www.ggze.nl
jaargang 8 • nummer 3 • 2013
Ketelhuis nieuwe stijl
Long-Care kijkt buiten de kaders
DEVCAMP4Health: #ditsmaaktnaarmeer
-
Colofon
Dit magazine verschijnt vier keer per jaar. Achtste jaargang nr. 3 – 2013. Oplage: 2250 exemplaren.
Het volgende nummer verschijnt in
Ketelhuis nieuwe stijl
september 2013.
Vormgeving/dtp
Huisdrukkerij GGzE Drukwerk
GrafiPrint BV Beeldmateriaal Karin Quint
José van der Waerden
8-9 Long-Care kijkt buiten de kaders
Afdeling Communicatie GGzE Tekst
Arnold Otten, Karin Quint, José van der Waerden,
Afdeling Communicatie GGzE
15
Na jaren van voorbereiding en maan-
den van verbouwen opende het nieuwe Ketelhuis in april zijn deuren. Het
karakteristieke gebouw ziet er bijzonder uitnodigend uit. Een plek om te feesten, eten, drinken, leren en ervaren.
Anders omgaan met cliënten en daar-
door het aantal separaties fors verminderen. Medewerkers van de afdeling
Long-Care van zagen tijdens een werk-
bezoek wat mogelijk is en na veel werk
zijn de eerste veranderingen merkbaar.
Redactiesecretariaat
GGzE, afdeling Communicatie
Postbus 909, 5600 AX Eindhoven tel. (040) 297 05 06
e-mail:
[email protected]
Foto voorpagina: Het Ketelhuis
DEVCAMP4Health: #ditsmaaktnaarmeer
18
Zo’n vijftig hulpverleners, cliënten en
technologische ontwikkelaars werkten samen aan e-health oplossingen voor
de dagelijkse praktijk van de geestelijke gezondheidszorg tijdens DEVcamp.
Het resultaat? #ditsmaaktnaarmeer.
Verder in dit nummer
Koppeling met Zorgdomein werkt nu goed...................................................... 3 Jaardocument 2012: terugblikken en vooruitkijken.......................................4 GGzE is een HKZ-gecertificeerde organisatie.
Het magazine wordt met zorg samen-
gesteld. Toch kan het voorkomen dat er onjuistheden in staan. Aan de inhoud
van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
worden zonder schriftelijke toestemming van afdeling Communicatie van GGzE.
2
GGzE Magazine
GGzE ondersteunt medewerkers bij mantelzorg............................................6 Cliënten actiever betrokken bij behandeling . ................................................. 7
Project ‘Focus op werk’ ...........................................................................................10 GGzE centra op weg naar keurmerk TopGGZ................................................... 11 Grote Beek Pop 2013 met bekende namen.......................................................12
Vrijmarkt voor ontmoeting en vertier ...............................................................12
Planetree-dag inspireert GGzE’ers........................................................................13
Dagje uit leidt tot Kamervragen...........................................................................13 Nieuwe academie is krachtig samenwerkingsverband ............................ 14 Hoofdopleider psychiatrie neemt afscheid van GGzE................................. 16
WIJeindhoven: bouwen aan een stevig fundament ................................... 19
Nieuwe afdeling van GGzE en Vitalis................................................................ 20 GGzE initiatiefnemer van samenwerkingsproject ......................................21 Vrijwilligersteam biedt ondersteuning.............................................................22
Column Raad van Bestuur....................................................................................... 23
Koppeling met Zorgdomein werkt nu goed
Betere samenwerking met huisartsen Al enkele jaren gebruikt GGzE het programma Zorgdomein om verwijzingen van huis-
artsen te ontvangen. Toch werkte de online applicatie zowel voor huisartsen als voor
GGzE niet optimaal. Daarom is er afgelopen maanden energie gestoken in een betere
koppeling van Zorgdomein met de systemen van GGzE. En ook op andere manieren is de
samenwerking met de huisartsen verbeterd. Zorgdomein is een online programma dat de communicatie tussen eerste-, tweedeen derdelijns-zorgverleners ondersteunt.
Voor GGzE is het een belangrijk middel om
informatie over cliënten met huisartsen uit te wisselen. Technisch
GGzE ging jaren geleden als één van de eerste GGZ-instellingen met Zorgdomein aan
de slag. Maar toen een nieuw elektronische patiëntendossier in gebruik werd geno-
men, ontstonden er problemen. Huisartsen
moesten bijvoorbeeld voor het versturen van de standaard verwijsbrief extra handelingen verrichten. Ze hadden daar veel last van.
“Technisch bleek het heel moeilijk om een goede koppeling te maken tussen Zorgdomein en ons elektronisch patiënten-
dossier”, zegt Marieleen Bouts, directeur
Terugkoppeling
Een betere afstemming met de huisartsen
Sinds juni kunnen huisartsen de standaard
waarmee GGzE de communicatie met
cliënt wordt verbeterd en verkort. “We
Divisie Jeugd- en volwassenenpsychiatrie.
verwijsbrief weer via Zorgdomein versturen. En er zijn nieuwe mogelijkheden bijgekomen, zegt Bouts. “Er is een nieuwe infor-
matiepagina beschikbaar voor huisartsen. Hierop staat onder meer het zorgaanbod van GGzE, contactinformatie in geval van crisis en informatie over wachttijden.”
De huisarts kan na het doorverwijzen van
een patiënt nu ook direct een brief uitprinten met informatie voor de patiënt.
Zorgdomein is één van de onderdelen
huisartsen verbetert. Een ander onderdeel is Zorgmail, een veilige mailverbinding
waarmee zorgverleners bij GGzE een te-
rugkoppeling kunnen geven aan de huisarts. “De huisartsen hebben aangegeven
dat ze op vaste momenten een terugkoppeling willen, zoals na een intake”, zegt
Bouts. “Vanaf nu krijgen onze zorgverle-
zorgt ervoor dat de doorlooptijd voor de
hechten veel waarde aan een goede samenwerking met de huisartsen. Op deze manier kunnen we veel meer als partner optre-
den.” In de toekomst zal GGzE ook andere
mogelijkheden die Zorgdomein biedt gaan benutten. “Dit is slechts een eerste stap”, aldus Bouts.
ners via het elektronisch patiëntendossier een reminder voor zo’n terugkoppeling.”
GGzE Magazine
3
Meer betrokkenheid, Het jaar 2013 is alweer bijna halverwege, maar toch kijken we nog even terug op vorig jaar. Afgelopen maand
presenteerde GGzE namelijk het Jaardocument 2012. De cijfers staan weer op een rijtje, de balans is opgemaakt. Hoe kijkt de Raad van Bestuur terug op het afgelopen jaar en hoe ziet ze de toekomst?
