JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 192Q-1921

JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 192Q-1921

De twee helanorillisie Imam van Oar Een heldentocht van moed en wilskracht, y en bovenmenschelijken strijd en inspanning. Zooeven verschenen :

MIN ZUIDPOOLTOCEIX door

Sir Ernest Schackleton

Het verhaal van de meest avantuurlijke en meet boeiende ontdekkingsreis naar de Poolstrdkerl. Met 85 illustrattes op kunstdrukpapier en een titelplaat i-n klemrendruk.

Prijs in prachtband f 12.50

VAN DIEREN EN MENSCHEN door

Carl Hagenbeck

Derde geheel nieuw bewerktd druk met Co illustraties op kunstdrukpapier.

Prijs in prachtband slechts f 5.25. In dit zoo boeiend geschreven boek vertelt de werelaseroemde dierenvriend Carl H a g e n b e c k van zijn avontuialijke tochten in de wIldernis bij het vangen van wilde dieren, en op welke wijze deze door hem werden gedresseerd.

Uitgave: SCHELTENS & GILTAY, AMSTERDAM

S. L. VAN LOOY, UITGEVER, AMSTERDAM INTERCOMM. TELEFOON No. 5495.

MARIA LEGENDEN VERZAM ELD EN MET EEN INLEIDING VOORZIEN DOOR

DR,

C. CATHARINA VAN DE GRAFT

2e DRUK - MET 9 ILLUSTR. KL. 4T 0. - f 2.25 ; GECART. f 2.75 Bloemlezing bestaande uit 3o Middeleeuwsche Legenden die door diepere beteekenis en algemeene strekking de verzamelaarster het meest bekoorden. In zijn schoonen en ouden vorm treft men hier o.m. aan de Beatrijs Legende : Van een nonne die Beatries hiete. Van den I en druk, met de fraaie lettertype uit de XVe eeuw, gesneden doorHenric de Lettersnider, en gedrukt op Hollandsch papier door Joh. Enschede en Zonen, to Haarlem, zijn nog eenige exemplaren a f 3.5o verkrijgbaar. AURELIUS AUGUSTINUS: BELIJDENISSEN. Im XIII boeken. Uit het Latijn en met Inleiding door Mr. Frans Erens. 3e druk. f 2.75, geb. f 3.75. THOMAS a KEMPIS: DE NAVOLGING CHRISTI. Uit het Latijn met Inleiding door Mr. Frans Erens. 2 e druk. f 3.25, geb. f 4.5o.

JAARLIJKSCHE

BOEKENSCHOUW ONDER REDACTIE VAN

A. B. H. GIELEN 1920 -1921

.0. TWEEDE JAARGANG

HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS TILBURG - AMSTERDAM - GOUDA - WEENEN

COURTHS-MAHLER's MEESTERWERKEN 1. ROODE ROZ EN Prijs ing. f1.90, fr. geb. f 2.90 2. UITH ET EERSTE H UWEUPC. Prijs ingen. f 1 90, fraai gebonden f 2.90 3. ONTMASKERD. Prijsing. ' f 1.90, fraai geb. f 2.90 4. DE VERLOREN HALSKETTING. 2 e druk. Prijs ingenaaid f 1.90, fraai gebonden f 2.5. MET DE LINKERHAND GETROUWD. Prijs ingenaaid f 1.90, fraai gebond en f 2.90 6. HET DRAMA VAN GLOSSOW. Prijs ingenaaid f L90, fraai gebonden f 2.90 7. TWEE VROUWEN. Prijs ingenaaid f 1.90, fraai gebonden f 2.90

8. UWS BROEDERS VROUW. Prijs ingenaaid f 2.50, gebonden f 3.50 9. ZIJNE VROUW. Prijs ingenaaid f 2.50, gebonden f 3.50 10. OP VERKEERDEN BODEM. Prijs ingenaaid f 3.50, gebonden f 4.50 11. GRISILDE. Prijs ingenaaid f 4.50 , gebonden f 5.75 12 HEDWIG COURTHS MAHLER's: LIANE REINOLD. Twee deelen ingenaaid f 4.50, gebonden in een band f 5.75

13 LISELOTTE'S HUWELIJK. Prijs gecar. f 1.50 Mevrouw H. Courths- Mahler geboren 18. Febr. 1867 te Nebra a. d. Unstrut Verder verschenen bij den uitgever der COURTHS-MAHLER-SERIE de onderstaande aanbevelenswaardige boeken :

DR. EDWARD STILGEBAUER

DE HOF VAN EDEN

Het boek bestaat uit drie deelen. Het eerste, de reis naar Ceylon, geeft en goed en duidelijk beeld van de reizen van Europa naar Engelsch-Indie en de indrukken, die men aan boord en aan de aanlegplaatsen krijgt. Het tweede deel : Siniapu en Ganameda geeft een boeiend, sympathiek verhaal uit het Indische volksleven, terwijl het een schril licht werpt op het kastestelsel, dat daar nog in vollen bloei is. Ook Boeddha's leer wordt ons in dit deel beschreven. Het derde deel, de Talipot van Peradenya, beschrijft het sterven van de Talipot, welke plant direct na haar vollen bloei ten doode gedoemd is en vergelijkt dit sterven met dat der dochter van den Engelschen gouverneur-generaal, die in haar voile ieugd door tuberculose ondermijnd wordt. Het boek is vlot geschreven en boeit zoowel door inhoud als door stijl. Gebanden f 5.25 Prijs ingenaaid f 4.25 G. D. CHARLES ROBERTS UPTON SINCLAIR

SYLVIA

ROODE VOS

Hij, die in zulke schrille kleurende menschonwaardige toestanden in de groote conservenfabrieken van de groote Amerikaansche steden wist te schilderen, betreedt in dit laatste boek een geheel ander terrein, en begeeft zich in een geheel ander sociaal milieu. Met veel verve teekent hij ons „SYLVIA" als een geraffineerde coquette tut de „upper ten". De krasse flirt tooneeleit zijn Het Vaderland. meesterlijk wergegeven. Geb. f 4.50. Prijs ingen f 3.50.

„ROODE VOS" is een dierenroman in het genre van Curwood. Het boek verhaalt ons van wilde dieren, bosschen, groote vlakten, bergen en dalen in Canada, alles verwijderdvan de beschavingen der steden. De roman van Roberts, die goed vertaald is door Willemina Schalkwijk is den lezer een vertrisschende lectuur. Het Vaderland. Geb. f 2.90 Prijs ingen. f 1.90.

MARY ROBERTS RINEHART

VEERTIEN DAGEN UIT I-IET LEVEN VAN PRINSES PRISCILLA

van dezelfde schrijfster als „Elisabeth ” K" and her German Garden" K. is een beroemd Duitsch Chirurg, die zijn zelfMet autorisatie uit het Engelsch vertaald vertrouwen verliest, doordat kort achtereen een door Mej. A. J. BRUNT paar van zijn patienten sterven, naar blijkt telEen alleraardigst boek dat men heusch niet uit kens doordat een sponsje in het operatieveld is de handen legt alvorens het geheel te hebben blijven liggen. Hij gaat naar Amerika, waar hij uitgelezen. Dat klinkt nu wel erg banaal, zoo een eenvoudig baantje als klerk op en gasfabriek gemeenplaatsachtig, maar met de hand op het aanneemt. Door een gelukkig toeval moet hij een hart, het is oprecht gemeend. operatie doen, en krijgt daardoor zijn zelfverEen vlot, prettig geschreven boek dus, waaruit trouwen weer. Hij keert naar Europa terug met je de menschen moet nemen zooals ze zijn en het meisje van zijn hart. — 't Is een zeer boeiend ten slotte. wat zeer zeker ook een verdienste en een zeer mooi bock. Prov. Overijss. en Zwolsche Courant is ; de vertaling is puik. Gebonden f 425. Prijs ingenaaid f 3.25. Prijs gecart. f 1.80 In geill. omslag. Volledige catalogus op aanvraag verkrijgbaar. Bovenstaande boekwerken zijn in elken volledigen boekhandel voorhanden en op plaatsen waar geen boekhandel gevestigd is, worden ze door den uitgever geleverd na inzending van het bedrag of onder rembours.

UITOAVEN VAN J. T. SWARTSENBURO, AMSTERDAM-ZEIST

INLICHTING I. Voor den volledigen inhoud zie men de opgave achter in bet j aarboek. 2. De getallen tusschen haakj es achter den titel geven het aantal bladzijden aan. 3. De wer k en , opgenoemd bij de portretten der schrijvers, zijn daarcm nog niet aant evolen .

OVERZICHT

Om wille van de continuiteit blijft de indeeling van verleden jaar gehandhaafd: I.

GODSDIENST EN APOLOGIE.

II. WI JSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE. III. ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR. I. N d rlandsch — 2. Fransch — 3. Duitsch

— 4. Engelsch.

IV. DICHTWERKEN.

I. Oorspronkelijke uitgaven. —

2.

Bloemlezingen.

V. KUNST. VI. LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS. VII.

GESCHIEDENIS.

I. Algemeene. — VIII.

2.

Bizondere. — 3. Kerkelijke.

LAND EN VOLKENKUNDE.

IX. NATUUR EN NI JVERHEID. X. SOCIALE LITERATUUR. XI. VOOR SCHOOL EN HUIS. I. Eenige boeken. — 2. Voor

de Huishouding. — 3. Ziekenverpleging en Gezondheidsleer. — 4. Spel en Sport.

XII. XIII.

VOOR DE JEUGD. TI JDSCHRIFTEN.

Voor den volledigen inhoud zie men de opgave achter in het Jaarboek.

INLEIDING

Het is geen moeilijk werk, de boeken te registreeren, die gedurende eene bepaalde periode zijn verschenen, en uit het verzameld materiaal een veelbladigen catalogus samen te stellen. Voor den boekhandelaar, die alles verkoopt, wat men hem vraagt, en voor den lezer, die tegen geen enkele lectuur bezwaar heeft, is zulk een werk waarschijnlij k voldoende ; voor katholieken heeft het echter, zooal eenige, dan toch zeker slechts zeer betrekkelijke waarde. Wij mogen niet alles lezen, omdat en de natuurwet en de positieve wet het verbiedt ; wij willen ook niet alles lezen, omdat wij maar al te goed weten welk eene ontreddering het boek kan brengen in het geestelij k en zedelijk leven. Dat is geen kleinzielige bekrompenheid, maar de wijze voorzichtigheid van een mensch, die weet dat hij lets te verliezen heeft. Alleen de hoovaardige, die zich tegen alles bestand acht, en de verblinde, die niet meer ziet het verschil tusschen goed en kwaad, kan roekeloos zijn. Het verlangen, anderen behulpzaam te ziin in de keuze hunner boeken heeft ons er toe gebracht, verleden jaar mede te werken aan de totstand-koming van een JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW. Het plan ging uit van de heeren uitgevers en alleen hun overtuiging, die wij ten slotte moesten deelen : dat er van een dusdanig werk goede invloed moest uitgaan, heeft ons kunnen overhalen, onze kennis en onzen tijd ter hunner beschikking te stellen. Wij hebben er alles sag m genomen, geen spijt van gehad. Degenen, aan wier oordeel wij hechten, hebben het niet aan woorden van waardeering 'aten ontbreken. Wat meer is, zij hebben getracht mede op te bouwen, en nuttigen raad gegeven voor de toekomst.

Dat heeft ons den moed geschonken ook dit jaar nogmaals onze hulp te verleenen bij het samenstellen van de JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW en het uitgebreide materiaal, waarover wij beschikken, ter bewerking te geven. Aan den wensch van niet-weinigen, om bij de titels der boeken ook de namen der uitgevers te vermelden, mogen wij niet voldoen. Wij hebben het voorgesteld, maar er schijnen van boekhandelaarszijde overwegende bezwaren tegen te bestaan, waarbij wij ons moeten neerleggen. Het is overigens een feit, dat in de jaarlijksche overzichten, welke hier en in het buitenland verschijnen, steeds zorgvuldig de naam der uitgevende firma wordt weggelaten. Verdere ophelderingen hebben wij niet te geven. Eenieder beschouwe ons werk en oordeele of het goed is. Wij deden ons best en ondervonden hoeveel tijd en zorg de samenstelling vereischt. Zoo verschijne de JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW dan ten tweede mal., en moge de belangstelling van het publiek, die verleden jaar alle verwachtingen over trot niet verflauwd vinden. DE REDACTIE.

***444444-44-*******444-4-4-4-** 444-44-44* 4 4-4******* • •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

. :4*: :* DANTE. :* *: tr:;;;;;;;;;;;;;;;;W;W;;;;:;;;Vir;;:;;;;;;;;;;;;;;.* Dante Alighieri, de onsterfelijke dichter der Commedia, werd waarschijnlijk in Mei 1265 te Florence geboren en stierf in 1321 (Sept.) te Ravenna Tusschen deze twee jaartallen werd een leven afgespeeld, vol tragische smart en heftigen zielestrijd, maar rijk ook aan grootsche beschouwingen en genietingen van hooge kunst. De man, die eens werd gesmaad en uit zijn vaderland als balling verjaagd op straffe des doods, wordt thans op zijn zesde eeuwfeest over heel de wereld herdacht en de bewondering van het nageslacht staat te leven in den titel van zijn levensgedicht, dat niet mee: eenvoudig Commedia heet maar Divina

Commedia.

Van zijn jeugd, en eigenlijk van geheel zijn leven, weten wij maar weinig met vaste zekerheid. De familie der Alighieri behoorde tot de gegoede Florentijnsche burgerij en tot de partij der Welfen, zijne moeder stierf een vroegen dood en zijn vader, die hertrouwd was, ging ook reeds heen voor D an t e achttien jaar oud was. Uit zijn werken blijkt dat de opvoeding van den dichter niet verwaarloosd werd, en hij in de wetenschappen en de literatuur, die in zijn tijd werken beoefend, was doorgedrongen. Maar de liefde was doorgedrongen in hem en maakte hem tot dichter. Als kleine knaap

10

DANTE

ontmoette hij in 1274 op een kinderfeest Beatrice. Haar onbeschrijfeliike lieftalligheid maakte zulk een indruk op het ontvankelijk kind, dat zij hem nooit meer uit de gedachte is gegaan, en voor hem de „gloriosa donna", de Muze van zijn zang en de leidster van zijn leven werd. Door haar ontwaakte in hem het gevoel. In heerlijke verzen bezingt hij haar, en zijn jongelingsjaren zijn vervuld van een onuitsprekelijke liefde die zich heeft geuit in de schoonste poezie. En noch haar huwelijk, noch haar ontijdig sterven, op vijf en twintig jarigen leeftijd, kon hem doen zwijgen. En als hij eindelijk op aanraden van zijn vriend Guido Cavalcanti een keuze doet uit zijn canzonen en sonnetten en deze heeft verbonden

DANTE

II

door een eigenaardigen, proza-tekst tot een roman, is het eerste boek ontstaan van Dante, zijn Vita Nuova (Nieuw-Leven). In Il Convito heeft Dante later verteld hoe hij trachtte, zijn smart te overwonnen en vergetelheid zccht in de studie. Maar de hartstochtelijke dichter schijnt daar niet geheel in geslaagd te zijn en uit alles blijkt wel, dat hij eenige jaren een ongeregeld leven heeft geleid. Maar hij was te innig godsdienstig en te sterk van karakter om daarin onder te gaan. Hij huwde in dezen tijd met Gemma Donati, welke hij nooit en nergens noemt in zijn gedichten. En wat dit huwelijk ooit in het leven van den dichter heeft beteekend, heeft men tot op heden nooit kunnen ontdekken. Op dertigjarigen leeftijd werd Dante gemengd in de woelige en bloedige partili:olitiek van Florence en werd spuedig geroepen om, in verscheiden ambten aan het b€stuur deel te nemen. Dat heeft zijn eerzucht die groot was, gevleid, maar is maatschappelijk ook zijn ondergang geworden. Want toen de Witten werden overwonnen, werd ook hij als een der leiders (1302) verbannen en beschuldigd van verzet tegen den paus en van bedrog in geldzaken, hetgeen waarschijnlijk een lasterlijke aanklacht was. Nu begon voor hem de lange ballingschap, waarin zijne vrouw hem niet vergezelde. En zelfs zijn eigen partijgenooten wendden zich van hem af. Onrustig, gekwetst in zijn hoogmoed, zwierf hij rond door Noord-Italie en Frankrijk, dwalend van stad tot stad. Na vijftien jaren deed hij nog eens een poging om terug te keeren in zijn geliefd Florence, maar het was vergeefs. En toen een jaar later de algemeene amnestie werd afgekondigd, waren de voorwaarden zoo vernederend, dat de trotsche Dante verklaarde niet terug te zullen keeren. En hij zag Florence nooit meer. Op het eind van 1320 vestigde hij zich te Ravenna waar zijne kind deren, zeker zijn beide zonen Jacopo en Pietro, bij hem waren. Daar wachtte hem de dood. Aangetast door een verwoestende koorts, die

zijn krachten in weinig dagen ondermijnde, bezweek hij den 14 Sept. 1321. Hier werd hij begraven in de Sint-Franciscus kerk. Eerst na meer dan anderhalve eeuw (in 1482) werd ter zijner eere in die kerk een gedenkteeken opgericht, een sterfelijke hulde aan het genie dat zich zelf in zijn Commedia een onsterfelijk monument had opgericht. Voor zijn ballingschap had Dante reeds de hand gelegd aan de Commedia, aanvankelijk in het latijn geschreven, en gedurende zijn

jaren van omzwerving, nadat het handschrift der eerste zeven zangen toevallig was teruggevonden, voltoold in het Italiaansch. In het laatste gedicht van Vita Nuova heeft Dante de belofte afgelegd dat hij Beatrice eenmaal huldigen zou zooals een vrouw nog nooit was geeerd. Dat was de toezegging van zijne Commedia, het werk waarin hij zijn smart en teleurstellingen, zijn toorn en haat, zijn zonde en berouw heeft uitgezegd, maar vooral het verhaal van den mensch, die uit den staat van zonde opgaat naar het rijk der genade, de tocht der zielen tot God.

12

DANTE

L ITERATUUR : vertaling der Commedia in dichtmaat door J. C. Hacke van Mijnden (Haarlem 1867-73). Metrische vertaling door A. S. Kok (Haarlem 1864). Proza vertaling van dr H. J. Boeken (Amsterdam). Vertaling door J. R. Rensburg (Amsterdam). Deze vertaling is ongenietbaar. — Danteverklaring met vertaalden tekst door A. H. J. van D elf t. Nieuw Leven en Commedia (Bussum 1920-21). VitaNuova, metrische vertaling door N. van Suchtelen (Amsterdam). Divina-Commedia vertaling in terzinen door Mr. J oan Bohl (1876). Dante-Alighieri, zijn levee en zijn werken door E. B. J. Jansen. 0. P. ('s Bosch 1921). Dante door B. H. Molkenboer (Roermond 1921) Wermede hebben wij het beste gcnoemd, ofschoon wij melding hadden kunnen maken van de werken van Salver da de Grave en Is. van Dijk en van eenige der vele bijdragen, waarmede de laatste naanden de tijdschriften ter jubileum-viering werden verrijkt. Verschenen is ook een Nederlandsch gedenkboek in het Italiaansch Ommaggio dell' Olanda, waarin een uitvoerige bibliographie zoa wordEn opgenomen.

GODSDIENST EN APOLOGTE

13

***14*********444********44444441t44-4444!44444liw-- %---------------------------- -------:---%4 •

--)I(— iiIi;;;;;;;;WWWWWWWWWWWW4W;it * i

GODSDIENST EN APOLOGIE. i

it

Onze Maatschappij is niet godsdienstig. De kentering, welke velen hadden verwacht, eigenlijk tegen alle historische ervaring in, als een gevolg van den oorlog, is niet gekomen. Ruwheid en genotzucht en lichtzinnigheid zijn grooter geworden en bij te velen gaat de belangstelling onevenredig krachtig uit naar het aardsche en wordt het geestelijke vergeten. Er wordt zoo druk gesproken tegenwoordig over een menschwaardig bestaan, maar men bedoelt daarmede vaak al te eenzijdig de verbet€ring der materieele belangen. Dit alles zal den mensch niet gelukkiger maken, als hij niet tevens zorgt voor de verhooging van zijn geestelijk leven. En boeken van gebed en vrome overweging, levens van Heiligen en andere groote Christenen, die door hun voorbeeld ons kunnen sterken en bemoedigen, verdienen dan ook onze aandacht en waardeering. Zij brengen het beste en voornaamste. Zoo als het gewoonlijk gaat in tijden van verwarring en verflauwing van den Christelijken zin, bloeien vormen van bijgeloof, als spiritisme en theosophie, weelderig op naast een toenemenden haat tegen de Kerk. De oude drogredenen tegen de Christelijke leer worden dan ook weer kwistig rond gestrooid en vonden hun meest giftige uiting in het schandelijke boek van Delitsch: „Die Grosse Tauschung". In ons land heeft de gewezen dominee B a k els sinds eenige jaren de leiding „van alle buitenkerkelijke menschen" en brengt hen in de war met zijn „geloovig kettersch boek." Het feit ook dat nog kort geleden een specialen theologant van D e Haags che Post, die het 61 te bont maakte met zijn schijn-geleerden, anti-Christelijken nonsens, zijn ontslag werd gegeven, toont dat men in een gewoon burgerlijk blad reeds durfde beginnen met een systematische ontkerstening van ons land. Hoogst onsympathiek was het optreden van een groep predikanten, die dit jaar tegen de katholieken een soort April-beweging in het leven trachtten te roepen — en van een andere groep, die er een apostolaat van maakte in vergaderingen van kleine luiden eene voorstelling te geven van katholieke geloofs- en zedeleer, die getuigde ef van matelooze onkunde 6f van schaamtelooze willekeur. Al deze verschijnselen' wijzen er op dat A p olog etisch e K enn is in deze tijden geen overbodige weelde is, maar eene noodzakelijkheid voor den katholiek, die voor het leven terdege uitgerust wenscht te zijn. Adrianus 0. m. C. (P.) De derde Orde van den H. Franciscus van Assisie. Bij gelegenheid van het zevende Eeuwfeest. (1221-1921) kl. 8° (IV, 116) f 1.25.

14

GODSDIENST EN APOLOGIE

Ariens

(Alph.) G. G. G. — (i6) f 0.25.

Bensdorp, C. s. s. R. (Th. F.) Apologetica. Verzameld en ingeleid door M. Stoks C. s. s. R. per aflev. f 1.50. Benson (Mgr. R. H.) Christus in de Kerk. Eene reeks godsdienstige verhandelingen. Geautoriseerde vertaling uit het Engelsch, door Hanckx S. J. 8° (VIII, 212) f 4.25; geb. f 5.5o. Bertram (Adolf) De Geest van het Familieleven geheiligd door de toewijding aan het H. Hart van Jezus ; met gebeden voor de plechtigheid der Intronisatie. Naar het Duitsch door Bonaventura Kl. 8° (63) f —.35. Boek, Het Gouden. Volledig Handboek der volmaakte Godsvrucht tot de H. Maagd, in den geest van den Zaligen Louis-Marie Grignon de Montfort, bewerkt door de Paters van het Gezelschap van Maria. 8° (XXII, 628) geb. f 1.75. Bremscheid (Matthias von) De Christelijke Jongeling. Vrij naar het Duitsch door Bas van Kesteren. Kl. 8° (254) f 2.25 — geb. f 2.85. Brom (Dr. Gerard) Weer Oud-modernen. Antwoord aan Prof. Dr. T. Cannegieter. 3° (20) f 0.50. Brom

(Gerard) Wereld-apostolaat (i6) f 0.25.

Buil (J. A.) en J. Bergmans. Beknopt Overzicht der Bijbelsche Geschiedenis voor de hoogste klassen der Kath. Volksscholen en voor het Huisgezin. Het Nieuwe Testament. 8° (204) f I.—. Cathrein (Victor) De Belofte van het Goddelijk Hart van Jezus. Met een korte inleiding in het wezen der devotie van het H. Hart. Naar het Duitsch door Bonaventura. Kl. 8° (62) f 0.35 Chaignon S. J. Meditaties voor Kloosterlingen. Uit het Fransch vertaald door A. Koenders 0. C. (546) f 4.5o. Chaignon S. J. Priester-Meditaties. Uit het Fransch vertaald door A. Koenders. Ord. Carm. (500) f 4.5o. Denis S. J. 0 Sacrum Convivium. De veelvuldige H. Communie volgens de verlangens van 0. H. J. Christus. Naar het Fransch door M. den Ronden. 6a dr. kl. 8° (671) geb. f 2.5o. — leder f 4.75. Dirks S. J. (C. J.) Overwegingen over het Verborgen Leven van 0. H. Jezus Christus 8° (XII, 189) f 2.6o -- geb. f 3.4o.

15


Eppink (Fr.) Het Gulden Wierookvat. Gebeden, Onderrichtingen en Verzamelingen. 12° (XIV, 662) f 1.9o. Famulus (Th.) Godloochenaarswijsheid of eenige gewone Opwerpingen tegen het Godsbestaan beantwoord. 5e verbet. dr. 8° (126) f o.6o. Famulus (Th.) Wat 0.20.

wij bedoelen als wij zeggen Christus is God.

2e dr. 8° (i6) f

Famulus (Th.) Is het Bestaan van God wetenschappelijk zeker ? De Klaarblij kelij kheid van Gods bestaan op bevatteli j ke wij ze aangetoond. 8e verbet. dr. 8° (4') f 0.40. Franciscus van Assisi (St.) Geschriften. Vertaald door P. Engelbertus 8° (XII, 12o) f 2.25, geb. f 3.25. Franke S. J. (L. P. P.) Kleine Getijden van het Allerheiligst Hart van Jezus voor iederen dag der week. Opnieuw bewerkt en met een inleiding voorzien. 4e dr. 12° (io6) geb. f Lao. Feij (Clara) De Oefening. Uit het Duitsch door G. Gorris S. 12° (189) f 0.90, geb. f 1.25.

J.

2e dr.

Heer (J oh. de) Anti-Christelijke Stroomingen. Theosofie. Spiritisme, Christian Science, de Nieuwe Apostolischen, De Mormonen, De Ster in het Oosten, de Orde van Zeven. 3e dr. 8° (95) f o.6o (Niet kath.) Hengel

(W. v. d.) Bijbelsche Aardrijkskunde. 8 0 (44) f 0.7 5 .

Hilleger S. J. (J .) De Deugd van alle Staten. Bewerkt door Bas van Kesteren. 12e dr. Kl. b ° (312) geb. f 1.5o. Hoeck S. J. (F. van). De Jezuieten te Nijmegen. Schets der werkzaamheden van de Societeit van Jezus te Nijmegen, in verband met de Godsdienstige en Staatkundige Geschiedenis der Stad. 8 0 (V, 215) f 3.90 geb. f 4.90. Holler (P. J.) Catechismus over het Huwelijk. Een leiddraad voor Katholieke Verloofden en Echtgenooten. Uit het Duitsch door J. H. Scholten R. K. Pr. 2e Herziene Druk. (104) f 1.75. Huonder S. J. (Ant.) Aan 's Meesters Voeten. Korte Overwegingen voor Priesters met drukke bezigheden. Naar de me uitgave uit het Duitsch vertaald door J. B. Poukens. S. J. 120. f 1.75. Mgr. Keppler zeide : „Ik houd dit boekje voor een gave der Goddelijke Voorzienigheid aan onze Priesters, die des te meer behoeften hebben aan geestelijke concentratie en krachtige opwekking naar mate zij met drukke bezigheden overladen zijn."

16


Jansen (p. Fr. E. J. B.) De ware Kloosterling volgens de Leer van den H. Franciscus van Sales. 2e druk 8 ° (5") f 4.25 geb. f 5.5o. Jorgensen (Johannes) Mijn Levensbeschouwing. Vertaald door Mevr. Logeman van der Willigen. 2e dr. kl. 8 ° (47) f 0.90. Kauling M. S. C. (L.) Het Kerkelijk Boekenverbod. Verklaard en toegelicht (23) f o.5o. Kloosters, Door een Predikant. 8 0 (3I) f 0.35. Een predikant vertelt van zijn bezoek aan kloosters en zijn verblijf aldaar en hoopt met dit schrijven eenige waandenkbeelden bij zijn geloofsgenooten te bestrijden. Zeer goed. Koeverden (W. G. J.

van) Psalmen (24) f 0.25.

Koopmans. (H. J.) Spijze der Engelen. Een Communie-boekje voor kinderen ; met eenige gezangen van Fr. M. Joannes. 12 0 (16o) f 0.50.

Lammers. R. K. Pr. (H.) Vragen en Aanteekeningen bij het Handboek der Bijbelsche Geschiedenis van J . C. H. Mure. Oud Testament. 2e dr. (III, 74) f 0.75. Lans (J. R. v. d.) Petrus Canisius. Ter gelegenheid van zijn vierde Eeuwfeest. Met authenthieke portretten en afbeeldingen. 8 0 (63) f 'Jo. Lof van Gods Heerlijkheid. Herinneringen aan Zuster Elisabeth der Drieeenheid, ongeschoeide Carmelitesse. 188o-1906. Uit het Fransch door Corrie Louwerse. 8 0 (XIV, 340, met I portr.) f 2.90 geb f 3.9o. Loyola. (Moeder) H. Mis — Biecht — en Communieboekje. Vrij vertaald naar het Engelsch door Th. Bremer. Kl. 8 0 (308) geb. f 2.26. Lucie Christine. Geestelijk Dagboek. 1870-1908 Uitgegeven door Aug. Poulain S. J. Vertaald door Em. Erens. , 8 0 (XVI, 327) f 4.5o, geb. f 5.5o. Lucie Christine echtgenoote en moeder weet zich te verheffen tot de hoogste geestelijke beschouwingen. Dit dagboek heeft zoo zeer de aandacht getrokken dat het reeds in vele talen werd vertaald. Max.

Uit verre Missielanden. Naverteld. 8 0 (III, 337).

Max. Maria Monk. de zwarte Non. 3e dr. kl. 16 0 (46) f 0.25. Een uitvoerige weerlegging van het lasterpraatje van Maria Monk, tegen de Katholieke kloosters, waaruit blijkt dat zij nooit religieuze was, maar een soort publieke vrouw, die uit haat of winstbejag handelde, ofwel op instigatie van anderen.


Meuffels.

C. M. (Hubert). Piet Hofstee C. M. 8 0 (104 m. portr.) f 1.—.

Meschler. S. J. Het Leven van Maria. Uit het Duitsch vertaald en bewerkt voor Nederland door J. Dopheide 8 0 (VIII, 240) f 1.5o geb. f 2.50. Missies. Onze koloniale. Samengesteld door J. Kleijntjes S. J. en P. Tarcisius 0. M. C. f 2.50. (kaarten.) Molkenboer (B. H.). De Heilige Hieronymus 420. - 20 Sept. 1920 Gedachtenisrede op de jaarvergadering van de Apolog. Vereeniging „Petrus Canisius". 8 0 (24) f o 40. Mooy. (J.). Beknopte Geschiedenis der Katholieke Kerk in Nederland en Kolonien 8 0 (VIII, 120) f 1.35. Mury. S. J. (Paul). Het Leven van Gabriel Malagrida van de Societeit Jan Jezus. Vrij uit het Fransch. Met een inleidend woord van Dr. v. van Vessem S. J. 8 0 (VIII, 145). Neil. (Dr. James) Palestina en de Bijbel. Toelichting van zeden, gewoonten en beeldspraak in de Heilige Schriften. Naar het Engelsch bewerkt door J..A. Wormser 2e dr. b[ f 3.6o geb. f 4.90. (Niet kath.) Newman. (Kardinaal). XV Preeken. Uit het Engelsch vertaald door Dr. C. de Cock. 12 0 (237) Over verschillende onderwerpen. Onsterf. der Ziel. Over den Rijkdom. Chr. Medegevoel. enz. Oer (Sebastian von) Het Gebed des Heeren. Vrij naar het Duitsch door Bas van Kesteren kl. o (142) f 2.25 en f 2.85. Oesterle 0. S. B. (Dr. Gerard). Dispensatie-bevoegdheden van Huwlijks-beletselen in dringende Gevallen. Volgens den codex Juris Canonici. Naar het Duitsch door A. Brenninkmeyer. 0. S. B. (5i) f 0.90. Padberg. (H.) De Eucharistie het Middelpunt van ons Leven. Zesmaal vier H. Sacrament-preeken voor Veertigurengebed en Aanbidding. gr 8 0 (XII, 295) f 3.90 geb. f 4.90. Padberg. Multatuli's voornaamste Ideeên tegen God, Godsdienst en Zedelijkheid 8 0 (75) f 0.90. Padberg.

De Redelijkheid van ons Geloof. 8 0 (75) f 0.85.

Pegues. (Th.) Cathechismus der theologische Summa van den H.Thomas van Aquino. In het Nederlandsch bewerkt door Quaadvliet. 8 0 (XII, 1 36) f 1.50. le dl. Potters. (P.)

dommen.

Verklaring van den Catechismus der Nederlandsche Bis2

18


Potters (P.) de Boekenwet 8 ° (2o) f o.30. Reijs. S. J. (P.) Protestant blijven of Katholiek worden ? 8 0. (6i) f 0.85. Sandvoort. (Th. v. d.) Zoo Bid Ik. Misboekje voor de Kleinsten. 3e dr. kl. 8 0 (32) f o.15. Sinnige. Past. H. H.). Zondagspreeken van advent tot Pinksteren. Uitgegeven door C. A. Vernooy. Pr.Met een voorwoord van Dr. A. W. H. Sloet. 8 0 (IX, 338) f 6.9o. Stoverinck (B. Th.). De Index en de Boekencensuur in de R. K. Kerk. Met inleidend woord , van Dr. Th. H. van Oppcnraay. 8 0 (87) f 1.20. Thomas van Kempen. De Navolging van Christu, . Uit het Latijn door L. Peters. 6e dr. 12 0 (XII, 455). Geb. f 1.80. Vergnes (A).

Eerste Vrijdag. Overwegingen en Gebeden. 12 0 (124)

f 0.45. Vergnes C. s. s. R. f 4.— geb. f 5.25.

(A.).

Nazereth. Conferentien. Dl. II 8 0 (240)

Waterrot. (Ignatius) Moeder Clara Fey. Stichteres van de Congregatie van het Arme Kind Jezus. Uit het Duitsch f 2.75. geb. f 3.50. Weg (De) ter Wijsheid, volgens de Serafijnsche Moeder Teresia. door een ongeschoeide Carmelites, met een inleiding van M. Stoks. C. S. S. R. 8 0 (IV, 438) f 4.50. geb. f 5.5o. Zeij S. J. (Jac). Retraite Souvenir. De Maandelijksche Recollectie voor Oud-Retraitanten. (217) f 0.90 geb f 1.40.

PORT RETTEN

19

Pedro Calderon de la Barca, geboren te Madrid in i600 en aldaar overleden in 168i, schreef een ontzaggelijk aantal tooneelspelen, waaronder vele meesterstukken. Beroemd zijn de Autos sacramentales, die hij dichtte nadat hij priester was geworden. Het diepzinnige Het Leven eenD700M, in de vertaling van Pr. Knaapen, werd door de R. K. Universi teitsstudenten dit jaar opgevoerd in den stadsschouwburg van Amsterdam.

Knut Hamsun, geboren in 186o te Lom. In zijn werken ontmoet men een mengsel van realisme, humor en erotiek. Hij ontving den nobelp:ijs voor letterkunde. Vertaald werden o. a.: Droomers, Hoe 't groeide .

2*

2i)

WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE

4444444444-4444.44444444444-44444.444444444.44-4.4-44444 4 4.: :4 44 WIJSBEGEERTE EN OPVOEDKUNDE. 4: :4( 4;;;44444;4444444;444.144414;4146444 Verleden jaar noemden wij de werken van katholieke wijsgeeren, welke in het Nederlandsch werden geschreven en ook voor niet vakmenschen waarde hebben. Wij kunnen thans niet anders doen dan verwijzen naar de toen genoemde boeken, wijl de literatuur op philosofisch gebied niet werd verrijkt. Wijsgeerige geschriften, speciaal voor katholieken, beloven voor het oogenblik nog zoo weinig of trek, dat het niemand behoeft to verwonderen indien zij niet of sporadisch verschijnen, nu eenmaal in de beperkte behoefte is voorzien. Wij mogen echter wel wijzen op eenige nieuwe Duitsche werken, die ontgetwijfeld aan dezen of genen lezer welkom zullen zijn. Geijser (Jos.) Grundlegung der Logik und Erkenntnistheorie in positiver und kritischer Darstellung (XII, 482) M. 15.—, geb. M. 17.5o. Ontstaan uit een vroeger werk van denzelfden schrijver geeft dit boek een knap overzicht der hoofdstroomingen in de verk1aring van het denken en een bijdrage tot opbouw der „Logik" in neo-aristotelischen zin. Voor verdere philosophische studie raden wij aan de PHILOSOPH. HANDBIBLIOTHEK die in alle opzichten aanbeveling verdient, en waarvan nu ook het eerste deel is verschenen. (Andere deelen zagen reeds vroeger het licht). Als inleiding: Endres (Jos.). Einleitung in die Philosophie. (VI. 196) M. 8.—. Verder vestigen wij de aandacht op :

Schwertschlager. (Jos.) Philosophie der Natur. I. Natur und Korper im allgemeinen. (X, 317) M. 22.-. II. Die einzelnen Klassen der Korper in besonderen. (VII, 276) M. 20.-. Voor hen die eenig inzicht willen krijgen in de vaak eigenaardige levensbeschouwing van menschen, die buiten onze gedachtenwereld staan, is het boek van Sawicki een bekwame gids. : Sawicki (Franz). Lebensanschauungen moderner Denker. (VIII, 260) M. 8.9o. Sawacki, wien wij een fijne Apologie danken : Die Wahrheit des Chris ten turns, schenkt hier zijne aandacht aan : Kant, Schopenhauer, Nietzsche, Haeckel en Rudolf Eucken, die hij terecht beschouwt als de typische vertegenwoordigers der moderne levensbeschouwingen. Erkennend wat er goed mag zijn in hun systeem, legt de schrijver zonder verschooning hun fundamenteele dwalingen bloot.


21

Wil men van Katholiek standpunt zich een oordeel vormen over de religieuze, ethische en sociale problemen welke de laatste 20 jaren de algemeene belangstelling trokken, dan kan men terecht bij. Mausbach (Jos.) Aus Katholischer Ideenwelt. Gesammelte Aufsatze and Vortrage. (VIII, 504) M. 36.—, geb. 1Vi. 40.—. Het eerste deel draagt den titel Aus Philos op hi e u n d A p ologe t ik en behandelt de Apologetische centraal-vraagstukken. Het 2e deel is gewijd aan Ethica en Maatschappijleer. Ten slotte een tweetal boeken over de Einstein-theorie, die berekend zijn op niet-vakgeleerden. Einstein zelf heeft in kort bestek zijne theorie voor breederen kring willen verduidelijken en na hem hebben zeer velen het beproefd, loch mettle volgende werkj es doen wij een goede keuze. Schmidt (Harry). Das Weltbild der Relativastheorie. Einfuhrung in die Einsteinsche Lehxe (136) M. 12.-. Wulf S. J. (Theo) Einsteins Relativi tatstheorie (92) M. 8.5o. Uit dit artikel blijkt (beter dan uit zijn opstel in Stimmen der Zeit) dat de schrijver de theorie der Relativiteit weet te waardeeren.

Met de paedagogische literatuur is het eenigszins anders gesteld als met de wijsgeerige. Wel hebben wij een niet onaanzienlijk fonds van opvoedkundige boeken, maar de meerdere belangstelling maakt nieuwe uitgaven mogelijk en de velerlei proefnemingen op dit gebied maken ze zelfs noodzakelijk. Behalve de officieele onderwijsorganen bestaan de periodieken : Tifdschrift voor R. K. Ouders en Opvoeders — Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer —Ons Eigen Blad, — R. K. Studiebelangen —Vlaamsch OpvoedkundigTifdschrift, en niet te vergeten Malmbergs paedagogische Bibliotheek, en de voor kort begonnen en kranig ingezette Opvoedkundige Brochurenreeks.

Dat toont dat er vraag is en belangstelling, hetgeen ten overvloede bewezen werd, door de schitterende opkomst ter „Paedagogische week" in dezen nazomer te 's Hertogenbosch gehouden. Van de uitgaven vermelden wij : Blaauw (A. H.)

Evenwicht, Overlading, Onderwijs als tijdgeest-trio.

(53) f 1.25. Burg (G. P. J. v. d.). Handleiding voor Ouderavonden. (VIII, 322) f 3.90. Brugmans (H.)

Psychologische voorlichting bij de Beroepskeuze.

(27) f 0.75. Brugmans (H.) en J. Prak. Een psychologische Analyse van de Telefoniste (44) f 1.25.

22

WIJSBEGEERTF. EN OPVOEDKUNDE

Drooglever, Fortuyn (A. B.). De Gevoelige Periode als een der Grondslagen van het Montessori-onderwijs. (24) f o.6o. Douwes (B. J.). Kinderkennis uit de letterkunde. Een boek voor Kweekelingen, Onderwijzers, Ouders, Leeraren en Geestelijken. (X, 144) f 3.25. Jaarbericht (Paedagogisch.) onder Redactie van H. Brugmans, R. Casimir, Ph. Kohnstamm, E. Reinders, en F. Roels. 1920 (46) f 0.90. Noto Soeroto, Rabindranath Tagore's Opvoedingsidealen. Met 5 illustraties (84) f 2.20. Meer ter wine der curiositeit dan om practisch belang hier opgenomen. Peeters

(Edward). De Opvoeding van den Opvoeder (55). f 1.25.

Rombouts .. (Fr. S.). Voor alles Idealen. (37) f 0.75. Smeelen (J. W.) De Schoolbioscoop onmisbaar ? (58) f I.—. Smeelen (J. W.) De Schoolbioscoop en de ethische Zijde van het Bioscoopvraagstuk (56). f 1.—. Moderne Sport en Lichaamscultuur (67) f I.—. De Vijf voorgaande boekjes zijn alle in katholieken geest geschreven.

Thomas (Fr. M.).

Wijk (W. A. van). Het Hoofdakte-examen in Opvoedkunde. Exameneischen der laatste 5 jaren (1914-1920) Verzameld. (24) f 0.35. Eenige Duitsche werken van beteekenis mogen dit korte overzicht, besluiten : Bopp (L.) Weltanschauung und Paedagogik. Bij het onderzoeken : Hoe de „Weltanschauung" de „Paedagogik" beinvloedt, beschouwt hij deze laatste in hare modernste stroomingen. Katholiek. Budde (G.) Geistige Stromungen und Erziehungsfragen im 19. Jahrhundert und in der Gegenwart (112). M. 12.-. De schrij ver is niet-katholiek. De Inhoud van dit boek is een bewerking van een lezing, welke hij op verzoek van den Katholischen Lehrerverein to Breslau heeft gehouden. Hij bespreekt hier het Neuhumanismus, Hegelianismus, Neukantianismus, Individualismus, Neuidealismus, etc.

Foerster (F. W.). Sexualethik und Sexualpaedagogik. Eine neue Begriindung alter Wahrheiten (XII, 250). M. 16.—.


23

Een oorlogsverklaring aan de ontzedelijkende machten, een beroep op schaamtegevoel en kuischheid. Het godsdienstige element komt niet genoeg tot zijn recht. GOttler (J.). System der Paedagogik 2. Aufl. (VIII, 222). M. 20.-.

in Leitatzen fur Vorlesungen

Het systeem berust op katholieken grondslag. Habrich (L.) Paedagogisches Neuland. Ausgewahlte Kapitel aus der Kinderpsychologie. Der Psychologie der Schulkinder und des Jiinglingsalters, der Heilerziehung und der Jugendfursorge fur Lehrer und Erzieher. (ioo). M. 2.4o. Dit is een aanhangsel van de „Paedagog. Psychologie" van denzelfden. Katholieke opvatting. Herget (Ant. ) Die wichtigsten Stromungen im paedagogischen Leben der Gegenwart. 2. T. (310) M. 13.50. Een goed en duidelijk boek, waarvan de grootste waarde echter ligt in de rijke verzameling van materialen, die in weinig tijds een overzicht geeft der omvangrijke paedagogische literatuur. Katholiek.

Klug (Ign.). Lebensbeherrschung und Lebensdienst. Ein Buch von der sittl. Reife der Einzelpersonlichkeit und des Volkes. 2. T. (448, 530). M. 38.—. Men kan bier en daar met den schrijver van meeningverschillen, maar ontwikkelde katholieken die leiding hebben to geven, zullen dit boek niet kunnen missen. Men noemde het een „Fundgrube der Menschenkenntnis". Lexikon der Paedagogik. Im Verein mit Fachmannern, unter besonderer Mitwirkung von Otto Willmann, herausgegeb. von Ernst M. Roloff. 5 Bde. (XXVI, 1904). Herder, Freiburg i. B. Dit grootsche werk, op het oogenblik dat wij schrijven nog ter perse, zal natuurlijk in geheel katholieken geest zijn geschreven en alle vragen behandelen. Merkle (Sebastian). Religiose Erzieher der Kathol. Kirche aus den letzten vier Jahrhunderten. (VIII, 35o). M. 30.—. Opstellen van een tiental medewerkers over H. Theresia : Philippus Neri, Vincentius a Paulo, Joh. Sailer, Ant. Rosmini (? ) Fenelon, Alban Stolz, Newman e. a. Wigef (Th.). Kommentar zu „Wie Gertrud ihre Kinder lehrt" und Pestalozzis Stanser Brief (VIII, 84). M. 14.—. Zwei Jahre Berliner Begabtenschule. Erfahrungen ihrer Schulleiter (V, 37). M. 6.—. Wat erg beknopt en vluchtig, maar gelijk alle ervaringen kunnen ook deze wat inzicht geven.

24

PORTRETTEN

Paul Verlaine, de zoon van een Fransch officier, werd geboren te Metz in 1844. Hij was' een zwakkeling en ging ten gronde aan zijn ongebonden leven. Maar hij was ook een groot kunstenaar. Juist in de dagen dat hij meester was over zich zelf, was hij in staat de hoogste kunst te geven en zijn godsdienstige dich tbundels zijn de beste : Sagesse, Amour, Bonheur, , Liturgies intimes. Hij stierf 1896 in het hospitaal.

William Shakespeare (1564-1616). AI' Een der grootste tooneelschrijvers die ooit hebben geleefd. Hij schreef blijspelen V eel Gemin geen G ewin, en Klucht der V ergissingen ook echte kluchten . De getemde Feeks, en Vroolifke Vrouwtjes van Windsor, een liefdespel Romeo en Julia, een spel van haat De Koopman van Venetie. Dan zijn historiestukken en ten slotte zijn groote karakterspelen : Julius Caesar, Koning Lear, Coriolanus, Othello, Hamlet, Macbeth. De strijd over de vraag, of Shakespeare een schuil-

naam van Bacon of anderen is, houdt nog steeds aan.

WELKE BOEKEN VERBODENZIJN

25

************************************************ :* 4: WELKE BOEKEN VERBODEN ZIJN. 4: :* 4: 244WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW4WWWWWWWWWWW4WW114 Het Kerkelijk Boekenverbod en de Index worden niet zelden zeer onwelwillend beoordeeld. De oorzaak ligt voor een groot deel in onkunde en het geloof hechten aan praatjes, die met de werkelijkheid niets gemeen hebben. Zoo heeft men beweerd dat Dante op den Index staat en Albertus Magnus en zelfs de psalmen van David. Daar is natuurlijk geen woord van waar, hetgeen nog geen reden is om het terug te trekken, naar het schijnt. Een zekere Chamberlain heeft zelfs verklaard dat „dem glaubigen rOmischen Katholiken so ziemlich die gesamte Weltliteratur verboten ist". Staat zooiets eenmaal gedrukt, dan kan men er zeker van zijn, dat het voor velen een onomstootbare waarheid wordt, al klinkt het nog zoo onwaarschijnlijk en belachelijk. De waarheid is deze : „Er bestaat een Algemeene Boekenwet, die de regelen aangeeft, volgens welke een boek moet worden verworpen, en er bestaat bovendien een betrekkelijk kleine lijst (Index) van werken die met name veroordeeld zijn. Is dat nu zoo erg? Indien de Fransche Regeering zoo verstandig ware geweest, de verderfelijke schrifturen van een Voltaire, Diderot, Rousseau, en anderen te verbieden, dan was er nooit een Fransche Revolutie geweest en had het onschuldige bloed niet met stroomen gevloten. En de Kerk maakt werkelijk geen overdadig gebruik van haar recht. Van de vele millioenen boeken, die sinds de uitvinding van drukkunst verschenen, werden er ongeveer een 5000 met name veroordeeld. In 300 jaar tijds ongeveer 5000 boeken. En in een enkel jaar verschijnen er alleen in ons landje meer dan 4000. De Duitsche Regeering veroordeelde in den tijd van 2 jaar (1844 en 45) bijna driemaal zooveel Duitsche boeken als de Index Congregatie gedurende heel de ite eeuw. De Rijkswet tegen de Socialisten bestond van 1878 tot 1890 en in die twaalf jaar werden aan socialistische boeken, alleen in Duitschland een zoo groot aantal verboden als door Rome op den Index werden geplaatst gedurende een gansche eeuw, over al de landen der wereld en op ieder gebied van weten en kunnen. Heeft men die eenvoudige berekening wel eens gemaakt ? En hoe heerschte almachtig de censuur gedurende den oorlog! Toen had men lets te verdedigen en men nam de noodige maatregelen. Geloof en zeden acht de Kerk terecht de hoogste goederen van den mensch en zij blijft die verdedigen. En nu er een bijna onbeperkte vrijheid bestaat om de meest brutale denkbeelden en orireine voorstellingen, te verspreiden, moet van onzen kant wel een scherp toezicht worden uitge*efend. Dat is een eisch

26

WELKE BOEKEN VERBODEN ZIJN

van zelfbehoud en een plicht die ons wordt opgelegd door 1. De Natuurwet. — 2. De Kerkelijke Boekenwet. — 3. Den Index. I. De Natuurwet. Als deze wet ons verbiedt het leven roekeloos en zonder geldige reden in gevaar te brengen, hoe zou een geloovig mensch dan niet erkennen in die zelfde wet eene bescherming van veel hooger, van geesteliik leven? De natuurwet verplicht ons van Godswege te doen of te vermijden wat wij als goed of kwaad kennen. Dit geldt ook voor onze lectuur, en het geweten moet oordeelen volgens de algemeene princiepen die wij klaar genoeg in ons zelven vinden. Wat ik voel of weet dat mij schade brengt, ook al zou het anderen niet deren, late ik ongelezen liggen, of ik pleeg een vergrijp tegen mijn ziel. 2. De kerkelijke Boekenwet. De Natuurwet behoeft veelal een nadere verklaring en tijdelijke sanctie — derhalve eene nailer omschrijvende positieve wet, waarvan zij het fundament is. Zulk eene positieve wet is de kerkelijke boekenwet, die in den Nieuwen Codex wordt behandeld in het 3e boek, 4e deel, titel XXIII, Can. 1384-1405, waarbij Can. 2318 zich aansluit met eenige strafbepalingen. Men kan raadplegen S t o v e r i n c k: de Index en de Boekencensuur in de R. K. Kerk. Inleiding van dr. Th. van Oppenraay. L Kauling: Het Kerkelijk Boekenverbod. Potters: De Boekenwet.

Wij geven hier, heel in het kort samenvattend, de boeken aan door wetsbepalingen (Can. 1399) verboden: Uitgaven van de H. Schrift, van oud-katholieke schriftuurvertalingen, of van eigen schriftuurvertalingen, door niet-katholieken gemaakt of uitgegeven. — Dezelfdeuitgaven, en in het algemeen alle geschri ften van godsdienstigen aard, door katholi eken gemaakt of uitgegeven, indien zij verschijnen zonder kerkelijke goedkeuring. Boeken van alle niet-katholieken die rechtstreeks godsdienstige vraagstukken behandelen, tenzij het vaststaat dat ze niets bevatten tegen het katholieke geloof. — Boeken van alle schrijvers die ketterij of scheuring verdedigen, de grondslagen van den godsdienst trachten te ondermijnen, systematisch den godsdienst of de goede zeden bestrijden ; bijgeloof, wichelarij, waarzeggerlj, tooverij, oproepen van geesten, e. d. leeren of aanbevelen ; leeren dat duel, zelfmoord, echtscheiding geoorloofd is en vrijmetselarij of dergelijke genootschappen verdedigen. En boeken die rechtstreeks onzedelijke dingen behandelen, verhalen of leeren. deze

3. De Index : Lijst van verboden boeken, waarvan de laatste uitgave dateert van 1917. Zoodra een nieuwe uitgave verschijnt, worden de nieuw-veroordeelde boeken, die onderwijl werden bekend gemaakt in de Act a S a n c t a e Sedis, opgenomen. Van andere wordt ook wel het verbod opgeheven, indien bijvoorbeeld door veranderde omstandigheden het gevaar


27

niet meer aanwezig is. Dat zijn gewoonlijk boeken, di e om redenen van opportuniteit werden veroordeeld. Van een schrijver worden soms alle werken, een voor een genoemd, en veroordeeld. Ook worden van een schrijver alle werken (opera omnia) of alle romans (omnes fabulae amatoriae) veroordeeld. Hierbij heeft men te letten op het volgende : le die algemeene verboden willen niet beslist zeggen dat onder al de werken of onder al de romans van den genoemden schrijver geen enkele zou schuilen, die niet te veroordeelen zou zijn. Vele geleerden nemen aan dat bij zoo'n algemeen verbod men al de werken van lien auteur moet houden voor gevaarlijke en veroordeelde lectuur, totdat uit den inhoud blijke en door bevoegde personen bekend wordt gemaakt, dat het boek niet onder het verbod behoeft te vallen. Een ieder mag dat dus niet eigenmachtig uitmaken ; 2e soms gebeurt het dat eerst van een schrijver enkele werken afzonderlijk zijn veroordeeld en eerst later het algemeen verbod werd uitgevaardigd. Die afzonderlijk veroordeelde werken kunnen dan niet van het algemeen verbod worden uitgezonderd. Dit geval geeft altijd eenige moeilijkheid omdat de Index-uitgave, nadat eenmaal het algemeen verbod is uitgesproken, wel de datums der afzonderlijke decreten vermeldt, maar niet de boeken, welke daarmede verboden werden. Zoodat men vroegere Index-uitgaven moet gaan raadplegen. Wij geven hier eene lijst van verboden boeken, die nog veel in omloop zijn en waarvan het dus goed is te weten dat zij op den Index staan. De jaartallen achter de titels geven aan wanneer het veroordeelend decreet werd uitgevaardigd. Aulard (F. A.) en Debidour (A.) Histoire de France a l'usage des ecoles primaires et classes elementaires des lycees et colleges (1897). Bagatelle (la) ou discours ironiques, oil l'on prete des sophismes ingenieux au vice et a l'extravagance pour en mieux faire sentir le ridicule (1725). Onze Justus van Effen was de schrijver van dit werk. Balzac

(Honore de) Alle romans (1864).

Bij afzonderlijke decreten werden veroordeeld en kunnen dus niet worden uitgezonderd van het algemeen verbod, de volgende r olgende : Le lis dans la vallêe — Physiologie du mariage — Le livre mystique — Les cent contes drOlatiques — Nouveaux contes philosophiques — Contes bruns — L'Israelite — L'excommunie — Un grand homme de Province a Paris — Berthe la rêpentie — Jane la pale — Le vicaire des Ardennes — La femme superieure — La maison Nucingen — La Torpille — Le pêre Goriot — Histoire des treize — Splendeurs et misêres des courtisanes — Esther heureuse. -Vele auteurs gaan wel ver met uitzonderen van het algemeen verbod. Wij gelooven echter heel voorzichtig te handelen als wij meenen dat niet onder het Index-verbod vallen • Cesar Birotteau — La recherche de l'Absolu -- Le medecin

28


de campagne — Le cure de village — L'illustre Gaudissart Eugenie Grandet Ursule Mirouet — Les Chouans — Le cousin Pons — In deze opsomming volgen wij het voorbeeld van zeer voorzichtige en bevoegde mannen.

Barbier (Emanuel) Ne melee pas Leon XIII au liberalisme (1908) — — Le progrês du liberalisme catholique en France sous le pape Leon XIII; Histoire documentaire (1908). Battifol (Pierre) L'Eucharistie, la presence reelle et la transsubstantiation (1907) De uitgave van 1913 is geoorloofd, Beranger (Pierre Jean) Chansons (1834). Bazin, La philosophie de l'histoire (1768), Bazin is een schuilnaam van Vol taire. Wij noemen hier den naam om vergissing to voorkomen. De degelijke Katholieke schrijver Rene Bazin staat natuurlijk niet op den Index.

Bergson (Henri) Essai sur les donnees imrnediates de la conscience (1914). — L'Evolution creatrice (1914). — — Matiêre et memoire; essai sur la relation du corps et de l'esprit (1914). Book of common prayer (1714). Bij de Anglikaansche kerk in gebruik. Brêmond (Henri) Sainte Chantal (1913). Bonnefoy (Jehan de) — (Dit is een pseudoniem) — Le Catholicisme de demain (19o9). — — Les lecons de la defaite, ou la fin d'un Catholicisme (1909). — — Vers )'unite de croyance (1909). Buisson (Ferdinand) La religion, la morale et la science; leur conflit dans ]'education contemporaine (19o3), Casanova de Seingault (Jacques) Memoires ecrits par lui-meme (1834 Champfleury (pseudoniem voor Jules-Husson Fleury) Alle romans. Men kan uitzonder en van dit verbod o. a.: Les ores de Noel — Les souffrances du professeur Delteil.

Clericus Germanicus (pseudoniem) Der Modernisteneid, ein Apell an deutsche Priester (1911). Collin de Plancy (Jacques-Albin-Simon) Alle werken (1827). In 1837 bekeerde Collin de Plancy en schreef boeken ter verdediging van het geloof, als levens van heiligen, Marialegenden enz. Deze vallen natuurlijk niet onder het verbod.


29

Combe (Gilbert-Joseph-Emile) Le grand coup avec sa date probable, c'est a dire le grand chatiment du monde et le triomphe universel de l'Eglise; Etude sur le secret de la Salette, augmentee de . la brochure de Melanie et autres pieces justificatives (19oi). — Le Secret de Melanie, bergere de la Salette et la crise actuelle (1907). Coubê

(Steph.) Ames Juives (1913).

Coulevain Cousin Croce

(Pierre de) (Pseudoniem) Le roman merveilleux (1915).

(Victor) Cours de l'histoire de la philosophie (1844).

(Enrico) Itinerario di Dante Alighieri (1870).

d'Alembert (Jean le Rond) Encyclopedie ou dictionnaire raisonne des sciences (met Diderot). d' Annunzio (Gabriele) Alle romans — alle tooneelstukken en prose scelte (Ign ). Darwin

(Erasmus) Zoonomia or the laws of organic life (1817).

Diderot

(Denis) Jacques le fataliste et son maitre

(18n4).

(Joh. Jos. Ignaz von) Der Papst and das Concil. (1869) D Oiling er schreef dit onder den schuilnaam J anus.

Malinger

Du chesne Dudevant

(Louis) Histoire ancienne de l'Eglise (1912). zie Georg Sand.

Dumas (Alexander) pêre — Alle* romans (1863). Van Dumas pêre worden verschillende romans uitgezonderd. Wij noemen daarvan op gezag van bevoegde schrijvers : Le comte de Monte-Christo — La reine Margot — La dame de Monsoreau — Les Quarante-cinq — Le Batard de Maulêon — Les trois Mousquetaires — Vingt ans aprês — Dix ans plus tard ou le comte de Bragelome — Le chevalier de maison Rouge — Le collier de la reine — Ange Pitou — Joseph Balsame — San Felice — Olympe de Cleves — Le louve de Machecoul — La guerre des femmes—Er zit wel een protestantsche tendenz in deze boeken. Dumas (Alexander) fils — Alle romans (1863). — — fils — La question du devorce (188o). Dumas fils wordt ter nauwernood meer gelezen. Door het tooneelstuk „La Dame aux Camêlias" gemaakt naar zijn roman van dien naam, is hij het meest bekend. De romans „La Dame aux Camelias" en „Diane de Lys" vallen onder het verbod en bevatten stellingen tegen de leer der Kerk. Esquiros (Alphonse) Les vierges folles — Les vierges martyres — (1844) — L'Evangile du peuple (1841).

Les vierges sages


30

Feydeau

(Ernest) Alle romans (1864).

Flaubert (Gustave) Madame Bovary (1864). — — SalammbO (1864). Fleury (Jules) Zie Champfleur y. (Antonio) Il Santo (1906). — — Leila (Igii).

Fogazzaro

Wegens modernistische leeringen in deze romans vervat.

Foscolo (Ugo) La commedia di Dante Allighieri illustrata (1845). Funk (Philipp) Von der Kirche des Geistes; religiose Essays im Sinne eines modernen Katholiz:smus (1915). Gregorovius (Ferdinand) Geschichte der Stadt Rom im Mittelalter vom V.—XVI. Jahi h. (1874). — — Die Grabdenkmdler der Pdpste, Merkstein der Geschichte des Papsttums (1881). — — Urban VIII. im Widerspruch zu Spanien and dem Kaiser, eine Episode des 30 jahr. Kriegs 4884 — . — Athenais, Geschichte einer byzantinischen Kaiserin (1882). — — Wanderjahre in Italien; 5ter Band: Apulische Landschaften (1882). Heine (Heinrich) De 1'Allemagne (1836) De la France (1836) Reisebilder (1836) Neue Gedichte (1845). Hugo (Victor) Notre-Dame de Paris (1834) Les miserables (1864). Kant (Imm.) Kritik der reinen Vernunft (1827). Kardec (Allan) (Pseudoniem) Zijn spiritistische werken afzonderlijk bij decreet van 1864 veroordeeld. La Fontaine (Jean de) Contes et nouvelles en vers (1804). Lamartine (Alphonse de) Jocelyn, episode : journal trouve chez un cure de village (1836). — — Souvenirs, impressions, pensees et paysages pendant un voyage en Orient, ou notes d'un voyaaeur (1836). — — La chute d'un ange; episode (1838). Lammenais (Hugues-Rlicite-Robert) Van de verschillende veroordeelde werken, noem ik alleen : Paroles d'un crovant (1834). Le livre du peuple (I838) en: Esquisse d'une philosophie (1841).

W ELKE BOEKEN VERBODEN ZIJN

31

Larousse (Pierre) Grand dictionnaire universel du XIX siècle (1873). Onder dit verbod valt alleen de groote uitgave in veertien deelen. Lasserre

(Henri) Les saints evangiles, tr aduction nouvelle (1887).

Lolly (Alfred) Etudes evangeliques — L'evangile et l'eglise — Le quatriême evangile — Autour d'un petit livre — La religion d' Israel. Modernistische werken, alle veroorddeld bij decreet 1003. Maeterlinck

(Maurice) Alle werken 1914. (In den Index staat bij ver-

gissing 1614). Michelet (Jules) Memoires de Luther ecrits par lui-meme traduits et mis en ordre (1840). — — Du pretre, de la femme, de la famille (1845). — — L'Amour (1859). — La sorciêre (1863). — Bible de l'humanite (1866). — Le pretre — Les Jesuites (1896). Montaigne Montalte

(Michel de) Les essais (1676).

(Louis de) zie Pas c a 1.

Montesquieu (Charles de S. de) De l'esprit des lois (1754 — Lettres persanes (1762). Murger, Alle romans (1864). De schrijver van „Scenes de la vie de Boheme" enz. Negri

(Ada) Fatalitâ. 0893).

Negri (Gaetano) Meditazioni vagabonde (1897). — Rumori mondani (1897). — Segni dei tempi (1897). Richardson (S.) Pamela, or virtue rewarded; in a series of familiar letters from a beautiful damsel to her parents (1744). Pascal (Blaise) Pensees, avec les notes de m. de Voltaire (1789). — Les provinciales (1657). De Pensêes zonder aanteekeningen van Voltaire staan niet op den Index. Payot (Jules) De la croyance (1903). -- Avant d'entrer dans la vie: aux instituteurs et aux institutrices, conseils et directions pratiques (1903). Wig vermelden hier den naam, omdat Payot zoo bekend is als paedagoog en zijn werken veel worden gebruikt. Pigault Lebrun (Charles) Le citateur (182o) .— L'enfant du carnaval (1828). — La folie Espanjole (1828). — Jerome (I828). — Tableaux de societe (1828). -- Romans (1834).


32

Renan (Ernest) Ongeveer al zijn waken bij afzonderlijke decreten. Rousseau (Jean Jaques) Emile (1762). -- Du contract social (1766). — Lettre a Christophe de Beaumont, archevéque de Paris (1766). Lettres &rites de la montagne (1767). — Julie ou la nouvelle Heloise (18o6). Sand (George) Alle romans (Het laatst in 1863). Afzonderlijk zijn veroordeeld : Lelia —Lettres d'un voyageur —Les sept cordes de la lyre — Gabriel — Le sêcretaire intime — La derniêre Aldini — Simon — Les mailres mosaistes — Mauprat — Jacques — Leone Leoni — Spiridion.

Schell (Hermann) Katholische Dogmatik in sechs Btichern. — Der Katholizismus als Prinzip des Fortschritts — Die gottliche Wahrheit des Christentums in vier Biichern — Die neue Zeit and der alte Glaube. Allen veroordeeld bij decreet van 1898. Sterne

(Laurence) zie Yorick.

Strauss (David Fr.) Das Leben Jesu (1838). Sue (Eagêne) Alle romans. Tolstoy (Dmitry) Le Catholicisme romain en Russie. Etudes historiques (1866). Van Dalsum (Hendrik A.) Er is geene tegenstelling tusschen de beginselen van de fransche revolutie en die van het Evangelie (1913). Voltaire (Francois-Marie-Arouet) Oeuvres; nouvelle edition revue, corrigee et considerablement augmentee par l'auteur. Litgave 1748 to Dresden. Verder zijn in afzonderlijke decreten andere, latere boeken veroordeeld, ook die hij schreef onder schuilnaam. Wat betreft zijn romans : Romans et contes (1804 veroordeeld). Yorick (Pseudoniem) van Laurence Sterne A sentimental journey through France and Italy (1819). (Emile) Alle werken (Laatqe decreet 1698). Uitgezonderd wordt veelal „Le Réve" en een dit jaar verschenen jeugdwerk „Le voeu d'une morte." Zola

Zschokke (Heinrich)

Stunden der Andacht (1820).

Veel in ons land verspreid, ook in vertaling en daarom bier genoemd.

ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR

33

4444**4-20-4-*****400444,420-44********441444444444444444. At: 44

ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR.

Het is nu al een jaar of tien geleden sinds J o h. Mu mb auer schreef: „Man hat's nicht leicht als belletristischer Referent eines Literarischen Ratgebers fur die Katholikim ." En voortgaande wijst hij op de menschen van andere levensleer, die meenen dat het steeds ten nadeele is der kunst („die Kunst nimmt immer &laden"), als men bij de beoordeeling van boeken de ethische waarde mede in het geding brengt. Nu vind ik dit wel de kleinste moeilijkheid. Wij weten vooruit dat in het ande, e kamp onze tegenstanders wonen, en men heeft derhalve al weinig reden tot verbazing, indien van daar tegenspraak mocht komen. En als die komt, is dat feitelijk eene waardeering in ongewonen vorm, wijl in werkelijkheid eene erkenning: dat geoordeeld werd volgens katholieke beginselen, waarmede zij zich natuurlijk niet kunnen vereenigen. Ik weet het wel, men gooit het gewoo plijk over een anderen boeg en begint te jammeren over de kunst, die in het gedrang komt, als men bij het oordeei zedelijkheidsoverwegingen laat gelden. Het is hier niet de plaats om een dissertatie te schrijven over „Kunst en Zedelijkhcid". Ik heb dat vroeger reeds uitvoerig gedaan en tot heden nog geen enkele reden gevonden om het toenmaals geschrevene te herzien. Maar de vraag is deze : wat heeft onze roman-literatuur over het algemeen te maken met kun3t? Is er nu wel een ernstig man, verondersteld dat hij iet-4 weet van onze boekenproductie, die werkelijk meent dat de Nederlandsche kunst zwaar zou worden geschaad als negen tienden van al onze romans, van Justus van Effen tot de Meester en Couperus zouden gebruikt worden om de Zuiderzee te dempen? J a, er zou heel wat gezellige ontspanningslectuur verloren gaan. Voor het nageslacht zou er minder gelegenheid zijn eens te onderzoeken, hoe een vroegere generatie schreef, in welke onderwerpen het pubFek belang stelde, welke sociale stroomingen het dagelijksche leven in woeling brachten, welke begrippen men had van openbare moraliteit enz. Maar de kun4! Kunst is een rekbaar woord, waarmede erbarmelijk wordt gegoocheld. Kunst wekt de gedachte aan iets nobels en verhevens en daarom dekt men met dit schoone woord maar al te vaak bedoelingen, die alles behalve nobel zijn. Stonden verleden jaar niet een groep Aziaten moord en brand te schreeuwen, dat de justitie het gewaagd had, de hand te leggen op een gedrukte liederlijkhektvan B ar bus s e? En leek het niet of Nederland gedaald was tot het peil der koppensnellers, omdat door de vervolging van zijn euveldaad het genie was aangetast en de groote kunst 3

34

PORTRETTEN

Pieter v. d. Meer de Walcheren Na de boeken uit den tijd van zijn zoeken : Leven en Leed — De j acht naar het Geluk en Jong Leven, trad hij als katholiek schrijver te voorschijn met Mijn Dagboek en Van een Verborgen Leven.

Gerard Brom, geborenr te Utrecht, thans te Nijmegen woonachtig. Promoveerde te Utrecht in Igo6 (proefschrift: Vondels bekering). Liederenbundel voor Katholieke Soc. Vereenigingen, De nieuwe Kruistocht. Kroniek in De Beiaard, waarvan hij redactiesecretaris is. Ook secretaris der Unie van R. K. Studenten.


