voorbeelden van

stichting heeft tot doel om individuele probleem- / overlast

afspraken zijn het toepassen van een energieprestatie van

situaties op te lossen. De sociale makelaardij van Symfonie

10% lager dan de landelijke eis bij de nieuw te bouwen wo-

werd aan het Zorghuis overgedragen, onder Symfonie ressor-

ningen in Groeseind-Hoefstraat en het energiebewust maken

teert nog wel het actieve Team Bemoeizorg dat zich met

van huurders.

name richt op de zorgmijders. Het bestuur van Symfonie

e

Leefbaarheidsprojecten

vormt nu een adviesraad voor het Zorghuis.

Tiwos heeft samen met de gemeente en de Tilburgse corpora-

˘ Stichting Woning in Zicht

ties verschillende projecten op het gebied van leefbaarheid

Tiwos is deelnemer in de stichting Woning in Zicht. Dit is het

opgestart en uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn Tilburg

samenwerkingsverband van de Tilburgse woningcorporaties

Akkoord en de Maatschappelijke Ontwikkelings Maatschappij

dat invulling geeft aan het Convenant Woonruimteverdeling

(MOM). In hoofdstuk 4 Leefbare Buurten gingen we al in op

dat in 1997 is afgesloten met de gemeente.

deze projecten. 9

RIGO woonlastenonderzoek uitgevoerd in 2009 ten behoeve van convenantsbesprekingen.

57

Hart voor Tilburg

8.5 Belanghoudersparticipatie

De betrokkenheid van onze belanghouders bij de totstand

bespreekbaar maken. Deze gesprekken leveren veel informa-

koming van ons beleidsplan Hart voor Tilburg is ons zeer goed

tie en vervolgacties op. Sinds 2009 doen we dit niet alleen

bevallen. Met de in 2007 ontwikkelde BelanghoudersBetrok-

vanuit de directie maar ook meer en meer vanuit de mana-

kenheidsMatrix (BBM) geven we nader vorm aan de verschil-

gers en teamleiders. Dit zullen we in 2010 zo voortzetten.

lende rollen van onze belanghouders (advies, klankbord, in-

Naast deze gesprekken hebben we doorlopend contact

stemming, goed-, of afkeuring, samenwerking in de uitvoe-

met onze belanghouders over projecten, een breed scala van

ring, beeldvorming, inventarisatie van wensen en ideeën,

onderwerpen die in Tilburg in samenwerking met collega

informatievoorziening en verantwoording). We bezoeken

corporaties, gemeente en/of andere maatschappelijke part-

daarom jaarlijks een groot aantal belanghouders waarbij

ners worden opgepakt, zaken van beleid en uitvoering (met

we zowel onze huidige werkzaamheden alswel de huidige

huurders, zowel individueel als collectief).

en toekomstige samenwerking met de partner in kwestie

58

Jaar verslag Tiwos

’09

Ondernemingsraad

59

Hart voor Tilburg

9 Verslag van de Ondernemingsraad De OR heeft in 2009 aandacht besteed aan een groot aantal uiteenlopende onderwerpen. Hieronder volgen de belangrijkste onderwerpen en een doorkijk naar 2010.

Overeenstemmingsrecht: Vernieuwen functionering- en beloningssystematiek

Overige onderwerpen waarbij de OR als adviseur betrokken is geweest: Naast bovenstaande onderwerpen heeft de OR ook haar

advies uitgebracht over onder andere de begroting, samenwerkingsverbanden met derden (bijvoorbeeld ’t Heem en de MOM) en het terugbrengen van het ziekteverzuim en borging

Dit onderwerp staat al sinds 2007 op de agenda. Bij de over-

van een goede behandeling van werknemers bij ziekte. De OR

gang naar resultaatgericht beoordelen en belonen komt veel

is betrokken geweest bij de keuze voor de nieuwe arbodienst,

kijken. In overleg met de OR is ervoor gekozen om dit traject

de Human Care Groep, en het kiezen voor eigen risicodrager-

niet te overhaasten. Een goede basis is essentieel voor het

schap in het kader van de WGA.

succesvol overgaan naar een nieuwe systematiek. In 2009 hebben de leidinggevenden een training gehad en is de be-

In 2009 is de teamleider P&O deel uit gaan maken van het

oordelingssystematiek verder ontwikkeld. In 2010 zal er door

OR/Directie-overleg. Dit heeft ervoor gezorgd dat veel onder-

iedere leidinggevende met een aantal werknemers worden

werpen sneller en beter behandeld konden worden en die

geoefend met deze nieuwe systematiek. 2011 wordt een oe-

manier van werken wordt dan ook in 2010 voortgezet. Het

fenjaar voor geheel Tiwos en uiteindelijk zou de nieuwe syste-

blijft belangrijk om alle onderwerpen van verschillende kan-

matiek in 2012 officieel van kracht kunnen zijn. Uiteindelijk

ten te bekijken en de belangen van werknemers en de organi-

beslissen de medewerkers door middel van een stemmings-

satie goed af te wegen. Uiteindelijk streven zowel OR als

procedure of de nieuwe systematiek daadwerkelijk wordt

directie naar een gezonde organisatie met een prettig werk-

ingevoerd.

klimaat. 2009 is het 3e en dus laatste jaar van zittingstermijn

Instemmingsrecht

60

van deze OR geweest en we kunnen terugkijken op een periode waarin de OR een nuttige bijdrage heeft geleverd aan de

Het afgelopen jaar heeft de OR ingestemd met onder andere

ontwikkeling van Tiwos. Vier leden nemen afscheid van de OR.

de nieuwe verlofregeling, werktijdenregeling en diverse arbo-

De voorzitter heeft zich weer verkiesbaar gesteld voor de

regelingen.

nieuwe OR.

Adviesrecht

Ook in 2010 hopen we met een nieuwe OR op eenzelfde wijze

Een veelbesproken onderwerp is het medewerkerstevreden-

een positieve bijdrage te kunnen leveren. Speerpunt voor

heidsonderzoek geweest en de resultaten daarvan. Omdat de

2010 is het contact met de achterban en het zichtbaar maken

resultaten van de enquête onvoldoende diepgang hadden is

van de OR-activiteiten zodat er een betere wisselwerking

er een verdiepingsonderzoek gehouden met interviews en

tussen OR en medewerkers kan ontstaan. In 2009 is hier al

afdelingsbijeenkomsten. De resultaten hiervan hebben geleid

een begin mee gemaakt en kunnen de medewerkers de OR-

tot een aantal adviezen van de OR voor verbetering.

verslagen op intranet lezen.

Jaar verslag Tiwos

’09

Raad van Toezicht

61

Hart voor Tilburg

10 Verslag Raad van Toezicht 10.1 Algemeen

Het jaar 2009 werd nationaal en internationaal gekenmerkt

een sterk accent gelegd op het verder ontwikkelen van het

door de hevige crisis van de financiële markten en de daar-

instrumentarium m.b.t. risicomanagement, de wijze van het

mee samenhangende sterke economische recessie. Het

maken van afwegingen inzake projectontwikkeling en het

spreekt voor zich dat deze crises ook grote invloed hebben op

ontwikkelen van een scherper beeld over de mate waarin

de woningmarkt en de positie van de woningcorporaties. Als

Tiwos ook in de toekomst haar ambities kan waarmaken

Raad van Toezicht hebben we, mede tegen die achtergrond,

en aan haar verplichtingen kan voldoen. Hiermee gaven we

Tabel 10 Leden Raad van Toezicht Naam

Functie

Geb. jaar

Functie / nevenfuncties

In functie sinds

Aftreden per 31-12

Benoeming

R. van Gurp

Voorzitter

1956

Directeur Kompaan en De Bocht

08-03-04

2012

Ja

Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Bibliotheek Midden-Brabant Lid Raad van Commissarissen woningcorporatie Portaal Voorzitter bestuur Stichting Verantwoord Bouwen P.A. Stoppelenburg

Vicevoorzitter

1939

Oud-sociaal wetenschappelijk (beleids) onderzoeker. Heden incidenteel advieswerk.

23-08-99*

2009

Nee

G.J. van Schijndel

Lid Voorzitter Auditcommissie

1956

CEO CRH Building Envelope Products

23-08-99*

2010

Nee

Lid Lid Auditcommissie

1952

20-09-04

2010

Ja

Lid Lid Auditcommissie

1962

26-05-08

2011

Ja

H.G.A. Rikhof

Lid VHV

1946

Hoofd vastgoedontwikkeling bij de Dienst Huisvesting van de Technische Universiteit Eindhoven

23-08-99*

2009

Nee

R. Bruijning

Lid VHV Vertegenwoordinging HBO

1953

Senior beleidsadviseur gemeente Rotterdam

23-05-05

2011

Ja

Mevrouw C.T.M. Verhoof

M.L. Wilke

Nevenfuncties: Lid Raad van Toezicht Theaters Tilburg Penningmeester Bestuur Stichting Steunfonds Katholiek Hoger Onderwijs Penningmeester Bestuur Stichting Stabat Mater Secretaris Lions Tilburg Penningmeester TMHC Tilburg Directeur Dienst Behandeling & Innovatie;Thuiszorg; CSD Stichting Land van Horne Nevenfuncties: Lid klachtencommissie medewerkers stichting De Wever Lid Raad van Toezicht Amalia Zorg Lid klachtencommissie cliënten Vitalis Zorg groep Directeur Drechtwerk Nevenfuncties: Kroonlid sociaal-economische raad Voorzitter commissie arbeidsmarkt- en onderwijsvraagstukken SER Voorzitter Raad van Advies wetenschappelijk bureau GroenLinks Voorzitter Commissie van Toezicht pensioenfonds sociale werkvoorziening

*Datum statutenwijziging. Niet van invloed op rooster van aftreden.

62

Jaar verslag Tiwos

’09

tevens invulling aan de in de visitatie van eind 2008 gecon-

De volkshuisvestingscommissie bestond uit de heren Rikhof

stateerde (relatieve) zwakte op deze terreinen. Deze discussie

en Bruijning. Uit de rapportering blijkt dat deze commissie

heeft in de loop van het jaar geleid tot verbetering en ver-

steeds verder vorm weet te geven aan de functie van deze

scherping van beleid, procedures en instrumenten op deze

commissie en haar overleg met de organisatie en de audit-

terreinen. Dit neemt niet weg dat risicomanagement, portfo-

commissie.

liobeleid en het meerjaren financieel beleid ook de komende jaren sterk onder de aandacht van de Raad zullen blijven.

Het jaarlijkse functioneringsgesprek met het bestuur, met

De discussie over de positie van de woningcorporaties en de

daarin ook aandacht voor aspecten betreffende de bezoldi-

toekomst van het corporatiebestel kreeg (onder invloed van

ging, is rond de overgang van de vorige naar deze verslagperi-

minister Van der Laan) nieuwe impulsen. Met de nodige kant-

ode gehouden door de vertrekkend voorzitter, de aantredend

tekeningen kan de Raad zich goed herkennen in de door mi-

voorzitter en de vice-voorzitter. Daarnaast is in de Raad, tus-

nister ingezette koers, waarin corporaties sterk worden geori-

sen Raad en bestuur en met het management oriënterend

ënteerd op hun kerntaak als sociale huisvesters, maar ruimte

gesproken over de toekomstige invulling van de bestuursrol

krijgen die sociale taak door middel van maatschappelijk

bij Tiwos, tegen de achtergrond van het feit dat de beide

ondernemerschap breed in te vullen. Het is in onze ogen aan

huidige bestuurders de leeftijd van hun (vroeg-)pensioen

besturen en toezichthouders van de corporaties om deze

naderen.

maatschappelijke opgave professioneel en betrouwbaar waar te maken. Helaas moeten wij constateren dat het te risicovol

Het jaar 2009 was conform het rooster van aftreden het

handelen, te weinig toezicht of gewoonweg laakbaar optre-

laatste zittingsjaar van de heren Stoppelenburg en Rikhof als

den door bestuurders en/of toezichthouders van een (be-

lid van de Raad. Tegen die achtergrond heeft De Raad zich

perkt) aantal corporaties heeft geleid tot negatieve beeldvor-

gebogen over de in de Raad aanwezige en benodigde compe-

ming waar de hele sector last van heeft. Het functioneren van

tenties om zodoende het competentieprofiel van de te wer-

de landelijke branche-organisatie Aedes heeft hier ook niet

ven opvolgers scherp te hebben. Deze werving heeft in het

altijd in positieve zin aan bijgedragen.

najaar van 2009 plaatsgevonden.