Tel alle plussen en minnen bij elkaar op en de conclusie zal luiden dat 2012 een goed
jaar was voor GGzE. Een jaar met veel mooie momenten, maar ook een jaar met minder goed nieuws. En een jaar dat gekenmerkt
werd door een vrijwel continue onzekerheid over de toekomst. Wat wordt er in politiek
Den Haag vandaag bedacht en wat wordt er morgen beslist? In dat onzekere decor hield GGzE zich prima staande. Bovendien werd
een heldere toekomstvisie voorbereid voor die onzekere toekomst. In beweging
2012 sloot de driejarige beleidsperiode af
die in het teken stond van Breinpoort. Als
Marie-Louise Vossen en Joep Verbugt op die tijd terugkijken, constateren ze dat vijftig
van de zestig nauwkeurig beschreven doelen daadwerkelijk zijn gehaald. “De tevredenheid bij zowel cliënten als medewerkers
is gestegen, er zijn fors minder klachten,
het aantal separaties is lager, de financiële
situatie is verbeterd”, somt Joep Verbugt een aantal resultaten op. Om vervolgens wat
nader terug te kijken naar de hoogtepunten van het afgelopen jaar. “De opening van de High Care Unit en de gamelabs zijn mooie
voorbeelden van technische innovaties waar we mee bezig zijn. Verder zijn we blij dat de medezeggenschap dit jaar is verbeterd, en
we hebben ons mooie dorpsplein geopend. Eigenlijk zijn we continu in beweging.”
Die beweging was niet alleen maar positief. Bezuinigingen leidden tot minder
populaire maatregelen zoals het sluiten van
4
GGzE Magazine
meer verbinding Jaardocument 2012: terugblikken en vooruitkijken afdelingen, het beëindigen van aflopende
vergroten; verbindingen leggen, met PSV,
nemers naar andere afdelingen. “Klopt”,
Slimmer Leven die uit Brainport is voortge-
contracten en het verplaatsen van werk-
reageert Joep Verbugt. “Maar we zijn er in
dat decor wel in geslaagd om geen gedwongen ontslagen te laten vallen.”
Volgens de bestuursvoorzitter is verplaatsing
met de Design Academy, met de corporatie komen, met de scholen, het bedrijfsleven.
Meer betrokkenheid, meer verbinding, dat wordt een belangrijke taak.”
iets waar medewerkers aan zullen moeten
Planetree
Marie-Louise Vossen, “mensen zullen moe-
label worden. De bestuurders winden er
wennen. “Nou ja, verplaatsing”, nuanceert ten wennen aan een meer flexibele werk-
houding. Organisaties moeten meebewegen met de zorgvraag. Dat vereist een bepaalde mate van flexibiliteit. In 2012 hebben we
de eerste, voorzichtige stapjes gezet op het
terrein van een andere urenindeling en ‘Het Nieuwe Werken’. De ontwikkeling in die
richting is onomkeerbaar. Dat vraagt veel
aandacht en een hele goede communicatie, maar we moeten er wel naar toe.” Kansen
Kijkend naar 2013 laat de Raad van Bestuur
zich niet leiden door het onzekere politieke klimaat dat nog altijd in Nederland heerst. Joep Verbugt: “De trend is duidelijk. Die is
niet best, zeker niet als je kijkt naar mensen
die het meest kwetsbaar zijn. Voor die men-
sen gaan de ontwikkelingen veel te snel. Ook voor andere mensen geldt dat er meer op de eigen verantwoordelijkheid wordt gefocust en dat instellingen als de onze niet zonder
2013 moet ook het jaar van het Planetreegeen doekjes om. “Dat label moeten we
halen. Wij denken dat we goed bezig zijn,
laat nu een onafhankelijke organisatie dat
maar eens toetsen. Druk? Ja, misschien legt het extra druk op plekken waar we nog
slagen moeten maken. Dat is dan maar zo.
We merken duidelijk dat Planetree belangrijk is geworden. Kom maar op met dat rapport
en laat maar weten of het beeld dat wij van onszelf hebben klopt.”
Maar er staat in 2013 veel meer te gebeuren. Op het terrein van het landgoed wordt nog
flink gebouwd, onder meer aan het nieuwe GGzE centrum kinder- en jeugdpsychiatrie.
Verder gaat GGzE door met het uitrollen van
FACT, wordt er gestreefd naar een wachtlijstvrije organisatie en staan er nieuwe samen-
werkingsverbanden op de rol. “2012 was een dynamisch jaar, maar 2013 zal niet anders
zijn. En 2014 ook niet, dat durf ik nu al wel te zeggen”, lacht Marie-Louise Vossen.
meer uitkomst kunnen bieden. Er zal meer in de gemeenschap moeten plaatsvinden.”
En dus, constateert hij, moet ook GGzE zich nog meer in die gemeenschap profileren.
“De betrokkenheid met de directe omgeving
GGzE Magazine
5
GGzE ondersteunt medewerkers bij mantelzorg
Erover praten geeft meer lucht In hun werk hebben GGzE-medewerkers
situaties. Ze wordt plotseling ziek, of ze valt,
Het zorgverlof is niet de enige ondersteu-
cliënten. Maar zelf kunnen zij ook mantel-
niet meer weet’. Onder werktijd kan Alga
Begin januari had Alga een adviesgesprek
vaak te maken met mantelzorgers van
zorger zijn. Zoals secretaresse Alga de Jong, die voor haar demente moeder zorgt. Wat
houdt dat in? En welke steun kan GGzE haar bieden?
“Mijn moeder is 88 en zit in het voorlaatste stadium van dementie; in de laatste fase is
dagelijks toezicht nodig. Ze heeft een eigen
appartement in verzorgingshuis Gagelbosch in Eindhoven, maar moet overal mee gehol-
pen worden: douchen, aankleden, boterham
of ze is zo in de war dat verpleging ‘het ook snel bij Gagelbosch zijn. Daarbuiten is dat
een stuk lastiger want ze woont 55 kilometer verderop, in Grathem. Omdat haar zus het erg moeilijk met de situatie heeft, komen
veel zorgtaken op Alga neer. Dat is soms best zwaar, geeft ze toe. “Mijn moeder is vanaf
haar tachtigste, toen de dementie begon,
niet meer de moeder die ik altijd gekend heb. Ik vind het triest om haar zo te zien. En als er iets aan de hand is, houdt je dat bezig.”
ning waar ze via GGzE gebruik van maakt. met Steunpunt Mantelzorg. “Dat was fijn,
want ik heb van die mevrouw veel tips gehad. Praktische zaken, maar ook dat ik de
situatie met mijn werkgever moet bespre-
ken. Ik dacht altijd: ‘Ach, die zit niet te wachten op al dat gedoe’. Je wilt niet lastig zijn.