35

werd gehoond? En toen kwam Henry Bordeaux in ons land en verklaarde met een minachtend schouderophalen, dat de Franschen dien „genialen" B ar buss e beschouwen als een schrijver van den zooveelsten rang. 0 Nemesis! Maar de slag was handig geslagen ; er was kosteloos reclame gemaakt voor het vuile boek. Er is natuurlijk literaire kunst en die blijft bestaan alle tijden door. Doch er is nog meer literaire mode, die men voor kunst wil laten doorgaan. Die bestaat een halt menschenleven lang en dan komt de jonge generatie en overstelpt de oudere met haar nieuwe vindingen op kunstgebied, om straks op haar beurt weer van het kapitool te worden gedrongen. Braga, de Gids, de Nieuwe Gids, de Beweging, het Getij, de Stemde Nieuwe Kroniek, ... en daarachter zaten mannetjes en elk mannetje had weer een nieuwe opvatting van kunst. En het eigenaardige was dat juist nooit de kunst deugde van het nog-levend geslacht ! Als de artiesten maar lang genoeg dood waren bestond er geen reden om hen te kleineeren : Homeros, Sophocles zelfs Vondel en Hooft. Zou men dan het verschijnsel niet nemen voor wat het is : de jonkheid wil op haar beurt de aandacht en tracht die te trekken door tumult, want zij is levendig, of door de anderen die haar in het licht staan op zij te schuiven. "The tyranny of the old in the world of thought, as well asin that of action and morality, is most oppressive, and when a young man writes a book with the merits of iconoclastic youth, we are impelled to take our hats off to him twice once for his book and once for his youth". „De overheersching der ouderen in de wereld van gedachten, van daad en norm is drukkend, en als een jonge man een boek schrijft met de verdienstelijkheid van beeldstormende jeugdigheid, dan nemen wij den hoed voor hem af, twee maal: eens voor zijn boek en eens voor zijn jeugd". En wij denken er stil voor ons zelven bij : over twintig jaren weet deze jongeling wat meer van het leven en heeft hij waarschijnlijk leeren onderscheiden de kunst van de wisselende mode der uiterlijke aanhangselen, en hij zal na gewonnen ervaring en dieper inzicht in het wezen der dingen, ongeveer hetzelfde verdedigen wat hij als plaats-zoekende knaap heeft trachten af te breken. Zoo blijven de kinderen der menschen bezig. Maar als wij dat weten, zou het dan niet wijs zijn, ons wat minder te laten wijsmaken in zake van kunst? En vooral niet bang te zijn, dat men ons gebrek aan eerbied voor de kunst, aan kennis en begrip van kunst kome verwijten, als wij in onze beoordeelingen den toetssteen aanleggen van ethica en moraal. Daar schijnt mij dan ook niet de grootste moelijkheid te schuilen voor een referent. Wel is het moeilijk om bij het bepalen der zedelijke waarde of het aangeven van moreel gevaar van een boek de eigen geloofsgenooten tevreden te stellen. Maar dat ligt, laten wij het maar aanstonds en onomwonden zeggen, 3*


gewoonlijk aan henzelf. Zij verwachten iets wat de bekwaamste en scherpzinnigste moralist niet geven kan, namelijk: een apodictische verklaring van ieder boek dat het slecht is of goed . . . voor alle lezers. In verreweg de meeste gevallen hangt dat voor een groot deel of van de lezers, die de referent toch niet persoonlijk kent. Ik spreek nu van normale menschen, die zichzelfen en onze moraal niet ridicuul maken, en dan moet ik zeggen onder hen velen te kennen, die bijv. door het lezen van La Peer de Vivre gewekt zijn uit hun armetierig bestaan en de sluimerende energie hebben wakker geklopt. Maar ik ken ook een enkele, toch geen zieke, die getroffen door sommige Wadzij den van datzelfde boek, weken lang over strur was. Voor sommigen was Le Demon de Midi van Bourget eene openbaring van wat zij in zich zelf niet begrepen; voor anderen was het eene ergernis. Zoolang der menschen gevoeligheid en verbeelding, passie en zelfbeheers hing, omgeving en omstandigheden, ervaring en rijpheid zoo wijd verscheiden blijven, is het niet mogelijk een oordeel te geven dat voor iedereen pasklaax is. Dat te willen beproeven zou een bewijs zijn van onvergeeflijke kortzichtigheid — en ik heb er geen oogenblik aan gedacht. Wat ik wel wil en dus mogelijk acht, dat is : den goedwillenden eenige aanwijzingen geven omtrent den aard, den inhoud, de strekking van een boek om hen zelven zoo eenigszins in de gelegenheid te stellen zich een oordeel te vormen : of de lectuur voor hen is aan te raden of niet. Eveneens voor dengene, die aan anderen boeken verstrekt : of hij goed doet het te geven, of beter het terug te houden. Ik hoop dat men dit zal beschouwen als een vriendendienst van een, die meer belang stelt in de schoonheid der zielen, dan in de schoonheid der „letterkunde". Maar ik hoop tevens dat men nu en vooral goed overtuigd zij, dat mijn hull) aan niemand wordt opgedrongen, doch vrijwillig aanvaard: dat mijn uitspraak geen orakel is, maar het woord van een eerlijk man, die meer dan genoeg ervaring, belezenheid en wetenschap bezit om aan de bespreking te mogen deelnemen ; dat mijn streven niet is, willekeurig douanegrenzen vast te stellen, maar belangeloos den argelooze te waarschuwen, waar hij behoedzaam moet zijn, indien hij geen onverwachte kwetsuren wil bekomen. In dezen zin ben ik uw dienaat . . . in Christo. Abbing (Justine) Een kunstenaar (285). f 5.—, geb. f 6:5n. Ik meen dat Abbing Carry van Bruggen is. Dit boek is niet beter dan de meeste, die zij schrijft onder haar eigen naam. Voor volwassenen zelfs ongeschikt. Adlersfeld-Ballestrem (E. von) Gravin Kitty. Naar het Duitsch door Ed. van d n Cheijn jr. 2e druk. f. 1.3o geb. f. 2.4o.

Een frisch en onderhoudend boek voor iedereen. Adlersfeld-Ballestrem (E.

von) De Dame in het Geel.


37

Het is nu juist geen verkeerd boek, maar men kan het toch niet, even als „Kitty" iedereen in handen geven. Ammers-Kfiller (Jo van) Frans van Altena's Vuurproef (235) f 4.—, geb. f 5.5o. Een prettig boekje over de avonturen van een Hollandsche Onderwijzeres in een stijf-deftig Engelsch opvoedingshuis. Men zegt dat er wat auto-biographie in zit. Ammers-Kiiller. De Zaligmaker. Zoo beet de dokter, die door hysterische vrouwtjes wordt nageloopen. En hij maakt er gebruik van. Het boek schijnt een persiflage van bestaande toestanden. Niet geschikt en hoogst onbeduidend.

Bahr (Hermann) 0 Mensch, Roman vertaald door J. Planten-Koch. dln. (376) geb. f 6.75. Door Bahr voor zijn bekeering geschreven en vol gedachten, die den toets der kritiek niet kunnen doorstaan. Op de meeste menschen zal dit boek verwarrend werken. 2

Bang (Herman) Tine. Een roman van Liefde. Uit het Deensch door Emil Gruno (266) Gecart. f 1.75, geb. f 2.75. Een verhaal dat speelt in den Duitsch-Deenschen oorlog. In den roes der verwarring en tijdens de verwildering van den oorlog, laat een meisje zich verleiden door een officier. Zij loopt daarna, als zij tot bewustzijn van haar daad is gekomen, in het water. Niet realistisch. Bang (Herman) De vier Duivels. Uit het Deensch door Alice van Nahuys (di). f 1.50. Twee vrouwelijke en inannelijke acrobaten. Een der mannen wordt vervoerd door eene dame. Ongeluk en zelfmoord. Zeer realistisch. Niet goedgekeurd. Barbusse (Henri) Het Schijnsel in den Afgrond. Vertaald door Andries de Rosa (182) f 2.90, geb. f 3.9o. Socialistische theorie en louter hrmanistische levensopvatting. Barclay (Florence). Het Volgen van de Ster. Uit het Engelsch door Frederika Quanjer (296) f 2.40, geb. f 3.9o. Een goed boek van de onlangs overleden schrijfster. Barclay (Florence). Ledig teruggezonden. Uit het Ertgelsch door Frederika Quanjer (159) f 2.25, geb. f 3.5o. Dit boek is verkeerd. De schrijfster heeft zich verward in spiritistische bedenkselen. Een tragisch bedoeld boek, dat echter onweerstaanbaar den lachlust wekt.

38


Bartsch (Rudolf, Hans) Lukas Rabesam. Hoe twaalf moderne menschen God zochten. Vertaling van Tony de Ridder (280). f 2.90, geb. f 4.15. Een fantastisch boek van vier Godzoekers, die alien uitmunten door excentriciteit. Ofschoon het ernstige lezers niet schaden zal, is het geen verhelderende lectuur. Bartsch (Rudolf, Hans) Elisabeth Kothe (240) f 2.90. Door Duitsche Katholieke Kritiek zeer geprezen. Mij dunkt dat bier een weinig verblinding in het spel is, omdat de schrijver zeer opkomt voor het Deutschtum. In elk geval aanduiding van vele liaisons en een beschrijving van iets ergers. Het dunkt mij ernstig voorbehouden. Bennet (Arnold). Wat God vereenigd heeft. Vertaling van Mevr. G. van Uildriks (257 m. portr.). f 3.25, geb. f 4.25. Het boek op zich zelf is goed. De dreigende echtscheiding wordt niet doorgezet. Hinderlijke situaties zijn er ook niet, ten minste, voor menschen, die het leven wat kennen. Benson (R. H.) Een Gevoelsmensch. Roman (390) f 2.5o. Richard Raynal de Kluizenaar. (187) f 3.90. Beide boeken zijn goed te keuren zonder eenig voorbehoud. Bikelas (D.) De leelijke Zuster. Uit het nieuw Grieksch door N. J. Beversen. (68) f 0.90. Een verhaaltje dat een goeden kijk geeft op de neuw-grieksche literatuur en niemand zal hinderen. Birmingham (George A.) Dr.: O'Grady en zijn Verloofde. Humoristische roman (301) Gecart. f 1.5o. Humoristisch is het boek nu juist niet. Gaat over een dokter die onder gekken terecht is gekomen, en evenals de knecht, die hem zocht, wordt gevangen gehouden. De verloofde, die een mannetjesputter is, spoort hem op. Het boek is moreel niet berispelijk. Blankenbruin (F. van) Sariman. Een verhaal van Indisch leed. (311) f 2.9o. De schrijver zegt te willen strijden tegen onmenschwaardige toestanden in Indie : dronkenschap en onzedelijkheid van Administrateurs enz. Zijn middel is even erg als de kwaal. Zijn ruw blootleggen van weerzinwekkend liefdeleven, zijn afschuwelijke beschrijving eener bevalling, maken dat wij het boek beslist afkeuren, hoe goed ook de bedoeling moge zijn. Naar het Fransch. Per jrg. 12 Dln. f 3.—. Een boek van de „Katholieke Illustratie". Dus goed. Blind en genezen.

Blijft thuis, Naar het Fransch door J. Scheepens. (306) f 1.25 gecart. f 1.75.


39

Een boek dat iedereen kan lezen en volksbibliotheken zeer wordt aanbevolen. Boek (Het) voor Allen. (6o kol.) per nummer f 0.25. Deze uitgave onder leiding van Henri 't Sas is blijkbaar bedoeld als populaire ontspanningslectuur. Verschenen zijn onder andere: „Goudkoorts", „Late Liefde", „De Rots der Wanhoop", „Een Luchtreis tegen wil en dank" enz. Wij mogen veronderstellen dat deze leider, die een vast schrijver was in katholieke bladen, het peil der uitgaven hoog zal weten to houden. Bolhuis (E. G. van) De Rechtmatigen. (272) f 3.9o. Een verhaal van den lande. Staaltjes van ruwheid, hebzucht en bijgeloof onder de boeren. Door volwassenen kan het gewaardeerd worden. Bonsels (Waldemar) Hemelvolk. Een boek over bloemen, dieren en God. Uit het Deensch door Johann') Gronemann. (204) f 3.25 geb. f 4.25. Hier gaat Bonsels al wat verder als in Maja en speurt men den pantheistischen ondergrond van zijn gedachten. Het zal als dusdanig echter niet worden opgevat, doch meer als een dweeperij met de natuur. Ik acht dit boek dan ook onschadelijk. Bordeaux (H.) Het Vogelmeisje. Het boek is niet kwaad, maar voor jonge meisjes, vooral als ze wat romantisch zijn aangelegd, toch niet de lectuur, die zij hebben moeten. Bordeaux (H.) Het Gouden Stilzwijgen (Igo) f 2.5o. Geschiedenis van achtbreuk. De bedrogen vrouw weet, lijdt en zwijgt. Insinueerende uitkleeding. Aileen voor rijpe lezers. Boudier-Bakker (Ina) Aan den Overkant (176) f 3.25; geb. f 4.25. Ons doet dit verhaal der stadsche, getrouwd met een gezeten provinciaal, en die man en kind voor een tijd verlaat en bijna zedelijk verongelukt, niet aangenaam aan. Zij keert terug tot haar plicht. Voor volwassenen en ervaren lezers. Bowen (Marjorie). Een Heldenkoning. Uit het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (292) f 1.5o — f 2.-. Geschreven in bewondering voor Karel XII. Het boek is niet voor iedereen wegens de jeugdavonturen van dezen vorst. Braun (Lily) In de Schaduw der Titanen. (28o) f 3.25. Uit de papieren van de grootmoeder der schrijfster die de maitresse was van een der Napoleoniden. Meer historic dan roman. Voor volwassenen, die van oude memoires houden.

40 ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR

Bredero (G. A.) Klucht van de Koe. — Symen zonder Soeticheydt — Van den Molenaar. (227) f 2.5o. Geen dezer drie kluchten staat moreel hoog. Maar van de laatste, al nemen wij in aanmerking dat men rekening heeft to houden met den tijd, waarin Bredero schreef, kunnen wij niet antlers zeggen dan dat het pornografie is. Bret (Harte) De drie Kameraden. Vertaling van Leon Nuys-Posthumus. (263) gecart. f 1.25 (roman). Een Amerikaansclie Goudzoekersgeschiedenis. Het is een ruw boek en men vecht erin, alsof een menschenleven geen waarde had. Over het huwelijk wordt wat Amerikaansch gedacht. Overigens zit er wel iets nobels in het karakter van enkele dezer rijkgeworden delvers. Het boek is niet realistisch en hinderlijke situaties komen er ook niet in voor. Bruggen (Carry van). Het Huisje aan de Sloot. (228) f 3.7o ; geb. f 4.95Beschrijving van een J oodsch interieur. Natuurlijk worden bier ook vrij intie medingen behandeld, zoodat het boek niet is voor iedereen. Bruggen (Carry van). Een Indisch Huwelijk. (122) f 1.5o ; geb. linnen f 2.5o ; led. f 3.9o. ; peau de Suede f 4.5o. Voor rijpere en ervaren lezers. Er wordt op gewezen met hoe weinig einst en voorbereiding het huweliik in Indie vaak wordt gesloten. Bruggen (Carry van) De Verlatene. Roman van het Joodsche Leven 5e dr. (324) f 3.15; geb. f 4.40. Voor een beperkten kring van lezers. Bruggen (Kees van). Koning Adam. Vertelsel. (205) f 3.15. Een vertelsel van bronstige liefde. Een ontwikkelings-geschiedenis van den mensch, houdend alleen rekening met de bandelooze fantasie van den schrijver. Slecht. Brusse (M. J.) Boefje. 14e dr. (176) f 1.9o, geb. f 2.40. Een boek dat ieder volwassene gerust kan lezen. Burman (Rolf) Als de Heide bloeit. (325) f 3.90 ; geb. f 4.9o. De Geschiedenis van een echtbreuk. De vrouw, die heeft gezondigd, wijdt zich later aan de verpleging van Naar man, die gewond is bij het zoeken naar zijn vrouw. Het boek, om de zeer zwoele passages, en de geheele atmosfeer, die niet deugt, moet worden afgekeurd. Burroughs (Edgar Rice ) Tarzan van de Apen. Uit het Engelsch door W. .1. A. Roldanus j T. (203) f 3.75, geb. f 4.9o. Onmogelijk phantastisch boek, waarvan de lectuur, tenzij door overptikkeling der verbeelding, echter niet schaden zal.

PORTRETTEN

41

Enrica Handel-Mazetti, geboren in 1870 te Weenen. De voornaamste der Oostenrijksche schrijfsters van dezen tijd. Een sterk talent met hoog idealisme. Beweegt zich veelal op historisch gebied. Wij noemen uit hare vele werken Die arme Margaret, Jesse and Maria, 's Engerl, Meinrad Helmpergers denkwurdiges Jahr, Stephana Schwertner en Ritas BrieIe.

1

Marie von Ebner-Eschenbach (geboren gravin Dubsky) aanschouwde het levenslicht in 183o te Zdiszlawyz. Zip is een der beste Oostenri jksche schrijfsters en munt vooral uit in de novelle. Van haar groot aantal werken noemen wij DasGemeindekind, Lotte, Die Uhrmacherin, Rittmeister Brandt, Unsiihnbar, Meine Kinder-i ahre. Nog in 1910 gaf zij vertellingen uit onder den titel Genrebilder.


Burroughs (Edgar Rice.) De Terugkeer van Tarzan. Uit het Engelsch door W. J. N. Roldanus Jr. (193) f 3.75, geb. f 4.9o. Wegens enkele avonturen in Parijs kan dit boek niet aan iedereen worden gegeven. Burroughs (Edgar Rice) De Wilde Dieren van Tarzan. Uit het Engelsch door W. J. Ankersmit en V. Jorissen. (i94) f 3.75, geb. f 4.9o. Burroughs (Edgar Rice) De Zoon van Tarzan. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (251) f 3.75, geb. f 4.9o. Burroughs (Edgar Rice) Tarzan de Ongetemde. (200) f 3.75, Al deze boeken van Tarzan zijn niet anders dan film-scenario's. — De ongeloofelijkste krachttoeren worden volbracht. Jets verkeerds staat er niet in, behalve dat in No. 2 even een scene voorkomt, die niet voor kinderen is. Buysse (Cyriel) Zooals het was . . . (256) f 5.—, geb. f 6.5o. Beschrijft de toestanden in een dorps-fabriekje. Weinig loon, maar heel veel drank en de werklieden geexploiteerd door de bazen. Dus juist het tegenovergestelde van thans. De zoon van den patroon heeft een kind bij een der werkmeisjes, hetgeen hare ouders gewoon schijnen te vinden. Voorbehouden. Buysse (Cyriel) Plus que Parfait. (So) f I.—. Een kluchtig verhaal, waarin de auto het klaar speelt, goede vriendschap in eeuwigen haat te doen omslaan. Dood-onschuldig. Christovasilis (C.) Terugkeer uit den Vreemde. Vertaald uit het Nieuw-Grieksch door J. A. Lambert van der Kolf. (95) f 0.90. Een viertal verhalen en eenige volkliederen. Voor iedereen. Claes (Ern) Sichemsche Novellen. Vol humor, levensblijheid en ernst. Voo - iedereen. Cock (Alphons de) Vlaamsche Sagen uit den volksmond verzameld. (23o) f 1.5o. Hebben bun waarde voor literatoren. Doen den gewonen lezer echter niet prettig aan door de sfeer van stuitende bijgeloovighei d, waarin zij hem brengen. Hier en daar zou men zeggen dat de geestelijkheid die stumperige bijgeloovigheden in de hand werkt, door ze ernstig op te nemen. Bestaat dat? Coenraads (Eduard) Het Eiland van Geluk. (215) f 4.50, geb. f 5.9o. Het boek is of te keuren om zijn verregaande sensualiteit. Couperus (Louis) Iskander. De roman van Alexander den Groote. 2 dln. (6ii) f I2.-, geb. f 15.—.


43

Voor volwassenen en lezers van levenservaring. (Louis) Lucrezia. (115) f 1.5o, geb. f 2.5o, led. f 3.9o. Het onderwerp is van dien acrd dat wij het boek afkeuren, al legt de schrijver zick ook 'n zekere matiging op in de behandeling. Couperus

Courths-Mahler (Hedwig) Grisilde. Uit het Duitsch door mevr : J. P. Wesselink-van Rossum. (295) f 4.5o, geb. f 5.75. Gewone ontspanningslectuur evenals de volgende derzelfde schrijfster. Maar Grisilde is meer in het griezelige genre. Courths-Mahler (Hedwig) Het Drama van Glossow. (244) f 1.9o, geb. f 2.9o. Zie verder. Courths-Mahler

(Hedwig) Met de Linkerhand getrouwd. (216) f 1.9o,

geb. f 2.90. Courths-Mahler (Hedwig) Twee Vrouwen. (214) f 1.9o, geb. f 2.9o. Deze boeken zijn alle berekend op den gewonen romanlezer. Zonder aanmerking. Curwood (James Oliver) Thor de Beer. Holl. bewerking. van E. T. Laan. 7e dr. (147) f 1.90, geb. f 2.9o. Goed voor iedereen, dunkt mij. Eveneens de volgende boeken van Curwood, indien er geen andere aanteekening bij staat.

Curwood (James Oliver) Isobel. Een Verhaal van Liefde en Leed in Sneeuw en Ijs. Vertaald door A. M. Kroon. 9e druk. (17i) f 1.9o, geb. f

2.90.

Eenige situaties, die het boek niet geschikt maken voor alien zonder onderscheid. Curwood (James Oliver) De Gouden Strik. Holl. bewerking van J. Lourens. 2e druk. (211) f 1.9o, geb. f 2.9o. Curwood (James Oliver) Kazan de Wolfshond. Door Duodecimo. 15e druk. (149) f i.9o, geb. f 2.9o. Curwood (James Oliver) De Eer van het Sneeuwland. Hollandsche bewerking van Mevr. Beelaarts van Blokland. 2e druk. (2n) 1 1.9o, geb. f 2.9o. Het boek is wel goed, maar am eenige eigenaardige situaties niet voor jonge meisjes geschikt. Curwood (James Oliver) De Goudjagers. Holl. bewerking van Wilhelmina Schalkwijk. 2e druk. (168) f 1.9o, geb. f 2.90. Curwood (James Oliver) De Zoon von Kazan. Holl. P. M. E. Easton. 2e druk. (201) f 1.9o, geb. f 2.9o.

bewerking van

44


Curwood (James Oliver) Marge 0. Doone. Holl. bewerking van Mevr. Beelaarts van Bloldand. 3e druk. (27o) f 1.9o, geb. f 2.9o. Het boek is goed, maar niet voor jonge meisjes. Curwood (James Oliver) De Bloem van het Noorden. Vertalling van Wilhelmina Schalkwijt. (233) f 1.9o, geb. f 2.9o. Is alleen voor volwassen lezers. Curwood (James Oliver) Bliksemflits. Vertaald door J. W. Boissevain. (196) f 2.-, geb. f 2.9o. Het leven van een rashond, waarin de sexueele aantrekking van het dier nogal op den voorgrond komt. Maar niets verkeerds. Coster (Dirk) Marginalia. 2e druk. (3oi) geb. f 5.55. Geen roman, maar een verzameling van opmerkingen en wijshedens in den trant van Epictetus. Een bladzijde van Thomas a Kempis geeft ons meer voedsel dan heel dit boekje, dat toch wel (op enkele uitzonderingen na) in zijn uitspraken to aanvaarden is. Demolder (Eugene) De Bloeiende Weg. Naverteld door Anton Thiry. (316) f 5.90, geb. f 7.25. Een boek vol onkuischheid, dat voor niemand bruikbare lectuur kan zijn. Desgrelles (Jules) De geheimzinnige Kluis van de Smith & Pearson Bank. (58) f 0.40. Een spoorweglectuurtje. Desgrelles. De Ring met den Saffier. (63) f 0.40. Twee eenvoudige volksverhaaltjes of beter gezegd spoorweglectuur. Deijssel (L. van) De Kleine Republiek. 2e druk. (415) f 4.50. Beschrijving van kostschoolleven; met niets ontziend realisme worden onfatsoenlijkheden en zonden onthuld. Afgekeurd. Diers (Marie) De Brieven van den Ouden Josias. 3e dr. (132 m. pltn.) f 4.—, geb. f 5.90. Een mooi en innig boek dat door iedereen gelezen kan worden met winst voor zich zelven. D' Ivoy (Paul) De Meester van de Blauwe Vlag. Vrij naar het Fransch door J. L. v. d. Moer. 2e dr. (343 m. 6 pltn.). Zie verder. D' Ivoy (Paul) Miss Mousqueterr. Zelfde vertaling. 2e dr. (285) f 2.9o, geb. f 3.9o. Een film (het boek is blijkbaar als scenario geschreven) van de dolste avonturen in het genre van „Tarzan". Voor wie geen hinder heeft van deze uitzinnige verbeeldingen, kan het boek geen kwaad. Beide boeken vormen een geheel.


45

Doyle (Conan) De Refugies. Vertaling van Mevr. Nuys-Posthumus. dln. (276-173). Het begin is zeer anti-katholiek en vervalscht op brutale wijze de geschiedenis der Hugenoten. Lodewijk, Bossuet, Madame de Maintenon, zijn passabele ketterjagers. Maar een halfgekke en bloeddorstige monnik wordt bovendien nog ten tooneele gevoerd, die het boek stempelt tot een leelijk pamflet. 2

D'Oliveira (E.) Grenzen. (236) f 4.—, geb. f 5.75. Een vies boek. Een vriend heeft er een brochuretje over geschreven, waarin hij het verdedigt en aankondigt als het begin der nieuwe kunst. Slecht! Dostojewsky (F. M.) De Eeuwige Echtgenoot. Uit het Russisch door Jac. J. Kuiper. (253) f 1.75, geb. f 2.25. Voor lezers van rijpe ervaring. Overigens een moeilijk te begrij pen boek. Dostojewsky (F. M.) De Eerlijke Dief. De Kleine Held. Uit het Russisch door V. van Wageningen. (174) geb. f 1.56. Twee schetsjes die iedereen kan lezen. Dostojewsky (F. M.) Booze Geesten. Uit het Russisch door S. van Praag. 2 dln. f 9.5o, geb. f 12.5o. Een zonderling boek, dat wij niet afkeuren, maar waarin toch situaties voorkomen, die het voorbehouden doen zijn. Dostojewsky (F. M.) Een veelbewogen Jeugd. (196) f 2.90, geb. f 3.90. Kind van, een dronken musicus wordt opgenomen in het huis van een vorst. Later in een andere familie. Zij ziet de toestanden om haar heen, die ons waarschijnlijk nog vreemder lijken dan het Russische meisje. Er gebeurt niet veel in deze veel bewogen jeugd, en het verhaal is erg verbrokkeld. leder volwassene kan dat gerust lezen. Doyle (Conan) Zijn laatste Truc. (247) f 2.25. Verschillende brokstukjes van ontdekkingen. Deze loopen zoo onnoozel af, dat men geneigd is aan een grapje te gelooven en het boek te beschouwen, als een bespotting der detective-romanschrijverij. Er komt niets verkeerds in voor. Draayer de Haas (Albertine) De Gelukzoeker (353) f 7.5o, geb. f 8.75. Leeraar H. B. S. getrouwd met een erg gewone vrouw. Als zij dood is trouwt hij met eene kokette en vindt natuurlijk het gedroomde geluk niet . Van twi j felachtig gehalte. Drosines (J.) Het Liefdekruid. Een roman van het Land. (I6o) f 2.4o. De lotgevallen, idyllisch en tragisch, van herdersknaap en zigeunermeisje, sterk gepassioneerd, maar niet bepaald realistisch. Toch alleen geschikt voor rijpere lezers.


Duse (S. A.) Schoppenkoning. Detective roman. Naar het Zweedsch door W. J. A. Roldanus Jr. (251) f 1.25, geb. f 1.90. Een niet-verdienstelijke speurdersroman. De Auteur houdt geen rekening met de eischen der waarschijnlijkheid. Er is sprake van een liaison, maar de schrijver onthoudt zich van de beschrijving der passie. Voor rijpere lezers niet of te keuren. Ellen. Een Liefde Vertelling. 2e dr. (216) f 4.25, geb. f 5.5o. Zie verder. Ellen. Een Herfststorm. (237) f 4.25, geb. f 5.5o. Beide boeken moeten wij afkeuren om de onverholen erotiek, en de valsche moraal door schrijfster uitgestald. Elsschot (Willem) Een Ontgoocheling. (64) f 0.75. De schrijver van „Villa des Roses" die in dat eerste boek al vreemd voor den dag kwam, is er niet beter op geworden. Afgekeurd. Ermite (Pierre 1') Zijn Liefde. (389) f 2.5o. Een boek van den priester-schrijver dat aanbeveling verdient. De lief de van den held van dit boek gaat uit naar het land, waar hij als een heilige leeft na den dood zijner vrouw. Voor iedereen. Ewers (Hanns) Alraune. Die Geschiedenis van een Levend Wezen. (336) f 2.5o, geb. f 3.5o. Een gemeen en pervers boek. Zoo pervers zelfs, dat wij niet kunnen begrijpen, waarom de Justitie den verkoop onbelemmerd en ongestraft laat voortgaan. Footner (Hulbert) Een Liefde in de Wildernis. Voor Nederland bewerkt door W. J. A. Roldanus Jr. (276) gecart. f 1.5o, geb. f 2.-. Een behoorlijke en avontuurlijke Liefdesroman. Franzos (Karl Emil) Moschko van Parma. Vertaling van S. J. Barentz-Schonberg. (195) f 3.5o, geb. f 4.90. Een boek, dat zeer de aandacht heeft getrokken. Lectuur alleen voor ervaren lezers. Liefst ernstig voorbehouden. Frank (Julia) De Cirkel. Bandteekening van P. C. Wagner. (25o) f 5.5o, geb. f 6.75. Niet aan te raden, ook niet voor volwassen,en. Julia Frank en Jo de Wit zijn in de neutrale pers zelfs van zware zwoel-schrijverij beschuldigd. Franke (Elisabeth) Het groote, stile Licht. Vrij naar het Duitsch door Jacoba. (182) f 2.50, geb. f 3.5o. Innig godsdienstig. Ofschoon in Protestantschen geest geschreven, kunnen wij toch ook wel iets moois vinden in dit boek van levenswil en onderwerping.


47

Froest (Frank) De geheimzinnige Verdwijning van Robert Grell. (239) f 1.85. Een detectieve-roman, die den lezer wel kan boeien, en Been onbehoorlijkheden bevat, die hem kunnen hinderen. Galsworthy (John) De Donkere Bloem. Vertaald door J. Kuylman. (26o) f 1.80, gecart. f 2.3o, geb. f 2.45. Behandelt de liefde in de verschillende perioden des levens. De jongensliefde voor een gehuwde vrouw. De liefde van een man tot een gehuwde vrouw, die bij het plegen der zonde door haar eigen man wordt gedood. Flirt van een jong meisje tegenover een gehuwden man, die weet te ontsnappen. Veel passie, zeer voorbehouden. Galsworthy (John) Zwaar Beproefd. Naar het Engelsch door J . P. Wesselink-van Rossum. (339) Gecart. f 1.50, geb. f 2.-. Voor ervaren lezers. Galsworthy (John) Broederschap. Vertaling van Mevr. G. van Uildriks. (328) f 3.25, geb. f 4.25. Ook dit kunnen volwassenen lezen, ofschoon wij het minder geschikt achten dan het voorgaande.

(Het) Van den Ijskelder. (275) f 1.25, gecart. f 1.75. Een goed, eenvoudig verhaal voor iedereen.

Geheim

(Ada) Daadlooze Droomen. 2e druk. (311) f 3.70, geb. f 3.90. Het boek is wat sentimenteel en klagerig, maar wij vinden het overigens voor bijna iedereen bruikbaar. Gerlo

Geschiedenis (De) van Koning Nala. Een episode uit het Mahabharata, uit het Sanskrit vertaald door H. van Prooye-Salomons. (151) f 3.9o, geb. f 4.9o. Een schoone, rond afgesloten periode uit de groote dichtverzameling, op bewonderingswaardige wijze vertaald door Mevr. Dr. H. v. P.-S. Gjellerup (Karl) De Gedachtenlezeres. Een pastorie-idylle. Uit het Deensch door L. op ten Noort. (279) f 4.9o, geb. f 6.25. Een idylle, die weemoedig eindigt. Het meisje, dat zoo vast meende, den dominee's zoon te huwen, wordt niet gevraagd en zij ziet hoe hij eene huwt, die hem niet gelukkig maakt. Een goed verhaal.

Gjellerup (Karl) De hooge Molen. Vertaling van Dorothee Buys. (403 m. e. portr.) f 3.9o, geb. f 4.9o. Het boek, om enkele opvattingen van den schrijver, is alleen voor ervaren lezers. Gjellerup (Karl) De Pelgrim van Kaminata. Vertaling van Jhr. L. op ten Noort. 2e druk. (246) f 3.9o, geb. f 5.25.

48


Dit boek met zijn Boeddhistische strekking, verdient afkeuring. Men heeft het willen prijzen als het beste, dat Gjellerup schreef, maar dat oordeel kan geen standhouden. Het boek lijkt mij te vallen onder de boekenwet. Glyn (Elinor) Duur Betaald. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (283). Gecart. I 1.5o. Voor niemand aan te bevelen. (A. van) De Hooge Toren. Vader socialist, komt in de gevangenis wegens geweldpleging. Zoon „principieele" dienstweigeraar, sterft in de vesting. Schrijfster wil waarschijnlijk de bewondering wekken, voor beide warhoofden, maar onze sympathie is met de vrouw en moeder. Goed voor ernstige lezers. Gogh-Kaulbach

Gregory (J. L.) Paul en Veda. (45) f 2.5o. In hoogdravend proza geschreven. Wat er in het boek staat heb ik niet kunnen achterhalen. Het gaat over liefde, dat is duidelijk. Kwaad kan het niet, omdat ieder lezer na vijf bladzijden er genoeg van heeft. Grey (Jane) De wilde Jacht. (296) f 1.50. In een omgeving van wilde natuur en ruwe mannen, een achttienjarig meisje, dat door alien wordt bewonderd en gerespecteerd. Het is een gezond boek, dat wel bijna iedereen lezen kan. Gijsen (Marie) Een uit Velen. (124) f 3.9o, geb. f 5.—. Zie verder. Gijsen (Marie) Van „Ongeweten Levens". Brabantsche schetsen en novellen (183) f 3.5o, geb. f 4.9o. Een roman uit den oorlogstijd, en een bundel schetsen van deze knappe schrijfster. Wel wat zwaarmoedig, maar toch pakkend door sober realisme. Gyp. Het huwelijk van Chiffon. Naar het Fransch bewerkt door W. J. A. Roldanus Jr. (212) f 1.90. Gyp zegt rake dingen maar op zulk eene vrijmoedige wijze, dat haar boeken slechts door zeer ervaren lezers kunnen gelezen worden zonder schade. Gyp. Om het Huwelijk heen. Naar het Fransch door W. J. A. Roldanus Jr. (323) Geb. f 2.25. De lichtzinnigheden en misbruiken door Gyp gehekeld werpen een eigenaardig licht op zeker deel der Fransche samenleving. VerkwikkeIijk is het boek niet, maar door de hoonende, meedoogenlooze manier waarop wordt gehekeld, kan het m'sschien de oogen openen van hen, die het ireffen wil.

PORTRETTEN

49

Herman Ro bbers werd in 1886 te Rotterdam geboren en ging in het uitgeversvak. Sedert 1905 heeft hij de leiding van Elsevier's Maandschrif t, waarin hij de letterkundige kritieken pleegt te schrijven. Zijn eerste novellen : Een Kalverliefde, De verloren Zoon en De vreemde Plant schreef hij onder den schuilnaam Phocius. Onder eigen naam o. a.: De roman van Bernard Bandt. De Bruidstijd van Annie de Boogh, De roman van een gezin, Helene Servaes en St. Elmusvuur. Hij is van de naturalistische school.

Attie Nieboer maakte naam door zijn boeken: De Geur van de Kamperkelie, dat nogal realistisch is en waarvan de humor meer wrang is dan van het colijke en naar het leven geteekende, met juist genoeg overdrijving, Boerentypen.

4

50


Halliwells (Edw.) De Heks van de Stile Hei. (322) f 2.5o. Zie verder. Halliwells (Edw.) De Maaier van den Dood. (28o) f 2.5o. Beide detectieve-romans met enorme geheimzinnigheden kan men iedereen in handen geven. Hamsun (Knut) Droomers. (101) f 2.25. Het verhaal van den dronken telegrafist Rolandsen, die het geluk heeft een uitvinding to doen. Zinspelingen op zijn liefdeleven. Voor volwassenen. Hamsun (Knut) Hoe het groeide. 2 dln. (472) f 6.50. Kindermoord. Primitief liefdeleven. Vrij ernstig voorbehouden. Has (Nelly) Haar Roeping. (232) f 2.25, geb. f 3.25. Een eersteling. Protestantsch. Mooie gevoelens. Heller (Frank) Youssouf Khan's 'Huwelijk. Uit het Zweedsch door D. Logeman van der Willigen. (i91) f 1.40, geb. f 2.25. Een dwaze avonturenroman. Alles even onwaarschijnlijk. Zinspelingen op harems en dat soort van dingen. Doch maar terloops en bij wijze van scherts. Hocking (Joseph) Norman Lancaster. Naar het Engelsch door Annie de Graaf. 2e druk. (302) f 1.75, geb. f 2.5o. Een boek dat volkomen afkeuring verdient. Zeer anti-katholiek.

Hermann (G.) Kubinke. Roman. (273) f 2.5o. Weer een deel van de afschuwelijke „populaire editie" van den uitgever Querido. Vuile liefden tusschen meiden en slagersjongens. Voor niemand. Hertling (L. M. von) Weisskirchen. Roman. (206) f 2.5o. Een eenvoudig verhaal van aristocratische familie en voor dezen tijd wat erg militairistische jonkers. Voor iedereen. Hoven (Terêse) Avanti. (288). Gecart. f 1.50. Het is jammer dat de schrijfster hare verpleegster-heldin wat vrij zinnig laat praten over „het enge geloof". Dat gebeurt terloops en is vooral kinderachtig. Voor volwassenen is deze Sanatorium-geschiedenis.

Hutchinson (E.) Het recht tot Staken. (245) f 2.5o. Bekend door het tooneelstuk van dien naam. De arbeiders staken, en als door hun schuld een der burgers, zoo pas teruggekeerd van het front, wordt gedood, staken alle dokters. Tragisch conflict. Door de jonge vrouw en den vader van den vermoorde komt de verzoening. Voor iedereen,

51


Hutten (Bsse von) Lief des Triomph. (The Lordship of Love. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr.) (324) geb. f 1.9o. Zie verder. Hutten (Bsse von) Onze Vrouwe van de Beuken. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (248) geb. f 1.9o. Zie verder. Hutten (Bsse von) Kingsmead. Uit het Engelsch vertaald door J. A. Jorissen en W. J. Ankersmit. (264) geb. f 1.9o. Zie verder. Hutten (Bsse von) De Stralenkrans. (The W. J. A. Roldanus Jr. (344) geb. f 1.9o.

W.

Halo.) Naar het Eng. door

Al deze boeken huldigen de vrije moraal gelijk „Pam" van dezelfde schrijfster. Zeker voorbehouden. Hu1st (W. G. van der) Stifle dingen. (156) f 2.-, geb. f 2.75. Een, goed boek. De voortdurende herhaling „Heere" en „Heiland" doet ons wat vreemd aan. De strekking is uitmuntend. Ibanez (Vincente Blasco) De vier Ruiters uit de Apocalypsis. Uit het Spaansch door M. van Raalte. (456 en I prtr.) f 3.75, geb. f 4.75. Niet voor iedereen. Te veel over de ongebondenheid van den ouden farmer. Tweede helft is goede oorlogsroman.

Jig (Paul) De kleine Mathias. Vertaling van Mevr. Nuys-Posthumus. (216) f 3.25, geb. f 4.25. Het boek is voor volwassenen geschikt. Irvine (Alex) De Heilige in haar hoekje. Uit het Iersch door Dutric. (219) f 3.5o, geb. f 4.5o. Ivans. Het Spinneweb. Uit het leven van Geoffr. Gill detective. (251) f 1.50. Zie verder. Ivans.

De Schaduw. Uit het leven van Geoffr. Gill detective. (239)

f i.5o. Ivans. Het Spook van VOrOshegy. Uit het leven van Geoffr. Gill, detective. (282) f 1.5o. Ivans. De Ijskoningin. Uit het leven van Geoffr. Gill detective. (248) f 1.5o. Goed. Het laatste wat minder en voor kinderen niet geschikt. Ivoy (Paul Johannes.

d') zie bij D'. —

Drie jonge Mannen. Geillustreerd 3e druk. (256)

f 2.—.

Johannson (Adolf) Rood haar. De geschiedenis van een geslacht in de wildernis. Uit het Zweedsch door D. Logeman-van der Willigen. Deel I De Lynx. (204) f 2.8o, geo. f 3.90.

Een boek dat wij beslist afkenrea. 4*


Junger (Nadi.) De Ondergang van de Bokelhoeve. (279) f 2.75. Geschiedenis van een koppigen boer, wiens trots wordt gebroken door den dood van vrouw en zoon. Dan geeft hij zijn gansche bezit aan de protestantsche zending. Het boek is goed, doch meer berekend op protestantsche lezers. Kellermann (Bernhard) Ingeborg. Uit het Duitsch door J. Eilkema de Roo. (168) f 2.25, gecart. f 2.75. lb Een dithyrambe op de liefde. Een opgewonden boek, waarin echter geen enkele realistische voorstelling is to vinden. Het is opgewonden lyriek. Voor volwassenen.

Kenis (Paul) De Kleine Mademoiselle Cêrisette. (II2) f 1.90. Verhaal van liefde met een grisette die ervan door gaat en elders haar liefde zoekt. Slecht. Natuurlijk van uitgever Querido. Kjanal (Tore) Moeder. Uit het Deensch door Cl. Bienfait. (154) f 2.50. geb. f 3.75. Schildering van goede moederliefde, offerliefde voor de kinderen. Op het eind vindt haar zoon de lieve vrouw dood, stil heengegaan gelijk zij geleefd had. Een beetje troosteloos. Zonder hooger levensinzicht. Klei (Jac. van der) Sietske. Een Verhaal van Leven en Lieven op het Land. (163) f I.5n, geb. f 1.95. Boerenliefde en ruwe instincten. Voorbehouden. Klei (Jac. van der) Het gevloekte Ambt. (192) 1 2.25. Dit is het ambt van onderwijzer, waarvan de schrijver het leed en de teleurstelling beschrijft en onvoldoende honoreering. (Is dat nog zoo?). Wegens enkele passages niet voor iedereen.

Ktoppers (S. G.) Het Huis op den Heuvel. (284) f 2.40. Berekend op en geschreven voor protestantsche lezers. Klug (J.) Heimwee. Vertaald door Helene de Charro. (336) f 5.25, geb. f 6.50. Een fijne Katholieke roman. Kan iedereen lezen. Koenen (Marie) De Andere. 2e druk. (307) f 2.65, geb. f 3.90. Een goed boek, dat echter niet als jongemeisjes-boek bedoeld is. Kooy van Zeggelen. Koloniaaltje. (284) f 4.50, geb. f 5.75. Fen boek over Indio. Het verhaal is geschikt voor bijna alle lezers. Kooy van Zeggelen (M. C.) Als een Veldbloem. (2n) f 1.95, geb. f 2.35. Een roman van een eenvoudig meisje, dat rust en vrede brengt in het gezin waar zij in betrekking komt. Zoo ongeveer voor iedereen.


53

Kruger Bei of de Lotgevallen van twee Woestijnreizigers. Naar het Duitsch door Jan van Zuiden. (326) f i.---. Voor iedereen. Lans (Mevr. J. R. van der) Jonker Michiel en zijn Zuster. Geertrui en zijn Broer Alwin. (163 m. 4 pltn.) f 1.5o, geb. f 2.5o. Voor iedereen, vooral voor jongere lezers. Leonhard (Frits) Onder de Schooiertjes (op en om de eilanden). (148) geb. 1 1.9o. Niet kwaad behalve een korte als grap bedoelde zinspeling op het naakte lichaam. Realistische lectuur, die verouderd is. Lennep (Mevr. Jacob van) Een schaking in de zeventiende Eeuw. (15') f o.95, gecart. f 1.45, geb. i 1.6o. Een onschuldig ouderwetsch verhaal. Lindberg-Dvolette (Elsa) Zijn Melodie. Uit het Zweedsch door D. Logeman v. d. Willigen. (214) f 2.5o, geb. f 3.75. Een boek waarin veel onsamenhangend gepraat wordt over „kuische schoonheid", liefde tot moederschap. En deze kuische schoonheid poseert als naakt model voor een man, die niet deugt. Het boek is beslist of to keuren. Linnankoski (Joh.) De Vluchtelingen. Vertaald door D. Logeman v. d. Willigen. (I7I) f 2.25, geb. f 2.75. Oude man gehuwd met jong meisje. Hare fout. Zeer kiesch verteld. Voor ervaren lezers. Locke (William) Jasper Vellacot. Uit het Engelsch door G. J. de Vries. (264) f 2.25, geb. f 2.75. Een aardig verhaal van den zonderlingen Jasper, die op verrassende wijze schatrijk is geworden en op even verrassende zijn miilioenen verliest en zijn geluk vindt. Goede lectuur. Locke (William) Simon de Nar. Uit het Engelsch. (257) f 2.8o, geb. f 3.95. Met dit boek, in het genre van „den vagebond", maar meer overdreven en veel minder mooi, wordt wat meer voorzichtigheid aanbevolen. London (Jack). Voor Adam's Tijd. Vertaling van S. J. BarentzSc honberg. (19') f 2.9o, geb. f 4.25. Dwaas en verkeerd. London vertelt wat bij zich in zijn onderbewastzijn nog herinnert uit de periode van zijn aap-zijn . Het is flauw, belachelijk en zoo iets van klok-hooren-huiden-en-weet-niet-waar-klepelha ngt .

54


London (Jack.) John Barleycorn. Vertaling van S. J. Barentz. Schonberg. (200) f 2.9o, geb. f 4.25. Een goed boek voor volwassenen. Tegen drankmisbruik. Loveling (Virginie) Tamboer. (8o) f I.—. Het onschuldig verhaal van een poedel, den lieveling van twee malle juffrouwen.

Lyall (David) De gouden Band. Naar het Engelsch door Mevr. P. Wesselink van Rossum. (288) f 1.75, geb. 1 2.25. Een na-den-oorlog verhaal. Voor bijna iedereen geschikt. Lyall (Edna) Een stoere Noorman. Naar het Engelsch. 5e druk. (319) f 2.75, geb. f 4.25. Voor volwassenen. Maas van der Moer

(Agnes) De bittere Kelk. (8o) f 2.90, geb. f 3.90.

Afgekeurd. Mackenzie (Compton) Carnaval. Vertaald door W. J. A. Roldanus Jr. (267) gecart. f 1.75, geb. f 2.40. Het boek moet worden afgekeurd. Maeterlinck (M.) Bergpaden. Spiritisme, anti-Christelijke gevoeles, Boeddhistische neiging. Het is een verboden boek, gelijk al de anderen van dezen schrijver. Malet (Lucas) Liefde's Ontwaken. (381) Gecart. f 2.10. geb. I 2.60. Van ganscher harte afgekeurd. Malot (Hector) Aileen op de Wereld. Naverteld door J. S. Verburg. Met illustraties van J. C. Nijland. (164) f I.—, geb. f 1.75. Voor iedereen. von) Waltela. Naar het Hoogduitsch door Jacoba. 2e druk. (218) geb. f 2.-. Protestantsch. Maltzahn (E.

Maltzahn (E. von) „Osanna in Excelsis". 6e druk. Met 12 oorspronkelijke teekeningen van 0. Geerling. (344) f_ 4.—, geb. f 5.50. Protestantsch vroom. Maltzahn (E. von) Als Moeders zondigen. Roman uit den tegenMoordigen tid. (281) f 3.90. Protestantsch. De Strekking is goed en niet onbelangriik. Maltzahn (E. von) Een heilig Neen. Naar het Hoofduitsch door Jacoba. (312) f 3.40, geb. f 4.90. Een flink boek, dat zeer protestantsch van toon is.

ROMANS EN ONTSPANN IN GSLECTU UR

55

Marian (M.) Een Familiegeheim. Vertaling van G. Wahlen. (I7I) t 1.25.

Voor iedereen. Marie. Twee Zusters. (91) gecart. f o.80. Goed-Protestantsche levensbeschouwing. Markies (De) van Roc-Noir. Een geschiedenis uit de dagen der Fransche Revolutie. (io8) f o.6o. Een spannend volksboek. Voor iedereen. Martin (Hans) Danseresje. 6e druk. (186) f 1.9o, geb. f

2.90.

Zie verder.

Martin (Hans) Malle gevallen. 9e druk. (159) f 1.90, geb. f 2.90. Danseresje : meisje aan ontucht overgegeven, wordt door jongmensch vergeefs opgeheven uit Naar vernedering. Drinkt en vergiftigt zich. Voor volwassenen. Malle gevallen : van niet studeerende studenten, die spotten met ernst en moraliteit. Hans Martin is altijd goor. Een gevaarlijk boek voor jongemenschen dat al heel wat jonge levens heeft verwoest. Ma'ipassant (Guy de) De Geschiedenis van een boerenmeisje. (32) f 0.20. Het boek is voor iedereen of to keuren. Meeren (Willy van der) In 's levens storm. 2e druk. (170) f 1.9o, geb. f 2.90. Een goed boek dat ook heel geschikt is voor jonge meisjes. Meester (J. de) Vertellingen van vroeger en later. (195) f 4.5o, geb. f 5.90. Enkele goed, andere twijfelachtig. Voorbehouden. Meester (J. de) Walmende Lampen. (318), f 1.75, geb. f 6.90, Halfled. f 29.50. Een pleidooi voor de ongehuude moeder. A fgekeurd. Meester (j. de) Gezin. (124) f 1.50, geb. f 3.90. Boek van rauw realisme a la Zola. Voor niemand goed. Meindert- Smith - Westra.

De tweede Jeugd van Charles Termeeren. Goed geschreven verhaal, dat iedereen tot zijn ontspanning en leering lezen kan. Merlet (Herluf van) f 5.—, geb. f 6.5o.

Elwin. Een roman van Leed en Liefde. (304)

Een roman van een katholiek scluijver. De verzoeking wordt er niet in vermeden, maar de held overwint. Voor volwassenen geschreven.

56

PORTRETTEN

Richard de Cneudt werd in 1877 te Gent geboren en werd aldaar, na volbrachte s tudie, onderwijzer. Hij heeft geschreven voor het tooneel, was in de Redactie van verschillende tijdschriften, publiceerde ook een roman. Het meest maakte hij echter naam als dichter en wij noemen de bundels VanDichterleven, Naar lichtende Wegen en Wijding.

Stijn Streavels (Frank Lateur) werd in 1871 te Heule, bij Kortrijk, geboren. Daarna woonde hij te Avelghem., waar hij het beroep van bakker uitoefende. Na roem te hebben verworven heeft hij zich gevestigd in het eenzame landelijke Ingoyghem. Van zijn werken noemen wij Lenteleven, Zonnetij, Dood3ndans, Langs de Wegen, Dagen, Stille A vonden, Najaar, Het Uitzicht der Dingen, Dorpsgeheimen, Dorpslucht, Minnehandel en de Vlaschaard. Hij verhaalde in zijn trant De Oude Geschiedenis van Genoveva en bewerkte in proza De vos Reinaert.


57

Metz-Koning (Mode) Verborgen Gronden. 2 din. (448) f 6.25, geb. f 7.50. Al to keuren, om godsdienstige en moreele overwegingen. Van het catholicisme wordt een karikatuur gemaakt. Een heel verkeerd boek. Meyier (Fenna de) Zondaresje. (236) f 3.15, geb. f 4.40. Een meisje leeft in vrije liefde met een gehuwd man in Parijs. Voelt zich ongelukkig. Na zijn dood in den oorlog keert zij terug naar Holland met haar kind. Als dat is gestorven, wijdt zij zich aan de verpleging van een zieke en onderdrukt de liefde voor een gehuwden man. Goed en kwaad door elkaar. Afgekeurd of zeker ernstig voorbehouden. Middendorn (Herman) Het Mysterie van Mont St. Jacques. (Detective-roman) (141 met 5 pltn.) f 1.9o, geb. f 2.9o. Een boeiende historie. Zonder aanmerking. Moerkerken (P. H. van) De Bevrijders. 2e druk. (152) f 2.25, geb. f 3.25. Zeer ruwe en realistische tooneelen. Voor de meeste lezers niet geschikt. Moerkerken (P. H. van) In den Lusthoi Arkadie. Speelt in 1625. Jonge schilder zoekt rust en schoonheid. Vex slingert zich aan model (zinnelijke bladzijde). Ziet daar zijn geluk niet. Wil katholiek worden en zich uit de wereld terugtrekken. Lang niet voor iedereen. Moes (Wally) Nagelaten vertellingen. Met een voorwoord von Frans Coenen. (272) f 4.9o, geb. f 6.15. Zonder veel aanmerking, indien het voorwoord van Frans Coenen er niet had ingestaan, dat op de zenuwen werkt om zijn onhebbelijkheid. Molenaar (M.) In Koele Schaduw. Met eene inleiding van H. W. E. Moller. ("3) f 2.75. Fijne literaire schetsen, die wij alien zonder onderscheid kunnen aanbevelen. Montgomery (L. M.) Anne van het Eiland. Uit het Engelsch door Betsie de Vries. 2e druk. (282) geb. I 3.50. Zie verder. Montgomery (L. M.) Het Regenboogdal. Uit het Engelsch door Betsie de Vries. (352) geb. f 3.5c. Montgomery (L. M.) Anne van Avonlea. Uit het Engelsch vertaald door Betsie de Vries. 2e druk. (3o3) geb. f 3.50. Montgomery (L. M.) Anne van het Groene Eiland. Uit het Engelsch

door Betsie de Vries. 2e druk. (355) geb. f 3.50.

58


Montgomery (L. M.) Het Huis van Anne's Droomen. Uit het Engelsch door Betsie de Vries. (284) geb. f 3.50. Al deze boeken van Montgomery zijn goed en kan iedereen wel lezen. Montijn de Fouw (Nelly) Sagen van Koning Arthur en de Ridders van de Tafelronde. Geillustreerd door Arthur Rackham. (527 met 16 pith.) f io.—, geb. f 12.50. •Goed. Multatuli. De Geschiedenis van Woutertje Pieterse. 2 din. (236, 3") f 3.9o. Een boek waarin voorkomen goede bladzijden, maar dat overigens vol zit van de paradoxen des schrijvers. Een gewoon lezer, die niet voor zijn vak deze bladzijden behoeft te lezen zal den-van-den hak-op den tak springenden Multatuli niet lang volgen. Het boek is trouwens streng voorbehouden en om zijn gewaagde voorstellingen en om zijn valsche stellingen. Musbach (Dora) Verloren Spel. Een der draken uit de bekrompen verbeelding van Dora Musbach. Voor rremand. Musbach (Dora) Om het Fatsoen. (208) f 4.25, geb. f 5.25. Zonder eenige bedenking of te keuren. Het is een pleidooi voor vrije lief de, om reden : menschen, die ter wille van het fatFoen trouwen, worden een ongelukkig paar; dat geeft maar ruzie, slechtigheid, echtscheiding, enz. Naeff (Top) De Stille Getuige. 5e druk. (112 m. e. pint.) f 3.9o, geb. f 4.90. Ontrouw. Niet tot de breuk. Voor ervaren lezers alleen. Naeff (Top) Charlotte von Stein. Een episode. (123) f 1.5o, geb. f 2.50. Uit het Liefdeleven van Goethe. De neiging van den d'chter voor het kind van Charlotte en de wijze, waarop hij daaraan uitging gee ft, maken het boek eenigszins stuitend. Niet goed en zeer onbelangrijk. Niehoer (Attie) De Geur van de Kamperfoelie. 2e druk. (314) f 3.9o, geb. 490Goede waarneming. Maar ruwe en realistische en eenigszins cynische beschrijvingen. Voorbehouden. Ort (Felix) Heidekind. Een levensfragment. 2e druk. (126) f geb. 1 3.90. Een boek voor volwassenen. Ethische richting.

2.90,

Penning (L.) Van de Schemering tot het Licht. Een verhaal uit de dagen van Herodes den Groote. (204) f 2.75, geb. t 3.9o. Een boek, dat wij om sommige opvattingen van den schrijver zouden willen reserveeren voor volwassenen.


59

Platland. Een roman van vele Afmetingen. Met illustraties. Door een vierkant. Uit het Engelsch. 4e druk. (138) f 2.5o, geb. f 3.5o. Een humoristische roman. Porter (Eleanor U.) Mary Marie. Vertaald door M. S. Valeton Ortt. (266) f 2.25, geb. f 3.25. Tegen echtscheiding. Een kind vertelt van het ongelukkige huwelijksleven harer ouders. Voor alle volwassenen.

Priem (G.) Nini. Een boek van Liefde. (140) gecart. f 1.50. Echtbreuk en zelfmoord; wijl het geheele verhaal alleen op deze beide ding-en berust, keuren wij het af voor iedereen. Priem (G. H.) De Man met den Kaftan. (135) gecart. f 1.4o, geb. f 1.85. Dit verhaal speelt in den tijd der eerste pyramiden. Zielsverhuizing. Dwaas en verkeerd. Priem (G. H.) De Race met den Dood. (176) gecart. f 1.55, geb. t 2.-, Priem (G. H.) De Stomme Passagier. (155) gecart. f 1.75, t.feb. f 1.9o. Priem (G. H.) Op den Hilhuize. (182) gecart. f 1.60, geb. t 2.05. Deze drie boeken zijn voor ongeveer iedereen. Nonneke. 2e dr. (168) f 2.25, geb. f 2.75. Zonder bedenking af te keuren.

Raeskin (P.)

2

Reineke van Stuwe (Jeanne) In 's heiligen Bureaucratius' Rijk. dln. (197) met 3 pi tn.; (176) f 7.9o, geb. f 9.53. Het boek behoeft niet te worden afgekeurd voor volwassen lezers.

Reineke van Stuwe (Jeanne) Vlottende Schaduwen. (226) f 6.50, geb. 1 7.50. Bundel schetsen, die alle de lief de behandelen in haar verscheiden vorm. Het is niet slecht, maar toch ook niet aan te bevelen. Voor onrijpe lezers deugt het echter niet. Reineke van Stuwe (Eline) Storm. Oorspronkelijke roman. (337) f 4.80. Ter wille van het kind blijven ze bij elkaar. Het is akelig van onoorspronkelijkheid. Voorbehouden.

Ring (Barbara) De Gouden Mantel. Uit het Noorsch door D. Logeman v. d. Willigen. (218) geb. 1 3.95. Van alles en nog wat. Maar niets van het frissche dat wij vinden in andere boeken van deze schrijfster. Niet aanbevolen om de gedachtenverwarring, en . . . . het onbeduidende dezer dingetjes.

6o Jr

J.


Rita. De • IJzeren Trap. Uit het Engelsch door K. Jorissen en W. Ankersmit. (298) geb. f 1.9o. Een roman voor alle volwassenen geschikt.

Robins (Elisabeth) Waarheen? Tegen den blanke-slavinnenhandel. Een fatsoenlijk meisje wordt meegetroond naar een slecht huis. Nasporingen van domme en langzame politie kunnen haar niet meer ontdekken. Zij is verdwenen in den maalstroom. Het boek kan nuttig zijn voor ervaren lezers. Roland Holst-Van der Schalk (Henriette) De Held en de Schare. Een verbeelding van Garibaldi en de Italiaansche vrijheidsbeweging. (4o3) f 4.2o, geb. f 5 45. Het beeld dat wij hier te zien krijgen van Garibaldi komt natuurlijk voor rekening van de schrijfster. Zij verheerlijkt haar held, den Avonturier. Om de socialistische en anarchistische overtuiging is het boek niet aan te beveleri. Rose (Felicitas) De Eiks von Eichen. Roman uit een kleine stall. Vertaling van Jeanne P. M. Herderschee. (271) f 1.75, geb. f 2.5o. Het is „Lesefutter". Er wordt nogal veel verleid, maar niet realistisch beschreven. Voor jonge meisjes is het boek niet en voor de meeste oudere lezers kan het geen kwaad. Rosny (J. H.) De Strijd om het Vuur. Roman uit den Oer-tijd. Vertaald door Mevr. Nuys-Posthumus. (3ii) geb. f 1.25. Rosny doet aan ontwikkelingsgeschiedenis. Hij beschrijit den mensch in het stadium dat hij nog half dier was. Voor hij het vuur ontdekte en daarna. Om deze reden zulleri velen met recht bezwaar hebben tegen het bock. Roy (Kristina) geb. f 2.5o.

Zonneland. Vertaling van Truida de Pijper. (I5I)

Een protestantsch propagandaboek, dat de lachlust moet opwekken, van ernstige lezers, maar met dat al toch een verboden bock is. (Kristina) Geen Plaats. Een Slowakische Geschiedenis. (i6). Beslist of te keuren zooals al de boeken van deze schrijfster, waarvan wij spoedig de vertaling hebben te wachten. Roy

Runa. Birger Lowing. Uit het Zweedsch door A. Lukkien. (185) f 1.75, geb. f 3.—. Geheel in protestantschen geest geschreven. Sandys (Oliver) De Vrouw bij het Haardvuur. Vertaling van Marry de Haan. (216) f 1.75, geb. f 2.5o. De vrouw vertelt hoe zij mannen heeft verleid en ongelukkig gemaakt, nadat ze eerst zelf bedrogen was. Een slecht boek.


61

Sandek (Rob.) Diplomaten. Haagsche roman. (400) f 4.50. Voorbehouden om het verhaal der oude gravin, die vertelt hoe zij zich overgaf, en om eenige praatjes van leegloopende attaches. Overigens is dit boek, in alle talen vertaald, meer een speculatie op de nieuwsgierigheid dan wat antlers. Een onbeduidend stuk werk. Voor de meeste volwassenen. Scharten (C.) en M. Scharten Antink. 't Geluk hangt als een druiventros ..... Een verhaal uit het Florentijnsche. 5e druk. (416) f 4.50, geb. t 5.45. Hier en daar zinneiijke bladzijden, die het boek maken tot voorhehouden lectuur voor lezers, die hunne gevoeligheid op dit punt kennen. Scharten-Antink (M.) Sprotje. 2e druk. Met illustraties van 3. A. Pollones. (218) f 3.13, geb. f 4.40. Is niet voor iedereen, maar ervaren lezers kunnen de lotgevallen van Sprotje lezen. Scharten-Antink (M.) In den vrijen Amerikaan. Koen van Wessem's Haagsche jaren. (255) f 3.70. Van Wessem lijkt geinspireerd op Pallieter. Ook hij haalt allerlei dolle streken uit, maar met minder uitbundigheid. Iedere volwassene kan dit boek lezen. Scharten (Karel) De Bloedkoralen Doekspeld. De Geschiedenis van een jongen edelman, uit het begin, de 2cste Eeuw. (127) f 1.5o, geb. linnen f 2.50, geb. Led. f 3.90. De gescliiedenis van dezen krankzinnigen edelman keuren wij beslist of om de ruwe en immoreele bladzijden. Schendel (Arthur van) Der Liefde Bloesems. (322) f 4.75, geb. f 6.90. Het verhaal uit den Renaissance-tijd is sterk erotisch. Veel naakt ! Verboden is het bcek niet, maar wij durven, niemand de lezing aanbevelen. Schendel (Arthur van) Tristan en Isolde. Een Liefdesroman. Zeer voorzichtig is door enkelen deze subtiele, maar sterk erotische middeleeuwsche lectuur to genieten. Schippers (W.) Jan Starheim. (221) f 2.10. Specifiek Protestantsche lectuur. Schrijver (G.) De Lichte Last. 2e dr. (430) f 3.75, geb. f 4.90. Protestantsc h. Schiirmann (Willem) De Berkelmans. 6e dr. (603) f 3.90, geb. Voorbehouden voor lezers van rijpere levenskennis.

f

4.90.

62

PORTRETTEN

Maurits Sabbe werd geboren in 1879. Hij schreef het innige: Een Mei van Vroomheed — Bif het MInnewater — Het Kwartet der Jacobijnen — De Nood der Bariseele's — Wat OudVlaanderen zone, enz.

Arthur van Schendel is een eigenaardige figuur in onze letterkunde. Hij schreef o. a.: Drogon — Verhalen — Een zwerder verliefd — De Berg van Droomen — het verwerpelijke; De Mensch van Nazareth. Hij verlustigt zich veel in het verleden, in Middeleeuwen en Renaissance.


63

Seton (Ernst Thompson) Wilde Dieren, die ik gekend heb. Naar de Amerikaansche uitgave bewerkt. Met 200 teekeningen van den schrijver. (275) f 3.25, geb. f 4.5'i. Een keurig boekje dat ons verplaatst in de frissche natuur. Voor iedereen . Sick (Ingeborg Maria) Langs 's Heeren Wegen. Uit het Deensch door D. Logeman v. d. Willigen. (261) f 2.8o, geb. f 3.95. Dit pietistisch boek bevat mcoie bladzijden en ieder mondig lezer zal het geschikte lectuur vinden. Sinclair. Focus Serie I en II. Het schetsje in serie I. ('n Mixed-Pickles-geschiedenis) is niet heel zuiver, door dat mormonenhuwelijk. Een misplaatste grap.

(Augusta van) De Trossen Los ! .. (296) f 2.50, geb. f 3.75. Geschikt voor meisjes van een jaar of achttien.

Slooten

Spoor-de Savernin Lohman (Anna) Levensraadselen. (242) f 2.75, geb. f 4.—. In dit boek geeft de schrijfster een tegenhanger van haar vroegere ongeloovige of twijfelende boeken. Goed.

Springer (Ralph) Trouwen. (210) f 2.5o. Jeremiaden van een jongmensch, die op den voordag van zijn huwelijk verneemt dat zijn verloofde reeds aan een ander toebehoorde. Het heele boek is een ontboezeming van opgewonden, lichtvermakelijke smart over die ontdekking. Toch trouwt hij. Geen verboden lectuur voor volwassenen, maar te onbeduidend om te lezen. Stillgebauer (Edward) Graz Krafft. Het verhaal van een strijd. (Vervolg Graz Krafft. Geschiedenis van pen jong leven.) Vertaling van Mevr. J. P. Wesselink-van Russum. (301) f 4.50, geb. f 5.9o. Ernstig voorbehouden. Niet het minst om het eerste deel (Jong Leven). Strafschu!digen? (Een uit velen.) Door L, H.(eldt) 113(ostma) met een woord van inleiding door S. J. van Geuns. (236) gecart. f 1.95. Uitmuntende schetsen uit het leven. Waardevol voor hen, die lets hebben te maken met reclasseering, Vincentiusvereeniging en z

Streuvels (Styn) Dorpsgeheimen. 2e druk, 2 Din. (224) — (173) afz . f 1.9o, geb. f 2.90. Om de heftige erotiek kan dit boek slechts door weinigen worden gelezen. Streuvels (Styn) Reinaert de Voss. Uyt het Middelnederlandsch herschreven. Opgeluisterd met teekeningen door Gustaaf van de Woestijne. (17o) f 4.9o.

64


De Rabelaisiaansche scene van het origineel tusschen Tibert en den Pape heeft Streuvels op kundige wijze veranderd, zoodat het boek voor iedereen geschikt is. Streuvels (Styn) Klpt. 12 dln. A. f 1.5o, geb. a 2.25, afzonderlijk f 1.75, geb. f 2.5o. X Langs de wegen. (247). XI De Blijde Dag. Het vroege Najaar. (172) le en 2e druk. XII najaar. (159). Deze boeken van Streuvels, die vooral uitmunten door schoone natuurbeschrijvingen, ziin voor volwassen lezers geschikt. Strindberg (A.) De Heks. Uit het Zweedsch door J. C. de Cock. (223) gecart. f 1.95, geb. f 2.35. Het boekje kan door de meeste lezers worden gelezen, niettegenstaande een paar vrije bladzijden. Suchtelen (Nicovan) De stille Lach. lie druk. (338) 1 3.70, geb. f 4.95. Langdradig en veel redeneering, die lang niet altijd in den haak is. Wij zien echter niet, dat verstandige lezers er door misleid kunnen worden. Swarth (Helene) Hermelijntje. (186) f LI°. Niet voor iedereen. Te veel en te sentimenteel wordt de liefde behandeld. Temple-Thurston (E.) De Hoogste Wensch in de Wereld Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (246) gecart. f 1.5c. Zie verder Temple-Thurston (E.) De Wereld der Wondere Werkelijkheid. Vervolg ,op kle Stad der Verbeelding. Uit het En!.2elsch door Frederika Quanjer. (213) f 3.25, geb. f 4.50. Over deze drie boeken kan ik mij niet goed een oordeel vormen. „De Wereld der Wondere Werkelijkheid" keur ik af, omdat er een loopje wordt genomen met de Katholieke moraal. Het oordeel der .andere moet ik opschorten, ofschoon ik de boeken niet aanbeveel.

Timmermans (Felix) Anna-Marie. le en 2e druk. (195) met 1 portr. f 3.9o, geb. f 4.75. Niet voor iedereen. Er komen liefdesverhoudingen voor in dit boek, .dat het voor sommige lezers te warm maken. Toergenjef. Asjer. Uit het Russisch door J. van Wageningen. Voor volwassenen is dit boek niet af te keuren. Berustende melancholie en droefgeestige levensbeschouwing. Het gaat over eene, liefde die nooit verwezenlijkt wordt. Trevoux (H. de) Salvia. Episode uit de Moorsche zeerooverij, in (le XIV e eeuw. (255) f 1.5o. Een spannend verhaal voor het yolk.

65


Turgenief (Ewan) Het Onbetreden Land. Uit het Russisch door Suzette van Lennep en Ljoeba Dworson. 2 din. (240-205) f 7.50, geb. f 8.50. Deze schrijver durft nogal veel, maar hij weet dat gewoonlijk op zulk eene verfijnde wijze voor te stellen, dat het niet hindert als bij anderen. Zijn grootste fout, waartegen de lezer wordt gewaarschuwd. is zijn pessimisme en fatalisme. Dit boek bespreekt de poging van twee die als „eenvoudigen" willen gaan leven. Voor de historie van het zoogenaamde Nihilisme is de roman een kostbaar document. Turner (Ethel) Etna's geluk. Vertaling van Mevr. Huhtum. (260 met 3 pltn.) f 1.50, geb. f 2.25. Voor iedereen maar speciaal voor jonge meisjes. Valletton (Benjamin) I. De Oogst is Groot. II. De Arbeiders zijn weinigen. Uit het Fransch door J. G. Steenbeek. (271) f 2.80. Goede protestantsche boeken, die voor ons toch eigenlijk geen geschikte lectuur zijn. Viebig (Clara) De Roode Zee. Vertaling van Mevr. J. P. Wesselinkvan Rossum. (308) f 4.90, geb. f 6.—. Ofschoon de schrijfster bier niet zoo brutaal is als in de meeste van haar andere werken, kan toch dit boek over de revolutie niet iedereen in' handen worden gegeven. Voor rijpere lezers, die met het realisme van Viebig nog vrede kunnen hebb,n. Wackie-Eijsten (J.) Ondergang. Historische roman. (192) gecart. 1.85, geb. f 2.30. Er komen eenige scenes van uitbarstende passie in dit verhaal, die het voorbehouden lectuur maken.

f

Wallace (Edgar) De Negen Mannen. Naar het Engelsch. (300) f I.—. Voor iedereen.

