Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding 2. Speerpunten 2008 3. Monitoring 4. Financiën 5. Acties 2008-2012 Bijlage 1: Voorbeeld indicatoren monitoringsysteem Bijlage 2. Verdeling financiën

20 november 2007

1


Samenvatting Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Het Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 is het uitvoeringsprogramma van de gemeente Groningen waarin staat met welke activiteiten er gewerkt gaat worden aan een duurzamere stad. Duurzaam Groningen richt zich op twee doelen: energie besparen en een optimale kwaliteit van de leefomgeving. Het beleidsmatige fundament daarvoor staat in het Beleidskader duurzaamstestad.groningen.nl en de Routekaart Groningen Energieneutraal+ 2025. Speerpunten Uit vele acties en maatregelen kiezen we vier speerpunten die door hun effect en doorwerking een hefboom kunnen zijn om de duurzame beweging en noodzakelijke transitie in Groningen te versnellen. Het zijn: (1) het verlagen van het energieverbruik van de bestaande woningvoorraad, (2) energiebesparing en een gezond binnenmilieu in nieuwe en bestaande scholen, (3) investeren in en benutten van energiekennis en -innovatie bij Groningse bedrijven en instellingen en daarmee stimuleren van een duurzame economie en (4) participatie in brede zin: zo veel mogelijk stadjers, bedrijven en instellingen aanmoedigen met ons mee te doen door te verbreden en te verbinden via communicatie, participatie en educatie. Hoofdactiviteiten Duurzame ontwikkeling werkt door op alle fronten. De activiteiten zijn onderverdeeld over de drie pijlers van duurzame ontwikkeling. De fysieke pijler: de inrichting van de stad, de economische pijler: duurzaam ondernemen en de sociale pijler: duurzaam handelen. Voor elke pijler is een aantal hoofdactiviteiten benoemd die de stad duurzamer kunnen maken doordat ze bijdragen aan de reductie van CO2-uitstoot, de kwaliteit van de leefomgeving, een stuwend en innoverend karakter hebben, mensen meer bewust maken en uitnodigen om mee te doen en/of een voorbeeld zijn voor anderen.

Voor een duurzame inrichting van de stad zijn de doelen een duurzame stedelijke ontwikkeling, flinke verduurzaming van nieuwbouw en bestaande bouw, inzet op duurzame mobiliteit en een stevige ecologische structuur. Hoofdactiviteiten zijn onder meer: duurzaamheidopties in kaart brengen bij grote stedenbouwkundige projecten, samen met corporaties de bestaande bouw en nieuwbouw energiezuiniger maken, inzetten op stiller, schoner en veiliger autoverkeer en bewoners betrekken bij groenbeheer in hun wijk. De focus bij duurzaam ondernemen ligt op het stimuleren en faciliteren van energiebesparing en duurzaam ondernemen bij bedrijven en het duurzamer maken van onze eigen bedrijfsvoering. Hoofdactiviteiten zijn onder meer: aanleggen van een duurzame energie-infrastructuur op bedrijventerreinen als Westpoort, Fair Trade stad, duurzame ontwikkeling van nieuwbouw Forum, de dienst SoZaWe, energiebesparen en verbeteren binnenmilieu op scholen en openbare verlichting dimmen. We stimuleren en faciliteren duurzaam handelen door veel en gericht te communiceren (verbreden) en slimme koppelingen te maken tussen duurzame activiteiten van mensen (verbinden). Participatie en educatie zijn daarbij belangrijke instrumenten. Hoofdactiviteiten zijn onder meer: de campagne ‘Generatie Groningen’, uitbouwen participatie via LenteKriebels, de Duurzaamste Wijk en het plaatsen van een Energiemeter op de Grote Markt. Acties 2008-2012 Al deze hoofdactiviteiten kennen een brede context van activiteiten die als een indicatief programma 2008 – 2012 worden weergegeven. Het spreekt voor zich dat onze wettelijke taken op het gebied van milieu onderdeel zijn van het programma. Verder gaan we er vanuit dat bij de uitvoering zo veel mogelijk de reguliere budgetten worden ingezet. Naar verwachting zal voor de uitvoering in 2008 een beroep van 1,7 miljoen euro worden gedaan op

2

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen het duurzaamheidbudget. Verder werken we aan een subsidieverordening voor groene daken en energiescans bij bedrijven. Jaarlijks wordt het programma geëvalueerd en geactualiseerd. Om te kunnen bepalen wat de effecten zijn van de verschillende acties, werken we aan een monitoringsysteem dat aansluit bij de huidige monitoring en de landelijke duurzaamheidmeter. Samen met anderen We gaan met anderen aan de slag, zoals de partners van het Akkoord van Groningen, Energy Valley, milieuorganisaties, ondernemers, bewoners en rijksoverheid en provincie. We zoeken aansluiting waar dat mogelijk is, stimuleren en faciliteren initiatieven. We verwachten dat we met deze concrete projecten, maatregelen en acties - samen met vele anderen - van Groningen een duurzamere stad kunnen maken.

3


1. Inleiding Kader Dit Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 bevat de activiteiten die de gemeente Groningen zal ondernemen om bij te dragen aan een duurzame stad. Hieronder verstaan we een stad die leefbaar is voor nu en later èn een stad die niet meer in grote mate afhankelijk is van de steeds duurder en schaarser wordende fossiele brandstoffen met schadelijke CO2-uitstoot. Het beleidsmatige fundament staat in het Beleidskader duurzaamstestad.groningen.nl en de Routekaart Groningen Energieneutraal+ 2025, die wij in juli 2007 in concept hebben vastgesteld. Voor de uitgangspunten van ons beleid verwijzen we naar deze documenten. Dit jaarprogramma vervangt het milieu-programma waarin tot nu toe de leefomgevingkwaliteit was opgenomen. De taken die we vanuit de wet Milieubeheer moeten doen, vallen vanzelfsprekend ook onder dit jaarprogramma omdat ze aansluiten bij de kerngedachte van de Duurzaamste Stad. Dit jaarprogramma bevat de voorgenomen maatregelen voor 2008. Ook laten we een doorkijk zien naar de jaren daarna. We zullen dit elk jaar actualiseren. Samen met anderen We gaan voortvarend en daadkrachtig aan de slag. We hebben echter niet de pretentie om de ambitie alleen te realiseren. Werken aan de duurzaamste stad doe je samen met anderen. Bovendien is onze invloedsfeer beperkt. We gaan daarom vooral met anderen aan de slag, zoals de partners van het Akkoord van Groningen, Energie Convenant Groningen, Energy Valley, milieu-organisaties, ondernemers, bewoners en rijksoverheid en provincie. Waar mogelijk zetten we nieuwe ontwikkelingen in gang, stimuleren we initiatieven van derden en faciliteren we. Veel maatregelen sluiten aan bij huidige ontwikkelingen, bijvoorbeeld om stapsgewijs energiezuiniger woningen te bouwen, om meer mensen op de

fiets te krijgen en schoner te laten rijden. Het jaarprogramma bevat een groot aantal acties en maatregelen. Speerpunten Vier activiteiten lichten we er uit omdat ze door hun effect en doorwerking strategisch van aard zijn. Dat zijn de speerpunten: (1) het verlagen van het energieverbruik van de bestaande woningvoorraad, (2) energiebesparing en een gezond binnenmilieu in nieuwe en bestaande scholen, (3) investeren in en benutten van energiekennis en -innovatie bij Groningse bedrijven en instellingen en daarmee stimuleren van een duurzame economie en (4) participatie in brede zin: zo veel mogelijk stadjers, bedrijven en instellingen aanmoedigen met ons mee te doen door te verbreden en te verbinden via communicatie, participatie en educatie. Opbouw Een toekomstgerichte stad, leefbaar voor nu en later, komt tot uiting op alle fronten. Het jaarprogramma volgt de drie pijlers van duurzame ontwikkeling. De fysieke pijler: de inrichting van de stad, de economische pijler: duurzaam ondernemen en de sociale pijler: duurzaam handelen. Het programma voor een duurzame inrichting van de stad wordt onderverdeeld naar de vier thema’s: stedelijke ontwikkeling, bouwen en wonen, mobiliteit en ecologie. Het programma voor duurzaam ondernemen is onderverdeeld in kennis en economie en eigen bedrijfsvoering. Het programma voor duurzaam handelen kent een communicatie-, participatie- en educatieprogramma. In hoofdstuk twee beschrijven we de speerpunten en hoofdactiviteiten. Dit zijn projecten die als een hefboom kunnen gaan werken, omdat ze de stad duurzamer kunnen maken doordat ze bijdragen aan de reductie van CO2uitstoot, de kwaliteit van de leefomgeving, een stuwend en innoverend karakter hebben, mensen meer bewust maken en uitnodigen om mee te doen en/of een voorbeeld zijn voor anderen. Hoofdstuk vijf bevat een lijst van acties en maatregelen en kan gezien worden als een indicatief programma voor 2008 – 2012. Jaarlijks wordt het programma geëvalueerd

4

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen en geactualiseerd. Om te kunnen bepalen wat de effecten zijn van de verschillende acties, werken we aan een monitoringsysteem. De aanzet hiervoor beschrijven we in hoofdstuk drie. Hoofdstuk vier behandelt de financiën van het jaarprogramma. Een nieuw tijdperk met nieuwe energie. We realiseren ons dat we aan het begin staan van de opdracht om van Groningen een duurzamere stad te maken. Het is zoeken en het is leren. Soms met vallen en opstaan. Maar we zijn overtuigd van onze verantwoordelijkheid om nú te handelen en te kiezen. Deze generatie is aan zet. Voor de volgende generaties. We nodigen iedereen nadrukkelijk uit om mee te doen.

5


2. Uitgangspunten en speerpunten 2008 In dit hoofdstuk noemen we eerst de uitgangspunten die vanuit het perspectief van de gemeente Groningen een duurzame ontwikkeling van de stad mogelijk moeten maken. Vervolgens noemen we per duurzame pijler (fysiek, economisch en sociaal) eerst de speerpunten en daarna de – volgens ons- belangrijkste hoofdactiviteiten.

2.1 Uitgangspunten Om de ambitie van een duurzame stad waar te kunnen maken hebben we een aantal uitgangspunten voor een duurzame ontwikkeling van de stad vastgesteld. 1. Duurzame ontwikkeling is uitgangspunt bij de planvorming en stedelijke ontwikkeling van de stad. Dat betekent dat in het programma van eisen energiebesparing en leefomgevingkwaliteiten een natuurlijke basis is voor al ons handelen. Ook op andere terreinen zal in 2008 een aanzet worden gedaan voor het ‘verduurzamen’ van regulier gemeentelijk beleid. Bestaand beleid en bestaande regelgeving zullen vanuit dat perspectief worden doorgelicht. We willen de stad samen ontwikkelen. We willen dat onze partners dit ook als uitgangspunt zien en daarom stimuleren en faciliteren wij hen daarbij. 2. Duurzame ontwikkeling en activiteiten hiervoor zijn grotendeels onderdeel van ons reguliere werk Duurzame ontwikkeling moet steeds meer normaal en vanzelfsprekend worden en steeds meer en beter verankerd worden in ons reguliere denken en handelen als lokale overheid. Duurzame ontwikkeling is niet extra, geen ‘plusje op het bestaande werk’; maar het is een regulier en geïntegreerd onderdeel van het normale werk. Dat geldt ook voor de financiering van ontwikkelingen, activiteiten en voorzieningen.

Financiering uit reguliere middelen is regel, additionele financiering is tijdelijk en uitzondering. In een vroeg stadium van planvorming maken we de kansen en mogelijkheden voor duurzaamheid inzichtelijk en we wegen per project de kosten en baten af. 3. Eigen bedrijfsvoering is duurzaam Hoge ambities scheppen verplichtingen. Het minste wat burgers, bedrijven en partners van ons als gemeente mogen verwachten, is dat wij zelf het goede voorbeeld geven en in ons eigen overheidshandelen de grenzen van duurzame ontwikkeling maximaal verkennen. Dit geldt bijvoorbeeld voor nieuwbouw, verbouw, renovatie en beheer van onze gebouwen, ons inkoopbeleid en ons eigen wagenpark en woonwerkverkeer. 4. Samen met kennisinstellingen en ‘stake-holders’ starten we met toonaangevende projecten Om onze ambities te realiseren, is een intensieve en langdurige samenwerking met partners noodzakelijk. Per pijler werken we in 2008 samen met kennisinstellingen en ‘stakeholders’ verder aan een aantal toonaangevende projecten. Deze fungeren de komende jaren als hefboom of vliegwiel in de ontwikkeling naar een duurzamere stad. Zij leggen de basis, scheppen de voorwaarden of dragen bij aan bewustwording en participatie van onze burgers. Aan de duurzaamste stad bouw je immers samen. 5. Inrichting van financiële arrangementen Duurzame ontwikkeling kost –zeker de komende tijd- veel geld. Er is ook binnen de gemeente extra geld beschikbaar, maar lang niet genoeg om aan alle ideeën en projectvoorstellen tegemoet te komen. De extra middelen zullen wij dan ook inzetten voor slimme financiële arrangementen. Bijvoorbeeld voor projecten, activiteiten en ontwikkelingen waarin met een beetje geld een proces in gang gezet kan worden met veel grotere effecten. Of voor het over de streep trekken van burgers, bedrijven en maatschappelijke partners om

6

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen inspirerende ideeën aan te reiken en om duurzame ontwikkeling in het bestaande beleid en handelen te verankeren. We zoeken hefbomen, aanjagers, verleiders en vliegwielen. We verbreden het bestaande revolverend fonds van Wonen en Monumenten met een component duurzaamheid. We werken aan een subsidieverordening duurzaamste stad om groene daken en energiescans voor bedrijven te subsidiëren. We zoeken pro-actief (internationale) subsidies voor onze projecten. Speerpunten We onderscheiden in het jaarprogramma vier speerpunten. Dat zijn: 1. energie besparen in de bestaande sociale woningbouw; 2. duurzame bouw, energie besparen en gezond binnenmilieu in nieuwe en bestaande scholen; 3. kennisontwikkeling, innovatie en duurzame economie; 4. participatie en gedragsverandering. De voor deze vier speerpunten voorgestelde financiële verdeling is richtinggevend, dat heeft te maken met het feit dat we een verantwoorde mix willen maken van de aanvullende financiële impuls vanuit het duurzaamheidsbudget en reguliere budgetten. Naast deze vier speerpunten omvat het jaarprogramma een bredere context, waarin per pijler (duurzame inrichting, duurzaam ondernemen en duurzaam handelen) een aantal hoofdactiviteiten onderscheiden worden. Deze worden hieronder weergegeven. We noemen ze hoofdactiviteiten, omdat ze een hefboomfunctie kunnen hebben in de beoogde transitie. Het zijn hefbomen omdat ze bijdragen aan het bereiken van CO2-reductie, het verbeteren van de leefomgevingkwaliteit, bewustwording en participatie, een stuwende werking hebben, innoverend of voorwaardenscheppend zijn of een voorbeeldwerking hebben. De hoofdactiviteiten maken duidelijk dat we breed willen inzetten en op diverse fronten willen werken aan een duurzame ontwikkeling.