Maar ik heb het toch gedaan en vond echt
gehoor. Dat geeft meer lucht. Ook snappen mensen het nu sneller als je wat bedrukt bent.”
smeren, medicijnen toedienen enzovoorts”,
Zorgverlof
Communicatie tussen werknemer en
week, meestal op zondag. Daarnaast is ze er
bijvoorbeeld met haar moeder naar het
streept HRM-beleidsmedewerker Monique
vertelt Alga. Ze bezoekt haar moeder elke
om de week een ochtend of middag op haar vrije vrijdag.
Alga werkt op de afdeling HRM, op Landgoed De Grote Beek. Haar moeder is zeer
kwetsbaar, daardoor zijn er nogal eens acute
Lange tijd nam Alga een vrije dag op om ziekenhuis te gaan. Tot ze van een collega over zorgverlof hoorde. “Daar maak ik nu
soms gebruik van, maar hooguit een middag of twee uurtjes. Het is wel fijn dat niet meer alles van je eigen tijd afgaat, want die heb ik zelf toch ook wel nodig.”
leidinggevende is heel belangrijk, onder-
Dijstelbloem. GGzE stimuleert dat en biedt daarnaast diverse mogelijkheden om een
baan en mantelzorg te combineren. “Omdat bij GGzE de mens centraal staat, cliënt én
medewerker, en we duurzame inzetbaarheid belangrijk vinden.”
GGzE biedt medewerkers: •
•
• •
6
GGzE Magazine
wettelijke verlofregelingen zoals calamiteitenverlof, zorgverlof en deeltijd werken;
maatoplossingen zoals aanpassen
werktijden, thuiswerken, overuren sparen en tijdelijk een andere functie vervullen;
bedrijfsmaatschappelijke ondersteuning;
informatie over en advies-
gesprekken door Steunpunt Mantelzorg.
Cliënten actiever betrokken bij behandeling
Trauma Centrum vernieuwt werkwijze Van de nood een deugd maken, zo zou je
zorg kan niet met minder, maar misschien
bijvoorbeeld ‘trauma en slaapproblemen’
opgelegde bezuinigingen introduceert het
innovatieve plannen die al op de rol stonden,
gaan een ambulante therapeutische ge-
het kunnen noemen. Aangespoord door
Top Referent Trauma Centrum (TRTC) een
andere werkwijze. Groepsbehandeling staat hierbij centraal. Ook gaan cliënten elkaar meer helpen.
Het TRTC bestaat zes jaar, vertelt psychiater
en programmamanager Tom Horemans. “We richten ons op volwassenen met langdurige trauma’s in afhankelijkheidsrelaties, ont-
staan in de vroege kindertijd. Deze trauma’s hebben diverse achtergronden, zoals ver-
waarlozing, seksueel misbruik of mishande-
kan het wel anders. Daarom gaan we versneld invoeren.”
De grootste omslag is dat het TRTC voortaan de groep als belangrijkste behandelvorm
beschouwt. Alleen als het nodig is, wordt
dit aangevuld met individuele therapie op maat. Niet dat cliënten vanaf dag één in
honderd, komen uit het hele land. Hun
behandeling bestaat vooral uit intensieve
individuele therapie, regelmatig aangevuld
en sociale media daarbij betrokken, om zo
nog meer verbinding te krijgen met elkaar en de maatschappij.
de samenwerking met ketenzorgpartners
dan is een voorbereiding nodig.”
negen cliënten; de eerste zijn in april gestart.
De cliënten van het TRTC, nu zo’n twee-
Horemans. Op termijn worden ook e-health
groep is voor mensen soms heel spannend,
willen dan graag betere ouders zijn, maar deling kan hen helpen.”
kracht van onze cliënten”, verwacht
Maar de nieuwe aanpak omvat meer. Naas-
traject aan vooraf, want deelnemen aan een
Ankergroepen
hebben geen goed voorbeeld. Traumabehan-
meenschap vormen. “Zo mobiliseren we de
een groep zitten. “Daar gaat een individueel
ling. Mensen kunnen daar blijvend last van hebben, ook als ze zelf kinderen krijgen. Ze
of ‘jonge moeders’. Alle ankergroepen samen
Er komen achttien ‘ankergroepen’ van elk Elke groep komt wekelijks bij elkaar, ge-
coacht door een hulpverlener die zelf ooit
een traumabehandeling heeft doorlopen. In deze groepen oefenen cliënten in het
omgaan met bepaalde patronen. Daarnaast kunnen ze bij themagroepen aansluiten,
ten krijgt een grotere rol in de therapie. Ook wordt uitgebreid. Waar mogelijk zullen zij een deel van de behandeling voor hun rekening nemen.
Het sluit allemaal naadloos aan bij het
motto van het TRTC: ‘trauma samen ver(der) dragen!’. Horemans: “Samen met cliënten,
naasten en de keten willen we ervoor zorgen dat mensen voldoende gewapend zijn om hun leven op een goede manier voort te zetten.”
met groepsbehandelingen. Traumabehandeling duurt lang, gemiddeld drie tot vijf jaar. Alles bij elkaar is het een dure werkwijze,
erkent Horemans. “En dat moet anders. Er
is minder geld beschikbaar en we moeten tegelijkertijd meer mensen helpen. De
gemiddelde tijd dat iemand op de wachtlijst staat is nu een jaar. Dat is veel te lang.” Niet minder, wel anders
De meeste cliënten hebben elke week therapie. Die intensiteit is de kracht van traumabehandeling. Daarom wilde Horemans
daar niet aan schaven. Ook zag hij niets in
protocollaire behandelingen; het moest zorg op maat kunnen blijven. “Om toch de slag
te maken naar bezuinigingen zeggen we: de GGzE Magazine
7
Het vernieuwde Ketelhuis opent zijn deuren
Feesten, trouwen, leren en ervaren Je kunt er feesten, trouwen, eten, drinken, werken, leren en ervaren. Het nieuwe Ketelhuis opende in april zijn deuren, na jaren van voorbereiding en maanden van verbouwen. Het karakteristieke gebouw bij de hoofdingang van Landgoed De Grote Beek ziet er met zijn terrasjes bijzonder uitnodigend uit. Projectleider Ad van Oostrum is trots op het resultaat. “Maar we zijn er nog niet, het gaat nu pas beginnen.”