(Karel) Dialogen. (i3o) f 1.5o, geb. linnen f 2.50, led. f 2.90. Voorbehouden voor rijpere lezers, die bet best doen ze niet te lezen. Wasch

Welsch (James) De Onderwereld. Naar het Engelsch door W. J. A. Roldanus Jr. (248) gecart. f 1.50, geb. f 2.-. Een boek uit de wereld der mijnwerkers. Het geeft ge ruwe, vaak inmoreele werkelijkheid. Voor ernstige lezers, niet het minst voor grootwerkgevers lijkt het rnij een leerzaam boek. Socialistisch. Westland (Cora) Haar kinderen. (186) f 3.25. Cora Westland — evenals in haar roman „Levenswond" — kan niet nalaten even weer terug te komen op haar stokpaardje : Het recht der ongehuwde moeder. Daarom keuren wij ook dit boek af. 5

66


(Jo) Die den Vrede brengt. (294) f Voor iedereen,.

Weve

geb. f 5.25.

Wit (Augusta De) De Brie Vrouwen in het Heilige Woud. (I6I) gecart. f 1.95, .geb. f 2.35. Een mooi boek dat wel ongeveer iedereen lezen kan.

(Augusta De) Orpheus in de Dessa. 6e dr. (153) f 2.25, geb. f 3.25. Een boek voor alle volwassenen.

Wit

(C. W.) De Heilige Gong. (232) f 3.50, geb. f 4.50. Eene verzameling Indische schetsen. Goed.

Wormser

Wormser (C. W.) Het Graf op den Soembing. Een Javaansche roman. (239) f 3.75, geb. f 4.50. Beide boeken zijn goed. Het is lectuur voor geestelijk volwassen menschen. Zernike (Elisabeth) Een Vrouw als Zij. (231) f 4.25, geb. f 5.75. Een boek dat, wij ernstig voorbehouden, liefst afkeuren.

(A. J.) Het Gezin van Herman Leyter. I. Nieuwe Wegen. 2e druk. (246) f 2.25, geb. f 3.25. II. Naar het Einde. (243) f 2.25, geb. f 3.25. Een boek uit het Schiedamsche brandersbedrijf, dat door inhoud en uitwerking de aandacht verdient von alien, die iets goeds willen lezen. Zoetmulder

Zoetmulder (A. J.) Fata Morgana. (159) f 4.25, geb. f 5.25. Een zieke, die sterven moet, verzoent zich met zijn vroegen dood, omdat hij in een droomgezicht zijn leven ziet mislukken, indien het langer duren zou. Voor iedereen. Zola (Emile) Het groote Magazijn. Naar het Fransch. gecart. f 2.90. Zola (Emile) Vruchtbaarheid enz. Deze beide boeken van Zola staan op den Index.

2

din. (398)

Zoomers - Vermeer .) Het boek van Koosje. Een jeugdgeschiedenis voor volwassenen. (208) f 2.9o, geb. f 3.75. Een slecht en dikwijls vies boek. Meisjes die moeten trouwen poging tot verkrachting van een klein kind; eene beschrijving van een vieze manier om een kind een zekere gewoonte of to leeren. Een goor boek.

PORTRETTEN

67'

Marie Koenen, geboren te 's Bosch in 1879. Won de harten door haar gave kunst. De Witte Burcht, Het Hofke, Sint Servatius-Legende, De Wegen, De Toren van N eekum, Sproken en Legenden, De Moeder, De A ndere, De Redder enz.

Felix Rutten, geboren te Sittard in 1882. Studeerde en promoveerde te Luik. Vooral door zijn gedichten heeft hij zich naam gemaakt. Hij huwde Marie Koenen met wie hij den dichtbundel Jong Leven uitgaf. Zijne werken : Eerste Verzen, Avondrood, Goede Vrijdag, Onder den Rook der Mijn, Hagar, De Rabijn van Selcha, Limburgsche Sagen, Beatrijs.

5*

68


FR ANSCH

D6 Fransche romanschrijver Bine t-Valmer heeft een treffend artikel geschreven in Comedic van 27 Maart 1921, een oproep tot zijn collega's om in het vervolg geen romans meer te schrijven, die onder voorwendsel van kunst, de hoogere waarden van het yolk in gevaar brengen. Dit woord maakt des te meer indruk, als men weet dat BinetValmer zelf in zijn boeken zich zelden aan de eischen der moraliteit heeft gestoord, en derhalve niet kan worden aangezien als een overdreven angstvallige. Maar de oogen zijn hem opengegaan en hij heeft leeren inzien wat eene verantwoordelijkheid de schrijver heeft tegenover zijn lezers. Wij kunnen niet nalaten zijn artikel te vertalen en hier of te drukken. „Toen het naturalisme opkwam, koos ieder schrijver partij. Moest het boek schoon zijn door zijn vorm en harmonie? Behoorde een boek nuttig te wezen? Kon men van een boek verklaren, dat het zedelijk was of onzedelijk? Had men aan den lezer te denken of eenig en alleen aan de schoonheid? ... Voor den oorlog aarzelden mijne collega's niet, en ik ook niet te veiklaten dat een schoon boek niet immoreel kon zijn en dat wij ons den lezer niet hadden aan te trekken. Het kwam ons voor dat ieder kunstwerk steeds ergernis had verwekt bij de burgerlijke massa. Dikwijls zelfs, vereenzelvigden wij het schandaal met het kunstwerk en soms benijdden wij enkele onzer meesters, wier durf, die ons toen grootsch leek, door de justitie was gestraft. Duidden wij niet de minste fout tegen de artistieke schoonheid, tegen de zuivere moraal der onschuldigen telden wij geen enkele beleediging. Het bock bestond op zich 'zelf, afgezien van het publiek. Wie gaf er iets om, dat hij, door middel van een zin, het geweten aantastte van hem of haar, die den roman doorbladerde? Maar thans ... al die moeders, beroofd van hunne kinderen, al die weezen, wier trekken herinneren aan dengene, die niet meer is. 0, welk een leed! Ik heb de taak, op mij genomen, boeken te bespreken en aan te bevelen voor hen, die mij de eer aan doen: mij te vertrouwen; en onder dezen zijn ook de kinderen zonder vaders, de vaders die rouw dragen, de weduwen ... en de weduwe die mij den brief schreef, welken ik hier ter lezing geef. Mijn beste collega's leest haar brier met eerbied .. . En na hem gelezen te hebben zult gij nadenken. „Mijnheer, ik ben een oorlogsweduwe van zes en twintig jaar en mijn zoon is slechts zeven jaar oud. Mijn man werd gedood te Verdun, in 1916. Ik lees Uwe kritieken omdat mijn echtgenoot mij had geleerd belang te stellen in mooie boeken, en ik, nu hij er niet meer is, elders voorlichting moet gaan zoeken. Tot nu kwam het mij voor, dat gij schreeft, gelijk hij zou hebben gesproken. Maar sinds eenigen tijd ben ik zeer teleurgesteld. Door Uw schuld heb ik afschuweliike boeken gekocht. -- Hoe is het mogelijk dat gij zulke vuile werken kunt aan-


69

prijzen. Moeten zij ons kracht van geest en hart schenken om onze kinderen op te voeden ? Ik kan U niet langer schrijven, want mijn zoontje zit op mijn, knieen en laat mij niet met rust. Om hem leef ik. En de schrijvers, als zij hun pen opnemen, mochten wel eens denken aan de kinderen der dooden." Luistert naar deze klacht, lichtzinnige broeders ! Durft gij nu nog schrijven zonder U rekenschap te geven ? De gedachte aan deze moeder, die voor haar land meer geofferd heeft, dan gij ooit zult geven, zal zij U niet altijd voor den geest staan? Het is een moeilijke tijd voor den kunstenaar. In de Gouden Eeuw schreven onze meesters voor verschillend publiek en hun tooneelspelen hadden een anderen toon, naargelang zij moesten worden opgevoerd voor de leerlingen van Madame de Maintenon of voor de verfijnden van het Hof. Thans hebben wij de keuze te schrijven, voor de grove vreemde genotzoekers, wier vermoeide zinnen geprikkeld moeten worden, of voor het Fransche yolk, waarvan vijftienhonderdduizend huisgezinnen in rouw zijn gedompeld. Gij hebt te kiezen. De meesten Uwer, de besten onder U, schrijven niet om geld te winnen. Zij schrijven om succes te hebben. Welnu ! Er moet gekozen worden : succes bij het gepeupel der vreemde genotzoekers, luidruchig, maar twijfelachtig succes — of succes hij de vrouwen en mannen van Frankrijk, succes van zuiver allooi. Alle Fransche schrijvers zijn leiders. Een boek dat verspreid wordt in drieduizend exemplaren, wordt gelezen door vijftienduizend personen "" Binet-Valmer. Daar zijn in Frankrijk nog andere symptomen van beter inzicht. De strijd tegen het slechte boek wordt allerwegen aangebonden, maar er is nog veel te doen. En de stroom van lichtzinnige en slechte lectuur blijft aanhouden. Want het moge waar zijn wat Binet-Valmer zegt, dat de besten niet schrijven om geld te verdienen maar om roem; hij vergist zich, indien hij meent dat „de meesten" dat doen,. De meesten schrijven om geld te verdienen en speculeeren op de lagere hartstochten der „population faisandee des metêques". En dat is het wat de Fransche 'roman zoo berucht blijft maken. Acker (Paul) Les Exiles. 6 fr. 75. Aardige idylle, afgespeeld in den Elzas, voor den oorlog. Aigueperse (M.) A dix-huit ans. 2 fr. 5o. Laatste uitgave van een heel lief boek, dat ook voor jonge meisjes een prettitze lectuur is. Alanic (Mathiide) Airne et to Renaitras. 7 fr. Aardig verhaaltje en spannend. Voor iedereen.

ROMANS EN ONTSPANN1NGSLECTUUR

Ardei (H.) Il faut marier Jean. 7 fr. Al is het juist geen slecht boek, dan toch zeker een zeer lichtzinnig. Bachelin (H.) Sous les Maronniers en Fleurs. 7 tr. Roeping van een eenvoudige tot het priestenchap, verteld door een medeleerling, die hem voorheen miskende. Goed. Baraude (H.) Le Moulin de Chantemerle. 5 fr. Een schoone molenaarsdochter wordt verliefd op den zoon van een kasteelheer. Fen vrijmetselend onderwijzer werkt haar tegen. De deugd zegepraalt. Onschuldig maar tamelijk banaal. Beaunier (A.) Le Roi Tobol. 7 fr. 50. Jammer van Beaunier, dat zich niet wat wilt to matigen. Deze fantasie (een prins, op zoek naar geluk) geeft hem gelegenheid aardig den spot te drijven met veel, dat niet beter verdient ; maar hij maakt er ook gebruik van om zich te laten gaan in zeer zinnelijke bescishrijvingen. Bellanger (R.) La Vie souveraine. 5 fr. Een geleerd philosoof leeft eenige weken met een rijke Amerikaansche, en als deze over trouwen spreekt, trekt hij zich terug. Hij meent dat hij dan geen tijd meer zou hebben de menschheid te dienen met nogal vrij. zij n gewijsgeer. Boekentaal Benjamin (Rene) Amadou bolcheviste. 6 fr. 5o. Een grappige historie van een oud zeeman, die den bolsjewiek speelt en het heele stadje op stelten zet. Nogal veel galante avontuurtjes. Niet slecht. Benoit (Pierre) Le Lac sale. 6 fr. 75. Een jonge weduwe valt in handen van ecn Mormoon, huwt hem als tweede vrouw, heeft een ongelukkig leven en eindigt in het hospitaal. Ernstig voorbehouden om de priester-figuur. Berger (M.) Les Dieux tremblent. 6 fr. 75. Voiwassenen kunnen het boek lezen, als zij niet opzien tegen de verschrikkingen en woestheden, die zij moeten meemaken. Bernard (Tristan) L'Enfant prodigue de Vesmet. 7 fr. 5o 't Jongmensch begint als libertijn en eindigt met echtbreuk. Siccht. Bernhardt (Sarah) Petite Idole. 6 fr. Meisje van goede familie wordt tooneelspeelster. Zij behaalt triomf op triomf. Om harentwil duelleert een graaf met een hertog. Graaf dood, de tooneelspeelster hertogin, en kort daarna dood. — Lichtzinnig wereldje. Bertheroy (J.) Les Pavots mystiques. 7 fr. Fen ongeloovige woont in een klooster en vindt daar rust. De wierook,


71

de stilte enz. maken haar dit verblijf aangenaam. Op haar sterfbed, ofschoon ongeloovig blij vend, verlangt, zij de H. Communie en ontvangt haar. Propaganda voor den gevoelsgodsdienst ? Niet goed. Billy (A.) Barabour ou l'Harmonie universelle. 6 fr. De schrijver spot met criminaal-romans; dat is goed. Maar hij spot ook met de moraal en andere Bingen, waarvan hij of moest blij yen. Binet-Valmer. La Passion. 7 fr. 50. Zonder eenig voorbehoud te verwerpen als slechte, opwindende lectuur. Binet-Valmer. L'Enfant qui meurt. 7 fr. 50. De jonge weduwe vergeet haar gestorven echtgenoot, maar zijn kind bemint zij met groote liefde. Dat kind wordt echter langzaam maar zeker door een ziekte ondermijnd, en naar mate het kind haar wordt ontnomen, groeit er in het hart der moeder een andere Voorbehouden. Blanche (J.) Tous des Anges. 6 fr. 75. De schets werd getoond aan theaterdirectcurs, die het geval te indecent vonden om het tot tooneelstuk te verwerken. En toen maakte de auteur er een romannetje van. Bompard (J.) L'Etrangêre. 7 fr. Uiterlijk correct en deugdzaam, innerlijk bedorven. Zondigt met de zuster van een zijner leerlingen, huwt dan een andere. Geen sprake van moraal. De daad van den man wordt wituurliik gevonden ! Slecht. Bondy (F. de) Le Moqueur. 6 fr. 75. Deze spotter spot met alles ; ten minste hij ?net op alles nit de hoogte neer. Een treurige figuur en geed goed bock. Bordeaux (H.) Ménages d'aprês-guerre. 7 fr. Novellenbundel. Zooals de meeste boeken van Bordeaux, nu juist niet aan te bevelen voor jonge meisjes. Voor wie ze overigens ook niet geschreven zijn. Bordeaux (H.) La Chair et 1'Esprit. 6 fr. Vervolg van „Resurrection de la chair". De heldin, ongehuwde moeder, trouwt met den man, die haar vroeger reeds lief had. Bordeaux denkt wat erg gemakkelijk over de moreele fouten tijdens den oorlog begaan. leder volwassene kan dit bock lezen. Bordeaux (H.) La nouvelle Croisade des Enfants. 7 fr. Tweede uitgave van een mooi boekje, waarin de schrijver op aardige wijze den kruistocht der kinderen (der vroege en veelvuldige Communie) be s■-hrii ft .

72


Bulenger (M.) Marguerite 6 fr. 75. Marguerite houdt van een kapitein. Zij wordt tegengewerkt, vooral door een huisvriend. Zij zet door; de vriend lastert haar echtgenoot in zijn krant. Kapitein gedood. Marguerite ontdekt dat de huisvriend haat. vader is en vergeeft hem. Niet realistisch.

Bourget (Paul) Un Drame dans le Monde. 7 fr. 5o. De oorlog heeft Gerard doen nadenken, en hem bewust gemaakt dat zijn leven in Parijs niet veel beteekent. Hij trekt zich terug op zijn landgoed. Zijne wereldsche vrouw, die schuldige relaties heeft to Parijs, kan er zich niet mee vereenigen. Zij verbrandt een ongunstig testament eener rijke tante en vergiftigt haar. Haar minaar verlaat haar. Haar misdaad is vergeefsch. Bekentenis, berouw. leven van boete. De roman is uitmuntend, rnaar niet voor iedereeti. Bourget (Paul) Un Crime d'amour. 3 fr. Herdruk van een verleidingsgeschiedenis, die geschreven werd in 1866. Bourget was toen niet de Bourget van heden. Deze roman is zoo gewaagd, dat hij als gevaarlijke lectuur moet beschouwd worden, gevaarlijk voor ongeveer iedereen. Bourget (Paul) L'Ecuyere. fr. 7 5o. De roman is 20 jaren oud en wordt nu voor het eerst in boekvorm uitgegeven. Dus de oude Bourget, die wel eens wat zwaar op de hand wordt met zijn psychologische ontledingen. Niet voor iedereen. Boylesve (R.) Le Dangereux jeune Homrne. 6 fr. 75. Bundel verhalen. Van alle ongeveer is liefde het thema, en gewoonlijk de schuldige liefde. Schrijver ontleedt het geval zonder goed of afkeuring. Boylesve (R.) Elise. 6 fr. 75. Zij huwt zonder liefde. Man bedriegt haar. Zij krijgt een ander lief, die haar verwaarloost, zelfmoord. Afgekeurd. Monique la Romanesque. 7 fr. De romantische Monica groeit op met haar neefje, krijgt hem ten slotte lief; hij bemerkt er niets van en huwt een ander. Gebroken hart. Goed. Celarie (H.)

Charmy (R.) Les Culs-terreux. 6 fr. Eenige goede gedachten. Overigens onaanneembaar met zijn stelling : dat de Kerk heeft argedaan. Afgekeurd. (Gaston) Valentine Pacquault. 2 vol. 12 fr. Echtbreuk; zelfmoord van den bedrogen man. Verdere verwording der bedriegende vrouw. Naar bock. Cherau

PORTRETTEN

73

Ernst Zahn geboren to Zurich in 1867. Zegen met verzen en den romun Kdmpfer. Langzaam ontwikkelt hij zich tot een heimat-kunstenaar. Zijn talent weal sterk overschat, maar een talent is hij, sterk en natuurlijk. Wij doen een greep uit zijn vele boeken en noemen; Bergvolk — Erni Behaim — Der Oodelbub — Heiden des Alltags ,— Lukas Hochstraszers Haus — Tauf — Einsamkeit — Die Frauen von Tanno — Alwin Indergand — Was das Leben zerbricht. —

Iwan Turgenjew geboren 1818 in Orel en overleden in Frankrijk in 1883. Na gevangenschop en Callingschap verliet hij Rusland. Hij schreef o. a. Vadersen Zonen — Dagboek van een Jager — Rook —Onbetreden LandHij schrep in zijn romans het type en vond den naam van den Russischen Nihilist.


74

Cherau (Gaston) Champi tortu. II tr. 5o. Een aandoenlijk verhaal van een arm mismaakt kind, door zijn makkers bespot, door een meester ruw behandeld. Zijn moeder leeft in schuldige liefde. Het kind weet alle y . Dood van den kleine en van den minnaar. Wanhoop der moeder. Ongure voorstellingen. Ernstig voorbehouden. Croiset (Paul) Les deux Jeunesses. 1 fr. Eene jeugdliefde, die haar doel niet bereikt. Het meisje ziet als weduwe haar eerste geliefde terug . . . en de tweede jeugd begint. Voor iedereen. Fortune de Becot. 7 fr. 50. De schrijver is gedood in den oorlog. Hij heeft zijn talent misbruikt. Zijn verhaal zit vol onzedelijke geschiedenissen. Codet (L.) La

Sous les Yeux d' Occident. 8 tr. 25. Een Russisch student verraadt zijn nihilistischen vriend. Onder den druk der wroeging verlaat hij zijn land en onder den invloed der liefde boet hij zijn daad. Voor liefhebbers van den psychologischen roman. Conrad (J.)

(Francois) Nouvelles et Contes. 7 tr. Een mooie verzameling. Niet voor kinderen.

Copp&

Les Feux du Couchant. 7 tr. Scabreus en stuitend in zijn ruwbeid.

Corday (M.)

Daudet (Leon) L'Amour est un Songe. 7 fr. 5,---). Er komen zeer juiste dingen in het boek voor, maar het geheel is toch luchtig, lichtzinnig en troebel en onschaddijke ontspanningslectuur kunnen wij het niet noemen.

Le Cure des Avranches. 7 fr. Geschiedenis van een gelasterd priester, die daartegen in opstand komt, zich verzet tegen overheid, die de lasterpraatjes gelooft. Onderwerping. Delicaat. Voor riji ,ere lezers. Denarie (E.)

Derennes (Ch.) Le Renard bleu. 3 fr. 75. De titel van de roman is de bijnaam eener Slavische vrouw, die zich leent tot de ergste dingen. Slecht. Doff (N.) Kee* Trottin. 6 ft. 50. Historie van een slechte vrouw. Zeer onbeduidend en bovendien slecht. Dufourt (J.) Sur la Route de Lumi&e. 7 fr. Twee jongelieden zijn door den oorlog gekomen tot ernstige gedachten en op den weg haar het Licht. Boeiend en nobel.


75

Duhamel (G.) La Confession de Minuit. 7 tr. Duhamel, die geneesheer is, analyseert een type der half-verantwoordelijken, ontoerekenbaren, die in onze maatschappij als onschuldige slachtoffeis ronddwalen. Hij wekt inderdaad medelijden met deze armen. Niet voor iedereen.

Dumur (L.) Le Boucher de Verdun. 7 fr. 5o. Ruw en vaak immoreel. Duvernois (H.) Gisêle. 7 tr. 5o. Een slecht boek vol van uitspattingen op zedelijk gebied. Elder (M.) Therese ou la bonne Education. 6 fr. 75. De historie zelf is onschuldig. Maar de omgeving, waarin zij zich ontwikkelt, is dierlijk. Het boek deugt niet. Sous les Apparences. 6 fi . Bundel verhalen waarop niet de minste aanmerking is te maken. Enclin (V.)

Erlande (A.) Stella Lucente. 3 fr. 75. Akelig. De roman der jalousie. Een graaf sluit zijn vrouw op in eenzaam kasteel. Hij sterft en zij wordt waanzinnig. Bloedig en wreed en onnatuurlijk. Farol (C.) Zoupette. 5 fr. Zoupette leeft te midden eener wereld van echtbrekende vrouwen en verleidende mannen, waar wij haar niet kunnen volgen.

(Claude) L'Ile au grands Puits. 5 fr. Een gezelschap dat op een verlaten eiland is gestrand. Het gezelschap (dat later wordt gered) legt alle „conventies" af. Een voorbehouden boek vanwege eigenaardige situaties. Farrere

Geniaux (Ch.) Les Musulmanes. 7 fr. 5o. Thesis : De Musulman sluit zijn vrouwen op in ledigheid, de Westerling laat haar tobben en zwoegen. Men behoort door samensmelting van beide methoden, te komen tot het juiste midden. Voor volwassenen. Gossic (Le) L'Abesse de Guerande. 7 fr. 5o. Het boek is goed. Toch maakt het een onaangenamen indruk, omdat de abdis een monster is en de haatdragende gravin wordt voorgesteld als een „devote", ofschoon de schrijver toch duidelijk laat uitkomen, dat hij haar als een serpent wil beschouwd hebben. Gourdon (Pierre) Qui-rit le Paludier. 7 fr. Een aardige, niet al te waarschijnlijke idylle, waarvan men genot kan hebben zorvier eenigen nasmaak.

76


Granvilliers (J. de) L'Amant liberateur. 4 fr. 9o. De vrije liefde wordt verheerlijkt. Zeer slecht. Greville (H.) Petite Princesse. 2 fr. 5o. Een onschuldig romannetje zonder eenige pretentie. Gyp. Mon Ami Pierrot. 4 fr. 9o. Een grappig, onwaarschijnlijk en toch zeer onderhoudend verhaal, dat iedereen kan lezen. Hamp (P.) Les Chercheurs d'Or. 7 fr. Hamp was een arbeider die zich heeft opgewerkt tot schrijver. Talent niet te miskennen. Hij is ongeloovig, socialist, revolutionnair. Les chercheurs d'or zijn degenen die in de ellende van anderen (bier Weenen) een goudmijn vinden. Voor rijpere lezers. Harlor (Th.) Le Pot de Reseda. 6 fr. 75. Een gehuwde vrouw zoekt haar troost bij een minnaar. Deze verlaat haar en een teleurgestelde doodt haar kind. Nu is haar leven stuk en_ zij wijdt zich verder aan de zorgvuldige verpleging van een bloempot. Het is werkelijk om te huilen. Henriot (E.) Les Temps innocents. 6 fi . 75. De ontwikkeling van een door ooms en tantes verwenden knaap, die het er goed afbrengt tot zijn veertiende jaar. Jammer dat op het eind een soubrette moet beproeven of zij zijn onschuld kan wegnemen. Voorbehou den. Hermant (Abel) Phili ou par dela le Bien et le Mal; conte moral. 7 fr. Veel inspanning om mooi te doen. Maar het is leelijk, literair en moreel. Hirsch (Ch.) L'Enchainement. 7 fr. 5o. Sterk gepeperd. Moeder en dochter staan als rivalen tegenover elkaar. Honville (G. d') Tant pis pour Toi. 6 fr. 5o. Madamq_ Henri de Regnier (die zich verschuilt onder den naam van d'Hoiwille) zegt zelve dat zij geeft „le tableau pervers de deux 'Ames presque nues". Inderdaad! Jaloux (E.) La Fin d'un beau Jour. 6 fr. De liefde van een ouden man, die haar echter bedwingt. Om degene, die hij beminde te redden uit de handen van zijn kleinzoon, bewerkt hij haar huwelijk met een nobelen jongeman. De schrijver veracht het Christendom. Dit bederft het heele boek. Jaloux (E.) L'Eventail de Crepe. 2 fr. 5o. Herdruk. Liefdesgeschiedenis. Niet overdreven gepassioneerd, toch geen lectuur voor jonge meisjes.


77

de) La Vie inquiête de Jean Hermelin. 6 fr. 75. Niet smakelijk en ook niet van psychologische waarde. Voorbehouden. Lacretelle (J.

La Fontaine au Charme. 5 fr. Een veertigjarige, die den oorlog heeft meegemaakt, kan het bij zijn terugkeer niet harden in Parijs. Hij zoekt genezing te lande, wordt verliefd op de dochter, maar houdt dat gevoel verborgen want hij is gehuwd. Een ongeluk brengt de ontknooping. Voor hij sterft mag hij het geluk smaken, zijn zoon verloofd te weten met het meisje, waarvan hij, de vader, reeds hield. Zeer behoorlijk. Ladoue (P.)

(Leon) Les Abeilles mortes. 6 fr. 75. Een sultan geworden Franschman houdt er 2 vrouwen op na. De verlatene vergiftigt hem. Onzedelijke bladzij den. Lafage

Le Responsable. 6 fr. 75. Weerzinwekkend van schaamteloos naturalisme.

Lang (A.)

Christine en Liberte. 6 fr. 5o. Zonder eenig voorbehoud of te keuren. Een laffe geschiedenis.

Legrand Chabrier.

(Jeanne) L'Aile de Feu. 7 fr. De onzedelijkheid der kolonisten wordt verdedigd als de natuurlijkste zaak ter wereld. Leuba

Le Seigneur et son Prophête. 6 fr. 75. Een boek zonder samenhang. Wat geestigheden aan het aches van den Duitschen keizer, van Wilson en Barrês. Wel- platherleiren leelijke avonturen. Loiseau (M.)

Le Moghreb en Flammes. 6 fr. Zeer gepassioneerd, brutaal en cynisch.

Lorris (C1.)

R6incarn6. Roman de l'Au-dela. 6 fr. Een spiritistische roman, die onder het boekenverbod valt.

Lucien-Graux,

Malegari (Dora) Celle que nous Aimions. 7 fr. Een ongehuwde moeder, gehuwd later met een eerlijk man, verlangt naar haar kind. Maar zij ziet geen kans op vereeniging. De oorlog komt. Zij vindt den dood als verpleegster. Ontroerend, maar wat pessimistisch. Marryan. Maison hantee. 6 fr. Idealistisch. Ook geschikt voor jonge meisjes. Marryan (C.) L'Epreuve du Fils. 6 fr. Realistisch in den goeden zin des woords. Voor iedereen.

78


Martial -Perrier (M.) Le Don Juan de Pays-sans-Gare. 6 fr. 5o. De uitspattingen van dezen Don Juan worden op schaamtelooze wijze verteld. Marx (Madeleine) Toi. 6 fr. 80. „Toi" is hier God. Om God bekommert zich overigens de schriffster niet. Een boek van laf gelief, socialisme en pantheisme. Miêre (Marie Le) Reyes et Destinees, 6 fr. Een heel zuivere liefdesgeschiedenis. Voor iedereen. Montignac (G.) Le Coeur de Jacqueline. i fr. 30. Jacqueline bemint een armen schilder. Een tante wil haar uithuwen aan een markies, die een bandiet is. Gelukkig verschijnt een rijke Amerikaansche oom ten tooneele, die den markies ontmaskert en Jacqueline in staat stelt haar schilder te huwen. Niets op aan te merken. Moselly (E.) Jean des Brebis. 3 fr. Zes novellen, die tot onderwerp hebben het wat al te melancholisch voorgestelde leven der zwoegers te lande.

(H. de) Un Foyer, un Pays, un Ciel. 6 fr. 75. De Franschen (en vooral de katholieken) prijzen dit boek als iets goeds. Het is ook goed, maar ons neutralen hindert toch, ik hoop het ten minste, de tegenwoordige neiging der Franschen om in iedereen Duitscher een verrader of misdadiger te zien. Noussanne

L'Enfant inquiet. 5 fr. Ziekelijk gevoelig kind. Weinig interessant. In poetisch proza geschreven, hetgeen op de zenuwen werkt. Obey (A.)

(Ernest) Les Creux-de-Maisons. 7 fr. Een arme jongen huwt de dochter van zijn patroon, als deze verarmd is. Hard zwoegend leven. Socialistische strekking. Voorbehouden. Perochon

(Jules). Leur Oncle. 7 fr. Een heele familie : vader, zakenman, moeder, mondaine vrouw, dochter overtreft de moeder; zoon, anticlericaal en onvaderlandslievend; jongste zoon, kerel van stavast. De oorlog vormt, of verbetert deze karakters. Vooral de zoon die niet deugde, wint er b';. Goed. Pravieux

(Marcel) La Nuit finira. 6 fr. 75. Heel wat beter, wat het moreele betreft, dan andere romans van dezen schrijver. Maar de echtbreukgeschiedenis maakt het toch ernstig voorbehouden lectuur. Prevost

Proust (Marcel) A La Recherche du Temps perdu. 12 fr. De Recherche zal geschieden in 5 deelen. Leon Daudet maakt re-


79

clame voor dit nooit-eindigende boek. Hij moet echter toegeven dat de hartstochten soms gelijken op die van de dieren in de wildernis. Zeer streng voorbehouden, liefst afgekeurd. Rachilde. La Souris Japonaise. 7 fr. 5o. Daar zit iets diabolisch in ieder boek van Rachilde. Ze heeft eenige bladzijden geschreven vol bewondering over Leon Bloy. Men late zich daardoor echter niet misleiden. Het oeuvre van Rachilde is anti-godsdienstig en vooral geraffineerd onzedelijk. Ze werd in Belgie vroeger daarom veroordeeld.

L'Amour merveilleux. 7 fr. Een Engelsche Miss ontmoet een beeldhouwer. Wederkeerige liefde. Zij stelt hem op de proef en laat hem 2 jaar in den waan dat zij dood is. Als zij terug komt vindt zij hem krankzinnig van smart. Einde, genezing en huwelijk. Niet voor iedereen. Rameau (J.)

Reboux (Paul) Les Drapeaux. 15 fr. Waarschijnlijk geschreven om geld te verdienen. Schrijver vervloekt het militarisme en wil de Duitschers maar weer om den hall vallen. Men begrijpt dat zoo'n roman in Frankrijk opzien baart en gelezen wordt. Als reactie tegen het chauvinisme zouden wij het boek verwelkomen, indien het niet tevens een echtbreuk-geschiedenis bevatte. Reval (Gabrielle) Coeur Volant. Roman de cape et d'epee. 7 fr. 5o. Uit den tijd der Fronde. Jongmeisje, vermomd als jongeman, gaat er op uit om haar vader te redden. Liefdesavontuur. Zeer romantisch, en heel behoorlijk.

Les Juifs ou la Fille d'Eleazar. 7 fr. Een ioodsche wereld, waarin wij ons niet gemakkelijk thuis voelen. Het verhaal is decent. Rhais (E.)

Robert - Halt (Marie) Histoire d'un petit Homme. 6 fr. Uitgave van een oud boek. Familie geruineerd. De „Petit Homme" trekt er op uit. Vele, maar behoorlijke avonturen. Keert terug en brengt overvloed en geluk. Van godsdienst is geen sprake in dit verhaal. Rosny Aine (J. H.) Les Pures et les Impures. Roman de moeurs parisiennes. 15 fr. Een teekening van Parijs gedurende den oorlog. Uitstalling van vervallen moraal. Ongezond boek, gelijk de meeste van dezen schrijver. Rouqette (L.) 1'Homme qui Vint. 6 fr. 75. De schrijver schimpt op de militairen en de geestelijken. Hij wil een nieuwe maatschappij, ingericht mar de voorschriften van Rousseau.

la Mort. 7 fr. De dood wordt overwonnen. De menschen gaan nu slecht leven ,

Ruby (J. Bruno) Celui qui supprima

8o

PORTRETTEN

Karel Johan Lodewijk Alberding Thijm, te Amsterdam in 1864 geboren. Hij wijdde zich geheel aan de letteren en werd een kunstenaar met het woord. Hij schreef zeer realistische boeken als De Kleine Republiek, Eene Liefde. Het meest te bewonderen zijn kritieken prozageciichten Frank Rozelaar.

Rene de Clercq werd geboren te Deerlijk in 1877. Hij is onovertroffen als volksdichter. Als prozaist beteekent hij veel minder. Wij noemen van zijn werken : Gedichten — Echo's — de Vlas gaard — Terwe — Liederen VDOY het Volk — Toortsen, enz. De romans Harmers Riels (veel autobiographie) — Rootland.

8i


hebben geen gedachten meer voor de eeuwigheid. Totdat de duivel, overwinnaar van den dood, op zijn beurt wordt overwonnen. Onschuldig. Vreemd. Salmon. C'est une belle Fille. 6 fr. 75. Moreel slecht. En literair „plus que mediocre".

(Andre) Le Fils Maugars. 2 fr. Herdruk. Het boek heeft een goede, moreele strekking. Toch alleen voor volwassenen. Theuriet

de) Jeanne la Mvsterieuse. 6 fr. 75. Een onschuldig liefdesspel. En met behulp van de schoone en goede Mevrouw Jeanne krijgen ze elkaar. Tinseau (L.

Sablier de Cristal. 6 fr. 75. Drie en twintig verhalen spelend in alle tijden vanaf den tijd der Oude Grieken tot heden. Buitengewoon verdienstelijk. Alleen de middeleeuwsche legende is dwaas en onbeschaamd. Bederft het boek. Tournassus (J.) Le

(Gonzague) Tiberiade. 6 fr. 75. Een juffrouw, die wankelt in haar geloof, reist naar Palestina en komt geheel teleurgesteld terug. Gevaarlijk boek. Verboden. Truc

Bons Ménages. 7 fr. 5o. Een eerloos boek, waarin de schrijver met een laffen lach het huwelijk aanrandt. Verboden. Valdagne (G.) Les

Valmy-Baisse (J.) Le Retour d'Ulyssee. Roman d'un demobilise. 3 fr. 75. Hij is in den oorlog; zij wordt hem ontrouw; hij duldt en ten slotte vergeeft. Niet verkeerd. Voor rijpe lezers. Variot (J.) L'Arbitre du Monde. 6 fr. Politieke satyre, waarin Wilson wordt voorgesteld als de makelaar van Duitschland. Waarom ? Wegens de zeer-vrije voorstellingen alleen voor rijpe lezers. Villetard (P.) Monsieur Bille dans la Tourmente. 6 fr. 75. Een amusante roman. Mijnheer Bille is een echte Homais, die niets kent, niets weet, niets doet, en op alles afgeeft. In den oorlog maakt hij een trieste figuur en krijgt de geelzucht van angst. Teruggekeerd blaft hij weer even hard als voorheen. Voor volwassenen, want het boek is niet overal in den haak.

Werth (L.) Clavel Soldat. 4 fr. 5o. Werth (L.) Clavel ches les Majors. 4 fr. go. Werth (L.) Yvonne et Pyallet. 6 fr. 75. Een soort Barbusse. Gaat to keer tegen vaderland, godsdienst, 6

82


moraal. Dat hij de menschen afkeerig maakt van den oorlog, vinden wij overigens zoo erg niet. In het derde boek krijgen wij eene histoire de mauvaises moeurs. Zola (E.) Le Voeu d'une Morte. i fr. 20. Herdruk van een jeugdwerk, toen de schrijver nog fatsoenlijk was. De geschiedenis goed, maar het boek is toch min of meer mislukt. Valt niet onder het algemeen verbod. Le Rêve. 2 fr. 5o. Roman van Zola, die niet valt onder het boekenverbod. Geschreven in 1889. Verhaal van een vondelingetje, hare lietde voor een noon van den bisschop, die n. 1. vroeger gehuwd was geweest. Tegenstand van den prelaat. Geeft eindelijk toe. Plechtig huwelijk, waarna Angelique dadelijk sterit. Voor volwassenen geschikt. Zola (E.)

PORTRETTEN

83

Herluf van Lamsweerde werd in 1900 geboren te Arnhem op den huize Merlet, waaraan hij den pseudoniem ontleende, waaronder hij optrad in de letterkundige wereld. In. 1918 verscheen een verzenbundel Uit stille Stonden en twee jaren later een roman Elwin, Roman van Leed en Liefde. In dit jaar zal nog verschijnen een dagboek in rhytmisch proza: In de Deining.

Pieter Hendrik van Moerkerken,

Middelburger van geboorte (1877), studeerde aan de Universiteit te Utrecht, waar hij promoveerde in 1904, op het proefschrift De Satire in de Nederlandsche Kunst der Middeleeuwen. Hij begon met een paar drama's Modron en De Doodendans en verzen. Daarna volgden de romans : De Dans des Levens, De Ondergang van het Dorp, De Bevrijders, Andre Campo's Witte Rozen, De Gedachte der Tijden, dat bestaat nit twee deelen : Het nieuwe Jeruzalem en De Verwildering.

6*

84

ROMANS EN ONTSPANTNINGSLECTUUR

DU ITSCH.

Van naturalisme en realisme heeft men, zoo zachtjes aan, meer dan genoeg. Twee richtingen van geesten, die gebroken hebben met het impressionisme en zijn bijna zuiver mechanische techniek, maken zich baan, het Ex pr essionis me en de nieuwe Romantiek. Het eerste is revolutionair, verloochent traditie en verleden en wil een heel nieuwe uitdrukking geven aan de kunst; de tweede sluit zich aan bij de vroegere romantiek. Beiden komen hierin overeen dat zij de phantasie hare rechten geven, haar vrij spel laten en waardeeren ais een der voornaamste elementen in de kunst. Sinds een tweetal jaren bestaat er een tweemaandelijksch tijdschrift Orchideengarten. Phantastische Blatter (M. 40), dat alles opneemt, oud en nieuw, wat men phantastische kunst kan noemen. In overvloed verschijnen dan ook weer de occultistische en spookromans, de toekomstverhalen, die ons willen laten kijken in de wereld van over duizend jaar verder, de 'man- en sterrenromans, die ons doen verhuizen naar de een of andere planeet, die men geheel naar eigen inzicht en verbeelding kan stoffeeren en bevolken; ofwel de schrijvers komen aandragen met gefingeerde memoires van bijna voorwereldlijke beroemdheden, van Inca's en Pharaonen. Men aanschouwt dat verschijnsel in Frankrijk, zoowel als in Engeland; en Duitschland, dat nooit zijn zin voor het Mdrchenhafte heeft kunnen of willen onderdrukken, blijft niet achter.

Wat uit dit alles groeien zal is nog niet te zeggen. Dat de wereld der phantasie even leelijk kan zijn als die der realisten is een feit en verscheiden nieuwe romans hebben dat maar al te duidelijk bewezen. Op een ander verschijnsel van niet minder belang wordt onze aandacht gevestigd door een boek van Adolf Bartels onlangs verschenen: Die deutsche Dichtung der Gegenwart. Die Jungsten.

Hij verkondigt dat vooral de Duitsche literatuur en kunst bijna geheel in handen der Joden zijn. De grootste en meest-gelezen bladen zijn „Ausgesprochene Judenblatter". De meeste spotbladen zijn „Jildisch”. De grootste kunsthandel en boekhandel is in hunne handen en het theater bijna geheel en al. Van de nieuwe stukken, die opgevoerd worden, zijn er 8o percent van Joden, die zelf niet meer dan i 112 percent der bevolking uitmaken. Het pleit voor hunne vitaliteit. Maar men behoeft geen anti-semiet te zijn om te begrijpen dat een ras met strevingen en idealen zoo afwijkend van die eener Christelijke cultuur, een enormen invloed kan hebben op de geesten, als het een der machtigste middelen in handen heeft: de pers en het boek. Het mag in elk geval een aansporing zijn om niet in den blinde te aanvaarden wat met sterke „Propagandatdtigkeit" wordt aangeboden. Berend (Alice). Jungfer Binchen and die Junggezellen (2oo). M. 8.—. Binchen is de huishoudster wier nieuwsgierigheid voor het leegstaande

85

PORTRETTEN

Joost van den Vondel werd te Keulen uit Nederlandsche ouders geboren in 1587. Hij ontving geen geleerde opvoeding, maar vulde zelf het ontbrekende later aan en leerde Fransch, Duitsch en de oude talen. In 1641 werd hij ka tholiek en sprak zijn godsdienstige overtuiging duidelijk uit in zijn kunst. Het wangedrag van zijn zoon, die zijn geld verkwistte, dwong den vader een post aan te nemen, bij de bank van leening (1658-1668). Hij stierf in, 1679. Vondel is ooze grootste dichter en liet ons een schat van lierzangen, drama's en hekeldich ten.

■ ••••■■•

G. A. Brederode, geboren 1585 te Amsterdam. Hij ontving geen wetenschappelijke opleiding. De schilderkunst aanvankelijk beoefend, liet hij varen om zich geheel aan de letteren te wijden. Hij schreef : Boertighe, Amoureuse en Aendachtige liederen, en zeer realistische blij- en kluchtspelen, o. a.: Het Moortje, De Spaensche Brabander en de Klucht van de Koe. Reeds in 1618 maakte de dood een einde aan zijn avontuurlijk leven.

86


huis, moreel-leelijke gevolgen heeft. De Jonggezellen zijn twee broeders, die verliefd raken op de schoone buurvrouw, die het leegstaande huis betrokken heeft. Een neef, die tijdig ten tooneele verschijnt, wordt de gelukkige en de jonggezellen met hun Binchen zetten het oude leven voort. Het boek is humoristisch en een beetje cynisch. Het is lang niet voor iedereen geschikt. Berend (Alice). Der Gliickspilz (22o). M. 5.—, geb. M. 8.—. Een geleerde met het argelooze gemoed van een kind, waant zich in den zevenden hemel met de vrouw, die hij zoo innig bemint. Zij bedriegt hem achter zijn rug, schaamteloos. De man mag toch nog een „Gliickspilz" worden genoemd, omdat hij sterft, zonder iets van het bedrog te hebben gemerkt. De behandeling bedoelt humoristisch te zijn, maar het geheel doet pijnlijk en benauwend aan. Bierce (Ambrose) Physiognomien des Todes. Novellen M. 16.—, geb. M. 22.-. De navolger van Poe, die den lezer plaagt met verschrikkingsgeschiedenissen. Er ligt iets ongezonds, pathologisch in zulke op de zenuwen werkende literatuur. Dat is ons grootste bezwaar. Bloem (Walter) Gottesferne. 2 Bde. (460 u. 504) geb. M. 62.—. Geschiedkundige roman uit den tijd der vorst-bisschoppen. Schaduw en licht. De schrijver overdrij ft niet het verkeerde uit dien tijd. Hij vergist zich, wij zouden bijna zeggen natuurlijk, als hij Maria laat „anbeten".. Bormann (Hans). Der Stumme Mund. Stille Geschichten and kleine Bilder. (8o) M. 3.5o. Lieve, kleine dingen. Vol stemming en innigheid. Brehmer (Fritz) Nebel der Andromeda, Das merkwiirdige Vermachtnis eines Indischen (204). M. 6.—, geb. M. 3.—. Een toekomstroman. Op een andere planeet „Im Nebel der Andromeda" bestaat er een menschelijk geslacht, dat ons een paar duizend jaren in ontwikkeling voor is. En daar haalt de schrijver zijn hart aan op. Zooals de meeste toekornstromans is ook deze vervelend, en door monistische waandenkbeelden van den schrijver ook niet ongevaarlijk voor niet ontwikkelde menschen. Castelle (Fr.) Das Haus in der Dreizehnmannergasse (176). M. 5.—. Het oudemannen-huis. Daarin de arme musicus, die met zijn laatste handje vol thalers zich daar een plaats heeft kunnen koopen. Hij heeft afgedaan met de wereld, evenals de twaalf andere oudjes. En wij vernemen hunne levensgeschiedenis. Wat zwaarmoedig en op het einde wat theatraal. Wel lezenswaard.


87

Dittmer (H.) Die Mutter. Erzahlung. M. 3.—. Zeer aanbevelingswaardige lectuur. De kloekheid eener moeder die in het ongeluk, dat "haar man over het huisgezin brengt, in staat is de kinderen tot flinke menschen op te voeden. Duysen (Paul) Das Martyrium eines Geistigen (182). M. 6.—. „Tagebuch eines MOrders", die zich zelf overschat, niet geestig is, en soms moeilijkheden heeft met de Duitsche taal. Voorbehouden. Derr (Max) Sonnige Ehestandsgeschichten (169). M. io.—. ffet doel van den schrijver : „ein drolliges Unterhaltungsbuchlein zu schreiben", is gelukt. Meer „drollig" dan humoristisch. Haenselmann (L.) Hans Dilien, der Termer (1.5o. M. 3.3o. Een middeleeuwsche historie. Goed is de tijd. weergegeven, ook het katholieke karakter van dien tijd. Aileen viel op te merken een kleine onjuistheid omtrent de biecht. Een volksboek. Handel-Mazzetti (Enrica) Ritas Briefe. IV. (162). M. 6.—. Fijne Karakteristiek en prachtige uitbeelding van den groei der Sponsa Christi. Dat moeten alle katholieken eigenlijk lezen. Harbou (Th. von) Die unheilige Dreifaltigkeit (88). M. 3.—. Een verkwikkend boek, dat spreekt van liefde en verzoening en meer dan genoeg romantiek biedt om te boeien. Hauptmann (Carl) Drei Frauen (5o). M. 7.—. Waarschijnlijk het laatste dat hij schreef voor zijn dood. Een boeiend boekje, dat alleen voor ernstige lezers bestemd is. Herbert (M.) Tragodie der Macht. Erzahlung aus den letzten Tagen Napoleons (152). M. 12.5o, geb. M. 16.5o. Een schoon en tragisch verhaal, waarin de schrijfster den geweldige recht laat wedervaren, maar hem niet in mythische nevelen plaatst. Wij zien hier den mensch Napoleon in al zijn grootheid en zwakheid. Finkh (Ludwig) Die Jakobsleiter (248). geb. M. 16.—. Een boek van grooten eenvoud en stil geluk. De held wordt opgevoed door verstandige pleegouders, en een blinde grootvader geeft wijze lessen, terwijl het pleegzusje voor de vroolijkheid zorgt. Hij wordt een knap dokter en zij wordt zijn vrouwtje. Voor iedereen. Finkh (Ludwig) Sonne, Mond and Sterne (104). M. 2.5o. Vertellingen en schetsen. De Schrijver toont vooral de ziel van het kind te begrijpen. Hier en daar vaart hij uit tegen den tijdgeest. Een goed boekje.

88

PORTRETTEN

Jozef Muls, Antwerpen 1881. ' Studeerde te Leuven. Advocaat te Antwerpen. Ondernam vele en groote reizen door geheel Europa. Van hem kennen wij :

Rodenbachs Gudrun, Verzen, Modern Kunststeden, Steden in Oorlogstijd.

.....■■■■P

Constant Eeckels, geboren te Antwerpen in 1879. Eenvou dig, maar gevoelig dichter, wiens proza evenzeer opgang maakte. Va hem kennen wij :

Heimwee, Kruisbloemen, De ,Strijd, Bloeitijd. Hij was redacteur van Vlaamsche Arbeid.


Herbert (Marie) Verleugnetes Blut (216). M. 22.-. Uitmuntend boek. Niet voor kinderen. Het „Verloochende bloed" is het kind uit zondige liefde, dat door den vader niet wordt erkend. Heer (Jakob) Nick Tappoli (5o4). M. geb. M. 19.—. Aileen het noodlot, het toeval bestuurt de levens dezer menschen. Geen zielskracht en geen zelfbeheersching geeft richting. Voor lezers van eenige ervaring. Herpel (Otto) Die Vbermacht (94). M. 3.—. Een klein boekje met vijf vertellingen, die zeer goed zijn en mooi.

Hinrichs (Aug.) Das Licht der Heimat (400). M. 12.-. Vader fabrieksarbeider, die zich dood drinkt. Moeder waschvrouw. Zoon wordt ontslagen wegens staking. Gaat naar Amerika, wordt rijk en keert terug om zijn stad omhoog te werken door aanleg van een krachtstation. Voor volwassenen. Hinrichs (Aug.) Im Anfang war die Kraft (132). M. io.—, geb. M.15.—. Een jonge duitsche diplomaat, heeft het op een gegeven oogenblik in zijn macht den grooten wereldoorlog te doen eindigen. Maar hij doet het niet. Het is beter dat de oorlog voortduurt en het zwakke vernietigt en doodt, om plaats te maken voor een hard en sterk geslacht. Wat Vbermensch-achtig, maar overigens niet verkeerd. Jacques (Norbert) Die Frau von Afrika (166). M. 20.-. Avonturen, strijd en listigheden in Afrika, waar een blinde vrouw aan deelneemt. De schrijver heeft zich niet altijd weten vrij te houden van te krasse erotiek. Keller (Paul) In fremden Spiegeln (310). M. 14.—, geb. M. 20.Evenals in „Die Heimat" wordt hier verkondigd : arbeid, vrede en liefde maken het geluk op aarde. Keller handhaaft zijn naam van voortreffelijk verteller. Krane (Anna Freiin von) Rex Regum. Der Konig der Konige. Christus-Erzahlungen (322). M. 14.50, geb. f 18.50. Zeer mooie Christus-verhalen. Saedler zeide van dit boek: „onder den eenigszins gezochten, kerkboek-achtigen titel, zou men niet vermoeden zulk belangrijk werk te vinden.

Kraft (Idenko von) Barrikaden. Ein Richard-Wagner-Roman I--II. Liebestod. M. 14.—. I Schildert Wagners leven van zijn aankomst in Dresden tot zijn vlucht naar Zwitserland. II Verhaalt van zijne tragische liefde. Het boek is niet voor iedereen. Voor Wagnerkenners en vrienden.

90


Kyser (Hans) Das Aprikosenbaumchen. Novellen (i6o). M. 7.5o, geb. 12.50. Psychologisch, soms psychopathisch. Speelt in vele en vreemde landen, verhaalt van oorlog, circus, jachten zwerftocht. Gedachtenkunst. Voor rijpere lezers. Der Schatz im Acker (112). M. Een boekje met vijf korte, eenvoudige, maar werkelijk verdienstelijke vertellingen, die wij ieder kunnen aanbevelen. Lilienfein (H.)

(Theo) Der Wanderer am Strick (188). M. 12.-. Kinomatische afwisseling is er genoeg, maar kunstzinnige ontwikkeling ontbreekt. Goed. Malate

Muller (Margarete) Von griinen Wiesen. Erzahlungen (96). Warm, christelijk, liefdevol, moederlijk. Vijf eenvoudige vertellingen met een licht tintje van protestantsche vroomheid.

Prels (Max) Die winkende Gasse (162). M. 12.-. De geschiedenis van een man, die voortdurend getrokken worth door de straat, waarin de ondeugd woont, totdat het moederschap zijner vrouw hem verlost van de verzoeking. Ongeschikt. R aithel (Hans) Mannertreue. Eine Bauerngeschichte (244). M. (Hans) Der Pfennig im Haushalt. Eine Bauerngeschichte (388). M. 15.—. In het eerste verhaal weigert een meisje zich te eaten aftrekken van den man, dien zij lief heat, om aan een riiken grondbezitter te worden uitge huwelijkt In het tweede wil de zwagerzoon het verworden boerengoed weer omho og brengen en komt in conflict met de nude- moeder, door wier spilzucht het ongeluk gekomen is. Flinke, gezonde boeken. Raithel

Rosegger (H. L.) Frau Sphinx. Ein bittersiiBlicher Roman (178j. M. 12.-. De karakteruitbeelding is humoristisch, maar verloopt door overdrijving niet zelden in karikatuur. „Schwankhafte Unterhaltungsliteratur" meent een criticus met wien wij het eons zijn. Rathe (Fr.) Rote Erde. Der Roman eines Bergmannes (384). M. 8.—, geb. M. io.—. De roman is butaal-naturalistisch en kunnen wij niemand nanbevelen.

(Jos.) Mireio. Roman (216). M. 22.-, geb. M. 28.—. Zuivere liefde voor een gehuwde jeugdvriendin. Een ridderiijk verhaal, waarop niets valt of te Bingen. Speelt in den tijd der Fransche Revolutie. Schoener


91

Scholl (Emil) Der RoBtauscher. 2 Bde. (552 u. 508). M. 16.—, geb M. 26.—. Een historische roman uit de 15e eeuw, ten tijde dat Frederik III keizer was. Toont den strijd van burgers en kleine luiden tegen de machtigen van hun tijd. Duidelijk blijkt deze historische roman een voorwendsel om zich uit te spreken over den tegenwoordigen toestand en den strii d te teekenen van het moderne proletariaat. De middeleeuwsche toestanden worden eenzijdig voorgesteld; te donker. Het goede en schoone wordt vergeten. Voor ernstige lezers. Hochzeit (250). M. io.—, geb. M. 15.—. Drie dagen aan het hof van een Zuid-Duitsch vorstje, die bruiloft viert, juist bij het begin van den oorlog van 1866. Als de Pruisen binnenvallen is het gedaan met de gemoedelijke gemeenschap, welke de schrijver verdienstelijk ons afschilderde. Schmitt (E.)

Speck (G.) Eynars TOchter (272). M. 17.—. De schrijver laat de hooge waarde van het huwelijk duidelijk uit• komen. De geestelijke waarde van dit boek staat wel iets hooger dan de literaire.

(Leo) Von Freude Frauen rind genannt (202). M. 8.—. Een bundel novellen, die waarlijk heel fijn zijn. Toch geloof ik dat, waar het voorbeeld gevolgd wordt van Rachel die de dienstmaagd stelde in hare plaats om nakomelingschap te winnen, de lezer aanstoot zal nemen. Dat geschiedt in de eerste novelle en is wellicht oorzaak dat sommige lezers niet meer verder lezen. Sternberg

Sutter (Berthold) Der sterbende Krieg (302). M. 25.—. Schrijver noemt zijn boek een roman. IJverig vertelt hij van krijgsgebeurtenissen in Polen en Rusland, maar hij doet dat op zulk een wijze, dat iedereen voelt hoe weinig slag hij er van heeft.

Der Jagerloisl. Eine Tegernseer Geschichte (192). M. '0.-7, Een liddesgeschiedenisje tusschen een stadsjuffrouw en een zoon der Bergen, waaraan spoedig een einde komt, zoodat zijn meisje hem weer terug vindt. Niet verkeerd. Thoma (L.)

Uxkull (W. von) Lucie Bertier. Ein Roman in Briefen (222). M. los—, geb. M. 12.50. De natuurlijke dochter van een Baltischen edelman doet alles om door de familie te worden erkend. Het gelukt haar niet en den adellijken dichter lien zij lief heeft, moet zij opgeven. Als ziekenverpleegster zoekt zij vergeefs rust en vergetelheid; dan huwt zij met een geneesheer en sterft spoedig daarna. Een psychologische roman, alleen voor rij pere lezers.

92


Uxkull (C. von) Spartacus. Ein Roman aus der rOmischenGladiatorenzeit. (296) M. i6.—. Uit den tijd van den slavenopstand, ander aanvoering van Spartacus. Schrijver dringt weinig door in den geest van dien tijd, bepaalt zich te veel tot uiterlijkheden en zoodoende is de roman min of meer als historische roman mislukt.Voor rijpere lezers. Wagner (H.) Spanihel, der groBe Lump (192). M. IL—. Wagner (H.) Der Herr mit dem grauen Zylinder (234). M. 11.50. Twee romans van rijke fantasie. Een enkele maal beweegt de schrijver zich op de grenzen van het behoorlijke, zoodat het boek niet iedereen in handen gegeven kan worden. Wille (Bruno). Der Glasberg (240). M. 25.—. Hier en daar is de schrijver vat tendentieus. Zijn week staat overigens ver boven het gemiddelde en in ander opzicht zijn Been aanmerkingen te maken.

PORTRETTEN

93

Eduard Theodoor Jan Brom werd in 1864 te Amsterdam geboren, waar hij op het assurantiekantoor van zijn vader kwam. Hij bleef in zaken, maar zijne belangstelling ging uit naar de kunst. Door de jongeren onder de katholieken, die zich van de oude school wilden losmaken, werd hij begroet als de Meester. Hij gaf uit: Een bundel Gedichten, Felice en andere Gedichten, Opgang en VeyZen. Hij is voorzitter van den kunstkring „De Violier".

Emile Verhaeren, geboren in 1855 te St. Amand bijAntwerpen.Zijn eerste gedichten waren de realistische Flamandes. Hij is de zanger bij uitnemendheid (onder de Fransch-schr ijvenden) van Vlaanderenland. Een groot lyricus met een gloedvolle phantasie. In een der oorlogsjaren kwam hij bij een ongeval om het leven.

94

ROMANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR ENGELSCH.

Wat men leest in Engeland. Een eigenaardig yolk, die Engelschen, vol contrasten en tegenstrijdigheden—ernstig, stijf, en toch waft ; stroef, ongenaakbaar en dan weer gemoedelijk, hartelijk nuchter en tegelijk romantisch en sentimenteel, vaak tot het belachelijke bijna—een erfenis misschien van den zoetelijkduitschen toon eens heerschend aan het Victoria en Albert hof—zuinig, tuk op winst, werkzaam en tegelijk onzinnig veel geld en tijd verspillend aan sport en pret ; met nijdige waakzaamheid zijn huis en turn versperrend voor vreemde oogen : My house is my castle, — de tuinmuren zoo hoog mogelijk optrekkend en soms nog bekron,end met dichte hagen; zelfs in de warmste dagen het niet wagend in het voortuintje te teaen of te rooken en toch van een verbluffende openhartigheid in het verklappen der geheimen van huis, haard en . . . geldkist. Want waar de Hollander er angstig voor waakt dat niemand ooit achter de mysteries komt van, effecten-trommel, van huur- of koopcontracten en hypotheken, op het punt van erfenissen of legaten steeds een ernstig zwijgen betrachtend, daar publiceeren de Engelsche kranten zonder blikken of blozen wat Mr. So en Lady Such hebben nagelaten, wie de gelukkige erfgenamen zijn, wie legaten ontvangen hebben enz. Nog erger is hun—laten wij het gerust noemen—onbeschaamdheid op het punt der openbaarmaking van familie-intimiteiten bij echtscheidingsprocessen. Hier bereikt het sans-gene der Engelschen de grenzen van het wonder-

baarlijke. Van gesloten deuren der rechtzaal hebben zij geen begrip. Integendeel, zij staan wijd open. leder heeft vrijen toegang, jong en oud, mannen en vrouwen. De tribunes zijn dan ook stikvol, wanneer het een „interessante" zaak geldt. Niemand natuurlijk, die van deze vrijheid meer gebruik of misbruik maakt, dan de dagbladreporters. Zij wedijveren met elkaar om van deze treurige drama's een „gezellig" relaas te geven. Hun verslagen worden liefst geillustreerd, met afbeeldingen van de „respondents" en „correspondents", van hun huizen, van hun gang naar en terugkeer van het gerechtshof, somber, gedrukt of meestal poseerend als opgewekt, en onverschillig vroolijk lachend, of gewild grijnzend. Hun huiselijk leven is gemeengoed geworden voor iedereen: men ziet en hoort hen in hun voile schuld. leder weet hoe zij leefden, liefden, bedrogen, bakkeleiden. Hun correspondentie wordt voorgelezen, het zoete jargon der liefde vertolkt ; kleine trucs onthuld van kringetjes die kussen beteekenen; kruisjes waarop gezoend is en terug gezoend moet worden, bewijzen hoe mijnheer en mevrouw thans hunkerend naar scheiding, kort te voren nog waren als een paar duifjes. Ongeloofehjke toestanden worden in het voile licht onbarmhartig onthuld, allertreurigst huiselijk Teed naar buiten gesleept en aan het yolk vertoond; men kent geen schaamte, geen terughouding. Er wordt niet aan gedacht, dat morgenochtend bij het ontbijt ieder smult van dezen onverkwikkelijken kost.

PORTRETTEN

95

Charles Dickens nit nederige ouders geboren in 1812 te Lan dpor t. Hij was werkzaamvoor de dagbladpers vanaf zijn 17e jaar. In 1836 verschenen de eerste zijner beroemde Posthumous papers of the Pickwick Club. Zijn naam was gemaakt. Zijn beste novellen zijn Oliver Twist, Nicholas Nickleby, The Christmas books, David Copperfield en Dombey and Son. Hij was de stichter van het nog bestaande familieweekblad All the year round. In 187o stierf hij plotseling en werd begraven in de WestminsterAbbey.

John Keats, werd geboren te London in 1795. Hij ging in de leer bij een chirurg, maar de poezie had geheel zijn hart. In 1814 verscheen zijn eerste bundel, waarin het bekende Sonnet op Homeros. Daarna Endymion. In 1820 gaf hij een tweeden bundel uit, waarin zijn beste gedichten staan, o. a.: Lamm, Isabella, Hyperion, Odes. Wegens ziekte (tering) vertrok hij naar Italie en stierf daar 23. Februar 1821.

96


De oplagen der couranten, die hem 't smakelijkst weten op te disschen en 't gelukkigst speculeeren op dien ongezonden trek van het publiek bereiken het fabelachtige. Zoo is de courant de gevaarlijkste concurrent geworden van de literatuur. Niet alleen dat het lezen van zulk een lijvig blad veel tijd rooft, die veel beter en nu ttiger kon besteed worden, maar de smaak wordt er door bedorven. Dagbladlectuur is zoo licht, zoo gemakkelijk, zoo afwisselend, zoo gepeperd en : die eer moet men den Engelschen journalisten gunnen—zij weten amusant te zijn en boeiend. Hun kranten bevatten natuurlijk de onvermijdelijke verslagen van congressen, vergaderingen, sportnieuws in den uitgebreidsten zin. Maar hiernaast zooveel gezelligs, prettigs voor iedereen. 't Wordt anders, niet zoo wanhopig deftig—om niet te moeten zeggen droog en saai behandeld als bij ons; de vorm is luchtiger, losser en daarom meer leesbaar. Zij kennen den smaak van het publiek, voor elk wat wils. De vrouwen b. v. worden gewonnen door society-nieuwtjes, door beschrijvingen van moderne garden-parties en van de daarbij gedragen toiletten, van chique bruiloften met hun schitterende stoeten. Nooit vindt men er lange hoofdartikelen, die niets anders beoogen dan reclames, verkapte preeken of bedelaarsbrieven te zijn. Voor illustraties wordt ruimgezorgd, de feuilletons houden er spanning in, al zijn ze over het algemeen geen meesterstukken van blijvende waarde. Zij overleven meestal niet hun tamelijk kort krantenbestaan. Politiek wordt in pittige korte stukjes behandeld. Geen wonder dan ook dat ieder gretig naar zijn krant grijpt. Er zijn er naar den smaak van iedereen, want zelfs ook de z. g. kinderkrantjes zijn voorbeelden van goede redactie. Men ziet ieder lezen in trams, spoorcoupes, in lunchrooms en wachtkamer, zelfs op straat, zeilend tusschen het drukke verkeer van taxis, autobussen en motorfietsen. De romanschrijvers hebben dus zwaar werk. Zij moeten hun boeken nog aantrekkelijker, nOg boeiender maken dan de krant, anders koopt en leest ze niemand. Onlangs werd aan de novelists het verzoek gericht, in hun romans toch niet meer te behandelen, echtscheidingen, moord en diefstal; daarover las men immers reeds genoeg en misschien te veel in de dagelijksche couranten, en waarheid was altijd toch interessanter dan verdichting. Nu is het zeker moeilijk, in den tegenwoordigen tijd vooral, buiten deze onderwerpen te blijven en misschien zijn zij, die ze het dichtst benaderen, toch nog de meest gelezen auteurs. Onder deze omstandigheden kan romanliteratuur niet buitengewoon bloeien. Nu de Victoria-aera geheel afgesloten is en niemand meer tijd of lust vindt zich te verdiepen in den drie- of vierdeeligen roman uit dien tijd, nu de groote schrijvers Elliot, James, Meredith, Hardy, dood zijn of iusten, is een nieuw geslacht van „novelists" opgestaan. Misschien blijven Wells, Bennett, Galsworthy, Conrad hun opvolgers reeds een tikje ten achter en hebben nog jongeren hun voorbij gestreefd, die zich meer dan zij realisten achten. De eersten behielden toch nog in hun werk veel romantiek, hun z. g. realisme of naturalisme leek weinig op dat van Zola c. s.


97

Zij braken met de ongeschreven wet van andere schrijvers, die alleen het lief en leed van de Upper-ten belangstelling waard achtten. Zij begrepen dat ook in burger- of boerengezinnen veel voorvalt, dat hun aandacht verdient. — De grootsten immers, Dickens, T h a c k e i a y, Ellio t hadden dit reeds vroeger ingezien. — Maar tevens trokken zij te velde tegen burgerlijke moraal en verstonden hieronder niet alleen het steile, op losse gronden rustende puritanisme der Engelsche burgerkringen, maar ook de christelijke deugden. Zij bepleitten het recht van liefde of van hartstocht om alle conventioneele banden te verbreken en zich vrij uit te leven. Wells maakt bovendien in zijn laatste romans propaganda voor zijn socialistische denkbeeiden. Bennett daarentegen tracht de romantiek van het dagelijksche leven tot uiting te brengen. Zijn boeken gelijken veel op de bekende Fransche tr(inches de vie. Zij trillen van het echte, bloedwarme dagelijksche leven en hiervoor achtte B e n n e t t het niet noodig de huizen, waarin zjn personen leven, in de nabijheid van den mesthoop te plaatsen. Gals wor thy is veel scherper en hartstochtelijker. In zijn Man of Property en The dark Flower kiest hij openlijk partij voor verboden liefde en verdedigt het goed recht van verstootenen en misdeelden, hoe schuldig ook, tegenover pharizeesche deugd. Conrad beschrijft evenals Stevenson en Rudyard Kipling vreemde landen en volken; zijn helden blijven echter Engelschen. Men kan hem moeilijk een realist noemen, want op sommige zijner romans zit de romantiek heel dik. Toch is hij misschien de scherpste psycholoog onder de Engelsche romanciers van heden. Hoewel van geboorte een Pool of Hongaar is hij echter het Engelsch op waarlijk superieure wijze meester. Zijn avonturenromans hebben dit eigenaardige, dat hun verwikkeling meestal voortkomt uit de karakters der personen en deze dus niet van buiten of hun handelingen beinvloeden. Hij laat het liefst zijn personen .zelf de situatie teekenen, door hun gesprekken niet alleen, maar door hun houding, dikwijls door het spel van hun gelaatstrekken. Na den oorlog zijn er nog vele nieuwe auteurs op den voorgrond getreden, die bijna alien karakterromans trachten te geven. Voor hen is het uitbeelden van karakters het eenige doel en om deze te ontwikkelen verzinnen zij het verhaal, teekenen de omgeving en laten de gevoelens der verschillende personen op elkander inwerken.