7


2.2 Fysieke pijler: Duurzame inrichting van de stad

Daarbij sluiten we aan bij het Apeldoorns Model en het energiecertificaat dat per 1 januari 2008 verplicht zal zijn bij verkoop van woningen. In 2008 passen we dit toe bij een aantal pilots.

Speerpunt: Energie besparen in de bestaande sociale woningbouw Grote winst valt te behalen in de bestaande woningvoorraad. Van de totale woningvoorraad die er over 10 jaar is, bestaat 80% nu al. Vanwege de stijging van de energieprijzen, die zich naar verwachting zal doorzetten, is het ook vanuit sociaal oogpunt essentieel om de woonlasten binnen de perken te houden. Dit doen we door met de woningbouwcorporaties te werken aan verduurzaming van de woningen, waarbij overigens ook nadrukkelijk naar een gezond binnenmilieu wordt gekeken. We doen dit structureel door samen met de corporaties te werken aan een monitoringsysteem, waarbij het vanaf 2008 verplichte energielabel als uitgangspunt gehanteerd zal worden. Op het moment dat de corporaties het kwaliteitsniveau via de labels inzichtelijk hebben, stellen we gezamenlijk een plan van aanpak op om het kwaliteitsniveau te verbeteren. Specifiek sluiten we aan bij het renovatieproject in Tuinwijk, waarbij we samen met een ingenieursbureau en de woningbouwcorporatie inzetten op een energiezuinige renovatie.

Stedelijke ontwikkeling Duurzame stedelijke ontwikkeling betekent dat we doorgaan met de compacte stad en dat we juist daarom de milieukwaliteit bewaken en verbeteren. Daarbij benutten we kansen en mogelijkheden voor duurzame energie en voor de kwaliteit van de leefomgeving door deze in een vroeg stadium in te brengen bij alle stedenbouwkundige plannen en bestemmingsplannen.

Bouwen en wonen We zetten bij nieuwbouw en renovatie in op woningen die tegemoet komen aan de wensen van de bewoners. We hebben het dan over gezonde, voor alle groepen en leeftijden toegankelijke woningen die vanwege een laag energieverbruik niet voor extra hoge woonlasten zorgen en die goed scoren op het energielabel. We hebben het over duurzame materialen en een goede geluidisolatie. Deze kwaliteiten worden aangescherpt in de Groninger Woonkwaliteit die vooruitloopt op wijzigingen in het bouwbesluit. Belangrijk vertrekpunt voor bestaande bouw is het Lokaal Akkoord met de woningbouwcorporaties. Centraal in dit Akkoord staat de brede, integrale en ook duurzame aanpak voor een aantrekkelijk woonen leefklimaat.

Mobiliteit We accommoderen een nog toenemende mobiliteit, maar we doen dit selectief. We proberen de verplaatsingsnoodzaak per auto te verminderen, zorgen dat fietsers weinig of niets te wensen overblijft en dat het openbaar vervoer flink aan kwaliteit wint, ook door goede aansluitingen tussen verschillende modaliteiten (OV, fiets en auto). Voor de leefomgevingkwaliteit zetten we in op schoon en stil verkeer. Ecologie We kunnen niet zonder een stevige ecologische structuur, zeker niet in een compacte stad, waar het stedelijk groen en water steeds meer onder druk komt te staan door bouwen infrastructurele projecten. Een bijkomende factor is het verschijnsel van warmtestuwing in de stad en een toenemende en intensievere neerslag. In 2008 zullen we op verschillende locaties in de stad werken aan integraal waterbeheer en meer groen dat tevens als warmtebuffer kan gaan werken. Ook zal het groen een beleefbaar natuurlijker karakter krijgen.

8


Stedelijke ontwikkel ing

Bouwen en wonen

Mobiliteit

Ecologie

1

Voorbeeldfuncte gemeente

Bijdrage aan bewustwording en participatie

Actie nr.

Bijdrage aan leefomgeving kwaliteit

Hoofdactiviteiten 2008

Bijdrage CO2reductie

Raming bijdrage duurzaam heid budget

Voorwaardenscheppend/ instrumenteel

Thema

‘Spinn-off’ stuwend innoverend

Functie hefboom

Doel : Kansen en mogelijkheden voor duurzame ontwikkeling inzichtelijk maken in en vertalen naar stedenbouwkundig ontwerp € 70.000 Bij 7 nieuwe en bestaande majeure projecten duurzaamheidopties in kaart brengen en zo A3 mogelijk toepassen Uitwerken duurzame energie-infrastructuur Regio Groningen-Assen, zoals restwarmte, C2 aardwarmte, warmte/koude-opslag energiekansenkaart Werken aan een hoge leefomgevingkwaliteit (geluid, lucht, externe veiligheid, bodem, F, G afval, groen en water) en basis op orde Doel : Verduurzamen nieuwbouw en bestaande bouw C1 In samenwerking met de woningbouwcorporaties opzetten van een systematiek € 500.000 C3 voor het doorlichten van de bestaande woningvoorraad, gericht op energieverbruik en mogelijkheden voor energiebesparing en toekennen energielabel aan woningen. Als pilot toepassen bij een aantal renovatie-projecten, b.v. Indische Buurt, Tuinwijk. Uitwerken verduurzaming nieuwbouw door actualisatie keurmerk GroningerWoonKwaliteit A1 en projectmatig bij Achter Reitdijk, Reitdiep enz. A4 Ontwikkelen nieuwe energieconcepten en innovatieve financieringsarrangementen, A12 toepasbaar in nieuwbouw (Meerstad) en bestaande bouw. Onderzoek hergebruik restwarmte UMCG bij ontwikkeling Oosterhamriktracé A11 Doel : Verminderen verplaatsingsnoodzaak en bevorderen duurzame vervoerswijzen € 350.000 Invoeren bereikbaarheidsmanagement, i.s.m. grote werkgevers en publiekstrekkers D2 matchen van vraag en aanbod en invullen ontbrekende schakels D4 Stiller, schoner en veiliger autoverkeer door schone brandstoffen, faciliteren E1 multifueltankstations en ombouw eigen wagenpark E3 Onderzoek waterstof als energiebron bij de stads/regiotram F1 Opnemen schoon en duurzame brandstoffen in gunning openbaar vervoer F2 Doel : Versterken en verbeteren ecologische structuren (groen, water) mede met oog op klimaatbestendigheid € 80.000 Versterken en verbeteren groen- en waterstructuur in de stad door uitvoering diverse A1-12 projecten GSP1, o.a. Stadspark, stadsranden, bedrijventerreinen B1 D1 Versneld invoeren ecologisch beheer, o.a. door opstellen ecologisch beheerplannen en B2toepassen in diverse (proef)projecten B7 Bevorderen groenparticipatie door bewoners actief te betrekken bij groenbeheer in wijken E1 E2

Vanuit het Groenstructuurplan (GSP) is hiervoor € 700.000 beschikbaar

9


2.3 Economische pijler: Duurzaam ondernemen Speerpunt: Kennisontwikkeling en innovatie Kennisontwikkeling en innovatie vormen een essentiële voorwaarde voor het realiseren van de energie-ambitie en de extra plus op de leefomgevingkwaliteit in een compacte stad. De huidige maatregelen maken gebruik van de actuele stand van de techniek. De kennis over technische mogelijkheden en toepassingen zullen de komende jaren evolueren. Dat biedt weer nieuwe mogelijkheden en daardoor zal de kennis weer toenemen. Het past in de ambitie van Groningen, het kennisknooppunt van het Noorden, om een kenniscyclus op gang te brengen. Aan de hand van verschillende projecten zorgen we ervoor dat de Groningse pieken een verbinding krijgen met Energie, ICT en Lifescience. Dat is ook goed voor de lokale economie. De kennisinstellingen binnen het Akkoord van Groningen spelen hier een uitermate belangrijke rol in. Het komende jaar zetten we bijvoorbeeld met het Energie Kenniscentrum in op zeer energiezuinige woningen met ICT-gestuurde energiebronnen. Ook werken we met de grote werkgevers aan slimme systemen voor bereikbaarheidmanagement met ICT-aansturing en we werken met bedrijven en kennisinstellingen aan producten procesinnovatie volgens het Cradle to Cradle-principe. Verder doen we met kennisinstellingen en Energy Valley onderzoek naar de ontwikkeling en toepassing van schone brandstoffen. We betrekken jongeren hierbij via de onderwijslijn (Technasium, Hanzehogeschool en Ivem) en we organiseren samen met Energy Valley en de kennisinstellingen, komend jaar de Energy Contestprijs, een scriptieprijsvraag voor jongeren. Speerpunt: Duurzame bouw, energie besparen en gezond binnenmilieu in nieuwe en bestaande scholen De jeugd heeft de toekomst. Inhoudelijk zetten we in op onderwijsmateriaal dat op deze grondgedachte aansluit. Gebouwtechnisch zetten we in op verantwoord en toekomstgericht bouwen. Wij hebben al het zogenaamde

WIN-project geïnitieerd. In dit project worden bij bestaande scholen de verwarmingssystemen beter ingeregeld, worden installateurs opgeleid (wordt er dus werkgelegenheid gecreëerd) en kent het project een educatieve kant. Leerlingen worden betrokken bij de energiemetingen. Samen met het Energie Kenniscentrum en Hogeschool Van Hall gaan we op 10 scholen aan de slag. Voor de Montessorischool in Beijum en de VMBOschool in Lewenborg treffen we nu reeds voorbereidingen om deze nieuwbouwscholen zo duurzaam mogelijk te ontwikkelen. Belangrijk hierbij zijn de duurzaamheidconcepten die door de GGD en de Milieudienst speciaal voor de nieuwbouw zijn opgesteld. We hebben het over: vermindering energieverbruik, gezond binnenmilieu, duurzame materialen en financieringsmogelijkheden. Door de uitwerking en toepassing van deze concepten is dit tegelijkertijd een leertraject, waarbij we plussen en minnen gebruiken voor de nog te ontwikkelen scholen. Het Technasium werkt in opdracht van de gemeente het energiezuinig concept uit in hun lesmateriaal. Bedrijven en economie We zetten in op een duurzame economische ontwikkeling van de stad Groningen en dan met name op de duurzame (door)ontwikkeling van de bedrijvigheid in Groningen. Dit heeft ruimtelijke consequenties bij bijvoorbeeld bedrijventerreinen, maar het werkt ook door in de bedrijfsvoering zoals Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Groningen gaat in dit kader voor de titel Fair Trade stad. Duurzaam ondernemen betekent ook aandacht hebben voor de leefomgeving. De kwaliteit van de bodem, aandacht voor luchtkwaliteit en bedrijfsomgeving, maar ook voor energie- en grondstoffenverbruik. Wij zien daar op toe vanuit onze wettelijke taken en we stimuleren adequaat milieumanagement en producten proces-innovaties (cradle-to-cradle-concept).

10

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Eigen bedrijfsvoering We gaan het goede voorbeeld geven door bij de bestaande gemeentelijke gebouwen fors energie te besparen en bij nieuwbouw in te zetten op energieneutraal, dan wel zeer energiezuinig ontwikkelen. Verder werken we

aan duurzame inkoop van producten, waarbij Fair Trade een belangrijke rol speelt. Door met beleid te gaan ‘dimmen’ gaan we in 2008 veel winst behalen op het energieverbruik van de openbare verlichting.