De Raad heeft afgesproken nu beide vacatures in te vullen,

10.2 Samenstelling Raad van Toezicht

maar te overwegen dat bij de eerstkomende vacature niet te

De raad bestond in het verslagjaar 2009 uit zeven personen.

doen, zodat de Raad dan uit 6 in plaats van de huidige 7 leden

Na het terugtreden van de heer Van Spaendonck als voorzit-

zou gaan bestaan.

ter, heeft de heer Van Gurp vanaf 1 januari 2009 het voorzit-

terschap overgenomen. In overleg met de Raad van Toezicht en de Huurders Belangen Organisatie (HBO) heeft hij in 2009

10.3 Honorering Raad van Toezicht

Omdat uit de uitkomsten van het VTW-advies (Vereniging

ook nog de kwaliteitszetel namens de huurders bekleed, met

van Toezichthouders in Woningcorporaties) bleek dat er een

daarbij de afspraak dat bij de eerstkomende werving van

achterstand was in de honorering van de Raad van Toezicht

nieuwe leden van de Raad (eind 2009) iemand anders deze

van Tiwos heeft de remuneratiecommissie in 2006 voorge-

kwaliteitszetel zal gaan bezetten. De heer Wilke, die na zijn

steld de vergoedingen in drie jaar te verhogen. Met ingang

benoeming in 2008 tijdelijk was teruggetreden vanwege

van 1 januari 2009 is de honorering van de raad: voorzitter

onverenigbaarheid van functies, kon na een wisseling van

€ 9.581, vice-voorzitter en leden van AC-commissie € 8.107 en

baan in 2009 weer deel uit gaan maken van de Raad.

de leden € 6.633. Eerder is de afspraak gemaakt deze regeling in 2011 te evalueren. Buiten eventuele kosten voor deelname

In 2009 werd de audit-commissie gevormd door mevrouw

aan externe activiteiten (cursus, congres) worden geen onkos-

Verhoof, de heer G.J. van Schijndel en de heer M. Wilke. De

ten vergoed.

heer J.A. Scholten is adviseur van de Raad van Toezicht en

neemt ook deel aan de audit-commissie vergaderingen. De audit-commissie bracht voor elk trimesterrapport, de begro-

10.4 Integriteit

Tiwos en dus ook de Raad van Toezicht laten zich leiden door

ting en het concept jaarverslag een prae-advies uit aan de

de governance code. Op enkele onderdelen, ingegeven door

raad en voerde overleg met de externe accountant. De ont-

statutaire bepalingen of andere interne reglementen, kan het

wikkeling van een deugdelijk financieel beeld in meerjaren-

begrip “pas toe of leg uit” worden gepraktiseerd. Het hande-

perspectief en de ontwikkeling van het risicomanagement

len binnen Tiwos is mede geënt op de statuten, de eigen

had de bijzondere aandacht van de audit-commissie.

gedragscode inzake integriteitbeleid, directie- en mandate-

63

Hart voor Tilburg

Tabel 11 Honorering Raad van Toezicht Naam

Functie

Honorering

R. van Gurp

Voorzitter + Lid namens huurders

€ 9.581

P.A. Stoppelenburg

Vicevoorzitter

€ 8.107

G.J. van Schijndel

Lid + voorzitter Auditcommissie

€ 8.107

C.T.M. Verhoof

Lid + lid Auditcommissie

€ 8.107

M. Wilke

Lid + lid Auditcommissie

€ 8.107

H.G.A. Rikhof

lid

€ 6.633

R. Bruijning

Lid namens huurders

€ 6.633

Totaal

ringstatuut, de klokkenluidersregeling en het huishoudelijk

€ 55.275

˘ projectenoverzicht

reglement voor de Raad van Toezicht.

en staat van verkopen (periodiek

agendapunt)

Er zijn gedurende het verslagjaar geen signalen, intern, noch

˘ jaarverslag 2008 incl. 3e trimesterrapportage 2008

extern, opgevangen die duiden op het niet naleven van de

˘ managementletter Deloitte 2008

integriteitregels door leden van de raad. Van belangenver-

˘ risicomanagement

strengeling was geen sprake, zodat de onafhankelijkheid

˘ treasurystatuut

van de leden voldoet aan de bepalingen opgenomen in

˘ lidmaatschap Aedes

het profiel.

˘ tekenen VSO 2

˘ meerjarenbegroting/financieel beeld

10.5 V erslag van de werkzaamheden van de Raad van Toezicht in 2009 De raad van toezicht vergaderde in 2009 in totaal 6 maal,

˘ 1e trimesterrapportage 2009 (incl. voortgang informatie-

beleidsplan en hartslagmeter) ˘ beslissingen inzake enkele majeure projecten (Zonnehof,

waarvan een vergadering was gewijd aan een thematisch onderwerp. De opkomst was altijd volledig of een enkele keer

Hoge Hoek) ˘ themadiscussie “Toekomst

vrijwel volledig. Bij de vergaderingen zijn steeds bestuur/ directie aanwezig en wordt standaard de manager beleid &

corporatiebestel” + brief Van

der Laan 12 juni 2009 ˘ 2e trimesterrapportage 2009 (incl voortgang informatie-

communicatie uitgenodigd, terwijl, mede afhankelijk van de

beleidsplan en hartslagmeter)

onderwerpen, de manager bedrijfsbeheer en het hoofd p&o

˘ begroting en activiteitenplan 2010

regelmatig aanwezig zijn. Deze wat bredere opzet van de

˘ oriënterende gesprekken over vormgeving bestuur in de

vergaderingen biedt de raad buiten de reguliere informatie-

toekomst, nu de huidige bestuurders over enige tijd met

stroom de mogelijkheid voor diepergaand overleg en meer

(vroeg-)pensioen zullen gaan.

gevoel over de organisatie. Bij een aantal onderwerpen was ook de accountant uitgenodigd. De besluitvorming, waar in het verslagjaar wederom geen

10.6 Zelfevaluatie Raad van Toezicht

De jaarlijkse zelfevaluatie heeft plaatsgevonden in januari

hoofdelijke stemming voor nodig was, vindt formeel plaats

2010. De bevindingen hieruit zullen dus in het jaarverslag

op basis van de statuten en huishoudelijk reglement.

2010 worden vermeld. Hier volstaat te zeggen dat hier geen bijzondere (en daarmee nu vanwege een bijzondere impact

Hieronder een opsomming van de belangrijkere onderwerpen

vermeldenswaardige) zaken uit zijn gekomen.

die werden behandeld:

˘ scenario-analyse begroting 2009-2013 ˘ voorbereiden werving aftredende leden RvT (in een aantal

rondes)

64

10.7 Jaarverslag 2009

De jaarrekening 2009 en het volkshuisvestelijk verslag zoals opgenomen in deze jaarstukken zijn vastgesteld door be-

˘ resultaten Medewerkerstevredenheidsonderzoek

stuur/directie en aansluitend goedgekeurd door de raad van

˘ vervolgacties Medewerkerstevredenheidsonderzoek

toezicht. De jaarstukken zijn voorzien van een goedkeurende

˘ plan van aanpak naar aanleiding van visitatierapport

verklaring van de accountant. De goedkeuring door de Raad

˘ resultaten imago-onderzoek

van Toezicht strekt tot décharge van het bestuur/directie voor

Jaar verslag Tiwos

’09

het door haar gevoerde beleid. Het resultaat van € 31.729 K zal

gekenmerkt wordt door onrustige politieke verhoudingen en

worden toegevoegd aan het eigen vermogen

verkiezingen op lokaal en landelijk niveau.

Tiwos moet uiteraard open oog en oor houden voor al deze

10.8 De toekomst

ontwikkelingen en daar naar vermogen (zelfstandig, met de

De financiële en economische crisis zetten de positie van veel

Tilburgse collega’s of in landelijk verband) een rol in spelen.

burgers, bedrijven en overheden onder druk. Ook nu de voor-

Tegelijkertijd moet de organisatie doorgaan te doen waar ze

zichtige tekenen van een eerste herstel zichtbaar zijn, moet

goed in is (het visitatierapport is daar klip en klaar over) en

toch worden geconcludeerd dat de effecten van de crisis nog

versterken waar de zwakke kanten zitten. In een notendop:

vele jaren een rol van betekenis zullen spelen in de woning-

een transparant en solide beleid voeren inzake (risicobeheer-

markt en in het bijzonder in de positie van minder-draag-

ding in) financiën en projectontwikkeling, om zo actief, crea-

krachtigen op die woningmarkt. Dit geldt al evenzeer voor de

tief en sociaal te kunnen opereren volgens de missie zoals die

positie van corporaties en andere maatschappelijke onderne-

in Hart voor Tilburg is omschreven. Bestuur, management en

mingen die hun corebusiness hebben in het werken aan wo-

medewerkers van Tiwos pakken die rol actief op, als intern

nen en leefbaarheid ten behoeve van deze doelgroep. Meer in

toezichthouder blijven wij ook onze rol actief en kritisch spe-

het bijzonder is het voor huurders en corporaties van eminent

len, om in dit samenspel tot optimale maatschappelijke pres-

belang welke politieke besluiten genomen gaan worden in

taties te komen.

het kader van de noodzakelijke grootscheepse heroverwegingsoperatie van Rijksfinanciën. Dat het woondossier daarbij niet ongemoeid zal blijven, staat vast. Maar hoe en wat is nog

Roel van Gurp

voorzitter Raad van Toezicht

een open boek, te meer daar de eerste helft van het jaar 2010

65

Hart voor Tilburg

Kengetallen & feiten 2009

2008

2007

5.051

5.160

5.267

2.400

2.340

2.325

woon/zorgeenheden

381

460

460

overige verhuureenheden

442

442

432

8.274

8.402

8.484

1.172

1.235

1.325

wederopbouw

2.359

2.371

2.178

jaren 60 en 70

1.628

1.642

1.789

jaren 80 en 90

1.635

1.677

1.755

657

575

545

7.451

7.500

7.592

woon/zorg eenheden

381

460

460

woonwagens/standplaatsen

64

65

65

378

377

367

8.274

8.402

8.484

188

162

93

65

31

27

93

64

72

dure huur (> € 647,53)

-

-

53

woonzorg

-

-

12

93

64

137

ikv herstructurering

51

82

24

projectontwikkeling

-

-

43

51

82

67

zittende huurders

13-

20-

22-

bij mutatie

47-

68-

77-

127-

-

-

187-

88-

99-

Typering verhuureenheden technisch type laagbouw middelen hoogbouw

totaal in eigendom

ouderdom vooroorlogs

nieuwbouw (>2000)

subtotaal woningen in eigendom

garages/bedrijfsruimten

totaal in eigendom in beheer koopgarant

Productiemaatregelen woningbezit opgeleverd nieuwbouw huur sociale huur (< € 647,53)

nieuwbouw koop

verkoop verhuureenheden

aan collega-corporatie

66

Jaar verslag Tiwos

’09

2009

2008

2007

ikv herstructurering

92-

66-

84-

projectontwikkeling

-

-

-

herbestemming bestaand pand

-

6-

92-

92-

72-

176-

92

103

65

447

48

11

539

151

76

nieuwbouw huur

181

151

197

nieuwbouw koop

272

51

82

investeringen bestaand bezit

109

476

317

goedkoop (< € 357)

2.487

2.833

2.998

bereikbaar (< € 548)

4.556

4.343

4.303

middelduur (< € 648)

250

170

137

duur (> € 648)

158

154

154

7.451

7.500

7.592

gemiddelde huur per maand*

€ 396

€ 380

€ 370

gemiddelde streefhuur per maand*

€ 461

€ 442

€ 429

136

135

135

huur in % van de maximale huur*

65,1%

63,7%

63,1%

jaarlijkse huurverhoging in %

2,22%

1,48%

0,99%

€ 404

€ 386

€ 378

dagelijks onderhoud per woning (reparatie en mutatie)

€ 819

€ 629

€ 687

planmatig onderhoud per woning

€ 380

€ 534

€ 728

€ 118

€ 97

€ 89

€ 3.445

€ 1.469

€ 1.388

99%

59%

65%

sloop verhuureenheden

investeringen bestaand bezit ikv herstructurering regulier

in uitvoering

Aantal woningen naar huurprijsklasse (rekenhuur)

Totaal woningen

Prijs/kwaliteitverhouding woningbezit woningen onder HT grens (huurtoeslaggrens: < € 648)

gemiddeld aantal WWD punten*

Alle woningen gemiddelde huur per maand

Kwaliteit woningbezit

sociaal beheer/leefbaarheid/woonomgeving per woning** groot onderhoud per woning (kasstroom) totaal onderhoud woningen in % van de huursom

67

Hart voor Tilburg

2009

2008

2007

huuropzeggingen woningen (inclusief kamerverhuur)

903

848

895

nieuwe verhuringen (inclusief kamerverhuur)

910

814

834

7,7%

6,8%

6,3%

4,4

2,3

3,7

huurderving in % netto huursom (excl. verkoop, sloop e.d.)

1,5%

1,3%

1,8%

huurachterstand in % bruto huur

1,6%

1,5%

1,6%

aantal bemiddelingsverzoeken afdeling leefbaarheid

2.101

1.398

1.494

bedrijfswaarde per woning

€ 48.900

€ 39.900

€ 37.600

WOZ waarde per woning

€ 154.500

€ 154.000

€ 138.100

€ 32.600

€ 29.500

€ 27.900

3,70%

3,91%

4,58%

€ 123.794

€ 92.065

€ 82.368

€ 8.070

€ 10.635

€ 17.320

€ 269.003

€ 247.018

€ 238.004

bedrijfsopbrengsten

€ 42.833

€ 42.137

€ 40.895

bedrijfslasten excl waardeveranderingen

€ 25.653

€ 27.603

€ 26.307

€ 344-

€ 3.971

€ 21.541

€ 8.126

€ 8.594

€ 7.926

belastingen

€ 38-

€ 74-

€ 16-

resultaat deelnemingen

€ 25-

€ 190

€ 386

€ 22.420

€ 7.612

€ 690-

jaarresultaat (x € 1.000)

€ 31.729

€ 9.697

€ 4.632-

cash-flow operationele activiteiten

€ 10.926

€ 21.758

€ 16.483

30,9%

26,3%

24,4%

aantal personeelsleden

106

102

105

formatie per 1.000 verhuureenheden

12,0

11,9

11,9

€ 1.024

€ 922

€ 891

Verhuur van woningen

mutatiegraad (excl. verkoop, sloop e.d.) aanbiedingsgraad

Waarde/financiering vastgoed

externe financiering per woning gemiddelde rente leningenportefueille

Balans en Winst- & Verliesrekening (geconsolideerd) balans (x € 1.000) groepsvermogen overige voorzieningen vreemd vermogen winst- & verliesrekening (x € 1.000)

overige waardeveranderingen kapitaalslasten

mutatie reele waarde materiele vaste activa in exploitatie

solvabiliteit

Organisatie

organisatiekosten per verhuureenheid

* exclusief te slopen woningen, tijdelijke verhuringen ivm herstructurering, bruikleen en onzelfstandige kamerpanden ** alleen de fysieke uitgaven; het bedrag is dus exclusief personele inzet (organisatiekosten)

68

Jaar verslag Tiwos

’09

Bijlage Tabellen bij volkshuisvestingsverslag 2009 1. Verhuur Tabel 1 Ingeschreven woningzoekenden* 2009

Totaal corporaties

Aantal inschrijvingen 31-12-2009

37.969

Waarvan urgent woningzoekend

14

Waarvan woonwensenkandidaat

37.955

2008

Totaal corporaties

Aantal inschrijvingen 31-12-2008

37.119

Waarvan urgent woningzoekend

37

Waarvan woonwensenkandidaat

37.082

* Door overgang naar een gezamenlijk woonruimteverdeelsysteem van de Tilburgse corporaties zijn de cijfers per corporatie niet meer te achterhalen.