Decennia lang voorzagen de ketels in Het
doorstromen naar La Casserole. We willen de
Grenzen
Grote Beek van verwarming en warm water.
de intentie heeft de beroepsopleiding van
locatie en een kleinere ruimte voor kook-
Ketelhuis de gebouwen op Landgoed De
Vanaf de jaren zestig is het gebouw voor
verschillende doeleinden gebruikt. De afge-
Het Dok en Ergon erbij te betrekken.”
lopen jaren had een fotograaf er een studio
De verbinding die het nieuwe Ketelhuis blijft
lichte grote hal voor het maken en aanbie-
door het belevingscentrum, ondergebracht
en gebruikte de kunstuitleen van GGzE de
den van kunstwerken. Maar om het gebouw volledig tot zijn recht te laten komen en een visitekaartje en toegangspoort tot Land-
goed De Grote Beek te laten zijn, moest het gerenoveerd worden. Een kostbare klus, die alleen werkelijkheid kon worden door er
een commerciële partij bij te betrekken. Dat werd partyservice La Casserole uit Best, die Het Ketelhuis als feestlocatie exploiteert. Maatschappelijk
houden met GGzE wordt ook nog benadrukt in de voormalige pompenkamer. Bezoekers
worden er via simulaties en op muren geprojecteerde scènes bewust van gemaakt wat
het is om een psychiatrische aandoening te hebben. De beleving wordt afgesloten met
de persoonlijke verhalen van drie ervaringsdeskundigen, die inmiddels een vaste baan
bij GGzE hebben. Ook staan er voorwerpen uit de museumcollectie van GGzE tentoongesteld.
Toch blijft Het Ketelhuis een maatschap-
De combinatie van een bezoek aan het
“Samen met La Casserole bieden we leer-
zegt Van Oostrum. “In het belevingscentrum
pelijke functie houden, vertelt Van Oostrum. werktrajecten aan cliënten, als een opstap naar betaald werk. Dat is het fundament
onder het nieuwe Ketelhuis. De leerwerktrajecten die al bestonden voor lunch-
room In de Gebakken Peer worden meer gestructureerd en uitgebreid. Cliënten
kunnen straks beginnen bij de lunchroom en
8
actieradius ook groter maken omdat GGzE
GGzE Magazine
belevingscentrum en de lunchroom is ideaal, willen wij de bezoekers een indruk geven van de belevingswereld van mensen met een psychose, paniekaanval of depressie.
In de lunchroom worden ze bediend door
cliënten en zien ze dat het ook weer goed kan komen.”
La Casserole gebruikt de grote hal als feestworkshops. De eerste feesten werden er al gehouden vóór de officiële opening op 20
april. De samenwerking met een commer-
ciële partij als La Casserole is voor GGzE een nieuwe ervaring. La Casserole heeft veel in
Het Ketelhuis geïnvesteerd en wil dat uiter-
aard terugverdienen. GGzE waakt erover dat de maatschappelijke rol van Het Ketelhuis
niet uit het oog wordt verloren. “We moeten daarom samen de grenzen opzoeken en elkaar blijven aanspreken op een goede
samenwerking”, vindt Van Oostrum. “Hoe
beter de samenwerking is, hoe succesvoller we beiden kunnen zijn.”
GGzE Magazine
9
Project ‘Focus op werk’
Mensen met ASS samen aan het werk houden Hoe kun je voorkomen dat mensen met een
stuk positiever in het leven. “Ik ben minder
uitvallen? Dat is het voornaamste doel van
werk opener te zijn naar mijn collega’s.
autismespectrumstoornis (ASS) op hun werk ‘Focus op werk’, een samenwerkingsproject van Promenzo en GGzE centrum autisme volwassenen. Een kleine twintig mensen
doet mee aan een pilot. Ze leren veel en krijgen meer zelfvertrouwen. Ook werkgevers en UWV kunnen hiervan profiteren!
“Daarnaast is het de bedoeling dat de
begeleider zichzelf overbodig maakt.”
Vroeger ging ik moeilijke zaken uit de weg.
‘Focus op werk’ loopt in oktober 2013 af.
platform meekrijg. Af en toe probeer ik
dingsmodel zodat de werkwijze voortgezet
Nu gebruik ik de informatie die ik in het
dingen uit. Wat voor mij goed werkt, is dat ik zaken op papier zet en bespreek. Dat geeft
me meer zelfinzicht, waardoor ik bepaalde
situaties beter accepteer en er anders mee
Daarom werkt GGzE hard aan begelei-
kan worden. Ook is er wetenschappelijk
onderzoek opgestart naar de effecten van het project.
omga.”
Voor Josje Taabe staat vast dat veel men-
eersten stroomde hij in oktober 2011 in bij
Kennisuitwisseling
naar de talenten en probeer praktische
voeren van mijn werk en presteer daardoor
ten binnen het landelijke programma Au-
ik ben bang dat ik mijn baan verlies. Ook
Hierdoor kan Marcel ook gebruikmaken
De 46-jarige Marcel is programmeur bij
een automatiseringsbedrijf. Als één van de ‘Focus op werk’. “Ik heb moeite met het uitminder. Hierdoor heb ik veel zorgen, want
mijn werkgever is daar bezorgd over.” Marcel werkt er al twintig jaar en kreeg zeven jaar geleden de diagnose ASS. “Ik heb toen wel
hulp gekregen, maar dat liep niet zo lekker. Nu hopen we dat dit project verbetering brengt.”
Platform
‘Focus op werk’ biedt diverse mogelijkhe-
den, vertelt programmamanager/arbeidsdeskundige Josje Taabe van Promenzo.
“Sommige cliënten hebben alleen behoefte
aan coaching on the job, andere willen graag aanvullende begeleiding van een psycholoog. Iedereen kan deelnemen aan het
kennis- en leerplatform. Mensen komen daar bij elkaar om ervaringen uit te wisselen en thema’s te bespreken, zoals communicatie op de werkvloer en ‘hoe werken de dingen bij mij’.”
Marcel heeft alle bijeenkomsten bezocht.
Daarnaast ondersteunt een jobcoach hem op de werkplek. Door dit alles staat hij een
10
bang voor de toekomst en probeer op mijn
van kennis en kunde”, aldus Josje Taabe.
GGzE Magazine
‘Focus op werk’ is één van de zeven projec-
tisme en Werk. De projecten werken samen. van HARRIE, een project waarbij een naaste
collega als een soort maatje opgeleid wordt om de rol van de jobcoach over te nemen.
“Hierdoor wordt optimaal gebruikgemaakt
sen met ASS kunnen werken. “Kijk vooral
problemen op te lossen.” Een brede aanpak is noodzakelijk, stelt ze. Daarom nodigen de projectleiders nadrukkelijk ook UWV,
gemeenten en Arbodiensten uit om mee te
doen. “We kunnen allemaal leren van elkaar. Ook ik leer hiervan. Elke keer als ik naar het platform ga, krijg ik er energie van.”
Trots zijn op wat we doen
GGzE centra op weg naar keurmerk TopGGZ Catamaran, polikliniek voor forensische
ze het keurmerk te krijgen voor hun werk
volwassenen en GGzE centrum ouderen-
Medewerkers van de beide centra hebben
jeugdpsychiatrie, GGzE centrum autisme psychiatrie hopen binnen afzienbare tijd
het TopGGZ-keurmerk te voeren. Ze tonen ermee aan dat ze voor een bepaalde doel-
groep voldoen aan de landelijke eisen voor topklinische geestelijke gezondheidszorg.