Bedrijven en economie

Eigen bedrijfsvoering

Voorbeeldfunctie gemeente


Actie nr






Thema


Functie hefboom

Doel : Stimuleren en faciliteren energiebesparing en duurzaam ondernemen bij bedrijven C2 € 400.000 Stimuleren van kennis en innovaties, uitbouwen kennisinfrastructuur en C5-C7 duurzaam ondernemen bij bedrijven (o.a. jaarlijkse prijsuitreiking duurzaamste E5 ondernemer Groningen; Energy Contest voor jongeren; productie en gebruik duurzame brandstoffen en toepassing van het principe ‘cradle to cradle’). Deze intiatieven worden in 2008 opgepakt en uitgewerkt. A1 – Uitvoeren ven een campagne gericht op concrete energiebesparing en duurzaam A4 ondernemen in MKB-bedrijven in samenwerking met de branches (zoals energiebesparing in supermarkten). De campagne wordt georganiseerd vanuit het energieloket. Onderdeel van de campagne zijn opstellen programma, uitvoeren energiescans, geven van adviezen en voorlichting aan bedrijven. D1-D4 Aanleg duurzame energie-infrastructuren op bedrijventerreinen, zoals Westpoort. Duurzame inrichting van bedrijventerreinen is onderdeel van een lopend project ‘Terreinwinst’. Doel : verduurzamen eigen bedrijfsvoering en ontwikkelen naar een klimaatneutrale organisatie C1-C3 € 100.000 Doorlichten van alle scholen op energieverbruik en mogelijkheden voor energiebesparing, uitvoering van maatregelen in combinatie met aandacht voor een gezond binnenmilieu scholen. B1-B4 Inzet op duurzame ontwikkeling nieuwbouw Forum, Sozawe, Montessori-school en VMBO Lewenborg. Onderzoek naar de mogelijkheden voor gemeenschappelijke energieopwekking B10 (WKO). Scan en uitvoering energiemaatregelen; onderzoek en toekenning energielabel bij alle B5gemeentelijke gebouwen. B8 Energiebesparing openbare verlichting door dimmen, gericht verlichten en onnodig E1verlichten tegengaan E4 Verbreden reikwijdte en streven naar de titel ‘Fair Trade Stad’ in 2009. Opnemen fair trade F5 in eigen inkoopvoorwaarden.

11


2.4 Sociale pijler: Duurzaam handelen Speerpunt: Participatie Samen werken we aan de duurzaamste stad. Verbreden en verbinden zijn daarbij de sleutelbegrippen. We verbreden de ambitie over alle delen van de samenleving met extra aandacht voor jongeren. We verbinden lokale initiatieven met elkaar, zodat we elkaar versterken. Het informatiecentrum Duurzaamheid dat in 2008 vorm gaat krijgen, zal hier een centrale rol in krijgen, ingegeven door ons nieuwe beleid (in de kadernota) natuur- en duurzaamheideducatie die nog in 2007 in de raad besproken wordt. Met de campagne ‘Generatie Groningen’ willen we duurzaamheid in stad verbreden en verbinden. Het begint met communiceren, zodat meer mensen participeren en zodat zoveel mogelijk mensen duurzame keuzes maken. ‘Generatie Groningen’ krijgt inhoud door participatieprojecten als LenteKriebels en De Duurzaamste Wijk. In 2008 verwachten we dat weer 3.000 mensen in 60 teams (vooral jongeren) zich in het kader van LenteKriebels inzetten om hun eigen buurt schoon en leefbaar te houden. LenteKriebels slaat zo gelijk de brug naar duurzaamheid in de wijk vanuit het Groningse beleid voor natuur- en duurzaamheideducatie. We verbinden op wijkniveau een aantal beleidslijnen zoals het Groenstructuurplan, Lokale Agenda 21, inspanningen in het kader van ‘Schoon’ in de wijken. Ook hier gaat het om participatie en gedragsverandering op het vlak van natuur- en duurzaamheidbesef, waarin ook de (Venster)scholen, het groen in de buurt en mogelijk ook de schooltuinen een rol spelen. De kern van ‘De Duurzaamste Wijk’ is dat in een wijk met een actieve wijkvereniging, wijkbewoners, MKB (winkeliersvereniging), gemeente en scholieren worden uitgenodigd om met energiebesparing aan de slag te gaan. Niet naast elkaar, maar met elkaar. Elke partij levert een eigen bijdrage. De optelsom is een wijk waar je kunt zien dat de energierekening terug loopt en de bewustwording en participatie oploopt.

Communicatie, participatie en educatie We willen zo veel mogelijk mensen stimuleren tot duurzaam handelen (verbreden2), want alleen samen (verbinden) kunnen we werken aan een duurzamere stad. Informeren, stimuleren en participeren zijn daarbij de sleutelbegrippen. Daarvoor is ook nodig dat zichtbaar is wat we bedoelen met duurzaam en energieneutraal, zodat mensen geïnspireerd en gemotiveerd raken om mee te doen. En velen wíllen al meedoen. We zijn gestart met een campagne voor deze generatie Groningers (stadsdebat, jongerenprogramma ‘Hou Wortel’ op Oog-tv, portal internet duurzaamstestad.groningen.nl). Vanaf 2009 willen we het Natuur- en duurzaamheideducatie-programma onderdeel laten uitmaken van dit programma.

2

Zie ook het communicatieplan bij het Beleidskader duurzaamstestad.groningen.nl en de Routekaart Groningen Energieneutraal+ 2025: ‘De duurzaamste stad via verbreden en verbinden; communicatie, participatie en gedragsverandering’.

12


Communicatie, participatie, educatie

3

Voorbeeldfunctie gemeente


Actie nr.






Thema


Functie hefboom

Doel : Vergroten bekendheid, betrokkenheid en participatie burgers en bedrijven en stimuleren duurzaam gedrag € 200.000 Uitvoeren campagne ‘Generatie Groningen’, i.s.m. koplopers A1A8 Projectcommunicatie A3 Portal www.duurzaamstestad.groningen.nl A1 Uitbouwen participatie burgers en bedrijven bij schoon, heel en veilig; B1 verbreden Lentekriebels, verduurzamen Noorderzon B2 Onderzoek naar scenario’s voor inrichting van nieuw Duurzaamheidloket/-centrum i.s.m. C1 ondernemers, IP dubo, banken e.d.3 Oog-tv serie ‘Hou Wortol?!’ A2 Programma Duurzame Samenleving opzetten en uitvoeren, gericht op educatie B5 participatie Plaatsen van een Energiemeter op de Grote Markt B4 Stimuleren groene daken bij particulieren en bedrijven, oa middels subsidieregeling Ecol.D 2-D4

I.o.m. overleggroep Bedrijven Groningen (OBG) wordt gekeken hoe het energieloket hierin geïntegreerd kan worden.

13


3. Monitoring We hebben met ons beleid ‘Groningen duurzaamste stad’ en ‘Energieneutraal+ in 2025’ een ambitie geformuleerd voor de lange termijn. We zullen jaarlijks ons beleid evalueren en ons programma bijstellen. Voor een goede evaluatie is goede monitoring belangrijk. Inzicht en verantwoording Monitoring is voor ons geen doel op zich. Monitoring heeft voor ons een functie in het geven van verantwoording over en het geven van inzicht in het gevoerde duurzaamheidbeleid, de uitvoering en de voortgang van projecten. In hoeverre zijn de gekozen projecten doelmatig en doelgericht als je kijkt naar de beoogde reductie van CO2-uitstoot en de verbetering van de lokale leefomgevingskwaliteit? Verantwoording en verslaglegging doen we richting de raad en de Stadjers, maar ook als verplichte (milieu)verslaglegging van onze kerntaken naar VROM, inspectie en provincie. Evaluatie en aanpassing Op basis van de gegevens uit de monitoring worden de doelstellingen jaarlijks geëvalueerd en de acties bijgesteld. De resultaten zijn input voor het volgende jaarprogramma. Op deze manier is de monitoring als sturingsinstrument onderdeel van de continue ontwikkeling van ons duurzaamheidbeleid. Ook kunnen we optimaal gebruik maken van de ontwikkeling van kennis en nieuwe inzichten met betrekking tot duurzaamheid en de toepassing van innovaties en nieuwe technieken. We verwachten de komende jaren een enorme vlucht in technische mogelijkheden en toepassingen van duurzaamheidtechnieken en maatregelen. Bovendien kunnen we aan de hand van monitoring zien of we de tijd en energie besteden aan de juiste projecten en we kunnen beoordelen in hoeverre deze doelgericht en doelmatig zijn.

Aansluiting bij bestaande meetgegevens en evaluatiemomenten We sluiten aan bij bestaande meetgegevens, zoals we gewend zijn vanuit onze milieujaarverslagen, stadsmonitor en duurzaamheidsmeter. We zetten in op een beperkt en hanteerbaar aantal prestatie-indicatoren. Van daaruit gaan we de komende jaren samen met anderen de systematiek verder doorontwikkelen. We zijn inmiddels gestart met een extern bureau om een systeem uit te werken. Monitoring van duurzaam beleid is nog een relatief nieuw terrein. Er zijn op dit moment diverse initiatieven in Nederland, onder andere van enkele grote gemeenten zoals Amsterdam en het ministerie van VROM, om te komen tot monitoring van duurzaamheidbeleid en –uitvoering. Maar er is op dit moment nog geen systeem dat we pasklaar zouden kunnen gebruiken. Wel elementen daarvan. Daarmee gaan we aan de slag. We verwachten dat wij medio 2008 over een aanvaardbare systematiek kunnen beschikken; een nulmeting zal dan ook beschikbaar zijn. Over de voortgang van de uitvoering van dit programma zal jaarlijks worden gerapporteerd. We kiezen voor een systematiek die aansluit bij onze thematische opzet in Beleidskader en Routekaart. We onderscheiden drie niveaus van monitoring met op ieder niveau eigen indicatoren: - het resultaat van ons beleid; uitgedrukt in de reductie van CO2-uitstoot en de verbetering van de leefomgevingkwaliteit in de stad; - de effecten van onze maatregelen ten opzichte van onze doelstellingen per thema; uitgedrukt in prestatie-indicatoren; - de voortgang van de uitvoering van het duurzaamheidprogramma; uitgedrukt in voortgang en resultaten van projecten, acties en maatregelen.

14


A m b it ie 2 0 2 5 : • C O 2 r e d u c t ie • V e r b e t e r e n le e f o m g e v in g k w a lit e it

k e n g e t a ll e n 7 t h e m a ’s : D o e le n 2 0 0 8 / 2 0 1 2

m e e tg e g e v e n s

P r e s t a t ie in d ic a t o r e n : S e t v a n in d ic a t o r e n p e r t h e m a

P r o j e c t e n , a c t ie s e n m a a t r e g e le n

B e le id e n D o e le n • s tr u c tu u r p la n • b e le id s k a d e r • ro u te k a a rt

O p e r a tio n e e l • d iv e r s e p r o g r a m m a ’s

U it v o e r in g • a fd e lin g e n • p r o je c te n

Per thema worden doelstellingen en indicatoren geformuleerd. De indicatoren sluiten aan bij de wettelijke verplichte rapportages van diverse ministeries en ‘wat afdelingen gewend zijn’. Komend jaar zullen wij de randvoorwaarden voor monitoring samen met andere gemeenten verder uitwerken. In bijlage 1 wordt een voorbeeld gegeven van een aantal indicatoren voor leefomgevingkwaliteit en mobiliteit. Komend jaar werken wij dit samen met een extern bureau verder uit.

15


4. Financiën Inleiding In de begroting 2008 is uitgegaan van een duurzaamheidreserve per 3112-2007. In dit hoofdstuk geven wij aan hoe in 2008 vanuit deze reserve de financiën worden besteed. De uitvoering van de milieutaken, zoals tot nu toe vastgelegd in Milieubeleidsplan en milieu-uitvoeringprogramma’s is in de begroting ondergebracht onder de reguliere taken. Jaarlijks is hiervoor een structureel bedrag van € 156.000,- beschikbaar ten behoeve van de uitvoering van projecten en onderzoeken. De Raad heeft voor de uitvoering van het duurzaamheidprogramma en verbetering van de leefomgevingkwaliteit een extra budget beschikbaar gesteld van € 265.000,- structureel en € 3.000.000,- incidenteel (Raadsbesluit febr. 2007). Hiervan is € 160.000,- structureel beschikbaar voor organisatorische maatregelen. In totaal is daarmee voor de uitvoering van het duurzaamheidprogramma de komende jaren een bedrag van € 261.000,4 structureel en € 3.000.000,- incidenteel beschikbaar. Wij verwachten voor de uitvoering van het jaarprogramma 2008 naar verwachting een bedrag van € 1.700.000,- nodig te hebben vanuit het Duurzaamheidbudget. Organisatorische maatregelen Van het extra duurzaamheidbudget is € 160.000,- structureel bestemd voor organisatorische maatregelen. Dit is omgezet in 2 fte formatie voor de uitwerking van duurzaamheidvisie en -programma. Hiervoor zijn aangesteld 1 fte programmamanager Duurzaamheid bij de Milieudienst, 0,5 fte projectleider energie bij de Milieudienst, en 0,5 fte programmaleider Duurzaamheid bij de dienst RO/EZ. Door herschikking van taken wordt bij ROEZ 1 fte programmaleider ingezet en is bij de MD een programmabureau ingericht met als kerntaak het concernbrede programmanagement. Naast de genoemde 2 fte vindt de personele inzet voor het programma vanuit reguliere formatie en budgetten plaats.

Projecten duurzaamheidprogramma We zitten in een overgangsfase, waarbij duurzaamheid moet worden verinnerlijkt, ook in onze eigen organisatie, en ontwikkeld van ‘iets extra’s’ naar een standaard manier van denken en doen. We kiezen dan ook voor de lijn om duurzaamheidmaatregelen zoveel mogelijk te financieren vanuit de reguliere middelen. We zullen het duurzaamheidbudget met name inzetten voor het in gang zetten van het proces van ‘verduurzaming’, het scheppen van voorwaarden, kennisontwikkeling en innovatie en voor het stimuleren van nieuwe denkpatronen en benaderingen. Het duurzaamheidbudget zal vooral de functie hebben van cofinanciering voor de uitvoering van projecten van onszelf of van derden én het zal ingezet worden voor een subsidieregeling voor particulieren en bedrijven.