Tabel 2 Kengetallen Verhuur 2009

2008

2007

2006

2,5

2,3

3,7

3,1

12,3%

11,3%

11,4%

10,2%

Mutatiegraad opgeschoond

7,7%

6,8%

6,3%

6,8%

Leegstandscijfer 4

1,29%

1,22%

1,74%

1,03%

Aanbiedingsgraad1 Mutatiegraad

2 3

Dit cijfer komt tot stand door het totaal aantal aanbiedingen te delen door het aantal via WiZ verwerkte woningen (geadverteerd en niet geadverteerd). Als we alleen naar de geadverteerde woningen kijken dan is de aanbiedingsgraad hoger. De niet geadverteerde woningen worden veel eerder geaccepteerd, omdat we gericht zoeken en/of de woningzoekende niet mag weigeren. 2 Dit is de mutatiegraad voor het bezit excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 3 Opgeschoond voor verkoop, sloop, ombouw en excl. kamers, garages, parkeerplaatsen en standplaatsen. 4 Dit is de berekende huurderving door leegstand excl. garages en bedrijfsruimten en excl. leegstand in afwachting van verkoop en sloop. 1

Tabel 3 Huuropzegging naar woningtype 2009

2008

2007

2006

%

abs

%

abs

%

abs

%

abs

Eengezinswoningen Flat Duplex

10,6% 13,8% 23,2%

534 285 56

9,6 % 15,2 % 14,8 %

495 300 36

10,2 % 14,2 % 13,3 %

538 277 34

10,9 % 13,5 % 16,2 %

581 238 73

Subtotaal woningen

11,9%

875

11,3%

831

11,4%

849

11,8 %

892

Kamerpanden

30,1%

28

14,0 %

17

38,0 %

46

36,9 %

66

Garages/parkeerplaatsen/bedrijfsruimten

6,9%

26

13,8 %

52

15,0 %

55

14,3 %

57

Woonwagens/standplaatsen

1,5%

1

-

-

6,2 %

4

1,7 %

1

Wo/zo-complex

13,9%

53

0,2 %

1

-

-

-

-

Gehele bezit

11,9%

983

10,7 %

901

11,2 %

954

11,7 %

1.016

69

Hart voor Tilburg

Tabel 4 Ontwikkeling aantal verhuringen 2009

2008

2007

2006

Totaal nieuwe verhuringen:

962

854

885

1.011

- woningen

892

814

806

939

- garages/bedrijfsruimten

52

40

44

71

- woonwagens/standplaatsen

0

0

7

1

- kamerpanden

18

0

28

0

- urgentiekandidaten

14

7

13

13

- overige verhuringen

699

663

776

919

- coöptatierecht

0

0

0

0

- maatschappelijke instellingen

53

1

46

21

- garages/bedrijfsruimten

52

40

44

71

- bijzondere verhuringen

102

120

121

131

waarvan aan herstructureringskandidaten

67

67

69

63

Waarvan aan: 5

De gegevens bevatten dubbeltellingen, hierdoor is het niet mogelijk een totaaltelling te maken.

5

Tabel 5 Verhuur woongelegenheden 2009

2008

2007

2006

910

854

885

939

- aan doelgroep artikel 13 BBSH

480

647

608

748

- aan ouderen (≥ 65)

104

60

22

36

- aan jongeren (18-23)

115

40

112

66

- aan statushouders

14

39

18

5

- aan maatschappelijke instellingen / bedrijven

53

1

56

21

- aan herstructureringskandidaten

67

67

69

63

Totaal aantal door Tiwos toegewezen woningen

6

Tussen de doelgroepen zijn overlappingen mogelijk. De cijfers zijn daarom niet op te tellen.

6

Tabel 6 Nieuwe verhuringen naar leeftijd en inkomen7 Eenpersoonshuishoudens

Leeftijd

< 65

≥ 65

Totaal 7

70

Inkomen

Huur

Totaal

≤ € 357,37

> € 357,37 ≤ € 511,50

> € 511,50

≤ € 20.975

107

129

26

262

> € 20.976

32

51

44

127

≤ €19.800

4

33

7

44

> € 19.801

8

11

2

21

151

224

79

454

Niet meegeteld zijn: bijzondere verhuring (aan stichting/instelling/bedrijf), bruikleenovereenkomsteen woonwagens/standplaatsen en garages/standplaatsen. Wel meegeteld zijn: tijdelijke overeenkomsten en (on)zelfstandige kamers (zowel tijdelijk als gewoon).

Jaar verslag Tiwos

’09

Tweepersoonshuishoudens

Leeftijd

< 65

≥ 65

Inkomen

Huur

Totaal

≤ € 357,37

> € 357,37 ≤ € 511,50

> € 511,50

≤ € 28.475

47

70

29

146

> € 28.476

18

10

81

109

≤ € 27.075

3

22

5

30

> € 27.076

3

1

4

8

71

103

119

293

Totaal

Meerpersoonshuishoudens

Leeftijd

< 65

≥ 65

Inkomen

Huur

Totaal

≤ € 357,37

> € 357,37 ≤ € 548,18

> € 548,18

≤ € 28.475

13

37

6

70

> € 28.476

10

17

18

39

≤ € 27.075

0

0

0

1

> € 27.076

0

1

0

0

23

55

14

110

Totaal

Tabel 7 Huuropbrengst en leegstand 2009 absoluut

2008 leegstands -%

absoluut

leegstands-%

Huuropbrengst woningen

€ 37.433.000

€ 36.543.000

Verhuurleegstand sociale huur

€ 268.000

0,72%

€ 100.000

0,27%

Technische leegstand sociale huur

€ 164.000

0,44%

€ 139.000

0,38%

Leegstand geliberaliseerd

€ 50.000

0,13%

€ 128.000

0,35%

Leegstand woningen

€ 482.000

1,29%

€ 367.000

1,00%

Huuropbrengst niet woningen

€ 889.000

Leegstand niet woningen

€ 88.000

Huuropbrengst totaal

€ 38.322.000

Leegstand totaal

€ 570.000

€ 660.000 9,90%

€ 99.000

15,00%

€ 37.203.000 1,49%

€ 466.000

1,25%

71

Hart voor Tilburg

2. Leefbaarheid Tabel 8 Behandelde bemiddelingsverzoeken naar aard van het verzoek 2009

2008

2007

Burenruzie

120

131

120

Geluidsoverlast

248

209

332

Illegale bewoning

43

130

150

Niet bewonen pand

39

32

17

Vervuiling/vernieling

174

170

254

Hennepkwekerij

87

75

61

Allerlei (o.a. dealadressen en begeleiding)

1390

661

560

Totaal

2.101

1.398

1.494

Tabel 9 Huurincasso 2009

2008

2007

2006

2005

1,60%

1,45%

1,57%

1,70%

1,71%

€ 612.000

€ 501.000

€ 498.830

€ 497.232

€ 542.235

Hiervan: - Deurwaarder - Betalingsregeling

€ 357.000 € 41.000

€ 355.569 € 53.403

€ 325.825 € 40.724

€ 329.933 € 20.703

€ 262.580 € 35.314

Ontbindings- en ontruimingsvonnissen

24

38

40

64

81

Totale huurachterstand in % van moet-huur Absolute huurachterstand van zittende huurders

Tabel 10 Huurtoeslag

72

2009

2008

2007

2006

2005

Aantal huurders dat huurtoeslag ontvangt

2.058

2.646

2.460

2.759

3.087

Percentage van het aantal huurders

27,6%

29,9%

32,4%

33,7%

38,1%

Gemiddeld bedrag

€ 163,54

€ 153,20

€ 146,51

€ 139,17

€ 128,36

Jaar verslag Tiwos

’09

3. Vastgoed Tabel 11 Nieuwbouw huurwoningen 2009 (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw huurwoningen 2009 (in haalbaarheidsfase en verder)

Type

< 1e aftop

< 2e aftop

< toeslaggrens

geliber.

Totaal

Huur < € 512

Huur € 512 - € 548

Huur € 548 - € 648

Huur > € 648

Westerpark

app

57

-

14

-

71

Zeeheldenbuurt West Fase G

app

22

-

-

-

22

Subtotaal opgeleverd

79

0

14

0

93

Opgeleverd in 2009

In voorbereiding in 2009/ in uitvoering vanaf 2010 Zeeheldenbuurt Midden

egw

-

8

-

-

8

Pietersbuurt West

egw

-

2

-

-

2

Pietersbuurt Oost

egw

-

14

-

3

17

Pietersbuurt Noord

egw/app

-

5

-

37

42

Pietersbuurt Noord; De Stam

egw/app

-

6

-

3

9

Rosmolen

egw

-

26

-

13

39

Berkengaarde Patiowoningen

egw

-

6

-

-

6

Hoge Hoek Berkel Enschot

egw/app

19

10

29

-

58

Subtotaal in voorbereiding

19

77

29

56

181

Totaal nieuwbouw huur

274

Tabel 12 Nieuwbouw/renovatie woonzorgeenheden (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw/renovatie Woonzorg eenheden

Opgeleverd in 2009

Zeeheldenbuurt West GGZ eenheden

39

Mariastraat, Rijen

19

KIO's Korvelseweg 158

16

In uitvoering in 2009

Stationsstraat 45

10

Goirkestraat 169a

15

In voorbereiding in 2009/ in uitvoering vanaf 2010

De Werf

18

Totaal woonzorg

117

(in haalbaarheidsfase en verder)

73

Hart voor Tilburg

Tabel 13 Nieuwbouw koopwoningen 2009 (in haalbaarheidsfase en verder) Nieuwbouw koopwoningen 2009 (in haalbaarheidsfase en verder)

Type

Sociaal

Goedkoop

< € 178.500

€ 178.500 - € 205.000

Middelduur € 205.000 - € 289.000

Duur

Totaal

> € 289.000

Opgeleverd in 2009 Zeeheldenbuurt West (fase H)

egw/app

14

-

33

4

51

Subtotaal opgeleverd

14

0

33

4

51

In voorbereiding in 2009/in uitvoering vanaf 2010 Zeeheldenbuurt Midden

egw/app

61

4

4

-

69

Pietersbuurt West

egw

16

-

21

16

53

Pietersbuurt Oost

egw

-

-

26

6

32

Pietersbuurt Noord

egw

-

-

9

6

15

Pietersbuurt Noord; De Stam

egw/app

3

-

6

-

9

Rosmolen

egw

-

13

30

-

43

Berkengaarde Patiowoningen

egw

-

-

-

16

16

Hoge Hoek Berkel Enschot

egw/app

10

25

-

-

35

Subtotaal in voorbereiding

90

42

96

44

272

Totaal nieuwbouw koop

323

Tabel 14 Nieuwbouw bedrijfs- of socialeruimtes 2009 (in haalbaarheidsfase en verder)

74

Nieuwbouw bedrijfs- of sociale ruimtes 2009 (in haalbaarheidsfase en verder)

m2 (BVO)

Opgeleverd in 2009

Zeeheldenbuurt West GGZ Zusterhuis

600

Westerpark (gemeenschapsruimte Turkse ouderen)

75

Totaal nieuwbouw bedrijfsruimtes

675

’09

Jaar verslag Tiwos

Tabel 15 Groot onderhoud Groot onderhoud in het kader van herstructurering (in haalbaarheidsfase en verder) Opgeleverd in 2009

Jeruzalem**

egw

92

egw

76

egw/app

24

In uitvoering 2010 Jeruzalem**

In voorbereiding 2009/in uitvoering 2010 Project in voorbereiding Subtotaal

192

Groot onderhoud regulier

Opgeleverd in 2009

Fatima

egw

64

Nazarethstraat

egw

32

Juristenbuurt

egw

212

Veestraat

egw

29

F. van Eedenstraat

egw

22

St. Janstraat

egw

30

Van der Aastraat/Ringbaan Oost

egw

58

Noordstraat 125

bedr

1

egw+dupl

19

In uitvoering 2009 Löblaan Berkel-Enschot

In voorbereiding 2009/in uitvoering vanaf 2010

Willem Knuttelstraat

egw

14

Diverse projecten in voorbereiding

egw

365

Subtotaal

846

Totaal aantal vhe’s groot onderhoud

1038

** In 2007 en 2008 zijn reeds 86 egw opgeleverd; het totale project omvat een herstructurering van 254 egw

Tabel 16 Reparatieverzoeken Reparatieverzoeken

Resultaat 2009

Resultaat voorgaande jaren

Totale kosten 2009

Kosten

€ 2.090.000

€ 253.000

€ 2.343.000

Begroting

€ 2.286.000

€ 2.286.000

Verschil

-/-

€ 253.000

€ 57.000

€ 196.000

75

Hart voor Tilburg

Tabel 17 Onderhoud t.b.v. reparatieverzoeken per woning

2009

2008

2007

2006

Reparatieverzoeken

€ 2.090.000

€ 2.060.000

€ 2.534.000

€ 2.244.400

Aantal reparatieverzoeken

8.834

8.778

10.520

10.330

Aantal vhe’s in eigendom

8.274

8.402

8.484

8.648

Kosten per eenheid

€ 253

€ 246

€ 299

€ 260

Tabel 18 Mutatiekosten per mutatie 2009

2008

2007

2006

2005

Mutatiekosten 8

€ 3.879.000

€ 3.087.000

€ 3.192.000

€ 2.575.000

€ 3.238.000

Mutaties met kosten

568

526

470

513

583

Kosten per mutatie

€ 6.829

€ 5.869

€ 6.791

€ 5.020

€ 5.553

Na correctie voorgaande jaren.