Hieruit ontstaan dan de gebeurtenissen. Zij heeten, om maar enkelen te noemen: Swinnerton, Compton Mac ensie, Sheila Kaye Smith, Lawrence en Viola Meynell e. a. Veel en goed werk hebben deze en andere schrijvers ongetwijfeld verricht en toch, ondanks hun talenten en ernstige pogingen om de werkelijkheid weer te geven, bereiken zij het groote publiek niet. Misschien is dit toe te schrijven aan het volslagen gemis aan humor, waaraan hun werken lijden, aan de emotie, welke zij schuwen als een modernen roman onwaardig, of eenvoudig omdat hun de groote gave ontbreekt van het vertellen, van het verrassend ontwikkelen van het 7

98


gebeuren ! Hun werk is te verstandelijk, te cerebraal, het bestaat hoofdzakelijk uit een drooge weergave van de werkelijkheid, van een trouwe opsomming der feiten — en in onze sombere droeve dagen heeft men genoeg van het saaie soms wreede werkelijke leven en voelt behoefte het te ontvluchten. Vandaar het groote succes der mindere goden; van Hall Caine met zijn grove, melo-dramatische effecten, van Marie Corelli met haar holle theorien en onzinnige verzinsels, van den onsterfelijken Sherlock Holmes, van Jack London, Curwood, Burroughs, van Ethel Dell, Barclay, de barones Orczy, de ongenoemde schrijfster van het kostelijke „Patricia Drenth, spinster" van de beide Williamsons, — weinigen weten wellicht, hoe deze gezellige verhalen meestal niets anders zijn dan reclames, geschreven in opdracht van een autofabrikant, waarom dan ook in de meeste hunner dit op een na modernste vervoermiddel een rol speelt — en dan nog zulk een ontzaggelijke zwerm dagvliegen, wier boeken met hun sensationeele titels en onbekende auteursnamen of pseudoniemen voor zeer korten tijd prijken op boekenstalletjes, in stations of achter de boekwinkelramen om dan voor goed te verdwijnen. Dat is de kost, die de Engelschen het liefst en het meest verorberen in de vrije tusschenpoozen hun door sportcouranten en bioscopen gelaten. Wat deert het hun dat de critiek hun lievelingslectuur als minderwaardig afwijst? Zij amuseert hen, zij laat hen voor een oogenblik de zorgen van den dag vergeten. Die kleine, handige uitgaven, met hun lossen druk en niet al te groot aantal bladzijden, heeft voor hen dezelfde bekoring als voor hun grootmoeders de dikke deelen van Braddon, Yonge, Olyphant. „Ja," zeggen de grijze dames, „dat was nog eerst een gent, te lezen van die mooie lieve ladies en die ridderlijke lords in hun prachtige kasteelen met de schitterende parken en die onder klimop verscholen schilderachtige pastories, waarin de gemoedelijke vicar met zijn zalvende stem en groot gezin huisde. Je verbeeldde je er zelf te logeeren en kende alien bij naam en toenaam. Dat waren nu eens boeken daar je wat aan had, daar leerde je uit. En ¶egenwoordig, als je iets uit romans leert dan is het twijfel aan God en godsdienst, zooal geen brutale lastering, ontevredenheid met je man of vrouw, met de wereld en je zelf. Toen kon je nog eens lachen of huilen bij de lezing, nu alleen de overtuiging meenemen dat alles maar een treurige boel is." Hun kunst is groot wellicht, grooter en meer literair dan vari hun voorgangers, maar het is kunst voor den ivoren toren niet voor de massa en van daar dat er eigenlijk geen groote romankunst in het Vereenigde Koninkrijk bestaat. Over wetenschappelijke waken, geschiedenis, biografie, tooneel, essays kunnen wij in dit korte bestek niet spreken. Ook deze boeken zijn slechts voor een klein getal uitverkorenen bestemd. Een vluchtige blik nog op de katholieke literatuur. Onwillekeurig groepen zich de schrijvers om Benson, wiens onvermoeide pen tot het laatst van zijn leven de boekenmarkt haast alleen verzorgde. Reeds genoeg is over hem gezegd en wordt nog steeds gesproken -- ook in


99

ons land raken zijn historische, profetische en society-romans meet en meer bekend. Minder populair zijn de werken van Mgr. Bickerstaffe Drew (John Ayscough) waarvan eenige toch om hun inhoud en vorm hooger staan. Een fijngevoelige humor verlicht zelfs zijn ernstigste onderwerpen. Mrs. Wilfred Ward wier laatste werk Not known here, een oorlogsverhaal, in alle kringen zeer gewaardeerd en geprezen werd — Viola Meynell, de Egertons, Isabelle Clarke zijn ook veel gelezen auteurs, evenals Dorothea Gerard, lady Clifford (Mrs. H. de la Pasture), Mrs. Blundell (M. E. Francis), Katharina Tynan, lady Gilbert, madame Albanesi, Eduard Downey (F. M. Allen), Hammilton Gibbs en nog vele anderen, van wie niet eens bekend is, dat zij katholiek zijn, maar die dan toch boeken schrijven, waarin men geen decadente lectuur hoeft te vreezen, en waarvan de inhoud zedelijk, gezond en opwekkend blijkt. Dat de grootste dichters van het tegenwoordige Engeland wijlen Francis Thompson en Alice Meynell katholiek waren of zijn — is van algemeene bekendheid. Volgens de British Catholic Information Society behooren ook Max Pemberton, Joseph Conrad, Richard Dehan, Compton Mackenzie, Patrick Mac Gyll, Lucas Malet tot de kath. Kerk. In hun romans verraadt echter weinig of niets niets hun geloof. Onder de journalisten en geschiedsschrijvers kunnen nog vele katholieken met eere worden genoemd, b. v. Hilaire Belloc, Everard en Wilfred Meynell, Canon Barry, Cecil Chesterton, Shane Leslie, die pas zijn standaardwerk over kardinaal Manning voltooide enz. Nog een laatste herinnering zij hier gewijd aan de nagedachtenis van den ook bij ons zoo geliefden en veel gelezen Ierschen schrijver van My new vicar, Luc Delmege enz. den te vroeg ontslapen kanunnik

Sheehan, wiens werken nu de oogen van geheel de wereld op het opstandige groene Erin gevestigd zijn, een hernieuwde populariteit verdienen Aikman (Henry) Zell. (326) Sh. 8/6. Een Amerikaansche geschiedenis, die zich afspeelt in zulk eene omgeving, dat wij de lezing sterk ontraden.

Balmer (Edw.) Her great Moment. (32o) Sh. 8/6. Een stenotypiste die wondere dingen beleeft : ontdekking van een Duitschen spion, aanval van een onderzeeer, ontsnapping van en door een motorongeluk enz. Het is dus een oorlogsgeschiedenis, maar op Amerikaansche manier verteld, dat is zonder de verschrikkingen en gruwelen.

Baskerville (Beatrice) Passover. (no) Sh. 7/6. Huwelijk, verwijdering, verzoening. Voor lezers van rijpe ervaring. Begbie (Harrold) The Ways of Laughter. (288) Sh. 8/6. Een prettige advocaat wil zijn vriend, een zwaarmoedig philosoof, 7*

100


den vroolijken kant van het leven leeren kennen. En diens dochter, die geen prettige jeugd had, leert merle en vindt liefde. Een kluchtig en humoristisch boek. Beresford (J. D.) Revolution. (252) Sh. 7/6. Vergeleken bij de andere verhalen van denzelfden schrijver is dit eene mislukking. Er komt in het heele boek geen enkel karakter voor, behalve misschien van den „labour leader" Perry, maar die wordt in het begin al gedood. Birch (J. Weedon) The Lure of the Honey Bird. (248) Sh. 7/6. Een boeiende roman uit den tijd dat Cecil Rhodes bezig was „empire" te maken. Oorlog met de Matabelen, die mooi wordt beschreven. Twee liefdesgeschiedenissen doorkruisen het oorlogsverhaal. Blayre (Chr.) The Purple Sapphire. (210) Sh. 7/6. De gebeurtenissen liggen in de toekomst . . . 1952. Dergelijke ficties bederven gewoonlijk al het genoegen van den lezer. Hier ten minste zeker. Blinn (Edith) The Edge of the World. (22o) Sh. 7/6. Een avonturenroman in de Far West. Een liefdeshistorie loopt er doorheen. Goed. Bojer (Johan) God and Woman. (300) Sh. 7/6. Een mooi boek, de levensgeschiedenis van een kinderloos echtpaar. (Winifred) The Indignant Spinsters. (23o) Sh. 7/6. Drie meisjes op zoek naar een echtgenoot. Zij huren een landhuis en weten hun streven te verbergen . . . behalve voor een. En deze eene huwt de oudste zuster, die het geval vertelt, en ons tevreden stelt over het lot der beide andere zoeksters. Een onderhoudend boek voor een ledig uurtje. Rooggs

(Ben) The Diamond-buckled Shoe. (27o) Sh. 7/6. Een verhaal van misdaad en liefde, waarin de bolsjewieken een voorname rol spelen. Goed. Bolt

Bowen (Marjorie) The Pleasant Husband and other Stories. Sh. 7/6. Korte verhalen van ongelijke waarde, maar alle getuigend van het talent der schrijfster. Brown (Alice) The Wind between the Worlds. Een spiritistisch verhaal, dat afgewezen moet worden.

(Christine) Bourgoyne of Goyne. (300) Sh. 7/6. Engeland na den oorlog. Hij, de gewezen oorlogsheld, arm maar edel zij heeft hem lief, maar behandelt hem niet als den held, die beCampbell Thomson


IOI

wondering verdient. Een rijke avonturierster belaagt hem. Hij trouwt haar echter niet, maar het meisje dat hij liefheeft. En door de ontdekking van een familie-schat valt hem ook fortuin ten deel. Verdienstelijke roman. Chipperfield (Robert) Unseen Hands. (270) Sh. 7/6. Er gebeuren vreemde dingen in huis met noodlottige gevolgen. Barry Odell, een politieman, die het eens antlers aanlegt dan Sherlock Holmes, ontdekt den schuldige. Een goed verteld detective-verhaal. Corbett (Clare)

The right Voice a tale of fact and fantasy. Een dom boek. De schrijfster laat uitkomen dat, hoe schuldig Engeland ook mag zijn, de Ieren zich zelf het meest schaden. En de Katholieke Kerk is oorzaak van al die ellende. Durand (Ralph) The Mind Healer, '003) Sh 7/6 Westlake is een kantoorman, wiens zenuwen herstel behoeven. Dokter schrijft hem een zeereis voor. Zij gaan beiden. Worden verdacht van diefstal, het begin van allerlei mogelijke en onmogelijke verwarringen. Tot de oplossing komt en de lezer in een schaterlach uitbarst. Earle (S. K. L.) 011a Podrida. (250) Sh 7/6. Verschillende verhalen en schetsen, die een groot talent verraden en de aandacht van den lezer waard zijn.

(Clare) To be a Woman. Een speculatie op de nieuwsgierigheid en lust naar schandaaltjes van zeker publiek, Het bohernien-leven wordt wijd en breed uitgestald. Het schijnt bovendien een sleutelroman, want zij die met Chelsea-leven bekend zijn, beweren dat sommige namen zeer doorzichtbaar zijn. Slecht. Elstah

Fowler (Mabel) A bright green Snake. Een gewetenlooze dokter en een duivelsche verpleegster belagen en mishandelen een schoone jongedochter. Maar het heldhaftige kind weet zich te bevrijden. De karakters van dokter en verpleegster zijn overdreven slecht. Alles is zoo voorgesteld dat men waant met een colportageroman te doen te hebben. (M. E.) Renewal, (260) Sh. 7/6. De jonge Robert Ford neemt een meisje in dienst. Zij blijkt een dame te zijn, en een verleden te hebben. Later komt uit dat zij vroeger ongelukkig getrouwd is geweest en voor Robert niet alleen, maar ook voor zijn moeder, is dat eene verlichting. Men begrijpt wat het einde is. Voor volwassenen, met voorbehoud. Francis

Graham (Winifred)

The daughter Terrible, Zij is dochter van verloopen ouders en zij wordt het slachtoffer van Vronska. Het boek is niet aan te bevelen.

gr , aaf

102


(Jackson) Man to Man. (No) Sh. 7/6. Na den dood zijns vaders, komt Steve Packard op de Californische hoeve zijns vaders, om het bestuur op zich te nemen. Tegenstand en verzet ontmoet hij overal, maar door moed en koelbloedigheid overwint hij . . . ook het meisje dat hem eerst niet kon uitstaan. Gregory

Grimshan (Beatrice) My South-sea Sweethart. (23o) Sh. 7/6. Eigenaardige geschiedenis van Dara Hamilton, het veertienjarige meisje dat de „beschaving" haat, op een eiland den man van haar hart vindt, die zijn moed toont in zijn strijd tegen Engeland. Voorbehouden. Hicks (John) The Storm Man (320) Sh. 8/6. In 1915 ging een Britsche sloep op zoek naar een geheimzinnig eiland in de South Pacific Ocean. Schokkende avonturen, waaraan onderzeeers hun deel hebben. Horler (Sydney) Goal! (23o) Sh. 7/6. Het is een frissche voetbalroman, die door liefhebbers van deze sport gaarne zal worden gelezen. Hume (Fergus) The Unexpected. (300) Sh. 7/6. Avonturenroman zonder eenige karakterteekening. Moord, diefstal, dronkenschap en liefde houden den lezer in spanning tot het einde. Key Yellow Death. De schrijver plaatst ons te midden van occultistische gebeurlijkheden. Een professor zal het zaakje ophelderen en speelt den Sherlock Holmes. Het is zoo onmogelijk en daarbij zoo onhandig verteld, dat het boek geen opgang kan maken. Niet goed.

de) The Toll of the Sands. (275) Sh. 7/6. Het begint met een gevecht tusschen stier en mensch. Dan wordt de held verliefd, trekt naar de goudvelden van Nevada, beleeft menig avontuur bij deze ruwe makkers en komt dan tot de ontdekking, dat er een vergissing is wegens gelijkluidende namen en het niet noodig was geweest dat wisselvallig bestaan te beginnen. Laney (Paul

(Marie) The silent Clue. Het canvas is wat versleten, maar de vele verrassingen houden den lezer geboeid. Leighton

(Arthur) O'Rourke the Great. (350) Sh. 8/6. Een goed geschreven, politieke novelle. Een der dochters van O'Rourke huwt een Sinn Feiner en de andere een Engelschen officier. Symboliek der verzoening tusschm Engeland en Ierland. Lynch

Lynd

(Sylvia) The Swallow Dive.

ROM ANS EN ONTSPANNINGSLECTUUR

103

Een zeer slecht boek, verhalend van de ongebondenheden en immoraliteit uit de tooneelwereld. De schrijfster heeft haar best gedaan om ,het zoo erg mogelijk te maken. Lyons (A. Neil) A Market Bundle, (32o) Sh. 8/6. Korte schetsen, raak en puntig. Een aardig humoristisch boek, dat fijntjes EpJt met de zwakheden der menschen. Mc. Callin (W.) Ulster Fireside Tales. (28o) Sh. 7/6. Korte verhalen over de kleine luiden van Ulster. Als de schrijver de waarheid schrijft vormen deze menschen een ongunstig contrast met die van Irish Ireland. Een volkje met zure gezichten, onzindelijk, gierig en dorstig. Ogden (G. W.) The Duke of Chimney Butte, (30o) Sh. 7/6. Den titel „duke" hadden ze hem gegeven, omdat hij zoo gedistingueerd sprak en zoo ridderlijk zich wist te gedragen. Inderdaad, zijn gedrag verdiende ten voile den titel. Voor geen tegenEpoed ging hij uit den weg en eindelijk behaalt hij de zegcpraal. Een boeiend, romantisch verhall. — The Land of last Chance. (34o) Sh. 7/6. Spannende avonturen in Far West. Pendred (Vaughan) Devil Bird Country. Wilde verbeelding, die den lezer het verschrikkelijkste voortoovert. De schrijver (als vroeger Poe, maar minder talentvol) schijnt geen andere bedoeling te hebben, dan door zijn onmogelijk-fantastische bedenksels de haren der lezers ten berge te doen rijzen. Queux (W. le) Mademoiselle de Monte Carlo, Verschillende situaties zijn van lien aard, dat het zeker geen boek voor iedereen is. Rhodes (Kathlyn) Under Desert Stars i (39o) Sh. 8/6. Uit het land van Egypte. Avonturen "van Cynthia, haar liefde voor Philip, haar ontkomen uit de strikken van Valentine Rose -- en alles samen een onderhoudende novelle. Rowland (Henry C.) Pearl Island, (270) Sh. 7/6. De oude geschiedenis van touristen, die stranden op een eenzaam eiland. Gevaren en redding. Daarbij een liefdeshistorie. Russell (John) Where the Pavement ends. (34o) Sh. 8/6. Korte verhalen uit het Oosten, deels tragisch, deels humoristisch en alles knap gedacht en geschreven. Sackville-West (V.) The Dragon in Shallow Waters.

104


De twee helden zijn ongelukkigen : de een doofstom, de ander blind geboren. Zij wekken afschuw inplaats van medelijden. Het Lo .k behoort meer tot de pathologie dan tot de romanliteratuur. Met aanbevolen. Sandys (Oliver) The Garment of Gold. Een onschuldig meisje bcgint haar loopbaan als zangeres en danseres. De situaties waarin zij geraakt zijn alarmeerend. Het boek is niet goed. Scott Fitzgerald (F.) This Side of Paradise. (300) Sh. 7/6. Het Amerikaansche „slang" maakt de lezing uiterst mocilijk. Overigens een geestig en scherp boek, dat de Amerikaansche jeugd ongezouten de waarheid zegt.

Sime (J. G.) Our little Live. (26c) Sh. 7/6. Een rustig boek dat echter hoog boven de gewone ontspantingslectuur staat. Het karakter van Miss Mc Ge is bewonderenswaardig. Smith (( onstance) Intensity. Intensief genoeg : de heele geschiedenis speelt zich of in acht uren tijds. Vrouw, man, vader, nicht en . . . een commensaal. Deze yenklaart de vrouw cp een goeden dag zijn liefde en zij zou hebben toegegeven, als de plichten van haar huishouden haar niet hadden teruggehouden. Niet goed.

Swete Macnamara (Rachaei) Jealous Gods. (250) Sh. 7/6. Atys and Anthony krijgen elkaar, dat begrijpt men vanaf de eerste bladzijde. Op denzelfden dag komen zij aan in Let huis van Mevrcuw Quale, — zij als gouvernante en hij als rentmeester. Maar voor het gelukkige einde er is, moet er nog veel gebeuren. En de schrijfster vertelt dat smaakvol. Thomasset (M. P.) Gentleman — Unafraid. (290) Sh. 6/6. De held was een officier teruggekeerd uit den oorlog, gebroken naar lichaam en geest. Hij is doof en stom en heeft een been verloren. Nergens vindt hij voldoening en de goedheid zijner vrienden irriteert hem. Met uiterste wilsinspanning zal hij trachten zichzelf te genezen en met zijn viool trekt hij door het land. En hij vindt vrede en liefde. Misschien wat overdreven, maar toch ontroerend.

Vallings (Gabr ere) The Forge of Democracy. Een jeugdige Belgische is verloofd met een Duitsch officier als de oorlog uitbreekt. Hard realisme, dat herinnert aan Zola. Slecht. Wallace (Edward) Bones in London, (No) Sh. 8/6. Mr. Tibbetts, door zijn vrienden Bones genoemd, heeft een aardige manier om met menschen om te springen. Tegen iedereen, oud of


105

jong, meisje of grootmoeder, zegt hij uit kracht der gewoonte : „Jolly old" en „Dear old" enz. Zoo spreekt hij in zijn verwarring ook een jongedame toe : „Jolly old thing" -- en hij neemt haar als secretaresse en spoedig ook tot vrouw. Een grappig boek. Walters (E. Walter) The Grit of Live, De schrijver heeft ons niets te vertellen dan de onbehoorlijkheden van een onbehoorlijk volkje. Weigall (Arth.) The Dweller in the Desert. (No) Sh. 8/6. Daniel Lane is efn onderzoeker. Een beetje ruw tegen een dame in den aanvang. Natuurlijk trouwt hij haar ten slotte, maar niet eer een roman en een boeiende roman van 30o blz. zich heeft afgespeeld. Wentworth.james, The modern Magician. (200) Sh. 7/6. Een vlot geschreven niemandalletje. Wickliffe Yulee (C. Overshadowed. Het boek is niet goed en bovendien immens vervelend. De schrijver gelooft aan zielsverhuizing en laat de ziel van kardinaal de Richelieu haar intrek nemen in het lichaam van een predikant en dan gaat het los. Voor niemand. Williamson (C. and A.) The great Pearl Secret. (300) Sh. 8/6. Een tamelijk onklare historie van een verloren en nagemaakt halssnoer en de pogingen an het te ontdekken die aanleiding geven tot vele avonturen en gevaarlijke ontmoetingen. Wilsan (Romer) The death of society. Wat bedoelt de schrijfster ? Is dit verhaal allegorisch ? Wij hebben het niet b(grepen.

Io6

PORTRETTEN

Annie Salomons werd in 1885 te Rotterdam geboren en studeerde aan de Universiteiten van Utrecht en Leiden. Uit Een Meisfesstudente kan men lezen hoe zij staat ten opzichte der universitaire ontwikkeling der vrouw. Zij gaf uit twee bundels V erzen en Nieuwe V men. V erhalen, Langs het Geluk, Ada Gerlo (Herinneringen van een onafhankelijke vrouw) en Daadlooze DY00men.

Virginie Loveling werd geboren in 1836 te Nevele (Oost-Vlaanderen). Met hare twee jaren oudere zuster Rosalie schreef zij Novellen en toen deze in 1875 stierf, ging Virginie in denzelfden trant door en schreef nog verscheiden romans. Virginie is een bloedverwante van Cyriel Buysse. Zij werd eenige jaren geleden op grootsche wyze gehuldigd.

107

DICHTWERKEN

*****************At****************************** *: DICHTWERKEN of lit:4riVt:aili;eriajirijaVii3MiWW-TiTori:MAt;riiilt A. OORSPRONKEL I JK U ITGAVEN. Beversluis

(Martin) Zwerversweelde. Gedichten (75) . post 8 ° f 2.5o.

Bloem (J. C.) Het Verlangen. (121). gr 8 ° f 4.75. De gedichten zijn niet voor iedereen. Brink (M. J.) Grappige stories en andere versies. IIe Bdl. 2e herz. druk. (8 en 163, m. I portr.) post 8 ° f 3.—.

— Nationale en Afrikaanse gedigte. Herfstblade. Laatste Gedigte. Bundel C. (6 en 120). post 8 ° f 3.—. Liederen uit de Stad en uit de Sel. Liederen uit de groote Stad; vol misdaad en zonde, welke deze dichter teekent met schokkende en stuitende woorden. Burssens (G.)

Cats (Jacob) Keur uit zijn verhalende Gedichten. Uitgegeven en ingeleid door Joh. Vorrink (ii8, m. 1 portr. 1 facs. en 4 pltn.) f 1.25.

(Van) Vita Nuova en Divina Commedia. (Zie rubriek „Letterkundige geschiedenis".)

Delft

Euripides. De Cycloop. Satyrspel uit het Grieksch door Balthazar Verhagen (40) f I.—. Gezelle

(Guido) Gedichten. 2de dr. (262) f 3.90.

Genestet (P. A. de) Complete Gedichten. Inleiding en Aanteekeningen door Dr. H. Ort. Met 2 portr. 5e druk. f 2.-, geb. f 2.65. Men bedenke dat de twijfelmoedigheid van de Genestet verkeerden invloed kan hebben. Geschiedenis (De) van Koning Nala. Een Episode uit het Mahabharata, uit het Sanskrit vertaald door H. van Prooye-Salomons. (14 4n 151) gr. 8 ° f 3.90, geb. f 3.go. Een mooie liefdes-episode. Niet voor iedereen. Haan (Jacob Israel de) Het Joodsche Lied. 2e boek (160) f 1.20, geb. f 1.85. De dichter zinspeelt op zonden, die onder ons niet genoemd worden. Leipolt (Dr. L.) Oom Gert vertel en andere ding door J. Smith. 3e dr. (go) geb. f z.—.

gedichte. Met een inlei-

io8

PORTRETTEN

Jozef de Cock, 1877 geboren te Hedersem. Hij werd priester; onderwees de Duitsche taal en Letterkunde te Leuven. Van zijn werken worden hier genoemd : Uit de Reistasch, Ons Leven, Van drie Santen, V erloren Uren, Prent-Brieven uit Holland.

Albrecht Rodenbach 1856-188o, was de jonge leider der Vlaamsche Beweging. Maar hij stierf te jong om zijn werk te voltooien. Leo van Puyvelde gaf een volledige uitgave zijner Gedichten en schreef over zijn Leven en Werken. In 1918 verscheen de 3de druk van Gudrun Eene bioemlezing uit de Gedichten bezorgoe Aleida Nijland. In 1909 werd voor Rodenbach een standbeeld on thuld te Roeselaere.

109

DICHTWERKEN

Verzen. 2e druk. (159) post 8 ° f 1.90, geb. Niet voor iedereen.

Leopold (J. H.)

f 3.50.

Looy (Jac van) De Ar. berijmd verhaal. Tweede der nieuwe bijlagen tot de Wonderlijke Avonturen van Zebedeus. (26) gr. 8 ° f 1.90, geb. f 3.5o. Lovendaal (G. W.) Frissche Wind. Volksliedjes. Met prentjes van Tjeer Bottema. (IT2) f 2.5o. Luyken (J n) Duytse Lier, drayende veel van de nieuwste deftige en dartelende toonen, bevat in io verdeelingen (en verciert met kopere platen), Nooyt voor dezen gedrukt. 't Amsterdam, bij Jacobus Wagenaar, boekverkooper, op den hoek van de Mol-steeg, in Descartes. 1671 — Herdruk (122) roy 8° f 19.5o. Men vergete niet dat de dichter deze verzen als to zinnelijk en wereldsch zelf hee ft willen vernietigen. Mortier (R. V.) Grafrijmpjes voor onze gesneuvelde jongens. 3e Uitgaaf, omgewerkt en uitgebreid (95) post 8 ° j 1.9o. Mulder

(Hendrik) De Stille Bouw. Een bundel verzen. (83) f 2.25.

Penning jr. (W. L.) Benjamin's Vertellingen. Een gedicht. 2e her ziene druk. Met een voorrede van Albert Verwey. (8 en 224) post 8 ° f 3.75, geb. f 5.25. Reddingius (J.)

Zonnegoud. Gedichten (142) f 1.65.

Rutten (Felix) en Maria Koenen, Jong Leven. Verzen. (59) post 8 1.9o. Katholieke Dichters.

(A. C. W.) Poe z'e le Bundel. 8 ° dr. (224) f 1.5o, geb. f 2.-. Poezie 2e Bundel. 3e dr. (218) f 1.75, geb. f 2.25.

Staring

—

Swarth

(Helene) Late Rozen. Gedichten

(In)

f 1.65.

Tristan en Isolde. Nieuwe Nederlandsche bewerking van Arthur van Schendel. Geillustr. : Rie Cramer. (iio, m. 6 pltn. en Kln. dr.) f 4.75, Weelde Uitgaaf f 9.75. Een prozagedicht. Het is in al zijn fijnheid van taal en dichterlijkheid van voorstelling niet zonder gevaar, voor menigeen, omdat het een schuldige passie bezingt en met middeleeuwschen eenvoud alley bij zijn naam noemt. Verhoeven (Bernard) De Voorhof. Gedichten (154) post 8 ° f 2.50, geb. f 3.5o. Katholiek dichter.

II0

DICHTWERKEN

Waals (Laurens van der) De Tuinspiegel. Een bundel verzen. Boekverluchting van Josef Contre. (72) f 3.25. Zeldenthuis (Jan J.) Droom en Verlangen. (6 I) post 8 ° f 1.25. Niets op aan te merken. B. BLOEMLEZINGEN. Fluit (De Chineesche) Lyrische Chineesche Gedichten. Metrisch, naar de bewerking van H. Bethge, vertaald door Helene Swarth. (112) f 1.75, geb. f 2.75. Koning (M. De) en M. Susijn. Voor Eigen Kring. Bloemlezing R. K. Meisjesscholen. 2e dr. (VIII, 188) f 2.25. Katholieke verzamelaars. Liederen (Veertien). Vijf Verhalen en een Tooneelspel. Uit de Middeleeuwen, gekozen en toegelicht door Joh. Vorrink. (178) f 3.25, geb. f 3.75. Lyriek van de dertiende Eeuw tot 1880. Verzameld door Th. Keuchenius. Toegelicht door D. C. Tinbergen. Deel I De Middeleeuwen f 4.—, geb. f 5.—. Petrovitch (Woislau M.) Heldensagen en Legenden van de Serviers. Met een voorwoord van Chedo Miyatovich. Uit het Engelsch door Mevr. Wesselink-van Rossum. Met 32 gekl. pltn. door W. Senell en C. James. 2e druk. (391) f 4.90, geb. f 6.50. Poezie (Religieuze) Gekozen en ingeleid door J. Jac Thomsen. 2e herz. druk. (i6 en 299) post 8 ° f 4.25, geb. f 5.75. Poezie in Europa. Vertaalde Gedichten door Alb. Verwey — Shelley — Shakespeare — Petrarca — Goethe — Rembaud — Ronsard — Moreas etc. Zeven Eeuwen. Spiegel der Nederlandsche Letterer), van 1200 tot Heden. Door dr. K. H. de Raaf J. J. Griss. 4 din. f 12.50. Sabbe

(Maurits) Wat Oud-Vlaanderen zong. (82) post 8 ° f I.—.

Verzenbundel. Een Bloemlezing uit de poezie onzer nieuwereDichters. Door C. van den Blink en J. Eigenhuis. (8 en 200) f 2.50. Vincent (A.) en J. Verbeeten. proza en Poezie. 4e druk. (290) f 3.75, geb. f 4.75. Katholieke verzamelaars.

Een zeer volledige Fransche Bloemlezing, hier te laude niet genoeg bekend, is die van Pr o c e s S. J. Proces S. J. (Edw.) ModelesTrancais—Extraits des meilleurs Ecrivains, avec notices — 8 ed. (754) fr. 8.

KUNST

III

*:****.lIttlitt.11,11:1111*.tt*******It******t*********** :*:* *: *: KUNST •

Alff (P. van) Oud Stedenschoon in Zeeland en Noordholland. Acht Steendrukken. Met Bijschriften van P. H. Ritter jr. (8 pltn. met biz beschr. en tekst). In portef. f. 2.90.

IMuller Jzn. (Prof. dr. F.) Grieksche Kunstgeschiedenis. (92) f. 1.90. Doesburg

(Theo van). Klassiek, Barok, Modern. (31, m. 8 pltn.). f 1.5o.

Gedenkboek der Keurtentoomstelling van Belgische Meesters (183o tot 1914, ingericht door de Kon. Maatschappij totAanmoediging der Schoone Kunsten en „Kunst van Heden" Kon. Museum van Schoone Kunsten (603 blg. m. 8o f 20.-. Gelder (J. J. de) Honderd teekeningen va,n Oude Meesters in het Prentenkabinet der Rijksun_versiteit te Leiden uitgezocht en voorzien van een beschrijving. (40-103 of b. 46 pltn.). f 7.9o,

Grootmeesters der Oude Schilderkunst. Veertig Reproducties in kleuren naar beroemde schilderijen. Met verklarenden tekst door Pol de Mont. Afl. 4 en 5 8 m. 4 pltn. m. beschr. tekst. Kplt. in io afl. a f 1.75. Portef. f 3.5o. Hanssen (Mich.) Schets over het Leven en enkele Werken van Jan Toorop. (40 m. 6 portr. en 3o pltn.). geb. f 5.5o. Krom (Dr. N. J.) Inleiding tot de Hindoe-Javaansche Kunst. Uitgegeven door het Koninklijke Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Ned. Indie, met ondersteuning van het Departement van Kolonien. (541 m. 1 portr. en 3 pltn.) f 6.—.

Kunst en Kunstenaars in de veranderde Maatschappij. Handelingen van het 3de argemeene kunstcongres te 's Gravenhage. .-20. Oct. 1920. (266) f 5.—. Martin (W.) Therese van Duyl-Schwartze (1851-1914 Een Gedenkboek met ± 130 afbeeldingen. Compleet in 20 aflev. f i5o.—. Ortt (Felix). Over Kunst en Schoonheid (8i) f 2.20. Plasschaert (Alb.) Jacob Maris. Een Overzicht. (69 m.

8 pltn.). Geb.

f 2.10. Steenhoff

(W. J.) Nederlandsche schilderkunst in het Rijksmuseum.

112

PORTRETTEN

Guido Gezelle, 183o te Brugge geboren, 1899 overleden teKortrijk. Een geniale dichterziel. Dichtoefeningen, Kerhhofblommen, Kleingedichten, Dichtwerken in 14 din. enz. Zijn taal is hem eigen, geschapen uit het West vlaamsch,

Hugo Verriest, geboren te Deerlijk in 1840. Leerling van Gezelle. Onnavolgbaar voordrachtkunstenaar. Deze voordrachten verschenen in druk. Hij gaf uit Lieder en — Twintig V laamsche Kop pen, Regenboog , Op W andel, Drif geesteliikeToespraken. Een jaar ve5r den oorlog op grootsche wijze gehuldigd.

113

KUNST

Geillustreerd, 2e vermeerderde en verbeterde druk. De voorgangers der zeventiende eeuw (176) Met illustr. f 3.05, gecart. f 4.05, geb. f 4,35. Vermeylen (Prof. Aug.) Geschiedenis der Europeesche Plastiek en Schilderkunst in de Middeleeuwen en nieuweren Tijd : I. De middeleeuwen (Van het begin der christelijke kunst tot de voltooiing der „aanbidding van het Lam". Geuilustreerd (222). Met platen 4 blz. m. 82 afl. op 86 blz.) f 3.30, gecart. 4.30, geb. f 4.60. Veth (Cornelis) Geschiedenis van de Nederlandsche Caricatuur en van de Scherts in de Nederlandsche beeldende Kunst. Met 166 afbeeldingen in en buiten den tekst en een vierkleurendruk. Ing. f 9, geb. f 10.95. *

*

*

Bieber (Margar.) Die Denkmaler zum Theaterwesen im Altertum . Mit 142 Abb. im Text und log Taf. (V, 212 S. Lex.-8 0.) Hlwbd. M Igo.--. Bode (Wilhelm) Florentiner Bildhauer der Renaissance. Mit 198 Abb. (334 S. Gr.-8 0.) Hldrbd. M Too.--. Bode (W. v.) Die Meister der holandischen und fldmischen Malerschulen. Mit 315 Abb. 3. Auflage (V, 457 S. Gr.-8 °.) Geb. in Kiinstlerband M coo.-. Butsch (A. F.) Die Biicherornamentik der Renaissance (i44 S. u. 226 Taf. Kl.-Fol.) Geh. M 360.—, Hldrbd. M 560.—. Friedlander (Walter) Claude Lorrain. Mit ither ioo zum Teil mehrfarb. Abb. von Gemalden, Radierungen und Zeichnungen Claude Lorrains. (276 S. Gr.-8 °.). Lwbd. M. '00.—. Glaser (Curt) Lucas Cranach. Mit 117 Abbildung. (240 S. Gr.-8 0) In Halbleinen M. 6o.— Hagen (Oskar) Deutsche Zeichner. Von der Gotik bis zum Rokoko. Mit ioo Taf. und 9 Abb. im Text (168 S. Gr.-8 °.). In Halbleinen M. 80.—. HausenEtein (Wilhelm) Der Isenheimer Altar des Matthias Griinewald (112 S. Lex.-8 0.). M. 15.—, Luxusausg. M. 50.— Henry (Daniel) Der Weg zum Kubismus. Mit 47 Zinkdtzungen u. 6 Gray. (55 S. Gr.-8 0.). Pappbd. M. 34.—. Huebner (Friedrich Markus) Die neue Malerei in Holland (T2o S. mit

84 Abb. auf 8o Taf. Gr.-8 °.). Geh. M. 50.—, Hlwbd. M. ioo.—. 8

114

KUNST

Kehrer (Hugo) Anton van Dyck. Mit 6o Abb., Briefen, Rechnungen und dem Testament des Kiinstlers, eingel. u. ausgew. (88 S. 8 0.). Munchen, Pappbd. M. 8.—. Kinderbilder aus alter Zeit. 86 Meisterwerke der Malerei. Mit einem Geleitwort (96 S. K1.-8 0.). Stuttgart, Julius Hoffmann. M. 4.40, gebunden M. 6.—. Kreitmaier (Josef) S. J., Beuroner Kunst. Eine Ausdrucksform der christlichen Mystik. Mit 37 Taf. 3. vertu. und verb. Aufl. (XVIII, ii6 S. Gr.-8°.). Geb. 35.—. Lugt (Frits) Mit Rembranc:t in Amsterdam. Mit zahlr. ganzseitigen Abb. Deutsch v. Erich Hancke. (184 S. Gr.-8 0.) In Leinen M. 80.—. Mantei (Alexander) MObel in einfachen und edlen Form(n. 3o Taf. mit 44 Zeichngn. kiinst. vornehmer, aber schlichter Mtibel und Innenraume.

Mit Angabe des MaBstabes und der zur Anwendung kommenden Profilierungen. Geb. M. 32.-Monogramme und ZeichEn, boo. Sammlung kiinstlerisch vorbildlicher, reizvoller Monogramme und Eigenzeichen, fur Industrie und Handel scwie fur den Gebrauch im Hause. 48 Tzs f. Kl.-Fol. mit einleit. Text. Kart. M. 32.—, geb. M. 45 —, Vorzugsbd. in Japan M. 80.—. Molsdorf (Wilhelm) Fiihrer durch den symbolischen und typologischen Bilderkreis der christlichen Kunst des Mittelalters. Mit 9 Tafeln. (XI, 165 S.) In Halbl. M. 48.—. Nagler (G. K.) Die Monogrammisten und diejenigen bekannten und unbekannten Kiinstler aller Schulen, welche zich zur Bereichnung ihrer Werke eines figurlichen Zeichens, d. Initialen des Namens usw. bedient

haben. Mit Berucksichtigung v. Buchdruckerzeichen, der Stempel von Kunstsammlern, der Stempel der alten Gold- und Silberschmiede, d. Majolikafabriken, Porzellan-Manufakturen usw. Gerneral-Index (IV, 109 S. Gr.-8 °.). M. 5o.—. Orbis Pictus. Weltkunstbiicherei. VI. Geb. je M. 16.50.

Herausgeg. v. Paul Westheim.

Bd. V und

V. Wi th, Karl, .A.iatische Monumental-Plastik. Abb. Gr.-8 °.). VI.

(14 S.

Text, 48 S.

Kheiri, Sattar, Indisch-islamische Miniaturen (18 S. Text und

48 S. Abb. Gr. - 80.). u. 120 farb. .). Zweite, durchgesehene Auflage. Einbandentwurf v. Tafeln. Lex.-8 0 H. Steiner-Prag. In Ganzleinen M. 120.-. Philippi (A.) Die groBen Maier in Wort und Farbe (216 S.

KUNST

115

Pfister (Kurt) Deutsche Graphiker der Gegenwart. Mit 23 graph. Orig.-Beitr. moderner KiinEtler u. 8 Reproduktionen (44 S. 31 Taf.). In Halbleinen M. 160.—, Vorzugsausg., Halbleder M. 500.—. Preuss (Hans) Das Bild Christi im Wandel der Zeiten. 115 Bilder auf 96 Taf. gesammelt und mit einer Einfiihrung sowie mit Erlant. versehen. 2., neubearb. Auflage (215 S. Gr.-8 0.). Leipzig, Voigtlander. M. 30.— Riesebieter (Otto) Die deutschen Fayencen des 17. und 18. Jahrh. Lfg. 1 und 7. Leipzig. Geh. je M. 20.65. Subskr.-Preis fur das ganze Werk M. 154.—, nach Erscheinen der letzten Lief erung ca. M. 200.-. I. Die Fabriken des unteren Mains. (76 S. Gr.-8 °.) 7. Markentafeln (56 S Gr.-80.),

Schaeffer (Emil) Sandro Botticelli. Mit 8o Taf. in Kupferdruck, 8 Taf. in Lichtdruck u. 6 Vignetten nach Holzschnitten. Pappbd. M. 300 —, Lwbd. M. 350.—. Werner (Heinr.) Der Weg der Kunst. Eine gemeinverstandl. Einfiihrung in die Mittel und in den Entwicklungsgang ihres Schaffens. Mit einem Bilderanhang und 8 farb. Einschaltbildern im Text (VI, 160 S. und 96 S. Abb. 8 °.). Pappbd. M. 36.—.

(Paul) Die Briicke (208 S. 4° mit 183 Abb.). Hlwbd. M. 9o.—. Typologie, Geschichte und kiinstlerische Gestaltung der Briicke.

Zucker

116

PORTRETTEN

Cyriel Buysse werd in 1859 te Nevele in Oost-Vlannderen ge. boren. Hij woont voor een ruim deel des jaars in Den Haag. Hij schreef een groot aantal realistische romans, novellen en schetsen : Wroeging, Op 't Blauwhuis, Schoppenboer, Mea Culpa, 'it Leeuw van Vlaanderen, Het vol'e Leven. Ofschoon een goed waarnemer van het leven, ziet bij toch bij voorkeur naar het lagere in zijn Vlaamsche boeren en kleine burgers. Per auto is een vluchtige beschrijving van een autotocht. Buysse is mede-redacteur van het Tijdschrift „Groot Nederland".

Felix Timmermans is geboren te Lier in Belgie, in het jaar 1886. Hij schreef Schemeringen van den Dood, welk werk weinig in zijn lijn ligt. Het meest trok hij de aandacht door zijn Pallieter. Met Thiry stelde hij de Bagijnhofspl oken samen. Van zijn hand hebben wij verder : Kindeke Jezus in Vlaanderen, De zees schoone Uren van Juffrouw Symforosa, Begi/ntjen, en zijn laatsten roman Anna Marie.

LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS

•/••f ti

117

•

LETTERKUNDIGE GESCHIEDENIS.

•* 1

****************************************** Wij hebben hier een lijstje bijeen gebracht van vk at wij meenden dat voor liefhebbers van literatuur niet zonder belang zou zijn. Uitgaven, die slechts voor een beperkten groep van vakgeleerden bedoeld zijn, hebben wij natuurlijk weggelaten. Maar wat een kunstwerk duidelijk kon maken, wat een kunstenaar ons nailer bracht, wat wees op schoonheden of fouten ontdekte, hebben wij vermeld, omdat het voor den gewonen lezer niet mogelijk is, alle uitgaven op dit g...bied te kennen. In dit eeuwjaar hadden wij natuurlijk op heel wat meer Dante-studies kunnen wijzen, maar wij hebben in een Dante-artikel, voorkomend in dit jaarboek, een overvloed van literatuur over den grooten Commedia-dichter aangewezen, zoodat wij in deze rubriek ons behoorden te onthouden. Naar vclledigheid hebben wij niet gestreefd, omdat het natuurlijk een onmogelijkheid is om alles te noemen wat er in de veischillende landen over boeken en schrijvers wordt geschreven. Wij hebben een keuze gedaan, waarbij wij ons hcofdzakelijk lieten laden door het verlangen, elk wat veils te geven. Bock (E. de) Beknopt Overzicht van de Vlaamsche Letterkunde (io8). f 1.50. Boer (R. C.) Oudnoordsch Handboek (16 , 269). geb. f 12 -. Campen (M. H.) Nederl. Romanciêres van onzen Tijd. (8, 159) f 2.75. Campen behoort tot de critici, naar wie men luistert en wier inzicht men grootendeels waardeeren kan. Cock (A. de) Spreekwoorden, Zegswijzen en Uitdrukkingen op Yolksgcloof berustend, Folkloristisch toegelicht. (8, 241) f 3.—. Cohen (G.) Ecrivains frangais en Hollande dans la premiere moitie du XVII e Siècle. (755 m. 15 portr., 22 afb. 23 facs. I krt. en 1 tab.) geb. f 15.—. Colin (Paul) Romain Rolland. Uit het Fransch door Fenna de Meyier. (S. 207 m. portr.) f 6.25 Over Rolland en zijn werk plegen wij anders te denken. Met bibliographie. Delft (Van) Vita Nuova-Divina Commedia. Vertaling en Verklaring. Dosfel (Lod.) Cyriel Vcrschaeve. (m. portr.) f. I.—. Met bibliographie.

118


Franeker (Fr.) Poi de Mont. (m. portr. en jeugdteekening) f. 1. Met bibliographie. Gresshoff (J.) Inleiding tot Claudel's Maria Boodschap. In Frankrijk begint men anders te oordeelen over het werk van Claudel. Gresshoff mag het boek van Lasserre wel lezen, dat wij in deze rubriek aankondigen. -

(—) Alfred Douglas en Oscar Wilde. (i4) f 0.45.

— (—) Charles Baudelaire. 1821-21 April 1921 (i4). f 0.45. — (—) Pierre Benoit of over het Gevaar van den Roem. (23) f 0.45. — (—) Jean MoreLs. Gestorven 10 Juni 1910 (15). f 0.45. Deze vier boekjes zijn te klein om goed op het onderwerp in te gaan. Groeneveld (E.) De Roman voor dezen Tijd. De geestelijke, artistieke en sociale beteekenis van E. d'Oliveira's roman : „Grenzen". (48) f 0.75. Eene kunstbeschouwing die deze i vuile 1. roman wil goed praten, deugt van zelf niet. Gysen (Marnix) Karel van de Woestijne. (28 m. portr.) f I.—. De waarde van dit boekje ligt in de bijgevoegde bibliographie. De tekst bevalt ons niet. Haase (Marcel d') Hugo Verriest. (met port.) f

I.—.

Jansen (E. J. B.) Dante Alighieri. Zijn Leven en zijn Werken. (4,186 m. portr.) f 3.25. Een nuchtere, eenigszins encyclopedische samenvatting van v at men over Dante kan weten en van wat men bewecrt te weten, dock niec. weet. Voor verdere stucde zeer geschikt. Kalif (G.)

Soera Rana. (Isaac Esser Jr.) (1845-1c2D), (149) f 3.—.

Molkenboer.

Dante. Virtuti et Honori (200) f 3.50, geb. f 4.50.

(Top) Charlotte von Stein. Een Episode (123) f 1.50, geb. f 2.50 Een onbelangrijke studie over de verhouding van Goethe en deze vrouw. Niet aanbevolen ! Naeff

Romain Rolland. Het leven van Tolsbi. Vertaald door A. de Rosa (249) f 3.25. Curiositeitshalve opgenomen. Wij kunnen ons moeilijk vereenigen met deze inzichten van en over Rolland.

Schrijnen (J.) Taal en Kultuur Rede (20) f o.90.—

PORTRETTEN

119

M. A. P. C. Poelhekke, geboren te Deventer in 1864. Directeur H. B. S. te Nijmegen. Hij schreef Het Tekorl der Katholieken in De Wetenschap, Een Pionier, J. A. Alb. Thijm, Beschouwingen, Taalbloei, Woordkunst e. a

Frans Erens, geboren te Schaesberg (in Ho11. Limburg) 1857. Hij studeerde in de rechten te Amsterdam. De moderne Fransche literatuur had zijn belangstelling. Werken: Dansen en Rhytmen, Literaire W andelingen, Gangen en Wegen, Silvio Pellico's Gevangenissen. Vertaalde de Navolging van Thomas a Kempis en De Belifdenissen van Sint Augustinus.

120


Salverda de Grave (J. J.) Dante (132 m. 4 pltn. en 3 portr.) f 1.75. Verhandelingen en Bijdragen in de werken der Koninklijke Academie van Weetenschappen te Amsterdam. Afd. Letterkunde. Naam en zaakregister tot Juni 192o. Met register der van 1859-192o verschenen Levensberichten (104) f 1.20. Winkel (Jan te) De Ontwikkelingsgang der Nederl. Letterkunde. Deel V., Bronnen en registers (4, 382) f 12.-. Wolf (Herman) Studies over hedendaagsche Duitsche letterkunde (8, 151, f 3.25. *

*

*

Baussan (Ch. Joseph de Maistre et rid& de 1'Ordre, (i3o) 4 fr. Geeft de kern der leer van den gr, ooten denker uit zijn werken. Bellessort (A.) Etudes et Figures. Varietes Litteraires (25o) 7 fr. Over Veuillot, Voltaire, Ossian, Don Quichotte, enz. Uitmuntend. Ber:hier (A.) Xavier de Maistre. Etude biographique et Litteraire (381) 18 fr. Een goed gedocumenteerd proefschrift, dat ons den mensch en schrijver leert kennen. Canat (Rene) La Litterature Frarsaise au XIX e Siècle, I 1850-1852. II 1852-1900 (2. i6o) 8 fr. Een goed overzicht. Schrijver weet Veuillot te waardeeren en veroordeelt de vuilheid van Zola en den oppervlakkigen spot van Anatole France. Cazamian (Louis) l'Evolution psychologique et la Litterature en Anglettere (1660-1940) (270) 9 fr. Schijver houdt vol, dat er een vaste opvolging is in de literaire perioden en zoekt zijn theorie te bewijzen aan de Engelsche literatuur. Een origineel boek. Chambard (H.) Les Origines de la Poesie Francaise de la Renaissance. (310) 12 fr. Behandelt degelijk de bronnen van de poezie der 16e eeuw. Fonsegrive (G.) De Taine A. Peguy. l'Evolution des Idecs dans la France contemporaine. Herdruk. io fr. Labriolle (P. d€ ) Est( ire de la Litterature Chrkienne (74c) 20 fr. Lasserre (Pierre) Les Chapelles Litteraires. 6 fr. 90. Studien over Claudel, Jammes, Peguy, „Pages courageuses, dans lesquelles l'auteur se prend a des prejuges puissants, et formule sur ces trois personnalites parfois loues sans tact, des reserves auxquelles on applaudira", zegt een katholiek criticus.


Palêologue (m.)

Dante. Essai sur son Caractêre en son Genie.

121

4e

Ed.

(26c) 7 fr. Pernot (H.)

La Grêce actuelle dans ses Poêtes (24c) 8 fr.

Poizat (A.) Les Maitres du Theatre. d'Eschyle A. Curet (200) 4 fr. Behandelt de Grieken, Shakespeare, de fransche Klassieken, de Romantici.

de) Emile Verhaeren. 1894-1916 (36c) io fr. Schrijver bewondert Verhaeren als dichter en maakt aanmerking op zijn realistiek. Zeer goed. Smet (J.

Seilliêre (E.) George Sand, Mystique de la Passion, de la Politique et de 1'Art. (456) io fr. Een belangrijk werk voor literatuurvrienden. * * * Andersen (Har.^ ) Der Lichter und die Welt. Briefe. Uebertr. u. herausgeg. v. Else von Hollanders. Mit Bild (394) Geb. M. 12.-. Bisschof (H.) Nikolaus Lenaus Lyrik. Ihre Geschichte, Chronologie und Textkritik. 1 Bd. Geschichte der Lyrischen Gedichte (XVI, 815) M. 80.—. Ook onbekende Brieven en gedichten. z e Band voltooit het geheel. Engbert (R.)

Her_rik Ibsen als Verkiinder des 3e n Reichs (104) M.3o.—.

Flaubert (G.) Tagebucher. Herausgeg. von E. W. Fischer. 3 Bde. M. 190.—. Aileen i, oor literatuur-studenten.

Friedrichs (E.) Russische Literaturgeschichte (152) M. 12.-. Graf (H. G.) Goethes Ehe in Briefen. Mit 8 Bildertafeln u. 1 Facs. (587) M. 3 -----Golther (Wolfg.) Nordische Literaturgeschichte. I. Die Islandsche und Norwegische Literatur des Mittelalters (120) M. 4.20. Hefele (H.) Dante.

Mit Titelbild (VII, 274) M. 25.—.

Heine (H.) Briefwechsel in 4 Bdn. Gesammelt, eingeleitet und erldutert van F. Hirth. Mit 5o Bildern u. 5 Facs. — p. Th. M. go.—. Jakubczyk K. Dante. Sein Leben u. seine Werke (XII, 292) M. 20.-.

Voor ruimeren kring. Wil iedereen nader brengen. De persoonlijkheid van Dante en zijn tijd. Katholiek. Klaiber (Th.) Die deutsche Selbstbiographie. Beschreibungen des eigenen Lebens. Memoiren. Tagebucher (VIII, 358) M. 35.—.

122


Mayrhofer (J.) Henrik Ibsen. Ein Literarisches Charakterbild. Verm. u. verb. Aufl. (152) M. 7.50. Deze beschouwingen zijn van een katholiek. Meissner (Alfr.) Die Matratzengruft. Erinnerungen an Heinrich Heine. Herausgegeb. von Georg Weberknecht (160) M. io.—. Herinneringen aan het ziekbed (Matratzengruft). Nadler (J.) Die Berliner Romantik (1800-1814) (256) M. 38.—. Obenhauer (K. J.) Goethe in seinem Verhdltnis zur Religion (213) M. 28.—. Niet voor iedereen. Pindar. TJbersetzt and erldutert von Franz Dornseiff (262) M. 36.— In proza overgebracht. Riemer (F. W.) Mit teilungen iiber Goethe. Auf Grund der Ausgabe v. 1841 u. der Handschrift NachlaB herausgeg. v. A. Polimer. Mit 23 Abb. (439) M. 30.—. Completeert Eckermanns „Gesprache". — Strindberg (Aug.) Briefe ans intime Theater. Deutsch von Emil Schering (VI, 350) M. 30.—. Strindberg verklaart zijn stukken en voert per bri3f de regie, zoodat men zien kan hoe hij ze wilde opgevoerd h3bben. Vogel (J.) Kdthchen Schonkopf. Eine Frauengestalt aus Goethes Jugendzeit. Mit 12 Abb. u. I Farbtaf. (XII, 119) M. 17.50. Voss (Richard) Aus einem phantastischen Leben. Erinnerungen. Mit vielen Bildern (494) M. 50.—. *

*

*

Baker (Ray Palmer) A History of English Canadian literature to the Confederation (200) I o s. 6 d. June '21. Bax (Clifford) Twenty-five Chinese Poems -paraphrased. 2nd ed. Bibliographies of modern Authors. No. i, Robert Bridges. 1 s, 6 d. — of modern Authors. No.

2,

John Masefield. i s. 6 d.

Browne (E. G.) Literary History of Persia. Vol. 2. 21 s. Clarke (H. Buttler) Spanish Literature : an elementary handbook. With indices, &c. 3rd impr. (300) 7s. 6d. Clutton-Brock (A.) More Essays on Books. 18mo. (I8I) 6 s.

123


Coleridge (Arthur) Reminiscences. Edit. by J. A. Fuller-Maitland. With additi ms by the late F. Wane, Cornish and others. (219) io s. 6 d.

Crees (3. H. E.) Meredith revisited, and other essays (12o) 12 s. 6 d. Croce (Benedetto) Aristo, Shakespeare and Corneille. Trans. by Douglas Ainslie. (448) los. 6d.

Cunnington (Susan) Storks from Dante. Illus. by Evelyn Paul (256) 7 s. 6 d. Harrap, June 21. Dark (Sidney) Books and the Man. Foreword by the Rt. Hon. Lord Riddell and a critical appreciation of the author by Harry Robetts. (62) 1 S.

Downey (Richard) Some Errors of H. G. Wells : a Catholic's criticism of the "Outline of history." (57) 1 s. Gomme (A. W.) Mr. Wells as historian : an inquiry into those parts of Mr. H. G. Wells' "Outline of histor y" which deal with Greece and Rome. 2 S. Gorky (Maxim) Reminiscences of Leo Nicolayevitch Tolstoi. Authorised trans. from the Russian by S. S. Koteliansky and Leonard Woolf. 2nd ed. Cr. 8vo. (7), 7 1/4><4 3/4 77 swd. 2 s. net. Hogarth Pr., Jan. '21. Greenwood (George, Sir) Ben Johnson and Shakespeare. 3 s. 6 d. Hind

(C. Lewis) Authors and I. (336) io s. 6 d.

Keats House Committee, Hamptstead—The John Keats memorial volume. Illus (296), 25 S. — (John) Poems of Keats : an anthology in commemoration of the

poet's death, Feb. 23, 1821 (222) 8 s. 6 d. Lamb (Charles) Prose and Poetry. With essays by Hazlitt and De Quincey. Intro. by George Gordon, and notes (235) 3 s. 6 d. 2

London (Jack) and Strunsky (Anna) The Kempton-Wace letters (244) s. 6 d.

Lovelace (Ralph Milbanke, Earl of) Astarte : a fragment of truth concerning George Gordon Byron, sixth Lord Byron. New ed., with additional letters. Ed. by Mary Countess of Lovelace (393) i8 s. Nicholson (Reynold A.) Studies in Islamic Poetry Ryl. net. Camb. Univ. Pr., Jan. '21.

(312),

26 s.

124


Omond (T. S.) English Metrists ; a sketch of English prosodical criticism from Elizabethan times &to the present day (344) io s. 6 d. Paecock's Four Ages of Poetry; Shelley's Defence of poetry; Browning's Essay on Shelley. Ed. by H. F. B. Brett-Smith. (145) 4 s. 6 d. Strindberg (August) Plays. First ser. Trans., with intro., by Edwin BjOrkman (268) 7 s. 6 d. Tchekhov (Anton) Note-books ; together with Reminiscences of Tchekov, by Maxim Gorky. Trans. by S. S. Koteliansky and Leonard Wolf ("5) 5 s. Toynbee (Paget) Dante studies. Ryl. (339), 16 s. net Milford, Aug. '21. Wendell (Barett) The Traditions of European Literature : from Homer to Dante (68o) 28s. Wishart (John) ed. Selected English letters. (192) grey calf 6s. : brown yapp 4 s. 6 d. Wordsworth (William) Poetry and Prose. With essays by Coleridge, Hazlitt, De Quincey, Intro by David Nicholl Smith, and notes. (423) 3 s. 6 d.

PORTRETTEN

125

Hendrik Willem Everhard Moller, geboren in 1869 te Amsterdam. Doctor in de Nederlandsche Letteren. Stichter en ruim acht jaren Rector van de R. K. Leergangen. Oprichter en voorzitter van Ons Middelbaar Onderwijs in N. B. Hij stichtte de periodieken: Opvceding en Onderwijs (= Tidschrift voor ZielBoekenschouw), Bifblad vow/ Taal en kunde en Opvoedingsleer), Lectuuy Tijdschrift voor Taal en Letteren); hij schreef verklaringen bij Letteren Karel ende Elegast (in herdruk), Vondel's Lucifer, Vondel's Heerlyckheit der Kercke in een populair een een wetenschappelijke editie (beide uitverkocht) ; onder zijn leiding kwam Het Vondeljaarboek voor 1908 tot stand (uitverkocht). Hij schreef onder pseudoniem: A. van Wijk een Beknopte Spraakleer van het Keyklatifn, onder pseudoniem : Dr. Paul van Noordhorn Het Kerklatijn (in herdruk), onder pseudoniem Dr. Wbr. van Damme eene Gotiese Spraakleer. In bewerking is een uitgebreide geschiedenis der Nederlandsche letterkunde. Geruimen tijd was hij privaat-docent aan de Gemeente - Universiteit te Amsterdam en examinator voor het M. 0. Nederlandsche Taal en Letterkunde. Hij verzorgt het standaardwerk: Alle werken van Jan van Ruusbroek de Wonderbare. Het eerste deel is verschenen. De oorlog met diens naweeen : verhoogde kostprijs en verminderde koopkracht der intellectueelen belemmeren thans nog de voortzetting.

126

GESCHIEDENIS

**************444"t 4-4444**44-44-4-444444144.44ut 44444 *: .••••••••••••••••••• ■•••••• ■••••••••• ■ ••••• ■■ •••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••:* 4.: * ac

GESCHIEDENIS.

ni

Met de geschiedenis gaat het als met de letterkunde : velen houden ervan. Niet om er eene systematische studie van te maken; om een bepaald tijdvak grondig te bestudecren; om een algemeene kennis te verwerven van de historie dezer wereld ; maar om over bepaaide geb eurtenissen en personen wat meer te v eten. Levensbeschrijvingen van hen, die op den voorgrond zijn getreeen en nog meer hun eigen memoires, zijn dan ook gewoonlijk zeer in trek. Door deze wetenschap hebben wij ons laten leiden en het grootste deel der beschikbare ruimte in beslag genomen voor dergelijke boeken. Ofschoon de Noodlottige Gebeurtenis natuurlijk vele pennen in beweging heeft gezet en nog houdt (ik ken een tijdschrift dat er een vaste rubriek op na houdt „Livres de guerre et aprês guerre") hebben wij aan die lectuur toch niet onze grootste aandacht gewijd. I.aten wij liever zeggen : opzettelijk niet gewijd, want de meeste gedenkschriften en historische beschouwingen staan natuurlijk in eenig verband met den oorlog, die zoo geweldig in de geschiedenis der volkeren heeft ingegrepen. ALGEMEENE.

(H .T.) Wereldgeschiedenis 1915-1919 in Overzichten, dln. f io.---L geb. f. 12.-.

Colenbrander 2

Kralik (R. von) GrundriB and Kern der Weltgeschichte (448) M. 20.-. De stof is synchronistisch gerangschikt, niet naar jaren, doch naar generaties, van welke drie op een eeuw komen. Katholiek werk. Lindner (Th.)

Weltgeschichte in 10 Bänden. M. 176.—.

SchOttler (Horst) Wereldgeschiedenis in een lesuur. Voor Nederland bewerkt door W. G. F. Snijders. Luitenant-generaal B. D. (74) f 1.45. Dit boekje behoort tot de serie „Handboekjes: Fick 't Beste". Het I este is dit of et. Het is geen objectie\ e geschiedenis, maar . . . wat de schrijver zelf zegt op 1.1z. 72 : „Ik weet, dat ik uwe opvatting van de geschiedenis menigmaal weersproken heb, hetzij gij zijt sociaal-democraat of Prot extant, man of vrouw, rijk of arm. Ik kan niet aneers. Wat ik uit Ce school van de wereldgeschiedenis bewaard had in mijn geheugen,

heb ik jaren lang om en om gewenteld in mijn hoofd, aneers leeren beooreeelen, dikwijls onjuist gewaardeerd en later WE er opnieuw opgebouwd, doch eerst na den oorlog in zijn diepste gevolgtrekkingen leeren overzien". Ja, het is erg subjectief en vrij oppervlakkig en de oppervlakkigheid in de hand werkend.

GESCHIEDENIS

127

Weill (Joh.) Weltgeschichte. Fortges. v. Rich. von Kralik. Bd. XXVI (640) M. 28.—. Het 26e deel van deze veel g€roemde geschiedenis loopt tot 1890. — Katholiek. Weltgeschichte begrundet von F. Helmholdt. Unter Mitarbeit von Erwin v. Ballz u. a., herausgegeben von Armin Thiele. 2e Auflage. Mit etwas loo Kart. 400 Taf. und moo Abb. im Text. p. B. M. 65.—, geb. M. 80.—. De 8e Band is verschenen, behandelend de geschiedenis van WestEuropa sinds 1859. De groote oorlog van 1914 vormt het zwaartepunt van dit deel. B IZO NBERE. Bahr-Mildenburg (Anna) Erinnerungen (230) geb. M. io.—. Schrijfster was eene bekende zangeres en eene dankbare leerlinge van Mahler, van wien hier een aantal brieven worden afgedrukt. Bernhardi (F. von) Eine Weltreise 1911 bis 1912 und der Zusammen bruch Deutschlands 3 Bde. (284, 230, 267) M. 63.—. geb. M. 76.--. De bekende cavalerie-generaal bespreekt de cultuur, geschiedenis en politiek der landen, die hij bezocht en neemt de gelegenheid waar Duitschlands politiek scherp to critiseeren. Bordeaux (Henri) Le Marechal Fayolle f 3.50. Chamberlin (Fr.) Private Character of Queen Elizabeth. Sh. 16.—. Daudet (Leon) Souvenirs des Milieux politiques, literaires, artistiqu€s et medicaux de 1905. 1914 6e series fr 7.—. Daudet (Ernest) Souvenirs de mon Temps : les Debuts d'une vie d'Homme de Lettres (1857-1861) fr. 7.—.

Dehn (Julia) The Real Tsaritsa. Sh. 16/6. Eckardt (J. von) Aus den Tagen von Bismarcks Kampf gegen Caprivi. Erinnerungen (V, 86) M. 8.—, geb. M. 14.—. Elster (H. M.) Freiherr von Stein. In Selbstzeugnissen und zeitgenOssigen Berichten (486) geb. M. 20.-. Erzberger (M.) Erlebnisse im Weltkrieg (VII, 396) M. 28.—, geb.. M. 38.—. Erzberger, die deter dagen als slachtoffer viel van politieken haat, geeft hier een overzicht van, al wat hij ondernam gedurende den oorlog en verklaart zijne houding.

128

PORTRETTEN

Karel van de Woestijne werd te Gent geboren in. 1878 en na zijne voorbereidende studie volgde hij een tijd de lessen aan de Universiteit. Doch al spoedig gaf hij zich geheel aan de literatuur, waarin hij een heel eigen plaats bekleedt. Wij kennen van hem Verzen, een dichtbundel ; De gulden Schaduw, verhalend proza Janus met het dubbele V oorhoofd, AIwijkingen en in samenwerking met Teirlinck De leemen Torens.

Josephus Albertus Alberdingk Thijm. Deze fijne aestheticus werd geboren te Amsterdam in 1820. In het jaar 1876 werd hij benoemd tot hoogleeraar in de Aesthetiek en kunstgeschiedenis aan de Hoogeschool in zijn geboortestad. Door zijn uitgave : Volkalmanak VON' R. Katholieken wist hij menig talent de wereld der kunst binnen te leiden., Behalve als dichter is hij bekend als de onverschrokken schrijver van menige polemiek, en als gevoelig prozaist o. a. door zijne Verspreide Verhalen en Portretten van Joost van den Vondel. 1.■

129

GESCHIEDENIS

Eucken (Rud.) Lebenserinnerungen. Ein Stuck deutschen Lebens. (V, 127 S. M. I Bildnis) M. 30.—. Deze filosoof van, het activistisch Idealisme geeft zijn herinneringen, maar geen psychologische analyse, jammer genoeg, van zijn leven en denken. Eugenie

(Kaizerin) Mijne Gedenkschriften. 2 dln.

Gedenkboek van den Europeeschen oorlog in 1918-19. Deel IV (VI, 322) f 11.50. Gedenkboek ter herinnering aan het overlijden van Dr. A. Kuyper en de sprake die daarbij uit de Pers voortkwam (315, m. 42 portr.) f 6.25, geb. f 7.50. Hoofdzakelijk een letterlijke overdruk van, wat de verschillende bladen schreven bij zijn dood. De vale portretten maken het boek aantrekkelijk.

Gibbons (Frerbert Ad_ ms) Venizelos. Illustrated. Sh. 14. Goltz (Graf, R. v. der) Meine Sendung in Finnland und im Baltikum, (VIII, 312) M. 38.—, geb. M. 50.—. De Duitsche hoofdleider in Finland in 1917 vertelt zijn moeilijken strijd tegen het Bolsjewisme. Hertling (G. von) Erinnerungen aus meinem Leben 2 Bd. (IV, 312) M. 12.50, geb. M. 16.65, De gedenkschriften van een grooten Katholiek, fijnzinnigen wijsgeer en bekleeder van het Rijksgezag in Duitschland, toen alles in wilde verwarring was.

Hirschfeld (L.) Wo sind die Zeiten . . . Zehn Jahre Wien in Skizzen (281) geb. M. I2.-. Humoristische en satirische praatjes over het oude Weenen en de nieuwe republiek. Lacroix

(Gen hal de) Le Marechal Foch. fr. 3.—.

Lenotre (G.) The Dauphin (Lot is XVII) The Riddle Prison. Sh. Ic/5.

of

the Temple

Mohl (Ottmar von) Funfzig Jahre Reichsdienst. Leben, .Erinnerungen (318) M. 3o.—. Gezant in New-York, Petersburg, Tokio, secretaris van keizerin Augusta. Moulin-Eckart (De) Hans von Billow, sein Leben und sein Schaffen. (504) K. 50.—, geb. M. 7o.—. 9

130

GESCHIEDENIS

(Johanna) Prinzessen van Oranje in Duitschland (275) m. portr. f 4.5o.

Naber 4

Nederland in den oorlogstijd. De geschiedenis van Nederland en Nederl. Indie tijdens den oorlog van 1914-1919 voor zoover zij met dien oorlog verband houdt. Met foto's, teekeningen en prenten (VIII, 400) f 12.-. Plener (Ernst ] Erinnerungen. 2 Bd. : Parlementarische Tatigkeit, 1873-1891 (X, 461) M. 40.—. geb. M. 5o.—. Bronnenmateriaal voor de geschiedenis van Oostenrijk-Hongarije. Rammelman Elsevier-Kuyper (J. J.) Uit de Kinder- en Jongelingsjaren van Dr. Abraham Kuyper. Bijeenverzameld door (zijn eenig overgeblevene) zuster (37) f --.90. Robertson (W.)

From Private to Fidd-Marsilal. Sh.

21.

Saint-Andre (C1.) Louis XV, essai d'apres les documents authentiques fr. io.—. Schrijver stelt ons een heel anderen Louis XV dan de ongunstige persoonlijkheid, die wij uit de geschiedenis hadden leeren kennen. Sturgkh (Jos. Graf) Im gro Ben deutschen Hauptquartier (16o) M. 16.—, geb. M. 22.-. Hij was een Oostenrijksch attache, en vertelt over de eerste tien oorlogsmaanden. Trowbridge (W.)

Qu en Alexandra : A Study of Royalty. Sh.

21.

Wienbarg (Lud.) Tagebuch von Helgoland. 2e Aufl. Mit einem Geleitwort von Werner Schendell u. zeitgenossischen Abb. (139) M. 1o.—. Wienbarg was een der voorkampers van jong Duitschland. Zijn dagboek bevat aanteekeningen over Helgoland, over literatuur, geschiedenis en gezelschapsleven der dertiger jaren. IA Lson

(V). Queen Elizabeth's Maids of Honor. Sh. 12/6.

KERKEL I JKE. Chauirgny (R. de) Les luttes religieuses en France au 19e siêcle; la Resistance au Concordat de 18o1 (245) fr. 12.—. Gorce

(Pierre de la) Histoire religieuse de la Revolution. Tome IV

fr. 12.—. Goyau (G.)

Portraits Catholiques (304) fr. 7.—.

GESCHIEDENIS

131

Kirch (Konrad) Helden des Christentums. Heiligenbilder. Die Kirche der Martyrer (204) — Glaubenstreiter inn Osten (200) — Lehrer des Abendlandes (196) — Monchgestalten (244). Messert (Franz) Das Urchristentum. 4 Hefte (VIII, 782) jedes Heft M. 5.—. Een goede, populair wetenschappelijke, apologiseerende geschiedenis Pastor (L. von) Geschichte der Papste seit dem Ausgang des Mittelalias (verschenen reeds band I--VIII). VII. Geschichte der Pdpste im Zeitalter der katholischen Reformation and Restauration. Pius IV. (1559-1563) (XL, 7C6) M. 36.—. VIII. Pius IV. (1566-1572) (XXXVI, 676) M. 62.—. Het groote Katholieke standaardwerk, dat wordt samengesteld met gebruikmaking van het Pauselijk geheimarchief.

132

LAND- EN VOLKENKUNDE

rittriltr.A1*********************************AIM *: * *: :lc V LAND- EN VOLKENKUNDE. *: •* Wij hebben thans in deze rubriek meer boeken opgenomen dan verleden jaar, omdat ons van verschillende zijden gebleken was dat er voor dit snort boeken een, belangstelling bestond, grooter dan wij vermoed hadden. Wij hebben maar een enkel werk opgenomen dat het karakter draagt van bronnenverzameting en eigenlijk voor den vakman is bestemd. De titel alleen maakt dat reeds duidelijk. Maar overigens hebben wij ons er op toegelegd een lijstje boeken bijeen te brengen, die in den smaak van de lezers zullen vailen, en hen in staat zal stellen hunne nieuwsgierigheid omtrent landen en volken te voldoen. Het behoeft wel niet gezegd te worden, dat deze lectuur soms beschrijvingen van zeden en gewoonten, kan bevatten, die vat levenservaring bij den lezer veronderstellen. Maar wij hebben de boeken van schrijvers die bijna uitsluitend oog schenen te hebben voor het „pikante" hier niet opgenomen. Balbian-Verster (J. F. L. de) en M. C. Kooy van Zeggelen. Ons mooi Indie. Batavia oud en nieuw. Met fotogr. Afbeeldingen naar natuuropnamen en historische gegevens. (3o) f 2.6o, geb. f 3.25. Balen (W. J. van) Zuid-Amerika. Met kaart en f 9.—, in linnen f 11.25.

22 pltn.

(XVI, 264)

Burger jr. (C. P.) De Poolzee-reizen van 1595-1596. 13 facs. (IV, 73) f 3.—. Catalogus van 's Rijks Ethnografisch Museum. XIV Sumatra-supplement door H. Fischer. (XVIII, 127) in. afb. tusschen tekst en io pltn. f 4.40. XV. Java. 4e gedeelte. Aanhangsel. Badjoe en Tengereezen. Madoera en omi. eilanden. (XXII, 163 in. io pltn.) f 4.80. Cohen (J.) en W. Kenning. Ons mooi en nijver Nederland. Genlustreerd. Buiten-tekst-piaten van Ant. v. d. Valk. 3e dr. (1o8 m. afb. tusschen tekst en io pltn.) f —.80. Dokkem (J. D. C. van) Ons mooi Nederland. Het Gooi. met 57 afb. naar photogr. opnamen van H. van Winkoop e. a. (z53) f 2.75, geb. f 3.4o. Drijver (F. W.) Gids voor Naarden. (i6) f —.5o. Fortgens (a .) Bijdrage tot de kennis van het Sobojo (eiland Taliobo, Soela groep) (II, iii) f 2.50.