Het TopGGZ keurmerk wordt uitgereikt door Stichting Topklinische GGZ, een initiatief
van een aantal Nederlandse GGZ-instellingen, zoals Altrecht en de Parnassia Groep. Het keurmerk maakt het voor cliënten en
verzekeraars gemakkelijker om topklinische GGZ-afdelingen met elkaar te vergelijken.
Bovendien biedt het instellingen de mogelijkheid om te laten zien wat ze kunnen en
op het gebied van autisme bij ouderen.
een programma ontwikkeld voor mensen van middelbare leeftijd en ouderen met
autismespectrumstoornissen. “Dat is een
doelgroep waar landelijk weinig onderzoek
naar is gedaan”, zegt Annelies Spek, klinisch psycholoog en senior wetenschappelijk
onderzoeker. “Wij hebben veel ervaring met wat werkzaam is voor die groep. Door het
keurmerk te behalen, zetten we onszelf in de etalage en wordt het makkelijker om onze
ervaringen te delen. We kunnen aan anderen laten zien: dit is effectief. Dan hebben niet alleen ónze cliënten baat bij die ervaring, maar ook anderen.”
hoe ze zich van elkaar onderscheiden.
Aanjager
State of the art
nog het een en ander gebeuren. “We zijn
Bij topklinische zorg gaat het om complexe zorg waarbij er volgens de State of the art
gewerkt wordt. Daarnaast worden behandelingen voortdurend wetenschappelijk
getoetst. Het zijn afdelingen met een voortrekkersrol. “En een duidelijke focus op een doelgroep,” zegt Marian van Engelenburg,
centrummanager GGzE centrum kinder- en
jeugdpsychiatrie, waar de Catamaran onder valt. “Bij ons ligt die focus op jongeren met
autisme en gedragsproblematiek, waar we
bepaalde behandelstrategieën voor ontwikkeld hebben. De academisering is op onze
afdeling al heel erg aanwezig, nu is het tijd om het te verzilveren.”
Bij GGzE centrum autisme volwassenen en GGzE centrum ouderenpsychiatrie hopen
Om het keurmerk te behalen, moet er wel druk bezig met publicaties op het gebied van ouderen met autisme. We hebben veel
klinische ervaring, maar nu gaan we het
meer vastleggen. Ook zijn we een onder-
zoeksgroep aan het samenstellen”, vertelt Spek. Van Engelenburg: “Wij gaan meer
nieuwe, innovatieve behandelingen binnenhalen. We zijn bijvoorbeeld op zoek naar
een nieuwe agressieregulatietherapie. Hier waren we al mee bezig, maar onze wens
om het keurmerk te halen is een goede aanjager.”
Ook de cultuur op de afdelingen moet veranderen. “Onze bescheidenheid loslaten”, licht
Van Engelenburg toe. “Er is niks mis mee om over onszelf te praten. We mogen best wel wat trotser zijn op wat we doen.”
GGzE Magazine
11
Grote Beek Pop 2013 met bekende namen ‘Good old’ Bots en rapper Fresku zijn twee
bekende namen die op zondag 4 augustus optreden tijdens de derde aflevering van
Grote Beek Pop. Op een groot podium in de buitenlucht treden tussen 12.00 en 18.00
uur ook andere artiesten op: Skalala (ska & reggae), Rock ‘n Roll Circus (Rolling Stones
tribute band), Spitlip (winnaar Band Battle) en Anouar en Dagmar, de twee winnaars van GGzE’s got Talent.
De organisatoren Theo Hofmans, Clément
Giesen en Thijs Vonk kijken uit naar het popfestival waar iedereen welkom is. “Het is een
prachtige manier om de werelden binnen en buiten GGzE samen te laten komen. Mensen leren elkaar kennen en zien dat je ook met
cliënten een leuk gesprek kunt voeren.” Wat Hofmans verder belangrijk vindt is dat het
popfestival “een lege zondag vult”. Mensen
die in een zorginstelling wonen, moeten ook de kans hebben om in aanraking te komen
met cultuur, stelt hij. “Daarom sluit dit heel goed aan bij de mensgerichte Planetreevisie van GGzE.”
Grote Beek Pop 2013 vindt plaats op Land-
goed De Grote Beek, op het grasveld tegenover De Boei Plaza (volg P2). De toegang is gratis.
Meer informatie: www.grotebeekpop.nl.
Vrijmarkt voor ontmoeting en vertier Rondstruinen langs kraampjes, meedoen aan spelletjes, genieten van leuke muziek én een heerlijke barbecue. Cliënten, hun familie, medewerkers van GGzE en buurt-
bewoners zijn op vrijdag 21 juni welkom op een grote vrijmarkt op Landgoed De Grote Beek. Elkaar ontmoeten en het samen gezellig maken staat centraal op deze tweede editie. De eerste vrijmarkt vorig jaar was een groot succes.
In sommige kraampjes zijn spullen te koop, bijvoorbeeld van ’t Groen. Andere kraampjes bieden informatie of een activiteit, zoals cup cakes maken. De muziek wordt verzorgd door The Pinktones, die garant staan voor vrolijke ‘rockabilly’ nummers. Bezoekers
kunnen in stijl een ritje over het landgoed maken in een open Amerikaanse oldtimer. De vrijmarkt duurt van 13.30 tot 16.00 uur. De organisatie is in handen van diverse afdelingen, die op deze manier het onderling contact verstevigen.
12
GGzE Magazine
Planetree-dag inspireert GGzE’ers Waarde en waardering; die termen ston-
dingen het verschil kunnen maken”, aldus
mineerd. Het project zorgt ervoor dat cliën-
van Planetree Nederland, op 21 maart in
altijd moet inleven in de cliënt.” Bressers
tegen goede tweedehandskleding. Hoewel
den centraal tijdens de vijfde conferentie Nijkerk. Planetree staat voor mensgerichte zorg. Voor GGzE is de Planetree-visie sinds enkele jaren leidraad in het denken en doen van de organisatie.
Ellen Knippers, lid van het Planetree-
coördinatieteam, bezocht de conferentie samen met circa 25 GGzE-collega’s. Aan
het eind van de dag keerden ze geïnspireerd huiswaarts.