8

Tabel 19 Contractonderhoud Bedrag

76

Begroting 2009

€ 720.000

Uitgaven 2009

€ 696.000

Verschil (voordelig)

€ 24.000

Jaar verslag Tiwos

’09

4. Organisatie Tabel 20 Ziekteverzuim 2009

2008

2007

2006

2005

% excl. zwangerschapsverlof

5,3 %

6,2 %

6,0 %

5,5 %

3,8 %

% excl. zwangerschapsverlof en excl. landlangdurig zieke medewerkers

2,85 %

2,17 %

3,1 %

3,0 %

-

Langdurig zieke medewerkers

9

11

7

11

3

Tabel 21 Ontwikkeling organisatiekosten

Organisatiekosten

Aantal vhe’s

Per vhe

Begroting 2009

€ 8.677.000

8.288

€ 1.047

Realisatie 2009

€ 8.931.000

8.274

€ 1.079

Tabel 22 Personeelsmutaties 2009

2008

2007

2006

2005

Fulltime formatieplaatsen structureel

97,6

97,8

95,1

86,2

83,06

Fulltime formatieplaatsen tijdelijk

1,8

2,4

5,8

4,9

6,33

Ingevulde formatieplaatsen structureel

95,8

92,4

91,54

82,93

74,99

Ingevulde formatieplaatsen tijdelijk

1,8

2,4

3,23

4,33

4,33

Medewerkers

106

104

105

97

89

- fulltime (%)

68 %

69 %

59 %

58 %

56 %

- parttime(%)

32 %

31 %

41 %

42 %

44 %

- mannen

56

53

50

47

44

- vrouwen

50

49

55

50

45

In dienst

10

19

29

21

13

Uit dienst

10

19

22

12

12

Waarvan (vroeg)pensioen

0

1

1

0

1

9

waarvan:

waarvan:

In bovenstaande tabel is personeel derden niet meegenomen. Een aantal formatieplaatsen wordt door personeel derden ingevuld. De kosten voor personeel derden bedragen € 620.000 in 2009 (€ 800.000 in 2008). In 2004 is een fout gemaakt in de registratie van personeelsgegevens die niet meer exact te achterhalen is. Hierdoor zit er tot 2008 een fout in het aantal medewerkers. De gegeven van 2009 zijn juist, de vergelijking met voorgaande jaren klopt hierdoor echter niet.

9

77

Hart voor Tilburg

78

Jaar verslag Tiwos

’09

Jaarrekening 2009

79

Hart voor Tilburg

80

Jaar verslag Tiwos

’09

Inhoudsopgave Jaarrekening

Geconsolideerde jaarrekening

1

Geconsolideerde balans per 31 december 2009

3

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2009 (indirecte methode)

2 4

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2009

Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening

Algemene toelichting

Activiteiten

Regelgeving

Grondslagen voor consolidatie

Verbonden partijen

Kasstroomoverzicht

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva

Verwerking verplichtingen

Materiële vaste activa

Financiële vaste activa

Voorraden gronden hulpstoffen

Onderhanden werk

Vorderingen

Liquide middelen

Voorzieningen

Langlopende schulden

Overige activa en passiva

Grondslagen voor bepaling van het resultaat

Algemeen

Opbrengstverantwoording

Bedrijfsopbrengsten

Bedrijfslasten

Activeren van rentelasten (bouwrente)

Belastingen

Rentebaten en rentelasten

Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling

5

6

Toelichting op de geconsolideerde balans

Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening

Enkelvoudige jaarrekening

7

Balans per 31 december 2009

9

Toelichting op de enkelvoudige balans

8

Winst-en-verliesrekening over 2009

10 Toelichting op de enkelvoudige winst-en-verliesrekening

Overige gegevens

Voorstel resultaatbestemming Accountantsverklaring

81

Hart voor Tilburg

Geconsolideerde jaarrekening 1

Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na voorgestelde resultaatbestemming) (x € 1.000)

DEBET

2009

2008

Vaste activa

1 Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

383.206

317.324

4.339

4.309

1.294

5.330

388.839

326.963

2 Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies

Deelnemingen Overige

0

1.205

2.156 154

2.574 2.310

154

3.933

Vlottende activa

3 Voorraad koopwoningen

1.072

1.516

4 Onderhanden projecten

2.864

4.840

5 Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten

Overige vorderingen Overlopende activa

6 Liquide middelen

82

934

366

275

604

803

1.376

2.426

267

4.438

2.614

1.344

9.851

400.867

349.718

Jaar verslag Tiwos

CREDIT

7 Groepsvermogen

’09

2009

2008

123.794

92.065

8 Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Overige voorzieningen

7.766

304

10.503 8.070

132

10.635

9 Langlopende schulden Leningen overheid

Leningen kredietinstellingen

Waarborgsommen

24.467

26.761

208.435 7

184.789 232.909

7

211.557

10 Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan gemeenten

Schulden aan leveranciers

Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen pensioenen Overige schulden

Overlopende passiva

20.345

21.054

1.944

350

2.294

2.159

646

414

131

128

0

10.734

558

36.094

400.867

10.798

35.461

349.718

83

Hart voor Tilburg

2

Geconsolideerde winst-en-verliesrekening over 2009 (x € 1.000)

(waarderingsgrondslag actuele waarde)

Bedrijfsopbrengsten 1) Huren

2) Vergoedingen

3) Overheidsbijdragen

4) Verkoop onroerende zaken

5) Overige bedrijfsopbrengsten

Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten

6) Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa

7) Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa 8) Erfpacht

Lonen en salarissen Sociale lasten

Pensioenlasten

9) Lasten onderhoud

10) Overige bedrijfslasten

Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat

Financiële baten en lasten

11) Opbrengsten financiële vaste activa

12) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 13) Rentelasten en soortgelijke kosten

Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 14) Resultaat deelnemingen 15) Belastingen

Groepsresultaat na belastingen 16) Mutatie actuele waarde materiële vaste activa

Groepsresultaat na belastingen

84

2009

2008

37.752

36.738

950

23

895

9

2.457

3.361

42.834

42.137

1.652

444

1.135

324

-344

3.971

4.769

4.544

902

799

1

615

1

593

10.322

10.030

25.309

31.574

17.525

10.563

8.600

75

1.871

11.311

64

2.129

-10.072

-10.787

-52

190

9.309

2.085

9.399

-38

22.420 31.729

1.969

-74

7.612

9.697

Jaar verslag Tiwos

3

’09

Geconsolideerd kasstroomoverzicht (indirecte methode) (x € 1.000)

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

Aanpassingen voor:

Afschrijvingen/waardeverminderingen

2009 17.525

-2.565

Voorraden

2.420

Veranderingen in werkkapitaal: Vorderingen

Kortlopende schulden (excl. Bankkrediet)

Betaalde interest

Ontvangen dividend

Ontvangen BWS subsidie

1.095

17.940

-6.685 1.503

1.661

1.901

2.119

-10.571

-10.983

1.280

242

366

397

-7.024 12.577

-26.391

Investeringen in financiële vaste activa

0

-244

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

4.806 0

-8.226 21.563

-47.242

Desinvesteringen in financiële vaste activa

14.868

29.789

Investeringen in materiële vaste activa

Desinvesteringen materiële vaste activa

14.920

1.005

12.360

19.601

Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten

11.042

-1.854

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest

10.563

2.980

Vrijval/dotatie voorzieningen

2008

8.390

-42.436

-385

-18.630

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

Ontvangsten uit langlopende schulden (nieuwe leningen) Aflossing langlopende schulden

Aankopen/uitlotingen/verkopen effectne

44.000

22.305

-22.648

-25.532

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

21.352

-3.227

Toename/afname geldmiddelen

-8.507

-292

0

0

85

Hart voor Tilburg

4

Toelichting op de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening

Algemene toelichting Activiteiten Stichting Tiwos, statutair gevestigd te Tilburg is uitsluitend werkzaam in het belang van de volkshuisvesting in de gemeenten Tilburg en Gilze en Rijen.

Regelgeving De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Toelichtingen op posten in de balans, winst-en-verliesrekenig en kasstroomoverzicht worden in de jaarrekening genummerd.

Grondslagen voor consolidatie In de consolidatie worden opgenomen de financiële gegevens van Stichting Tiwos en haar groepsmaatschappijen. Dit betreft alle maatschappijen waarmee zij een organisatorische en economische eenheid vormt. Integraal in de consolidatie worden opgenomen deelnemingen waarin beslissende zeggenschap op het beleid kan worden uitgeoefend. In het algemeen betreft het deelnemingen waarin het belang meer dan 50% bedraagt. De waarderingsgrondslagen van Stichting Tiwos worden zoveel mogelijk toegepast. Daar waar van de gegevens in totaliteit geen belangrijke invloed uitgaat op de geconsolideerde winst- en verliesrekening is van correctie van de grondslagen afgezien. Nieuwe groepsmaatschappijen worden in aanmerking genomen vanaf het tijdstip waarop invloed van betekenis op het zakelijke en het financiële beleid is verworven. Afgestoten groepsmaatschappijen worden verwerkt tot het tijdstip van beëindiging van deze invloed. De in de consolidatie begrepen rechtspersonen en vennootschappen zijn: Tiwos Holding B.V. te Tilburg (100 %); Tiwos Projecten B.V. te Tilburg (100%); Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. te Tilburg (100%); Tirentius B.V. te Tilburg (100%). Voorts heeft Tiwos via Tiwos Triborgh Bouwontwikkeling B.V. een 12,5% belangen in Triborgh Bouwontwikkeling VOF te Tilburg en een 14,29% belang in GPT B.V. . Triborgh Bouwontwikkeling VOF heeft op haar beurt weer een belang in Triborgh Koolhoven B.V. te Tilburg (12,5%) en GEM Koolhoven Beheer B.V. te Tilburg (5,2%). Verder had Tiwos via Tiwos Projecten B.V. een 50% aandeel in VOF Ave Maria te ’s-Hertogenbosch, deze VOF is in 2009 opgeheven. Deze verbindingen worden niet in de consolidatie betrokken omdat er geen beleidsbepalende invloed kan worden uitgeoefend. Resultaten op intercompany-transacties tussen in de consolidatie opgenomen groepsmaatschappijen worden volledig uit zowel de balanswaardering als het groepsresultaat geëlimineerd voorzover deze resultaten nog niet door een overdracht van het verkregen actief of passief aan derden buiten de groep zijn gerealiseerd.

Verbonden partijen Met de meeste van haar deelnemingen heeft Tiwos naast haar aandelenbelang ook een zakelijke relatie, waarbij producten (veelal onroerende zaken bestemd voor de verhuur) en/of diensten van de betreffende deelnemingen worden afgenomen. Deze transacties zijn steeds gebaseerd op gebruikelijke contractuele afspraken waarbij marktconforme condities zijn overeengekomen.

86

Jaar verslag Tiwos

’09

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij deze methode wordt het nettoresultaat aangepast voor posten van de winst- en verliesrekening die geen invloed hebben op ontvangsten en uitgaven in het verslagjaar, mutaties in de balansposten en posten van de winst- en verliesrekening waarvan de ontvangsten en uitgaven niet worden beschouwd als behorende tot de operationele activiteiten. De liquiditeitspositie in het kasstroomoverzicht bestaat uit de liquide middelen onder aftrek van bankkredieten. In het kasstroomoverzicht wordt onderscheid gemaakt tussen operationele, investerings- en financieringsactiviteiten. De kasstromen uit hoofde van de financiering zijn gesplitst in kasstromen met betrekking tot mutaties in de hoofdsom (opgenomen onder financieringsactiviteiten) en betaalde interest (opgenomen onder operationele activiteiten). De investeringen in materiële vaste activa worden opgenomen onder aftrek van de onder overige schulden voorkomende verplichtingen.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Verwerking verplichtingen In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen namens de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormings proces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering.

Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie De onroerende zaken in exploitatie worden gewaardeerd tegen de actuele waarde gebaseerd op bedrijfswaarde. Deze wordt gevormd door de contante waarde van de kasstromen uit hoofde van toekomstige exploitatieopbrengsten en toekomstige exploitatielasten over de geschatte resterende looptijd van de investering. De actuele waarde wordt afhankelijk gesteld van de voorgenomen bestemming van complexen. De actuele waarde van onroerende zaken in exploitatie bestemd voor de verhuur is de bedrijfswaarde. De onroerende zaken kunnen voor langere of kortere termijn voor verhuur worden aangehouden. De kasstroomprognoses zijn gebaseerd op redelijke en onderbouwde veronderstellingen die de beste schatting weergeven van de economische omstandigheden die van toepassing zullen zijn gedurende de resterende levensduur van het actief. De kasstromen zijn gebaseerd op de in 2009 intern geformaliseerde meerjaren begroting en bestrijken een periode van 5 jaar behoudens de verwachte kosten van groot onderhoud, erfpacht en overige contracten met een werkingsduur van meer dan vijf jaar. De kosten van planmatig onderhoud worden gebaseerd op de in de meerjarenbegroting onderkende cycli per component. Voor latere jaren wordt uitgegaan van de verwachte gemiddelde groeivloeten voor inflatie, huurstijging en rente alsmede genormeerde lastenniveaus. Bij de bedrijfswaardeberekening gelden de bij de begroting 2010 vastgestelde uitgangspunten, behalve de huurstijging. Deze uitgangspunten zijn gezien de actuele ontwikkelingen in de markt aangepast. Deze zijn als volgt: - Huurstijging in 2010 1,2% en in 2011 1,0% en verder 2,5%. - Jaarlijkse huurderving van 1,10% bij woningen en garages, 7,00% bij het geliberaliseerde bezit en 5% bij bedrijfsruimtes en woon-zorg. - Mutatiegraad van 7,0% en huurharmonisatie tot de streefhuur van Tiwos. - Jaarlijkse stijgingen van de variabele lasten van 1,0% in 2010 en 2,5% vanaf 2011. - Genormeerde variabele lasten (OZB, verzekering en algemeen beheer) van € 1.393 per woning, € 130 per garage en € 1.957 per bedrijfsruimte.