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de bedragen die wij in 2008 denken nodig te hebben ten laste van het Duurzaamheidbudget, verdeeld naar de verschillende thema’s. Dit is een eerste inschatting van de financiële raming van onze inzet op hoofdlijnen. Een definitieve inzet van de middelen zal gebeuren op basis van concrete projectvoorstellen.

4

Structureel voor projecten beschikbaar: € 156.000,- + € 265.000,- minus € 160.000,= € 261.000,-

16

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Tabel 6.1 Overzicht aanvragen duurzaamheidbudget per thema

Thema

Aanvragen duurzaamheidbudget structureel - incidenteel

Stedelijke ontwikkeling Bouwen en Wonen

€

25.000

Mobiliteit

€

70.000

€

500.000

€

350.000

Ecologie

€

Kennis en Economie

€ 400.000

Eigen bedrijfsvoering

€ 100.000

Communicatie Participatie Educatie

€ 200.000

Sub-totaal Bijdrage ECG Totaal

€

25.000

80.000

€ 1.700.000 € 60.000 € 1.785.000

BANS subsidie en andere subsidiebronnen Het Rijk stelt in 2008 een nieuwe klimaatsubsidieregeling (voorheen BANS) voor de periode 2008 – 2011 open. Het Rijk stelt hiervoor € 37 miljoen beschikbaar vanuit het budget voor Schoon en Zuinig (VROM begroting). Gemeenten kunnen de bijdragen uit de nieuwe klimaatsubsidieregeling inzetten voor de realisatie van energiebesparingplannen, waarbij er sprake moet zijn van cofinanciering uit eigen middelen van minimaal 50%. Wij zullen hier zoveel mogelijk bij aansluiten. De resultaten en voorbeelden zullen via de website van het platform duurzame overheden verspreid worden. Ook op andere subsidiemogelijkheden zullen wij vanzelfsprekend alert zijn. De mogelijkheden die Europese programma’s bieden zullen wij optimaal benutten.

Subsidieverordening Een van de mogelijkheden voor het betrekken van particulieren en bedrijven bij het duurzaamheidprogramma en het overhalen tot het nemen van maatregelen of investeringen, is het verstrekken van subsidies. Landelijk zijn er op dit moment al diverse subsidiemaatregelen. Minister Cramer heeft in het najaar van 2007 nog een aantal nieuwe subsidieregelingen in het vooruitzicht gesteld. Deze worden in de loop van 2008 van kracht. Naast de landelijke regelingen willen wij lokaal een impuls geven voor het bijdragen aan de duurzame stad. Daarom zullen wij een subsidieverordening ‘Duurzaamste stad’ opstellen. Deze subsidieverordening geeft ons de mogelijkheid jaarlijks activiteiten aan te wijzen die voor subsidie in aanmerking komen. Wij zullen jaarlijks de activiteiten, criteria en subsidiebijdragen apart vastleggen. Het subsidieplafond wordt ook jaarlijks voorgelegd aan de Raad die daarover besluit. Voor 2008 denken wij aan een subsidieplafond van € 200.000,- dat we willen inzetten voor de stimulering van de aanleg van groene daken bij particulieren en het uitvoeren van energiescans bij MKB-bedrijven. In maart 2008 zullen wij in een apart voorstel aan de Raad een uitwerking van de subsidieregeling presenteren, inclusief de activiteiten en de daarbij behorende criteria, subsidiebijdragen en subsidieplafonds. Wij willen de subsidieregeling dan per 1 april 2008 in werking laten treden. Verbreding bestaand revolverend fonds Bij de vaststelling van het duurzaamheidbudget is gedacht aan o.a. een revolverend fonds. De mogelijkheden voor een nieuw revolverend fonds specifiek voor duurzaamheid met een zekere schaalgrootte zijn met de huidige middelen beperkt. De gemeente beschikt echter al langere tijd over een Stimuleringsfonds Wonen en Monumenten (RO/EZ). Dat stimuleringsfonds is ondergebracht bij de SVN-bank. Het fonds bestaat uit drie onderdelen: particuliere woonvoorraad, overig volkshuisvestelijke zaken en monumenten. Onder voorwaarden kan voor woning(opknap)projecten door externe partijen een lening tegen lage rente worden aangevraagd. Het fonds wordt op dit moment toegepast voor

17

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen projecten voor woningverbetering en energiebesparing (zoals bij de Oppenheimbuurt). Het fonds kan relatief gemakkelijk worden verbreed met een component duurzaamheid. Dit heeft als voordeel dat aangehaakt wordt bij een bestaande infrastructuur. Wij zullen daarvoor een aanvullende voorwaarde toevoegen met betrekking tot duurzaamheid, bijvoorbeeld een bepaalde EPC-waarde. Daarnaast zullen wij een vierde onderdeel aan het fonds toevoegen betreffende specifieke duurzame projecten. Bij dit laatste kan aan een scala van mogelijkheden worden gedacht zoals: het oprichten van een windmolen(park), het ontwikkelen van een duurzame innovatie, etc.. Op dit moment biedt het duurzaamheidbudget onvoldoende middelen om een dergelijk vierde onderdeel van het fonds te vullen. De mogelijkheid bestaat om in de toekomst extra vrijkomende gelden hiervoor beschikbaar te stellen en/of externe geldschieters te interesseren om middelen hiervoor beschikbaar te stellen.

18


5. Acties 2008-2012 Overzicht acties 2008 – 2012 in tabellen: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

stedelijke ontwikkeling bouwen en wonen mobiliteit ecologie bedrijven en economie eigen bedrijfsvoering verduurzamen communicatie, participatie en educatie

19

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: Stedelijke ontwikkeling Doel

Gewenst resultaat in 2012

A

Stedenbouwkundige plannen optimaal benutten voor duurzaamheid, door transparante afweging van keuze-opties. − Alle ruimtelijke plannen, zoals stedenbouwkundige plannen masterplannen herstructureringsplannen intensiveringsplannen ruimtelijke visies, bevatten een duurzaamheidsprofiel en een afwegingskader m.b.t. duurzaamheid. Daarmee ontstaat inzicht in duurzaamheidskansen.

Actie 2008-2012

- Scheppen van voorwaarden voor een hoge stedelijke leefomgevingskwaliteit

B

Andere partners

ROEZ, Ruimtelijke Plannen

MD, marktpartijen

MD, marktpartijen

A1

Aanschaf en toepassing van GPR of een dergelijk instrument om duurzaamheidopties (energie, materialen, afval, water, gezondheid, woonkwaliteit/omgevingskwaliteit) in ruimtelijke plannen mee te nemen, te waarderen en af te wegen.

A2

Uitwerken duurzaamheid Lokaal Akkoord (workshops)

A3

Toepassing GPR of dergelijk instrument op zeven lopende projecten, deels met terugwerkende kracht, in overleg met ontwikkelaars, t.w. voor: Intense laagbouw; Achter de Reitdijk Meerstad deelplan I (ontwikkelen energieconcepten) Meerstad deelplan II (ontwikkelen energieconcepten) De Held III Europapark De Regiotram Van de evaluaties van deze projecten worden besluitdocumenten gemaakt. Tevens evaluatie van de methode GPR zelf.

ROEZ, Ruimtelijke Plannen

A4

Opstellen duurzaamheidsprofielen voor toekomstige ontwikkelingszones zoals Oosterhamriktracé, Eemskanaalzone, Meerstad, Reitdiepzone en wijkvernieuwingsplannen e.d, waar energievisie en programma van eisen t.a.v. leefomgeving onderdeel van uitmaakt.

ROEZ, Ruimtelijke plannen

RuG afd. gebiedsontwikk eling

A5

Voor een 10-tal relevante ruimtelijke plannen worden concrete energie(besparings)opties uitgewerkt. Op basis hiervan worden maatregelen voor bijv. de energie-infrastructuur verankerd in 10 ruimtelijke plannen of projecten in de stad.

ROEZ

MD

− evaluatie instrument (GPR) − evaluatie projecten − 0-meting (hoe doen we het nu) − Voor tiental ruimtelijke plannen zijn energie-opties uitgewerkt.

Trekker

Meerstad Martin

Verduurzaming van vigerende bestemmingsplannen Geactualiseerde bestemmingsplannen periode 2008-2012 bevatten een duurzaamheidparagraaf.

B1

Opstellen/herijken milieuparagraaf in enkele bestemmingsplannen van verschillende soort/schaal.

ROEZ

B2

Geluidzones industrieterreinen aanpassen aan gewenste ontwikkelingen

MD

ROEZ

B3

Opstellen beleidnotitie ‘duurzaamheid’ (energie en leefomgevingkwaliteit) in bestemmingsplannen’

MD

ROEZ

20

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Doel


C

opbouwen van een stedelijk-regionale energie-infrastructuur en energiehuishouding Opbouw van een (regionale) energie-infrastructuur om duurzame energiebronnen te benutten op verschillende schaalniveau’s,

D

Andere partners

C1

Opstellen van een energiekansenkaart (kansen restwarmte, verkaveling) voor gebieden die op een termijn van 10 jaar zullen worden (her)ontwikkeld.

MD

ROEZ, EKC

C2

De regio Groningen-Assen neemt het voortouw voor pilotprojecten “duurzame energieinfrastructuur”. Te verkennen opties: restwarmte van energiecentrales, Suikerunie, rioolwaterzuivering Garmerwolde, warmteonttrekking uit asfalt (Smid en Hollander), eventueel ook geothermische warmte, warmtetransport en warmte/koude-opslag

Regio GroningenAssen

EnergieAanbieders Energieafnemers EKC, INES5

C3

Ontwikkelen energieconcept Stainkoel’n – Haren Noord (energieopwekking door windenergie, groen gas uit afval, afname nieuwbouwwijk Haren Noord)

MD

ROEZ, Haren, provincie EKC, INES,

C4

Ontwikkelen energieconcept Westpoort

EZ

MD

D1

Deelname aan provinciale programma “Klimaat voor ruimte”. Daarin wordt een methode ontwikkeld voor het bepalen van ruimteclaims door duurzame energievoorziening èn adaptatie aan zeespiegelstijging, heviger regenval en hogere temperaturen. Onderzoeken ruimteclaims voor biobrandstof in relatie tot gebiedsontwikkeling

Provincie ROEZ, afd. beleid EKC Gebiedsontw

Werken aan duurzame mobiliteit en beperking van de automobiliteit. 50% nieuw te bouwen woningen in de bestaande stad zijn vooral op bestaande en toekomstige OV-bundels geöriënteerd. Verkeersbewuste planning en inrichting stedelijke ruimte (mede in de context van de trend tot schaalvergroting en concentratie van voorzieningen).

F

Trekker

kennisontwikkeling rondom potenties voor toepassing van duurzame energiebronnen Potenties toepassing duurzame energiebronnen en eisen klimaatadaptatie zijn bekend in relatie tot gebiedskenmerken stad en regio Groningen.

E

Actie 2008-2012

E1

Potenties van de zone langs de tramlijn CS-Zernike nader verkennen (structuurvisie). Vertalen naar woningontwikkeling en functieverdichting. Realisatie woningen op locaties Intense Stad.

ROEZ BEL

E2

− Aandacht in actuele plannen voor behoud basisvoorzieningen in buitenwijken en in kernen in de regio; − onderwijs, sport- en recreatie-mogelijkheden op relatief korte afstand van de woonomgeving; − Bij planontwikkeling analyses maken van bereikbaarheid met verschillende vervoerswijzen (mobiliteitseffectrapportage), zie ook onder Mobiliteit, actie A1.

ROEZ, Afd. Ruimtelijke Plannen;

Afd. V&V Afd. Beleid

Werken aan een hoge stedelijke leefomgevingskwaliteit (geluid, lucht, externe veiligheid, bodem, afval, groen en water)

5

EKC is het Energie Kennis Centrum van de Hanzehogeschool. INES staat voor Innovatieve Energiesystemen en is een samenwerking tussen Hanzehogeschool, TNO ICT en de Gasunie

21



Actie 2008-2012

Trekker

Andere partners

Het gebruik van de binnenstad is geïntensiveerd met toename van de verblijfskwaliteit.

F1

Uitwerken duurzaamheidambities binnenstad.

ROEZ

MD

Gebiedsgericht geluidbeleid is opgesteld.

F2

Per gebied het gewenste geluidkwaliteit vaststellen afh. van de huidige bestemming en de gewenste ontwikkeling

MD

ROEZ

F3

Beleid ontwikkelen voor toepassen van hogere waarden voor geluid

MD

F4

In kaart brengen hoogbelaste locaties en knelpuntgebieden, resp. risico’s op ontstaan daarvan.

MD

Hoogbelaste locaties en stiltegebieden zijn bekend.

F5

In kaart brengen van ‘stilte-gebieden’ die we willen beschermen

MD

ROEZ

F6

Ontwikkelen route-ontwerp: handvat voor stedenbouw langs drukke wegen (bijv. langs de A7)

MD

ROEZ

F7

Bewaken akoestische kwaliteit bij de ontwikkeling van bouw-, ruimtelijke of verkeersplannen

MD

ROEZ

F8

Implementeren nieuwe bepalingen Wet geluidhinder in gemeentelijk beleid

MD

F9

Bepalen hoofdlijnen van inpassing van Zuidelijke en Oostelijke ringweg na reconstructie.

MD

F10

Geluidbelastingkaarten op internet

MD

Groene en blauwe structuren maken onderdeel uit van stedelijke ontwerpen.

F11

Het groene en blauwe stedelijk netwerk mede t.b.v. klimaatadaptatie meenemen in stedelijke ontwerpen. (groen op bedrijventerreinen, in woonwijken, in de binnenstad).