133

Geurtjens M. S. C. (M.) Uit een vreemde Wereld of het Leven en Streven der Inlanders op de Keieilanden. Uitgeg. met subsidie van het Koninkt. Aardrijksk. Gen. (398) f 5.75, geb. f 6.75. Kemp (P. H. v. d.) Sumatra in 1818. Naar oorspronk. stukken. f 9.—. Kaart (Sleeswijk's) Van Nederland voor Handel en Verkeer. f 1.5o. Kuiper (K.) De Atheensche Vrouw. Amsterd. Aula-Voordrachten (II ?) f 3.—, geb. f 4.5o. Liefrinck (F. A.) Nog eenige Verordeningen van Balische Vorsten. (VI, 541 3 pltn.) f 6.--. Krom (N. J.) Beschrijving van Barabadur. Met Atlas (24 pltn.) (VIII, 791) f 4.—. Reiskaart (j. F. v. d. Ven's Nieuwe) Noord-Belgie en Duitsch industriegebied, met kilometer afstanden tusschen de plaatsen onderling. Voor wielrijders, motorrijders, autoniobilisten en Water-toerisme. Door H. Steuert. f 1.50. Ven (D. J. van der) Neerlancis Volksleven. Met 350 afb. naar photogr. opnamen — en reproducties naar merkwaardige oude platen — (XVI, 36S) f 16.—, geb. f 20.-. Vereeniging „Oost en West". Een boekje over onze Oost voor hen die er niet geweest zijn, door j. H. en H. B. Herzien door B. 3. V. (52) f 0.50. Volken (De) Van Nederlandsch-Indict in Monografien. Onder kiding van, J. C. van Eerde. Dl. I. Met 204 afb. van photo's een pr. in kleuren en 2 groote ethnograf. kaarten (VIII, 319) f 18.—, geb. f 21.-. Wit (Augusta de) Natuur en menschen in Indict. Met 45 Illustr. 2e dr. (448 ) f 4.2o, geb. f 5.45. Zilcken (Ph.) Reisindrukken in Provence. Venetiaansch Leven. In en om Cairo. Met 12 oorspronkel. schetsen. v. d. schrijver. (VI, III) f 37.50. Zondervan (Henri) Buiten Nederland. Met 79 kaartjes en afb. (211) f 3.5o.

134

PORTRETTEN

Thiry schreef met Felix Timmermans Bagijnhofsproken en leverde bijdragen in verTi j dschri f ten. scheiden Van 1910 tot 1912 was hij redacteur van „Vlaamsche Arbeid".

August van Cauwelaert, geboren in 1885. Studeerde to Leuven en vestigde zich als advocaat in Antwerpen. Hij is de dichter van zuivere stemmingsgedichten. Van zijne hand verschenen twee bundels

Verz'n.


Allo

135

(Marie) Les Bretons d'aprês Nature (15o) fr. 3.—.

Bereziat (Chanoine) Le Voyage charmeur en Samarie, Galilee, dans le Liban, en Egypte et a Constantinople (16o) fr. 3.—. Brunhes (J .)

et C. V all au x. La Geographie de 1'Histoire (800) fr. 40.—

Busson (H.) e. a. La France d'aujourd'hui et ses Colonies. 79 gray. 94 cart. fr. 14.—. Cain (G.)

Tableaux de Paris. 96 Illustr. (352) fr. 15.—.

Chauvelot (R.) L'Inde mysterieuse, ses Rajahs, ses Brahmes, ses Fakirs. Illustr. (46o) fr. 25.—. Fiessinger (Dr. Ch.) Les Villes educatrices; la Provence francaise; Le Midi de la France ; Paris ; les Environs de Paris ; le Jura ; L' Alsace. fr. 7.—. Guibal - Roland. Piquet (V.)

La Vie Polonaise. 7 fr. 50.

Le Maroc. Geographie, histoire, mise en valeur (484)

12

fr.

Wattelin. La Perse immobile, ses paysages inconnus, ses Villes delaissees. Illustr. 18 fr.

* Braun (F.)

*

*

Die Ostmark. Mit Zeichn. u. Buchschmuck. (412) geb.

M. 15.—. Detzner (H.) Vier Jahre ureter Kannibalen. Von 1914 bis zum Waffenstillstand im unerforschsten Innern ' on Neu-Guinea. 9 Abb. (338)

M. 30.—. Doflein (Fr.) Mazedonien. Erlebnisse und Beobachtungcn eines Naturforschers im Gefolge des deutschen Heeres. M:t 279 Abb. (VIII, 592) M. 105.-. Gaede (Udo) Vom Muschelgeld zum Scheck. (32) M. 3.—. Een overzicht van de ontwikkeling van het geldverkeer, vanaf de eenvoudigste middelen (Schelpen) tot ons ingewikkeld bankwezen (cheque). Haas (R. De) Ins Schatten Afrikanischen Jager. Bilder aus den Steppen am Kilimandscharo. M. 18.—. Hofmann (Alb.) Das Land von Italien und seine Geschichte. Eine historisch-topographische Darstellung. 14 Kart. (48o) M. 54.—.

136


Toont aan hoe de geschiedenis van Italie werd beinvloed door zijn geographische structuur. Machatschek (F.) Landeskunde 53 Abb. (348) M. I.—.

von Russisch-Turkestan. 31 Taf.

Neumayr (M.) Erdgeschichte. 3. Aufl. Vollig neu bearbeitet von F. Snesz. 2 Bde. le Band behandelt de dynamische, 2e de historische geologie. Perzynski (F.) Von Chinas GOttern, Reisen in China. Mit 8o Bildtafeln (261) M. 50.-. Rasmussen (Knud)

Ultima Thule. GrOnlandische Reiseerlebnisse.

M. 15.-. * Bechhofer (E. E.) In

*

*

Denikin's Russia and the Caucasus. 1919-20

(343) 2 maps Sh. 1o/6. Bland (J. 0. P.) Braddon (H.)

American Impressions. (120) Sh. 5.

Poynter. When

(127)

China, Japan arid Korea. (337) Sh. 31.

Turkey was Turkey. In and around Constantinople.

Sh. 12/6.

Unstead (J. F.)

Europe of to-day. (256) maps. Sh. 4.

PORTRETTEN

137

Ina Boudier-Bakker, geboren te Amsterdam in 1875. Het eerst schreef zij het drama Verleden, doch voor de opvoering ( 1902) verscheen haar bundel novellen : Machten. In 1903 zag haar eerste roman het licht : Het beloofde Land, en een jaar later de tweede : Wat komen zal. Verdere werken zijn Kinderen (twee bundels), Grenzen, Zorgen, Armoede, Bloesem, Een dorre Plant, De ongeweten Dingen, Het Spiegeltje, een drama: Het hoogste Recht.

AMU

Antoinette van Rijn-Naeff (Top Naeff) werd in 1878 te Dordrecht geboren. In 1904 is zij gehuwd met den Arts van Rhijn. Zij schreef voor het tooneel: De Genadeslag, A an Flarden en 't Weerzien. Verder hare School-Idyllen, De Tweelingen, In Mineur, 't Veulen, De Dockter, In den Dop, het Dagboek De stille Getuige, Oogst en Voor de Poort.

138

NATUUR EN NIJVERHEID

*****************************************4444444 4: 4c :4. NATUUR EN NUVERHEID. 4i: :* ViliVialtri;;;PiVV4WitWilWiWWW;MiriiViriliVii;PMPiradito Album be attende een 50 tal woningtypen voor met krijvs oorschot to bouwen woningen. Uitgave van het departement van arbeid. ('s Gravenhaagsche boekhandei vrhn Gebr. Belinfante) (4 en 50) fol. f. 3.—. Berlage (Dr. H. P.) Over stijI in bouw en meubelkunst. Met 38 reproducties naar teekeningen van den schrijver en 50 alb. naar photografien 4e druk. (176) f 4.90, geb. f 6.50. Blansjaar (J.) De Centrale verwarming. Een handboek voor architecten en bezitters van centrale verwarmings-installaties (8 en 118) post 8 ° f 2.9o, geb. f 3.9o. Bram (J. W.) De Automobiel en haar behandeling. 12 druk. (266 m. 193 fig. tusschen tekst en 1 plt.) f 3.50, geb. f 4.50.

Capelle (P. van) De Electriciteit, hare Voortbrenging en hare Toepassing in de Industrie en het maatschappelijk verkeer. 8e herziene en veel vermeerderde druk door J. M. G. Scheffer w. e. ir. Met ongeveer noo afbeeldingen Kplt. 12 afl. a f 1.6o, geb. f 21.-. Dongen w. i. (D. J. W. van) Techniek der IJzer- en Staalgieterij. (187) f 3.75, gecart. f 4.25, en geb. f 4.75. Feldmann (Prof. C.) Gelijkstroommachines (dynamo's en motoren) 3e druk (63) f 2.30, geb. f 2.50. Doorsch. f 2.45, geb. f 3.05.

— — Wisselstroom-techniek 2e druk. opnieuw bewerkt door ir. G. H. Wieneke e. i. C. Asynchrone motoren (45 m. 19 fig.) f 2.30, geb. f 2.6o. Doorsch f 2.45, geb. f 2.75. Godefroy (J.) Geschiedenis van de Bouwkunst. De Ontwikkeling van de Bouwstijlen vanaf den Oorsprong tot het hedendaagsche Tijdperk. Kplt. 2 dln. geb. f 37.50.

(A. P. J. de) Het Freezen. (4o) f 0.75. — — Het soldeeren en vertinnen. (59) f o.80.

Groot

Hammes (J.) Schei . unde voor den technicus. Leerboek ten dienste van het middelbaar technisch onderwijs en voor zelfstudie. Met 39 fig. (8 en 239) gr. 8 ° geb. f 6.90.

--

Recepten voor Werkplaats en Huis. (52) f 0.75.

PORTRETTEN

139

Julius Persijn, geboren in 1878. Werd to Leuven Doctor in de Germaansche philologie. De beste en scherpzinnigste criticus van Vlaanderen. Behalve zijn vele kri tieken en opstellen over literail e onderwerpen, schreef hij de uitgebreide levensgesell iedenis van Dr. Schaep m an en gaf uit een bloemlez ing Uit Schaepmans Gedichten.

Charles Peguy was een der hoofdfiguren van de katholieke beweging in de jongste Fransche letterkunde. Uitgever van de Cahiers de la Quinzaine. In 1914 sneuvelde hij. Was nog niet geheel toegetreden tot de katholieke Kerk.

140


Harterink (G. J.) Het Ketelbedrijf. Handboek voor Stokers. Machinisten, en alien die Toezicht op Ketelinstallaties moeten houden. Met ILI' fig. (177) geb. f 4.75. — — Scheepsketels. (174 m. cart. f 4.—, geb. f 4.50.

210

fig. tusschen tekst.) f 3.50, ge-

— — Landketels. (i86 m. 294 fig. tusschen tekst) f 3.50, gecart. f 4.--, geb. f 4.50. Imelman (Nanno A.) Het Stoombedrijf. Beknopte Handleiding bij de Studie van het geheele Stoomwezen voor Machinisten, en Studeerenden. Stoommachines met 358 fig. Waarvan 6 uitslaande platen en 45 tabellen. 2e verbeterde druk. (403) f 10.75, geb. f 12.75. Ingerman (Jr. D.) Warenkennis. Textielwaren, Bleekmiddelen, Verfstoffen. Met g fig. (64) f 0.75. Kloot-Meyburg (arch.) (Herman van der) Onze Oudste Dorpskerken. Tachtig schetsen van Dorpskerken in Nederland met bijschriften. 2e herziene druk. (123) f 4.90, geb. f 6.90. Kohnstamm (Prof. Dr. Ph.) Warmteleer. 2e druk. (220) f 2.45, gecart. f 2.95, geb. f 3.10. KrOhnke (G.) Zakboekje bij het uitzetten van Bogen op Spoor- en andere wegen, voor alle voorkomende Hoeken en Stralen, nauwkeurig berekend en uitgegeven. Naar het Hoogduitsch door F. M. de Beere. Met een uitslaande plaat. 3e druk naar den i3en druk bijgewerkt. (I6I) geb. f 2.50. Loufrie (J.) Het berekenen, teekenen, uitslaan en bouwen van Kano's en Booten door amateurs. Met 14 fig. en 1 uitslaande plaat. f 0.75. Mijnbouw (Onze koloniale). Populair handboek over Ned. Indische mijnbouwproducten. Broek (Ir. J. v. d.) Tinmijnbouw (68 met 47 afb. tusschen tekst en I krt.) f 2.25, geb. f 3.—. Ritzema Bos. (Prof. dr. J.) Ziekten en beschadigingen bij landbouwgewassen. Dl. II 4e geheel gewijzigde druk bewerkt door Prof. dr. J. Ritzema Bos en F. A. C. Schoevert. (191 met 33 fig. tusschen tekst) f i.9o. Rouw (J. H. G. P. de) Burgerlijke Bouwkunde. Afdekkingen van Deur-en Raamopeningen. (159) f 3.25, gecart. f 3.75, geb. f 4.25. Scholten (G. A.) Werktuigkun,de voor Ambachtslieden. I Kennis


141

van werktuigen. Met 71 figuren en i8o vraagstukken. me druk. gecart. f 1.25.

(147)

Sluys (Corn. v. d.) Binnenhuiskunst. Over de Ontwikkeling der Vormen van Meubels, Metaalwerken, Sierkunst, Aardewerk, Kunstnaaldwerk, Weefsels enz. In 2 din. (117) en 167 m. 211 afb.) f 5.75, gecart. f 6.75, geb. f 7.75. Vellinga (Tj. A.) Scheepwerktuigkunde voor adspirant-derde Stuurlieden. 2e druk. (192 m. 163 afb. tusschen tekst en op 44 pltn.) geb. f 6.50. Visser (C.) De Rioleering van Huis en Erf. Leerboek voor den aanleg van inrichtingen tot afvoer van huis- en hemelwater en faecalien, ten dienste van gemeente en particulieren, Architechten,, Bouwkundigen, Bouwkundige Opzichters, Loodgieters en Studeerenden. 3e druk. (216 m. 89 fig. tusschen tekst en 23 pltn.) geb. f 8.75. Vooren (A.

van der) Gewapend Beton. Voorschriften. 1918 (50)

f is9o. Wattjes (Prof. J. G.) Constructie van Gebouwen. (161-240) f 5.—.

Dl.

IV 3e druk.

West (W. van) Scheepskoeltechniek. Handleiding voor den Scheepswerktuigkundige bij de Behandeling en het Onderhoud der Vriesinstallaties aan. Boord. Benevens eenige bijzonderheden betreffende het vervoer van bevroren en gekoelde ladingen,. Met 5o figuren tusschen den tekst en 2 uitslaande Pltn. (109) f 3.—. Wind (A. W.) Het maken van Bestekken, Begrootingen en Materiaalstaten. Bouwkundige werken. 5e druk (I40) f 2.40. Wind (F.)

Kern der Materialenkennis. 3e herziene druk (i5i) f 2.60.

Zwiers (L.) Houtconstructies. 4e druk. Herzien en vermeerderd met medewerking van Dr. H. P. Berlage Nzn. (615 m. 929 fig. tusschen tekst en 63 pltn.) geb. f 17.50.

142

SOCIALE LITERATUUR

4444-1440$44-4-4*******44114***********************44

4: if: : SOCIALE LITERATUUR.

4 . :4

44;PpAt;AzitvzirawitititrawmpAuppppriawwwitzgavitt Verleden jaar werden hier de titels afgedrukt, ter inleiding van goede leeren handboeken, die hun waarde behouden hadden. Het zij mij toegestaan daarheen te verwijzen. In de Reeksen van Futura's SOCIALE (en Politieke) STUDIEN, die op zichzelf een flinke bibliotheek vormen, worden werken gevonden over bijna alle sociale vraagstukken. Men behoeft slechts een aflevering. van het KATHOLIEK SOCIALE WEEKBLAD, ter hand te nemen om uit deze literatuur, op den omslag aangegeven, zijne keuze te kunnen maken. De schoone Vlaamsche, sociale girls van de Z. E. H. Prims geeft eveneens lectuur in overvloed. 0 a mij echter te kwijten van de opgedragen taak, schrijf ik hier de titels van een aantal nieuwste uitgaven, met een korte beschrijving of waardeering, indien dit noodig is. Aengenent (J. D. J.) Socialisatie. Critische Beschouwingen naar inleiding van het Rapport der S. D. A. P. (8o) f 0.85. Afwijzend tegenover de grondgedachten der socialisatie. Arbeidsovereenkomst (De Collectieve) 2e aangevulde druk. (2o7) f 2.5o. Praeadviezen ter inleiding der bespreking in de A. R. K. Werkgeversvereeniging. Met,de gevoerde debatten in de vergadering van 28.Sept.i916. Bahlmann (Elise) Populaire Besprekingen over de Grondbeginselen onzer staatsinrichting. Uitgave onder aanbeveling van de Federatie der R. K. Vrouwenbonden in Nederland (8o) f 0.75. Belinfante (J. J.) Het socialisatie-rapport der S. D. A. P. beoordeeld. (VIII, 208) f 4.—. Bepalingen (De Wettelijke) tegen huuropdrijving en woningnood. 3e druk. (86) f. 2.-. BlOte (J. A. A.) De Nationaliteit van de Vereeniging in het bijzonder van de naamlooze vennootschap (XII, 248) f 3.75. Bolger (Bouwe) Productie en maatschappelijk Leven. Sociaal-economische beschouwingen (IV, 404) f 3.20. Carp (J. H.) Het Bolsjewisme (VI, 127) f 2.-. Foppele (C.) De voornaamste bepalingen der Radenwet, Ouderdomswet en Invaliditeitswet in vragen an antwoorden (52) f 0.50.

PORTRETTEN

143

Nicolaas Beets, geboren te Haarlem in 1814, studeerde te Leiden Theolope, werd predikant te Heemstede, daarna te Utrecht, waar hij van 1874 tot 1884 hoogleeraar was in de Godgeleerdheia. Beets heeft vele gedichten geschreven, opgewekteenvou dige en romantisch zwartgallige, maar alleen door zijn Camera obscura zal zijn naam voortleven. Hij schreef deze verhalen en schetsen cnder den naam Hildebrand. — In 1903 overleden.

Everhardus Johannes Potgieter, geboren in 1808 te Zwolle, kwam reeds als knaap naar Amsterdam om in den handel te worden opgeleid, waar hij zich in 1832 vestigde als agent van verscbillende buitenlandsche handelshuizen. Hij was een der stichters en geruimen tijd een der trouwste medewerkers van De Gids. Hij stierf te Amsterdam. in 1875. Hij schreef vooral prozaverha len, letter-, kundige beschouwingenkritieken. Onder zijn gedichten is Florence met eere te noemen.

SO CIALE' LITERATUUR

144

Gilst (W. van) Sociale verzekering. Overzicht van de voornaamste bepalingen der Verzekeringswetten f 1.20. Haastert (H. van) De Bedrijfsraden in den Landbouw. Door de Bedrijfsraden naar den socialen Vrede (103) f I.—. Hontaer (K. M.) Handleiding bij de studie van den Burgelijken Stand. Met inleiding van J. Kardux (VIII, 317) f 7.90. Huffnagel. III) f 4.—.

Economische Voorlichting over het Buitenland

(VIII,

Huszar (Karl) De Dictatuur van het Proletariaat in Hongarije. Authentieke Beschrijving van het Bolschewistisch Schrikbewind, met medewerking van vakspecialiteiten samengesteld. Voor Nederland bewerkt en van Toelichtingen voorzien door H. Schaapveld (319) f 5.5o. Jong (K. C. de) De Administratie en Contr .Ole der gemeentegelden. 2e dr. (VIII, 121) f 2.75. Keulers (J. M.) Oplossing van het militaire Vraagstuk of Ontwapening volgens den H. Stoei (47) f o.6o. Lietaert Peerbolle en W. F. Fr uin. Huurwetten. Huurcommissiewet, huuropzeggingswet, huuraanzeggingswet, woningnoodwet, bewerkt en voor de practijk toegelicht (XVI, i9o) f 4.25. Nawijn (H.) De canditaat-ambtenaar bij Departement, Gemeente etc. Vragen en Antwoorden. Opgaven over de staatsinrichting van Nederland en zijne kolonien (48) f 1. io. Pompe

(W. P. J.) Beveiligingsmaatregelen naast straffen

(II,

253)

f 5.—. Savornin Lohman (A. F. de) Gezag en Vrijheid (245) f 2.75. 1 — — Staatsrecht. Met portret (XII, 344) f 13.50. — — Onze Constitutie. 3e dr. (XXXII, 536) f 11.75. Schoenmakers. Het Gildewezen en de Cooperatie. Met een narede van Dr. J. van Beurden. 3e dr. (8o) f 0.75. Vreeswijk 0. F. M. (Fr. Martialis) Onze Victorie. Kerkelijke Geschiedenis in vogelvlucht f 0.24. In korte trekken de zegevierende geschiedenis der Kerk. Warmenhoven

(V. A. van) Roomsche of roode Terreur in Nederland

f 0.25.

Weerlegging van de valsche geruchten dat er in het zuiden een Roomsche Terreur in opkomst zou zijn.

145

SOCIALE LITERATUUR

Wat wil de R. K. Centrale Raad van Bedrijven? Toelichting op de statuten door het Bestuur f 0.25. „Het geheele Bestuur heeft deze uitgave gekeurd en derhalve den inhoud door zijn verantwoordelijkheid gedekt."

*

*

*

Antoine (Ch.) Cours d'economie sociale. 6e edit. par Henri du Passage. S. j. (75o) 25 fr. Een van de beste boeken op dit gebied, die in Frankrijk to vinden zijn. Boret (Victor) Pour et par la Terre (32o) 6 fr. Geschreven door Oud-Minister Boret. Hulp en faciliteiten voor den landbouwer, opdat hij voor en van zijn grond kunne leven.

S. J. L'Eglise et le Probleme economique. Schrijver van „L'Eglise et le Problême social"evenals dit boek een bundel conferenties: behandelt de moreele zijden van het economische vraagstuk. Coulet

Gregoire (L.) Le

Pape, les Catholiques et la Question Sociale. 5e edit.

(240) 7 fr. nouveau Contrat sociale (351) 7 fr. 5o. — — Pax economica (324) 7 fr. 50. Geschreven door een man uit de practijk, die zeer goede dingen zegt, maar met wien men het niet steeds eens kan zijn. Lambert (H.) Le

Ponthieu

(Ch. de) Essai de Sociologie.

2

vol. 20 fr.

Pottier (Mgr.) La Morale Catholique et les Questions Sociales d'Aujourd'hui (203) 6 fr. Renard (G.) Le Vie

Chêre (25o) 8 fr. * *

*

Grundrisz der Soziallikonomik. In 9 Abt. M. 12.-. 45 medearbeiders. Zal compleet zijn in 5 boeken. Grootsch

aangelegd wetenschappelijk plan, over de uitvoering kunnen wij voor het oogenblik nog geen volledig oordeel ons vormen. Caritasbuch. 2e Aufl. (318) M. 12.-. Het grootste deel des boeks bestaat uit verslagen en verhandelingen van afzonderlijke charitatieve ondernemingen. Joerger (Kuno)

I0

146

SOCIALE LITERATUUR

Koppers (W.) Die Anfange des menschlichen Gemeinschaftlebens im Spiegel der neueren VOlkerkunde (192) M. 7.—. Dit wetenschappelijk boek is een grondige weerlegging tevens van het frivole evolutionismus. Liibbering (H.) Selbstverwaltung des Handwerks im Volkstaate (96) M. 8.—. Een uitstekend boek dat het onderwerp van alle kanten bekijkt. In zeven hoofdstukken is de stof verdeeld: Wandlungen und Erfahrungen in der Handwerkerbeweging, Neue Wirtschaftsordnung und Wiederaufbau des H., Berufsstdndische Gemeinschaftsarbeit, Kreditbeschaffung enz.

Muller (Otto) Der Sozialismus in Deutschland I 434) M. 2.5o. Het ontstaan der Marxistische opvattingen en interessante opmerkingen over Marx' persoonlijkheid uit den mond van hen, die hem persoonlijk kenden. Schmidt-Leonhardt (Hans) Das zweite Proletariat (65) M. 4.—. Als tweede proletariaat is bedoeld het verarmend deel der vroegere burgerij. Schr. pleit voor een „burgerlijk socialisme" dat alle lagen des yolks moest omvatten. Geen „Programmsozialismus". Goede gedachten naast overdrijvingen. Schwer (W.) 122) M. 12.-.

Der Soziale Gedanke in der Katholischen Seelsorge (X,

Een goede bijdrage tot de geschiedenis der zielzorg en der sociale ontwikkeling der 19e eeuw. Steinman (Alph.) Jesus und die Soziale Frage (VIII, 262) M. 24.—. Van den Goddelijken Leermeester ontvingen wij geen sociaal-politiek program naar moderne opvattingen, maar sociale gedachten, die gelden voor alle tijden. Vijf preken over de tegenwoordige sociale problemen als aanhangels. Sacher (H.) Der Burger im Volksstaat. und Politik, 2e Aufl. (VIII, 322) M. 15.5o.

Einfthrung in Staatskunde

Met veler medewerking. Algemeene Staatsleer van Moraal-philosophisch standpunt—Partijen en pers—Kerk en Staat. Het maatschappelijk Leven. Een uitmuntende Katholieke „Staatsbiirgerkunde". (Ferd.) Marx. Leben und Lehre (XII, 148) M. 18.—. Een der beste werken uit de omvangrijke Marx-literatuur.

'Ninnies

Sozialen Utopien. 5 Vortrage (VIII, 148) M. 2.-. Over het algemeen ook door ons to aanvaarden, behalve eenige vage godsdienstige opvattingen, die wij afwijzen. Voigt (Andr.) Die

Weinberg (Margaretha) Die Hausfrau in der deutschen Vergangenheit und Gegenwart. Grondig, wetenschappelijk en zakelijk.

PORTRETTEN

147

Frederik van Eeden, te Haarlem in 186o geboren, Langen tijd was hij geneesheer te Bussum en stichtte de kolonie met gemeenschappelijk grondbezit. Hij is een zoeker. Dichter, tooneelscht ijvel , romancier. Het meest bekend door de Kleine Johannes. Onder den naam Cornelis Paradijs gaf hij de parodie Grassprietjes of Liederen op het Gebied van Deugd, Godsvrucht en V aderland.

Edouard Douwes Dekker (Multatuli), geboren te Amsterdam in 1820, overleden in 1887 te Nieder-Ingelheim. Op achttienjarige leeftijd ging hij naar Indie, waar hij het laatst assistentresident was te Lebak. Ontevreden met het Indisch bestuur, maar vooral geprikkeld in zijn hoogmoed, nam hij ontslag en keerde terug naar Europa, waar hij geheel leefde van zijn pen. Hij schreef o. a.: Max Havelaar,Minnebrieven,Ideen, Duizend en eenige Hoofdstukken over Specialiteiten, Over vrijen arbeid in Ned. Indie, Millioenen Studien.

1o*

148

VOOR SCHOOL EN HUIS

**************4.4.4.444.44444.44************444404*** VOORSCHOOL EN HUTS.

4-:

:* :4-

W I. EENIGE GOEDE LEERBOEKEN.

Verleden jaar hebben wij onder dit hoofdje een overzicht gegeven van katholieke leerboeken op het gebied van Geschiedenis, Letterkunde, Natuurlijke historie enz. Het was maar een greep, waarin wij meenden het beste te vatten. Men heeft ons toen opmerkzaam er op gemaakt, dat alle heeren onderwijzers in dit soort literatuur den weg wel wisten (waaraan wij geen oogenblik hadden getwijfeld) en dat vermelding derhalve overbodig was. Toch niet. Er zijn ouders, die hunne kinderen zelf eens iets willen leeren en tegenwoordig, bij hun gunstiger socialen toestand, hopen wij dat er ook mannen en vrouwen uit het yolk zijn, die hun kenniswenschen uit te breiden en zoeken naar geschikte leerboeken. Wat wij het vorig jaar deden, en met goede redenen, behoeven wij dit jaar niet te herhalen, omdat de opgegeven boeken nog altijd hun waarde behouden hebben. Wij willen daarom slechts wijzen op eenige boekjes, die door hun eigenaardig karakter de aandacht verdienen. Badoux (Th. P.) en Wildschut (W.) schreven Roomsch Nederland, waarin zij de jeugd verhalen van Wat op Katholiek gebied in Nederland bijzondere belangstelling verdient. In dat boekje, dat door andere zal worden gevolgd, is sprake van Missie-actie, de Martelaren van Gorcum,

den Plechtigen Omgang, enz In verband met de wandkaart Roomsch Nederland is het een prachtig middel voor ouders, om hun kinderen spelend te leeren, wat hun als katholieken niet vreemd mag blijven. Wie bij hen belangestlling voor de Missie wil opwekken geve hun ter lezing Pater Jos. Slangen: Uit het zwarte land. Knipsels uit mijn dagboek.

Op smakelijke wijze vertelt deze missionaris van lief en leed, van lichten schaduw-zijden van het Congoleesche yolk. Ook Bijbelsche Aardrijkskunde van W. van den Hengel mag een, plaatsje in het huisgezin warden, ingeruimd naast de nieuwe Palestinakaart. De schrijver heeft waarschijnlijk niet te veel gezegd, toen hij in het voorwoord schreef : „de Aardrijkskunde van de bijbelsche landen is voor al te veel katholieken, ook voor zeer vele onderwijzers en onderwijzeressen, een volstrekt afgesloten erf." En dan het Retraite-Souvenir. De Maandelijksche Recollectie voor Oud Retraitanten door Jac. J. Ze y S. J. De schoone gewoonte om nu en dan de geestelijke oefeningen te houden, wint steeds meer en meer veld. Laten wij er dan ook de vruchten van halen, die te halen zijn. Door een korte herinnering in den loop des jaars aan de gehouden retraite zijn wij in staat hetgeen wij wonnen te behouden en wat wij ons voornamen ook uit te voeren.

VOOR SCHOOL EN HUIS

149

Ten slotte iets van geheel anderen aard. Men zit zoo dikwerf verlegen,, om een vers voor deze of gene gelegenheid. Eene Kloosterzuster helpt U uit de moeilijkheid. Zij heeft voor Naam- en Verjaardagen, voor Kleedings-Professie, Eerste Communie, Nieuwjaars- Bruilofts- Prijsuitdeelings- en andere Feesten een krans gevlochten van Madeliefjes. Gelegenheidsgedichten voor kinderen. Ook de Heer A. K annegie ter heeft dezelfde gedachte gehad en biedt een bundel aan : Feestklanken voor huis en school. Dit zijn de nuttige boekjes, waarop wij voor ditmaal wilden wijzen. VOOR DE HUISHOUDING. Antonia Margarethe. Vormen en Manieren. De eischen der wellevendheid toegelicht voor onze christelijke kringen (Kok Kampen) (232) f 2.75, geb. f 3.75.

Berthier. De 22 Bewegingen, welke het best geschikt zijn om het lichaam lenig to maken. Serie „jongelieden" 2e druk. (21 afb. 1/2 I pit.) f 1.75. Bles Thuring (J.)

Practische Recepten uit andereLanden (79) f 1.25.

Bondegger (Harry W.) Nooit meer zenuwachtig. Handleiding tot zelfgenezing. Uit het Amerikaansch 3e druk (142) f 0.45. Broek-Bakker (Mej. G. ten) Brei Uw Kleeding zelf. 13 Handleidingen voor het breien van handschoenen, jumpers en jurkjes (29) f 0.50. Brukken-Simons (A. Ter.) Modern Kook- en Huishoudboek (312) f 3.75, gecart. f 4.25, geb. f 4.75. Content-Duitz (Ch.) en J. Content. Practische Handleiding voor het naaien en knippen van dames- en kinderbovenkleeding. Bewerkt voor kostuumnaaisters en dameskleermakers. De maatnemingen en coupe berusten op anatotnischen grondslag. Met 70 gravures. 4e verbeterde en vermeerdere druk (89) Gecart. f 4.5o.

Handleiding voor vrouwelijke Handwerken. De verschillende soorten van handwerken voor School en huis door de redactie van „De Gracievse". Onderricht in het breien met 168 afb. 8e drulc (109) f 1.50. Handleiding voor het zelfinstalleeren van electrische Huisleidingen. Practisch handboekje voor het aanleggen van electrische Harterink (G. J.)

schellen, huistelefoon, electrische gloeilampverlichting enz. Met 94 fig.

5e herziene druk (63) f 0.75.

150

VOOR SCHOOL EN HUIS

Hoytema (S. A. van) Garen en Goed. Warenkennis van textielprodukten uit het dagelijksch gebruik ten dienste van vakscholen, manufakturiers, huisvrouwen, enz. met uitgebreide verklarende alfabetische naamlijst van textielstoffen en vaktermen. Met een woord ter inleiding van I. P. de Vooys. 2e druk (8 en 205 m. 7o fig. tusschen tekst.) gr. 8° f 4.25, geb. f 5.25. Huishoudboek. Samengesteid door S. G. f 1.90, geb. f 2.90, Losse interieurs f 1.90.

F.

Meyboom (88) Gecart.

Kroes (A. H.) Huisdieren-teelt. III Het paard, Het rund, Het schaap, De geit, Het varken (198, 34 fig. op 17 pltn.) Gecart. f 3.75. Krier (Mgr. Dr. J. B.) Wellevendheid. Handboek ten gebruike van R. K. Seminarien, colleges, kweekscholen en pensionaten, ouders en. opvoeders. Vrij naar het Duitsch door Mrg. A. Diepen. ge vermeerderde druk (299) f 1.30, geb. f 1.65. Linthorst (D. C.) De practische banketbakker. Specialitês de gateaux modernes; plm. 40o nieuwe recepten. Garneerschool met tal van voorbeelden van moderne taarten, decor en beschrijvingen (134) f 2.90. Meulen-Nulle (L. W. van der) en Elise M. Rogge Patronen voor Kloskant met 27 werkteekeningen op losse bijlagen en beschrijvenden tekst, (31 M. 45 afb.) Gecart. f 2.5o. Rappard (Jhr. U. A.) Goede Manieren. Wat men doen en laten moet in het dagelijksch leven. 4e herziene en veel vermeerderde druk (i6o) f 1.75, geb. f 3.—. Rogge (Elis. M.) Patronen voor Borduurwerk ter versiering van huishoudelijke gebruikstukken en kleeding met beschrijvenden tekst. 2e druk gewijzigd (64 m. 156 afb.) Gecart. f 2.5o. Thomas (H. H.) Een geheel jaar in den tuin. Vrij bewerkt naar „Round the year in the garden" Door E. Th. Witte. Met 59 illustraties 2e druk (34o) f 4.4o, geb. f 5.50.

Vliet van Dam (L. J. C.) De Wasch. De Behandeling der Wasch. De wasch voor zieken. Algemeene regels. Het waschen van onder- en bovenkleeding van huishoudgoederen, dekens, gordijnen, tafelkleeden enz. Wasschen van kant, tulle, zijde, fluweel enz. (24 blz.) f 0.35. Wanne (C. J.) Kookboek van de Amsterdamsche Huishoudschool. 5e verbeterde druk (394) Geb. f 4.5o. Wittop Koning (M.) Voedende Bestanddeelen voor elke zoo gr. voedingsmiddelen. f 0.25.

VCIOR SCHOOL EN HUIS

151

ZIEKENVERPLEGING EN GEZONDHEIDSLEER. Eden (Dr. P. H. van) Verbandleer. Met 285 afb. en 7 houtsneden in den tekst. 8e herziene druk (216) f 5.35, geb. f 6.6o. Oranje Kruisboekje (Het) Handleiding tot het verleenen van eerste hull) bij ongelukken. Samengesteld in opdracht en onder toezicht van den Koninklijken Nationalen bond voor reddingwezen en eerste huip bij ongelukken „Het Oranje Kruis". Met 4 gekleurde platen en ioi afb. (154) f 1.25. Handboek. Populair geneeskundig. Methode Raspail. Practische Raadgevingen voor zieken en gezonden. Naar de 5oe oorspronkelijke Fransche uitgave opnieuw bewerkt en vermeerderd door een dokterarts. 14e druk (Bolli) (202) f 1.90. Kouwer (Prof. Dr. J. J.) Kraamverpleging. 4e Herziene dark (208 m. afb. tusschen tekst.) Geb. f 6.90. Schermers (Dr. D.) Handleiding bij het verplegen van Krankzinnigen en Zenuwlijders. 4e druk (419 blz. met 5 pltn.) Geb. f 8.5o. Sigling (T. D.)

Verpleging en eerste hulpverleening aan zieke dieren

(71) f 1.75. Zutphen (A. D.

van) Katechismus der Ziekenverpleging. (370). f.

2.10.

SPEL EN SPORT. Meyer (I.)

Dammen 3e druk (52) f 0.50.

Faber (J. M.) Natuurkundige Proeven thuis. Onderhoudende en leerzame proeven met eenvoudige hulpmiddelen op natuurkundig gebied; He serie, herziene druk met 29 fig. en 2 foto's f 0.75. ( —) Scheikundige Proeven thuis. Onderhoudende en leerzame proeven met eenvoudige hulpmiddelen op scheikundig gebied. I1 e serie. Herziene druk met 22 fig. en 2 foto's f 0.75.

(—) Hoe maak ik zelf een Electro-motor en Dynamo. Bijdrage tot bevordering van de huisvlijt. Met 50 fig. 5e herzie 1 door G. J. Harterink (56) f 0.75. Schenkman (J.) De vroolijke Pretmaker in Gezelschappen : inhoudende 6o gezelschapspelen, 75 pandinlossingen, io profeteerkunsten, 18 kunstjes met de kaart, 34 rekenkundige opgaven, 64 raadsels, strikvragen en woordspelingen, 32 charades en locogryphen met de antwoorden, een nieuwen alphabetischen droomuitlegger en 75 toasten en tafelzangen (168) f 1.50.

152

VOOR SCHOOL EN HUIS

Toepoel (P. M. C.) Het Boksen. Met 65 illustratien naar speciale fotographische opnamen en teekeningen. 2e vermeerderde druk (260) f 3.50, geb. f 4.50. Jaarboekje (Lawn Tennis) 1921. Officieele uitgave van den Nederlandschen lawn-tennisbond (116) Kl. 8 ° f 1.25. Scheurleer (G. J.) en A. Diemer Kool. Lawntennis. het voorwoord van J. B. Kan (155 met afb. op 18 platen) gr. 8° f 3.90, geb. f 4.90.

PORTRETTEN

153

J. Blicher-Clausen Van deze Deensche romanschryfster vinden wij in het Nederlandsch vertaald : Kjeld — De Vi ,o1 — Het Verloren To yerland — Ina Heine — Frater Giovanni

Ingeborg Sick, eene Deensche schrijfster, werd geboren to Kopenhagen, was van 1888 tot I900 verpleegster, en wijdde zich aan de letteren, toen Naar eerste schetsen opgang maakten. Hare werken werden vertaald in het Duitsch en Nederlandsch en eenige in het Fransch. Wij noemen: Kloosterschaduwen, Loutering, Ina, Voetstappen in den N acht.

154

VOOR DE JEUGD

rt:*******************t*****t********t*****!***Ver * *: *: :* VOOR DE JEUGD. *:

:*

Wij zouden hier, wel het woord willen overnemen, dat wij in ons eerste jaarboek plaatsten voor de lijst der Jeugdboeken. Dat zou niet overbodig zijn, want het kan nooit genoeg worden herhaald dat ouders en opvoeders zelf de lectuur voor hun kinderen moeten kiezen. Waarom? . . . Omdat alleen zij kennen aanleg en karakter, weten tot welke fouten zij geneigd zijn, en welke goede eigenschappen zij bezitten. Met dat alles moet men rekening houden bij de keuze. Voor angstige kinderen geen bangmakende verhaaltjes, voor wilde jongens niet te avontuurlijke boeken, voor koket doende meisjes geen liefdesgeschiedenisje. En nu moet men niet meenen dat men met z. g. brave boeken in alien geval kant en klaar is. Niets is minder waar ; gelijk al te kort gehouden jongens later gewoonlijk uit den band springers, zoo biijken ook vaak de jeugdige klantjes, die men te eenzijdig brave (men weet wat ik bedoel, hoop ik) lectuur heeft opgedrongen, een hekel te krijgen, aan wat zij te veel hebben genoten. De ouders moeten dus het boek, dat zij hun kind willen geven, zelf lezen en voorzichtig oordeelen of het goed of schadelijk kan zijn. En als voorheen geven wij nogmaals den raad : kweek geen romansverslindend geslacht op. In de jonge jaren wordt gewoonlijk reeds de kiem gelegd tot die passie. Waarom dan bijna altijd verhaaltjes gekozen? „Daar zijn van die werkjes, waaruit een jongen kan leeren een vliegmachinetje te bouwen, een electrische schel aan te leggen, een draadloos ontvangertje te installeeren en voor de meisjes bestaat ook dat soort boeken, dat meer het verstand wekt, en de scherpzinnigheid aankweekt dan de verbeelding voedt, die over het algemeen bij de jeugd al groot genoeg is." Wij geven dus een lijst, waaruit ieder bij zijn boekhandelaar een boek kan aanvragen, om het eerst zelf te lezen. Wij hebben niet alles opgenomen wat er is verschenen : Vle t ter 's Stad van karton lieten wij weg, niet .omdat Alva zoo streng wordt voorgesteld en Philips jaloersch, maar om de eigenaardige rol van den monnik . . . „de kinderen die er bij waren begrepen dit niet" zegt de schrijver en wij, volwassenen, begrijpen het ook niet. Kampavonturen 1 an Eigenhuis, die te veel aan naakt-sport doet, Faber's Watergeus, die Sonoy beschouwt als het werktuig der Voorzienigheid, kwamen niet in aanmerking. Om dergelijke redenen hebben wij dozijnen titels geschrapt. Wat er bleef staan zijn neutraleboeken—soms christelijke—en dat is een nadeel. Maar zoolang er nog geen katholieke lectuur voor kinderen in overvloed bestaat, moeten wij ons nog maar behelpen met wat wij hebben :

VOOR DE JEUGD

A. B. C.

155

boek (die nieuwe) vor die Kinders van Suid-Afrika. f

Abkoude

1.5o.

(Chr. van) Vlegeljaren van Pietje Bell (208) f 2.25, geb. f 3.25.

Abramsz (S.)

Nieuwe Versjes, Prentjes voor het Kleine volkje (48)

f 1.65. — (—) Veertien dagen op een IJsschots. Met 3 pltn. van C. Damen. 4 e druk (184) Geb. f 4.25. Agatha.

Kijk eens, Broer ! Praatjes bij Plaatjes (6o) Geb. f

1.40.

Baldwin (May) Mysie. Een meisje uit de Schotsche Hooglanden. Vertaling van F. Jehu (251 m. 4 pltn.) f 2.6o, geb. f 3.9o. Voor oudere meisjes wel geschikt. Doet echter wat vreemd aan, doordat het eene zusje het andere haat. Balen (J. Hendrik van) Dwars door Afrika. Ga. door A. Homan v. d. Heide. 2e dr. (216 m. 8 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25.

— (—) In Columbia. Geill. door Annie Homan. 2e druk (189 m. 8 pltn. f 2.25, geb. f 3.25). — (—) Stuurman Tromp. Geill. door Annie Homan 2e dr. (208 8 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25.

M.

— (—) Van Zee tot Zee. Gal. Annie Homan. f 2.25, geb. f 3.25.

2e

druk (204 m. 8 pltn.)

Bauer (Clemence) Miesje. 2e druk (159 m. 4 pltn.) f 1.95. Goed voor 10-12 jaar. Speelt in Amerika en Holland. Been (Joh. H.) Om de Schatten van Pigretto. Vervolg op Paddeltje. 312) M. 6 pltn.) f 3.25, geb. f 4.50. Been (Joh. de) De Zwerftochten van Kakkerlak. Geill. door Louis Raemakers, (33o, 8 pltn.) f 3.25, geb. f 4.50. Bergsma (Annie) Vier Meisjes op de Fiets. Met 13 teekeningen van C. Damen (193) f 3.90, geb. f 4.90. Berken (Tine van) Kruidje roer Me niet. Geill. door C. Koppenol. 3e dr. (131 M. 4 plt.) geb. f 2.9o.

— (—) Rietjes Pop. Ga.. door N. Bodenheim. 3e druk (132 m. 8 pltn.) Geb. f 2.5o. Bles (Jacqueline) De Kwantjes of een Vroolijke Vertelling, van vijf Kwajongens. Met 4 pltn. van Sijtje Aofjes (i6) f 0.75. Goed voor kinderen 4-7 jaar. Leuke versjes en aardige zwartjes.

156

VOOR DE JEUGD

Blomberg-Zeeman (W.) Trineke. Genii door Jeanne Faure. 4e druk (175) f 2.4o. Brinkgreve-Wicherink (Tine). Het Nestkuiken. Gel11. door Netty Heyligers (208 met 4 pltn.) f 1.60, geb. f 2.6o.— (—) Voor 't eerst van Huis. Gel11. door Annie Homan (199 m. 4 pltn.) f 1.6o, geb. f 2.6o. — (—) Lies' en Loes' Bakvischtijd (322, M. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25. Bruin (E. L.) In en om de Boschhut. Gen'. door W. Hardenberg (160 m. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.35. Boekies vir die Kleinspan. Gulliver in Lilliput. Met prentjes van Frans van Noorden. f 2.-. Carroll (Lewis) Alice's Avonturen in Wonderland. Gel11. door A. Rackham (139 M. 12 pltn. in klrndr.) f 7.70, geb. f 11.90. Sprookjes. Caroline. Kleine Fanny, of het Kind van den Speelgoedkraam. Vrij naar het Engelsch. 2e druk (109 m. 3 pltn.) Gecart. f 0.90, geb. f 1.35. Christmas (Walter) Stuurman Most. Naar het Deensch door Mevr. D. Logeman v. d. Willigen. Gel11. 2e druk (204 m. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25. — (—) Wonderlijke Avonturen van Twee Deensche Jongens. Naar het Deensch door Mevr. D. Logeman v. d. Willigen. 2e dr. (204 m. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25. Clerq (Rene de) Onze Baby's. Versjes ( 23) f 4.50. Cohen de Vries (P. J.) Het Druivenjurkje. Een sprookje. Geill. door Rie Cramer (87) gekart. f 1.90. (Sprookje) goed 10-12. Content (Adelyde) Marjantjes boek van de Guldene Sproken. Met illustraties van Louis van Blommenstein (71 m. 6 pltn.) gekart. f 3.90. Afgekeurd om godsdienstige bezwaren. Beslist verkeerd.

Croese (Jan v. d.) Een dappere Alkmaarder Jongen. Met teekeningen van J. A. Stings. jr. i88 m. 3 pltn. Gecart. f 1.3o, geb. f i.75. Dounes (B. J.) Onze mooiste Sprookjes. Met plaatjes van Jeanne Foure (138 met afb. tusschen tekst. 4 pltn. in klrnde. f 2.75, goed. Droom

(Een Gezelligen) Vertellingen voor Jongens en Meisjes door

VOOR DE JEUGD

157

Henri Dietz, Cath. van Rennes, A. C. Kuyper, Alette Hooy, Felicie Jehu e. a. Met platen van Rie Cramer, L. W. R. Wenckebach, Jan Wiegman, Nelly Spoor, Tjeend Bollema, Emma Nieuwenhuis e. a. (Ons Thuis-serie) 4 en 64, geb. f 1.9o. Ewald (Carl) Sprookjes uit het Deensch door Le Chabot-Steenberg (252 m. 6 pltn. in klrndr.) f 3.75, geb. f 4.90. Feith (Jos.) Het voorwereldlijk Monster of hoe Pim den Brontosaurus ving. Gehl. door den schrijver (294 m. 4 pltb.) f 3.5o, geb. f 4.9o.

Geill (P. J.) Jilles, de Scheepwachter. Geill. verhaal van een ZuidBevelandschen Jongen (98 m. 6 pltn.) f 1.6o. Gerdes (E.) De jonge Pottenkoopman. Verhalen voor jonge lieden. Gehlustr. door J . M. Stings. 7e druk (172 m. 4 pltb.) f 1.5o, geb f 2.-. — (—) De satijnenDas of uit de Diepte in de Hoogte. 5e dr. f 0.20.

Het Huis Wijngaerde. Een verhaal uit het jaar 1598 (173 m. pltn.) f 1.5o, geb. f 2.5o.

— (—) 4

— (—) Uit de Duinen. Een verhaal uit den Spaanschen tijd. 7e druk (175 m. 4 pitn.) f 1.50, geb. f 2.5o. Deze Gerdes-boeken zijn voor ons to protestantsch. Goudriaan (Karel) Twee Haagsche Vrienden (3e dr. 164) f 1.75, gecart. f 2.25, geb. f 2.75. Gobius (Tine) Lientje. Geillustreerd door W. Hardenburg. 2e dr. (16o m. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.6o. — (—) Kasplantje. Met 4 pltn. van Sijtje Aefjes (124) 1.25 f, geb. f 2.25. — (—) Het Indische Nichtje. 3e dr. Geill. door W. Hardenberg (164 m. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.5o. Gogh-Kaulbach (Anna van) Lenie ten Heuvel. Een buitenkind Genius. door J. Koster (225 m. 4 pltn.) f 2.9o, geb. f 4.5o. Jongens trekken meisjeskleeren aan en omgekeerd. Het is een grapje, maar voor sommige kinderen zou ik het bock afkeuren. Grimm (Jacob en Willem) Gouden Sprookjes, naverteld door N. van Hichtum. Met bandteekening en 18 gekl. pltn. van B. Midderigh-Bokhorst (144) gecart. f 1.75, geb. f 2.5o. Gruys-Kruseman (S.) Uit m'n Mouw geschud. Verhaaltjes voor Schoolkinderen. Met bandteekening en 14 pltn. 4e dr. (112) f 1.5o, gecart. f 1.75, geb. f 2.50.

158

PORTRETTEN

M. E. Belpaire aan wier kunstvaardige hand De Dietsche W arande vele bijdragen heeft to danken, schreef oak het schoone leven der nobele Constance Teichmann en Kunst en Levensbeelden, uit het Leven, Herfstrozen, christen Ideaal

Karel van den Oever, Antwerpen 1879. Van dezen Vlaming vinden wij o. a. vermeld Uit Schemergloed der Morgenverte, Van stille Dingen, Kempische V ertelsels, Perelierhen en Ginneginnehen, Het drievuldig beeld, Godvruchtige Maenhymnen,,De Geuzenstad , Lot van Antwerpen, Kritische Opstellen en.

VOOR DE JEUGD

159 ..

Heins (J. F.) De Witte en de Zwarte Baby. Plaatjes door Ajo (20 m. 9 pltn.) in klrndr. f 1.25. — (—) Kleuterrijmpjes. Plaatjes door Ajo (2o m. 9 pltn.) f 1.25. — (—) Van een zwarte Does. Plaatjes door Ajo (2o m. 9 pltn.) f 1.25. — (—) Van twee Stoute Boertjes en 2 Zoete Boerinnetjes. Plaatjes door Ajo (20 m. g pltn.) f 1.25.

— (—) Wie is Je Vriendje ? (24 m. II pltn. in klrndr.) f 1.9o. Hellinga Zwart (T.) Jaap en Niki. Een verhaal voor de Kleintjes. Met bandteekening van B. Midderigh-Bokhorst en platen van Sijtje Aefjes (94) f 1.5o, gecart. f 1.75, geb. f 2.5o. Henty (G. A.) Avonturen van Kapitein Graeme. Opnieuwe bewerkt door W. Wijker (136 rn. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.6o. Hermanna. Lob Mertens. Geill. 3e druk (188 m. 4 pltn.) f 1.6o, geb. f 2.6o. Heyermans (Ida) De Glazen Bal en de blonde Krulletjes. Teekeningen van Tjerk Bottema (69 m. afb. tusschen tekst) f 1.25, geb. f 1.9o. Hille-Gaerthe (C. M. van) Aan de Zonzijde. Een boek voor Oudere Meisjes met voorplaat in kleuren van Jo Koster. 2e druk (231) geb. f 4.9o. — (—) Onder het Stroodak. Met teekeningen van Tjeerd Bottema. e 4 druk (240) Geb. f 4.75. — (—) De Plaats waarop Gij staat. Een boek voor oudere Meisjes (254) f 3.5o, geb. f 4.75. Hoekstra v. d. Meulen (H. W.) Geheimzinnige Schat. Bedoeld voor kinderen van II jaar. Wordt over liefde gepraat, hetgeen ons erg onverstandig lijkt. Hordijk-Alma (C. A.) Uit het Vogel- en Bloemenleven. Sprookjes van over de Zee (76) f 1.6o. Horst van Doorn (Gerda C. van der) Tineke. Een Verhaal uit het Indisch kinderleven. Met platen van Sijtje Aefjes. 2e druk (163) f 1.5o, geb. f 2.5o. Goed voor kinderen 10-12 jaar. Hoog (Aletta) In 't Huisje aan 't Zandpad. Een verhaal voor kinderen van 6--io jaar. Met 33 pltn. door Sijtje Aefjes. f 1.5o, gekart. f 1.75, geb. f 2.5o.

16o

VOOR DE JEUGD

Holle (G.) De Zoon van den Berenleider. Gel11. door B. van Vlijmen Jr. (231 m. 4 pltn.) f 2.90, geb. f 3.90. Hoven

(Therese) 't Henny-boek (182 m. 6 afl.) geb. f 2.75.

Hubert van Beusekom (Anna) 't Zwarte Schaap. Bandteekening en illustraties van Piet C. Wagner (15o) f 2.75, geb. f 3.90. Kleine vertellingen goed. 14-16 jaar. Ingwersen (G.)

Toen Jantje ziek was (31) Gecart. f 19.—.

— (—) Jantje en Jaapje. Met teekeningen van Tjeerd Bottema (32) Gecart. f I.—. Jehu (Felicie) De Kinderen van haar jongen. Met illustraties van Chr. Damen (248 m. 1 plt.) f 2.65, geb. f 3.90. Verliefdheden op leeraren. Het geflirt wordt afgekeurd, maar maakt het boek toch minder geschikt. Kievit

(222 M.

(Johan) Het vroolijke Trio. GeIllustr. door Joh. Braakensiek 4 pltn.) f 3.—, geb. f 4.50.

— (—) Dik Trom en zijn Dorpsgenooten. Geill. door Joh. Braakensiek (240 m. 4 pltn.) f 2.75, geb. f 3.75. — (—) Uit het Leven van Dik Trom (186 m. 3 pltn.) Geb. f 1.5o. Klei (Jac v. d.) Wimpie Lodegijs. De Steendammer Sportclub (224) geb. f 2.45. Knuttel-Fabius (Elize) Kinnie en hare Vrienden. 2e druk (16o m. 4 pltn.) f 1.95. Voor kinderen van io jaar ongeveer.

— (—) Freule Kameleon. Voor kinderen van 14 jaar. Koster

(Maren) Rie. Meisjesboek.

Kooy van Zeggelen (M. C.) Het Zeerooversjongetje (Ho m. 2 pltn.) f 1.95. Voor 10 jaar. (Weten onze kinderen wat een zendeling is?)

Lans (Mevr. J. R. van der) Jonker Michiel, zijn Zuster Geertrui en zijn Broer Erwin. (163 m. 4 pltn.) f 1.50, geb. f 2.50. Leopold (Marie) Een dapper Matroosje (64 m. afb. tusschen tekst) geb. f 1.25.

161

VOOR DE JEUGD

— (—) Goede Vriendjes (64 m. afb. tusschen tekst.) Geb. f 1.25. — (—) Mijn Zusje en Ik. (64 m. afb. tusschen tekst.) Geb. f 1.25. — (—) Moedertje (64 m. afb. tusschen tekst) Geb. f 1.25. Lenteboek (Het) Voor jonge kinderen van 6-9 jaar onder Red. van Jac. v. d. Klei Parel f 1.50, gecart. f 1.9o, geb. f 2.40, J. v. d. '
4 druk (fio m.

de) Bruno van Joop. Geillustreerd door H. 2 pltn. in klrndr.) Geb. f 1.75.

3.

Kolk.

Lilliput bibliotheek bewerkt door Henriette Blauw. I De Sneeuwkoningen (8o gal. 6 pltn. klrndr.) gecart. f 1.25. (So „ 6 2 Sindbad de Zeeman f 1.25. 3 Miinchhausen f 1.25. (78 ,, 5 4 Uit Gullivers leven (8o „ 5 f 1.25. 5 Prins Edelhart (8o „ 5 f 1.25. 6 Minister v. Karabas (So „ 5 f 1.25. 7 Minister Tom (8o „ 5 f 1.25. 8 De Schildknaap (90 „ 5 f 1.25. 9 De Vijand tegemoet f 1.25. (98 ,, 5 Io Dapperheid beloond f 1.25. (98 ,, 5 II Eindelijk vrij f 1.25. 1, (79 ,, 5 ,, 12 IZidder Weetniet (79 „ 4 f 1.25. 13. Tot 't Einde getrouw (8o „ 5 f 1.25. 14. De Schrik der Zee (8o „ 6 f 1.25. ff

ff

If

ff

fl

ff

ff

ff.

if

If

ff

ff

)7

fl

ff

ff

)7

1,

ff

ff

, f

ff

fI

ff

)1

'I

ff

If

ff

,I

,,

,)

Lingen (Suze van) Toetie's Avonturen. Geill. door W. Hardenberg (151 m. 2 pltn) f 0.90, geb. f 1.50. Lokhorst (Emmy van) Strooptochten. Teekeningen van Tonny Kristians (13o m. afb. tusschen tekst) f 2.50, geb. f 3.50. Lovendaal (G. W.) Frissche Wind. Volksliedjes. Met prentjes van Tjeerd Bottema (112) f 2.50, geb. f 3.50. Goed. Lubberts (R. L.) Bram Tervoord. Geill. door W. Hardenberg (158 m. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.50 (voor jongens). Niet bekend. Lugten (Jeannette) Gelegenheidsversjes. Met platen van Sijtje Aefjes 96) f 1.4o, geb. f i.go. Maathuis-Ilcken (S.) en Dietz (Henri) Het Boek van St. Nicolaas. Verhalen en Versjes voor Kinderen. Met bandteekening en platen van B. Midderigh-Bokhorst en Sijtje Aafjes (128) f 1.50. gecart. f 1.75, geb. f 2.50. — — (—) Allerlei pretjes. Versjes (23 m. afbbeeldingen tusschen tekst en 2 pltn. in klrdr, gecart. f 1.9o.

II

162

VOOR DE JEUGD

May (Karl) De Blinde uit de Woestijn f 4.90.

(261

m. 4 pltn.) f 3.25, geb.

— (—) Naar het Land van den Zilveren Leeuw (362 m. 2 pltn. en I portr.) f 3.25, geb. f 4.90. — (—) Aan de Rio de la Plata (396 m. 4 pltn.) f 3.25, geb. f 4.90. — (—) De Pimpelpaarse Methusalem of de Schat van den Chinees (309 M. 4 pltn.) f 3.25, geb. f 4.9o. Vinden wij goed. Manders (Jo) Wydie Wildebras. Met teekeningen van K. Hentschel (162) f 1.70, gecart. f 2.20, geb. f 2.70. Malot (Hector) Alleen op de Wereld. Nieuwe vrije bewerking voor de jeugd naar „Sans Famille" door J. M. Bloemink-Lugten en F. H. N. Bloemink f 1.95. Goed.

Mare (Stella) Nicoline. Gel.11. door A. Hohman. 2e dr. (299) f 2.9o, geb. f 3.9o. Komen weer verliefdheden op leeraren in voor. Meade (L. F.) Kitty Hara. Bewerkt door Therese Hoven. Gill. door Annie Hohman (207 M. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25. Midderich-Bokhorst en S. Maathuis- Ilcken. Bennie's Prentenboek. 2e dr. (24 m. afb. tusschen tekst en 4 pltn. in klrndr.) gecart. f I.—. Goed. Nanda. Een lastig Logeetje. Met 4 pltn. van Christine Damen (216) f 2.-, geb. f 3.25. Goed voor meisjes van 12 jaar. Napel (G. ten), Bosco. Gei11. door Netty Heyligers (190 m. 4 pltn.) f 1.6o, geb. f 2.60. Niemann (August) Pieter Marits. Lotgevallen van een Transvaalsche Boerenjongen (304) f 2.85, geb. f 3.95. Ossenbrugge (Cor van) Nol en haar Beschermeling. Met 4 plaatjes van Sijtje Aafjes (176) f 1.9o, geb. f 2.9o. Boek voor meisjes van 12 tot 16 jaar. Osselen-van Delden (Mevr. B. E. van) De Moore's. Vervolg op „De, Schaapskooi op de Elspeeter heide" met plaatjes en versieringen (204) f 1.80, geb. f 2.25.

PORTRETTEN

163

Cyriel Verschaeve heeft zich geopenbaard als een der meest ontroerende dramatische dichters van Vlaanderenland; Judas, de A ntevelde' s, Ferdinand V erbiest.

Hilarion Thans, geboren to Maastricht in 1884. Trad in de Orde der Franciskanen. Zijn zachte zoetvloeiende verzen werden uitgegeven in Omheinde Hoven en Stille Stroom. Min 0 oylog.

11*

164

VOOR DE JEUGD

— - — Het Meisje uit Amerika. Een boek voor jongens en meisjes. Geill. 2e dr. (206) f 1.8o, geb. f 2.5o. Ovink-Soer (Marie) Hoe Puck een Canneheuveltje werd. Met band-° teekening van Johanna Costers en platen van Sijtje Aafjes (167) f 1.9o, geb. f 2.90. Heel goed. Van io tot 12 jaar. Pajeken (Fred. J.) Bob de Pelsjager. Een verhaal uit het Westen van Noord-Amerika. 2e dr. Met 4 nieuwe platen (141) f 1.9o, geb. f2.95. Plaaggeest! Vertellingen voor Jongens en Meisjes door Henri Dietz, Catherina van Rennes, A. C. Kuiper, Aletta Hoog, S. Maathuis-Ilcken, Felicie Jehu en anderen. Met platen. — „Ons Thuis-Serie" — (64 m. afb. tusschen tekst en 1 pl.) geb. f 1.9o.

‘ Rabier (Benjamin) Jocko of de Vermakelijke Avonturen van een Aap. Bewerkt door N. W. C. Kuyk (64 m. afb. tusschen tekst en 6 platen in klrndr.) gecart. f 3.9o. Roy (Christina) Zonneland. Vertaling van Truida de Pijper (I5I) geb. f 2.5o. Opzettelijk vermeld om to waarschuwen. De onschuldige titel laat niet vermoeden dat het een propaganda-boek is tegen het Katholisicme. Tante Lizi. Het Spreeuwenboek. I2 pltn.) geb. f 3.25.

Spreeuwen in beeld en rijm (12 m.

In 's Levens Poort. Meisjesboek 16-18 jaar.

Themen (C.)

Tienhoven (A. B. van) De Nougat-Aapjes. Versjes. Plaatjes van Nelly Heyligers (24 m. 12 pltn. in klrndr.) f 1.25. Tomkins (David) Net Jets voor Mij. Vijf en twintig kindergedichtjes met penteekeningen (72) f 0.90, geb. f 1.5o. Turner (Ethel) Edna's Geluk. Vertaling van Mevrouw N. van Hichtum (260 M. 3 pltn.) f 1.5o, geb. f 2.25. Voor oudere meisjes.

— (—) Sparrebloesem. Naar het Engelsch (434 m. 2 pltn.) f 1.5o, geb. f 2.75. Goed. Ufkes (Jo) Een vroolijke Frans. Geillustreerd door Louis Raemakers. Bandteekening van B. en M. Midderigh-Bokhorst. 3e druk. (237 m. 4 pltn.) f 2.-, geb. f 3.5o.

VOOR DE JEUGD

165

Schaap (J. M.) Weer veilig Thuis. Bewerkt door Henriette Blauw. (152 M. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.50. Schemeruurtje. Onze oude Versjes en het beroemde Prentenboek. Met teekeningen van C. Spoor. 3e druk. f 1.45. Schippers (W.)

De Pleegzoon van den Ketellapper (176) geb. f 1.60.

Protestantsch. Schuil (J. B.) De Artapappa's. Geill. door 0. Geerting (307 m. 5 pitn.) f 5.5o. Schutter (J.) Op

den goeden Weg. f 0.90, geb. f 1.60.

(Ernst Thompson) Quonab de Indiaan en zijn blanke Vriend. Vind ik niet geschikt.

Seton

Siebenstern

(Alban) De Roode Zeeroover (221 m. 4 pltn.) f 1.15,

geb. f 1.5o. Smith

(Jo) Klein Lizeke. Met plaatjes van Jan Franke (64) geb. f 1.90.

Sprookjes (Drie Oostersche) Bewerkt en gekozen door M. Beijen v. d. Borgh. Geill. door Anny Leusink (491) gecart. f 1.50. Valkenstein (Kees) Wat een verrassing ! Geill. door den schrijver. 2e dr. (100) f 'Jo, geb. f 1.75. Veenendaal (Jac. van) De sleutel van het Sticht. Geill. door W. Hardenberg (123 m. I pit.) f 0.90, geb. f 1.60.

— (—) Met de padvinders op avontuur. 3e dr. (24o m. e. pit.) f 2.-, geb. f 3.25. Veltman (Jan) Gorloo de kleine Veehoeder. Geill. door Fr. van Noorden (158) f 'Jo, geb. f 1.55. Vemor (Elle) Vaders Kind. Geill. door Annie Hohmann (205 m. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.25.

Vernes (Jules) De Loods van den Donau. Geill. 2e druk (206 m. 7 pitn.) f 2.25, geb. f 3.25. Vletter (A. C. C. de) De roode Molen. Met platen van Nelly Spoor. 2e dr. (176) f 1.75, gecart. f 2.25, geb. f 2.75. Goed voor jongens en meisjes van 14 tot 16 jaar.

166

VOOR DE JEUGD

— (—) De Ridders van den halven Toren. Geill. door G. Wildschut (228 m. afb. tusschen tekst en pltn. in klrndr.) f 1.25, halflinn. f 1.95, geb. in linn. f 2.25.

— (—) Zeven Jongens kruipen in den Grond. Ongerekend nog de Meisjes en een Hond (314 m. 4 pltn.) f 2.25, geb. f 3.5o. Volker van Waverveen (Nelly) 's Avonds als wij slapen gaan. Rijmpjes en prentjes voor bedtijd en altijd. Met een bijschrift der Nederlandsche Vereeniging tot bestrijding van tandbederf. 2e dr. (36) f 0.35.

Vos (Benno) Het prentenboek van Gijsbert Jan. Versjes en prentjes van Rie Cramer (24 m. 12 pltn.) gecart. f 1.90. Vries (W. P. de) De Kapitein van Murat (Pierre Grisart) Een verhaal uit 1815. Geill. door Jan Rinke. 4e dr. (192) f 1.60, geb. 2.6o. Wat een Pret.

Panorama-boek (2o pltn. in klrdr. op karton) f 1.60.

Wehl (Nannie van) De Familie van Clarenbeek en hun trouwe Antoon. Goed voor 12 tot 14 jaar. Westerbrink-Wirtz (J. M.) De Glazen Knikker. Geill. door H. J. Kolk. 4e dr. (123 m. 2 pltn. in klrndr.) geb. f 1.75.

— - — (—) De Club op Klompen (142) f 1.40, geb. f 2.30. — - — (—) Van Velerlei Verwachtingen (230) f 2.9o, geb. f 3.9o. Vroom protestant. Wijker (W.) De nieuwe Jongen. Geill. door W. Hardenberg (158 m. 2 pltn.) f 0.90, geb. f 1.5o.

PORTRETTEN

167

Carel Steven Adama van Scheltema, geboren te Amsterdam in 1877, Student in de medicijnen; na zijn propaedeutisch examen tooneelspeler, vervolgens bezig in den kunsthandel, om dat ten slotte ook op te geven, en geheel te leven voor de kunst van het woord. Hij is sociaal-democraat. Behalve verschillende verzenbundels, een gedicht (dramatisch, satirisch, wijsgeerig) over Levende Steden, schreef hij een tooneelstuk en zijn theoretisch werk: Grondslagen eener nieuwe Poezie.

A. Jurriaan Zoetmulder, geboren te Schiedam in. 1881. Schetsen en kunstkritieken in tijdschriften. Verder verhalen en romans In retraite, Het Gezin van Herman Leyter 2 dln., De V erloving van Jaap Mennings, Geruineerden, Fata Morgana en Het lokkende Leven. Voor het tooneel: Hotelratten , Indringers , Het gouden Juk, Het W onder. Een nieuw stuk zal spoedig verschijnen.

168

TIJDSCHRIFTEN

************************************************ *: :* *: TIJDSCHRIFTEN. 4: :* Vie4r4r4.4.441.4.44.4.4.4.4.474.4.4.4.414.4.41.4:4.44.4.4;Pri-W4nPriV4Y0:40 Uit de vele tijdschriften hebben wij een keuze gedaan en plaatsten naast den titel slechts dan een korte aanduiding van het karakter der periodiek als dit niet voldoende blijken mocht uit den titel zelf. Het getal tusschen haakjes geeft aan, hoe dikwijls per jaar het Tijdschrift verschijnt, zoodat de lezer weet of hij te doen heeft met een Maandschrift, Weekblad enz. Afwijkend van onze vroegere methode, geven wij de katholieke tijdschriften afzonderlijk, hetgeen ons ontslaat van de moeite, het er telkens bij te moeten voegen. KATHOLIEKE T I JDSCHR IFTEN. Artsenblad (R. K.) Orgaan van de R. K. Artsenvereeniging. Bespreekt zooveel mogelijk alle artsbelangen, niet uitsluitend de vakbelangen. Bewaarschool

(De R. K.) (12).

Beiaard (De) (12). Op godsdienstig wetenschappelijk, letterkundig gebied. }had (Ons Eigen) (24). Practische onderwijsbelangen en opvoedkundige wenken voor leeraren en onderwijzers. Boekenschouw (12). Geeft overzicht van de verschijnende boeken en beoordeelt ze naar hun gehalte, vooral naar hun moreele waarde. Dietsche Warande (12)

Godsdienstig, wetenschappelijk, literair.

Eeuw (De Nieuwe). (52). Weekblad in den trant van Haagsche Post, maar principieel katholiek.

Familie (Heilige). (52). Hanze

(De Nederlandsche). (52).

Heraut

van het H. Hart (De). (12).

Illustratie

(De Katholieke). (52). Voor de huiskamer.

Javapost (De). (52). Een Weekblad voor Indie. Inhoud algemeen, rakend kwesties van den dag of belangrijke vraagstukken. Katholiek (De). (12).

kundig.