87

Hart voor Tilburg

- Genormeerde kosten voor sociaal beheer en klachten- en contractonderhoudskosten (bedrijfseconomische interne norm): € 568 (woningen), € 403 (appartementen met lift), € 386 (appartementen zonder lift), € 313 (HAT-woningen), € 585 (woon-zorgcomplexen), € 47 (garages) en € 278 (bedrijfsruimtes). - Genormeerde onderhoudskosten per vhe van € 572 voor een eengezinswoning, € 229 voor een appartement met lift, € 400 voor een appartement zonder lift, € 57 voor een HAT-woning. - Kosten van planmatig onderhoud, conform onderhoudsbegroting voor de eerstkomende 5 jaar, daarna een bedrijfseconomische norm van € 407 per woning, € 466 voor een appartement met lift, € 326 voor een appartement zonder lift, voor een HATwoning € 272, voor een woonzorgcomplex € 491 , voor een garage € 126 en voor een bedrijfsruimte € 326. - Het groot onderhoud is opgenomen bij complexen die een verlenging van de levensduur hebben gehad van langer dan 50 jaar en bij nieuwbouw woon-zorgcomplexen in het 20e exploitatiejaar. Het bedrag per vhe is € 15.150. - Voor de restwaarde van grond in eigendom in de bedrijfswaarde passen we dit net als voorgaand jaar dezelfde methodiek toe als het WSW door de huidige prijs voor het kavel op te tellen bij de bedrijfswaarde van het complex. Uiteraard alleen bij de complexen waarvan we de grond in eigendom hebben. - Een contante waarde factor van 6%. - De periode waarover contant gemaakt wordt loopt parallel met de geschatte resterende levensduur van de complexen/investering (variërend van 1 jaar tot 50 jaar). De rentabiliteitswaardecorrectie betreft het verschil tussen de contante waarde van de verwachte kasstromen uit hoofde van leningen en beleggingen en de waardering van deze posten op de balans. De rentabiliteitswaardecorrectie is opgeteld bij de bedrijfswaarde. De verwachte opbrengstwaarde van woningen geoormerkt voor verkoop wordt gedefinieerd als de contante waarde van het bedrag dat kan worden verkregen bij vrijwillige verkoop binnen een verwachte termijn, onder aftrek van verkoopkosten die niet door de koper worden gedragen. Ter bepaling van dit bedrag worden zonodig taxaties uitgevoerd door onafhankelijke externe deskundigen of worden vergelijkbare onroerende zaken als referentie gehanteerd. Gegeven het feit dat verkopen hoofdzakelijk worden verricht in het kader van de financiering van onrendabele investeringen in nieuwbouw worden verkopen voor een periode van vijf jaar in de waardering betrokken. Daarmee wordt recht gedaan aan het voorwaardelijke karakter van de geoormerkte verkopen. De bepaling van de restwaarde van de grond opgenomen in de bedrijfswaarde vindt voor zover er nog geen herbestemming van de grond heeft plaatsgevonden plaats op basis van de huidige vergelijkbare kavelprijs voor een sociale huurwoning. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Dit betreffen complexen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen uitgaafprijzen onder aftrek van een bijzondere waardevermindering uit hoofde van te dekken stichtingskosten. Bij de bepaling van de bijzondere waardevermindering worden de boekwaarde en de actuele waarde van de kasstroomgenererende eenheid waartoe de onroerende zaken gaan behoren betrokken. Voorts wordt rente tijdens de bouw toegerekend. De geactiveerde rente wordt berekend tegen de gemiddelde rentevoet over het totale vreemde vermogen. Voor onroerende zaken waarvoor specifieke financiering is aangetrokken wordt de interestvoet van deze specifieke financiering gehanteerd. Indien de bijzondere waardevermindering hoger is dan de waarde van de onroerende zaken in ontwikkeling, dan wordt de onroerende zaak op nihil gewaardeerd en wordt een voorziening aan de creditzijde van de balans opgenomen. Met betrekking tot zogeheten gecombineerde projecten wordt het aandeel van de koopwoningen verantwoord onder de post voorraad onderhanden werk, het aandeel huurwoningen wordt verantwoord onder de onroerende en roerende zaken in ontwikkeling. Voor wat betreft het onrendabele deel van het gecombineerde project wordt bij het aangaan van de verplichting het onrendabele deel verminderd met het verwachte verkoopresultaat in de winst- en verliesrekening verantwoord onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Bij oplevering van het totale project wordt het verkoopresultaat zowel verantwoord onder de post verkoop onroerende zaken als onder de post overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa. Daarmee wordt de economische realiteit van de transactie het best zichtbaar gemaakt.

88

Jaar verslag Tiwos

’09

Ingenomen grondposities worden onder deze post verwerkt tegen aanschafprijs en bijkomende kosten. Rentetoerekening vindt eerst plaats nadat ontwikkelactiviteiten zijn gestart. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie De onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie worden gewaardeerd op basis van aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen. Niet aan de bedrijfsuitoefening dienstbare activa worden gewaardeerd tegen verwachte directe opbrengstwaarde.

Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies De vordering uit hoofde van binnen het Besluit Woninggebonden Subsidies toegezegde bedragen (contante waarde van de uitbetalingen) wordt jaarlijks verminderd met de door de budgethouders beschikbaar gestelde bedragen. De uitbetalingstermijn is afhankelijk gesteld van de disconteringsvoet en beloopt vanaf de vaststelling van de subsidie maximaal 30 jaar. In 2009 zijn alle toegezegde bedragen afgestort. Deelnemingen Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode en de netto vermogenswaardemethode. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de betreffende deelneming. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of, indien hiertoe aanleiding bestaat, een lagere waarde. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien in deze situatie de deelnemende rechtspersoon aansprakelijk is voor de schulden van de deelneming respectievelijk het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen wordt een voorziening gevormd.

Voorraad koopwoningen De voorraad koopwoningen zijn de niet verkochte woningen van stichting Tiwos. Voornamelijk betreft het woningen die in 2009 zijn gereedgekomen, deze woningen worden gewaardeerd tegen kostprijs.

Onderhanden werk Het onderhanden werk uit hoofde van onderhanden projecten in opdracht van derden wordt gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, zijnde directe materiaal- en arbeidskosten, direct toerekenbaar uitbesteed werk en overige externe kosten inclusief een opslag voor aan de productie gerelateerde indirecte vaste en variabele kosten. Indien voor te vervaardigen materiële vaste activa noodzakelijkerwijs een aanmerkelijke hoeveelheid tijd nodig is om deze gebruiksklaar te maken worden rentekosten opgenomen in de vervaardigingsprijs. Voor de projecten, waarbij de winst op de reeds verrichte prestaties op verantwoorde wijze kan worden bepaald, wordt de winst aan het boekjaar toegerekend naar de mate waarin de verrichte prestaties hun aandeel hebben gehad in het totaal van de voor het project te verrichten prestaties. De voortgang van projecten wordt bepaald op basis van de kostprijs van het verrichte werk in relatie tot de verwachte kostprijs van het project als geheel. Winstname geschiedt met inachtneming van de daadwerkelijke gerealiseerde verkoopcontracten. Als de winst niet op verantwoorde wijze kan worden bepaald wordt deze winst verantwoord in het boekjaar waarin het project wordt opgeleverd. In geval van meerjarige complexe projecten wordt niet eerder winst verantwoord dan nadat een projectvoortgang is bereikt waarbij een verantwoorde inschatting van de projectwinst kan worden gemaakt.

89

Hart voor Tilburg

Voorzieningen voor verwachte verliezen worden genomen in de periode waarin komt vast te staan dat er sprake is van verliesgevende projecten, en worden in mindering gebracht op de post onderhanden projecten. Verder zijn op de post onderhanden projecten de gedeclareerde termijnen en vooruitontvangen betalingen in mindering gebracht. Gedeclareerde termijnen die de waardering van een individueel project overtreffen worden als passiefpost onder de kortlopende schulden opgenomen.

Vorderingen Huurdebiteuren Waardering geschiedt tegen nominale waarde rekening houdend met een voorziening voor mogelijke oninbaarheid gebaseerd op een statische benadering.

Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder de kortlopende schulden.

Voorzieningen Voorzieningen worden verantwoord voor in rechte of feitelijke verplichtingen en verliezen die op balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de hoogte redelijkerwijs kan worden geschat, voor zover deze verplichtingen en risico’s niet reeds als waardecorrectie op de desbetreffende actiefpost zijn verantwoord. Eveneens worden voorzieningen gevormd voor verliezen die naar waarschijnlijkheid in de toekomst zullen worden geleden, maar die voortkomen uit risico’s die op balansdatum reeds aanwezig zijn. Voorzieningen worden tegen nominale waarde opgenomen. Met verplichtingen van samenwerkingscombinaties in de vorm van een vennootschap onder firma wordt als gevolg van de hoofdelijke aansprakelijkheid slechts rekening gehouden indien en voor zover de financiële positie van één of meerdere partners daartoe aanleiding geeft. Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Investeringen nieuwbouw zijn onrendabel indien per balansdatum de totale verwachte stichtingskosten van een project groter is dan de actuele waarde (bedrijfswaarde) van het project. Indien en voorzover de verwachte verliezen de boekwaarde van het betreffende project overtreffen wordt voor dit meerdere een voorziening gevormd. De voorziening voor onrendabele investeringen nieuwbouw wordt per project bepaald. Onder actuele waarde wordt in dit verband verstaan de netto contante waarde van alle investeringsuitgaven minus de aan deze investering toe te rekenen ontvangsten.

Langlopende schulden Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. De aflossingsverplichting voor het komend jaar van de langlopende schulden is opgenomen onder de kortlopende schulden.

Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid in mindering gebracht.

Grondslagen voor bepaling van het resultaat Algemeen Het resultaat wordt bepaald als verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen reeds zodra zij voorzienbaar zijn.

90

Jaar verslag Tiwos

’09

Het resultaat wordt tevens bepaald met inachtneming van de verwerking van ongerealiseerde waardeveranderingen van op actuele waarde gewaardeerde: - Materiële vaste activa in exploitatie.

Opbrengstverantwoording Opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van zelfvervaardigde of van derden verkregen goederen worden in het verslagjaar verwerkt indien aan alle volgende voorwaarden wordt voldaan: - Alle belangrijke rechten op economische voordelen alsmede alle belangrijke risico’s met betrekking tot de goederen zijn overgedragen aan de koper; - De voortgezette betrokkenheid bij de verkochte goederen is niet zodanig dat de corporatie feitelijk kan beschikken over die goederen en daarmee kan besluiten over de aanwending van die goederen; - Het bedrag van de opbrengst kan op betrouwbare wijze worden bepaald; - Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie de corporatie zullen toevloeien; - De reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk) nog moeten worden gemaakt met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze worden bepaald. Opbrengsten met betrekking tot het verlenen van diensten worden verwerkt naar rato van de verrichte prestaties. Het resultaat kan betrouwbaar worden geschat indien aan alle volgende voorwaarden is voldaan: - Het bedrag van de opbrengst kan op betrouwbare wijze worden bepaald; - Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie de corporatie zullen toevloeien; - De mate waarin de dienstverlening op de balansdatum is verricht op betrouwbare wijze kan worden bepaald; - De reeds gemaakte kosten en de kosten die (mogelijk) nog moeten worden gemaakt om de dienstverlening te voltooien kunnen op betrouwbare wijze worden bepaald. Opbrengsten met betrekking tot onderhanden projecten in opdracht van derden bestaan uit de contractueel overeengekomen tegenprestaties, meer- en minderwerk en claims en vergoedingen voor zover het waarschijnlijk is dat die opbrengsten zullen worden gerealiseerd en betrouwbaar kunnen worden vastgesteld.

Bedrijfsopbrengsten Huren De jaarlijkse huurverhoging is van overheidswege gebonden aan een maximum. Voor het verslagjaar 2009 bedroeg dit maximumpercentage 2,5%. Overheidsbijdragen Voor zover de overheidsbijdragen nog niet zijn ontvangen is de bijdrage berekend op grond van de regelingen, waarbij rekening is gehouden met voorcalculatorische huurverhogingen en lastenstijgingen. Verkoop onroerende zaken De post verkopen onroerende zaken betreft het saldo van de behaalde verkoopopbrengst minus de gemaakte direct toerekenbare verkoopkosten (bestaand bezit) danwel de vervaardigingsprijs (Projecten voor derden). Winsten worden verantwoord op het moment van levering (passeren transportakte). Eventuele verliezen op nieuwbouw koopprojecten worden verantwoord zodra deze voorzienbaar zijn.

Bedrijfslasten Afschrijvingen op materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie De afschrijvingen op materiële vaste activa wordt gebaseerd op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur. Met een mogelijke restwaarde wordt geen rekening gehouden.