ROEZ

MD

De bodemkwaliteit past bij de functie van een gebied.

F12

Uitvoeren van onderzoeken en zonodig saneringen van knelpuntsituaties bij stedelijke ontwikkelingen. Vooraf in planontwikkeling wordt bodemkwaliteit meegenomen.

ROEZ

MD

F13

Uitvoeren onderzoeken en saneringen i.o.m. het Uitvoeringsprogramma Bodemsanering 2005-2009.

MD

ROEZ

F14

Mogelijkheden van combinaties bodemsanering en warmte-koude-opslag onderzoeken en benutten.

MD

ROEZ

F15

Opstellen beleid hergebruik verontreinigde grond

MD

ROEZ

F16

Uitvoeren controles bpuwstoffenbesluit / Besluit bodemkwaliteit en Wet Bodembescherming MD

F17

In beeld brengen van groepsrisico’s en opstellen van veiligheidvisies rondom grote vervoersassen zoals de Eemskanaalzone, de spoorzone en de A7 zone

MD

ROEZ

F18

Uitvoeren wettelijke taken vanuit Wet Milieubeheer en Wet Bodembescherming

MD

ROEZ

Individuele en groepsrisico’s zijn bekend en worden beheerst.

G

ROEZ

ROEZ

Gerichte afstemming woonen bedrijfsfuncties t.b.v.leefomgevingkwaliteit De afstemming tussen woonen bedrijfsfuncties is zodanig dat een goede woonkwaliteit en een goed ondernemersklimaat zijn gewaarborgd.

G1

Bedrijfsactiviteiten zijn gelegaliseerd door adequate milieuvergunningen dan wel meldingen.

MD

G2

De prioritering van het toezicht op de naleving van milieuregels wordt mede bepaald door de risico’s van de leefomgevingskwaliteit.

MD

HVD, ROEZ

G3

Adequate behandeling van milieuklachten i.v.m. bedrijfsactiviteiten

MD

Politie, ROEZ

22

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: bouwen en wonen Doel


Actie 2008-2012

A

Duurzame ontwikkeling nieuwbouw Actueel keurmerk GWK A1

Trekker

Andere Partners

Actualiseren keurmerk Groninger woonkwaliteit met o.a. duurzaamheid (energiezuinigheid, gezond binnenmilieu en duurzame materialen) als criterium (voor zowel particulieren als corporaties); mei 2008 Uitgangspunten GWK meenemen in grondbeleid en architectuurnota, zodra deze nota’s worden geëvalueerd en opnieuw vastgesteld. Toetsing bouwaanvragen op uitgangspunten GWK door afdeling Wonen en achteraf door Loket Bouwen en Wonen Toezicht.

ROEZ, afd. Wonen

MD, HVD, externen

Uitgangspunten GWK vormen integraal beleid GWK wordt getoetst

A2

Reitdijk EPC0,5 + groene daken Duurzaam ontwikkeld Reitdiep Met innovatieve vbwoning met groen dak en een aantal 0energiewoningen

A4 A5

In p.v.e. is inzet EPC 0,5 en groene daken voor Achter Reitdijk Uitwerken duurzaamheidvisie voor Reitdiep (energie, leefomgeving) Ontwikkelen van innovatieve voorbeeldwoning met groen dak Realiseren energieconcept Bam Toolkit Competitie 0-energiewoningen; in de loop van 2008

Idem Idem

Duurzaam ontwikkeld Oosterparkstadion PM PM Duurzaam ontwikkeld Waterknoop

A6

Oosterparkstadion de Velden, 300 woningen duurzaam ontwikkelen. EPC rond 0,5 indienen als Pego project voor rijksondersteuning. Oplevering woningen in 2008, 2009, 2010. Grunobuurt PM Paradijsvogelstraat (februari 2008) Duurzame ontwikkeling Waterknoop; verkoop start in voorjaar 2008.

Nijestee Nijestee Nijestee MD

Uitwerken energievisie naar energieconcepten op woningniveau voor Eemskanaalzone, Oosterhamriktracé; gereed november 2008.

ROEZ, afd. Wonen

Voorbereiding restwarmteproject UMCG Project verduurzaming automobiliteit overzetten naar de gemeentelijke organisatie en die van haar partners Opstellen energieplan woningen Deelplan 1 Meerstad + vb functie eigen productierechten, Deelplan II Ontwikkelen van energieconcepten per woningtype en onderzoek naar: • Gebruik wko • Toepassing biomassa • Financieringsconstructies 12V woning voor winning en opslagtechnologiën Ontwikkelen “meer 0 energieconcept” voor toepassing als schoolgebouw

ROEZ, EKC

MD

Bureau Meerstad,

Slochteren, Provincie, DLG, Waterschap, SenterNovem, EKC

A3

A7 A8 A9

A10 Duurzame energieconcepten op woningniveau E’zone en O’trace zijn in voorbereiding Restwarmteproject UMCG is in gang A11 gezet Duurzame ontwikkeling woningen Deelplan 1 + Deelplan II zijn in voorbereiding/ in gang gezet

A12

10 voorbeeldprojecten. Daar waar financieel haalbaar, standaard toegepast.

A13

Uitvoeren van een pilotproject ‘toepassing groene daken’ bij intense laagbouw. Start in maart 2008

ROEZ, Regulier Kuub Hanzehogeschool, IPdubo, EKC

Van Wijnen, Nijestee MD, EKC

ROEZ, afd. Wonen

Aantal groene daken bij particulieren aan de Eimerslocatie. Start bouw voorjaar 2008. Ervaring Eimerslocatie meenemen in onderzoek naar groene daken in p.v.e.

23


B


Actie 2008-2012

Trekker

Andere Partners

Verbetering geluidisolatie: Zowel van uitwendige gevel als tussenwoningen i.v.m. burenlawaai Goede energie- en geluidisolatie met een gezonde binnenlucht

A14

Starten met controles isolatienormen bij nieuwbouw en renovatie d.m.v. steekproefsgewijze geluidisolatiemetingen

MD

ROEZ, HVD

A15

Uitwerken isolatie-concepten met een blijvend gezond binnenmilieu (voorkomen van ventilatieproblemen)

MD

ROEZ, HVD

Provincie

25 Gemeenten en provincie

ROEZ, afd. Wonen

KAW

MD, EKC Human Technology

Provincie

MD

ROEZ

ROEZ

MD

ROEZ, afdeling wonen HVD

MD

MD

ROEZ, afd. EZ

Oldenburg, EKC, INES

Duurzame ontwikkeling bestaande bouw particulieren B1 Uitvoeren project Energiebesparing huishoudens met lage inkomen, “Energie Beter’’ in Verbetering van de kwaliteit 6.000 huishouden. Voor de uitvoering van het project worden 30 Woningen van bewoners met een werkzoekenden/bijstandsgerechtigden opgeleid tot energieadviseur. lager inkomen. N.a.v. plan van aanpak formulering van concrete doelstellingen

C

D

B2

Monitoring particuliere voorraad (april 2008 gereed). Aansluitend opstellen plan van aanpak (okt 2008 gereed) tbv verbetering van: bouwkundige kwaliteit, geluidoverlast burenlawaai, energiemaatregelen B3 Uitvoeren van een energiebesparingproject in de bestaande bouw, met een Groningse Representatief percentage van de energiebon. bestaande woningen zijn Onderzoek naar actieve bewonersparticipatie en de gedragsbeïnvloeding in wijken om met aangeschreven voor en door bewoners tot besparing. energiebesparingactie B4 Uitvoering gevelisolatieprojecten bestaande saneringssituaties: Verbetering geluidisolatie: zowel 210 woningen Lodewijkstraat aan het spoor van de uitwendige gevel als tussen B-lijst woningen woningen Woningen reconstructie Damsterdiep Duurzame ontwikkeling bestaande bouw corporaties 10-15% van corporatief bezit is C1 Afspraken met corporaties over duurzame maatregelen in onderhoudprogramma (juni voor 50% verduurzaamd 2008) (energetisch en gezond C2 Monitoringsysteem opzetten met energiecertificaat als uitgangspunt (juni 2008). Op basis binnenmilieu) daarvan concrete afspraken maken met de corporaties over het halen van de doelstelling om 10-15 procent van het corporatief bezit te verduurzamen. C3 Opzetten en uitvoeren van wijkgericht project ‘een gezond binnenmilieu’i.s.m. 2 woningbouwcorporaties in Indische Buurt Kennisontwikkeling nieuwbouw o.a. met ICT toepassingen D1 Ontwikkelen van een duurzame woning met ICT-gestuurde energiebronnen. De inzet van Uitgevoerde pilot m.b.t. duurzame Domotica als energiebesparingsmaatregel. Deelname aan Energetisch stadsdeel der woning met ICT gestuurde Toekomst i.s.m. Oldenburg. Evt. financiering vanuit IEE (Intelligent Energy for Europe) energiebronnen programma of CONCERTO-project. Uitgevoerde pilot m.b.t. ketenbenadering van Low Energy House- 25 in Particulier opdrachtgeverschap gebouwde woningen

D2

Deelname aan INTERREG-project Low Energy House Stimuleren van energiezuinige woningen met ketenbenadering, van ontwikkeling tot vermarkting. Met Tuinwijk als toepassinglocatie

Oldenburg, Huismeesters, EKC, INES

24



E

Wonen in een duurzame leefomgeving Voorzieningen voor afvalscheiding binnen handbereik

F

Actie 2008-2012

Trekker

E1

Bij nieuwbouwwijken worden aparte papiercontainers direct geplaatst

MD

E2

Onderzoek invoering huisvuilpas voor alle huishoudens t.b.v. grof vuil

MD

E3

Plaatsen extra textielcontainers

MD

Minder aanbod afval

E4

Invoeren standaardpakket met extra heffing voor 2e container of meer trommeltikken

MD

Inzicht in emissies houtkachels en open haarden In 2015 zijn risicosituaties mbt bodemverontreiniging vastgesteld.

E5

Onderzoek luchtkwaliteit in relatie tot houtkachels en open haarden

MD

E6

Uitvoeren bodemonderzoeken en bodemsaneringen.

MD

E7

Opstellen asbestkansenkaart

MD

E8

Uitvoeren wettelijke taken vanuit de Wet Milieubeheer en Wet bodembeheer

MD

Werken aan een hoge stedelijke leefomgevingskwaliteit (geluid, lucht, externe veiligheid, bodem, afval) (vooral knelpunten in de kwaliteit van de leefomgeving voorkomen dan wel wegnemen) Stedelijke ontwikkelings- en F1 Beoordelen van aanvragen voor bouwvergunningen op diverse milieuaspecten (BTO-toets) bouwplannen worden systematisch getoetst op de effecten op woonen bedrijfsfuncties. F2 Advisering over de milieuaspecten van ruimtelijke plannen

MD Afd. B&A MD Afd. B&A

Andere Partners

ROEZ

MD Afd V&H, afd. Bodem MD Afd. V&H, afd. Bodem

25

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: mobiliteit Doel


Actie 2008-2012

Trekker

Andere partners

A

Verminderen noodzaak tot verplaatsing, resp. van de noodzaak tot verplaatsing per auto A1 Zie ook onder hoofdstuk “Stedelijke ontwikkeling” (E2). − Een compacte stedelijke (N) Specifiek voor mobiliteit: ontwikkeling is voortgezet, o.m. door 50% woningbouw in Bij planontwikkeling worden analyses gemaakt van bereikbaarheid met verschillende de bestaande stad; vervoerswijzen en wordt de locatiekeuze van voorzieningen mede beoordeeld door de − voorzieningen zijn dicht bij (veilige) bereikbaarheid per fiets en te voet (mobiliteitseffectrapportage). wonen en omgekeerd gepland/gerealiseerd; − decentrale (basis)voorzieningen in stad en regio zijn behouden of gecreëerd; − Ingezet is op (behoud) arbeidsplaatsen in en om de binnenstad. Bevorderen duurzame vervoerswijzen door maximalisatie rol van de fiets

Afd. V&V

Afd. BEL Afd. RP

B

− Enkele ontbrekende schakels in het fietsnetwerk zijn aangelegd; − Enkele fietsroutes-plus naar regiogemeenten gerealiseerd; − Veiligheid voor fiets is vergroot; − fietsparkeerbeleid versterkt; − verkeersveiligheid schoolroutes en -omgevingen is verbeterd (kinderen zelfstandig naar school); − Park & Bike voorzieningen geëvalueerd (aanvulling op Citybus). − Groningen aan de Nederlandse top met fietsen.

Afd. V&V

B1

Uitvoering reguliere fietsbeleid conform nota “Stap op”.

B2

Voorbereiding en uitvoering fietsroutes-plus in regioverband

Afd. V&V

B3

Groningen opnieuw fietsstad nr. 1. Deelname aan competitie.

Afd. V&V

B4

Fietsenstallingen: − Vervolg van het programma “stadsfietsen” (organisatie fietsenstallingen, zowel bewaakte stallingen als in de openbare ruimte). − Vervolg oplossing stadsbalkon − Onderzoek groeipotentie door meer gratis fietsenstallingen, met name voor fiets als voor- en natransportmiddel voor OV (CS en Noorderstation); Verkennen optie Velotaxi (à la Delft) en watertaxi

Afd. V&V

B5 (N)

Afd. EZ

B6

Uitvoeren projecten veilige schoolomgevingen en experimenten school-thuis routes. Tevens Afd. V&V div. maatregelen verkeersveiligheid en afronding 30km-beleid.