Inhoud godsdienstig, wetenschappelijk, letter-

TIJDSCHRIFTEN

169

Kapitaal-Belegging. (52). Kerkklokje (Het). (52). Kleuterblaadje (Het). (52). Maandschrift voor

de Aartsbroederschap van Onze Lieve Vrouw van

het H. Hart. (12). Maandschrift voor Luturgie. (12). Mannenadel. (12). Het

maandblad van „Voor Eer en Deugd".

Militair (De Katholieke). (26). Mei. (12).

Maandschrift voor de Jeugd.

Missiewerk (Het.). (12). Het is niet mogelijk al de grootere of de kleinere missie-tijdschriften te vermelden en daarom geven wij slechts den titel van het eene, dat het missie-werk in het algemeen bespreekt. Nederland (Katholiek). (12). Muziekbode (De). (52). Opgang. Van algemeenen inhoud met prachtige platen. Orgaan. Uitgegeven vanwege den Nederlandschen Bond van R. K.

zi ekenverpleegsters. Patroonsblad (Het). (52). Rozenkrans (De). (12). Rust Roest. (52). Voor landbouwers. Raadgevingen en wenken op practisch gebied met goede levenslessen. School (De Katholieke). (52). Schoolblad (Het Katholieke). (52). Schoolbode (De Katholieke). (52). Sport- Illustratie (De). (52). Stad (De). (52).

Vooral gewijd aan de gebeurtenissen te Amsterdam,

170

TIJDSCHRIFTEN

zonder buitengewone voorvallen daarbuiten te vergeten. Rijk geillustreerd. Voor de huiskamer. Stemmen (Nederlandsche Katholieke). Bestemd voor de R. K. Geestelijkheid. Studentenblad

(Roomsch i . (52).

Studiebelangen. (24). Studien. (52).

Op godsdienstig, wetenschappelijk, letterkundig gebied.

Stuiversmagazijn (Het Katholieke). (12). Verzameling van Schetsen en Verhalen voor de huiskamer. Tijdschrift voor R. K. Ouders Opvoeders (24). Tijdschrift voor Taal en Letteren (6). Tijdschrift voor Zielkunde en Opvoedingsleer (4). Volksadel. (12). Vrouw

Orgaan van „Voor Eer en Deugd".

(de Katholieke). (52). Orgaan van de Roomsche Vrouwen-

beweging. Weekblaadje Weekblad

voor de Roomsche Jeugd (Het). (52).

(Kath. Sociaal). (52).

VAN ANDERE RIGHTING.

Tijdschriften die uit den aard der zaak neutraal zijn — tijdschriften die zich zooveel mogelijk ten doel stellen met niemand in conflict te komen — tijdschriften, die bij het behandelen der voornaamste vraagstukken van onze zienswijze afwijken, omdat de schrijvers een andere levensbeschouwing hebben, werden in deze groep bijeen gebracht. De laatste zijn alleen voor ontwikkelde lezers, voor wie het nuttig of noodig is van deze tegenstrijdige meeningen kennis te nemen. Die uit den aard der zaak neutraal zijn, kan natuurlijk iedereen gebruiken. Wat de zoogenaamd-neutrale betreft, zij zullen zich soms een geheelen jaargang goed houden, om dan in eens voor den dag te komen met eene bijdrage, die ons kwetst. Een categorisch oordeel is derhalve niet uit te spreken. Voor de huiskamer zijn ze niet. Aarde en haar Volken (De). (12). Populair-wetenschappelijk tijdschrift voor Land- en Volkenkunde.

TIJDSCHRIFTEN

171

Amstelodamum. (12). Tijdschrift van de vereeniging van dien naam, welke belangstelling zoekt te wekken voor Oud-Amsterdam. Amsterdammer (De). (52).

Vrijzinnig weekblad.

Auto (De). (52). Agricultura (52). Bedriifsreklame. (12). Berichten

(Economische-Statistische). (52).

Bladen (Wetenschappelijke). (12). Een bloemlezing uit buitenlandsche tijdschriften. De artikelen worden vertaald overgenomen. Boek (Het). (io). Wetenschappelijke mededeelingen omtrent boeken ; boekbeschrijving enz. Buiten. (52). Geillustreerd weekblad. Photo's van merkwaardige gebouwen en schoone landschappen. De Belletristische bijdragen zijn Diet steeds geschikt voor de huiskamer. Caecilia —

Het Muziekcollege. (i8).

Camera (De). (24). Courant

Voor fotografen en amateurs.

(Chemische). (52).

(De Nederlandsche). (52). Hetzelfde weekblad verschijnt ook onder de namen „Haagsche" of „Rotterdamsche" Dameskroniek. Niet aan te bevelen voor katholieke vrouwen. Dameskroniek

Debitant (De). (12). Eeuw (Onze). (12). Voor goed onderlegde katholieken, wien het nuttig kan zijn de meeningen der andere zijde te hooren. Eigen Haard. (52).

De verhaaltjes laten dikwerf nogal te wen.-

schen over. Floralia. (52).

Voor liefhebbers van bloemen (en dieren).

Gids (De). (12). Getij

Liberaal Maandblad.

(Het) Beslist of te keuren.

Gids (De Nieuwe). (12). Nog liberaler dan het voorgaande.

172

PORTRETTEN

PORTRETTEN

173

Nicolina Maria Christina Sloot, geboren te Semarang, kwam in 1871 in Nederland. Vanaf haar 17de jaar schreef zij onverpoosd, romans en novellen, onder den naam van Melati van Java, Mathilde c.a. Volgens eene statistiek, die verleden jaar werd samengesteld, worden hare boeken in de verschillende bibliotheken van stad en land, ook thans nog zoo veel gevraagd, dat zij de meest gelezen schrijfter bleek te zijn. Wij willen, om een bizondere reden, die in den loop van 1922 allen zal duidelijk worden, hier eene volledige bibliographie van haar werken geven. Onder den schuilnaam Mathilde schreef zij : Twee Moeders (2e dr.) — Anonciade (2e dr.) — De Tjerda's — De Amerihaansche — De Engel der Bergen — Juliann en Juliana — In den Vreemde — Weergeheerd — Overtollig —Het hangende Zwaard — Uitgeweken — Irene (Peri) — Jeanne d' Arc — Herinneringen van een dienstmei* — Voor God en Koning — Euphrosyne — Henriette's Herinneringen — Fantasia (2 dln.) — De Stem van Isabella (Naar het Geluk) — Zijn Twaalf — De Kroon van Aviara — Het Geheim van Dubuly — Nathalie. — Verder schreef zij onder dezen naam in Almanakken, kath. Illustratie, kath. Stuiversmagazijn, kath. Gids. Onder den pseudoniem Melati van Java De Jonkvrouw van Groenerode (6e dr. vertaald in Deensch en Duitsch) — De Familie van den Resident (4e dr. vert. Engelsch en Duitsch) — In de Lente vergaard (bundel) — Fernand (4e dr. vert. Duitsch). — La Renzoni (4e dr. vert. Duitsch) — Dorenzathe ° (4e dr. vert. Duitsch) — Verdwenen (2 dln., 4e dr. vert. Duitsch) — Van Slaaf tot Vorst (Soerapati, 2 dln., 4e dr., vert. Duitsch) — Rosa Marina (4e dr., vert. Duitsch) — Hermelifn (2 dln., vert. Duitsch) — De Gesluierde Schilderif (Miliane, 4e dr., vert. Duitsch) — Miss Campell (bundel) — Prada (vert. Duitsch) — Het Kasteel Schlesheim (bundel, vert. Duitsch) — Angeline' s Beloften (meisjesboek) — In Extremis (met vacantie en handschoenen) — Twee (Mijzelt en de Eerste) — Orchidee (meisjesboek) — Eigen Schuld (meisjesboek) — Het Boschmeisje (meisjesboek) — De Ring der Grootvorstin (meisjesboek) — Waarheen (meisjesboek) — Michael de Zanger (vert. in Italiaansch en Duitsch) — 4 Vriendinnen (bundel) — Nazomer — Naar het Geluk — Bonte Wimpels — Haar Held (meisjesboek) — De Freule (meisjesboek) — Het land van Walter Scott — Catharina Howard — In Eigen Huishouding — Een eenige Dochter — Het Viooltje van Saint Germain — De nieuwe Mevrouw Verhooghe —Toch een — Johan' s Avontuur (Jongensboek) — Colibri —Herfstdraden — Frits (Twee zusters, meisjesboek) — Hortense de Beauharnais — Koninginnen met en zonder Kroon. — Voorts vele novellen in Huisvriend, Nederland, Indische Gids, Nieuwe -Eeuw; — o. a.: Blanche Rose, Verloren Smart, Oude Jeugd, Een vorstelijke Idylle, terwijl op het oogenblik in „de N. Eeuw" verschijnt: Louise Hollandine, de Winterprinses. Onder de letters M. S. schreef zij menige beoordeeling in De Katholiek, Boekenschouw en andere Tijdschriften. Het is ons niet doenlijk geweest het getal der herdrukken vast te stellen. Het is ook niet noodig. Wie zooveel goede lectuur heeft gegeven, mag met voldoening terug zien op een vruchtbaar en welbesteed leven.

174

TI JDSCHRIFTEN

Gracieuse (De). (24).

Mode-Tijdschrift met knippatronen.

Hofstad (De). (52). Weekblaadje voor de uitgaande Wereld. Verslag van Muziek, Kunst-, Boeken. Huis

(Het) Oud en Nieuw. (12).

Illustratie Imker

(De Nederlandsche). Eerlijk neutraal.

(De Practische). (12).

In en om de Woning. (12). Jager

Nuttig en praktisch voor de huisvrouw.

(De Nederlandsche) en Hondensport. (52).

Kanarie (De). (52). Kleinveetelt (De). (26). Kroniek

(De Nieuwe) Revolutionair, en drukte-makerig.

Kunst. (12). Uit den aard der zaak is a-4k een tijdschrift niet voor iedereen, evenmin als een museum. Kunst

en Amusement (waarin opgenoinen de Bioscoop-courant). (52).

Kunst (Oude). (12). Een mooi tijdschrift, waarmede ernstig de Kunst wordt gediend. Zie de aanmerking bij Kunst. Leven

(Het). Om tekst en plaatjes beslist to verwerpen. (52).

Lux (24).

Voor photografie, projectie enz.

Maandblad

(Het philatelistisch). (12). Voor postzegelverzamelaars.

Maandblad

van het Centraal Bureau voor de Statistiek. (12).

Maandschrift (Elsevier's Geillustreerd). (12). Veel over kunst. Men deelde ons merle, dat de aanvullende verhaaltjes zeer dikwijls niet in den haak zijn. Magazijn (Morks). (12). Meermalen schetsjes ontmoet, die met onze begrippen van huwelijk enz. in strijd zijn. Natuur (De). (12).

Voor de lezers, tot wie dit tijdschrift zich richt,

is het geschikt. Levende). (12). Werkelijk aardige afbeeldingen en schetsen. Evolutionistisch.

Natuur (De

TIJDSCHRIFTEN

175

Octrooi en Merkenblad. (i2). Op de Hoogte. (12).

Zeer dikwijls met onze opvattingen in strijd.

Orgel (Het). (12). Panorama. (52). Over het algemeen hoort men geen klachten over de verhaaltjes uit dit geillustreerd blad. Een enkele maal slechts bleek de opvatting te vrij. Post (Haagsche). De Haagsche Post verspreidt zeer veel meeningen, die lijnrecht met onze godsdienstige beginselen in strijd zijn. Alles samengenomen een gevaarlijk blad. Postduif (De). (52).

(De) ; der geillustreerde Bladen. (52). Tegen dit blad werden den laatsten tijd weer bezwaren vernomen, van wege de al te vrije verhaaltjes. Prins

Radio Nieuws. (12). Reddingswezen

(Het). (12).

Revue (De Hollandsche). (12). Veranderde redactie. Strijd tegen veel wat kwaad is. Maar artikelen van Morie Metz Koning, waar zij Theosophie verdedigt en die van Wijbrands waar hij spot met zedelijkheidsmaatregelen, waarschuwen tot groote voorzichtigheid. Rijwiel en Motor - Orgaan. (52). Schilderbiad

(Geillustreerd). (52).

Stijl (De). (21). Allermodernste kunstbegrippen, die door allermodernste wijsgeerige overpeinzingen worden gesteund. Ze zijn vermoedelijk te onbegrijpelijk om kwaad te doer,. Taalgids Talen

(De Nieuwe). (6).

(De Drie). (12).

Tijdschrift voor Handelscorrespondentie in de Fransche, Duitsche en Engelsche Taal. (20). Uiltje. (52). Vliegveld

Geen lectuur voor katholieken.

(Het). (24).

176

TIJDSCHRIFTEN

Vloot (Onze). (12). Vragen van den Dag. (12). Vragen des Tijds. (12). Weekblad

Zie aanmerking bij Gids en Onze Eeuw.

(zie bij voorgaand tijdschrift).

(Bouwkundig). (52).

Wereldkroniek. (52). Deze prentjes-periodiek werd dit jaar bedorven door de stukken van Carry Van Bruggen. Winckel (Den Gulden). Waar het betreft de beoordeeling van moraliteit der boeken, volkomen onbetrouwbaar. Zoeklicht (Het). (12). Hier opzettelijk opgenomen, omdat de titel zou kunnen misleiden. Het is een protestantsch tijdschrift of strijdschrift dat de katholieke kerk vaak op de schandelijkste wijze to lijf gaat.

177

CORRECTIE

Hoe verbetert men drukproeven? Daar is een handig en praktisch boekje verschenen en aangenomen als leerboek door de Amsterdamsche Grafische School. De titel luidt Nederlandsche Drukregels voor Proeflezers en Correctoren, ontworpen door J. W. Enschede. De schrijver geeft een schat van aanwijzingen, die noodig moeten opgevolgd worden orri schoon en duidelijk drukwerk te krijgen en die tevens wat meer eenheid kunnen brengen in het zetten. Wij hebben verlof het een en ander uit dit boek over te drukken. Wij vinden het echter zoo belangrijk, dat wij de auteurs aanraden zich het boekje aan te schaffen. Alleen, daar het voor iedereen wel eens te pas komt, laten wij bier volgen de we nke n welke voor de correctie van drukproeven worden gegeven.

Wenken. HANDSCHRIFT Getypte kopy is verkieslijk, behalve bij mathematische formules. Beschrijf het papier aan 66n zijde. Zorg voor ruime zij-marge voor het geven van zet-aanwijzingen. Draag zorg dat eigennamen en cijfers bijzonder duidelijk geschreven zijn. Schrijf voetnoten onder aan het blad dat daartoe met een dwarslijn in tweeen gedeeld is. Overweeg bij ingewikkelde kopyen ze met anders gekleurden inkt te schrijven. Let op het correspondeeren der cijfers. Nummer elk kopy-blad, inlasschen b.v. met 4a, 4b enz., uitlatingen b.v. met 4-7. Bevestig een toevoeging op een strookje ter bestemder plaatse met gom, niet met een speld of een klemmetje. Losse kopybladen kunnen vereenigd worden met een gemakkelijk te verwijderen klemmetje. Bewaar of verzend kopy niet in een rol; omkreukelend papier bezorgt den zetter last. Is oprollen onvermijdelijk. rol dan binnenste buiten op; opengerold blijft het blad beter liggen. CORRECTIE Geef bij inlevering der kopy duidelijk en schriftelijk inlichting omtrent bijzonderheden, als zetwijze, lettergebruik, beteekenis van teekens e. d. Bedenk dat van kranten-kopy de auteur geen proeven krijgt, tenzij hij zulks verzocht heeft. Corrigeer in rustige omgeving om niet te worden afgeleid; drukfouten zijn geniepige kwelduivels. Lees wat in de proef inderdaad staat ; laat gem,eenzaarnheid met den tekst geen parten doen spelen ; laat de laatste proef ook door een ander lezen. Gebruik bij correctie zoo mogelijk inkt, geen potlood. Lees elke proef tweemaal, den eersten keer uitsluitend lettende op zeten taalfouten, den tweeden keer op den zakelijken inhoud. Gebruik de algemeen gangbare correctie-teekens en tracht vertrouwdheid te verkrijgen met typografische vaktermen. I2

178

CORRECTIE

Herhaal bij ingewikkeld zetsel als muziek en algebraische formules behalve de correctie ook het accoord of het onderdeel der formule in de marge ; omhaal die herhaling. Lees, vooral bij ingewikkelde kopyen, eerst het handschrift, dan de proef, niet omgekeerd; allicht leest men anders in het handschrift dezelfde fout als de zetter. Laat omtrent de nauwkeurigheidder correctie nets over; ter drukkerij heeft men geen verstand van den literairen of vvetenschappelijken inhoud van een kopy. Laat techrische questies als het uitvullen van regels, het indeelen van strofen e. d. over aan de zetterij. Tracht te benaderen dat het afgedrukte werk zonder fouten zij. Absolute correctheid is onbereikbaar. Te veel of te grove fouten ontsieren en benadeelen den auteur. Corrigeer niet te lang achter elkaar, opdat de aandacht niet verslapt. Wees zorgvuldig en oplettend. Wees waakzaam. Corrigeer met bekwamen spoed. Bedenk dat het uitgezette zetsel, zoolang het niet gebruikt wordt, voor de drukkerij dood kapitaal is. Wees in normale gevallen echter ook niet te overhaast. Het Haast u langzaam zij de leus. Bedenk dat in den regel slechts twee proeven gegeven worden. Houdt bij kopyen van meer dan drie vel aanteekening van ontvangst en verzending der proeven orn later te kunnen dienen als geschillen zich voordoen. Let bij het ontvangen van proeven er op of de kopy, eventueel de vorige proeven, compleet zijn ingeleverd. W@iger proeven getrokken zonder voldoende marge, gedrukt op kunstdruk of niet voldoend gelijmd:papier. Beantwoordt schriftelijk de vragen, die van de zijde der drukkerij gedaan worden. Beperk tekstverandering zooveel mogelijk. Bedenk dat elke correctie die aanleiding geeft tot het verloopen van regels de oorspronkelijke schoonheid van het zetsel aantast ; bedenk dat extra-correctie ex trafinancieele kosten medebrengt, die de auteur moet betalen. Zorg daarom, dat de ingeleverde kopy ook inderdaad persklaar is. Geef den zetter de noodige vrijheid in het arrangeeren van titels en opschriften ; houdt daarbij niet halstarrig vast aan de voorgeschreven volgorde der woorden. Technische redenen kunnen het onmogelijk doen zijn de kopy letterlijk te volgen. Schenk in op hollandsche zetterijen gereed gemaakte proeven van fransche kopy de noodige aandacht aan de combinatie cc, aan de accentletters als I en é. Let op de o, de s en de x; ze staan dikwijls ondersteboven. Let op de c en de e, de i, de I, de 1 en de 1, de K en de k, de n en de u de o en de o, en f en de f (bij sommige mediaevals), die gemakkelijk met elkander verwisseld worden; zoo ook op de b en de omgekeerde q, de d en de omgekeerde p, de h en de omgekeerde ij, de F en de T. Let op letters gemeenschappelijk op een type gegoten als fi, ffi, ffl; verbeter daarin niet een letter, maar het geheele type.

179

CORRECT IE

Ga na of in gecursiveerde zinnen ook de cijfers gecursiveerd zijn; er zijn zetterijen waar dit ten onrechte niet geschiedt. Verzoek bij wetenschappelijk werk, dat de eerste proef niet opgemaakt is ; eventueele inlasschingen kosten dan minder aan extra-correctie. Vraag bij terugzending door het woord Revisie op de eerste bladzijde, desverlangd een nieuwe proef; geef antlers het woord Afdrukken of Imprimatur.

Vergelijk voor alles de revisie met de vorige, zoogenaamde vuile proef en teeken verzuimde correctie op nieuw aan. Let in laatste revisie op de volgorde der bladzijden en het aansluiten aan het vorige vel; let op de richtige plaatsing der prenten en onderschriften ; controleer de lengte der bladzijden; let op pagina-cijfers en signaturen; kijk langs de pagina van onder naar boven en omgekeerd om hinderlijke gangetjes to ontdekken en teeken die aan. Geef bij het imprimatur het cijfer der oplaag, bij een tiidschrift-artikel het gewenschte aantal overdrukken ; waarmerk een en ander met datum en auteurs-paraaf. Bewaar oude proeven totdat de verrekening van het werk is afgeloopen. C ORRECTIE-TEEKENS Zet een streepje door de fout; herhaal dat streepje op de marge en schrijf er naast de verbetering. Zorg dat streepje en verbetering staan op ongeveer dezelfde hoogte als de regel waarin de verbetering aangebracht is. Bij meer dan een correctie in denzelfden regel, gebruike men onderling verschillende teekens, die in dezelfde volgorde herhaald worden : b.v.

/fp it t 4

C

-1)

42:M' .......................................

enz. Woorden b.v. door I---I omhaal elke in woorden geschreven aanwijzing. verwijzing naar het handschrift. bovenkast romein. klein-kapitaal. onderkast cursief. vet.

-------

spatieeren. wegmaken ; verwijderen.

r

^ '9) a

omkeeren. 12*

i8o

CORRECTIE ....,

aaneensluiten; koppelen.

—

wit tusschenbrengen. 0

gebroken letter; letter van een verkeerde kast.

ri---Li 2 I

2, 3, 4

omwisselen; omzetten. bij groote omzettingen van woorden of regels enz. worden deze in juiste volgorde genummerd. superieur. (letters doorhalen met sup. in margine). apostrofe. wegmaken en naast liggende letters aaneensluiten. gerezen wit. insnijding (alinea) wegnemen : vooraan beginnen. regels gelijk laten beginnen of eindigen. regel met insnijding aansluiten op het einde van den vorigen regel.

C

nieuwe alinea.

D

uitspringen, naar voren brengen.

III

1 1

ir

nauwkeuriger uitvullen. wit vermeerdereni. dansende regel, in de lijn zetten.

.44—.. .........,

als logotype to drukken b.v. fi, x.

------->,- interlinie verminderen. .---........< interlinie vermeerderen. herstelling van verkeerd aangebrachte correctie.

PORTRETTEN

181

Herman Teirlink, geboren te Brussel in 1879; studeerde aanvankelijk natuurwetenschap en volgde later een college van Germaansche philologie. Thans is hi) in zijn geboortestad werkzaam als amb tenaar aan de Afdeeling Fraaie Kunsten. Van het Vlaamsche Tijdschrift „Vlaanderen" was hij redacteur-secretaris. Hij schreef : De Wonderbare Wergild, Het stilleGestarnte,HetBedriff van den Kwade, Mijnheer Serjans zoos, Orator didacticus en Het ivoren A apje met zijn perverse hootdfiguur.

August Vermeylen, geboren te Brussel in. I 872. Doctor in de geschiedenis, studeerde daarna nog een paar jaren te Berlijn en Weenen. In 1902 werd hij benoemd tot Leer aar in de Geschiedenis der Nederl. Letterkunde aan de Hooge School van Brussel. Hij is bekend door zijn proefschrift over de renaissance-figuur Jan van der Noot; gaf twee bundels Verzarnelde Opstellen en De wandelende food, een allegorische verbeelding.

182

WAT IEDER WETEN MOET

Wat ieder weten moet van Boekhandel en Uitgeverij. Naar voren te brengen, dat het goede boek, en wat hiermede sarnenhangt, een cultuurbelang vertegenwoordigt, ligt niet in mijn bedoeling. Al moge dit feit misschien wel eens uit het oog worden verloren, over het algemeen, mag ik veronderstellen, zal ieder weldenkend mensch het zonder meer met mij eens zijn. Dat dit cultuurbelang desniettegenstaande, meer en meer in het gedrang komt, vindt o. a. zijn oorzaak in het feit, dat verreweg de meeste menschen niet op de hoogte zifn van de toestanden in boekhandel en uitgeverij, niet weten hoe tot instandhouding van boekhandel en vitgeverij te moeten medewerken.

De boekhandel en de uitgeverij hebben het, waarom het te verzwijgen, bij velen verkorven. Men vindt ze over het algemeen : laks. En hoewel dit nu, hier en daar in het bij zonder, waar kan zijn, in het algemeen is dit beslist onwaar, en berust dit misverstand van de zijde van het publiek m. i. op een te groote onbekendheid met den toestand. De boekhandel staat er m. i. (ik spreek in het algemeen) het moeilijkst voor. De uitgever, als fabrikant, kan tenminste vooruit zijn prijs bepalen, al zal in den regel een hoogere verkoopsprijs met een kleineren omzet gepaard gaan, hem kan echter een „Schlager" ten deel vallen, die tegenslag in andere uitgaven, al naar gelang, geheel of gedeeltelijk vergoedt. Doch de boekhandelaar moet verkoopen a prix fixe en naar zijn inzicht is bij het vaststellen der prijzen niet gevraagd. En toch kan de prijs van een boek, voor de eene plaats billijk heeten, en voor de andere plaats te duur zijn. Maar waarom 1 oopt de boekenhandelaar dan zoo iets ? Dikwijls zal hij het niet doen. Maar ook in het kleine provinciestadje wenscht de aspirant-kooper het boek zijner keuze zich onmiddellijk te zien voorgelegd. Terwille van eenige goede klanten, is zoo'n boekhandelaar dan meestal genoodzaakt, een voorraadje ten hunnen gerieve te houden, om toch maar op eerste aanvraag te kunnen afleveren. En hoe dikwijls moet zoo'n boekhandelaar, die er een dure, betrekkelijk uitgebreide collectie op nahoudt, ten gerieve van sommigen onder zijn clientele, vernemen, dat hij toch „nets" heeft, wanneer niet „alle" gewenschte boekwerken voorradig zijn. Alle boekwerken voorradig hebben, al waren het alleen „maar" de Nederlandsche, is een absolute onmogelijkheid. De boekhandelaar zou minstens eenige stadswijken te zijner beschikking moeten hebben, om ze onder te brengen.

VAN BOEKHANDEL EN UITGEVERIJ

183

Onmogelijk in verschillende opzichten. De boekhandelaar moet „iets" in voorraad hebben, natuurlijk ; loch dat „jets" zal in den regel nogal „heel wat" bedragen, al moge het „niets" genoemd worden, in vergelijking tot de nimmer te benaderen oneindigheid der volmaaktheid. Toont U daarom niet terstond verbolgen, wanneer Uw boekhandelaar U niet onmiddellijk kan bedienen. U geeft anders blijk van onkunde over dingen, die U beter moest weten, ook al brengt de eeuwigdurende beleefdheid van den boekhandelaar U dit niet aan het verstand. Ik mag veronderstellen, dat wij het eens zijn over het feit, dat de meest uitgebreide boekhandel, vrij onbeholpen zal moeten staan tegenover de zeer uiteenloopende vraag der clientele. Men zal mij echter opmerken, dat er evenwel boeken zijn, zoo belangrijk dat ze in een up-to-date boekhandel voor handen moeten zijn. Oordeelt niet te hard ! Misschien was het boek voorhanden en is inmiddels uitverkocht; en is dat „belangrijk" dikwijls niet iets individueels ? Wat voor U belangrijk is, is het niet voor ieder ander. De boekhandelaar moet in zijn strijd om het bestaan, toch op de eerste plaats rekening houden met wat hij verkoopt. En dat is he]aas niet altijd „belangrijk".

In het vooren najaar doen de uitgevers hun aanbieding aan den boekhandel, met andere woorden : zij maken offerte. Wordt bij nabestelling in den regel niet meer korting verleend dan 25% (op den band nooit meer dan 200/0 ook niet bij aanbieding) bij aanbieding wordt een hoogere korting verleend, al naar gelang het kwantum dat besteld wordt. Van nabestellingen kan een boekhandel niet bestaan (1) de winst-marge is te laag en de klanten wenschen uit voorraad te koopen, dus koopt de boekhandelaar bij aanbieding. Om echter 40% te erlangen zal hij als regel minstens een dozijn exemplaren van hetzelfde boek moeten koopen.

Een omslachtig en riskant rabat is de premie. Bij schoolboeken worden bij bestelling van 13 exemplaren (van een en hetzelfde boek) er slechts 12 in rekening gebracht met 200/0 korting (zelden 25 0/a) en I exemplaar gratis. Banden worden echter steeds berekend met de vaste korting van 20 0/0. — Premie 13/12 met 2o( yo levert een rabat van ± 260/0 . — Men kent eenzelfde premie bij tusschentijdschen voorrekening-aankoop van belletrie met 25 0/0 (zelden 30 0/0). Als aanbiedingspremie (schoolboeken worden als regel niet bij aanbieding geleverd) geldt de premie 2/13/4 , 4/3 112 , 7/6; 15/12,, 30/24 ; 60/48; korting 20% met io% extra over het verschil na aftrek der 20%. Banden : 20 0/0 zonder premie. De premie bij belletrie raakt meer en meer in onbruik. Sommige boekhandelaren schijnen er sterk aan te willen blijven houden. Een behoorlijk percentage zonder premie is m. i. heel wat voordeeliger, gemakkelijker en veiliger. ( 1)

Evenmin van den verkoop van commissie-exemplaren. Hierop wordt 200/0 korting verleend. Hierbij komen de vrachten — heen en eventueel terug — ten zijnen laste. Ook leidt dit allicht tot gehaspel over min of meer beschadigde exemplaren.

184


diets is zoo riskant als het uitgeven en in voorraad nemen van boeken. Immers bij alle andere artikelen maakt men in den regel zonder meer kettze uit voorraad, in den boekhandel vraagt men in den regel speciaal naar een of ander boek, en kan de verkooper niet volstaan, met zonder meer een boek voor te leggen. Men kan veiliger glaswerk in voorraad nemen en verkoopen dan boeken. Wanneer de kooper een niet voorhanden zijnd boek wenscht, zoo baat geen verkoopkracht, terwij1 er tegenover staat, dat een massa voorhanden zijnde boeken Diet aan den man te brengen zijn. Voorzichtigheid bij het inkoopen geldt dus op de eerste plaats voor den boekhandelaar. Koopt hij bij aanbieding omwille der hoogere korting een paar boeken te veel, zoo blijft in dit „te veel" zijn geheele winst steken en heeft hij zonder winst, ja dikwijls met verlies gewerkt. Ziet U wel dat het onbillijk is boos te worden, wanneer er zelfs een „belangrijk" boek niet voorhanden is. Maar waarom is het publiek niet wat tijdiger met zijn bestellingen ? En waarom wil het publiek dit verhalen op den boekhandel? Is diens risico nog niet groot genoeg ? Meermalen wordt den boekhandelaar ontevreden toegevoegd : „Ik moet het dan en dan hebben anders kan het niet meer dienen". Toch kan de boekhandelaar niet meer doen, dan omgaand per post bestellen. Talmt de uitgever of de post, dan ziet de boekhandelaar wederom zijn arbeid beloond met een verliespostfe. Komt het bestelde boek op tijd binnen, dan geniet de boekhandelaar, gesteld dat het f 3.— kost, met inbegrip van f i.— voor den band, een bruto winst van 70 ct., hiervan moet dan af, waar de tending toch allicht 35o gram zal wegen, 14 ct. porto plus 2 ct. porto voor de bestelkaart, zoodat hier een bruto-winst rest van 54 ct. Bruto-winst, want er gaat natuurlijk meer af. De exploitatiekosten zijn voor een boekhandel evengoed uitermate hoog, als voor iedere andere zaak, maar waar het in den boekhandel gaat, om zeer kleine bedragen en dus een minieme winst, drukken de lasten aan arbeid en kosten veel zwaarder, dan in een bedrijf met minder risico, waar meer prijzige artikelen worden omgezet, welke een grooter winst-marge toelaten. Aileen door zeer veel om te zetten kan de boekhandel bestaan ; doch wat een arbeid wordt hiervoor vereischt ! U zult het in het geheel niet vreemd vinden, dat over boven bedoeld postje moet worden gedisponeerd en het zijn juist al die bijkomstige tijd-, arbeid- en personeeleischende beslommeringen, die zoo zwaar op den boekhandel drukken. Indien men U de porto in rekening brengt, kijkt U even onvriendelijk als wanneer men U ter plaatse eenige incasso zou berekenen, en toch, heeft U anders verdiend? Door contant te betalen, bespaarde U den boekhandelaar administratie, door tiidig te bestellen stelde u den boekhandelaar in staat de bestelling per bestelhuis uit te voeren, tegen een veel goedkooper tarief. „Het bestelhuis" is in het kort gezegd, de eigen besteldienst tusschen de boekhandelaars en uitgevers onderling, met „Het Bestelhuis van den Boekhandel" te Amsterdam als middelpunt. Aile zendingen loopen


185

over Amsterdam, doch door combinatie der zendingen blijft dit in den boekhandel de minst kostbare wijze van verzending (vooral ook voor brieven, briefen bestelkaarten), al is het bestelhuis dan ook in de laatste jaren aanzienlijk duurder geworden, zoo zelfs dat vele kleinere boekhandels het noodig hebben geacht, zich het lidmaatschap van het bestelhuis te ontzeggen. Brengt een voor U nabesteld, dus niet voorhanden zijnd boek, niet retour, zonder alleszins billijke, ernstige reden. U is niet afhandelijk van Uwen boekhandelaar, maar een boekhandelaar is dit grootendeels wel van den uitgever, en deze laatste weigert als regel een eenmaal verkocht boek terug te nemen, wat ook zeer begrijpelijk is. Toch kan de boekhandelaar aan een onwilligen client het retourtje niet altijd weigeren en tracht hij dan op zijn beurt het boek aan den uitgever terug te geven, wat mogelijk wel eens gelukt ; doch wat een soesah voor dergelijke futiele bedragen! En evenals de voorzichtigheid bij het inkoopen, is het op de kleintjes passen (vergeef mij de beeldspraak) in den boekhandel een levensvereischte. In den boekenvoorraad gaat een heel kapitaal steken; dat kapitaal moet meer afwerpen dan zijn rente alleen, want de crediet verleenende bank vraagt voor de voorgeschoten Belden reeds 7° ./0 , wat met bijkomende kosten aan promessen, omzetprovisie enz. op minsten 80/o m ag worden gesteld. Toch blijven massa's boeken jaren lang onverkocht (z. g. „winkeldochters") en willen zelfs tegen verminderden prijs (beschadigde boeken en boeken ouder dan 3 jaar mogen beneden den vastgestelden prijs worden verkocht) niet weg. De enorme prijsstijgingen in de benoodigdheden voor de boekenfabricage, heeft ze, althans in de oogen van het publiek, dour gemaakt, en veelal tot meest mogelijke beperking dier duurte : slecht van materiaal en afwerking. Voor den boekhandel in het algemeen is zoowel het een als het ander noodlottig. Had in normale tijden de boekhandelaar jaarlijks een zeker percentage op de waarde van zijn riskanten, voorraad of te schrijven tengevolge van beschadiging, door zonlicht, ter inzage zenden, retourneeren, enz. enz. (afschrijvingen voor verlies aan actualiteit, verouderen, uit de mode geraken, enz. laat ik hier buiten bespreking) dit percentage is zeker verdubbeld in deze tijden van papieren bandjes en slecht, dikwijls geel wordend papier. Maakt het den boekhandelaar niet lastiger dan noodig is, in zijn beslommeringenrijk bestaan. Val hem niet lastig met het koopen van een paar postzegels, en eisch niet alle mogelijke en onmogelijke kleine diensten van hem, als „even telefoneeren" (zonder vergoeding), „even Wisselen", „even mijn fiets bewaren" en ik weet niet wat al meer ; ja ik heb het medegemaakt, gelijk met een dame in een boekwinkel vertoevend, dat deze verzocht, „even haar brief te lakken" en toen vriendelijk dankend met haar gelakten brief naar het nabijzijnde postkantoor vertrok waar men haar om die reden blijkbaar had afgewezen.

186


Weest niet onbillijk in Uw oordeel en veroordeelt niet terstond, als lets U niet duidelijk is. Zoo is het geenszins een bewijs van laksheid of onbekwaamheid, als een boekhandelaar U mededeelt, steunend op zijn ervaring, dat een of ander door U verlangd werk is uitverkocht, terwij1 het U elders op eerste aanvraag wordt verstrekt. Een bij den uitgever totaal uitverkocht werk kan immers toevallig bij dezen of genen boekhandelaar nog onverkocht zijn. Weest niet onbillijk in Uw eischen. Zorgt dat U als beschaafd mensch eenigzins op de hoogte zijt, van wat de boekenmarkt zooal oplevert. U moet Uw eigen meening hebben, U moet zoo ongeveer weten of dit of dat boek aan het doel beantwoordt, en hiertoe kan een abonnement op een betrouwbare, recenseerende periodiek, U goede diensten bewijzen. Houdt dan ook niet hardnekkig vast aan een of anderen titel, die U in het hoofd heeft, indien dit boek niet voorradig is ; een goed gesorteerde boekhandel zal U veel gelijkwaardigs kunnen voorleggen. Koopt zooveel mogelijk uit voorraad. Bevalt het boek U dan na inzage niet, en ziet het er nog netjes uit, dan doet U den boekhandelaar geenszins overlast aan door het te ruilen. Houdt geen uren-lange redenaties, indien U uit voorraad koopt; time is money, en de verdienste aan een boek niet groot, terwijl de boekhandelaar U in den regel toch niet adviseeren kan omdat hem hiertoe de noodige gegevens ontbreken. Bovendien mag ik gerust als regel voorop zetten, dat ieder verkooper op de eerste plaats adviesert wat hem het meest profijt brengt. Ik bedoel hiermede niet dat een boekhandelaar, die zijn taak begrijpt U gewetenloos om meerdere verdiensten een pervers boek in de handen zal stoppen, verre van dat ; bovendien zou dit unfair en tevens zeer onkoopmanschappeiijk optreden hem meer na- dan voordeel brengen; ik wil alleen maar zeggen, dwingt niet tot ijdel gepraat en tijdverspillen, treedt doortastend op en beslist zelf. Hoe wil een boekhandelaar weten of een boek voor U, Uw kind of vriend, of wie dan ook geschikt is, als hij deze niet door en door kent ? Wat den een boeit en hierdoor ontspant, maakt den ander zenuwachtig enz. enz. Uit goed geslaagde boekbeoordeelingen kunt U reeds grootendeels opmaken welke boeken voor Uw keuze in aanmerking komen. Het is voor U dan een kleine moeite om een tiental gangbare boeken met de namen der auteurs te noteeren om beslagen op het ijs te komen. Vraagt liever boeken ter inzage dan in den winkel noodeloos boeken door te blaren, waar men totaal niets van weet : het leidt tot niets. U kunt U zonder meer op die manier onmogelijk voldoende op de hoogte stellen, evenmin, geloof me, met welwillende hulp van den boekhandelaar. Bovendien, meent U soms, dat de man bij zijn overstelpende drukke bezigheden nog gelegenheid kan vinden, alles zelf door te lezen, terwiji de boekenmarkt iedere week opnieuw voorzien wordt van een groot aantal nieuwe uitgaven ! De voorlichtende kennis moet dus in den regel, vrij oppervlakkig wezen : men kent de schrijvers en de uitgevers zoo'n beetje, heeft een paar recensies gelezen en vertrouwt zoowat op z'n speurzin . . . maar wat geeft dat alles den trooper voor zekerheid. Wie


187

zal het den verkooper kwalijk nemen, bij den stroom van nieuwe uitgaven, zoo hij somwijlen een en ander verwart ; er verschijnen zooveel onbenulligheden, die de aandacht niet waard zijn en hoewel misschien in het algemeen onschadelijke uitspanningslectuur, toch elementen in zich kunnen bevatten welke voor een bepaald karakter beslist schadelijk zijn te noemen. In een juiste boekbeoordeeling vindt U de meest kenmerkende eigenschappen naar voren geschoven, terwill men U bovendien den geest van het geheel doet aanvoelen. Na.de eerste schifting waarin wordt gesignaleerd wat voor ieder weldenkend mensch verwerpelijk is, en na de verdeeling in groepen als geschikt voor volwassenen, voor de jeugd, enz. blijft ieder boek een punt van overweging op zich en is de beoordeeling individueel d. w. z. voor ieder persoon afzonderlijk. Voor U zelf kunt U weten welke boeken U kunnen schaden ; U kunt het weten voor eenieder wiens meest kenmerkende karaktereigenschappen U kent. U dient hiermede rekening te houden wanneer U een boekwerk ten geschenke geeft, en indien U den persoon, die U wenscht te begiftigen niet voldoende kent, geeft hem dan desnoods goon boek of liever laat hem zelf de keuze ; is het een onvolwassene laat dan de keuze aan zijn ouders. Il n'y a rien de plus beau qu'un beau livre ! (Joubert) Geen schooner geschenk dan een boek. Inderdaad, doch men moet het juiste weten te kiezen. Het is eigenaardig hoe zelfs zeer voorzichtige menschen op dit punt lichtzinnig zijn. Nu weet ik wel, dat ondanks mijn vrij uitvoerige .uiteenzetting, de buitenstaander in de praktijk nog voor vele raadselen zal komen te staan. Mijn doel is dan ook o. m. tot voorzichtigheid en welwillendheid aan te sporen bij het oplossen er van. Om terug te komen op het eventueel berekenen van porto door den boekhandel bij nabestelling in spoedeischende gevallen : het is natuurlijk vreemd voor een buitenstaander deze op zijn rekening te zien gebracht, wanneer men b. v. nog kort te voren bij denzelfden uitgever (als van boven bedoeld boek) een ander boek heeft besteld en dit zonder berekening van porto heeft toegezonden gekregen. Het is nu eenmaal een feit, dat veel uitgevers den boekhandel wel porto berekenen, (ja er waren er die nog 5 of io cts extra berekenden voor postzendingen) en aan particulieren zonder meer franco huis leveren. Immers aan den boekhandel wordt korting gegeven. Men moet niet te hard oordeelen over een dergelijk optreden, ook op de uitgeverij in het algemeen drukken de tijden zwaar en bij menigen uitgever zit de idee voor, dat de boekhandel zijn uitgaven niet voldoende pousseert. Ik geloof dat de boekhandel over het algemeen onmachtig is om veel uitgaven te pousseeren. Dit eischt alles veel tijd en veel en goed geschoold personeel en noch het een noch het ander moet men in den boekhandel over het algemeen veronderstellen. De kleine verdiensten laten in den regel noch veel, noch goed geschoold (dus duur) personeel toe, en de beschikbare tijd gewoonlijk is nauweliiks voldoende om de overstelpende, ge-

188


detailleerde, administratieve bezigheden correct te doen plaats vinden. 't Is dikwijls een wanhopige worsteling ten koste van ontspanningsuren en nachtrust. Hoe pijnlijk moeten de vele en ongemotiveerde klachten den boekhandelaar wel aandoen. Publiek, ik vraag Uw medewerking, let ook eens op jets anders dan „arbeidersbelangen". Wordt den zwakke nog meer bloed afgetapt, dan kon hij wel eens bezwijken en men kan in het economisch raderwerk niet ongestraft jets vernielen. Voor de uitgeverij gaat bij het verdwijnen van den boekhandel een aanzienlijk afzetgebied te loor. De geweldige terugslag hiervan zal zich doen gevoelen behalve bij papierhandelaars en drukkers bij de intellectueelen, die dan nog veel moeilijker dan thans uitgevers kunnen vinden om hun producten in het licht te zenden. Het intellect komt mede in het gedrang en het leven zal mogelijk nog meer komen te staan in het teeken van Jan Boezeroen en Bioscoop.

Tijdig bestellen komt op slot van rekening en U en den boekhandelaar en den uitgever ten goede. De laatste heeft immers belang bij een goed functioneerende boekhandel. Stelt Uw boekhandelaar aldus in staat, wat niet voorradig is per bestelhuis te laten komen, doch U moet er dan op rekenen dat hiermede eenige tijd gemoeid is. Wanneer U op een Zaterdagmiddag jets bestelt, wat per bestelhuis kan komen, zoo moet U den e. v. Maandagmiddag niet komen vragen of 't er al is, want dat is een onmogelijkheid. Reclameeren eventueel, is nuttig en noodzakelijk, maar ontijdig reclameeren enerveert noodeloos. Gesteld dat U bij een Rotterdamschen boekhandelaar op een Zaterdagmiddag een boekje bestelt dat uit Zwolle moet komen, zoo kan Uw opdracht door tusschenkomst van den boekhandelaar den uitgever op zijn vroegst Maandagmiddag bereikt hebben. Neemt nu een dag speling voor de levering = Dinsdag; een dag voor verzending naar Amsterdam = Woensdag ; een dag aan het Bestelhuis = Donderdag; een dag voor verzending naar Rotterdam = Vrijdag ; aflevering : Zaterdag = 1 week na bestelling. Nu neem ik een vrij normaal verloop. Doch gesteld nu eens dat de bovenbedoelde uitgever alleen Vrijdag per bestelhuis verzond en de boekhandelaar stond ingeschreven voor toezending per bestelhuis : Maandag en Vrijdag (hoe meer bestelhuisdagen des te duurder) dan zou op zijn vroegst 14 dagen na bestelling aan den client worden afgeleverd. Zoo iets begrijpt het publiek niet en wijt het aan den boekhandelaar die het moet ontgelden. Heeft men haast met een boek, laat het dan per post komen en neem de portokosten voor Uw rekening. De boekhandel staat in het teeken van haasten en jachten van de zijde van het publiek, wat den goeden gang van zaken onnoodig hindert en het aantal werkzaamheden even onnoodig uitbreidt. Hoe de 45 urige arbeidsweek bij den boekhandel moet worden ingevoerd is mij ten eenen male een puzzle. Volgens mijn bescheiden meening is dit vrijwel een onmogelijkheid en het vooruitzicht hiervan, alsmede van eventueele strafbepalingen moet den boekhandel wel een buitengewoon aanlokkelijk perspectief openen.


189

Het is een hinderlijke gewoonte het den boekhandelaar lastig te maken door aan het einde .der week om zijn weekblad te telefoneeren. Er zijn uitgevers die hun „Zondagsbladen" Donderdags of Vrijdags laten verschijnen. Zij die zich bij den uitgever abonneerden, ontvangen hun exemplaar rechtstreeks per post en het is logisch dat deze, zonder dat de uitgever er zich speciaal op toe behoeft te leggen, hun exemplaar iets vroeger ontvangen, dan zij die het door tusschenkomst van den boekhandel ontvangen. Deze eenvoudige waarheid moet de boekhandelaar uit den treure herhalen, en het gebeurt meermalen dat men met en dergelijke verklaring geen genoegen wenscht te nemen. Het beet dan : „Ik was zoo juist bij X en die ontvangst het blad altijd Donderdagsavonds. Ik wil het perse morgen voor 12 uur hebben, — ja, als U er niets aan doen kunt moet U maar bij den uitgever reclameeren, daar kan ik mij niet mee ophouden, ik wil het in 't vervolg ook op tijd hebben, anders behoeft U het mij niet meer te zenden." Op tijdschriften wordt bij vooruitbetaling in den regel 25°/ 0 (zelden 300/0) korting verleend. Bij een abonnement van f 5.— verkoop, is dus de bruto-winst f 1.25. Dit lijkt iets, maar het is niets. Laten wij zeggen dat het blad twee maal in de maand verschijnt. Maar dan moet de loopknecht alleen voor de bezorging minstens 24 maal bij U aan huffs komen ! Dan moet de ontvangst en de aflevering, iedere 24 maal nauwkeurig worden geboekt = 48 boekingen ! Er moet voor U een rekening worden aangelegd zoo U er nog geen heeft, men moet disponeeren, U is niet thuis of heeft geen klein geld bij de hand en laat den knecht „even" terugkomen enz. En hoe dikwijls worden er bij het betalen bezwaren gemaakt als : „Maar ik heb dit of dat nummer nimmer van U ontvangen. Ik wil natuurlijk Uw kwitantie voldoen doch ik heb toch recht op een completer jaargang." Soms zijn het dan nummers van maanden geleden en niet altijdlan de boekhandelaar het bij een „dan had U maar eerder moeten reclameeren" laten. Er zijn uitgevers die nimmer voor rekening van den boekhandel reehtstreeks per post leveren, er zijn er die het wel doen, en al levert dit laatste den boekhandelaar minder werk, hij geeft niet graag zijn adressen bloot aan den uitgever van wien hij betrekkelijk toch al zoo afhankelijk is. Daarbij raakt op die manier de controle op de aflevering van tijdschriften nagenoeg geheel zoek. In het eerste geval heeft hij althans eenig houvast aan zijn eigen in- en afboekmethode doch bij rechtstreeksche bezorging ontbreken hem ten eenemale alle gegevens. Iemand die niet rechtstreeks van den uitgever, voor rekening van zijn boekhandelaar een maandschrift ontvangt, zal bij niet ontvangen in den regel eerst bij den boekhandel reclameeren als het op het ontbrekende nummer volgende exemplaar hem bereikt, vooral als het maandschrift niet altijd precies op tijd uitkomt. Reclameert de boekhandelaar nu bij den uitgever en is deze voor zich er van overtuigd het nummer te hebben afgezonden, dan kan de boekhandelaar voor eigen rekening het ontbrekende nummer bijleveren, waar een paar gulden mee gemoeid kunnen zijn; kan de uitgever niet meer naleveren dan loopt de boekhandelaar veel kans den heelen incompleten jaargang on-

190


betaald van zijn client terug te krijgen. En hiertegenover staat de boekhandelaar vrijwel machteloos. Ik neem nu aan dat de abonne inderdaad zijn nummer niet ontving en zich niet heeft vergist, wat natuurlijk ook wet eens gebeurt. Men kan een abonnement op een tiidschrift, (wanneer niet uitdrukkelijk wordt vermeld: men verbindt zich per kwartaal of per half jaar,) gedurende den jaargang niet onderbreken ; de uitgever neemt wel voor den volgenden, niet voor den loopenden jaargang opzeggingen aan. Dit geldt natuurlijk ook voor den boekhandel. De uitgever heeft wel verhaal op den boekhandel, de boekhandel echter niet op zijn client en zou deze dus tusschentijds zijn abonnement eindigen, dan is het weer de boekhandel die het loodje moet leggen. Tijdschriften geven zooveel administratieve werkzaamheden en risico dat zij in den regel den boekhandelaar weinig of geen direct voordeel zullen verschaffen. Hij houdt ze dikwijls uitsluitend aan om in contact te blijven met de menschen. Er zijn boekhandelaren die hun tijdschriftenboek hebben opgeruimd, doch dit is hun niet altijd goed bekomen. Er zit echter alleen dan rechtstreeksche verdienste aan, wanneer het gaat over een zeer groot getal, zoodat men een of twee volwassen boodschapfietsers er op na kan houden, waarvan men mag veronderstellen dat zij het tijdschrift niet in een verkeerde bus stoppers en die in een goed beklante zaak ook in het begin van de week wanneer nagenoeg geen tijdschriften te bezorgen zijn, hun werk kunnen vinden. In Rotterdam hebben verschillende boekhandelaren zich vereenigd en gevestigd de z. g. Tijdschriften-Centrale welke zich belast met de verzorging der abonnementen van den plaatselijken boekhandel. Het contact is echter op die manier nihil. Wanneer de boekhandelaar zelf abonnementen heeft of te leveren buiten de stad, dan wordt de zaak nog erger. „Vertrokken zonder nader adres", zal hij menigmaal op zijn retourkwitanties moeten lezen. Abonnementen kunnen tegen vooruitbetaling worden geleverd, maar in de praktijk kan de boekhandelaar er nooit zoo vlug bij zijn; en al zet hij de toezending halverwege stop, het abonnement is voor hem waardeloos, doch wel voor zijn rekening. Dan het porto : 2 cent per 50 gram ; een maandschrift kost dus allicht een 10 cent porto per nummer. Bij levering van een veel gelezen buitenlandsch modetijdschrift legt de boekhandelaar op ieder abonnement buiten de stad geld toe ! Dergelijke leveranties zult U zeggen, moet hij dan ook laten schieten, maar dat kan hem een client kosten en zijn reputatie nog meer afknabbelen : het publiek begrijpt het niet en vindt zooiets „onactief" te meer waar er altijd te vinden zijn die het wel doen. Wat kan het publiek niet lastig zijn bij bestelling van boeken (vooral buitenlandsche) met aanduidingen zoo vaag, dat het den boekhandelaar dikwijls na veel snuffelen in catalogi, vakbladen en na informaties eerst gelukt het bestelde boek te leveren. Natuurlijk zal de boekhandelaar zich voor goede klanten of personen van invloed meer moeite getroosten dan voor anderen, maar de moeilijkheden passeeren door in het algemeen bij dergeliike gevallen te zeggen : „ik kan U niet helpen", gaat niet op.


191

Zoo'n boekhandelaar krijgt onverbiddelijk den naam van „laks" en wordt beschouwd als iemand „die zijn best niet doet". Een kleine verdienste en veel onbezoldigde arbeid Publiek, U kunt den boekhandelaar zoo gemakkelijk tegemoet komen. Als U een spoorkaartje koopt dan verstrekt U toch ook zonder meer den beambte de juiste gegevens die hem in staat stellen Uw opdracht correct en vlug uit te voeren ; handelt dan in dit opzicht zooveel mogelijk eveneens bij Uw bestellingen in den boekhandel. Noem schrijver en titel en zoo mogelijk ook den uitgever en zoo Uw bestelling schriftelijk is vergeet dan niet te vermelden het verlangde aantal van ieder exemplaar, en wat U gebonden wat ingenaaid wenscht : dan komen hier alvast later geen moeilijkheden over en behoeft over Uw bestelling zelf reeds niet te worden gecorrespondeerd. Is het voor U van groot belang een of ander onbekend (b. v. wetenschappelijk) werk te bemachtigen, onthoudt dan het loon niet voor den arbeid, vergoedt billijk de gemaakte kosten en moeiten, ook al wijst Uw boekhandelaar misschien aanvankelijk Uw ongewoon aanbod hoffelijk van de hand. Er heerschen zooveel misvattingen ten opzichte van den boekhandel en het is zoo moeilijk het publiek te voldoen, dat de boekhandelaar iedere gelegenheid te baat neemt zich de gunst van het publiek te verwerven. Vandaar ook dat de boekhandel zelf aanbiedt gratis schriftelijk alle inlichtingen te verschaffen en gratis en franco zichtzendingen door het geheele land te zenden. Mondelinge iniichting over nieuwe uitgaven is natuurlijk geen bezwaar, maar schriftelijke . , . en zichtzendingen .. . Ach, men doet wat om den broode ! In bijzondere gevallen wanneer het zeer groote afnemers geldt kan het er misschien mee door, maar anders niet. Zijt gij een bescheiden afnemer (of in het geheel geen) wees dan ook zoo bescheiden van dergelijke aanbiedingen geen gebruik te maken, het spreekt van zelf dat een boekhandel daarvan niet kan bestaan.Een boekhandelaar moet U toch al reeds met zooveel ten dienste staan waarvan hij zelf geen, of nagenoeg geen profijt heeft. Kent U riskanter artikelen dan kalenders, agenda's, spoorwegboekjes ? En toch wenscht U een uitgebreide keuze, zoowel in eenvoudige als luxe dag-, week-, maand-, driemaandelijksche enz. kalenders, en in agenda's. Ja zelfs van de „dienstregeling" moeten meerdere soorten tot Uw dispositie liggen. U moppert misschien over het feit dat U alweer een nieuw spoorboekje koopen moet, vooral wanneer de eene dienstregeling binnen een paar maanden door een andere wordt gevolgd, maar weet U wel, wat dit voor den boekhandel beteekent, die op spoorboekjes niet meer dan 15 A 20'10 korting heeft en ze alleen ten Uze/en gerieve er op nahoudt. (Doet derhalve uw inkoopen zooveel mogelijk bij een plaatselijkat boekhandelaar.) U kunt zich indenken hoe aangenaam het is als dan de stationskiosk of een plaatselijk collega ze toevallig eerder heeft en de clientele, ze daar ziende er haar verwondering over uitspreekt, terwijl bet slachtoffer dan nog veel kans loopt met een flink partijtje te blijven zitten, want terugzenden gaat natuurlijk niet.

192


Zoo kan de boekhandelaar evenmin de hem door den uitgever toegezonden afleveringen van een vervolgwerk (dit is een werk dat in afleveringen verschijnt en volgens een voorop gesteld plan in een vooruit bepaald tijdsbestek wordt uitgegeven, een of meerdere deelen vormend) weigeren, wanneer hij hierop voor zijn client heeft ingeteekend. Indien de client op een gegeven tijdstip weigert te accepteeren is er nog lets aan te doen al kan de boekhandelaar natuurlijk over zoo lets niet gaan procedeeren ; doch als de client verhuisd is zonder nader adres, dan zit de boekhandelaar met den strop, die, waar het meestal gaat over lijvige wetenschappelijke werken, waarschijnlijk niet gering zal zijn. En waar dergelijke werken in den regel met een beperkte oplage verschijnen en alleen een voldoend aantal vaste inteekenaars den uitgever de uitgave mogelijk maken, weigert deze de verbintenis te verbreken en zet de levering voort welke de boekhandelaar kan betalen, terwijl het incomplete werk waardeloos is. Het publiek moet medewerken om den boekhandel in stand te houden, want deze is een noodzakelijke schakel in het cultuurleven. Met mopperen over „laksheid" en „slordigheid" komen wij er niet. Zeker, er worden vergissingen gemaakt, misschien meêr dan in eenig ander bedrijf, maar zoudt U het er beter afbrengen in een dergelijk gedetailleerd bedrijf met zeer beperkte hulpmiddelen en zeer uitgebreide beslommeringen ? Werkt de slordigheid niet in de hand. Er zijn menschen die postjes van 10 of 15 cent laten opschrijven ! Weest niet overdreven in Uw eischen en betaalt zooveel mogelijk contant.

Bevoordeelt U niet, en wilt ook anderen niet bevoordeelen ten koste van den boekhandel. Er zijn van particuliere zijde wel boekjes en brochures in den handel gebracht waarop in het geheel geen korting werd verleend aan den boekhandel om den verkoopsprijs maar zoo laag mogelijk te houden. En al pleit het voor de ideale opvatting van den boekhandelaar die ze aldus ten verkoop aanbiedt, het is zoo Loch niet de goede manier. Zonder dergelijke beslommeringen is het correct drijven van een boekhandel reeds moeilijk genoeg. Men klaagt over de ondragelijke lasten aan belastingen enz. in de zakenwereld, en terecht, doch hoeveel zwaarder nog drukken dezelfde lasten in de boekenwereld! De boekhandelaar die zich uit financieel oogpunt niet of nauwlijks van voldoende geschoold personeel kan voorzien, krijgt evengoed de rentezegels als de kosten van een handelsregister ten zijnen laste. En wat heeft hij voor baat in zijn detail-verkoop bij een handelsregister ? Ook de zeer hooge porti, drukken het boekbedrijf zwaar. Het gaat niet aan in dit verband te beweren dat zij die het meest gebruik maken van de post dan ook maar het meest moeten betalen, want men moet de draagkracht in aanmerking nemen en de tegemoetkoming dat men boeken zonder nadere vermelding mag bestellen op een „Bestelkaart voor Boekwerken enz." volgens drukwerktarief is geenszine voldoende. Er moet dikwijls bij herhaling besteld worden of moeten nadere inlichtingen worden gevraagd of gegeven. Er is m. geen bedrijf waarin zooveel gecorrespondeerd moet worden

193


en waar de doorsnee-mensch zoo ontwetend tegenover staat, — wat ook alweer nieuwe correspondenties uitlokt. Men beklaagt zich nog al eens over de slordigheid van den boekhandel maar men gelieve niet uit het oog te verliezen welke zware eischen dit bedrijf aan den beheerder stelt en hoe de nagenoeg algeheele onwetendheid omtrent den boekhandel bij het publiek, ook hil het ontwikkelde, een haast onoverkomelijke hinderpaal vormt, voor een goed functionneeren van het bedrijf. Er wordt nog zooveel geleerd op de scholen, waarover zich men wel eens afvraagt of het „non scholae sed vitae" niet eenigszins uit het oog is verloren. Waarom de jeugd met geleerd hoe boekhandel en uitgeverij functionneeren? Hoort kennis hieromtrent dan feitelijk niet tot het savoir vivre? Is het niet treurig dat zelfs menschen die hoogere studien achter den rug hebben dikwijls onbeholpen als kinderen staan tegenover boekhandel en uitgeverij en zich belachelijk maken en hinderlijk zijn ? Men abonneert zich b. v. op een tijdschrift bij een boekhandelaar, van wien men het dan ook ontvangt en men reclameert later zonder meer... bij den uitgever , of men reclameert op een anderen naam (firmanaam, kloosternaam enz.) dan men besteld heeft, en is dan in de registers natuurlijk onvindbaar enz. enz. In het licht vaii deze feiten kan men de dwaasheid begrijpen, welke in het weekblad voor Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs werd verkondigd : „De boekhandelaar plaatst zich te veel als parasiet (sic !) tusschen producent en consument en gaat met de grootste winst strijken". Dat is nog iets anders dan kennis omtrent het boek verbreiden en liefde tot het boek aankweeken. Het is meer, het is gevaarlijk. De lage valuta, speciaal de Duitsche, heeft ook al aanleiding gegeven tot misverstand. Men verloor uit het oog dat in den boekhandel groote voorraden waren tegen hooge koersen. Wilde men een boek terstond in zijn bezit hebben, dan moest men uit voorraad koopen en naar gelang betalen. Natuurlijk werden nabestelde boeken boven den dagkoers in rekening gebracht : de boekhandel kan met zijn kleine winstmarge ook nog de risico van koersverschillen niet dragen. En is hier of daar de koers misschien eens wat hooger omgerekend dan tactisch was, men mag daarom nog niet spreken van woekerwinsten zooals destijds gedaan is. Op de eerste plaats zijn woekerwinsten en boekhandel twee tegenstrijdige begrippen, welke elkaar uitsluiten : zoo de boekhandelaar al eens iets extra aan den koers mocht hebben verdiend (het publiek toch ook!) daar staat tegenover dat hij zijn voorraden (a pari gekocht) niet vergoed kreeg. Dan, men kon toch elders ook terecht. Alsof niet voor kapitalen rechtstreeks uit Duitschland is ingevoerd ! De korting met bijkomende kosten laat den boekhandel geen voldoende winstmarge bij omrekening even boven dagkoers en geen, belooning dus voor beslommeringen en risico. Bovendien zou de boekhandel dan ten gerieve van het publiek marken in voorraad moeten hebben gehouden en zou de client 13

194


er wel voor bedanken bij een lageren koers bij aflevering (of bestelling ??) den hoogeren volgens aankoop te betalen. Het buitenland levert hoofdzakelijk bij vooruitbetaling. Geld naar de diverse buitenlandsche uitgevers telkens bij bestelling vooruit inzenden gaat niet. Niet alleen brengt dit te veel kosten mee aan vrachten en geldzendingen met de niet te onderschatten risico voor iedere zending, doch ook zou dit aanleiding gegeven hebben tot eindeloos gehaspel, waar men onmogelijk met eenige zekerheid prijzen kon weten, daar deze onophoudelijk veranderden. Bovendien heeft ook het publiek ondervonden dat minder bekende firma's of eenvoudig niet afleverden of weer tot hoogere betaling presten. De boekhandelaar moet dus het geld vooruit (koersrisicol) bij een vertrouwden grossier deponeeren van wien hij de boeken betrekt. Ook hebben vele particulieren bij den dalenden koers hun speculatiemarken omgezet in Duitsche boeken, welke eveneens in den regel rechtstreeks van den uitgever werden betrokken, hetwelk ook al leiden moest tot een kleineren verkoop van het steeds in prijs stijgende Nederlandsche boek. Onbillijk was het dus niet wanneer een boekhandelaar het Duitsche boek eenigszins op prijs trachtte te houden en tot tegemoetkoming in winstderving, en tot beperking van de doodende Duitsche concurrentie. Al zal men missehien van meening moge verschillen aangaande het feit of wel altijd het juiste standpunt in deze werd ingenomen, de beschuldigingen van woeker, geuit door ondeskundige verontwaardigden zijn absoluut onbillijk. Thans is door bindende besluiten een dergelijke toestand geschapen, als men destijds zonder dicipline wilde daarstellen : het Duitsche boek is in Holland zeer aanzienlijk duurder dan in Duitschland. Rechtstreeksche bestellingen aan Duitsche uitgevers brengen thans geen voordeelen meer, terwiji altijd eenige risico blijft voor den besteller. Aan de andere zijde van de grens wordt nu een zeer hooge toeslag geheven welke verband houdt met den koers van de marken in dier voege dat het prijsniveau van het Duitsche boek eenigszins aan het Nederlandsche in Nederland gelijk is en wordt iedere factuur voorzien van een uitvoerzegel. Desniettegenstaande blijft het Duitsche bock in verhouding (over het algemeen) goedkooper dan het Nederlandsche en geldt hetzelfde voor bijna alle geimporteerde boeken. Het blijven ernstige concurrenten ook al is de valuta niet, zooals thans, in hun voordeel, aangezien hun afzetgebied veel grooter is. En juist de groote oplage drukt den stukprijs omlaag. Wel biedt het den uitgever oogenblikkelijk voordeel in het buitenland te laten drukken, maar de technische bezwaren zooals taal en spelling, lange duur, weinig verhaal bij slordig werk, grootere risico (o. a. eventueele toeslag of grenssluiting) en anderszins, zijn van Bien aard dat de meesten hierop terugkomen. Getypte copie mag het buitenslands doen drukken van handelsdruk werk of een brochure (van niet al te grooten omvang) mogelijk maken, men kan toch kwalijk een lijvigen roman vooraf in maschineschrift laten omzetten.


195

Een ongeluk voor boekhandel en uitgeverij is het uitleenen van boeken, onverschillig of een bibliotheek of particulier uitleent. En het is mijn vaste overtuiging dat het leenwezen een der meest ernstige belemmeringen vormt voor den opbloei van boekhande1 en uitgeverij. Men brengt, zoo zeggen de voorstanders van het leenwezen, door tusschenkomt van de bibliotheeken het boek tot het yolk. En terwiji men bet ablus een aangename verpozing verschaft, leert men het boeken lezen, boeken liefhebben, en dus ook ... boeken koopen. Het boek aan het yolk ! Zov men dat niet gevoeglijk aan de heeren uitgevers kunnen overlaten? Deze toch hebben er het grootste belang bij hun afzetgebied te vergrooten ; juist door een grooteren omzet zal de stukprijs zoo aanzienlijk dalen dat het koopen van boeken uit fi-, nancieel oogpunt voor niemand een bezwaar behoeft te zijn; de boekhandel zal vlotter kunnen omzetten; de auteurs zullen behoorlijk kunnen worden gehonoreerd; in de uitgeverswereld zal de prikkel blijven tot ondernemen. Maar in het tegenovergestelde geval? Wordt het goede boek dan niet nog een kleinere plaats aangewezen, en het produceeren van nietswaardig pru1werk, hetwelk alleen gekocht wordt omdat het de hartstochten prikkelt, in de hand gewerkt ? Het afzetgebied voor een klein land als het onze, nagenoeg zonder export omdat het Nederlandsch nu eenmaal geen wereldtaal is — is klein. De toestand in boekhandel en uitgeverij, is door de tijdsomstandigheden over het algemeen gedrukt. Door het leenwezen te bevorderen, wordt de verkoop minder : boekhandel en uitgeverij kunnen niet voldoende omzetten om het bedrijf loonend te maken. Op het honorarium ' an den ongelukkigen auteur kan het niet meer worden verhaald, men durft de risico nauwlijks meer aan.(1) Mij zijn meerdere gevallen bekend, dat, terwiji zeer hoogstaand literair werk gratis door den auteur werd aangeboden, toch de uitgever de uitgave niet op zich durfde nemen.( 2 ) Droevige illustratie van : „het boek voor het yolk". Het yolk leest om de diverse gevalletjes. Om schrijver, taal en stijl

maalt men niet, men wordt beheerscht door de vraag : hoe het afloopt. (Laat die menschen alsjeblieft naar de bioscoop gaan !) En de kunstenaars bij de gratie Gods, zij die iets te zeggen hebben, moeten zich of vergooien, of zwijgen, of zich met een hongerloon tevreden stellen, omdat men hen niet leest, — weinige uitzonderingen daar gelaten — daar het yolk niet is geleerd de echte paarlen van de valsche te onderscheiden en omdat men het er toe heeft gebracht oppervlakkig te genieten van den uiterlijken glans, zonder het goud te toetsen aan den toetsteen. Onschuldig tijdverdrijf — zeker het lezen van (1) „Fen onzer knapste en meest gelezen auteurs verdient met het schrijven van zijn werk 2 cent per uur." (Da Hollandsche Revue 26ste jaargang, No 7, pagina 526). (2) Al wijt de Hollandsche Revue het aan een andere oorzaak, wij zijn het er blijkbaar over eens dat manuscripten in portefeuille moeten worden gehouden van Nederlandsche kunstenaars, gaestelijk honderdvoudig meer waard dan verschillende auteurs welke w6l zoo gelukkig zijn een uitgever te kunnen vinden. I 3*

196


prullaria kan ook een onschuldig tijdverdrijf zijn, doch is het dan ook onschuldig de ware kunstenaars naar de kroon te steken? En bovendien... schrijvers, uitgevers en verkoopers van deze minder hoogstaande lectuur wenschen ook loon voor hun arbeid en men kan nu eenmaal van de gebraden kip geen eieren meer verwachten. Men prOpageere andere zaken als onschuldig tijdverdrijf, maar plege geen broodroof aan boekhandelaar en uitgever en geen eerroof bovendien aan den auteur, die wil dat zijn boek als een openbaring van de schoonheid worde genoten en niet dat men het onbegrepen, ongewaardeerd ter zijde legt, na haastig te hebben kennis genomen van het verloop, hoogstens getroffen door het geval, zooals bij het lezen van eencourantenbericht zonder schoonheidsontroering... Is het niet teekenend dat in Scandinavia de schrijvers hun hoop hebben gesteld op belasting op de in de openbare leeszalen uit te leenen boeken? Men werpe mij niet tegen dat er toch ook boekwinkels zijn die er leenbibliotheken op na houden, want dat is een feit op zich : men tracht van den nood een deugd te maken; evenmin behoeft de oprichting van bijzondere boekerijen naast algemeene een goedkeuring beta ffende het leenwezen te beteekenen. Ik zie alleen heil in een algeheel verbod van openbaar uitleenen. Men stelle alleen leeszalen open, doch geve geen boeken mee. De wetenschap zal er geen nadeel van ondervinden want de mogelijkheid van publicatie van wetenschappelijke werken zal er heel wat grooter door worden. Het moge een zorg van de regeering uitmaken dat de heeren der wetenschap z(56 gehonoreerd worden, dat zij zich die publica ties kunnen aanschaffen Iv-Ike zij behoeven, dus die waarvan kennisname in de leeszaal niet kan volstaan. En wanneer men aan de leeszaal het lidmaatschap verbindt tegen een jaarlijksche vergoeding die evenredig is aan de exploitatiekosten, zoo kan er waarschijnlijk heel wat subsidie worden uitgespaard, die benut ten bate van de wetenschap, het honoreeren van het beoefenen derzelve in de toekomst mogdijk in een meer juiste verhouding tot de belooning voor de prestaties van den eersten den besten handwerksgezel, toelaat. Het aantal leeszalen overeind gehouden door rijk en gemeente zal dan gevoegelijk tot enkele der groote steden beperkt kunnen worden, waarbij Been provincie vergeten behoeft te worden. Neen, men zal naar andere middelen moeten uitzien om het yolk te leeren lezen, hetzij door het onderwijs in de scholen daarheen te leiden, door lezingen, cursussen, enz. enz. Men moet de mentaliteit ten opzichte van het boek , kennen alvorens te beweren dat boeken leenen zal leiden tot boeken koopen en bezitten. De uitgever A. G. Schoonderbeek te Laren zou U er een boekje van open kunnen doen. „O, zoodra 't het boek betreft", schrijft hij in het Nieuwsblad voor den Boekhandel (88sten jaargang No. 5) wordt de royaalste Piet een klaplooper en er zouden kolommen te vullen zijn over goed gesitueerde menschen die op de meest schaamtelooze wijze de uitgevers afschooien om boeken."