91

Hart voor Tilburg

Overige waardeveranderingen materiële vaste activa De overige waardeverminderingen woden gevormd door de waardevermindering die is ontstaan door gedurende het verslagjaar nieuw aangegane juridische en feitelijke verplichtingen met betrekking tot investeringen in nieuwbouw en herstructurering. Tevens worden hieronder de leefbaarheidsinvesteringen opgenomen. Periodiek betaalde beloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst-en-verliesrekening voorzover ze verschuldigd zijn aan werknemers. Pensioenen Tiwos heeft een toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds. Hierbij is een pensioen toegezegd aan personeel op pensioengerechtigde leeftijd, afhankelijk van leeftijd, salaris en dienstjaren. Deze toegezegd-pensioenregeling is verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde-bijdrageregeling. Voor de pensioenregeling van Tiwos betaald Tiwos op verplichte basis premies aan het pensioenfonds. Behalve de betaling van premies heeft Tiwos geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregeling. Tiwos heeft ingeval van een tekort bij het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan toekomstige premies. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien deze tot een terugstorting leiden of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Lasten onderhoud Onder deze post worden de kosten ten behoeve van het klachten- en reparatieonderhoud, planmatig onderhoud en sociaal beheer verantwoord. De verantwoording vindt plaats als de daadwerkelijke werkzaamheden in het verslagjaar hebben plaatsgevonden. In de winst-en verliesrekening zijn de doorbelaste kosten van de eigen dienst aan onderhoud opgenomen als opbrengst bij de overige bedrijfsopbrengsten. De lasten van onderhoud onderscheiden zich van activeerbare kosten door het feit dat er geen sprake is van een waardeverhoging van het actief. Overige bedrijfslasten De overige bedrijfslasten worden toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.

Activeren van rentelasten (bouwrente) Rentelasten worden geactiveerd voor kwalificerende activa gedurende de periode van vervaardiging van een actief, indien het een aanmerkelijke hoeveelheid tijd vergt om het actief gebruiksklaar of verkoopklaar te maken. De te activeren rente wordt berekend op basis van de verschuldigde rente over specifiek voor de vervaardiging opgenomen leningen en van de gewogen rentevoet van leningen die niet specifiek aan de vervaardiging van het actief zijn toe te rekenen, in verhouding tot de uitgaven en periode van vervaardiging. De gehanteerde rentevoet is 5,25%.

Belastingen De belasting over het resultaat wordt berekend over het resultaat voor belastingen in de winst-en-verliesrekening, rekening houdend met beschikbare fiscaal compensabele verliezen uit voorgaande boekjaren (voor zover niet opgenomen in de latente belastingvorderingen) en vrijgestelde winstbestanddelen en na bijtelling van niet-aftrekbare kosten. Tevens wordt rekening gehouden met wijzigingen die optreden in de latente belastingvorderingen en latente belastingschulden uit hoofde van wijzigingen in het te hanteren belastingtarief. Sinds 1 januari 2008 zijn corporaties voor alle activiteiten vennootschapsbelastingplichtig. Aedes en de belastingdienst hebben in navolging op VSO I (partiële belastingplicht) een nieuwe VSO vastgesteld, waarin de interpretatie en toepassing van de vennootschapsbelastingplicht is vastgelegd.

92

Jaar verslag Tiwos

’09

Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.

Belangrijke inschattingen ten aanzien van waardering en resultaatbepaling De jaarrekening wordt overeenkomstig BW2 Titel 9 opgesteld. Het management dient daartoe bepaalde veronderstellingen en schattingen te maken die van invloed zijn op de waardering van activa en verplichtingen, op de resultaatbepaling en de rapportage van voorwaardelijke activa en verplichtingen. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen een subjectieve of complexe beoordeling van het management: - Materiële vaste activa, waardering op basis van actuele waarde - Timing en verwerking van onrendabale investeringen nieuwbouw en herstructurering Materiële vaste activa, actuele waarde De actuele waarde is afhankelijk van de voorgenomen bestemming van complexen. De uitgangspunten van de actuele waarde zijn deels afhankelijk van de interne beleidsvoornemens van Tiwos. Deze beleidsvoornemens komen ondermeer tot uitdrukking in het strategisch voorraadbeheer waarbij eigen keuzes worden gemaakt ten aanzien van verhuur of verkoop, levensduur, kwaliteits- en huurniveaus. Voor zover mogelijk hanteert Tiwos binnen de sector gangbare uitgangspunten. Timing en verwerking van onrendabele investeringe nieuwbouw en herstructurering In de jaarrekening worden naast juridisch afdwingbare verplichtingen tevens feitelijke verplichtingen verwerkt die kunnen worden gekwalificeerd als “intern geformaliseerd en extern gecommuniceerd”. Hiervan is sprake wanneer uitingen names de corporatie zijn gedaan richting huurders, gemeenten en overige stakeholders aangaande verplichtingen inzake toekomstige herstructureringen en toekomstige nieuwbouwprojecten. Een feitelijke verplichting is gekoppeld aan het besluitvormingsproces van de corporatie rondom projectontwikkeling en herstructurering. Van een feitelijke verplichting is sprake indien de formalisering van de definitief ontwerp fase heeft plaatsgevonden. De aannames gedaan bij de financiële impact van bovengenoemde feitelijke verplichtingen kunnen afwijken bij daadwerkelijke realisatie van de projecten. Planvorming kan ondermeer wijzigingen in de tijd ondergaan door bewegingen in het prijsniveau van leveranciers, wettelijke procedures en aanpassingen in de voorgenomen bouwproductie.

93

Hart voor Tilburg

5

Toelichting op de geconsolideerde balans (x € 1.000)

1 Materiële vaste activa De mutaties in de materiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: onroerende en roerende zaken in exploitatie

onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

totaal

Verkrijgingsprijzen

315.257

21.960

7.254

344.472

Cumulatieve waardeverminderingen

-33.765

-16.630 5.330

-2.946

-50.395

317.324

0

0

4.309

326.963

478

01-jan-2009

Herwaarderingen Afschrijvingen

Boekwaarden per 1 januari 2009

75.663

-39.831

0

0

75.663

-42.777

Mutaties 2009 Investeringen

Desinvesteringen

-4.803

805

45.959

Mutatie actuele waarde

22.420

0

Waardeverminderingen

-13.979

-4.333

Overboekingen

61.438

-61.438

-4.036

30

61.876

372.698

6.481

7.729

386.907

-47.744

-5.187

0

-52.930

383.206

1.294

4.339

388.839

Afschrijvingen

Terugneming van waardeverminderingen

Totaal mutaties 31-dec-2009

Verkrijgingsprijzen Herwaarderingen


Afschrijvingen

Boekwaarden

0

0

65.882

98.083 -39.831

0

0

15.777

0

0

47.242

-3

-4.806

0

22.420

0

-18.312

-444 0

0

0

-3.390

-444

15.777 0

98.083

-43.221

In de post materiële vaste activa ten dienste van de exploitatie zijn geen posten die worden gefinancierd door middel van financial lease. Om het inzicht in de werkelijke kosten van de projecten te vergroten, is in 2009 een rentebedrag van € 1,379 mln (2008: € 1,114 mln) opgenomen in de balanspost onroerende zaken in ontwikkeling voor de financiering van de investeringsprojecten. Ten opzichte van voorgaand jaar is de actuele waarde met € 22,4 mln (2008: € 7,6 mln) gemuteerd. Voor de toelichting op deze mutatie wordt verwezen naar de toelichting op de winst- en verliesrekening.

2 Financiële vaste activa De mutaties in de financiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat:

01-jan-2009

Boekwaarden Mutaties 2009

Afschrijvingen/aflossingen

Uitgekeerd dividend

Resultaat deelnemingen


Boekwaarden De deelneming betreft:

Deelneming Triborgh Bouwontwikkelingen V.O.F.

Deelnemingen

Overige

totaal

1.205

2.574

154

3.933

0

-1.205

-1.205

0

0

-366

0

-1.205

-418

0

-1.623

0

2.156

154

2.310

aandeel

resultaat boekjaar

12,5%

-59

netto vermogenswaarde per 31-12-2009

5%

0

0

-52

Deelneming Triborgh Koolhoven B.V.

12,5%

Deelneming Ontw. Ave Maria V.O.F.

50%

Deelneming GEM Koolhoven Beheer B.V. Deelneming Stadsontw.mij Tilburg Deelneming GTP B.V.

De deelneming Ontw. Ave Maria VOF is per 1 juli 2009 opgeheven.

94

te vorderen BWS-subsidie

25%

14,3%

0

0

10

-61

58

-366

-52

1.151

2 1

0

739

263

Jaar verslag Tiwos

’09

3 Voorraad koopwoningen

2009

2008

Niet verkochte woningen

1.072

1.516

De voorraad koopwoningen bestaat per 31-12-2009 uit 3 woningen (De Vier Gewesten), 2 appartementen (Kastanjeboom) en 1 koopgarantwoning (Rijghpark).

4 Onderhanden projecten Bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling Af : reeds gefactureerde termijnen Af : voorziening voor verliezen

Totaal projecten in ontwikkeling

2009

2008

3.724

7.685

0

3.724

-860

2.864

-1.551 6.134

-1.294

4.840

In het bedrag bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling is een bedrag van € 0,243 mln (2008: € 0,179 mln) opgenomen als rentelast voor de financiering van de verkoopprojecten.

5 Vorderingen Huurdebiteuren

Huurdebiteuren

Af : voorziening wegens oninbaarheid

Totaal huurdebiteuren Gemeenten

Te ontvangen investeringsbijdragen

Te ontvangen bijdragen minder validen

Totaal Gemeenten

Overige vorderingen

Overige debiteuren

RC verhouding deelnemingen Tiwos

Overige vorderingen minus voorziening dubieus

2009

1.435 -501

2008

977

-611

934

366

146

617

275

604

2.362

266

129

64

0

-13

0 1

Totaal overige vorderingen

2.426

267

Overlopende activa

2009

2008

498

550

Nog te ontvangen interest

Nog te verzenden facturen

Overige

Totaal overlopende activa

6 Liquide middelen Direct opvraagbaar: Kas/bank/giro

Bedrijfsspaarrekeningen en deposito’s

52

252

22

804

803

1.376

2009

2008

1.341 3

1.344

3.849

6.002

9.851

7 Groepsvermogen Het eigen vermogen wordt in de toelichting op de enkelvoudige balans nader toegelicht.

95

Hart voor Tilburg

8 Voorzieningen Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Jeruzalem renovatie

Zeeheldenbuurt West

2009

2008

2.032

5.166

0

Zeeheldenbuurt Midden

1.181

0

Pietersbuurt Oost

Pietersbuurt Noord

121

640

652

1.105

764

1.382

Rosmolen

Zonnehof

Goirkestraat wozo

681

0

1.620

0

67

39

Korvelseweg wozo

Hoge Hoek in Berkel-Enschot

252

2.566

Stand per 31 december

0

7.766

10.503

Overige voorzieningen

De mutaties in de overige voorzieningen zijn in het navolgende schema samengevat: Onderhoudsfonds derden 01-jan-2009

132

Mutaties 2009

Toevoeging rente

4

Overige toevoegingen

166

Overige mutaties

1

Mutaties

172

31-dec-2009

9 Langlopende schulden Leningen overheid


Waarborgsommen Overige schulden

Totaal

304

2009 looptijd korter dan vijf jaar 5.111

2009 looptijd langer dan vijf jaar 21.651

2009 totaal

26.762

60.923

167.857

228.780

66.034

189.515

255.549

0

7

4,59%

3,60%

7

2008 totaal Leningen overheid

2009 rente-voet

4,00%

2008 rente-voet

28.921


205.843

Waarborgsommen

7

Overige schulden

Totaal

4,73%

3,79%

4,00%

234.771

Aflossingsverplichtingen binnen 12 maanden na de afloop van het jaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. De aflossingsverplichting voor 2010 bedraagt € 22,6 mln. De rentabiliteitswaarde (contante waarde van de uit hoofde van bestaande leningscontracten rente- en aflossingsverplichtingen) bedraagt € 225.415.000 (2008: € 212.294.000). Leningen overheid en kredietinstellingen

De mutaties in 2009 van de langlopende schulden kunnen als volgt worden toegelicht:

Stand per 1 januari 2009 Bij: nieuwe leningen Af: aflossingen

Stand per 31 december 2009

leningen overheid

leningen kredietinstellingen

Totaal

26.761

184.789

211.550

0

44.000

24.467

208.435

-2.294

Hieronder zijn begrepen leningen met een gemiddelde rente van 3,70 % (2008: 3,91%).

96

-20.354

44.000

-22.648

232.902

Jaar verslag Tiwos

’09

Ten behoeve van leningen tot een bedrag per de balansdatum groot € 255.542.000 is een positieve en negatieve hypotheekverklaring afgegeven op onroerend goed met een boekwaarde van € 199.390. De vervalkalender en de renterisico’s zijn in de treasuryparagraaf van het jaarverslag opgenomen. Waarborgsommen 2009

Het verloop van de waarborgsommen is als volgt: 01-jan

Ontvangen waarborgsommen

2008

-10

Rente waarborgsommen

1

17

17

7

Mutaties

Uitbetaalde waarborgsommen

18

0

31-dec

Ontvangen waarborgsommen Rente waarborgsommen

-11

0

-11

-10

-10

7

7

17

17

De waarborgsommen inclusief rente worden bij beëindiging van de huurovereenkomst verrekend.