B7 (N)

Uitvoeren proef Park & Bikevoorziening Sontweg (een combinatie van stalling en fietsverhuur)

EKC

Afd. V&V

26



C

Bevorderen duurzame vervoerswijzen door kwaliteitsverbetering stedelijk en regionaal OV (OV is voor meer mensen een alternatief voor de auto) − Tramlijn CS-Zernike is in C1 Realisering stadstram lijn CS-Zernike; uitvoering; 2008: voltooien inpassingsstudie en financieringsperspectief. − Ook andere hoogwaardige OVC2 Opgave Meerstad uitwerken: verkennen opties om OV vanaf het begin van de assen zijn verbeterd; planontwikkeling beschikbaar te laten zijn (aanloopverliezen) − Naar Meerstad rijdt regulier C3 Opstellen integrale parkeernota. Onderdeel daarvan is mogelijkheden voor duurzame OV; mobiliteit te versterken (doelen m.b.t. bereikbaarheid, reguleren vervoerswijzekeuze, − Het gebruik van P+R is leefbaarheid, vermindering parkeerdruk, handhaving parkeernormen nieuwbouw) toegenomen (ketenvervoer); C4 Onderzoek: (1) laatste trein naar Zwolle/Randstad later; (2) OV naar regiobestemmingen − Enkele aanvullende (regionale) (N) na late theatervoorstellingen, bioscoop en uitgaan; (3) OV op maat na afloop van vervoersvoorzieningen zijn wedstrijden en evenementen. getroffen. (tevens promotie “Groningen bereikbare stad”).

D

Actie 2008-2012

Trekker

Andere partners

Trambureau OV-bureau Afd. V&V

p.m.

Bevorderen duurzame vervoerswijzen door flankerend beleid − Het publiek is zich bewuster D1 Organisatie van de ‘Week van de vooruitgang 2008’, themaweek voor duurzame mobiliteit. Afd. V&V van het belang van duurzaam Zwaarder op inzetten, richten op bredere doelgroep. mobiliteitsgedrag; Afd. V&V D2 Plan opstellen voor een systeem van Bereikbaarheidsmanagement door marketing van − Bereikbaarheidsmanagement (N) vervoerswijzen. Maatregelen bijvoorbeeld: dynamische reizigersinformatie d.m.v. ICT, is ingevoerd; promotie via OOG-TV., dienstregelingen OV gratis ter beschikking stellen, nieuw − gedeeld autobezit is ingekomen bewoners verwelkomen met informatiepakket over het OV, eerste week gratis toegenomen. in de bus, geïntegreerde routeplanner voor stad en regio voor OV, fiets, auto (software

OV-bureau

Grote werkgevers

ontwikkelen). Etc.

E

D3 (N)

Voortzetten voorspoedige groei autodelen. Inzet op maximaal bereiken van de doelgroep.

p.m.

D4 (N)

Plan van aanpak in overleg met grote werkgevers over bereikbaarheid van locaties voor personeel en bezoekers.

MD

Bedrijven en instellingen met D5 Overleg met bedrijven over mogelijkheden, ondersteund door facilitering, pilotprojecten meer dan 500 medewerkers e.d. beschikken over een vervoersplan. Autoverkeer stiller, schoner en veiliger, en op duurzame energiebronnen E1 Afsluiten van convenanten met bedrijven en fleetowners voor de inzet van schone − Tanken van biobrandstoffen in de stad is mogelijk; streven is (N) brandstoffen. 5% gebruik aan duurzame E2 Verdere ombouw van het eigen wagenpark en vergroten van het aandeel wagens dat rijdt brandstoffen in Groningen. (N) op aardgas of biobrandstoffen en is voorzien van roetfilters.

V&H

VCC NOORD Afd. V&V OV-bureau VCC, RO/EZ, provincie

EZ, MD EZ, MD

27


Gewenst resultaat in 2012 − Bedrijven met een groot wagenpark schakelen planmatig om naar duurzame voertuigen en brandstoffen. − Het gemeentelijk wagenpark is duurzaam gemoderniseerd.

F

Actie 2008-2012

Trekker

E3 (N)

Ondersteunen en faciliteren van het oprichten van meerdere aardgaspompstations en EZ, MD multifuel-tankstations; introductie bio-diesel; vergroten aandeel biobrandstoffen (Project E85)

E4 (N)

Organisatie van een CNG-expertmeeting om de kennis en toepassing van aardgas te verbreden

EZ, MD

E5 (N)

Leren voor duurzame mobiliteit in Noord-Nederland

EZ

E6 (N)

Internationale samenwerking: aardgas en biobrandstoffen (Groningen en Oldenburg).

EZ, MD

E7 (N)

Opstarten van een project ‘Groningen geeft Gas’ om de afname van groen gas via certificaten te stimuleren.

EZ, MD

E8

Verordening stadsdistributie aanpassen, euronorm aanscherpen; t.b.v. ’s avonds bevoorraden met stille voertuigen.

ROEZ Afd. V&V

E9 (N)

Op de invalswegen vroegtijdiger toegelaten snelheid verlagen (milieuvoordelen en betere benutting van de wegcapaciteit). Proef RWS op A28.

Rijkswaterstaat p.m.

E10 (N)

Een Luchtmobiele brigade controleert op parkeerterreinen van bedrijven de bandenspanning van in totaal 5.000 auto’s.

MD

E10

Onderzoek naar breder thema integrale duurzame logistiek in de Groningse (en internationale regio), winning, beschikbaarheid en toepassing van duurzame brandstoffen (ontwerpen van een duurzame brandstof logistiek)

EKC

OV stiller, schoner en zuiniger en op F1 − Aanschaf duurzaam trammaterieel. (N) − uitvoering nieuwe OVconcessie met schoner en stiller materieel; − busjesvervoer gehandicapten F2 en groepsvervoer met stiller (N) en schoner materieel

duurzame energiebronnen Onderzoek naar haalbaarheid waterstof als energiedrager voor (regio)tram naar Deens voorbeeld. Geen bovenleiding in stad en regio nodig. Win-win-win: minder kosten aanleg en onderhoud, winst ruimtelijke kwaliteit, voorop in technologie-ontwikkeling. Haalbaarheidsstudie door projectburo tram. Ambitie + terugvalopties (hybride systemen) verkennen.

F3 (N)

Andere partners Energy Valley, TaskForce Energie, Pon Holding, Cetury, Duinn, Tango, Provincie Groningen, Aanjaaggroep Rijden op aardgas

Senter Novem

Provincie gemeente

Tram-bureau

Inzetten op schoon en energiezuinig materieel bij de voorbereiding van de nieuwe aanbesteding van het openbaar vervoer (per 2009).

OV-bureau

Idem bij busjesvervoer leerlingen en gehandicapten.

OCSW

p.m. (voor aardgasvulpunt )

28



Actie 2008-2012

Trekker

G

Goed inpassen infrastructuur in − Regulering bij actuele bouwplannen en verkeersplannen. − Leefmilieu binnenstad-zuidoost is verbeterd. − Parkeeroverlast is verminderd. − luchtkwaliteit is verbeterd en wegverkeerslawaai rond invalswegen en ringwegen is beperkt. − Meer sanering verkeerslawaai door bronmaatregelen − Minimalisatie belasting van de leefomgevingkwaliteit − Alle intensieve wegen worden bij regulier onderhoud voorzien van stil asfalt.

de leefomgeving. G1 Onderzoek naar Inpassing onder de wettelijke normen voor geluid en luchtkwaliteit. (N)

MD

G2

Verbetering leefomgeving Binnenstad-zuidoost, waaronder een verkeersluwe Steentilstraat.

Afd. V&V

G3

− Onderzoek inpassing Zuidelijke Ringweg (als onderdeel planstudie ZRW fase 2). − Onderzoek eindbeeld Oostelijke Ringweg. Bevorderen doorstroming om emissies te beperken (bijv. door groene golf).

Afd. V&V

G4

Andere partners

Rijk provincie

MD

G5

Optimaliseren en up-to-date houden van geluidinformatie: Verkeersmilieumodel, zonebeheer industrieterreinen, spoorweglawaai

MD

G6

Bewaken akoestische kwaliteit bij de ontwikkeling van verkeersplannen (mede m.b.v. de nieuwe verkeersmilieukaart)

MD

ROEZ

G6

Realisatie van geluidafscherming langs wegen: - aanvullende geluidschermen Noorderhoogebrug - afscherming langs de A7 bij Hoogkerk

MD

Provincie

G7

− Sanering verkeerslawaai (B-lijst) door toepassing stil asfalt, uitvoering programma t/m 2010. − Voortzetten en intensiveren programma stil asfalt gemeentelijke wegen − Opstarten overleg met provincie over de toepassing van stil asfalt op de provinciale wegen − Monitoring en evaluatie van de toepassing van stil asfalt (effect, kosten en onderhoud)

MD

29

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: ecologie Doel


A

Creëren van een zo natuurlijk mogelijk functionerend ecologisch/watersysteem Ecologische kwaliteiten zijn expliciet onderdeel van bestemmingsplannen; Naast een ecologische- en waterparagraaf zijn ook specifieke voorschriften opgenomen in de nieuw in procedure genomen bestemmingsplannen Uitwerking Stedelijke wateropgave; slimme binnenstedelijke oplossingen en waterberging in de stadrand; Waterstructuurplannen zijn voor het gehele stedelijk gebied uitgewerkt; 2 waterstructuurplannen zijn geheel uitgevoerd; 3 waterstructuurplannen zijn opgesteld Uitvoeren aantal voorbeeldprojecten integraal waterbeheer Er zijn 3 parelprojecten uitgevoerd en geëvalueerd. Aanleg duurzame stadsranden. Verbreden sociaal-economische basis regionale landbouw; Er zijn duurzame visies opgesteld voor alle stadsranden. Diverse projecten zijn uitgevoerd.

Actie 2008-2012

Trekker

Andere partners

A1 Nw!

Specifieke voorschriften in 5 nieuwe en 3 gereviseerde bestemmingsplannen Vanaf 2009 regulier invoeren

JZ

IGG

A2

completering waterstructuurplan Westrand

NZV

IGG

A3

ontwerp waterstructuurplan Oude Stad als uitwerking van de stedelijke waterberging; uitwerking later

SBH

NZV

A4

Uitwerken plan voor waterbeheer en waterberging in de Koningslaagte; gereed sept 2008

IGG

NZV

A5 A6

Helofytenfilter Essenveld inrichten Vijvers Corpus den Hoorn natuurlijk beheren Doortrekken ecozone Woldsloot-Hoornsemeer

H&A’s NZV

SBH, IGG, Meerschap, Natuurmonume nten

A8 A9 A10 A11

Opstellen visie Noordoost; gereed mei 2008. Visie Reitdiepgebied; gereed mei 2008. Kavelruil in de Westrand (loopt door) Aanpak wierden en boerenerven Westrand (loopt door)

Prov. Prov. Vastg. Proj.l.

A12

Project verbreding landbouw (loopt door)

Prov.

gemeenten gemeenten Prov. Landschapsbeh eer LTO

A7

30



Actie 2008-2012

B

Versterken en verbeteren van de groene kwaliteiten in de stad

Trekker

Andere partners

Completering en verbetering basisgroenstructuur in aandachtgebieden; Projecten zijn uitgevoerd in 10 aandachtgebieden van het Groenstructuurplan

B1 Nw!

Uitvoeren projecten in aandachtgebieden Stadpark, Westpark, Westrand, Stadsweg, Meerstad Vervolg in 2009 met andere projecten

Progr.l.

div. interne en externe partijen

Ecologisch beheer alleen op basis van beheerplannen; Ecol. beheerplannen zijn opgesteld voor alle gebieden binnen de SES Vergroten areaal natuurlijk groen (niet SES); Natuurlijk beheer is in groot deel basisgroenstructuur ingevoerd. Doelsoortenbeleid implementeren in ruimtelijk ontwerp. Ecologisch ontwerp is standaard in landschap- en groeninrichting Opstellen gemeentelijke gedragscode Flora- en Faunawet. Ontwerp, realisatie en beheer wordt conform gedragscodes uitgevoerd. Kaderplan Stadpark is uitgevoerd

B2

Opstellen ecol. beheerplannen voor Stadspark (gereed mei 2008) en vier andere ecologische kerngebieden. Uitvoeren beheerplan Sterrebos.

SBH

IGG

B3 Nw! B4

Uitwerken beheermethodiek basisgroen meer natuurlijk; mei-dec 2008.

SBH

IGG

B5 Nw!

Realisatie ontwerprichtlijn (Groen-blauw kookboek); uitwerken systematiek; productie referentielijst

Ruimtelijke pl.

IGG

B6 B7

Invoering gedragscode beheer Interne opleiding groenbeheerders en DSW Realisatie gedragscode ontwerp (extern)

SBH, IGG, RP

Beheerders, aannemers, ontwerpers

B8 B9 B10

Start herinrichting voorpark Rehabilitatie Springerdeel Uitvoeren onderzoek waterstructuur

Proj.l. SBH IGG

IGG, RP Klankb.gr. SBH

Start drie proefprojecten in 2008;

31



C

Verbeteren van de leefomgevingkwaliteit met het oog op de gezondheid en beleving van groen Instellen groencompensatieregeling (waarborgen omvang groenareaal); Het oppervlak aan groen in de basisgroenstructuur is stabiel Aanleg fontein op forumplein; Er is een regenwaterfontein op Forumplein in werking Uitbreiden recreatieve voorzieningen en versterken natuur- en landschapswaarden Regiogebied

D

Actie 2008-2012

Trekker

Andere partners

C1 Nw!