Met name spreker Jaap Bressers – ‘sit-
down’ comedian – maakte indruk. Bressers liep na een duikongeluk een dwarslaesie
op en zit nu in een rolstoel. “Met aansprekende voorbeelden liet hij zien dat kleine
Ellen Knippers. “En dat je je als zorgverlener hield onder meer als spiegel voor dat hij
eens tijdens een douchebeurt aangaf iets
net anders te willen omdat hij dat prettiger vond. De zorgverlener antwoordde: ‘Ik douche mensen al twintig jaar zo’.
ten kapotte of vieze kleren kunnen ruilen
het bij de nominatie bleef, had initiatiefne-
mer Siggy een onvergetelijke dag. Zo mocht ze samen met andere genomineerden het podium betreden.
Planetree wil laten zien dat het ook anders
De conferentie telde ongeveer 750 deelne-
bij. “De waarde die een cliënt geeft aan de
Planetree en gaan ermee aan de slag. Ellen
kan. Waarde speelt daar een belangrijke rol zorg die je biedt, kan heel verschillend zijn”, legt Ellen uit. “Bij de een werkt dit, bij de
ander juist dát. Het gaat erom dat je flexibel inspeelt op vragen van cliënten.”
Traditioneel werden tijdens de conferentie
mers. Steeds meer organisaties omarmen Knippers: “Het is erg leuk om collega’s te
ontmoeten op deze jaarlijkse dag. We wis-
selen ervaringen uit en leren van elkaar. Ook dat hoort bij Planetree.”
enkele Planetree-Awards uitgereikt. Het
Siggy-project van GGzE was hiervoor geno
Dagje uit leidt tot Kamervragen Cliënten en medewerkers van De Woenselse
begeleiders bleken elkaars bezorgdheid te
uitgenodigd om zijn verhaal te doen bij de
Tweede Kamer. Wat een gewoon dagje uit
vragen. Dat was mooi om te zien.”
Justitie. “Ik heb verteld wat de bezuinigingen
Poort brachten onlangs een bezoek aan de
zou zijn, werd een inhoudelijke bijeenkomst die zelfs leidde tot Kamervragen.
Vanuit De Woenselse Poort hadden het
Cliëntenservicepunt en activiteitenwerk-
groep De Sleutel de dag georganiseerd.
delen en gaven gezamenlijk antwoord op de Uiteindelijk leidde het bezoek ertoe dat
de SP-fractie in de Kamer scherpe vragen
stelde over de bezuinigingen op de foren-
sische zorg en het gevangeniswezen. Maar
daar bleef het niet bij. Toon Walravens werd
vaste Kamercommissie voor Veiligheid en
betekenen voor de mensen die verblijven in
een forensische instelling of gevangenis. Ook heb ik een aantal aanbevelingen gedaan. Ik hoorde later dat veel Tweede Kamerleden onder de indruk waren van mijn verhaal.”
Aanleiding was een bezoek van een delegatie van de Socialistische Partij (SP) aan
De Woenselse Poort, eind 2012. “We hebben toen gevraagd of het mogelijk was om de Tweede Kamer te bezoeken”, vertelt Toon
Walravens, forensisch en justitieel ervaringsdeskundig begeleider. Het verzoek kwam terecht bij SP-fractiemedewerker Michiel
van Nispen, die een interessant programma voor de dag bedacht. “In eerste instantie was het gewoon een uitje, maar door de aankondiging van bezuinigingen op de
forensische zorg in het masterplan van Fred
Teeven kwam er voor ons een doel bij”, aldus Walravens.
Medewerkers en cliënten gingen met Van Nispen in gesprek over de gevolgen van
de bezuinigingen. “Cliënten en persoonlijk GGzE Magazine
13
Nieuwe academie is krachtig samenwerkingsverband
Markieza: leerroute op maat voor ervaringsdeskundigen aan Markieza vergroot de mogelijkheden en kansen van onze cliënten”, vertelt hij.
“Denk bijvoorbeeld aan stageplaatsen en
arbeidsplaatsen. Het is interessant om die
niet alleen in eigen huis te zoeken, maar ook bij andere instellingen. Het is ook gezond
dat (ex-)cliënten loskomen van hun eigen vertrouwde ervaringsomgeving.” Juiste moment
Neos, organisatie voor maatschappelijke
opvang en aanpak huiselijk geweld, heeft al een aantal ervaringsdeskundigen in vaste dienst. Populair zijn de cursus ‘Herstellen
doe je zelf’ en de cursus ‘Samenspel’, waarin cliënten worden opgeleid tot trainer van Een indrukwekkend aantal partners zetten
Christ Wesenbeek, programmamanager van
intentieverklaring voor de oprichting van
pleitbezorger van de professionalisering van
op 19 april hun handtekening onder een
Markieza, Academie voor Herstel en Erva-
ringsdeskundigheid. De academie wordt een leer-werkplaats waar (ex-)cliënten zich kunnen ontwikkelen tot ervaringsdeskundigen. De handtekeningen werden op Strijp-S in
Eindhoven gezet, tijdens de slotmanifestatie
van het transitieproject ‘Werken vanuit ervaringsdeskundigheid’. Dit project, gestart in
2008, heeft veel goeds gedaan voor de inzet van ervaringsdeskundigheid op de werk-
vloer. GGzE heeft momenteel zo’n zeventig
ervaringsdeskundigen in dienst; na de zomer loopt dit al richting de honderd. Grote vraag
Eén van de kartrekkers van de academie voor ervaringsdeskundigheid is
14
GGzE Magazine
het Cliëntenbelangenbureau van GGzE. Als
ervaringsdeskundigheid zette hij zich de af-
gelopen jaren in voor het transitieproject en de oprichting van de academie. “Er is grote vraag naar ervaringsdeskundigheid”, weet
hij. “Straks kunnen we cliënten een op maat gesneden leerroute aanbieden.” Het gaat
dan niet alleen om opleidingen, maar ook om cursussen en coaching. Met goede
medewerkers. Omdat Neos zowel het aantal arbeidsplaatsen voor ervaringswerkers als het trainingsaanbod wil uitbreiden, komt
Markieza op het juiste moment. “We waren al zo’n twee jaar zoekende naar een goede
opleidingsroute voor ervaringsdeskundigen. Toen we hoorden van Markieza werd ons
duidelijk dat we dit veel beter met meerdere partners kunnen doen. De uitgangspunten
van de academie komen heel goed overeen met de ideeën die we zelf al hadden.”
opleidingen hoopt Wesenbeek dat er de
Er wordt nu gewerkt aan een uitgebreid be-
kundigen een baan vinden.
dat de komende tijd nog meer partijen zich
komende jaren flink meer ervaringsdes-
Markieza is een krachtig samenwerkings-
verband van bijna twintig maatschappelijke organisaties, scholen en instanties zoals het UWV. Pim Dijkstra, voorzitter van de Raad
van Bestuur van Neos, ziet een grote meerwaarde in die samenwerking. “Deelname
drijfsplan voor Markieza. Wesenbeek hoopt aansluiten. “Markieza is er niet alleen voor
mensen met psychische problematiek. Het zou mooi zijn als we ook opleidingen en
cursussen kunnen bieden aan mensen die
om een andere reden een achterstand op de arbeidsmarkt hebben.”