2009

2008

20.345

21.054

1.944

350

2.294


Belastingen en premies sociale verzekeringen

2.159

646

Te betalen pensioenen

414

131

Overige schulden

128

0

Overlopende passiva

558

10.734

10.798

3.456

3.955

36.094

35.461

Overlopende passiva:

Nadere specificatie van deze post:

Niet vervallen rente geldleningen

Nog te ontv facturen reparatieverzoeken en mutatieonderhoud

1.019

Nog te ontv facturen PO, sociaal beheer en contractonderhoud

996

76

Vooruitontvangen huursubsidie/-toeslag

251

301

Vooruitontvangen huur

Saldo te verrekenen servicekosten/nto facturen servicekosten

342

789

2.079

5.014

2.981

80

Overige te ontvangen facturen/te betalen kosten

195

10.734

10.798

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Erfpachtverplichtingen De erfpacht die is gevestigd bij de de privatisering van de gemeentelijke woningdienst is eeuwigdurend en is afgekocht.

Investeringsverplichtingen Er zijn niet in de balans opgenomen verplichtingen voor nieuwbouw en aankoop van woningen tot een bedrag van € 15 mln. Borgstelling De per 31 december 2009 verstrekte borgstellingen (bankgaranties) aan ING voor projectontwikkeling Triborgh VOF bedraagt € 1,1 mln. Aansprakelijkheidsverplichtingen Deze zijn opgenomen in het overzicht van de verbindingen die Tiwos in het verslagjaar 2009 heeft. Terugkoopverplichtingen Er zijn 65 woningen in koopgarant verkocht waarbij Tiwos een terugkoopverplichting heeft. De 65 woningen hebben een taxatiewaarde van € 10,8 mln (incl. BTW). De verstrekte korting bedraagt € 3,0 mln.

97

Hart voor Tilburg

6

Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening

1 Huren Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand

2009

2008

37.432

36.543

38.322

37.204

37.752

36.738

889

-570

660

-466

De “ontvangen nettohuur” is met name gewijzigd als gevolg van:

- de oplevering van nieuwe verhuureenheden in eigendom of van aangekochte woningen tot een bedrag van € 1.172.000; - de jaarlijkse huurverhoging tot een bedrag van € 708.000;

- de sloop van woningen in het kader van herstructurering tot een bedrag van € 205.000; - de verkoop van huurwoningen tot een bedrag van € 333.000;

- huurharmonisatie bij nieuwe verhuur en het aanbrengen van deelverbeteringen tot een bedrag van € 743.000. - wijziging in de verantwoording van huuropbrengsten beheerpanden voor een bedrag van € 1.072.000. De geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven:

Gemeente Tilburg

Gemeente Gilze en Rijen

2 Vergoedingen Overige goederen, leveringen en diensten

Af : vergoedingsderving wegens leegstand

3 Overheidsbijdragen Vrijval egalisatierekening rijksbijdragen

Totaal overheidsbijdragen

4 Verkoop onroerende goederen Opbrengst verkopen bestaand bezit Af : Boekwaarde (=bedrijfswaarde)

Verkoopresultaat bestaand bezit

Opbrengst verkopen projecten nieuwbouw Af : kostprijs verkopen nieuwbouw

2009

2008

37.710

36.738

37.752

36.738

2009

2008

1.027

981

950

895

2009

2008

23

9

2009

2008

42

77-

23

8.853

-5.883 2.969 9.478

0

87-

9

12.145

-8.168 3.977 1.162

-9.990

-1.778

Totaal verkoopopbrengst

2.457

3.361

5 Overige bedrijfsopbrengsten

2009

2008

198

145

46

60

Verkoopresultaat nieuwbouw

Aan onderhoud doorberekende uren vaklieden Vergoeding voor kosten afdeling Woonbeheer Doorberekende servicekosten

Doorberekende uren investeringsprojecten Doorbelaste beheerkosten aan derden Diversen

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

-512

44

541

155

668

1.652

-616

76

585

210

60

1.135

In de vergoeding van derden doorbelaste beheerkosten is o.a. opgenomen de vergoeding voor het beheer van verhuureenheden voor Laurentius Wonen Breda en voor de gemeente Tilburg, de vergoeding voor het beheer en administratie van de deelnemingen, de vergoeding van de gemeente Tilburg voor een deel van de kosten van de buurtbeheerders.

98

Jaar verslag Tiwos

6 A fschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie opgenomen in W&V Afschrijvingen overige goederen met bewoners afgerekend (opgenomen als servicekosten)

7 Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa Zonnehof

Westerpark

2009

2008

444

324

3

3

2009

2008

-2.539

2.539

906

Jeruzalem renovatie

2.381

75

Zeeheldenbuurt West/4-Gewesten Zeeheldenbuurt Midden

-151

-1.571

806

-49

690

-285

Goirkestraat wozo

Mariastraat Rijen wozo

92

-162

Pietersbuurt West

148

-138

Pietersbuurt Oost

-12

118

330

Pietersbuurt Noord

702

-2.079

Stationsstraat wozo

-112

112

Rosmolen

341

Korvelseweg wozo

-1.080

-67

Hoge Hoek in Berkel-Enschot

67

2.566

Totaal waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

8 Erfpacht Jaarlijks bedrag eeuwigdurende erfpacht

0

-344

3.971

2009

2008

1

Totaal erfpacht

’09

1

1

1

De erfpacht die is gevestigd op de gronden bij de privatisering van de gemeentelijke woningdienst in 1988 is eeuwigdurend en is afgekocht. De gronden na de verzelfstandiging zijn in eigendom verkregen.

9 Lasten onderhoud Planmatig onderhoud

2009

2008

2.224

3.283

Mutatie-onderhoud

4.052

Reparatieverzoeken

2.343

1.807

Sociaal Beheer collectief inclusief politiekeurmerk Veilig Wonen

699

489

Contract onderhoud

696

648

Groot onderhoud (niet-levensduur verlengend)

78

Verrijkt Wonen

84

Individueel sociaal beheer

147

3.198 323

135

147

Totaal

10.322

10.030

10 Overige bedrijfslasten

2009

2008

Beheerskosten

Overige personeelskosten

942

Huisvestingskosten Bestuurskosten

209

40

28

548

706

3.172

2.888

1.571

1.560

1.773

1.754

61

Kosten inventaris Vervoerskosten

43

Automatiseringskosten

Overige algemene organisatiekosten*

1.279

Subtotaal beheerskosten Heffingen

Belastingen

Verzekeringen

202

Subtotaal heffingen

977

260

54

51

863

193

* In de post “overige algemene organisatiekosten” zijn de accountantskosten opgenomen. De totaal van de ten laste van het resultaat van het boekjaar gebrachte honoraria voor werkzaamheden van de externe accountant en de accountantsorganisatie bedragen € 113K. Dit bedrag is als volgt onder te verdelen: 2009 2008 Controle van de jaarrekening Andere controle opdrachten Fiscale adviesdiensten Andere niet-controle diensten

59 6 39 9

59 4 14 4

113

81

99

Hart voor Tilburg

Overige bedrijfslasten

2009

2008

Exploitatie beheer voor derden

-230

Beëindigen oude exploitaties

1.192

2.179

Dotatie dubieuze debiteuren

225

220

Beheer door derden

106

61

Kosten projectontwikkeling

416

1.904

130

36

Heffing bijzondere projectsteun wijkenaanpak Oninbare en niet doorbelaste onderhoudskosten Bemiddelingskosten verhuur dure huurwoningen Incassokosten

414

-3

123

950

Energieverbruik tijdens leegstandsperiode

160

Maatschappelijke uitgaven Diverse bedrijfslasten

Subtotaal overige bedrijfslasten

97

48

Servicekosten

Servicekosten niet in rekening gebracht

157

434

5

119

895

61

0

124

154

347

3.655

6.670

Totaal overige bedrijfslasten

8.600

11.311

11 Opbrengsten financiële vaste activa

2009

2008

Te vorderen BWS subsidie

Totaal opbrengsten financiële vaste activa

12 Rentebaten Geactiveerde rente materiële vaste activa:

- Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling - Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Rente op voorraden:

- onderhanden werk

Rente op vorderingen

- overige rentebaten

- rente op liquide middelen Totaal rentebaten

13 Rentelasten Rente langlopende schulden:

- Leningen overheid en kredietinstellingen

Rente kortlopende schulden:

- Disagio en afsluitprovisie - Overig

Totaal rentelasten

14 Resultaat deelnemingen Resultaat deelneming Tiwos Holding BV

Totaal resultaat deelnemingen

75

64

75

64

2009

2008

1.379

1.114

243

179

111

121

49

23

88

694

1.871

2.129

2009

2008

9.994

10.760

15

8

63

19

10.072

10.787

2009

2008

-52

190

-52

190

2009

2008

0

-74

15 Belastingen

De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: Betaalde vennootschapsbelasting Latente belastingen

-38

-38

Over 2009 is geen VpB verschuldigd. De voorwaartse compensabele verliezen van Stichting Tiwos en haar dochtermaatschappijen zijn eind 2008 circa € 10 mln.

100

0

-74

Jaar verslag Tiwos

’09

16 Mutatie actuele waarde materiële vaste activa in exploitatie De mutatie van de actuele waarde in het verslagjaar van de materiële activa in exploitatie bedrijfswaarde per 1/1/2009

294.634

rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2009

22.690

Bedrijfswaarde incl rentabiliteitswaardecorrectie per 1/1/2009

317.324

bedrijfswaarde per 1/1/2010

353.080


30.126


383.206

mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie

65.882

Verschillenanalyse bedrijfswaarde

2.388

a) jaarresultaat (autonome mutatie) b) gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten

- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van mutaties in bezit en harmonisatie)

3.638

- in de overige lasten

-4.516

- in de levensduur

10.526

- in de onderhoudslasten

3.374

- in de vermogenskostenvoet

0

- in de restwaarde

-1.095

- in de voorgenomen (des)investeringen (mutatie investeringen als gevolg van opleveringen in 2009 en wijziging in plannen)

-367

- in de inflatie

0

11.560

c) externe invloed op parameters

- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van verwachte huurstijging in de komende jaren)

1.041

d) rentabiliteitswaardecorrectie

7.432

Mutatie actuele waarde in jaarresultaat

22.420

e) voorraadmutaties in het eerste jaar toevoeging in bezit

48.265

verkocht bezit

-4.803

gesloopt bezit

0

43.462

Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie

65.882

Overige informatie Werknemers

Gedurende het jaar 2009 had de corporatie gemiddeld 106 werknemers in dienst (2008: 102).

Bestuurders en commissarissen

2009

Lasten ter zake van bezoldiging en ter zake van pensioenen van: – bestuurder 1

Periodiek betaalde beloningen

148.577

Beloningen betaalbaar op termijn

43.440

– bestuurder 2

Periodiek betaalde beloningen

138.014

Beloningen betaalbaar op termijn

49.498

379.529

– commissarissen en voormalige commissarissen

57.898

De bezoldiging van bestuurders omvat periodiek betaalde beloningen (zoals salarissen, sociale lasten, vakantiegeld, doorbetaling bij vakantie en ziekte, ter beschikkingstelling van auto en presentiegelden), beloningen betaalbaar op termijn (zoals pensioenlasten, VUT, sabbatical leave en jubileumuitkeringen) uitkeringen bij beëindiging van het dienstverband en winstdelingen en bonusbetalingen. Ondertekening jaarrekening Tilburg, 17 mei 2010

Directeur, mr. R.G.A.M. Suurmeijer

Directeur, ing. O.A.M. van der Meulen, arch. A.v.B.

101

Hart voor Tilburg

Enkelvoudige jaarrekening 7

Enkelvoudige balans per 31 december 2009 (na voorgestelde resultaatbestemming) (x € 1.000)

DEBET

2009

2008

Vaste activa

1 Materiële vaste activa Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

378.077

312.467

1.294

3.970

5.330

383.342

3.933

321.730

2 Financiële vaste activa Te vorderen BWS-subsidies

Deelnemingen Overige

0

1.205

536

536

14

-25

550

1.716

Vlottende activa

3 Voorraad koopwoningen 4 Onderhanden projecten

738

695

2.864

4.840

5 Vorderingen Huurdebiteuren Gemeenten

Overige vorderingen Overlopende activa

6 Liquide middelen

102

918

359

275

604

10.393 755

8.816 12.341

1.083

10.862

946

9.187

400.781

349.030

Jaar verslag Tiwos

CREDIT

7 Eigen vermogen Voorzieningen

Voorziening onrendabele investeringen nieuwbouw Overige voorzieningen

Langlopende schulden Leningen overheid


Waarborgsommen

2009

2008

123.794

92.065

7.766 304

10.503 8.070

24.467

132

10.635

26.761

208.435 7

’09

184.789 232.909

7

211.557



Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen pensioenen Overlopende passiva

20.345

21.054

1.942

348

2.294

2.159

646

414

131

10.649

128

36.008

400.781

10.670

34.773

349.030

103

Hart voor Tilburg

8

Enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2009 (x € 1.000)

(waarderingsgrondslag actuele waarde)

2009

2008

37.541

36.569

Bedrijfsopbrengsten 1) Huren

Vergoedingen

Overheidsbijdragen

2) Verkoop onroerende zaken

3) Overige bedrijfsopbrengsten

Som der bedrijfsopbrengsten

943

23

895

9

2.588

3.333

42.663

41.936

1.567

1.131

Bedrijfslasten 4) Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa

Overige waardeveranderingen (im)materiële vaste activa

Erfpacht

Lonen en salarissen Sociale lasten

Pensioenlasten

437

317

-344

3.971

4.769

4.544

902

799

1

615

1

593

5) Lasten onderhoud

10.286

10.003

Som der bedrijfslasten

25.235

31.520

Bedrijfsresultaat

17.428

10.416

6) Overige bedrijfslasten

8.570

11.291

Financiële baten en lasten 7) Opbrengsten financiële vaste activa

8) Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 9) Resultaat deelnemingen Belastingen

Resultaat na belastingen 10) Mutatie actuele waarde materiële vaste activa

Resultaat na belastingen

104

353

1.870

492

2.030

-10.072

-10.787

39

-467

9.580

1.610

9.579

-38

22.148 31.729

2.152

-74

8.087

9.697

Jaar verslag Tiwos

9

’09

Toelichting op de enkelvoudige balans (x € 1.000)

In deze toelichting zijn de posten opgenomen voorzover ze afwijken van de geconsolideerde balans. Deelnemingen in groepsmaatschappijen worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde. De grondslagen van de waardering en van de resultaatbepaling voor de jaarrekening van de stichting en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk.