Uitwerking systematiek; Proefsituatie in 2 nieuwbouwplannen en in 1 wijkvernieuwingssituatie in 2008

Beleid

Vastgoed, FIA, IGG

C2 Nw!

Uitschrijven van een ontwerpwedstrijd

Proj.leider

Klankbordgroep

C3

Meewerken aan recreatieve voorzieningen in landinrichting Eelder- en Peizermaden

DLG

RP, beleid

C4

Aanleg fietsbrug Aduarderdiep (start in 2007)

provincie

V&V

C5

Meewerken aan de inrichting van een bezoekerscentrum Koningslaagte

St.GL

Bel.

Bijdragen aan adaptatie als gevolg van klimaatverandering Aanleg van meer groen in de stad als buffer voor klimaatverandering Groningen is aantoonbaar groener en daarmee klimaatbestendiger Vergroten van het aandeel groene daken in de stad Er is een subsidieregeling voor groene daken. Er komen in 2008 25 groene daken in de stad bij.

D1 Nw!

Inplanten van 50 bomen in de binnenstad

SBH

IGG, GCC

D2 D3 D4 Nw!

- uitvoeren onderzoek - aanleg 3 proeflokaties - uitwerken subsidieregeling

Beleid

Esha, Hanzehogesch.

32



E

Versterken van de participatie van bewoners, vooral bij het beheer van de nevengroenstructuur Bevorderen van groenparticipatie Bewoners nemen actief deel aan groenbeheer in diverse wijken

Actie 2008-2012

E1 E2 Nw!

Overleg met corporaties 3 nieuwe projecten in de wijken Organisatie symposium maart 2008

Trekker

Andere partners

Beleid SBH

Corporaties, groenbeheerder s, IGG, SDC

Toelichting bij de activiteiten A2-4. De klimaatadaptatie, die is afgesproken in relatie met de Kaderrichtlijn Water, vraagt om vergroting van het absorbtievermogen van het binnenstedelijk gebied. Vooral in het waterarme deel van de stad (binnenstad, oude wijken, stadsdeel Noord) zullen hiervoor creatieve oplossingen bedacht moeten worden. A5-7. In de WATERPAS-organisatie is afgesproken, dat vooruitlopend op het nieuwe GWRP in 2008 drie voorbeeldprojecten van het meer natuurlijke waterbeheer worden uitgevoerd. A8-12 Activiteiten in de stadsranden worden ook geprogrammeerd door de provincie in het PMJP, het uitvoeringsprogramma voor het ILG en in het Regiopark. Het betreft vrijwel steeds integrale, gemeentegrensoverstijgende projecten. B3. Het betreft hier geen ecologisch beheer op basis van beheerplannen, maar een aangepaste vorm van groenbeheer, die meer rekening houdt met natuurlijke processen in het groen. De vaststelling van de gemeentelijke gedragscode beheer is hiervoor mede een aanleiding. B8. Voor de uitvoering van het Kaderplan zal in 2008 extra geld beschikbaar gesteld worden. C1. Het gaat om de compensatie van groen, dat verloren dreigt te gaan als gevolg van planvorming, wijkvernieuwing en soortgelijke activiteiten. Uitgangspunt van het Structuurplan en Groenstructuurplan is, dat de kwaliteit en kwantiteit van het groen in de stad gehandhaafd moet blijven. C2. De duurzame inzet van de gemeente zal zich met name manifesteren in en rond het Forum; vanuit diverse discussiefora is de fontein als symbool hiervoor geopperd. D1?? Aanvullend wordt een onderzoek ingesteld naar het vergroten van het waterbergend vermogen van de binnenstad door middel van infiltratie in de bodem. D2-4 Getracht zal worden alsnog de medewerking van de waterschappen te verkrijgen voor de subsidieregeling. E1-2 Het betreft zowel het in beheer van groen in de ‘nevengroenstructuur’ door andere partijen als corporaties, als het medebeheer van wijkgroen door bewoners.

33

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: bedrijven en economie Doel

Gewenst Resultaat in 2012

A

Realiseren van energiebesparing bij bedrijven in de stad Groningen 30% van MKB binnenstad en 30% MKB Bedrijventerreinen doet mee aan besparingsprogramma

Acties 2008-2012

A1 A2 A3 A4

B

C

Trekker

Andere partners

Opstellen meerjarig energie besparingsprogramma met gerichte campagnes per sector (o.a. supermarktbranche) vanuit het Energieloket Ontwikkelen en uitvoeren specifieke energiescans bij bedrijven in de stad Groningen Organisatie van een aantal voorlichtingsbijeenkomsten over duurzaam innoveren en energiebesparing met medewerking van Wubbo Ockkels

MD

Energieloket, Bedrijvenloket, GCC, MKB Noord, bedrijven, Milieufederatie

Bedrijvencompetitie energiebesparing in samenwerking met de milieufederatie

MD

MD MD

A5 Het uitwerken van een haalbaarheidsstudie voor een energiezuinig Realisatie van minimaal 1 bedrijfsverzamelgebouw in een bouwplan energiezuinig of energieleverend bedrijfsverzamelgebouw Stimuleren van de productie en introductie van duurzame brandstoffen

EZ

Energy Valley en projectontwikkelaar s

De realisatie van een bioethanolproductieplant

B1

Realisatie van een bioethanolproductieplant in de stad. Dit initiatief in een lopend project waarbij de gemeente faciliteert.

EZ

Implementatieprojecten Groen Gas

B2

Uitwerking van een strategie voor Groen Gas in stad. Groen gas zal vervolgens worden ingebracht als energiebron in de gebouwde omgeving en de mobiliteit. Groen gas productie als reststroom van Cosun kan hierbij een belangrijke rol spelen. In 2008 zal 1 demonstratieproject worden gestart. Certificering speelt hierbij een belangrijke rol.

EZ

Cosun, Energy Valley, NOM, Provincie Groningen, Gasunie

Stimuleren van duurzaam ondernemen/maatschappelijk verantwoord ondernemen Bij 10% van de bedrijven maakt C1 Opstellen MVO-programma 2008-2012 MVO aantoonbaar onderdeel uit van C2 Jaarlijks organiseren en verbreden prijsvraag Duurzaamste ondernemer Groningen de bedrijfsvoering C3 Opzetten project mvo-businessplan i.s.m. Kamer van Koophandel en bedrijven

MD MD MD

Bedrijven, brancheorganisaties , energieloket

C4

Verbreden reikwijdte en streven naar de titel Fair Trade Stad in 2009.

MD

Twintig bedrijven in Groningen zijn koploper in duurzaam ondernemen.

C5

Bevorderen van producten procesinnovatie, gericht op energie- en grondstoffenbesparing en afvalpreventie.

MD Afd. V&H

RO/EZ, RUG, Hanzehogeschool

Industriële ecologie bij 30% van de ondernemers bekend maken en bij 5% toepassen

C6

Plan van aanpak toepassing bedrijfskundige ecologie (vanuit het cradle to cradleprincipe) – implementatie onderzoek energie uit reststromen

MD

Bedrijven en kennisinstellingen

KvK, MKB Noord, GCC, EZ

34


D

Gewenst Resultaat in 2012

Acties 2008-2012

Trekker

C7

MD

Verduurzamen van bedrijventerreinen Duurzame inrichting van bedrijventerrein Westpoort

D1

D2 D3 Bij 50 % van nog te realiseren bouwplannen wordt duurzaamheid toegepast E

F

Uitvoering 2 pilotprojecten: afval is voedsel op bedrijventerrein

Andere partners

D4

Uitvoering plan van aanpak bedrijventerrein Westpoort; thema’s energie, duurzaam bouwen, verkeer en vervoer en ruimtegebruik; o.a. gebruik biobrandstoffen, duurzaam beheer en onderhoud openbare ruimte duurzame en energiezuinige openbare verlichting en dynamische verlichting. Uitvoeren haalbaarheidsonderzoek duurzame energie-infrastructuur Westpoort (fase 2 en 3). Uitvoeren van 10 duurzaaamheidscans per jaar bij nieuwvestigers op bedrijventerrein Westpoort Uitvoering van 5 duurzaaamheidscans per jaar op Europapark

Stimuleren van kennisontwikkeling en innovatie o.g.v. energie en mvo 250 energiegerelateerde E1 Uitbouw van de voorsprongpositie op het snijvlak van ICT-Energie. Hier past in: uitbouw onderzoeks fte in Groningen van een multi-utilitylab (INES) en stimulering inzet van SMART POWER SYSTEMS

EZ

MD, HVD, Bedrijven en verenigingen

EZ EZ EZ

Bedrijven en verenigingen

EZ

Energy Valley, TaskForce Energie, EDI, Edrec, Hanze (EKC), KNN, DHV

E2

Inzet op ondersteuning van het GRASP–initiatief, een onderzoeksprogramma op gasgebied.

EZ

E3

Promotiecampagne Energiekennishoofdstad in samenwerking met de Akkoord-Partners

EZ

E4

Ondersteuning jaarlijkse Energy Delta Convention

EZ

E5

Initiatie van de Energy Contest - jaarlijkse energiekennisprijs

EZ

E6

Internationaal biomassa congres in de stad Groningen

EZ

Bedrijven voldoen aan de wettelijke regels o.g.v. milieu, arbo en veiligheid (‘de basis op orde’) ook o.t.v. energiebesparing en duurzame mobiliteit Milieuvergunningverlening en – F1 Voortzetting van overleg met bedrijven met een milieumanagementsysteem over een Afd. V&H toezicht worden afgestemd op de betere afstemming met vergunningen. mate van ontwikkeling van F2 Toezichtsplannen voor bedrijven met een milieumanagementsysteem, met het accent op Afd. V&H HVD milieumanagement binnen systeemtoezicht. bedrijven. De gemeente Groningen vervult een F3 Toezicht op de naleving van milieuregels door gemeentelijke inrichtingen Afd. V&H voorbeeldfunctie in duurzaam ondernemen

35

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: eigen bedrijfsvoering verduurzamen Doel


Acties 2008-2012

A

Ontwikkelen van een klimaatneutrale bedrijfsvoering binnen de gemeentelijke organisatie

B

Ontwikkelen van een A1 Samen met het Rijk a.d.h.v. objectief onderzoek definiëren wat onder de term klimaatneutrale bedrijfsvoering: klimaatneutrale gemeentelijke organisatie kan worden verstaan en hoe dit meetbaar kan Er is een eenduidig beeld binnen de worden gemaakt. organisatie over het begrip A2 Voorbereidingen treffen (door het rijk ondersteund) om in 2015 een klimaatneutrale ‘klimaatneutrale’ huisvesting en bedrijfsvoering te hebben. bedrijfsvoering; Groningen is 1 van de 20 koplopers o.g.v. een klimaatneutrale bedrijfsvoering (in 2015) A3 Verankeren en incorporatie van duurzaamheidthema’s in andere programma’s en Verankeren van duurzaamheid in beleidsvelden gemeentelijk beleid: Duurzaamheidaspecten zijn belegd in gemeentelijk beleid, uitvoeringsnotities e.d.. Verduurzamen en energie besparen gemeentelijke gebouwen (kantoren, openbare gebouwen, sport-accomodaties) Verduurzamen nieuwbouw: Nieuw- en verbouw van onze eigen gebouwen worden zo duurzaam mogelijk uitgevoerd; Een duurzaam gebouwd Forum; Duurzame nieuwbouw Sozawe

B1

Bij het ontwerp van nieuwe gebouwen en verbouw is energieneutraal en duurzaamheid het vertrekpunt. Uitgangspunt is energieneutraal, tenzij…

B2

Duurzaamheids- en energieladder worden toegepast bij verbouw en renovatie van onze gebouwen. Zwembaden zijn zo duurzaam mogelijk gerenoveerd.

B4

Voorwaarden voor een energieneutraal Forum zijn al gerealiseerd. Verdere uitvoering voorbereidingen voor een energieneutraal / zeer energiezuinig Forum Verdere uitvoering voorbereidingen voor energieneutraal / zeer energiezuinige nieuwbouw Sozawe Onderzoek naar de mogelijkheden om Helperbad en zwembad de Parrel zo duurzaam mogelijk uit te voeren

Verduurzamen en energie besparen bestaande bouw 50% van de gemeentelijke gebouwen (kantoren en openbare voorzieningen) is klimaatneutraal; Uitvoeringprogramma energiebesparing en gezond binnenmilieu (bestaande en

B5

B3

B6 B7 B8

Doorlichting van gemeentelijke gebouwen op energieverbruik en mogelijke besparingen (4 in 2007; 20 in 2008). Opleiding van gebouwenbeheerders, hoofden facilitaire zaken mbt energieverbruik en energiebeheer. Toepassing efficiënte inkoop en optimaliseren gebruik WKK-installaties Oosterpoort en Kardinge. Advies leidt direct tot energiebesparing en kostenreductie. Evaluatie toepassing slimme energiemeter bij gemaal. Voorlichting over gebruik aan gebouwenbeheerders.

Trekker

Betrokkenen

Dia

MD, het Rijk

Dia

MD, het Rijk

ROEZ

MD, Ecofys, e.a.