Separaties verminderen door andere werkwijze
Long-Care kijkt buiten de kaders Anders omgaan met cliënten en daardoor
cliënt terug kunnen naar zijn oorspronkelijke
Medewerkers van de afdeling Long-Care
reguliere GGZ.
het aantal separaties fors verminderen.
van De Woenselse Poort zagen tijdens een
forensische plek of doorstromen naar de
werkbezoek wat mogelijk is en dachten:
Inspiratie
Inmiddels is veel werk verzet en zijn de
kundig begeleiders Renate van de Graef
‘Wat zij doen, kunnen en willen wij ook!’. eerste veranderingen al merkbaar.
Op de Long-Care afdeling verblijven 24 mensen. Het zijn cliënten met zulke
ernstige gedragsproblemen dat dwangen drangmaatregelen vaak voorkomen. Op eerdere behandelplekken zijn ze zo
vastgelopen dat men geen raad meer met ze weet. De Long-Care is erop gericht de
samenwerkingsrelatie met hulpverleners te herstellen. Na circa vier jaar moet de
Een half jaar geleden bezochten verpleegen Marion Brankaert, samen met enkele
collega’s, Inforsa. Bij deze forensische tak van GGZ-instelling Arkin zagen ze dat anders
omgaan met cliënten tot minder separaties leidde. “We raakten echt geïnspireerd en
wilden dat ook!”, aldus het tweetal. Enthousiast werd de werkgroep ‘Buiten het kader’
meer via het project ‘Het Roer Om’. “We
hebben nauw samengewerkt en hij heeft
ons erg geholpen”, vertelt verpleegkundig begeleider Megje van Winkel, ook lid van de werkgroep. Het management van
De Woenselse Poort gaf alle steun, inclusief een werkbudget.
Inmiddels lopen al verschillende verande-
ringen. Zo krijgen cliënten meer ruimte om aan te geven wat ze willen en belangrijk
vinden. Renate: “We verkennen samen wat
mogelijk is om separaties te verminderen.”
De cliënten gaven onder meer aan dat meer nabijheid van medewerkers preventief en de-escalerend werkt. Dit leidde tot het
introduceren van de ‘groepsdienst’. “Wie deze dienst draait is zoveel mogelijk permanent op de groep aanwezig”, legt Megje uit.
“Cliënten waarderen het enorm, merken we.
En voor ons is het ook goed, want je hoort en ziet alles.”
opgericht. Om het wiel niet opnieuw uit te
Rustruimte
Hij heeft bij GGzE veel ervaring met het
ties voorkomen. Cliënten die zich opgefokt
vinden, zochten ze contact met Erik Kuijpers. terugdringen van dwang en drang, onder
Ook een nieuwe ‘rustruimte’ moet escala-
voelen en bang zijn dat het mis gaat, kunnen zich hier vrijwillig terugtrekken. “Heel anders dan gedwongen opgesloten worden op je eigen kamer, de High Care kamer of in de separeerruimte”, benadrukt Renate. “Bo-
vendien heeft deze ruimte ook een positief
doel. Je kunt er bijvoorbeeld op een loungebank even ontspannen met muziek of een
spelcomputer.” Via een speciaal verlichtingssysteem kan de cliënt zelf de kleuren van
de kamer bepalen. De ruimte opent rond de zomer. Met hulp van medewerkers hebben cliënten zelf op ‘moodbords’ sfeerideeën voor de kamer vormgegeven.
Bevlogen vertellen Megje en Renate waar de
Long-Care mee bezig is. “Wij willen het beste voor onze cliënten, maar onbewust doen
we niet altijd de juiste dingen. Bijvoorbeeld omdat we snel teruggrijpen op regeltjes.
Het is beter om per situatie na te denken
over welke opties er nog meer zijn. Onder
meer vanuit de gedachte: ‘Wat zou ík op zo’n moment willen?’. En als iets niet werkt, dan moet je verder blijven zoeken.”
GGzE Magazine
15
Hoofdopleider psychiatrie Lex van Bemmel neemt afscheid van GGzE
‘Wetenschap onmisbaar voor goed onderwijs’ Het was, is en blijft zijn wens voor de toekomst: GGzE als psychiatric teaching hospital. Een plek waar opleiding, onderwijs, wetenschappelijk
onderzoek en zorgvernieuwing bij elkaar komen. GGzE is op de goede weg, vindt scheidend hoofdopleider psychiatrie Lex van Bemmel, maar er mag nog een tandje bijgezet worden.
Als Van Bemmel (64) deze maand definitief
Academisering
dr. Machteld Marcelis, psychiater en nu
jaar bij GGzE gewerkt. Met name vanaf
bevorderen van wetenschappelijk onderzoek
Maastricht.
de deur achter zich dichttrekt, heeft hij tien 2005 drukte hij, als hoofdopleider psychia-
trie, zijn stempel op de organisatie. Hij kon
meteen aan de bak toen, want de opleiding tot psychiater was niet meer up-to-date. “Ik
kreeg veel ruimte om daarmee aan de gang te gaan en kon mijn eigen eisen stellen”, herinnert hij zich.
Van Bemmel was ambitieus, had een visie in z’n hoofd en zat vol plannen. Hij schreef een
dikke notitie over het belang van samenwerking, over vernieuwend medisch onderwijs
en over de noodzaak meer wetenschappelijk medisch-psychiatrisch onderzoek te doen.
“Dat laatste was een ondergeschoven kindje namelijk. Bestaand onderzoek was vooral van sociaalwetenschappelijke aard.”
Tegelijkertijd was hij betrokken bij het lan-
delijke traject HOOP (Herziening Opleiding en Onderwijs Psychiatrie), waarin nieuwe
competenties voor artsen vertaald werden naar de beroepsgroep van psychiaters. De visie van Lex van Bemmel en de nieuwe eisen vanuit HOOP zorgden voor grote
veranderingen in de psychiateropleiding van GGzE. Er kwam meer ruimte voor verdieping
en wisselende stages. Ook werden coschappen psychiatrie en een onderwijspolikliniek voor medisch studenten geïntroduceerd.
16
GGzE Magazine
Een stokpaardje van Van Bemmel is het
binnen GGzE. Academisering, zoals dat zo
nog assistent-professor aan de Universiteit
mooi heet. “Maar dan wel academisering
Voorbeeldfunctie
drukt hij. Als voorbeeld noemt hij graag het
speerpunten opgenomen heeft in het meer-
die de praktische uitvoering raakt”, benaonderzoeksproject dat GGzE samen met
de Universiteit Maastricht (UM) uitvoerde rondom de PsyMate, een apparaatje dat
inmiddels succesvol gebruikt wordt bij de behandeling van depressie. “De PsyMate
geeft meer betrouwbare informatie over de beleving van de cliënt dan zijn eigen herinnering. Daardoor kunnen mensen zichzelf
beter monitoren en daardoor doelgerichter geholpen worden.”