1 Materiële vaste activa De mutaties in de materiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat: onroerende en roerende zaken in exploitatie

onroerende en roerende zaken in ontwikkeling

onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

totaal

311.154

21.960

6.871

339.986

-34.966

-16.630

5.330

-2.939

-51.596

312.467

0

0

3.933

321.730

805

45.959

478

01-jan-2009 Verkrijgingsprijzen Herwaarderingen

76.110

Cumulatieve waardeverminderingen Afschrijvingen

-39.832

Boekwaarden per 1 januari 2009

0

0

76.110

-42.771

Mutaties 2009 Investeringen

Desinvesteringen

-4.803

Mutatie actuele waarde

22.148

Afschrijvingen

0

0

0

0

47.242

-3

-4.806

0

22.148

-437

-437

Waardeverminderingen

-13.979

-4.333

Overboekingen

61.438

-61.438 -4.036

38

61.612

Verkrijgingsprijzen

368.595

6.481

7.346

382.422


-48.945

-5.187

0

378.077

1.294

Terugneming van waardeverminderingen

0

Totaal mutaties

65.610

15.777

0

-18.312

0

15.777

0

0

31-dec-2009 Herwaarderingen

98.259

Afschrijvingen

-39.832

Boekwaarden

0

0

0

98.259

-54.131

-3.376

-43.208

3.970

383.342

Om het inzicht in de werkelijke kosten van de projecten te vergroten, is in 2009 een rentebedrag van € 1,379 mln (2008: € 1,114 mln) opgenomen in de balanspost onroerende zaken in ontwikkeling voor de financiering van de investeringsprojecten.

Ten opzichte van voorgaand jaar is de actuele waarde met € 22,1 mln (2008: € 8,1 mln) gemuteerd. Voor de toelichting op deze mutatie wordt verwezen naar de toelichting op de winst- en verliesrekening.

2 Financiële vaste activa De mutaties in de financiële vaste activa zijn in het navolgende schema samengevat:

01-jan-2009

Boekwaarden Mutaties 2009

Afschrijvingen/aflossingen Resultaat deelnemingen


Boekwaarden

te vorderen BWS-subsidie

Deelnemingen

Overige

totaal

1.205

-25

536

1.716

0

-1.205

-1.205 0

0

-1.205

39

39

0 0

-1.166

39

0

14

536

550

aandeel

resultaat boekjaar

netto vermogenswaarde per 31-12-2009

100%

39

14

De deelneming betreft:

Deelneming Tiwos Holding BV

105

Hart voor Tilburg 3 Voorraad koopwoningen Niet verkochte woningen

4 Onderhanden projecten Bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling Af : reeds gefactureerde termijnen Af : voorziening voor verliezen

Totaal projecten in ontwikkeling

2009

2008

738

695

2009

2008

3.724

7.685

3.724

6.134

0

-860

2.864

-1.551

-1.294

4.840

In het bedrag bestede kosten projecten (verkoop) in ontwikkeling is een bedrag van € 0,243 mln (2008: € 0,080 mln) opgenomen als rentelast voor de financiering van de verkoopprojecten.

5 Vorderingen Huurdebiteuren

Huurdebiteuren

Af : voorziening wegens oninbaarheid

Totaal huurdebiteuren Gemeenten

Te ontvangen investeringsbijdragen

Te ontvangen bijdragen minder validen

Totaal Gemeenten

Overige vorderingen

Overige debiteuren

RC verhouding deelnemingen Tiwos

Overige vorderingen minus voorziening dubieus

Totaal overige vorderingen

Overlopende activa Nog te ontvangen interest

Nog te verzenden facturen Overige

Totaal overlopende activa

6 Liquide middelen Direct opvraagbaar: Kas/bank/giro

Bedrijfsspaarrekeningen en deposito’s

2009

2008

1.419

970

918

359

-501

146

617

275

604

129

2.362

-13

266

8.030

8.548

10.393

8.816

2009

2008

0

52

1

22

452

550

755

1.083

2009

2008

251

943 3

946

Onder de liquide middelen zijn deposito’s begrepen ad € 0 (2008: € 6 mln met een looptijd tot maximaal 31 december 2008, rente gemiddeld 4,268%).

106

-611

511

3.185

6.002 9.187

Jaar verslag Tiwos

7 Eigen vermogen Overige reserves

Stand per 1 januari

Bij: uit de winstverdeling over het boekjaar

Mutatie bestemmingsreserve onrendabele investeringen


Bestemmingsreserve onrendabele investeringen Stand per 1 januari

Mutatie tbv onrendabele investeringen


Totaal eigen vermogen

’09

2009

2008

91.312

71.370

454

10.245

31.729 123.495

753

9.697

91.312

10.998

-454

-10.245

123.794

92.065

299

753

Voor de onrendabele top op investeringsprojecten die zijn opgestart maar nog niet in de DO-fase zitten, is een “Bestemmingsreserve onrendabele investeringen” opgenomen. De bestemmingsreserve zal worden opgesoupeerd zodra de projecten in de DO-fase terecht komen en het negatieve resultaat wordt verwerkt via de W&V-post “Overige waardeveranderingen”.



Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen pensioenen Overlopende passiva

2009

2008

20.345

21.054

1.942

348

2.294 646 131

10.649

2.159 414 128

10.671

36.008

34.774

3.429

3.954

Overlopende passiva:

Nadere specificatie van deze post:

Niet vervallen rente geldleningen

Nog te ontv facturen reparatieverzoeken en mutatieonderhoud

Nog te ontv facturen PO, sociaal beheer en contractonderhoud Vooruitontvangen huursubsidie/-toeslag Vooruitontvangen huur

Saldo te verrekenen servicekosten/nto facturen servicekosten Overige te ontvangen facturen/te betalen kosten

1.019 76

301

996 251

342

780

2.079

4.964

2.854

81

10.649

195

10.670

107

Hart voor Tilburg

10

Toelichting op de enkelvoudige winst- en verliesrekening

In deze toelichting zijn de posten opgenomen voorzover ze afwijken van de geconsolideerde winst- en verliesrekening. De grondslagen van de waardering en van de resultaatbepaling voor de jaarrekening van de stichting en de geconsolideerde jaarrekening zijn gelijk.

1 Huren Woningen en woongebouwen

Onroerende zaken niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand

2009

2008

37.207

36.374

38.097

37.034

37.541

36.569

889

-556

660

-466

De “ontvangen nettohuur” is met name gewijzigd als gevolg van:

- de oplevering van nieuwe verhuureenheden in eigendom of van aangekochte woningen tot een bedrag van € 1.172.000; - de jaarlijkse huurverhoging tot een bedrag van € 708.000;

- de sloop van woningen in het kader van herstructurering tot een bedrag van € 205.000; - de verkoop van huurwoningen tot een bedrag van € 333.000;

- huurharmonisatie bij nieuwe verhuur en het aanbrengen van deelverbeteringen tot een bedrag van € 701.000; - wijziging in de presentatie van de huuropbrengsten beheerpanden van € 1.072.000.

De geografische onderverdeling van de nettohuuropbrengsten kan als volgt worden weergegeven:

Gemeente Tilburg

Gemeente Gilze en Rijen

2 Verkoop onroerende goederen Opbrengst verkopen bestaand bezit Af : Boekwaarde (=bedrijfswaarde)

Verkoopresultaat bestaand bezit

Opbrengst verkopen projecten nieuwbouw Af : kostprijs verkopen nieuwbouw

2009

2008

37.499

36.569

37.541

36.569

2009

2008

42

8.853

-5.881 2.972 9.175

0

12.173

-8.168 4.005 937

-9.559

-1.609

Totaal verkoopopbrengst

2.588

3.333

3 Overige bedrijfsopbrengsten

2009

2008

Aan onderhoud doorberekende uren vaklieden

197

145

Doorberekende kosten servicekosten

46

60

Verkoopresultaat nieuwbouw

Vergoeding voor kosten afdeling Woonbeheer Doorberekende uren investeringsprojecten Doorbelaste beheerkosten aan derden

Diversen

Totaal overige bedrijfsopbrengsten

-383

44

541

-672

76

585

155

240

1.567

1.131

585

26

In de vergoeding van derden doorbelaste beheerkosten is o.a. opgenomen de vergoeding voor het beheer van verhuureenheden voor Laurentius Wonen Breda en voor de gemeente Tilburg, de vergoeding voor het beheer en administratie van de deelnemingen, de vergoeding van de gemeente Tilburg voor een deel van de kosten van de buurtbeheerders.

4 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Afschrijving onroerende zaken in exploitatie opgenomen in W&V

Afschrijvingen overige goederen met bewoners afgerekend (opgenomen als servicekosten)

108

2009

2008

437

317

3

3

Jaar verslag Tiwos

5 Lasten onderhoud Planmatig onderhoud

2009

2008

2.223

3.283

Mutatie-onderhoud

4.047

Reparatieverzoeken

2.337

1.807

Sociaal Beheer collectief inclusief politiekeurmerk Veilig Wonen

697

489

Contract onderhoud

674

648

Groot onderhoud (niet-levensduur verlengend) Verrijkt Wonen

Individueel sociaal beheer Totaal

6 Overige bedrijfslasten Beheerskosten

Overige personeelskosten Huisvestingskosten Bestuurskosten

Kosten inventaris Vervoerskosten

Automatiseringskosten

Overige algemene organisatiekosten

Subtotaal beheerskosten Heffingen

Belastingen

Verzekeringen

Subtotaal heffingen Overige bedrijfslasten

78

84

147

3.171 323

135

147

10.286

10.003

2009

2008

942

977

260

209

40

28

548

706

3.168

2.888

1.571

1.560

1.772

1.754

61

43

1.275

201

54

51

863

193

Exploitatie beheer voor derden

-230

Beëindigen oude exploitaties

1.192

2.179

Dotatie dubieuze debiteuren

225

220

Beheer door derden

106

61

Kosten projectontwikkeling

400

1.904

131

36

Heffing bijzondere projectsteun wijkenaanpak Oninbare en niet doorbelaste onderhoudskosten Bemiddelingskosten verhuur dure huurwoningen Incassokosten Servicekosten

Servicekosten niet in rekening gebracht

Energieverbruik tijdens leegstandsperiode

Maatschappelijke uitgaven Diverse bedrijfslasten

414

-3

45

123

943 159

0

124

157

434

97

5

119

895 61

154

327

Subtotaal overige bedrijfslasten

3.630

6.650

Totaal overige bedrijfslasten

8.570

11.291

7 Opbrengsten financiële vaste activa

2009

2008

Te vorderen BWS subsidie

Overige financiele vaste activa

Totaal opbrengsten financiële vaste activa

8 Rentebaten Geactiveerde rente materiële vaste activa:

- Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling - Onroerende en roerende zaken in exploitatie

Rente op voorraden:

- onderhanden werk

Rente op vorderingen

- Overige rentebaten

- Rente op liquide middelen Totaal rentebaten

75

278

64

428

353

492

2009

2008

1.379

1.114

243

80

111

49

’09

121

23

88

693

1.870

2.030

109

Hart voor Tilburg

9 Resultaat deelnemingen

2009

Resultaat deelneming Tiwos Holding BV

39

Totaal resultaat deelnemingen

39

2008 -467

-467

10 Mutatie actuele waarde materiële vaste activa in exploitatie De mutatie van de actuele waarde in het verslagjaar van de materiële activa in exploitatie bedrijfswaarde per 1/1/2009

289.777


22.690


312.467

bedrijfswaarde per 1/1/2010

347.951


30.126


378.077

mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie

65.609

Verschillenanalyse bedrijfswaarde

2.250

a) jaarresultaat (autonome mutatie) b) gevolgen van aanpassingen van beleidsparameters en uitgangspunten - in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van mutaties in bezit en harmonisatie)

3.461

- in de onderhoudslasten

3.282

- in de overige lasten

-4.489

- in de levensduur

10.526

- in de vermogenskostenvoet

0

- in de restwaarde

-978

- in de voorgenomen (des)investeringen (mutatie investeringen als gevolg van opleveringen in 2009 en wijziging in plannen)

-367

- in de inflatie

0

11.435

c) externe invloed op parameters

1.031

- in de huurcomponent (mutatie huuropbrengsten als gevolg van verwachte huurstijging in de komende jaren)

7.432

d) rentabiliteitswaardecorrectie Mutatie actuele waarde in jaarresultaat

22.148

e) voorraadmutaties in het eerste jaar toevoeging in bezit

48.265

verkocht bezit

-4.803

gesloopt bezit

0

43.462

Mutatie in de bedrijfswaarde van de MVA in exploitatie

65.609

Ondertekening jaarrekening Tilburg, 17 mei 2010

Directeur,

mr. R.G.A.M. Suurmeijer

110

Directeur,

ing. O.A.M. van der Meulen, arch. A.v.B.

Jaar verslag Tiwos

’09

Overige gegevens Voorstel resultaatbestemming

Voorgesteld wordt om het resultaat over het boekjaar 2009 van € +/+ 31,7 mln ten gunste te brengen van de overige reserves. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt.

Accountantsverklaring

De accountantsverklaring is opgenomen op pagina 112 van dit verslag.

Colofon

Fotografie: Bart van Hattem, Ontwerp en opmaak: x-hoogte, Tilburg

111

Hart voor Tilburg

112

Jaar verslag Tiwos

’09

113

Jaarv ers0 lag Ti 9 wos 1

Recommend Documents