Sozawe

OCSW, MD

OCSW

MD

RO

Gebouwen-beheerders

RO

Gebouwen-beheerders

RO

Gebouwen-beheerders

RO

Gebouwen-beheerders

36



Acties 2008-2012

Trekker

Betrokkenen

nieuwbouw) wordt uitgevoerd

B9

MD

Dia

OCSW OCSW

ROEZ, MD ROEZ, MD

Uitvoeren programma energiebesparing en gezond binnenmilieu bij scholen Uitvoering EPA-U bij scholen. Evaluatie pilot Karrepad en opschaling naar andere scholen. Uitvoeringprogramma energiebesparing en gezond binnenmilieu scholen nieuwbouw wordt toegepast op Montessorischool in Beijum en VMBO school Lewenborg

MD MD

OCSW, MD, HVD. EKC

MD

OCSW, MD, HVD

D1

Participatie in het innovatieprogramma “De auto van de toekomst” van het Rijk

MD

ROEZ, EZ

D2 D3

Realisatie ombouw zware voertuigen op PPO (Pure Plantaardige Olie/ Solar Oil) Implementatie nieuwe aanbesteding lichte bedrijfsvoertuigen en personenauto's: nadruk op vergroening en rijden op aardgas Onderzoek naar de mogelijkheden van elektrische traxie lichte bedrijfsvoertuigen MD binnenstad. Na testperiode: implementatie opbouw (gesloten) roetfilters zware voertuigen Het ‘Nieuwe rijden’ opnemen in de opleiding van chauffeurs.

MD MD

Uitvoering energie prestatie advies gemeentelijke gebouwen bij 25 gebouwen (kernvastgoed) I.v.m. verzoek DSW voor renovatie, dan wel nieuwbouw, zal DSW ook gescand worden.

Maximaal gebruik van duurzame energiebronnen in onze gebouwen en terreinen.

C

B10

Toepassen duurzame energiebronnen en (kleinschalige) duurzame energieopwekking bij nieuwbouw en verbouw van onze gebouwen en aanleg van terreinen

B11 Onderzoek groen dak op VMBO school Lewenborg B12 Onderzoeken of groen dak op sporthal Lewenborg een optie is (natuurlijk moment) Verduurzamen en energiebesparen scholen Bereiken energiebesparing en een gezond binnenmilieu bij scholen; Uitvoeringprogramma is uitgevoerd op 10 scholen in de stad

C1 C2 C3

D

Verduurzamen eigen wagenpark

Doel

Groningen is 1 van de 10 koplopers o.g.v. schoon, stil en zuinig wagenpark; De gemeente participeert in het innovatieprogramma “De auto van de toekomst” van het Rijk; Vergroten aandeel groene brandstoffen tot 50 % van het totale verbruik van ons wagenpark ( rijden op aardgas, PPO, Euro 5); Een deel van de zware voertuigen zijn voorzien van roetfilters; Het ‘Nieuwe Rijden’ is gemeengoed onder onze chauffeurs. Gewenst resultaat in 2012

E

Energiebesparen in de openbare verlichting In 2012 is 10% energie bespaard in de Openbare Verlichting t.o.v. 2007

D4 D5 D6

Acties 2008-2012

E1

Participeren in landelijke Taskforce Verlichting

MD MD

Trekker

Betrokkenen

ROEZ

37



Acties 2008-2012

Trekker

E2

Uitvoeren nota van Stadslicht naar dimlicht, o.a.: toepassen keramische coating, dimmen openbare verlichting, opruimen overtollige verlichting, tegengaan lichthinder en onnodige lichtvervuiling Evaluatie van de proef in Selwerd voor het dimmen van openbare stadsverlichting en uitrol naar wijken met prioriteit voor wijkontsluitingswegen.

ROEZ

Deelname aan de Masterclasss ‘Licht op de openbare ruimte’, georganiseerd in noordelijk verband.

ROEZ

MD, Bestuurders

Dia Dia Dia

MD MD MD

E3 E4 F

G

H

Betrokkenen

ROEZ

Duurzame inkopen, waaronder 100% groene stroom en zo mogelijk groen gas Vergroten aandeel duurzaam inkopen: Gemeente koopt voor 75% duurzaam in

F1 F2 F3

Continuering inkoop groene stroom Voorbereiden inkoop groen gas opnemen als criterium bij de inkoopvoorwaarden Gemeentelijke scan voor duurzame inkoop uitvoeren die door VNG ondersteund wordt opnemen van duurzaamheid als een volwaardig criterium bij onze inkoop. We streven naar een zo duurzaam mogelijke inkoop. In 2010 is 50% van het inkoopvolume duurzaam (conform VNG). F4 Vergroten aandeel biologische catering in onze kantines. Groningen blijft fair trade stad F5 Verbreden reikwijdte en streven naar de titel ‘fairtrade stad’. Opnemen ‘fairtrade’ bij inkoopvoorwaarden. Vergroten aandeel duurzaam woonwerkverkeer De gemeente heeft een duurzaam gemeentelijke vervoerplan dat werkt.

G1

Vaststellen van Bedrijfsvervoerplan, d.w.z. een reiswijzer en pakket aan maatregelen en acties waar de gemeente de komende jaren mee aan de slag gaat

DIA

Alle diensten, VCC

G2

Uitvoeren van Bedrijfsvervoerplan

DIA

Alle diensten, VCC

G3

Uitvoeren van een pilot met electroscooters. Een pool van 4 electroscooters gaat "op tournee" gaan langs de diensten

DIA

Alle diensten, VCC Hanzehogeschool

G4

Minimaal 1 jaarlijkse gezamenlijke actie om duurzaam vervoer te promoten, bijv. Een actie tijdens Groningen Goed op Weg 2008

DIA

Alle diensten, VCC

De gemeente Groningen vervult een voorbeeldfunctie in duurzaam ondernemen H1 Toezicht op de naleving van milieuregels door gemeentelijke inrichtingen H2

Onderzoeken van de bodemkwaliteit onder gemeentelijke eigendommen; beoordelen geschiktheid voor gebruik.

MD, V&H MD

ROEZ, OCSW

38

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008 Gemeente Groningen Acties 2008-2012: communicatie, participatie en educatie Doel


Acties 2008-2012

Trekker

Andere Partners

RO/EZ, OCSW, BSD, marktpartijen

A Informeren van burgers, bedrijven en instellingen over de ambitie Duurzaamste stad van Nederland. Groningen, duurzaamste stad is een begrip geworden. Veel verschillende doelgroepen als jongeren, ondernemers, buurtcomités en anderen weten hun weg naar informatie over duurzaamheid te vinden.

A1

Portal www.duurzaamstestad.groningen.nl

MD

A2 A3 A4 A5 A6 A7

OOG tv serie Hou wortol?! Projectcommunicatie duurzaamheid en energieneutraal Faciliteren wijkwebsites met info over duurzaamheid in de wijk Lespakketten Ecologische basisvorming voor Groningse jongeren (NDE) Publieksversie Beleidskader Groningen duurzaamste stad en Routekaart Update film Groningen, duurzaamste stad

MD

OCSW MD MD

A8

Campagne ‘Generatie Groningen’

MD

MD RO/EZ, BSD, marktpartijen, particulieren ROEZ, BSD marktpartijen

B Vergroten van de betrokkenheid van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. In Groningen is een beweging op gang waar veel mensen aan mee-doen. Elke groep op z’n eigen manier. Duurzaam heeft betekenis gekregen in Groningen en is een vanzelfsprekend begrip geworden.

B1 B2

Lentekriebels 2008 Schoon, Heel en Duurzaam

MD/Reiniging MD

B3

Groen Noorderzon 2008 Groningen Fair Trade Stad

B4 B5

Energiemeter op Grote Markt Programma Duurzame Samenleving; educatie en -participatie

MD MD

B6

Uitvoeren LA-21

MD

MD

BSD, ondernemers ROEZ marktpartijen

C Stimuleren dat mensen duurzaam gedrag gewoon gaan vinden Duurzaam gedrag is aardig C1 vanzelfsprekend geworden in Groningen. Vernieuwende ideeën C2 worden uitgelicht en uitvergroot C3 als voorbeeld. D Informatie over de leefomgevingkwaliteit in Informatie over D1 leefomgevingskwaliteit in de stad is digitaal beschikbaar voor burgers en bedrijven

Inrichten Energieloket

EZ

MD

Afvalcommunicatie Algemene milieucommunicatie, zowel intern gemeente Groningen als extern

MD MD

-

de stad beschikbaar stellen voor burgers en bedrijven Informatie over leefomgevingskwaliteit wordt op een snelle en betrouwbare manier via MD e-loket en internet beschikbaar gesteld.

39


Bijlage 1: Voorbeeld indicatoren monitoringsysteem Indicatoren leefomgevingkwaliteit Milieuaspect

Doel vanuit optimale leefomgevingskwaliteit

Indicator

Bodem

De kwaliteit van de bodem is geschikt voor het beoogde gebruik

Aandeel bodem/grondgebied, dat geschikt is voor het beoogde gebruik t.o.v. het totale grondgebied

Water

De kwaliteit van het oppervlaktewater past het beoogde gebruik

Aandeel oppervlaktewater dat past bij het beoogde gebruik t.o.v. het totale oppervlak

Lucht

De luchtkwaliteit in de stad past bij het beoogde gebruik

Aandeel grondgebied, waar de luchtkwaliteit past bij het beoogde gebruik t.o.v. het totale oppervlak

Geluid

De geluidsbelasting in de stad past bij het beoogde gebruik

Aandeel grondgebied waar de geluidsbelasting past bij het beoogde gebruik t.o.v. het totale grondgebied

Afval

Het afval dat de stad produceert, belast bij de produktie (gebruik van grondstoffen), de recycling (gescheiden inzameling en verwerking) en de eindverwerking het milieu zo min mogelijk.

De hoeveelheid restafval t.o.v. 2007 Het aandeel gescheiden afval t.o.v. het totale afval. Aandeel hergebruik t.o.v. totaal 2007 Optimale verwerking van afval

Groen

Het aandeel stedelijk groen en het beheer past binnen de beoogde functie en wordt zo ecologisch mogelijk beheerd.

Het aandeel ecologisch beheerd groen t.o.v. het totale groenoppervlak. Oppervlak ‘groene daken’ in de stad

Beleving

De leefomgevingskwaliteit in de stad is naar tevredenheid van de Stadjer

De beleving van de Stadjers over ‘het milieu’ in de stad t.o.v. 2007, b.v. doormiddel van een enquête onder de bevolking mbt de beleving van duurzaamheid en de zichtbaarheid van beleid

40


Voorbeeld van indicatoren doelstellingen mobiliteit Doel uit het jaarprogramma Verminderen noodzaak tot verplaatsing, resp. van de noodzaak tot verplaatsing per auto. Bevorderen duurzame vervoerswijzen door maximalisatie rol van de fiets. Bevorderen duurzame vervoerswijzen door kwaliteitsverbetering stedelijk en regionaal OV (OV is voor meer mensen een alternatief voor de auto) Autoverkeer stiller, schoner en veiliger, en op duurzame energiebronnen

OV stiller, schoner en zuiniger en op duurzame energiebronnen Goed inpassen infrastructuur in de leefomgeving

Indicator Vermeden autokilometers - Aandeel verplaatsingen per fiets (modal split) - Absolute aantallen fietsers. - Aandeel verplaatsingen per OV (intern, resp. van en naar de stad; - Procentuele groei aantal reizigers (lijndiensten en Citybus) - Aantal voertuigen in Groningen dat op schone brandstoffen rijdt, resp. stiller en schoner is (een bepaald label verdient); - Aantal voertuigen in Groningen dat op duurzame brandstoffen rijdt (CO2-uitstoot); - Aantal liters in Groningen verkochte alternatieve brandstoffen, resp. aardgas en biobrandstoffen. - Vermeden emissies die het leefmilieu belasten; - Vermeden CO2-uitstoot; - Trend aantal verkeersslachtoffers - Percentage van OV-voertuigen of voertuigkilometers op aardgas; - Idem op duurzame brandstoffen - Afname normoverschrijding lucht - Afname belaste gevels. - Afname aantal gehinderden.

41


Bijlage 2. Verdeling financiën De Raad heeft bij de vaststelling van het Duurzaamheidbudget een indicatie gegeven van de benodigde investeringen over een aantal aandachtsgebieden. Dit betroffen indicatieve bedragen die, afhankelijk van de aard en aantal van financiële aanvragen, jaarlijks kunnen worden toegekend en verdeeld over de aandachtsgebieden. In onderstaande tabel geven wij een overzicht van de verdeling van de aanvragen duurzaamheidbudget over de aandachtsgebieden. Zie ook hoofdstuk financiën op bladzijde 17.

Aandachtsgebieden

a.

Onderzoek en uitwerking energieneutrale stad

Beschikbaar budget (2007 t/m 2010) Structureel

Incidenteel

€ 10.000

€ 300.000

Programma 2008 Structureel

Incidenteel €

70.000

b.

EnergieConvenant Groningen

€ 240.000

€

c.

Energiebeparing (semi)overheid

€ 25.000

€ 500.000

€ 300.000

d.

Grootschalig Energieprogramma Huurwoningen en particuliere woningen

€ 25.000

€ 500.000

€

25.000

60.000

€ 500.000

e.

Groninger Woonkwaliteit

nvt

nvt

f.

Energiebesparing MKB

€ 10.000

€ 260.000

€ 400.000

g.

Lucht

€ 10.000

€ 300.000

€ 150.000

h.

Leefomgevingskwaliteit - h1. stil asfalt - h2. ecologie

€ 25.000

€ 200.000 € 700.000

€ 200.000 € 80.000

Sub-totaal Totaal

€ 105.000 € 3.000.000

€ 25.000

€ 1.760.000 € 1.785.000

Onderdeel e, Groningen Woonkwaliteit, wordt niet uit het duurzaamheidbudget gefinancierd maar uit het reguliere budget dat daarvoor is gereserveerd. Het bedrag voor het EnergieConvenant Groningen (onderdeel b) is een overeengekomen bijdrage, dat wil zeggen dat dit bedrag vaststaat.

42

Jaarprogramma Duurzaamste Stad 2008

Recommend Documents