197

En dan verhaalt hij o. a. hoe Carry van Bruggen hem vertelde dat iemand die haar in zijn eigen auto thuisbracht, zich beldaagde over het feit dat een barer werken niet in de leesbibliotheek verkrijgbaar was, zoodat hij dit nu wel nimmer zou kunnen lezen. En hoevelen handelen niet ongeveer hetzelfde, die toch beter moesten weten? Vraagt men niet meermalen een presentexemplaar „ter kennismaking" aan, van schooluitgaven die al lang op de school van den aanvrager zijn ingevoerd? Vraagt men geen werken „ter bespreking" terwij1 men zich hiervan met een paar onbeduidende woorden in een of ander ongelezen blaadje tracht te kwijten? Hoeveel brave menschen, die niemand een cent te kort zullen doen (o neen !) lezen genoegelijk ter inzage gezonden boeken van A tot Z door, zonder misscliien in het minst van plan te zijn er maar een van te koopen. Ik vrees den man van een boek. Hij die een boek bezit en het leest weet lets; hij die boeken leent en bij tientallen verslindt weet niets. Hoe gemakkelijker verkregen, hoe minder op prijs gesteld. Liet de philosoof Hobbes zich reeds niet in lien geest uit : Ik vrees den man van een boek. Abraham Lincoln, de groote president van Amerika, wilt het wel te brengen van houthakker tot roemrijk staatsman met : den bijbel, het leven van George Washington en een commentaar op 't Engelsche wetboek. Mag ik in verband met het uitleensysteem in herinnering brengen, wat de wijze maagden aan haar dwaze zusters antwoordden : Ite potius ad vendentes et emite vobis ! (Gaat liever tot de verkoopers en koopt ze zelf.) Prent dit U zelf in en prent dit anderen in. Schrijft het op Uw boekenkast. Indien U doortrokken zijt van het begrip dat het boek een cultuurbelang vertegenwoordigt, kweekt dan oprechte liefde aan tot het boek en durft peen te zeggen wanneer men een aanslag pleegt op Uw boekenschat. Dit is ook in het belang van den vrager... maar vooral in Uw eigen belang, want door velen wordt de meening gehuldigd dat geleende boeken niet behoeven teruggegeven te worden. De uitgeverij brengt ook zijn eigenaardige bezwaren mee, doch waar de uitgever in hoofdzaak aan den boekhandel levert heeft hij minder last van de onwetendheid van het publiek. Deze komt echter weer sterk op den voorgrond bij abonnenten welke hun tijdschrift rechtstreeks van den uitgever ontvangen. Als abonne van een tijdschrift heeft men zich eventueel te wenden tot dengene aan Wien men zich als abonne opgaf. Heeft men zich bij een boekhandelaar geabonneerd, zoo gelieve men zich nimmer rechtstreeks met den uitgever in verbinding te stellen, ook al wordt U het abonnement rechtstreeks van den uitgever toe-

gezonden. Heeft U het bij den boekhandelaar besteld, dus gekocht,

198


dan moet U het ook dien boekhandelaar betalen. Wie het U toezendt doet er niet toe. Nog altijd worden er menschen gevonden, die, wat zij bij den boekhandelaar koopen, rechtstreeks aan den uitgever betalen, welke nonchalance niet alleen voor hen zelf hinderlijk is, (Ze maken zich nog maar noodeloos boos!) maar vooraal voor den met dergelijke „kleinigheden" overladen boekhandelaar en uitgever. Om deze verwarring uit te sluiten leveren veel uitgevers niet voor rekening van den boekhandel rechtstreeks aan particulieren, doch door tusschenkomst van den boekhandel. Maar ook dan komt het voor dat men aan den uitgever betaalt wat men bij den boekhandelaar kocht! Drukte men zich dan tenminste nog maar duidelijk uit bij de betaling. Meermalen schrijft men op de postwisselstrook of niets, of een verwarrende mededeeling. De uitgever die in bovenstaand geval nagenoeg van niets af weet, (de levering was immers voor rekening van den boekhandel) zal afgaande op de mededeeling : „Voor 1 ex. X. Y. Z." natuurlijk 1 ex. X. Y. Z. afleveren, zoodat de persoon in kwestie 2 maal I ex. X. Y. Z. ontvangt. Op goed geluk af retourneert hij dan een exemplaar aan boekhandelaar of uitgever, liefst met een boos briefje, de verwarring aan de begunstigden overlatend. De duidelijkheid laat in den regel nogal 't een en ander te wenschen over. Hoe op te vatten : „Uw tijdschrift" „Uw uitgave" e. d. waar men er meerdere heeft ? Wat beteekent : „Aan mijn jaargang ontbreekt nog een (welk??) nummer en gelieve U mij dat te zenden" en dergelijke? Het beteekent : noodelooze kosten en arbeid, ongekend en ongewaardeerd. Is het waar dat men in de veenen niet op een turfje ziet, eveneens is het tegenovergesteide juist : waar niet veel te deelen valt, laat men

niet gaarne iets over zijn kant gaan, acht men zich eerder verongelijkt en tracht het minst kleine deel van den schralen buit binnen te halen, om zich van zijn levensbehoeften te kunnen. voorzien. Niet alleen staan de twee groepen : uitgevers en boekhandelaren over het algemeen niet erg vriendschappelijk tegenover elkaar, hetzelfde geldt voor beide groepen onderling. Dat dit er onder den druk der tijdsomstandigheden niet beter op geworden is, spreekt vanzelf. Het boek is naar verhouding niet duurder dan voor den oorlog. (In het duurste jaar 1920 gemiddeld slechts 50/0 hooger in prijs dan in 1913 Nieuwsblad voor den Boekhandel 88sten jaargang No. 46.) Het is naar verhouding goedkooper.(1) Er moet dus stuksgewijs nog minder op worden verdiend, terwijl het publiek bovendien minder koopt. Want het publiek vindt het boek schrikkelijk duur ! En al rijdt je in een automobiel en rook je sigaren van 3o cent per stuk en ga je minstens eens per week naar schouwburg of bioscoop en verdoet het noodige aan mooie kleeren en snuisterijen en al besteedt je kapitalen aan oud ( 3 ) In hetzelfde nummer wordt de aardacht gevestigd op de angstvalligheid, waarmcde de boekenprijz€n (in 192o) blijkbaar moesten worden vastgesteld.


199

porselein en krakend antiek, aan honden, ja wat al niet... het boek vindt je duur en dat maak je je zelf wijs en anderen en je komt pruttelen bij je boekhandelaar en ... enfin, je leent een boek uit een publieke of particuliere bibliotheek. Natuurlijk, je gaat „bezuinigen"... ten koste van boek en periodiek. Het is jammer dat boekhandel en uitgeverij, die zich toch tot taak hebben gesteld het boek onder de menschen te brengen, niet eendrachtig samenwerken, om de menschen te brengen tot het boek. Zou b. v. met gemeenschapelijke reclame voor het boek in het algemeen niet iet s te bereiken zijn, door advertenties, lezingen, lichtreclame, strooibiljetten enz. enz.(1) Boekhandel en uitgeverij moeten zich vereenigen en krachtig samen. werken. De organisatie is niet ver genoeg doorgevoerd. Nog altijd zijn, er firma's zoowel van boekhandelaars als van uitgevers die leveren beneden den vastgestelden prijs.( 2 ) Zoo iets moest niet kunnen voorkomen. Het publiek zal wel nooit kunnen leeren niet van knoeiers te willen koopen, want het meent er zijn voordeel mee te kunnen doen, en denkt niet verder na over de noodlottige gevolg en hiervan ten opzichte van het boekbedrijf. Derhalve lijkt mij een controlecommissie noodzakelijk. De uitgesloten publieke knoeiers betrekken natuurlijk heimelijk van nietuitgesloten boekverkoopers. De controlecommissie dient gerechtigd te zijn onder geheimhouding alle boeken te controleeren, zoowel in boekhandel als in uitgeverij. Het bijhouden van diverse noodzakelijke boeken moet verplichtend worden, gesteld. Wie knoeit wordt uitgesloten, zoowel boekhandelaar als uitgever. Thans staat men ook machteloos tegenover eventueele misdragingen van groote uitgeverszaken. Men moet zich derhalve nauw aansluiten aan den Nederlandschen Drukkersbond, die toch ook belang heeft bij een goed prospereerenden boekhandel en uitgeverij, en men dient er voor te zorgen dat

een uitgeslotene in de boekenwereld, ook een uitgeslotene is in het drukkers- en papierbedrijf. Geen geschoold personeel mag daar assisteeren, en wie het toch doen, moeten voor immer uitgesloten blijven van betrekkingen bij georganiseerde boekhandelaren en uitgevers. Er moet een billijke maatstaf worden aangelegd wie als boekhandelaar en als uitgever kan worden erkend. Een bepaald aantal boekhandelaars, wisselende met den aanwas en het beschavingspeil van de bevolking moet voor iedere stad of streek worden erkend, in dier voege dat men bestaande boekhandelaars niet het brood uit den mond stoot, dock indien perse noodig, bij overlijden of uittreding geen verlof geeft tot (1) Volgens het verslag der algemeene vergadering van den Nederlandschen Uitgeversbond, gehouden 17 Juni 1921 zou het bestuur van dien bond een algemeene reclame ter verspreiding van het Nederlandsche boek in den zin hebben. Dit is dus in den geest van mijn betoog. (2) Volgens het reglement van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels, is het verboden aan particulieren beneden den vastgestelden prijs te leveren.

200


„overdoen" terwijl men alsdan van de organisatie uit eenige vergoeding zou kunnen verleenen en bijstand bij het overdoen der voorraden aan (plaatselijke) collega's. Thans noemt iedereen zich boekhandelaar en wordt als zoodanig beschouwd en knabbelt het debiet af van de werkelijke boekhandelaars. Een koster, een postbode, een bazarhouder, een drukkertje, enz. enz. (ik ken ook nog een Bakker als zoodanig) hebben als nevenzaakje ...... zeer dikwijls een, „boekhandel". Concierges van scholen, ja de directies dier inrichtingen beschouwen zich veelal als boekhandelaars en weten met korting geleverd te krijgen. Vele gemeenten voorzien zich voor de gemeente-scholen van het Lager Onderwijs van boeken, enz. bij inschrijving. Wie de hoogste korting geeft is de man. Door het oprichten van plaatselijke schoolboekhandels waarin iedere plaatselijke boekhandel een aandeel ban nemen, heeft men hier en daar hieraan paal en perk gesteld. Men schreef niet in, doch de plaatselijke schoolboekhandel leverde aan de gemeente... met korting. Maar waarom die korting ? Voor het Middelbaar Onderwijs zorgde iedere leerling voor zijn eigen boeken tot op heden, doch thans zijn er gemeenten, die de boeken aan de leerlingen van middelbare gemeentescholen gratis in bruikleen wenschen af te staan en zij betrekken deze van den plaatselijken schoolboekhandel met de noodige korting. Dat deze of gene boekhandelaar hierdoor gebroodroofd wordt, hierom bekommeren de vroede vaderen zich niet. De boekhandelaar wordt helaas nog niet, wat betreft regeeringszorgen met den arbeider op een lijn gesteld. Waarvoor die schoolboekhandel of aanbesteding? Men weigere eendrachtig met korting te leveren aan niet als zoodanig erkende boekhandelaars en uitgevers.

Het is evenzeer noodzakelijk dat een maatstaf wordt aangelegd voor wie als uitgever kan worden erkend en wie niet en dat niet iedereen die het in zijn hoofd krijgt, uitgevertje kan spelen. Er rijzen er als paddestoelen uit den grand en ook al hebben die eendags-vliegen een kort bestaan, zij zuigen den debiethandel en het publiek de noodige koopkracht uit. Op het aantal uitgevers afgaande zou men meenen in een Dorado te leven. En een ieder die maar een werkelijk of vermeend goed doel nastreeft meent dit niet beter te kunnen dienen, dan zoo het pas geeft, boeken, periodieken en brochures er zelf voor uit te geven, op zijn minst genomen de lieele uitgeverij (ook \ an eigen richting) passeerende en dikwijls ook nog den boekhandel, die met geen of nagenoeg geen korting mag verkoopen, terwijl men zooveel mogelijk streeft er den boekhandel buiten te houden. Men is dan goedkooper uit ... meent men, doch ik betwijfel sterk of dat waar is ... tenminste als men den rechten weg bewandelt en niet met trucjes en achterommetjes beneden de markt laat werken, of onbewust misbruik maakt van positie of omstandigheden. Om nu maar een bedrijf te noemen, zoo heeft het Wasscherijbedrijf tenslotte van alle zijden steun bekomen om het beneden de markt


201

werken door groote instellingen te voorkomen. Maar vertegenwoordigen boekhandel en uitgeverij geen hoogere belangen? Dan, worden boVenbedoelde tendenz-uitgaven in den regel uitgegeven met steun van belangstellenden. Ja somwijlen is de uitgever verplicht zichzelf om een of andere relatie, niet onbetuigd te laten. De prijs kan nu omlaag worden gedrukt, „om de uitgaven in het bereik van iedereen te brengen". Niet wordt op die manier de koopkrachi afgetapt, ook de kooplust, want het publiek wordt verwend, en beschouwt de normale prijzen als woekerprijzen. Steun, subsidie is prachtig, maar dan alleen voor uitgaven, uit aard 266 kostbaar van fabricage dat zij te veel boven den normaalprijs zouden moeten kosten en dus voor de meesten onbereikbaar, — in geen geval om buiten het eigenlijke boekbedrijf om, de pi i .izen te drukken ! Men make toch geen nieuw lek, om te trachten een oud lek te stoppen! Dan is er toch ook nog zoo iets als de pers, de koningin der aarde, de pers van allerlei richting, kleur en schakeering waarin men zijn denkbeelden kan propageeren. Samenwerking, collegialiteit is voor den opbloei van het boekbedrijnoodzakelijk, en uit deze samenwerking moge voortvloeien een reorf ganisatie van de onderlinge verhouding, scherp omlijnd, gedetailleerd en consequent doorgevoerd. Alle maatregelen in het belar g der betrokkenen genomen, zouden alsdan ook kunnen worden gehandhaa/d. Door den nood gedwongcn stroopt men nu veelal het land of om maar te kunnen leveren, zij het dan ook met korting. Het is- misschien b3grijpelijk; de lasten bedreigen het bestaan en er wordt niet voldoende verkocht, maar niet alleen handelt men illoyaal ten opzichte van de vereeniging, waarvan men lid is en tot nakoming van welker reglement men verplicht is, doch men helpt mede den algemeenen stand van zaken te vertroebelen. De menschen moeten aldus w€1 een hoogst eigenaardig idee krijgen omtrent het boek. De een biedt het aan beneden den prijs, een anger geeft het als premie op sigaretten, enz. Er zijn uitgevers die den boekhandel trachten vol te stoppen en dan met St. Nicolaas de boeken beneden den prijs in premiepaketten en dergElijke annonceeren, wat zij ongehinderd kunnen doen als het uitgaven, ouder dan drie jaar, betreft. Moet het publiek zich don niet bekocht gevoelen bij den boekhandelaar die tegen den vastgestelden prijs levert ? Ook zij vertroebelen den toestand, afgezien van het immoreele van hun handelwijze. De nood is hoog, want ook „de koopkrakht is verminderd van het boekenkoopend publiek en het geld is in handen van lieden, die zich om letterkunde niet bekommeren", betoogde Prof. Kalff bij de opening van een vergadering van „Letterkunde" te Leiden, en ik voeg hieraan toe : de Heide tot het boek is dood en de eendracht en orde in het boekbedrijf zoek. Tot verbetering van deze toestand schreef ik bovenstaande. 1k acht mijn taak hiermede niet beeindigd, integendeel.

202


Voor web Mende op- of aanmerkingen houd ik nij aanbevolen; met dat ik gelegenheid zal kunnen vinden A. bout portant in correspondentie te treden, doch ik zal er mogelijk mijn voordeel mee kunnen doen ten opzichte van de belangen die ik voorsta. Dringend verzoek ik toezending (p. a. van Uitgever dezes) van e ventueele recensies, citaten, bemerkingen, enz. in de periodieke pers. Ten slotte noodig ik een leder uit, die in, mote lijnen met mij instemt mij als bewijs hiervan zijn visitekaartje te w illen inzenden. Ik kon niet altijd in details treden en achtte het niet immer wenscheiijk in dit bestek de proposities verder uit te werken, doch hoop dat de bedoeling duidelijk is en mijn streven eenigcn steun en sympathie zal mogen ondervinden.

15 Juni 1921.

MAARTEN VAN MAASLAND.

Attende Lectioni! (St. Paulus.) Voor den Katholieken lezer heb ik aan het bovenstaande nog iets toe te voegen. Boekhandel en uitgeverij vertegenwoordigen niet alleen een cultuurbelang in het algemeen, doch ook een katholiek belang in het bijzonder. De toestand in het boekbc drijf zooals deze thans is, moet er toe leiden dat het goede boek van de markt wordt gedrongen door het slechte. Ik stel twee uitersten tegenover clkaar ; ,natuurlijk zullen er uitzonderingen zijn en zullen er ook „twijfelaars" blijven welke hoogstens in zooverre van nut kunnen zijn dat zij eenige uiterliike beschaving aankweeken. Om gelezen te worden, zal men moeten speculeeren op de liefhebberijen vain het publiek en de hartstochten van den mensch. Volgens „Aux Ecoutes" zou de oplage van de Petit Parisien met 300,000 exemplaren zijn toegenomen sinds Carpentier er zijn memoires in plaatst. Terwijl het goede boek niet of nauwelijks zich tell kan. bekostigen, worden zedelooze werken bij honderdduizenden gedrukt, werken die in den regel met kunst als zoodanig niets hebben uit te staan! Natuurlijk er zijn er altijd geweest die de leuze huldigden : „Pecunia non olet", geld riekt niet, er zijn altijd perverse werken geweest, maar het tegenwicht dreigt verlon n te gaan, wat een opbloei der Schundliteratur tengevolge moet hebt en.

,,En " , zegt Kardinaal Pie, Bisschop van Poitiers, „al zou een yolk nog zoo godsdienstig zijn, het godsdienstigste zelfs ter wereld, al zou dit yolk zich geregeld om den predikstoel scharen en naar de schoonste preeken luisteren : leest dat yolk slechte boeken en bladen, na dertig jaar zou het een yolk van goddeloozen en oproerlingen zijn geworden.


203

Menschelijkervv-i)ze gesproken, is er geen prediking die het uithoudt tegen de slechte pers." „Liever zou ik dit stuk (het gouden paus-kruis) te gelde maken, dan dat de roomsche pers een kwijnend bestaan zou moeten lijden." (Paus Pius X.) „De slechte lectuur is een langzaarn werkend vergif, hetwelk de jeugdige mensch indrinkt en dat vroeg of laat zijn heillooze, moordende werking doet gevoelen en geest en hart bederft." (Paus Leo XIII.) „Wie weet niet, hoezeer de reinheid wordt belaagd, door slechte boeken en geschriften, door zedelooze romans, waarover zoovek aankomende jongens en meisjes mijmerend neerzien en het gif der onrein(Mgr. Hopmans.) heid inademen."' „Gestadige lezing van ongcdsdienstige of anti-godsdienstige lectuur, die geen rekening houdt met de christelijke moraal, brengt den katholiek er ten slotte toe zijn zedelijkheidsbeginselen op te offeren." (Mgr. Schrijnen.) „Het is inderdaad onbegrijpelijk hoe de wereld nog kan bestaan bij den zondvloed van slechte boeker die ons tegenwoordig overstroornt". (Lacordaire.) Wat baat de z.g. „Boekhandel" aan een R. K. Instituut, wat voor voordeelen brengen leveranties met korting waar dit gaat ten koste van het R. K. bckekbedrijf? Wanneer boekhandel en uitgeverij op R. K. grondslag geen loonend bestaan kunnen geven, zal MEI1 dan de ongebreidelde macht van het bcek, het slechte boek, kunnen weerstaan? Wie tracht den bouw van den toren te voltooien met de steenen uit zijn fundamenten! Men meent gelden uit te sparen omwille van het goede doel dat men nastreeft, misschien de opleiding tot Priester of de uitzending van Missionarissen, enz. enz., maar vreest men dan niet de noodlottige consequentie, vreest men met dat de voedende sappen zullen ophouden toe te vloeien! En wie zal men dan vormen en wie uitzenden.? En als het slechte boek zijn verderfelijken invloed heeft doen gelden, wie zullen dan financieelen steun .verleenen? Ik geloof dat onbekendheid met de feiten de voornaamste oorzaak is van de ongezonde verhouding tusschen inrichtingen van onderwijs (enz.) en het boekbedrijf. Wanneer de tijden voor den algemeenen boekhandel en uitgeverij reeds zoo moeilijk zijn, hoeveel te meer voor den katholieken. W eet U dan niet dat reeds verschillende gerenornmeerde katholieke firma's zijn verdwenen?

204


Op den duur zal, van zakelijk standpunt gesproker, geen kapitaal en energie meer gegeven kunnen worden aan den boekhandel en de uitgeverij, omdat het bedrijf naast zijn zware lasten geen lusten kent. Ik wil hier niet de minste smet werpen op den algemeenen boekhandel in 't algemeen. Men legt er in den regel een anderen maatstaf aan betreffende de ethische zijde van het boek, dan katholieken plegen te doen; gewoonlijk zal men e r zonder meer alles of nagenoeg alles ten verkoop aanbieden. Speciale Schund-verkoopers uitgezonderd 'II-wet men hierover niet te hard vallen. Men kan het zich toch kwalijk als verdienste aanrekenen dat men katholiek is en er minder vrijzinnige denkbeelden op dit gebied op nahoudt. Maar een feit is het, dat die uitgaven welke het een katholiek boekverkooper verboden is te etaleeren en te pousseeren, het beste gaan. Zakelijk gesproken staat de boekhandel op R. K. grondslag (het is niet noodig en mogelijk zelfs niet wenschelijk, dat er R. K. op de deur staat), uit den acrd der zaak bij den algemeenen ten achter. Juist de boeken die het beste gaan zijn er niet te vinden. Dit beteekent niet alleen een zeer aanzienlijke rechtstreeksche winstderving, doch ook een achterstand waar andersdenkenden in den algemeenen boekhandel dergelijke boeken terstond nit voorraad kunnen koopen en dergelijke als door hea veilangde werken rondom zich zien. Heeft de R. K. boekhandelaar uit hoogere beweegredenen zich veel te ontzeggen, hoe bitter moet het hem dan treffen dat b. v. de plaatselijke scholen elders betrekken of bij iemand die zich boekhandelaar noemt, maar het feitelijk niet is ; of dat men hem passeert met een snauw en een grauw omdat die laksche Roomsche boekhandel nooit bij is. Ook hierin ligt de R. K. boekhandelaar ten achter, elders kan men beter bediend worden dan bij hem. Meent toch niet dat U de goede zaak steunt, en genoeg doet met hem te waarschuwen dat er een boek in de 6talage ligt of in zijn biblotheek voorkomt dat er niet in hoort. Dit kan voorkomen, want wanneer hij boeken bij aanbieding koopt kan hij ze niet eerst lezen, dat is technisch reeds onmogehjk daar de reisexemplaren in den regel voor een deel uit blanco vellen bestaan ter aanduiding var, de dikte, terwijl het boek nog „in de maak" is. Hij behoeft ook niet veel noten op zijn zang te hebben, want de algemeene uitgeverij heeft den katholieken boekhandel niet noodig en deze laatste wil toch ook gaarne van de gunstige aanbiedings-condities gebruik maken, hij moest dus zoo'n beetje op zijn gevoel afgaan. Maar hoe licht bekoopt men zich op deze manier en zit dan met den strop. Evenmin kan de boekhandelaar alle verschenen werken van A tot Z doorlezen, hij kan er hoogstens inzage van nemen en moet recensies raadplegen. Vergissingen blijven dan nog mogelijk en bovendien verschijnt een recensie dikwijls veel te laat, terwij1 Lij met zijn nieuwe uitgaven bij moet trachten te zijn. Een waarschuwing betreffende een of ander ongeschikt boek is dus


205

zeer nuttig, maar ?fiat het daar niet bij. Daarvan alleen kan men geen botterhammen snijden! U ziet de R. K. boekhandel heeft nog meer risico, nog meer beslommeringen. Er is nog veel aan toe te voegen, doch dit bestek laat het niet toe. Het is mij dan ook slechts om de groote lijnen te doen, rraar nog een voorbeeld wil ik aanhalen. Pallieter is 66k in een gedeelte der katholieke pers aanvankelijk zeer gunstig beoordeeld. Er was zeer veel vraag naar. Het is mij bekend van een R. K. boekhandel die bij aanbieding van dit boek voorzichtig had ingekocht, doch in verband met de vele aanvragen en de goede recensies, pocgde de bestelling tegen gunstige condities aanzienlijk uit te breiden en slaagde De gekochte boeken waren juist in huffs,...... toen het verbod kwam. De uitgeverij op R. K. grondslag staat er ook zeer moeilijk voor. 1k geloof eat het duidelijk is, dat deze van den R. K. boekhandel alleen niet kan bestaan. Zij heeft ook en vooral den algemeenen boekhandel noodig, en deze heeft haar niet noodig. Bij de aanbieding wordt dan ook in den regel gevraagd of de uitgaw katholiek is en in dit laatste geval wordt niet gekccht niet uit haat of nijd, maar omdat men ze niet gebruiken kan. Zijn de boeken niet „neutaral" dan krijgt men ze of teruggestuurd of men behoeft niet meer terug te komen. En omdat de algemeene uitgeverij dus grootere oplagen kan maken, kan zij goedkooper zijn en kan zij den boekhandel betere condities aanbieden dan de R. K. uitgeverij. En toch moet deze laatste concureeren. Het moet uit de lengte of uit de breedte komen. Abnormale winsten worden" in de algemeene uitgeverij niet gemaakt. Van de niet te gr, ote (verwachte) winst, naast de zeer groote risico kan net veel of cm den stukprijs omlaag te drukken. De oplossing moet derhalve gezccht worden in een kleine winst, zeer zuinig bcheer en werken, abnormaal hard werken. Een beetje appreciatie gevraagd ! Men heeft mij brieven laten lezen, gericht aan R. K. uitgevers betreffende hun uitgaven, van personen die beter moesten weten, grof cn beleedigend. En zal het niet altijd 266 bar worden gemaakt, hinderlijk en kwetsend is men in zijn onwetendheid zeer dikwijls, om van bewuste of onbewuste tegenwerking maar te zwijgen. Er worden geen giften gevraagd, maar slechts dit eene : laat R. K. boekhandel en uitgeverij normaal functionneeren, werkt hieraan mede en steunt het goede bock, het Katholiek cultuurbelang bij uitnemendheid ! 16 Juni

1921.

MAARTEN VAN MAASLAND

206

REGISTER

REGISTER. Biadz.

Aanbieding Auteur Belangri'i ke uitgaven . . Belasting op uitleenen Beste:huis Bestelling Betalen Bibliotheek Boekerij Broodroof Buitenlandsch. drukwerk . . Commissie-exemplaren . . . Contant ...... . Con:rOle ccmmissie .. . Correspondentie . . Cultuurbelang Dure boeken Erken'ung als boekverkooper Export Geld toe Gemeente-scholen Goede be eken Honorarium Jets in vcorraad hebben . Import p Im inlichtingen inschrjviiig Kapitaal . Klaploopen Koers .. Korting Laks . Lasten Lastige kianten Leenen Leeszalen, geen leenzalen Literatuurvernietiging Marken Nabestelling

183, 195 183. 196. 184, 183, 192, 195. 195 195, 194 183. 192. 199. 19 , 182. 198, 199, 195. 189,

184

185. 184, 188, 191, 198. 198. 196 2)0.

193, 198. 199 2)0. 19 ), 191, 192

2)0.

195. 195. 183. 193, 194 191, 197. 2 /0.

65 19 8. • 193 194 183 184 199 230. 182, 191. 192. 185. 196, 197. 196. 195 • 193 194 183.

REGISTER

Onactief . ... Onb€kendheid Onduidelijkheid Onvolledige voorraden Parasiet Personeel Porto Premie Propaganda Prulwer k . . Prijs Pseudo-boekverkooper Rechtstreeks van de uitgeverij . Risico 5( hoof en Schrijver Slordigheid Subsidie Tijdig Tijdschriften Tijdverdrijf Ulileenen . UitElu'ting . Uitvcrkocht Valuta . .193, V ergissingen Ni erhouding OE d.Jr lir g Verr lichte bot,khouding . Vertroebeling . . Vervolgwerk . . Volksverlichting Voorbarig oordeel Voorraad Vooruitbetaling Wetenschap Winst Woekerwinsten Zichtzending . . Zondagsbladen .

207

Bladz. 182, 191. 182, 186, 193, 198 198 182. 193. 187. 184, 187 183 199 196. 182. . 2 0. . 189. 182, 183, 184, 189, 19), 192, 194. 196. 195. 192 193 196, 201. i88. 189, 19). 195, 196. 197. 199 183, 186. 194 193 198. 199, 2ao, 2:11. . 199 . 20.), 2DI. 192 195. i86. 182, 183, 184. 189, 19i 196. 183, 184, 189. 193. . 191. 189,

208

KEURBOEKERIJ

11****************t******************** *: *: DE MACHT VAN HET BOEK. *:

* :* :*

„Liever zou ik dit stuk (het gouden paus-kruis) te gelde maken, dan dat de roomsche pers • een kwijnend bestaan zou moeten lijden." Paus Pius X. „De slechte lectuur is een langzaam werkend vergif, hetwelk de jeugdige mensch indrinkt en dat vroeg of laat zijn heillooze, moordende werking duet gevoelen Paus Leo XIII. en geest en hart bederft." „Al zou een y olk nog zoo godsdienstig zijn, het godsdienstigste zelfs ter wereld, al zou dit yolk zich geregeld om den pretlikstoel scharen en naar de schoonste preeken luisteren: leest dat yolk slechte boeken en bladen, na dertig jaar zou het een y olk van goddeloozen en oproerlingen zijn geworden. Menschelijkerwijze gesproken, is er geen prediking die het uithoudt tegen de slechte pers." Kardinaal Pie, Bisschop van Poitiers. „Wie weet niet, hoezeer de reinheid wordt belaagd, door slechte boeken en geschrif ten door zedelooze romans, waarover zoovele aankomende jongens en meisjes mijmerend neerzien en het gif der onreinheid inademen." Mgt. Hopmans. „Gestadige lezing van ongodsdienstige of anti-godsdienstige lectuur, die geen rekening houdt met de christelijke moraal, brengt den katboliek er ten slotte Mgr. Schrijnen. toe zijn zedelijkheidsbeginselen op te offeren." „Het is inderdaad onbegrijpelijk hoe de wereld nog kan bestaan bij den zondvloed Lacordaire. van slechte boeken die ons tegenwoordig overstroomt."

De pers neemt dan ook bij de bestrijding van het Christ( nom een groote, zoo niet de allergrootste plaats in. Op welke manier men zich in zekere kringen van de overwinnig tracht te verzekeren, blijkt uit de volgende officieele stukken, gepubliceerd door C hretineau-j oly in zijn werk „De Roomsche Kerk tegenover de r evolutie": „Ons einddoel is dat van Voltaire en de Fransche revolutie: de vernietiging van het katholicisme voor altijd, ja zelfs van elke christelijke idee. De arbeid, lien wij gaan verrichten is niet het werk van een maand, niet van een jaar, hij kan jaren en jaren, misschien wel een eeuw of 'anger, duren; maar in onze gelederen sterft een strijder wel, dock de strijd houdt aan. Verplettert den vijand, wie hij ook zij ; verplettert den machtige onder 't gewicht van leugen- en lastertaal. Het droombeeld 'der geheime genootschappen zal waarheid worden door het eenvoudigste aller middelen, een middel dat zijn steun vindt in de menschelijke hartstochten zelve : derhalve opgericht de batterijen, elke hartstocht gevleid, de slechtSte zoowel als de edelste. Wij moeten de zedeleer aanranden en dus het hart doorwonden. Is in onze raadsvergaderingen besloten geen christenen meer te dulden : daarom geen martelaren gemaakt, maar de ondeugd onder het yolk gepopulariseerd; dat het de ondeugd inademe door zijn vijf zintuigen, die opslorpe 'en er verzadigd van woi de. Maakt bedorven harten, en gi) zult geen katholiek meer vinden. Pe beste plaats om de kerk in 't hart te treffen, is het zedebederf. Aan 't werk dan, ten einde toe!"

209

KEURBOEKERIJ

Het is reeds vele jaren geleden, dat de boven geciteerde stukken werden gepubliceerd. En we hebben het sinds ondervonden, hoe men op de geraffineerdste, brutaalste en meest laffe wijze de deugd aanrandde. Onder het mom van „kunst" worden ontelbare uitgaven gepousseerd, welke pervers of pornographisch blijken: producten van ziekelijke of slechte verbeelding. Wat zal er van de wereld worden, als een schijn van schoonheid in de plaats komt van de rnoraal? Reeds wemelt de maatschappij van mijmerende, sentimenteele, droomerige, onbruikbare, v(56r hun tijd versieten individuen. Hun valsche idealen worden gretig aangenomen, claax, waar het zoogenaamde neutrale of zedelooze boek zijn invloed had doen gelden en de godsdienst als iets overbodigs verklaard had. Want wanneer, tengevolge van zedelooze lectuur, het gevoel der zedelijkheid in het hart van den mensch is verdcofd, dan zal het licht des geloofs ook weldra opgehouden hebben te schijnen. Op de rumen, der zedelijkheid fladdert, tusschen de vaandels der revolutie, de zwarte nachtvogel des ongeloofs. Dit alles door de macht van het zoogenaamde neutrale en het slechte boek! En de macht van het goede boek? Een moede en ingespannen geest geeft het opnieuw opgeruimdbeid en kracht. Het helpt ons den zwaren arbeid van den dag te dra gen, fluistert in ernst en moeilijkheden woorden in van moed en troost. schenkt verkwikking en vreugde. In vrije uren geeft het de beloofde belooning — rust — en doet ons vertoeven in een andere wereld, welke, ook al is zij verdicht, toch een grooten en goeder invloed uitoefent. Goede boeken brengen zonneschijn in onze woning. Een goede en mooie huisbibliotheek geeft warmte, verhoogt de gezelligheidt En hoe in het bezit van een goede huisbibliotheek te komen ? Teekent in op de

KEURBOEKERIJ

waarin slechts goede boeken, de beste uit de opgenomen.

wereld-letterkunde, worden 4

210

KEURBOEKERIJ

De uitgave van deze serie van de meest boeiende romans doet hopen, dat deze Keurboekerij in alle gezinnen een eereplaats zal innemen. Behalve goed en boeiend van inhoud- zijn de werken uit de Keurboekerij fraai van uiterlijk en laag in prijs. Alle deelen zijn in een 3-kleurigen fraaien stempelband gebondcn (van of deel 7 zelfs geheel in linnen) en tegen den prijs van slechts f 2.50 bij den boekhandel of de uitgevers verkrijgbaar. De betalingscondities, vermeld op het bestelbiljet, ziin zoodanig, dat iedereen in de gelegenheid wordt gesteld zich deze keurige bibliotheek aan te schaffen.

In de Keurboekerij verschenen reeds de volgende werken : *)

De Misdaad van Robert Weston Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Een boeiend boek !

De Kath,otiek.

Hooger dan de Engelsche Conan Doyle staat onze Hollandsche Halliwells. Pakkend, echt boeiend is zijn oorspronkelijke stijl en de teekenende schoone taal verraadt een meesterhand. Een krachtig Limb. Dagblad. tegengif voor de slechte detectief-verhalen. De7e roman zal met graagte gelezen worden.

De Maasbode.

Inderdaad een keurig boek, aantrekkelijk in den kleurigen band. Aantrekkelijk door fikschen, fleurigen, kleurrijken stijl. Aantrekkelijk om het spannende van den inhoud, die zich schijnbaar hoe langer hoe meer verwart, tot eindelijk in de laatste pagina's het ineengewarde kiuwen zich toont als een bijzonder vindingrijk-geheimzinnig samengevat geheel, waarvan we het raadsel, dat toch eigenlijk van de grootste eenvoud is, avond aan avond aangenaam hebben gevolgd. De schrijver De Nieuwe Eeuw. en dc uitgevers mogen het verdiende succes vinden.

. *) De aanhalingen behoeven geenszins te duiden op ingenomenheid met aard of strekking -- of aanbeveling der bladen waaruit geciteerd wordt.

KEURBOEKERIJ

211

Ik heb Ivans destijds feestelijk ingeluid en ik doe het Edw. Halliwells ook. De redactie, die hem voor het eerst aan het publiek bekend maakte, heeft zijn stijl, de hoogspanning, welke hij in den lezer doet ontstaan, zijn verrassende humor, zijn rijke variatie, zijn onnaspeurlijk combinatie-vermogen geprezen en de mooie gevoelens, die hij wekt door zijn nobel verhaal. Dit boek van Halliwells spant ademloos, grijpt aan, ontplooit niet zelden den fijnen glimlach. Aan het slot heeft men enke! spijt, dat het uit is. De Tijd.

4

4

Roeping Roman van Robert Hugh Benson. Het boek is geestig, en menige figuur en karakter is fijn en scherp geteekend. Met satyrieke scherts wordt ons het leege leven van den landedelman getoond, het conventioneele kerkleven, van dit lit erale wereldje, de opdringerige bekeeringsijver van'n Lady Brasted.

Boekenschouw. Deze ernstige roman humoriseert Benson met de geestige teekening van het leege gezelschapsleven der Engelsche landlords ; hij psychologiseert over de zuivere liefde van een oprechte jongensziel en over de berekende liefde van een slinksch meisjeshart. Hij teekent schilderijtjes van natuurschoon en portretjes van menschentypen; en geeft aldus een boeienden roman van veel diepte en veel variatie. De uitgeversfirma bond ook dit boek in een koketten band met een felsprekend titelplaatje. De Maasbode.

. . . alles gezien en gevoeld met een scherpe geest en een warm hart. De Nieuwe Eeliw. Een echt Keurboek ! Ong Eiacn Mad. De Keurboekerij doet haar naam eer aan, met een boek uit to geven als deze roman van Benson. Het gegeven dat bier bewerkt wordt, is dit : Uit het leven van conventie, zooals die heerscht in een oud Anglicaansch, Engelsch geslacht, waar alle hoogere aspiratie absoluut vreemd aan is, groeit de tweede zoon, die door den dood van zijn ouderen broer erfgenaam is geworden, tot Karthuizer. Inderdaad een gegeven dat men niet alle dagen in boeken tegenkomt. En dit gegeven op z'n Bensoniaansch bewerkt ! Werkelijk, het is de moeite waard. Een echt keurboek ! Ons Noorden. Spannend en verheffend.

Studien.

Dit is een prachtig boek in de volsten en edeisten zin van het woord.

De Tijd. Deze roman van Benson behoort tot zijn allerbeste

NN,

erken.

Zondagsblad v. h. Kath. Huisgezin. 14*

212

KEURBOEKERIJ

De Toovenaar Roman van Robert Hugh Benson. Het boeit van de eerste tot

de laatste bladzijde.

De Ka!holiek.

In dezen roman teekende de beroemde schrijver de gevaren van het spiritisme. De vertaling van j et v. d. Waarden is over het algemeen fraai en, menigmaal ontroerend. De uitgave is sierlijk. Dit boek is noodzakelijk voor onzen tijd. De Bensonsche qualiteiten sieren ook dit verhaal. Innige teekening van huidig Engelsch familieleven in de dorpen en breede penseeling van West-Ends High-Life in deftige huizen. Wat dit verhaal zeldzaam bekoorlijk maakt is de heldhaftige, onbaatzuchtige strijd van het jonge meisje om het behoud der ziel van den door haar nog half onwetend beminden jongen man, wanneer deze verdwaalt in de duistere doolhoven van het zich materialiseerend De Maasbode. spiritisme.

Wie een boek van dezen schrijver ter hand neemt, weet dat hij genieten zal. De uitvoering van het boek is sierlijk.

Nieuwe Dord. Courant. Een boek over het occulte, het geheimzinnige vreeswekkende eener andere wereld. Een boek vol ontzettiftg dat afschuw en walging inboezemt voor de satanische werken van het spiritisme.

Nieuwe Haarl. Courant. Het Nederlandsche Boekhuis is zeker a ctief genoeg en verdient gesteund te worden in z'n voortreffelijk streven om 'n Keurboekerij onder de menschen te brengen en dan nog wel met het princiep : zooveel mogelijk geven voor le eillig geld. Dat de Keurboekerij dit doet blijkt uit

dit werk: 'n roman, nog wel van Benson, groot 340 blz. en kostende t 2.50. Hier gaat 't over een jongeman wiens geliefde sterft of eigenlijk al gestorven is bij 't begin van het verhaal. Die jongeman heeft er nu alles op gezet om dat meisje terug te zien. En hij meent in het spiritisme 't middel gevonden te hebben. Hij valt in de harden van 'n uiterlijk fatsoenlijk en beschaafd medium, dat echter geheel gewetenloos hem drijft tot op het randje van krankzinnigheid. Dan wordt hij nog gelukkig gered door de moed en de liefde van een ander meisje, dat hem Ons Eigen Blad. in de uiterste nood redding doet vinden. Zulk een boek was er noodig om te waarschuwen tegen het gevaar Ons Noorden. van het spiritisme. Een echte Benson !

Studien_

KEURBOEKERIJ

213

Mij is de Wraak Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Dit is werkelijk ontspanning door spanning. Een hoogstaande detective-roman.

De Katholiek. Limb. Dagbl ad.

Een boeiende speurders-geschiedenis.

De Maasbode.

Een detectieve-roman die in het spannende van den verhaaltrant kan wedijveren met die van Conan Doyle. Zielkundig staat „Mij is de Wraak" op veel hooger peil. De strekking is veredelend. Nieuwe Haarl. Courant.

Dit dikke boek lees je achter elkaar uit. Geeft 't je ontspanning, het doet je daarbij ook nog goed, door de edele inhoud; het staat ver boven alles wat op dit gebied verschijnt en : het is toch niet minder spannend. Ons Noorden.

In alle opzichten een goed en aanbevelenswaardig boek. Om Eigen Blad. Verrassend en vernuftig.

S'udien.

De roman zelf is mooier, dan de roman van Conan Doyle of Ivans pleegt te zijn. Veel meer psychoiogisch. De Tii.l.

*

*

Corbin en d'Aubêcourt Roman van Louis Veuilloc. Een zeer boeiende geschiedenis van een zich ontwikkelende liefde; mooie en edele karakters, wier ware deugden tegen de zwarte achtergrond van droeve levensomstandigheden heerlijk uitstralen, lets echt ouderwetsch-degelijks, dat te midden van de bonte kerrnis der hedendaagsche romanliteratuur warm aandoet. Een kleurrijk medaillon met een herinnering aan den revolutietijd, waarin dit verhaal zijn oorsprong nam, siert dit mooi uitgegeven boek van de Keurboekerij. De Maasbode.

Het is een kostelijk boek. Het is te hopen dat Het Nederlandsche Boekh.uis het moge brengen in vele gezinnen. Daarmee zal_heel wat meer hartverheffing, fijn gevoel en refine vreugde binnen komen, dan door al die zwaarmoedige zwoele romans, die helaas, maar al te veel onze Roomsche huisgezinnen weten binnen te dringen. Nieuwe Dordr. Courant.

214

KEURBOEKERIJ

Het lezen dezer heerlijke bladzijden verschaft een intens genot.

Nieuwe Haar!. Courant. De Tijd.

Een juweeltje.

*

*

Naar het Geluk Oorspronkelijke roman van Melati van Java. Het Katholieke element treedt hier beslist op den voorgrond.

De Nieuwe Eeuw. De Residentiebode

Boeiend s het zeker !

Dat zich achter het oppervlakkige, ijdele gedoe van de mondaine wereld sours ook hoog ernstige drama's kunnen afspelen, leert de dieptragische geschiedenis van de quasi-adellijke douairiêre van Rijckevoorde, die aan kleptomanie lijdende, eerst de eervolle carriêre van haar echtgenoot breekt, hem daardoor v6Or zijn tijd in het graf helpt en vervolgens haar dochter diep ongelukkig maakt. Hoe ten slotte de weg „naar het geluk" gevonden wordt, weet de begaafde schrijfster ons zó(5 levendig, aanschouwelijk en boeiend te verhalen, dat men het boek, eenmaal begonnen, niet neerlegt voor het uit is. Het Nederlandsche Boekhuis zorgde voor een nette uitvoering en een aantrekkelijken band, zoodat het mooie boek zijn weg wel zal vinden.

Tub. Courant. Rijk aan edele gevoelens, gehouden in aangenamen stijl en verdienstelijk gebouwd, is dit verhaal van de bekende romanschrijfster zeker niet een der minst, , welke aan haar vlugge en sierlijke pen ontvloeiden. Onafgebroken houdt het boek den lezer vast en de karakters der hoofdfiguren wekken onweerstaanbare belangstelling. De Tijd. Een zeer goed deel uit de Keurboekerij.

4

4

4

Uit heel haar Hart Roman van Rene Bazin. Dit is wel een der boeiendste boeken, welke wij sinds lang hebben ontmoet. Deze roman van een heldhaftig, ed 1 m,eisje, dat zich opoffert om haar vriendin te redden, ontroert diep. Het is een echt rein, nobel boek dat en om het goede gehalte van den inhoud, en om de algeheele afwerking van het fraaie uiterlijk, een sieraad is voor elke bibliotheek.

Onze Courant,

KEURBOEKERIJ

215

Rene Bazin is ook hier te lande reeds , lang bekend als de Fransche grootmeester, die met de taal weet te tooveren en wiens genie vaardig is in het indeelen en uitwerken van pakkende gevallen. Dit werk is een prachtig boek, dat we gaarne volwassenen aanbevelen. Het Nederlandsche Boekhuis, dat steeds goed voor den dag komt, zorgde voor Residevtiebode. een keurige uitgave.

Het gouden Stilzwijgen Roman van Henr j Bordeaux. Men moge het betreuren dat Bordeaux hier weer ontrouw en overspel tot onderwerp neernt, van de andere zij de moet men bekennen dat hij het conflict op echt christelijke wijze oplost. De waarlijk verheven opvatting van haar plicht, maakt de edele echtgenoote tot een heldin, naast wie de schuldige Paul een treurig figuur slaat, evenals de vrouw met wie hij zich vergat. De Keurboekerij bestemt haar werken, nu eenmaal Wet voor kinderen, — men moet zich hier wel van doordringen — en dan kan het. geen, kwaad voor volwassenen, de zonde in haar "afzichtelijkheid te zien en het middel te leeren kennen, waardoor zij goed gemaakt en verzoend wordt.

Boekensch9uw.. Een mooi, edel boek, dat in de bekende Keurboekerij o,p zijn plaats is.

H aagsche Post. De Keurboekerij heeft ons weder met dit werk een boek gebracht, dat het lezen overwaard is. De Hollandsche Revue. Henry Bordeaux is een schrijver „Von Gottes Gnaden". In dit boek toont hij zich weder den meester-schrijver, groot als stylist, groot als psycholcog, als schilder van het moderne leven met den aankleve van dien. Doch groot is Bordeaux vooral als Katholiek schrijver. Zeg niet dat hij gepassioneerde passages geeft. Zeker, zijn situatieaanduidingen zijn niet op kinderen berekend. Men noeme dit echter niet piquant bij 'n man, die zoo zeer de Katholieke overtuiging laat spreken door zijn heerlijk proza, door elken regel, die als houwen zijn aan de lichtzinnige frivoliteit der moderne salons. 'n Schitterend boek !

Lirnb. Dagblad. Wij vinden het een prachtig boek.

Ons Noorden .

Het was een goede gedachte deze beroemde roman van den zeer bekenden en gevierden schrijver in het Hollandsch te doen vertalen.

Oval)" selsch Dagblad. Eel), aangrijpend verhaal.

Het V aderland.

216

KEURBOEKERIJ

Een Gevoelsmensch Roman van Robert Hugh Benson. Raak en krachtig; met een sobere maar kleurige teekening staat een levensprobleem voor ons oog ; er is bij al den ernst in den onderDe Maasbode. gron d steeds een heerlijke glans van lichtende humor.

De romans van Benson zijn en komen steeds meer in trek, en er is reden voor. Daar zijn altijd veel frissche gedachten, aantrekkelijke humor, geestige situaties en -vooral veel interessant actueels in te yinden ; en de achtergrond, steeds een gewichtig probleem, verliest wat van zijn zwaarte en zwartheid door het kleurenspel dat de begaafde romancier er tegen laat spelen. De psychologie van dit boek is buitengewoon gedurfd en diep en daarom zal het steeds een geliefkoosd werk blijven, leerzaam, meesleepend, hier en daar sterk ontroerend, overal bewondering wekkend voor het groote talent van den schrijvet. Het Nieuwsblad van het Zuiden.

4

Weisskirchen Roman van L. M. von Hertling.

Zeer vlot is de loop der handeling in dezen roman verdeeld, zoodat de spanning voortduurt tot de la atste bladzijde, zonder ergens sensationeel te zijn. De fijn-uitgebeelde karakters— en in 't bijzonder die van goede en edele menschen — worden niet naar den uiterlijken sc 1 iijn beschreven, maar zooals zij zich in 't leven ontwikkelen en groeien. Zelden heb ik een roman gelezen, waarin de ethische waarheden van het Christendom zoo volkomen in beweegredenen en kunstvolle atmosfeer zijn weergegeven. Het werk heeft veel opvoedkundige kracht en ik wensch het daarom vooral in de handen van alien, die iets met opvoedkunde hebben uit te staan. Ofschoon de geschiedenis zich in de eerste kringen afspeelt, is zij zoo gemakkelijk verteld, dat ook de

meest eenvoudige lezer den roman begrijpen en genieten kan en eruit leeren. Ik heb den indruk, als of de schrijver met vast gebaar de stijl en de techniek van den „modernen roman" wil afwijzen. Wat vooral het werk kostbaar doet zijn, is de rijpheid welke den kunstenaar verDer Gral. raadt.

217

KEURBOEKERIJ

Een prettig te lezen verhaal, waarin sober en kort de materieele en geestelijke zorgen, van een voorbeeldig katholiek gezin uit de aristocratie, worden weergegeven. De ouders-bEproevingen door jeugd-lichtzinnigheid en ziekten van kinderen worden geschetst in ontroerende taal. De stalende kracht van het geloof bij familie-oneenigheid, jeugdstrijd en levenskruisen wordt overtuigend betoogd. Er is in dit levensverhaal een treffende opeenvolging en nevenschikking van jeugdige jool en ouderlijke bezorgdheid die beurtelings doen lachen en treuren, en er is veel in wat getuigt van des schrijvers talent en visie. Het doet vragen naar meer. De Maasbode. 4

Zijn Liefde Roman van Pierre 1' Ermite.

Wij behoeven, Wet veel te zeggen over dit boek, zonder twijfel het meesterstuk van den, schrijver. Een mooi aangrijpend verhaal, een .aanwin,st zeker voor de met zooveel zorg behan,delde Keurboekerij. Boekenschout v.

Jacques de Ferlandiêrc, groot-grondbezitter, heeft over de verplichtingen van de lieden van zijn stand edele en rechtvaardiv denkbeelden, welke hij niet alleen wil belijden, maar ook in de praktijk toepassen. Zijn pogingen worden echter bestreden door schatrijke Loden, de Harmmster's, die fabrieken op het land hebben opgericht, welke een afschuwelijken, invloed uitoefenen. Aan de zijd, van de mannelijke en moedige Jacques de Ferlandiêre strijdt zijn verloofde, Odile, wier zwak lichaam is aangetast door een ongeneeslijke ziekte. De pogingen, welke zij doet om haar droevig lot te aanvaarden, de gelatenheid, waarmede het meisje eindelijk — niet alleen zonder morren, maar zelfs met vreugde — sterft, al dit droevigs, hetwelk alleen door de gedachte aan Christus kan gedragen worden, heeft P. l'Ermite ontroerend weten te beschrijven. Het lezen van dit boek doet weldadig aan en schenkt troost.

Bonne Presse.

Een aantrekkelijk behandeld onderwerp. Het is wel een echt ouderwetsch maar ouderwetsch-goed gegeven : de deugd, maatschappelijk en godsdienstig, overwint, al is het met zware offers. De Maasbode.

*

*

De Heks van de Stille Hei Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells.

Van dezen nieuwen detective-romancier is dit het derde werk; en wat van de beide vorige gezegd werd, mag herhaald : , het is een boeiende, niet al te ingewikkelde speurdersgeschiedenis, met een on-

218

KEURBOEKERIJ

verklaarbare misdaad als uitgangspunt, een familie-tragedie als ondergrond, en een verrassend vindingsvermogen als regie ...... De combineering van feiten en de logische deductie verbazen, de ten tooneele gevoerde karakters zijn fijn gestyleerd, terwiji de geintendeerde sympathiten en antipathicen eerlijk en goed geplaatst zijn, en de oplossing knap en verrassend aandoet. De Maasbode. Halliwells maakt van zijn figurers meer menschen dan zijn concurrenten dat doen en van zijn verhaal meer een roman; zijn verwikkelingen zijn geheimzinniger en zijn taal is meer verzorgd. De uitgave is keurig.

De Tijd. 4

Wat was het? Roman van

Robert Hugh Benson. Eenige priesters van diverse nationaliteiten maken een afspraak op gezette tijden bijeen te komen en om beurten een verhaal te doen betreffende de ervaringen in hun priesterlijke loopbaan opgedaan. De geschiedenissen bewegen zich alien in het geheimzinnige schaduwland tusschen natuur en bovennatuur : duivelsbezweringen, geestes-

verschijningen, vreemde geluiden, schielijke onverklaarbare ster/gevallen, opzienbarende plotselinge bekeeringen en andere geheimzinnigheden, zoo spookachtig en fantastisch, dat zij voor een zuiver natuurlijken uitleg L. P. P. Franke. S. J. nauwelijks vatbaar zijn.

B E STE LFO R M U LI E R. (Duidelijk in te vullen a. u. b., en in te zenden aan Het Nederlandsche Boekhuis, Industriestraat 1, Tilburg.) Door deze verzoek ik LI mij te zenden

1 exemplaar exemplaren 1 exemplaar exemplaren 1 exemplaar exemplaren

door bemiddeling van den boekhandel: rethtstreeks van de uitgeverij:

JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW le jaargang a f.1.50 JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW2e jaargang f.2.50 JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 3e jaargang a f.2.50

Terwijl ik om de uitgave te steunen mij bereid verklaar f in eens extra te betalen *) (zegge jaarlijks welk extra bedrag ik U met gelijke post per postwissel doe geworden, over welk extraabedrag U ten mijnent kunt disponeeren. Wanneer meerdere exemplaren worden besteld, Believe men boven niet in te vullen hoeveel men per exemplaar me& wenscht te betalen, dodi hoeveel totaal meer.

Duidelijk schrift a, u, b.; wat niet gewenscht wordt, duidelijk doorstrepen.

Voornaam en naam

Straat en huisnummer

Stad en datum

Handieekening Duidelijk schrift a. u. b.

B E

s

TE LB

I ET

andcer zoepnedne nc oaulsv edrrt uakperk

L

HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, Industriestraat 1, TILBURG De ondergeteekende wenscht zich vanaf heden te abonneeren

door tusschenkomst v. d. Boekhandel : rechtstreeks van de Uitgevers :

op de KEURBOEKERIJ VAN HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG (± 5 deelen per jaar a f 2.50 gebonden) tot wederopzeggings toe en verzoekt ook onderstaande reeds verschenen deelen te zenden*)

a

contant na levering*)

tegen maandelijksche afbetaling a f 2.50 (plus 25 cent per deel extra voor van de reeds verschenen deelen*),

administratie= en incassokosten),

eveneens tegen maandelijksche afbetaling van de nog te verschijnen deelen*) 1 Halliwells. De misdaad van Robert Weston. 1 Benson. Roeping. 1 Benson. De Toovenaar. 1 Halliwells. Mij is de Wraak. 1 Veuillot. Corbin en d'Aubecourt. 1 Melati van Java. Naar het Geluk. 1 Bazin. Uit heel haar Hart. 1 Bordeaux. Het gouden Stilzwijgen. 1 Benson. Ben Gevoelsmensch. 1 von Herding. Weisskirchen. 1 l'Ermite. Zijn Liefde. 1 Halliwells, De Heks van de Stille Hei. 1 Benson. Wat was het?

1

Voornaam en Naam Straat en huisnummer Stad en datum Handteekening *) Wat niet verlangd wordt duidelijk doorstreepen!

KEURBOEKERIJ

221

KEURBOEKERIJ in luxe band met medaillon a f 2.50 Abonneert U tot wederopzeggens toe. De deelen worden U dan terstond na verschijnen thuis gestuurd, zoodat U er zeker van is, dc- geheele serie compleet te krijgen, wat de waarde der verzameling aanzienlijk verhoogt. Er verschijnen ongeveer 5 deelen per jaar. Vormt U een fraaie huis-bibliotheek. Wij hebben behoefte aan een boekerij die een tegenwicht kan vormen voor De Gelderlander. de neutrale series. Een alleszins lofwaardig streven. De Keurboekerij verdient aller belangstelling en steun, voor haar mooie en De Maasbode. goede uitgaven. Een uitgave van groot nut is de Keurboekerij, die tegenover de vele minderwaardige, slechte of gevaarlijke goedkoope edities, die geregeld op de boekenmarkt verschijnen, goedkoope, goede, voor katholieken betrouwbare boeken stelt. Nieuwe Tilburgsche Courant. Met de deelen uit de Keurboekerij wordt inderdaad een dam opgeworpen, tegen de minderwaardige werken die voor een koopje hun weg vinden en weinig nut maar vaak veel kwaad stichten. Het is onze oprechte wensch dat de Keurboekerij Nieuwe Zeeuwsche Courant. succes moge hebben. Het Nederlandsche Boekhuis te Tilburg is zeker actief genoeg en verdient gesteund te worden in zijn voortreftelijk streven om een Keurboekerij onder de menschen te brengen. De Keurboekerij doet haar naam eer aan. Ons Eigen Blad. Doeltreffender dan alle waarschuwingen is het geven van goede boeken en dit doet de Keurboekerij. Deze daad van Het Nederlandsche Boekhuis mag ten voile toegejuicht en moet gesteund worden. Dat het 'n daad is, hopen wij nog wel eens nader aan te toonen : boeken uitgeven onder katholieken, gaat, schande Ons Noorden. genoeg, nu eenmaal niet zonder groot risico. Uitgevoerd in fraai linnen band en duidelijk gedrukt is de Keurboekerij en om het goede gehalte en om de algeheele afwerking een sieraad als huisbibliotheek. Onze Courant. De Keurboekerij, die zooveel goede boeken onder het yolk brengt, kunnen wij Overijselsch Dagblad. zeer aanbevelen. De Keurboekerij van Het Nederlandsche Boekhuis wil een dam opwerpen tegen de infêrieure goedkoope edities. Men steune deze uitgave nu eens krachtig. Geen „maren" doch direct zich met de Keurboekerij in verbinding gesteld. De pogingen om goede lectuur te verkrijgen vinden helaas nog maar al te weinig De Residentiebode. steun. Laat men nu eens doorhakken. Wij kunnen niet anders dan de aansporing der uitgevers herhalen : „Abonneert U!" Inderdaad, uiterlijk zijn deze boekjes een lust voor de oogen, inwendig een Studien. verkwikking voor het gemoed. Het Nederlandsche Boekhuis mag de voile welwillendheid, ja de dankbare waardeering vragen van Roomsche lezeressen en lezers. Het bracht in korte tijd het ongeveer fabelachtige tot stand: tijdschriften, catalogen, — romans vooral, en wel in de Keurboekerij ; deze serie komt vlot voor den dag. De boeken De Tifd. zien er keurig („snoezig") uit. Wij hopen dat de Keurboekerij in veel gezinnen een eereplaats zal innemen. Tilburgsche Courant. De Keurboekerij geeft met zorg gekozen boeiende romans van goed zedelijk gehalte. Aan ons Roomschen, de taak, dat door en door Roomsche pogen te Zondagsblad v. Kath. Huisgezin. steunen. Weg met alle laksheid !

222

DIVERSE UITGAVEN

De Maaier van den Dood Oorspronkelijke Detective-roman van Edw. Halliwells. Prijs f 2.5o, gebonden in linnen stempelband. Spannend is het boek in hooge mate en verrassend in de langzame ontsluiering van het geheim, factoren die deze detective-roman makers tot een der besten welke wij bezitten. Want er is niet alleen, gestreefd naar spanning en naar verrassende ontdekkingen, doch het karakter der misdaadvorschérs is tevens edel gehouden. En ofschcon het graaft en wroet in de modder der misdaad, zal het boek toch niet — naar onze meening — het hoofd op hol brengen.

Leidsche Courant Deze oorspronkelijke Hollandsche roman kan wedijveren met het beste wat het buitenland in dit genre heeft geleverd en staat mijlenver boven de grove, smakelooze sensatieprullen en dergelijke prikkellectuur.

De Loods. Zeer belangwekkende detectief-roman met vernuftig gevonden hoofdDe Maasbode. gegevens en schitterende uitwerking. Een goed geschreven detective-roman.

Nieuwe Zeeuwsche Courant. De bijzondere sprekende en pakkende omslagteekening van Wiegman s en de titel geven al dadelijk aan dit boek iets sparinends, dat het op alle bladzijden onverminderd behoudt. De intrige is, zooals we die van Halliwells gewoon zijn, verrassend, buitengewoon boeiend, hier en daar sensationeel, doch nimm€r goedkoop-drakerig. Hoe een dergelijk lijvig boek van bijna 30o bladzijden, sierlijk gedrukt op uitstekend papier, gebonden in fraaie linnen stempelband, voor slechts een rijksdaalder in den handel kan worden gebracht, is een economisch wonder!

Persbericht.

De geheimzinnige Derde Oorspronkelijke Detective-roman van William Holt. Prijs f 2.5o, fraai gebonden, met sierlijke bandteekening.

De

Broeders des Verderfs

Oorspronkelijke Detective-roman van William Holt. Prijs f 2.5o, fraai gebonden met sierlijke bandteekening.

VAN HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS

223

Het Schot op het Spook Oorspronkelijke Detective-roman van William Holt. Prijs f 2.5o fraai gebonden met sierlijke bandteekening. Met deze boeken is onze detective-lectuur werkelijk vcel rijker geworden. Zij hebben de verdiensten, dat de moraal zuiver en het Hollandsch goed is. De verhalen zijn buitengewoon spannend, de verhaaltrant is eenvoudig en los. Het zijn bceken, zooals er meer moesten uitkomen en met spanning zien wij het vierde werk van „ William Holt" tegemoet. Het Nieuwsblad van het Zuiden.

Robert Hugh Benson door L. P. P. Franke, S. J. Prijs f 6._ in linnen stempelband. Niemand _ of de smaak moet wel hopeloos bedorven zijn _ zal de romans van Benson te saai of te vroom vinden. Ze zijn boeiend en meesleepend als geen andere, en toch, Pater Franke zegt het terecht: het is apologie ; de pen is hier een zwaard geworden en dat zwaard is even scherp geslepen als het glinsterend is en schoon van maaksel. Zoodra een boek ons boeit willen we gaarne meer weten van den schrijver. En als we den schrijver leerden kennen wenschen wij weer dieper door te dringen in zijn werk. Het boek van Pater Franke kan dan niet antlers zijn dan een welkome gave. Het moet veel gelezen worden Het Centrum. en het kan niet genoeg worden aanbevolen. Zij, die Benson uit zijn romans kennen, zullen met vreugde tal van interessante bijzonderheden vernemen over het rusteloos-werkzame leven van hun geliefden auteur. En zij wien Benson's boeken onbekend mochten zijn, zullen na het lezen dezer studie kennis wilier maken met zijn w filen en over die kennismaking geen spijt gevoelen.

De Katholiek. Wij zijn Pater Franke dankbaar dat hij deze merkwaardigen mensch nader wil brengen tot ons. De Maasbode. Het is werkelijk een, verblijden,de uitgave, die Pater Franke en Het Nederlandsche Boekhuis op" onze schrijftafel komen leggen. Het is een prettig boek om te zien en om te lezen, niet zwaar en wel onderhoudend, wel volledig en niet uitpluizerig. Ik twij lei dan ook niet of velen zullen het boek met gretige belangDe Nieuwe Eeuw. stelling ter hand nemen. Deze, van de eerste tot de laatste bladzijde onderhoudend en boeiend geschreven levensbeschrijving van den beroemdenschrijver, is wel in staat om den lezer op te wekken met de inderdaad prachtige boeken, die we aan zijn vruchtbaar talent te danken hebben, kennis te maken.

Nieuwe Haarlemsche Courant.

224

DIVERSE UITGAVEN

Wie Benson wil begrijpen en smaken ; — wie inzicht wil krijgen in zijn schrijven, hij kan het boek van Pater L. P. P. Franke, S. J. niet passeeren. Hij moet het lezen vOOr hij de studie van, Benson's werken begint; hij moet het lezen als hij meent reeds voldoende met Benson's werken vertrouwd te zijn. Ons Eigen Blad. Deze kostelijke studie van Pater Franke zal eerst voorgoed inzicht geven in het Joel en streverCvan Benson's werk. De Residentiebode.

De God der Wereld Roman van Robert Hugh Benson.

Prijs ingen. f 4.5o, geb. f 6.—. Luxe editie met een omslag in vierkleurendruk naar een olieverf van Jan van Delft. De roman is volstrekt niet theologisch; integendeel hij is Leslist sensationeel en hier en daar sterk dramatisch. De schrijver geeft een schets hoe hij in zijn verbeelding zich voorstelt dat de maatschappij een eeuw later zich zal vertoonen, verdeeld in twee godsdienstige kampen : Katholicisme en Humanitairianisme, waarbij de strijd tusschen beide den vorm aanneemt van strenge wetgeving en bloedvergieten. Men brandmerkte het boek in strijd met het dogma der Katholiciteit der Kerk en haar verspreiding over geheel de aarde; een oogenblik zelfs hing een ongunstige uitspraak der Romeinsche Index-Congregatie dreigend boven schrijvers hoofd. Benson slaagde er in bij de authoriteiten, te Rome zijn meeningen te verdedigen. L. P. P. Franke. S. J.

Richard Raynal, de Kluizenaar door Robert Hugh Benson. Prijs geb. f 3.9o. Waar Benson in zijn andere romans zich laat gaan en met koortsige haast bladzijden na bladzijden volschrift, nauwelijks in staat zijn levendige phantasie gauw genoeg op 't papier vast te leggen, ligt over zijn „Kluizenaar" de serene kalmte van een weloverwogen weergeven van hetgeen te voren met zorg is overdacht. De ietwat archaistische taal is als het groene mos op het landelijk kluizenaarshutje of als het bruinrood der verweerde steenen, van de muren van een middeleeuwschen L. P. P. Franke. S. J. koningsburcht.

225


Stelt men zich al lezend op het religieus standpunkt van den schrijver, dan zal dit bijzonder goed in stijl gehouden werk, veler bewondering verwerven ; zelfs zij die een ander godsdienstig inzicht hebben, komen onder den indruk van Benson's kunstenaarsschap.

Haagsche Post. Het is lectuur die genoten moet worden in de stilte.

Leidsche Courant. In den laatsten tijd heb ik n,ogal veel van Benson's werk gelezen of herlezen. En ik heb weer kunnen constateeren welk een groot, rijk en machtig schrijver hij is. Maar ik ken een boek van hem, dat van een voldragene, zuiver-gave, kristal-klare schoonheid is. Ik bedoel Richard Raynal, de Kluizenaar, mooi uitgegeven door Het Nederlandsche Boekhuis. Al de voortreffelijke eigenschappen van den romancier en van den dichter zijn hier aanwezig, zuiverder dan in welk zijner andere boeken. Hij heeft eerst, dat voelt men duidelijk, ..._ zijn onderwerp diep • doordacht, en is toen gaan schrijven, rustig, weloverwogen, keurend en kiezend. En wij bezitten nu daardoor een meesterwerk, iets zeer schoons, iets zeer dichterlijks en hoog-gestemds, en waarin Loch zoo De Nieuwe Eeuw. diep in de hartklop van het leven klinkt. Dit boek : door Benson zelf het mooiste gevonden ______ 't is zeker bet meest gave — is alleen geschikt voor ontwikkelden. De uitgave van dit boek geschiedde door Het Nederlandsche Boekhuis rijker dan welk ook : to mooi zouden we bijna zeggen. Het mag in geen pastorie, in geen klooster, in geen bibliotheek van een goed ontwikkelde Katholiek ontbreken. Ons Noorden.

Eerste Verzen van Felix Rutten. Prijs f 3.9o, fraai gebonden. Een blijde verschijning, deze eerste verzen. Wij hebben nog zooveel matglas in de ramen van onze Nederl. Kath. Kunsttempel, heele wanden zonder teekening, voetstukken zonder groepen en nissen zon,der beelden. En nu is Felix Rutten gekomen, en heeft een gekleurd raam aan 't tintelen gezet in 't licht der opgaaude zon, waar gisteren niets was als verveling en open plaats. Goddank! Want er is glinstering van zilver, licht en zacht en wonderwarm en echt !

Dr. Jacq. v. Ginneken. S. J.

'5

226

DIVERSE UITGAVEN

Canticum Graduum Verzen van Willem Smulders. Bandteekening van Jan Toorop. Prijs f 2.5o. De naam van den schrijver, die in alle literaire kringen als een fijnvoelend dichter bekend staat, waarborgt het inn,erlijk gehalte van dezen sierlijken, goed verzorgden verzenbundel. De plastiek dezer verzen is van een zeldzame pracht en een treffende juistheid. Aanhalen wil ik niet, verwijzen alleen, . . . en wel naar den „Brief". Prachtige verzen als die, zijn in onze dagen een jammere zeldzaamheid . . . De uitgave ist prachtig. De bandversiering in bekende Kerksche kleuren, van Jan Toorop. En de prijs f 2.5o, voor een werk Het Centrum. als dit, gering.

De Voorhof Gedichten van Bernard Verhoeven. Prijs ingen. f 2.5o, fraai geb. in linnen f .3.5o. Ziet hier een echten„ jongen dichter. Hij mag er zijn ; en wij begroeten Haagsche Post. zijn eerste bundel met genegenheid. Een bundel sublieme gedichten, vol gevoel en van heerlijken, reinen eenvoud. Verhoeven noemt ze Wijsjes en Pastellen, vooral dit laatste is wonderwel van toepassing. Zijn verzen zijn even fijn en vol zachte, gedempte tinten als een pastelteekening. Het is een bundel om te lezen De Hollandsche Revue. en te herlezen. Een, bun,del van allerlei gedichten, guitige, simpele, stemmingsgedichten, evangelische gedichten ; een bont bouquet van uitgelezen bloemen. Gelukkig is de auteur niet een van die dichters, die als verliefde kikkers in een lentenacht eindeloos de maan en de sterren en de teere avondston,d bekwekken en bekwaken. Bernard Verhoeven is een dichter, die iets te zeggen heeft ; een zanger, die zingen kan, wiens ziel is vol zonnelicht, dat hij eruit moet juichen ; wiens hart is vol liefdewarmte en in wiens oogen stoute visioenen lichten.

Leidsche Courant. Verhoeven vertoont onmiskenbaar talent ; zijn verzen, zijn zoetvloeiend, de beelden zeer gelukkig getroffen, het gevoel is warm en innig.

De Loods. De Voorhof is een schoone aanwinst voor onze literatuur en ik hoop dat deze verzenbundel heel veel gelezen, zal worden.

De Nieuwe Eeuw.

227

VAN HET NEDERLANDSCHE BOEKHU1S

Lentebloesem door A. Coolen. Prijs ingen. f 3,—, in sierlijke linnen stem,pelband f 3.9o. De Gelderlander. Ongetwijfeld heeft deze auteur talent. Ik heb dezen bundel met groeiende belangstelling ten einde toe Gooische Post. gelezen. Goed geschreven, mooi-doorvoelde schetsen.

De Hollandsche Revue. De karakters zijn geschilderd met frissche toewijcling , een jeugdig Limburgsch Dagblad. idealisme dat weldadig aandoet. Zeer gezellig en vlot geschreven.

De Loads.

Een, bundel schetsen van een jong Brabantsch auteur, waarin ontroeringsechte, sours grootsche bladzijden voorkomen. Het is vol jeugd Meierijsche Courant. en oprechtheid. Wie Antoon Coolen is weet ik niet, maar ik dank hem voor zijn „Lentebloesem”, waaruit ik verschillende schetsen in de klas zal voorlezen om er anderen van to laten genieten. Het is geen overweldigendaangrijpend werk, maar er zit liefde en zachte gloed in dit boek, jets dat weldadig aandoet vaak. Er zit ook romantiek in, van die echte romantiek van vroeger, die zacht aantrekt, ook van die vreemde, 'n beetje huiverige romantiek, 'n beetje zeg ik, weer niet geweldig, jets als in Streuvels „Lenteleven", maar gelukkig niet' zoo akelig. In sommige schetsen, zit ook echt menschengeluk, warm en diep geluk, dat zoo'n glans strooit over het leven, schoon geluk dat van God komt. Het boek is piettig gedrukt, met mooie letter op goed papier. Dit werk verdient waardeering ! Ons Eigen Blad. Coolen heeft een fijn gevoel voor de natuur.

Ons Noorden.

Een bundel aardige, gevoelige schetsen.

De Residentiebode.

In koele Schaduw door M. Molenaar M.S.C. met een inleiding van Dr. H. W. E. Moller. Prijs ingen. f 2.-, fraai geb. f 2.75. Wat mij zo biezonder aantrekt in deze schetsen is de verkwikkende kalmte en et weldadig gevoel, dat zo diep is en zo zuiver en zo vast en in zachte vaste woorden zich uitspreekt. 15*

228

DIVERSE UITGAVEN

Geen enkele maal worden wij geslagen door de felheid van de menselike zielehartstocht, die ons vastgrijpt en meesleurt in et gewicht van zijn, macht, zodat we machteloos zijn in onze weerstand. Deze zieleuitingen, doen ons aan, als de plechtige stilte van de zomermajesteit na 'n warme nacht, wanneer het prille morgenlicht de schoonheid van de aarde zichtbaar maakt, maar de stemmen der vogelen nog niet ontwaakt zijn, en, de stilte en de zwijgende eenzaamheid loven de Heer. Zo komt de vredige klank van deze woorden in ons oor, de stille glansing van deze zieningen in onze verbeelding, de stemmige ontroering van deze gevoelens in onze ziel. Immers, de stille stem van God spreekt zo zuiver in deze mens die kristen is en priester, en wij mogen die beluisteren niet in uitbundigheden van geluiden, Diet in rumoeringen van wereidse drukte, maar in de willige ingekeerdheid in God, die alleen Dr. H. W. E. Moller. 'n mensehart ten voile genoegen kan. Hierin klinkt het zuiver-vrome accent van Thomas a Kempis navolging.

De Gelderlander. Een verademin,g voor den geest, een verkwikking in koele schaduw. na afmattende jacht in de hitte van, den levensstrijd, zijn, waarlijk De Grondwet. deze meesterlijk geschreven schetsen. Het is een bundel schetsen, vredig van klank, innig en vol GodsDe Hollandsche Revue. vrucht. Het is een, genot ze te lezen. Dit is toch wel de ontroerde stem van een dichter.

Meieriische Courant. Het is een zeldzaam genot te luisteren naar deze stem; ge ziet verrukt, met gelukkige oogen en zacht kloppend hart, als in een paradijsachtige schemering, het leven opgelost in de schoonste harmonie.

De Nieuwe Eeuw. Met stille aandoening heb ik dit blanke boek doorbladerd. Een, Ons Noorden. diepe ontroering kwam over mij. De Nederlandsche letterkunde is door dezen bundel verrijkt. Wanneer de leeraren het boek door hun leerlingen later) aanschaffen om er in de hoogste ldassen nu en dan met hen uit te lezen, zoo genieten deze meer schoonheid dan uit menig werk van eenniaal „beroemd verklaarde" R. K. Studiebelangen. auteurs. De uitgave is niooi verzorgd.

Die heiligen Schriften d. neuen Bundes Aus dem Urtext ilbersetzt, mit Erlauterungen and einer Einfiihrung von Prof. Dr. Nivard Schlogl. Prijs gecartoneerd f 3.9o, in half linnen f 4.50. Een vrucht van een zes-en-dertig-jarige Schriftuurstudie. Niemand leest dit boek zonder stil te worden, alsof er iets groots aan hem gebeurt. Het is een boek welks taal U vlak voor de feiten wil plaatsen, die het verhaalt.

Boekenschouw.


229

Het Kerkelijk Boekenverbod door Pater L. Kauling M.S.C. Prijs f 0.50. Een duidelijke uiteenzetting van, de kerkelijke wet, die voor velen zeker nuttig zal zijn. Na iedere canon maakt de schrijver practische opmerkingen. De Nieuwe Eeuw. Deze verklaring van een m,oeilijk punt uit den nieuwen codex zal aan den leergierigen lezer een juister inzicht verschaffen. Nieuwe Haarlemsche Courant.

De schrijver bespreekt in klare, vloeiende taal de kerkelijke wet. De canons van, het boekenverbod zijn, afgedrukt in het Latijn, met de Hollandsche tekst er naast; tusschen de verschillende wetsbepalingen de toelichtingen en verklaringen; alles bijzonder practisch. Ons Eigen Blad.

Een noodzakelijk werkje. Beknopt en duidelijk geeft de schrijver aan, wat wij als katholieken te doers hebben bij het lezen, welk standpunt wij moeten innemen bij de beoordeeling van boeken voor ons zelf en voor onze leerlingen. Wordt op de lectuur onzer jongens en meisjes wel voldoende gelet ? R. K. Studiebelangen.

De H. Franciscus van Sales door C. J. Zwijsen, Pr. in,gen. f 5. —, geb. in linnen f 6.5o. Zelfs degene die maar zelden, een „vroom" boek ter hand neemt zal geboeid worden door deze karakterschets. Het Centrum. Prijs

Een, hoogst belangwekkend werk en zeker niet voor den katholiek alleen. Het is een lijvig boekdeel gewijd aan het leven van dezen bijzon,deren man. Tusschen de op de boekenmarkt geworpen levensbeschrijvingen, van allerlei politieke figuren van den laatsten tijd, waarin men, verpolitiekt als zij zijn, met den besten wil nets grootsch kan onderscheiden of verheffends, is de verschijning van deze levensbeschrijving van een hoogstaand man als de heilige van Sales een gebeurtenis welke niet hoog genoeg kan worden aangeslagen. Dit is een boek om, voorgoed te bezitten, een, boek, dat men steeds onder de hand wil hebben. In urea van moedeloosheid en zwakheid is het verheffend er in te bladeren, weer eens iets te lezen van het werk en van het edele leven van deze heilige figuur, van dezen trooster onder menschen die zelf veel geleden en gestreden heeft. Een boek dat een baken in dezen ontwrichten tijd is. De Hollandsche Revue.

230

DIVERSE UITGAVEN

Dit heiligenleven is niet legen,darisch, het voile licht der geschiedenis De Katholiek. valt er op. Het boek is boeiend als een roman. Dat is waarlijk een pieteitsvoile geschiedbeschrijving over een der merkwaardigste figuren on der onze Heiligen, gegeven door een bewerker met een warm hart, gezond oordeel en het eenvoudswoord der waarheid. De veelzijdige natuurlijke gaven en, de bijna alzijdige boven,natuurlijke deugd van, dezen grooten Heilige maakt hem tot een aantrekkelijk voorbeeld voor alle leeftijden, standen en levensomstandigheden, tot een model voor alle beoefenaars van God-welgevallig De Maasbode deugden. Van nut voor priester en leek, die in hem een lichtbaak vinden tot Meieriische Courant. belichting van hun levensweg. Wan,neer de leven,sloop van een dienaar Gods in ruimen kring verdient gelezen to worden, dan is het wel die van den H. Franciscus van Sales, den luisterrijken prins-bisschop van Geneve. Een zeer nuttig en verdienstelijk werk.

Nieuwe Haarlemsche Courant. Warm aanbevolen aan alien, geestelijken en leeken, die tusschen drukke verstrooiende bezigheden door, hun geest eens een oogenblik willen verheffen door het woord en het voorbeeld van den H. FranStudien. ciscus van Sales.

De H. Elisabeth van Thuringen door Pater Quirinus O.C. Prijs ingen. f 2.-; geb. f 3.—. Vereerders van de H. Elisabeth, landgravin van Thuringen, en patrones der Derde Orde van St. Franciscus, kunnen wij ter lezing aanbevelen deze nieuwe levensbeschrijving. Het boek is vlot en interessant geschreven,, iets dat helaas niet steeds kan worden getuigd van levensbeschrijvingen van Heiligen.

Onze Courant. Moge dit mooie boek velen tot zoo'n leven brengen !

Ons Noorden. 1k heb met veel genoegen dit boek over de H. Elisabeth gelezen, daardoor nog eens verfrisschend wat uit lang vervlogen tijd mij was bijgebleven van het schoone een offervaardige leven der H. Koningin en tevens vernemend wat de wetenschap van later tijd aangaande de R. K. Studiebelangen. heldin der liefde zegt.


231

Dit schoone en offervaardige leven der liefde-heldin, niet zonder literair talent en met de noodige kritische studie uitgebeeld, verdient Zondagsblad v. h. Kath. Huisgezin. alleszins aanbeveling.

De Gelukzalige Johannes Eudes door Zr. M. de Loyola. Prijs f 2.5o. Dit boek tintelend van Roomsche geest en innig Roomsch leven, mag in geen gezin, in geen klooster of religieus verblijf ontbreken. Het verschijnt in kloek formaat, gedrukt op mooi papier en duidelijke letter, en telt 428 bladzijden.

Roomsche Keur Bloemlezing uit de katholieke Nederlandsche letteren door Th. de Jager. Deel I gebon,den, in linnen stempelband f 3.— (ingen. uitverk.). Deel II gebonden, in lin,nen stempelband f 3.35, ingen. f 2.25. Deze bloemlezing wijkt geheel of van de soort waaraan wij gewoon waren, hetgeen de titel, Roomsche Keur, reeds gedeeltelijk uitdrukt. En wij kunnen, ons over deze afwijking niet anders dan hoogelijk verblij den . wij heeten dit schoone boek van harte welkom als een belangrijke bijdrage tot de geschiedenis en de waardeering onzei Roomsche letteren.

De Maasbode.

ContrOleboekje (se druk) voor H. H. Geestelijken. Prijs gecartoneerd f o.6o. Ten dienste van Priesters en Onderwijzers, om het bezoek van Congregatie, Patronaat of Catechismus zorgvuldig te controleeren. De indeeling is door eenige H. H. Geestelijken na rijp overleg, zoo ingericht, dat ze een practisch en gemakkelijk overzicht geeft over het geheele jaar.

Het Gebed des Heeren door Seb. von Oer, vertaling van Pater Bas van Kesteren. Prijs ingen. f 2.25, geb. f 2.85. Het boek tracht op eenvoudige wijze het Gebed des Heeren te verklaren en daarin de onveranderlijke waarheden van het christelijk

232

DIVERSE UITGAVEN

geloof te vinden, die zoowel voor eenieder in het bijzonder als voor de familie en de gemeenschap een richtsnoer zullen zijn, om tot volmaaktheid te geraken. Wij verwachten ook van dit werk opwekking en verdieping van het geestelijke leven. Moge het druk gekocht en veel gelezen worden !

Boekenschouw. Een mooi boek voor dengene wiert het ernst is met de verdieping van zijn geestelijk leven. Wie dit boek koopt zal het lezen en herlezen,.

Leidsche Courant. Wie nieuwe gedachten over dit gedachtenrijke gebed wil hebben, wie er die innige diepte, de allesovertreffende volmaaktheid van wil beseffen, mag niet nalaten dit boek te lezen en te herlezen. Het boek is tevens ook wat de vorm betreft waarin het geschreven, werd, opvallend frisch : al wat er schoons gezegd is over dit hoogheilig gebed vinden wij er te zamen gebracht ; geen bladzijde of wij vinden er aan halingen, voorbeelden, toepassingen uit H. Schrift, Vaders, Asceten, of zelfs uit profane schrijvers en geschiedenis, Wie het inziet kan niet weerstaan te lezen, en wie het leest kan niet Ons Noorden. weerstaan aan de bekoorlijkheid van dit werk. Een ernstig, deugdelijk boek.

Het Vlaamsche Land.

De Christelijke Jongeling doer Pater Matthias von Bremscheid, vertaling van Pater Bas van Kesteren. Prijs ingen. f 2.25, geb. f 2.85. Wie meenen mocht dat een christelijke jongeling gelijk staat met een zoetelijk femelig individu, sla dit boek op en hij zal reeds bij een vluchtig doorbladeren tot de erkenning komen dat na de christelijke deugden, die elk jongeling niet alleen, maar elk mensch moet beoefenen, op de krachtigste wijze aangespoord wordt vooral vroolijk en opgeruimd te zijn, wellevend, oprecht, dankbaar, natuurlijke deugden zeker, maar aan de bovennatuurlijke meer glans en schoonheid verleenend. Het boek is een geschikt geschenk voor jonge lieden op den drempel Boekenschouw. van het groote, voile, moeilijke leven staande. Het is speciaal geschreven voor jongelingen in de wereld en bevat een keurcollectie van leerzame lessen en raadgevingen van iemand Leidsche Courant. die het leven en zijn gevaren kent. De rijke inhoud van dit boek met zijn vele pakkende voorbeelden maakt het tot uiterst geschikte lezing voor jongelui.

Ons eigen Blad.


233

Wij zouden willen dat bestuurders van Kweekscholen, H.B.S., en M.U.L.O. en dergelijke dit boek even inzagen en wij zijn overtuigd, dat het tot groot heil van de rijpere spoedig jeugd alom verspreid zou zijn. Het is een bock dat vriendelijk en aantrekkelijk van vorm, onwillekeurig meesleept ten goede : aanhalingen enz. uit allerlei soort schrijvers, overtuigende uitspraken van geleerden, geloovig en ongeloovig, interessante voorbeelden uit de profane en gewijde geschiedenis, maken dat wij zonder verveling of eentoonigheid de machtige en practische lessen tot een goed leven in ons opnemen : nieuw en frisch en opwekkend, ziedaar wat wij er van zeggen moeten. Is dit bock Diet waarlijk een tegengif tegen de lafheid en halfheid onzer hedendaagsche jeugd? Een inhoud die up to date mag heeten. Opvoeders, ziet het boek in en gij zult bemerken, een groot hulpmiddel te hebben gekregen bij de moeilijke taak van de veredeling der jeugd. Ons Noorden. Men vindt er een zakelijk aanhalen en bespreken van moderne aantijgingen tegen Rome nitgebrarht. Het Vlaamsche Land.

De Christelijke Jongedochter door Pater Matthias van Bremscheid, vertaling van Pater Bas van Kesteren. Prijs ingen. f o.6o, in luxe band f 0.95. Fen hartelijk en waardig woord tot de meisjes om haar mooiere ine zielen gaaf en glanzend te houden te midden van de besmettelijke zorgeloosheid en de verleidelijke praat- en pretzucht van het huidige geslacht, wordt in dit smakelijk uitgegeven werkje op pakkende wijze gesproken. Het is een korte, substantierijke cursus in de christelijke deugden, welke innerlijk en uiterlijk onze jongedochters vormen moet tot een lust-schouwspel voor engelen en menschen een uitzaaiing van beloftenvolle kiemen, met milde hand uitgezegend over jeugdige zielenakkers om ze tegen, den oogsttijd van het voile leven te doen glorien van kleurige bloemen en gouden vruchten. Een heerlijk en doelmatig boekje met een aanpreeking van godsvrucht en zedigheid, ouderen naastenliefde, eenvoud en werkzaamheid, dat door duizenden gelezen en overdacht, gepraktizeerd en beleefd moge worden. De Maasbode.

Godsdienst in de karaktervorming door P. van Luyk. S. J. Prijs f I.—. Onmisbaar voor Ouders, opvoeders en onderwijsgevenden. Voor de Ouders, die het werkelijk goed meenen met de opvoeding van hun kinderen, is dit werkje een buitengewoon goede leiddraad. Dat het velen welkom zij. Het Nieuwsblad van het Zuiden.

234

DIVERSE UITGAVEN

Nooddruft en Liefdedrang door Wouter Lutkie, Priester. Prijs ingen. f 2.-, gebonden f 2.5o.

De socialistische en anarchistische pers voelt de draagkracht van dit omhoog-strevend fifn katholieke werk en zoo uitte zich o.a. „De Blijde Wereld" : Priesters vers.taan vaak bijzonder goed de kunst van haten en schelden. Het blijkt ook uit dit boek, dat ons den nood van Oostenrijk schetst en tot liefdewerk opwekt, maar tevens lucht geeft aan de vijandschap tegen Joden en socialisten, en wat een lucht ! Het woord liefde komt vele malen in het werk voor, maar overal ontmoet men den haat van den schrijver tegen zijn godsdienstige en maatschappelijke tegenstanders. Het belang van Rome heeft deze priester evenmin uit het oog verloren als de nood van Oostenrijk.

Uit de talrijke goede iecensies citeeren wij: Daar ging een geestdriftig mensch naar Weenen. Een, mensch die vast geloofde daarginds nut te kun,n,en stichten, niet omdat hij zich daar zoo bijzonder bekwaam voor achtte, maar omdat zijn meedoogen,d hart het zoo inDig veilangde. Fen mensch die kan medegevoelen, warmloopen, voortvarend zijn ; die te evenwichtig is om met in moeilijke oogenblikken een snelle beslissing te nemen en toch te spontaan om niet in zaken van sentiment de ingeving van zijn geloovige ziel over zijn redeneerend verstand te doen triomfeeren. Wie dit boek leest, kan zich een duidelijk beeld van den schrijver vormen, zoo oribevangen toont hij zich door de bladzijden heen _ jong, bewegelijk, vurig, belangstellend, begeerig zoekend welke goede zaak hij dienen kan. Zijn boek is niet berekend, het is uitgestort. In dezen man is de geestelijke drift die begrijpen doet, waarom, het katholieke geloof martelaren en heiligen voortbracht. „Nooddruft en Liefdedrang" is een goed boek en het is goede literatuur. Mogen, deze twee eigenschappen het tot een zegen doen worden, J. Eilkema de Roo. voor hen die lijden. Het is een boek dat met de oprechtste en hartelijkste liefde geschreven is. De ontroerende een,voud geeft aan het werk een weldoende en liefelijke warmte, geeft die openhartigheid en rijkdom van inzicht, welke tot de beste eigenschappen behooren van een boek, dat uit het hart is geschreven. Ik wensch dit oprecht, eerlijk verhaal, dat tot liefde en goede menseheDe Tifd. lijkheid begeestert, veel en hem toekomend succes toe. Wij maken er op attent, dat de verkoop, Da aftrek van kosten, geheel het noodlijdend Weenen ten goede komt en wel door tusschenkomst van den Auteur, den WelEerw. Heer Wouter Lutkie, die aan het altaar dankbaar Gods zegen afsmeekt over hen, die hem op eenigerlei wijze in staat stollen, de ontzettende nood van zijn arrne vrienden in Weenen te lenigen.


235

Jaarlijksche Boekenschouw Ie Jaargang, 1919-192o, ander redactie van A. B. H. Gielen S. J. Priis f 1.5o. De Jaarlijksche Boekenschouw is inderdaad een belangrijke uitgave. Er ist geen onderwijzer, geen leeraar, geen ontwikkeld vader, die zulk een vingerwijzing : wat wel en wat geen goede boeken zijn, in zijn De Avondster. studeerkamer kan missen. Een noodige en nuttige uitgave.

Het Centrum.

Een ware gids vocr ieder conscientieus mens h.

De Grondwet.

Het werk maakt een, goeden indruk. Het is breed opgezet en biedt een De Maasbode. schat van zeer waardevolle gegevens. Een onmisbaar en sterk aanbevolen leiddraad bij keuze van lectuur.

Meierijsche Courant. Koopt het en houdt het als leiddraad, dan weet ge zeker, dat ge in Nieuwe Dordtsche Courant. take lectuur veilig gaat. Het is een, lijvig boekdeel ; lijvig, in aardigen omslag en rijk van inhoud. Wij gelooven dat deze zeer verdienstelijke uitgave voor iedereen zonder eenige uitzondering, die op de hoogte wenscht to blijven van wat er verschijnt, welke strekking een boek heeft, welke richting het vertegenwoordigt, een betrouwbare gids zal wezen.

Nieuwe Haarlemsche Courant. Het is een kloek boekdeel, typografisch keurig verzorgd met een, fraaie titelgravure : „de boekenworm", welke als losse bijlage in kleuren nog eens in het werk herhaald wordt. Het is geen dorre catalog, bevattende een, vervelende opsomming van boeken, waaruit men per slot van rekening niets wijzer wordt, (loch een gids, die U onderrichtend rondvoert langs den boekenschat, der binnen- en buitenlandsche literatuur.

Nieuwe Zeeuwsche Courant. De Jaarlijksche Boekenschouw is een veilige gids voor alien die zich op de hoogte willen stellen van wat er op de boekenmarkt verschijnt, die weten willen wat strekking een boek heeft, welke richting het vertegenwoordigt. Het is een noodig en een nuttig boek : een boekenliefhebber kan het niet missen. Het Nieuwsblad van het Zuiden. De Jaarlijksche Boekenschouw is met recht een balans. Zij geeft aan, welke boeken, goed dan wel slecht zijn, of welke lectuur geschikt is ter lezing voor volwassenen. Aldus bevordert deze catalogus een cultuurbelang : de strijd om het goede boek. Onze Courant. 't Is iets prachtigs en zeer nuttigs wat hier gegeven is.

Ons Noorden. Het is een uitstekend werk.

Overijselsch Dagblad.

236

DIVERSE UITGAVEN

Hoeveel priesters, die zielen te leiden hebben, hebben al niet in verlegenheid gezeten, als men hun vroeg of dit of dat boek voor vrager of vraagster of wien ook „geschikt" was! Hoeveel vriendelijke verwanten of kennissen, die een boek ten geschenke wilden geven, en daarbij conscientieus genoeg waren om toe te zien of zij geen geestesgif inplaats van geestesvoedsel toereikten, hebben al vergeerfs geinformeerd of het werk dat zij op het oog hadden, wel goed was! Hoeveel Katholieken hebben al niet eens van een boek gehoord, waarvan die faam gaat : „Nee maar, dat moet je lezen Dat is iets .. . nou!" en hadden, dan, geen middel om uit te maken of het oeuvre van den dag zijn naam dankte aan innerlijke waarde of aan humbug of el ger. Voor die alien was het van het hoogste gewicht een betrouwbaren gids bij de hand te hebben, die hun den weg weer door den doclhof der modern e lectuur. Zoo iets hadden we noodig, en aan wat we noodig hadden wordt Studien. hier ruim tegemoet gekomen. Het is een kostbare gids voor boekenliefhebbers.

De Tijd.

Proefwerk Volledige verslagen van de On derwijzers-examens der laatste jaren met vele verklarende bemerkingen door G. M. A. Jansen, Directeur der R. K. Kweekschool te Steenwijkerwold. In 3 deeltjes a f 0.75. Bij 't doorbladeren, van deze vrij omvangrijke boekjes trof ons dadelijk de samenhang der opeenvolgende vragen, iets, dat wij tevergeefs zoeken bij andere werkjes van dien aard. De eene vraag volgt logisch uit de andere en zonder sprongen komen we aan 't eind van de volledige De Katholieke School. verslagen, die het boek bevat. Wie voor zijn examen als onderwijzer een onderzoek wil instellen naar de mate van zijn kennis, vindt hiertoe in deze volledige verslagen ruimschoots gelegenheid.

De Vacature.

Practisch Leerboek der Perspectief door J. F. Nuyen:,.. Prijs ingen. f 1.75. Dit hoogstaande leetboek is om zijn klare duidelijkheid en volledigheid in de geheele vakpers unaniem geprezen als het beste in z'n soort. Uitstekend geschikt voor zelfstudie, ambachts- ' en an del onderwijs, en voor hen die voor een onderwijs- of teekenakte studeeren. De tekst wordt verduidelijkt door 165 figuren. Toch is de prijs buitengewoon la,ag te noemen.

237


Gotiese Spraakleer door Wbr. van Damme. Prijs f. 3.25.

Korte Nederlandsche Spraakkunst door H. J. Bartels. Prijs ingen. f 1.50, geb. in linnerl f 2.5o. Een zeer overzichtelijk werk, uitstekend geschikt voor M.U.L.O. terwijl men in menig kantoor en huis, waar men vasthoudt aan de huidige spelling, er zijn voordeel mee kan doen. De schrijver verwerpt de verouderde begrippen, en werpt zich niet op als taal-dictator. Hij tracht het volle taal-levee re constateeren om hieruit datgene te construeeren, wat noodig is tot het aankweeken van een zuiver taalgevocl.

Opvoeding en Onderwijs.

Lucifer door Joost van den Vondel. met verklaringen van Dr. H. W. E. Moller. Prijs f I. — Om kort te zijn., vestig ik dadelijk (lc aandacht op de nieuwe, maar uitstekende methode, door den bekenden geleerde hier gevolgd. Na in krachtige trekken de strekking van het drama te hebben weergegevEn, ontvouwt hij breeder en bevattelijker, dan ik ooit ergens vond, d€n inhoud van 't stuk, bedrijf na bedrijf, de verzen volgend op den voet en hier en daar wijzend op den fraaien bouw of de diepere gronden van het zielkundig proces. De uitgave van Moller is inderdaad de beste, die ik ken.

De Katholiek.

Bekn. Spraakleer van het Kerklatijn met Oefeningen en Woordenlijst docr A. van Wijk. Prijs f 1.75. Een werk voor alle ontwikkelde Katholieken, die door eigen studie zich het Kerklatijn willen Lanleeren, voor studenten die Been gymnasiale studien hebben gedaan; voor onderwijzeressen en onderwijzers; voor koorzangers. Vooral ook voor hen, die brevieren: voor onze Eerw. Broeders en Zusters, omdat zij dezen tooversleutel met beide han den aangrijpende, in het liturgisch gebed een schatkamer zullen openen van geestelijke vertroosting en hoog genot. Een zee' handige leiddraad, om zich door zelf-onderricht in het Kerklatijn te bekwarnen. Warm aanbevolen.

De Maasbode.

238

DIVERSE UITGAVEN

PETITE SERIE DE LECTURES FRANCAISES destinee a la Jeunesse catholique des Ecoles M.U.L.O. et des classes inferieures de l 'Enseignement secondaire. Prijs per deeitje f 0.50.

Julie Lavergne.

(2e druk).

Colltes de Noel. in voorbereiding.

Recueil de Contes. j Voor onze katholieke scholen is deze serie een mooie aanwinst. Zij is door en door katholiek en goed uitgevoerd en met duidelijke letter gedrukt. Deze roomsche leesboekjes kunnen zoodoende best concurreeren met wat de neutrale school heeft. Zeker, dat nioet zoo zijn, daar zijn we 't over eens. Maar we kunnen met zulke boekjes voor oogen zeggen : 't is ook zoo! Het is overbodig deze serie nog verder aan te prijzen. Aileen wilde ik nog zeggen, dat de prijs van deze boekjes lager is dan van welke ook,

Ons Eigen Blad.

Gelegenheidsgedichten door een Zuster van Liefde. Prijs ingen. f 3.25, geb. 3.90. Gelegenheidsgedichten : de titel wekt onwillekeurig een gedachte op aan gelegenheidsgedichtjes en gelegeheidsmaniertjes, max hoe fijn is bij deze opzegversjes de kinderziel aangevoeld. Hier geen van buiten leeren van groote-menschen-taal of verwrongen kinder-taal, de kleuter spreekt zijn eigen naief kindertaaltje, zooals hi j het mee kan voelen, zooals hij denkt en spreekt. 't is een ruiker „Madeliefjes" deze keur van gedichten, voor jongens en meisjes, groot en klein en menigeen zal het een uitkomst vinden er een bloempje van te mogen plukken, vocral als men zich dikwijls met minderwaardig heeft moeten behelpen. Men vindt er o.a. versjcs voor naam- en verjaarfeesten van Ouders, Grootouders, enz., Kleedings-, Professie-, Eerste Communie-, Nieuwjaars-, Bruiloftsfeesten, Prijsuitdeelingsfeesten, enz. enz. Leuke kindergedichtjes zijn het, die het mooie kinderzieltje zoo treffend weten te doen uitkomen. Leidsche Courant. Over het algemeen vlotte dichtjes.

Ons eigen Blad.


239

We zijn, geen vriend van zulke versjes, die veelal al te banaal zijn. Hier wordt ons eater iets bijzonders geboden. De versjes gaan ver De Residentiebode. boven het alledaagsche uit. Wie lastig gevallen wordt om een gelegenheidsgedicht, heeft hier keuze uit overvloed. Een uitgave als deze heeft wel reden van bestaan.

R. K. Studiebelangen. De dichtstukjes zijn zeer bevattelijk voor de kinderen.

Het Vlaamsche Land.

Geschiedenis van Amstelland tot het jaar i3oo door J. C. v. d. Loos. Prijs f 3.9o, fraai gebonden. Het werk is voorzien van een kaart van Amstelland en van de plek, waar 't Huis ten Aemstel stond, terwijl meerdere gekleurde platen dit prachtig gedocumenteerde werk tot iets onmisbaars maken voor hen, die belang stellen in de geschiedenis van Amsterdam. Het is een boek, dat onwillekeurig noopt tot steeds verder navorschen en waarvan men des te meer geniet, naarmate men er zich verder inwerkt. Het is onnoodig dit werk aan te bevelen ; het zal zijn weg zeker wel vinden.

De Tijd.

Vondel's Bekering door Dr. Gerard Brom. met portret van Vondel naar Govert Flinck en een bandteekening van Jan Toorop. Prijs f 5.— gebonden in luxe linnen stempelband. Wij behoeven noch de schrijver zelven, noch het door hem behandelde onderwerp aan het ontwikkelde publiek voor te stellen. Een langdurige, diepe studie gaf aan dit werk reeds vanzelf een kloeke en aantrekkelijke oorspronkelijkheid, een vurigen en slagvaardigen stijl. De historische schilderingen, portretten en karakterschetsen biedt ons de schrijver in de omlijsting der omstandigheden en des tijds ; hij kleedt de stof in een aangenamen en onderhoudenden vorm. Het is in aanleg en wezen en gehalte een kostbaar document. Niet alleen de degelijke studie, ook de keurige drukletter en geheel de uitvoering dragen er veel toe bij, om. dit werk tot een aangenaam en kostbaar boek te maken. Studien.

240

DIVERSE UITGAVEN

Passiebloemen door Pastoor H. J. M. Donders. Prijs f o .6o. Voor dit boekje teekende Jan Wiegman een sierlijk bandje,. de uitgevers gaven het een gaaf en net voorkomen en de schrijver gaf eenige interessante artikelen over het lijden. Eenig en eeuwig actueel, die stof. In die zes Schetsen heeft de schrijver immers niet bedoeld het probleem op te lossen, niet eens het in al zijn duistere diepte te toonen. Het geeft goede gedachten over het lijden, zijn bestaan, verband en Joel in de wereld. Vlot en vaardig geschreven, zonder pretentie van diepen wijsgeerigen zin, zij het velen welkom, wij1 het een houvast geeft aan wankel peinzen. De Nieuwe Eeuw. Lees het boekje !

Apologetische Schetsen door Pastoor H. J. M. Donders. Verschenen onder den Stempel der Petrus Canisius-Vereeniging. Prijs f 1. —. Pastoor Donders, welbekend op sociaal terrein en vurig verdediger der H. Kerk in apologetische geschriften, heeft weer een nieuw boek in het licht gezonden onder den titel ,,Apologetische Schetsen". Dit werk, geschreven met kennis der hedendaagsche toestanden der maatschappij, zal ongetwijfeld veel nut stichten en er toe bijdragen de opvattingen over veel, wat ons H. Geloof betreft, te verbeteren. Voor hen, die met andersdenkenden in aanraking komen, zal dit boek een gemakkelijke en goede gids zijn. Het Nederlandsche Boekhuis Dagblad van Noord-Brabant. zorgde voor een vriendelijke uitgave.

Het groote Probleem door Pastoor H. J. M. Donders. Prijs f 0.25. In een aantal frisch en vlot geschreven hoofdstukken behandelt de schrijver achtereenvolgens het probleem des lijdens, wijst ons op Christus kerk en toont de kracht, zegen en vreugde, die van het Kruis uitgaan. Een werkje, dat opwekt, dat zonneschijn brengt.

Nieuwe Zuid-Hollander..


241

De

OFFICIEELE 1111101111E11 van de

apansche commissie der uereenigiog tot verhreming van Hop is over Horn in No ureemge MR. J. A. FIBENDFINON. Het Onderwijs in Japan ... ..... .. .. .... ...... .. . ...... ... f. 0.25 MR. E. N.VFiN KLEFFENS. De internationaalrechtelijke betrekkingen tusschen f. 3.90 Nederland en Japan .. .. .. DR. J. P. KLEIWEG DE ZWFIFIN. Oude betrekkingen tusschen Nederland en f. 050 Japan.. DR. HENDRIK P. N. MULLER. Zij en Wij .. f. 0.35 DR.P.R.ROEPER BOSCH. De verhouding tusschen Japan en Nederlandsch-Indie f. 0.90 DR. P. A. ROEPER BOSCH. Japan in den Oorlog ••••••••• •• •••••••••••••• f. 3.90

242 PERIODIEKEN VAN HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS

Tijdschrift voor Opvoeders

R.

K. Ouders en

Halfm,aandelijksch Orgaan voor Volwassenen, onder leiding van J. Uylings, Hoofdredacteur. Pastoor J. P. Huibers, Godsdienstige Rubriek, Dr. F. I. M. Bonke, Medische Rubriek. De abonnementsprijs bedraagt, uitsluitend bij vooruitbetaling, f 4.80 per jaar. Buitenland en kolonien f 6.—. De stijgende belangstelling waarin het „Tijdschrift vocr R. K. Ouders en Opvoed€rs" zich mag verheugen, wijst gr wel op, dat dit orgaan it een werkelijke behoefte voorziet. Want al is het zeer zeker waar, dat het leven , de praktijk, de beste leermeester is, zoo wel voor den opvoeder als voor het kind zelf, het is toch evenzeer waar, dat men over 't algemeen slechts „door schade en schande wiis wordt" geiijk een oud Hollandsch spreekwoord zegt. Wat is dan de on dervindeng van een enkeling vergeleken bij de concentratie van uit de praktijk des levens gevormde meeningen van vooraanstaande ervaren paedagogen en medici, verzorgers van ziel en lichaam, vastgelegd in een orgaan, 't welk op geregelde tijden bij U aan huis komt om als een vriend met U te spreken over de moeilijkste problemen des levens. Open staat U de weg tot het vragen van inlichtingen, open tot het uiten van Uw eigen rneening. Ons orgaan wil zijn een POPULAIR PRACTISCH BLAD, dus Greift nur hinein ins voile Menschenleben! Ein jeder lebt's, nicht vielen ist 's bekannt, Und wo ihr's packt, da ist's interessant. Aileen door alien zich vrij uit te doen spreken en voeling te houden met de warme harteklop van het leven, betrachten wij de waarheid en meenen wij het beste te zullen slagen in de voorlichting op het breede gebied der opvoedkunde, van voor de geboorte van het kind tot aan zijn volwassen zelfstandigheid. Dat ons crgaan uitsluitend bestemd is voor volwassenen, behoeft Been betoog. De gedachte dat dit beginsel streng wordt doorgevoerd, geeft de redactie vrijheid dingen te bespreken, w& rover zij antlers tot haar leedwezen zou moeten zwijgen. De geheele Roomsche Pers heeft unaniem ons streven geestdriftig begroet. We laten hieronder vclgen een recensie van den Zeer Eerw.

Pater P. van Luyk S. J.: „Als het tijdschrift zoo voortgaat, dan zal het zeker veel tot stand brengen. Laat iedereen, wien het ernst is met de Roomsche opvoeding, propaganda maken voor dit orgaan. Vooral priesters en geneesheeren zou ik aanraden dit tijdschrift zooveel mogelijk in onze Roomsche huisgezinnen te brengen, opdat school en huisgezin zoo met sterke handen samenwerken tot een degelijk godsdienstige opvoeding."

PERIODIEKEN VAN HET NEDERLA.NDSCHE BOEKHUIS 243

Boekenschouw Hoofredacteur : A. B. H. GIELEN S. J. Heerengracht 415 AMSTERDAM

maandschrift

Met medewerking van Nederlandsche en Buitenlandsche Schrijvers

Boekenschouw beoordeelt alle nieuwe binnen- en buitenlandsche uitgaven van ethisch en esthetisch standpunt;

Boekenschouw geeft steeds interessante actueele artikelen over boeken en schrijvers en geruchtmakende gebeurtenissen, betreffende de boekenwereld;

Boekenschouw houd U op de hoogte van de geheele wereldliteratuur en vormt jaarlijks een kloek deel van bijna 500 blz. gedrukt op houtvrij papier met fraaie letter, terwip een uitvoerig, overzichtelijk register den jaargang maakt tot een onmisbaren girls.

Prij s f 5.80 +f 0.75 expeditiekosten (Buitenland en kolonien f 6.80 + f 1.95 exp. k.) 16*

244 PERIODIEKEN VAN HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS

DER GRAL Monatschrift far schOne Literatur geleitet von

Franz Eichert und Friedrich Muckermann, S. J. XVI. Jahrgang Oktober 1 92 1 — Oktober 1 9 2 2

Der GRAL ist die einzige Literaturzeitschrift Oesterreichs, die es sich zur Aufgabe stellt, vom festen Boden der katholischen Weltanschauung aus das vielgestaltige literarische Leben unserer Zeit zu sichten und zu werten; und er ist die einzige katholische Literaturzeitschrift in deutscher Zunge, in der die katholischen Dichter unserer Tage mit Proben ihres Schaffens vor ein empfangliches Publikum treten kannen und die zugleich die Verbindung mit der katholische Literatur fremder Lander herstellen will. Wer die Literaturstriimungen unserer Zeit im katholischen Lichte beurteilen will, wer die machtige Aufwartsbewegung der katholischen Literatur verfolgen will, findet im GRAL einen zuverlassigen und unentbehrlichen Ffihrer. Der GRAL, an dem Schriftsteller mitarbeiten wie Bruder Wiliram, Max Fischer, Christoph Flaskamp, Enrica Handel-Mazzetti, Josef Froberger, llsa FrankeOehl, M. Herbert, Richard Kralik, Hans Steiger u. v. a., bildet eine fur den gebildeten Katholiken notwendige Erganzung der Tagespresse, die naturgemiS der Literatur nicht die Beachtung schenken kann, die sie verdient. Bezugspreis : 6 Gulden, ganzjahrig Einzelheft: i Gulden

HET NEDERLANDSCHE BOEKHUIS, TILBURG

ADVERTENTIfN

DRUKKERIJ

„DE SLEUTEISTAD" LEIDEN + Hoogewoerd 46 Telefoon 931 Telegram - adres

„Sleuteistad"

245

ADVERTENTIEN

246

VVV VV

V VVVV

VVV

ELECT. DRUKKERIJ

DE MEIERIJ EINDHOVEN

AAAA AAAA

247

ADVERTENT TEN

ORIMERIJenUITEUERSIMATSCHAPPIJ

DANTE ALIGHIERI Directeur: Louis Winkeler

CASTRICUM Drukker van de brochures en boekwerken van het Apologetisch Bureau HOUVAST Alkmaar. Ingericht voor het drukken van Boeken, Brochures en Tijdschriften. Specialiteit in Kleurendruk. Uitgaven:

Dr. Felix Rutten

SONETTEN fraai geb, BEATRIJS 2e uitgave ,, en M. Koenen JONG LEVEN Geestelijke Gedichtjes 2e uitgave Jac. Schreurs, M. S. C. VOORJ AAR '

f 2.50 9, 1.25 ,, 1.90 ,, 1., 9 1 ....■

Ter perse :

Jac. Schreurs, M. S. C.

VOOR U ALLEEN

APOLOGETISCH BUREAU „HOUVAST". Breedstraat 9. Alkmaar. Bij het Apologetisch Bureau zijn verschenen: MAX BROCHURES Serie: KAREL ende ELEGAST, bevattende: Voorjaarsschoonmaak 1 Dompers Afgoderij ? Het toeval, de God der Dwazen Prijs per ex f 0.25 Dingen zwaar om te verstaan compleet met register in Puntjes op de i een band f 3.75 Naar den toekomststaat. Christus Openbaringen uit het geestenrijk Het Zeepaardje SERIE: ZWART OP WIT, bevattende: De diamanten der Tsarina Jan Knibbel & Co. Loreley Van Heinde en Ver Prijs per ex f 0.35 Gij zijt Petrus compleet met register in De Kraaien zullen het uitbrengen een band f 3.75 Kloosters Poppenkast Het Kletst I Het Kletst II J Loopende jaargang: „WIJ KATHOLIEKEN" De Schrik der wegen Een Aap in den Bijbel In den Hemel zijn geen Secten Uit de Bioscoop De wagen van Jaggemant Jan en zijn Hond Het Pausdom / Pro: B. Th. de Wolf 1 Contra: Ds. Beerens Door den Jordaan De jaargang zal compleet zijn in 12 boekjes. Tegen opzending van een Rijksdaalder ontvangt men de reeds verschenen en nog te verschijnen deeltjes franco thuis. Alle bestellingen worden alleen uitgevoerd tegen toezending van postwissel of storting op postrekening: 41 643.

248

ADVERTENTIfN

UITGAVEN VAN H. J. DIEBEN MARRSMANSSTEEG 9, LEIDEN Gunstig beoordeeld zijn: PIERRE L'ERMITE: „Zoo 'n buffel" .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. f 1.90 P. VOGT, S. J.: „Maria en hare voorafbeeldingen". Vertaling van Pater C. Coopmans, S. J. .. .. .. .. .. .. .. .. .. f 2.90 FRANCIS THOMPSON : „De Heilige Ignatius van Loyola". Vertaling van Pater Kooyman. S. J. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. f 2.25 P. LIPPERT: „Het Jezuitisme". Psychologische Studie over de Societeit van Jezus, in het Nederlandsch bewerkt door Pater Kooyman .. .. .. .. .. ......... . .. .. .. .. .. .. .. .. f 1.50 DIEBEN REWERDONK: „Een stukje Praktijk" Leerboek van het Enkelvoudig Boekhouden. 2 dln .. .. .. .. .. .. .. f 2.00 SCHMITZ: „Ficht Zaligheden" .. ..... . .. .. . . .. .. .. .. .. .. f 1.25 KLEYNTJENS EN HUIJBERS: „Beknopt leerboek der Ned. f 2.10 Gesch i e d en i s" .. .. .••• •• •• •••• •• •.•• •. KLEYNTJENS EN HUIJBERS: „Leerboek der Ned. Geschiedenis". deel I .. .. .. .. .. .. .. .. .. . • .. ..... . .. ..... . ter perse KLEYNTJENS EN HUIJBERS: „Leerboek der Ned. Geschieden i s". deel 2 .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. f 2.00 KLEYNTJENS EN HUIJBERS : „Nederlandsche Geschiedenis". . .. .. .. .. .. .. .. .. . . compleet f 1.55 deel 1, 2, 3 .. . . .. .. KLEYNTJENS EN HUIJBERS: „Fintwoorden op deel 1, 2, 3" f 0.20

BOEKOMIMIEN F. E. 1111001111LO. Broerstraat. 58. NIJMEGEN. tel. 437

Opgericht 1874.

ADVERTENTIfN

249

THILINGS` MTOEVERSMAATSCHAPPIJ 1 HERTOGENBOSCH Depot victor Belgie: Mercatorstraat 94, Antwerpen

,........."..................,.....,.............,.............................................,.........., . . UW LICHAAM VRAAGT GOED VOEDSEL : UW GEEST VRAAGT GOEDE LECTUUR : Istinattimmtlimmintittlimatitimissmittettintitinnummittimatmeintientimmmi. E

i

Een roman van Leed en Liefde

Ingen. F. 4.90 (Frs. 14.70) Gebd. F. 5.90 (Frs. 17.70) Ingen. F. 3.50 (Frs. 10.50) Gebd. F. 4 90 (Frs. 14.70) Ingen. F. 5.25 (Frs. 15.75) Gebd. F. 630 (Frs. 19.50) Ingen. F. 2.90 (Frs. 8.70) Gebd. F. 3.90 (Frs. 11.70) Ingen. F. 3.95 (Frs. 11.85) Gebd. F. 4.75 (Frs. 14.25) Gecart. F. 1.90 (Frs. 5.70) Ingen. F. 5.— (Frs. 15.—) Gebd. F. 6.50 (Frs. 19.50)

DOM Willibrord VERKADE, Van ongebondenheid en heilige banden

Ingen. F. 3.50 (Frs. 10.50) Gebd. F. 4.75 (Frs. 14.25)

LIZE BUHRS, De sterkste kracht MARIE GYSEN, Van ongeweten Levens J. KLUG, Heimwee MARIE KOENEN, De Moeder —, De wilde Jager —, De Redder HERLUF VAN MERLET, Elwin

Herinneringen van een Schilder-Monnik, 2e Druk

JO WEVE, Die den vrede brengt

Ingen. F. 4.— (Frs. 12.—) Gebd. F. 5.25 (Frs. 15.75)

L. C. G. MALMBERG 'S HERTOGENBOSCH-ANTWERPEN (Mercatorstraat 94)

CAMPAGNE'S WOORDENBOEKEN GEHEEL NIEUWE BEWERKING

FRANSCH 6e DRUK, DOOR P. VAN DUINEN

ENGELSCH 6e DRUK, DOOR R. VAN DUINEN

DUITSCH 5e DRUK, DOOR J. SNYDER en R. DYKSTRA GEBONDEN IN STEVIGEN BAND F. 5.90 (Frs. 17.70) PER DEEL

25o

ADVERTENTIEN

Een werk, dat U met landen, menschen en toestanden laat kennismaken is een bundel schetsen, ten onrechte uitgegeven onder den nederigen titel van

„AFRIKAANSCHE VULPENKRASSEN" geschreven door Dr. B. ZUURE, van de Societeit der Witte Paters, met voorreden van de vooraanstaande mannen in de Missieactie o. a. Mgr. HERMUS, Mgr. VAN OERS, Dr. JEAN SMIT etc.

Naar Urundi ,, II Bij de Barundi's III Safari-Avondjes Iv Karavaanreizen in Midden-Afrika V Kijkjes in de Missie

Deel I 11

)1

Prijs van ieder deel van 160 pags. helderen druk en 15 prachtige origineele photo's op kunstdrukpapier: gebrocheerd f 1.75, in prachtband f 2.50 Voorradig bij alle R. K. Boekhandelaren Wat de pers er van zegt: „De kunst zit niet in't pastel, maar in den kunstenaar die het hanteert. „Wat een geniale, rake, genotvolle schetsen zijn dat. „Wat wist dr. Zuure juist de plekjes en karakters en toestanden uit de kiezen en wat doen de lijnen, waarmee hid ze voor ons in een oogenblik naar het leven teekende — ons meeleven. „Lezers en zelfs litteraire fijnproevers, als ik U iets mag aanraden waar ge plezier van zult hebben, lees dan deze ,Vulpenkrassen' en ik ben er van overtuigd datge er dankbaarvoorzultzijn." „Voor wie deze schetsen leest is het een verrassing en Uw geographische kennis gaat er beslist niet op achteruit. „We hebben wel eens van een karavaanreis gehoord, maar bier ziet ge'm voorUw oogen."HetCentrum „ .. Als onze Witte Pater de vergelijking met den bekenden Schrijver van reisverhalen, Karl May, best doorstaan kan, zou men can ook aan hem niet eenzelfde debiet mogen Moven ? De Ted

FIRMA WI LH E LM VAN EUPEN to B 0 XTE L De nieuwste ascetische werkjes:

SPONSA CHRISTI MATER CHRISTI PASSIO CHRISTI DONA CHRISTI ORTUS CHRISTI door Mother St. Paul. Vrij naar het Engelsch vertaald door M. C. VAN ZAANVEER met voorrede door den Zeer Eerw. Pater L. P. P. Franke S. J. Eenige recensies: "Uit Albion's gaarde werd weer een bloempje overgeplant op Nederlandschen Bodem. 't Zijn sterke bloemen, die niet spoedig verwelken; 't zijn geen alledaagsche; ze vervelen het oog niet. De bloemen, die Mother Loyola kweekte, waren lieflijk en glad van steel; bij Mother St. Paul's bloemen prikt hier en daar de doorn aan het bloemtakje. Wat ik zeggen wil? . . . Mother St. Paul draagt haar naam met eere. Ik bewonder in haar de forsche trekken van een Paulus. 't Is mannelijke ascese, die ze levert .. ." De HERAUT.

ADVERTENTItN

251

FIRMA WILHELM VAN EUPEN, BOXTEL Vraagt Uwen R. K. Boekhandelaar onze nieuwe uitgave:

„DOMINUS VOBISCUM" Liturgische woorden bemediteerd door H. Robbers. S. J. met een voorrede van den Zeer Eerw. Pater L. P. P. FRANKE S. J. Prijs gebrocheerd slechts: F. 0.95 Eli getallen: 25 ex. F. —.85; 50 ex. F. —.75; 100 ex. en meer F. —.65 per stuk. Oebonden F. 0.30 meer De christenen in de wereld zullen in dit boekje voedsel vinden voor verstand en hart. — Voor den kloosterling zullen deze meditaties zijn een krachtig hulpmiddel om zijn dagelijksch gebedsleven rijker en inniger te maken. De Priester zal er zich met veel vrucht van bedienen, zoowel voor zichzelf, als voor anderen, wier leiding hem is toevertrouwd.

Koopt by Owen R.K.Boekhandelaar ons alomgevraagd Kerkboek:

„LIEFDE, VREDE EN VREUGDE IN HET H. HART VAN JESUS" door Pater H. TRINES 9e duizendtal in een jaar. Gedrukt op keurig papier en in prima afgewerkte band met 360 pags helderen druk, kost dit slechts: F. 2.75 in linnen band, rood op snede F. 5.— in lederen band, goud op snede

FIRMA WILHELM WAN EUPEN TE BOXTEL

FIRMA WILHELM NH EUPER TE HEEL Drukkers-Uitgevers Specialiteit in religieuze prentjes, kaarten, medailles, diploma's, rozenkransen en platen. Handel in papier en schoolbehoeften. Speciaal adres voor wederverkoopers. Vraagt onze prijzen en monsters.

Engros

en

en detail.

HET LEVEN VAN PATER GABRIEL MALAGRIDA,S.J.

milimisimilassminimmissimmummossimmommilimummilimilimmuilmmusimmommummlummus Naar het Fransch van Paul Mury, met een voorrede van Dr. J. VAN VESSEM S. J. Prijs gebrocheerd F. 225 „ gebonden F. 2.75 De "Maasbode" schrijft van dit leven o. m. "Heiligenlevens zijn dikwijls, helaas, niet al te aantrekkelijk geschreven. Hier wordt echter een leven geboden, z+56 vol afwisseling, zoo vol heiligen ernst en loch zoo rijk aan avonturen, dat het zonder twijfel ingang zal vinden bij velen . . ."

Verkrijgbaar bij alle R. K. Boekhandelaren en de Uitgeefster:

FIRMA: WILHELM VAN EUPEN, TE BOXTEL

252

ADVERTENT ItN

Boekhandel W. Bergmans Tilburg Groote voorraad:

Ontspanningslectuur, Technische, Wetenschappelijke en Kath. Werken Schoolboeken, Muziekhandel UITGEVER van: Kerkmuziek van Ned. Cornponisten, Orgelstukken, Mannenkoren, Zangstukken. Kinderliederen, Volksliederen van Hamers e. a. Gelegenheidsliederen voor Bruiloft, H. Communie, Kerstmis, Cecilia, Feestcantates voor Priesterfeesten en Kloosterjubilea, Muzikale Voordrachten, Drankbestrijdersvoordrachten enz. enz. Titellijst gratis. Zichtzending op aanvrage.

Groote Boekwerken en Tijcischriften zoowel in massa.oplagen als in de fijnste uitvoering worden

SNEL en ONBERISPELIJK geleverd door de

Monotype.Installatie van de

NV. Drukkerij &hilt, Utrecht Vraagt onze scherp concurreerende offerten

AD VERTENT I tN

253

UITGAVEN VAN A.W. SIJTHOFF's U1TGEVERSMAATSCHAPPIJ

LEIDEN PROF. DR. P. J. BLOK, Geschiedenis van het NederlandscheVolk. Tweede druk door den schrijver herzien en bijgewerkt. Vier kloeke gebonden deelen a f 10.50. Het Standaardwerk over onze vaderlandsche geschiedenis behoeft geen aanbeveling meer.

PROF. DR. H. BRUGMANS en PROF. D R. G. W. KERNKAMP, Algemeene Geschiedenis. Tweede druk door de schrijv ers herzien en bijgewerkt. Vier zwaar gebonden deelen (Oude Geschiedenis, Middeleeuwen, Nieuwe en Nieuwste Geschiedenis) a f 12.50. De koopers ontvangen gratis het rijk geillustreerd Historisch Platenboek. Dit groote historiewerk is voor alle studeerenden in de Algemeene Geschiedenis onontbeerlijk.

HENDRIK P. N. MULLER, Azie gespiegeld; Malakka en China. Met tal van illustraties. Ingenaaid f 7.50, gebonden f 8.50.

D R.

Het eerste werk dat uitvoerig de algemeene aandacht vestigt op twee voor onze overzeesche relaties zoo belangrijke landen.

KEIZERIN EUGENIE, Mijn Gedenkschriften. Gefflustreerd met portretten en andere afbeeldingen. 2 deelen. Ingen. f 9.90, geb. f 13.90. Deze gedenkschriften, die eerst na den dood van de schrijfster mochten verschijnen, heffen den sluier op, waarmede tot nog toe de politiek van het tweede keizerrijk voor een deel was bedekt.

POL DE MONT, Grootmeesters der oude Schilderkunst. Veertig reproducties in de oorspronkelijke kleuren naar schilderijen uit de voornaamste Europeesche Museums. Met beschrijvenden tekst. 10 of 1. f 17.50. Linnen portefeuille voor het bewaren der verzameling f 3.50. De zorgvuldige en kunstige wijze waarop deze afbeeldingen vervaardigd zijn, doen aan de origineelen voile recht wedervaren.

PROF. DR. LEO VAN PUYVELDE, De Belgische Schilders in Holland. Prachtwerk met 55 groote plaaten in koperdiepdruk. Geb. f 20.—. Dit boeiende rijk gelllustreerde boek, waarin geschreven en afgebeeld wordt hoe de Belgische schilders tijdens hun verblijf in Holland onze steden en onze natuur zagen, is een herinneringsboek bij uitnemendheid.

W. H. IDZERDA, Schoonheid in de Fotografie. 8 afleveringen met 48 kunstfoto's in koperdiepdruk. In portefeuille of gebonden f 12.50. Een handleiding voor beginnende of gevorderde Kunstfotografen.

TH. E. C. KEUCHENIUS en D R. D. TINBERGEN, Nederlandsche Lyriek vanaf de dertiende eeuw tot 1880. Deel 1: De Middeleeuwen. Ingenaaid f 4.90, gebonden f 5.90. Deze bloemlezing uit de Nederlandsche lyrische poezie brengt een keur van schoone, deels weinig bekende gedichten. De aanteekeningen van Dr. Tinbergen vergemakkelijken de lezing.

DR- JAC. VAN GINNEKEN, S. J. Gelaat, gebaar en klankexpressie. Een psychologische studie met afbeeldingen. Inge f 3.75, geb. f 4.90. Een wetenschappelijk onderwerp door den kundigen schrijver boeiend en gemakkelijk verstaanbaar voorgedragen.

J. W. H. BERDEN, Ornamentstijlen. Algemeen handboek voor Ornamentleer. Met 425 platen, waarop 4500 afbeeldingen. Geb. f 13.50. Dit zeer uitgebreid handboek is voor technische teekenaars en kunstnijveren onmisbaar.

2 54

ADVERTENT IRN

OORSPRONKELIJKE DETECTIVE ROMANS

G■ G■ SERIE •

•

door „(VANS" GeIllustreerd. Prijs ingenaaid f 1.50 Gebonden met fraai geullustr. omslag f 2.25 No. 1 DE MAN UIT FRANKRIJK

3e Dr.

Recensie De Tijd. „Ivans is Nederlander", zijn boek is dus oorspronkelijk werk. Nu dan wensch ik hem geluk! Een aardige, oolijke kerel, die „Ivans" (lk kan hem in geen adresboek vinden, anders kreeg hij een kaartje met h. g. van me.) Leuk bedacht, handig in mekaar gezet, vlug verteld en broodonschuldig is het verhaal. De hoofdheld is Geoffry Gill (G. G.) lk verneem dat er nog meer G. G. romans komen. Pr ettig! even pakkend, pittig, pootig. 11

2 HET SPOOK VAN VOROSHEGY

3e Dr.

Recensie „De Tijd" (F. Hendrichs.) Dit is gewoon kolossaal! G. G. openbaart zich in dit boek met nog ondoorgrondelijker schranderheid, zelfbewuster handigheid, onnaspeurbaarder logica, dringender zelfgenoegzaamheid en vernietigender beslistheid dan in „DE MAN UIT FRANKRIJK". Dat Jan Feith dit boek inleidde en prees naast de m. i. stellig en zeker, als een apart stuk letterkunde, blijvende werken van Conan Doyle, en ik voeg er bij William le Queux, verwondert me niets! De aard der stof wijst het boek aan voor volwassenen. „Ivans" heeft zich met een slag een eereplaats veroverd in een soort letterkunde, waarvan in Nederland nog gen oorspronkelijke boeken bestonden. Het avontuur van „IMRE DEN CZIGANY" is knap opgezet, onbeschrijfelijk boeiend geschreven. „Ivans" krijgt nu twee kaartjes „M. H. G." van me! .. .

3 DE MEDEPLICHTIGEN 4 DE MAN OP DEN ACHTERGROND 5 HET VERLOREN SPOOR 6 AAN DEN RAND VAN HET BOSCH 7 DE SCHADUW 8 HET SPINNEWEB „ 9 DE IJSKONINGIN 10 DE DUBBELGANGER Ter perse. No. 11 DE EERSTE SCHREDE II

11

11

11

11

11

2e Dr. 3e Dr. 2e Dr. 2e Dr. 2e Dr. 2e Dr.

11

A. W. ORIN & 1001I'S mullEclu UTRECHT.

AD VERTENTIEN

255

Uitgaven der Drukkerij van het R.-K. Jongensweeshuis,Tilburg 111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111,11.111111111111111111111111,1111111111111.MIMIIIIMM

ONS EIGEN BLAD. Twee-wekelijksch tijdschrift voor praktische Roomsche opvoeding, fr. p. p. per jaargang f 6.—. Voor 't Buitenland f 7.50. OPVOEDKUNDIGE BROCHURENREEKS. Abonnementsprijs f —.20 per vel. Voor afzonderlijke nummers, buiten abonnement, wordt f —.25 per vel gerekend. VAN 't JONGE LEVEN. Nieuwe reeks geill. Leesboekjes voor de R.-K. Jeugd. Voor het 2e en voor het 3e leerjaar ieder zijn reeds 3 deeltjes verschenen a f —.50. OMHOOG. Geill. Leesboek voor de jeugd door Jos. M. Reynders, I—VI f —.60; VII—X f —.80; XI—XIV f —.90. KEURLESSEN. Letterkundig Leesboek voor R.-K. Inrichtingen van Voortgezet Onderwijs, door J. L. Horsten. Jos. M. Reynders, en S. Rombouts, I—IV f 1.25. V en VI f 1.50. VII en VIII f 1.75. IX en X f 2.50. STEMMEN VAN VERRE EN DICHTEBIJ (voor verdere Letterkundige studien) I en III f 1.50, II f 3.50, IV t 2.—, V en VI f 2.50. INLEIDING tot de studie der Letterkunde, door J. L. Horsten f —.75. NIEUW TAALBOEK VOOR DE LAGERE SCHOOL door Jos. M. Reynders, geill. le Deeltje f 0.40; 2e-6e Deeltje f —.60. UIT DE SPRAAKKUNST. Eenvoudige schoolgrammatica met Oefeningen door Jos. M. Reynders, I f —.25, II f —.50, III f —.85. Proeven'van Lessen voor Aanvankelijk Spraakkunst-onderwijs door J. L. Horsten, Jos. M. Reynders en W. J. Walboomers f 2. De Stijl op de lagere school door Jos. M. Reynders (Vernieuwde uitgave!) gal. Inl. f —.40, I f —.50, II f —.60, III f —.70, 1V f —.80 Handleiding bij het Nieuw Taalboek voor de Lagere school door Jos. 'M. Reynders. Twee deelen, 2de druk. Prijs per deel f 2.Handleiding bij „de Stijl op de lagere school" door Jos. M. Reynders f 3.— 1K LEES AL. Oefeningen voor het aanvankelijk lezen. door Jos. M. Reynders en N. Doumen. 10 deeltjes, No. 1-8 f —.25, No. 9-10 f —.35. KIJK EN LEER. (4 aanvullingsboekjes bij de laagste deeltjes van „Ik lees al", vooral als zaak- of aanschouwingsboekjes). Per deeltje f —.30. VROOLIJK VOLKJE. Nieuwe gal. leesboeken voor de lagere school, door Jos. M. Reynders en N. Doumen, I, II, Ill, IV, a f —.40, V en VI a f —.50, VII—X a f —.75, XI f —.80 en XII f —.90. VIJFTIGTALLEN, 8 deeltjes. Geill. Leesboek voor de R.-K. School. HANDLEIDING voor het aanv. leesond. door Jos. M. R. en N. D. f 2.— KLASSIKAAL LEESBORD (nieuwe constructie) f 36.— KLEIN LEESBORDJE f 1.— Hierbij behooren de Letterdoosjes, elk bevattende een stel van 61 letterkaartjes. Prijs per doosje 25 ct. BORDOEFENINGEN bij het aanv. leesonderw. door Jos. M. R. en N. D. f. 1.50. DICTEERBORD (voor het le en 2e leerj.) met letters netto f 40. TOELICHTING bij het DICTEERBORD door Jos. M. Reynders f 1.25. UIT DE KERKELIJKE GESCHIEDENIS 2 deelen, ingen. f 1.— ; gecart. f 1.25 per deel. ONS LAND EN ONS VOLK. Leesb. Vad. Gesch. door J. Kessen, 3 deeltjes, I f —.40; II f —.60; III —.70. KLASBIBUOTHEEK, Leesb. Lag. School No.1-19 (fr. p. p. f —.10) f —.15. 1111111111111111111111111111111.11111111111111111111111111111111111111111111111111111.111111111111111111111.11111111111.111111111111111

Vraagt s. v. p. onzen Kataloog aan

256

ADVERTENTI1N

CIGARETTES LAURENS * 23 trends Prix Hors contours

BEGUNSTIGT ONZE ADVERTEERDERS: Het is nuttig : U steunt daardoor deze uitgave. Het is verstandig: aanprijzing van iets minderwaardigs wordt niet toegelaten.

ADVERTENTIËN

Firma van Wijk en van den Wijngaard.

Telefoon 2957.

Oudwijkerdwarsstraat 104—110. Utrecht.

257

Modern ingericht grootbedrijf voor Bindwerk en Brocheerwerk in alle uitvoeringen Telefoon 2957. 17

258

ADVERTENTI1N

DA.G B LAD ilminiumiliiiiimmil I limn sumeminui 1 INIIIIIIIiir

ONS NOORDEN Fief eenige en algemeen gelezen R. K. Dagblad voor de drie Noordelijke provincien

ia Heeff 'n uifgebreide leesfafel, die ook veel door andersd.en, kenden geraadpleegd en door bekende schrIjvers en deskun, digen verzorgd wordt.

KONDIGT DAAROM DUS AL UW UITGAVEN IN DIT BLAD AAN

ADVERTENTIEN

Isteeol +.7.=..

riiilX

i

i ;Ct.; !

1 MOM ,„....;, --_

I ,i'08,!,

ootios

,aifit ,,,-

i;--;201

i;,?n,f,1 ..,,mir t.... N5.51*

;$--s,:w

.715 -_ ---,. 1 -4_

ha

i:rariT$ ‘15,01V771

. ........

Si,..T1 P',7-ft T

259

,S1Rftt12

r212,14

a

sifrA

..-: ----ii..-i, ilitIal , ,C,...,1

NM tms ia—i iiallif ;Evii-FI

g EI/

Lis

# filit

p liant 1-1 41111M iftinit Luau 1=IMS

g unn f$4MW lam! If 0$11M ililiii ditiO • WM

vim

mum

NOW

NOM OF020g4

442M

17

AD VERTENTItN

Koninlijke Papierfabriek v/h. Pannekoek & Co.

HEELSCIM (Holland)

vervaardigt:

OUD HOLUINDSCHE SOORTEN WIIRRDEPAPIER 5CHRI)FPFIPIER DRUKPRPIER

A DVERTENTIEN

261

PIUS ALMANAK Een boek van bijna 800 pagina's Een gids voor alle Katholieken van Nederland Een boek waarmee U veel tijd en geld bespaart door het niet to behoeven voeren van vragen-correspondentie

De Pius Almanak licht U in alles in

Verkrijgbaar bij den Boekhandel: In stevigen band f 4. – Ingenaaid f 3.50 alsook bij de uitgevers:

Drukkerij „ONS BLAD" Alkmaar

262

ADVERTENTI1N

RHEINMEHILL SCHEIFRIACHINE voorzien uan alle moderns verbeteringen VRARGT DEMONSTRRTIE ZONDER EENIGE VERPLICHTING UWERZIJDS.

Nisi. AMSTERDAM de Clercqstraat 48 GOEDKOOPER DAN ELKE ANDERE le KLRS MACHINE.

Telefoon Z. 4714

Lid van de R. K. Middenstandsvereeniging.

Manufacturenmagazijn

J. L. DONDERSCASTELUNS . TILBURG 4-

Prima Linnens Pellen Damast Lingeries. Ook Haar maat. Tricot Ondergoederen.

Specialiteit Kloosterstoffen. Uitsluitend degelijke goederen.

A D V E R T E N T IËN

ALGEMEEN ASSURANTIE KANTOOR HUBERT SWAGEM AKERS TUINSTRAAT 12

TILBURG TELEFOON 452

DIRECTEUR: MAURICE BOGAERS

VERZEKERINGEN OP ELK GEBIED VRAAGT PREMIE-OPGAVEN.

263

264

ADVERTENTItN

GOEDE, OPWEKKENDE LECTUUR VOOR IEDEREEN

DE WERKEN VAN

ME LAT' VAN JAVA verschaffen U vele aangename uren door den prettigen verteltrant van de bekende schrijfster, door de groote opvoedkundige strekking, die van elk dezer verhalen uitgaat. Verschenen zijn : EEN EENIGE DOCHTER IN EIGEN HUISHOUDING HET YIOOLTJE VAN ST. GERiIAIN HET BOSCHMEISJE EIGEN SCHULD MICHAEL DE ZINGER Prijs per deel ingenaaid f. 1.75, gebonden f. 2.50 Over de beteekenis van Melati van Java als schrijfster uitte Pater Gorris zich in de Studien als volgt: „Melati van Java is een schrijfster, die, zonder pretentie naar Kunstsclioon, ,,een eminent schoon docl bereikt; gezonde, boeiende en altijd graag gelezen „lectuur to bieden voor heel het NederlandscheVolk, Roomsch en onroomsch." In iederen boekhandel voorhanden

L. J. VEEN, UITGEVER, AMSTERDAM.

1

(iJ

SAT WIJ VOOR U DOEN? Wij stellen tot Uw beschikking ccn toenemende keuze Lees-

TIJDSCHRIFT BOEKENNIEUWS Op de hoogte blijven van onze groote verscheid enheld van Uitgaven is voor ieder ontwikkelde van belang. Wordt daarom voor 35 cents abonne op ons

Ontwikkelings- en Studieboeken van alle tijden en alle landen, van de grootste verscheidenheid van auteurs. En wij doen ditteg-en het kleinst mogelijke offer Uwerzijds. Onze instelling is dan ook begroet als een der eerste beschavingshulpmiddelen voor heel het Nederlandsche, Vlaamsche en Zuid-Afrikaansch-Ned el-landsche Volk!

BOEKENNIEUWS

Toezending van catalogus gratis.

MM. VOOR GOEDE EN GOEDKOOPE LECTUUR, AMSTERDAM

JAARLIJKSCHE BOEKENSCHOUW 192Q-1921

Recommend Documents