Het contact met Maastricht komt niet uit de lucht vallen. Van Bemmel heeft er lang gewerkt en daardoor een groot netwerk
opgebouwd. Hij stak veel energie in de sa-
menwerking. Dat werpt nu zijn vruchten af. Er komen steeds meer onderzoeken en het aantal promovendi bij GGzE is flink toege-
nomen. “Als GGzE aan de top wil komen van innovatie in psychiatrie, moet ze hiermee doorgaan. Het kan. De basis ligt er en het materiaal is aanwezig. Er werken uitste-
kende onderzoekers bij GGzE die ook aan de
Dat GGzE opleiding en academisering als jarenbeleid, vindt Van Bemmel positief.
De praktische uitwerking mag voor hem nog wel wat steviger en concreter.
“Managers moeten er meer naar leven
en een voorbeeldfunctie vervullen. Op die
manier bied je medewerkers de veiligheid om ermee bezig te zijn. GGzE, pak je kans
hiermee!” Zijn hartenkreet dient één doel:
mensen met psychiatrische problemen beter helpen. “Weet je, de kern van de psychiatrie
is in mijn ogen in al die jaren niet veranderd. De context van de praktijk verandert wel, en soms drastisch. Daar heb je rekening mee
te houden. Maar waar het om gaat is dat je met personen bezig bent en dat zowel de genetica als de beïnvloeding door de om-
geving van belang is. Intuïtief wisten we al
wel dat al deze aspecten een rol spelen. Nu toont wetenschappelijk onderzoek aan dat de combinatie van gen, brein en interactie
echt relevant is. Dat zorgt ervoor dat je meer tools krijgt.”
UM verbonden zijn. Alles is ingestoken op
In samenhang
kan gaan.” Zijn opvolger is inmiddels bekend:
beperkt, zegt de hoofdopleider. “Je moet uit-
duurzaamheid, zodat het ook na mij door
Alleen kijken naar symptomen is veel te
Belangstellenden welkom bij symposium ‘Perspectieven’ Rondom het afscheid van dr. Lex van Bemmel vindt op vrijdag 7 juni 2013 bij GGzE het symposium ‘Perspectieven’ plaats. De titel verwijst naar de gedachte dat de psychiatrie, en dus ook de opleiding tot psychiater, een verzamelplaats is van diverse perspectieven. Het programma duurt van 10.00 tot 16.15 uur, inclusief lunch. Aansluitend is er een receptie.
Sprekers zijn schrijver/bioloog Tijs Goldschmidt, hoogleraar wetenschapsfilosofie- en geschiedenis Trudy Dehue, hoogleraar onderwijspsychologie Lydia Krabbendam, hoogleraar psychiatrie Jim van Os en afsluitend Lex van Bemmel zelf. Vooraf aanmelden is verplicht. Dit kan bij Marian van Sister via
[email protected].
zoeken hóe mensen niet goed functioneren.” Hij heeft er een schema voor gemaakt, een schema van perspectieven niet voor niets
de titel van zijn afscheidssymposium. “Aan
de ene kant gaat het om iemands innerlijke, sociale en objectieve waarden”, legt hij uit.
“Aan de andere kant om antwoorden op wie, wat, waar, waarom en hoe-vragen. Alles is
belangrijk en moet je in samenhang zien.” Visie, communicatie, een vragende houding en empatisch vermogen. Een psychiater
moet het allemaal in huis hebben, vindt Van Bemmel. “En ook kritisch vermogen. Weet
waar je mee bezig bent, waarom je de din-
gen doet zoals je ze doet. Dat helpt je bij het interpreteren van resultaten.” Niet stil
Na zijn afscheid blijft Van Bemmel betrok-
ken bij zijn vakgebied. Er zijn allerlei plannen, variërend van freelance adviseur tot gast-
colleges geven. Hij volgt een opleiding tot
forensisch rapporteur en blijft doorgaan met het publiceren van artikelen. Ook blijft hij
als honorair universitair docent aan de UM verbonden. Het werk is nog niet helemaal gedaan.
GGzE Magazine
17
Online cursus psycho-educatie
DEVCAMP4Health: #ditsmaaktnaarmeer Voor eten, drinken, ontspanning en een
stelling voor het initiatief was groot; na
Klikte
van de deelnemers aan DEVCAMP4Health
stroomden de aanmeldingen binnen.
wat ze in het weekend zag gebeuren.
slaapplek was gezorgd. Het enige wat er op 6 en 7 april werd verwacht, was veel
creativiteit. Die was er volop. Zo’n vijftig
hulpverleners, cliënten en technologische ontwikkelaars (developers) werkten een
weekend lang samen aan e-health oplossingen voor de geestelijke gezondheidszorg.
Het Devcamp was een initiatief van Freena Eijffinger, die voor het E-lab van GGzE
werkt. Doel was om in 48 uur te laten zien hoe technologische oplossingen kunnen
bijdragen aan de dagelijkse praktijk van de geestelijke gezondheidszorg. De belang-
een paar oproepen op Facebook en Twitter Het initiatief past goed binnen de visie van GGzE als het gaat om samenwerken met
partijen van buitenaf. “Wij hebben kennis
van en ervaring met psychiatrie. Daarnaast zijn er bedrijven die zoeken naar manieren om hun eigen kennis te koppelen aan de praktijk van alledag”, zegt Kees Spitters,
Manager Onderzoek en ontwikkeling. “Dan is het goed om te bekijken wat we samen kunnen ontwikkelen.” Terwijl GGzE voor
ruimte, eten en drinken zorgde, bleek het
Devcamp de ideale plek om nieuwe contacten aan te boren.
Freena Eijffinger was zeer tevreden over “Normaal gesproken zie je bij een Devcamp alleen techneuten met elkaar iets bouwen. Hier deden ze dat samen met cliënten en
hulpverleners. De developers zaten met de
eindgebruikers aan tafel en het was ontzettend leuk om te zien hoe dat klikte.”
Op zaterdagochtend werden ideeën en
ontwikkelaars samengebracht. Tot zondagmiddag was er tijd om apps te bouwen.
Uiteindelijk kwamen er twee apps uit, bijna klaar voor gebruik. Eén app, geïnspireerd op de KanjerKetting voor kinderen met kan-
ker, geeft de gebruiker de mogelijkheid om
mijlpalen in de behandeling vast te leggen. Deze app moet nog ‘vertaald’ worden naar de geestelijke gezondheidszorg. Moeilijk
Met de app ‘Mijn Oplossing’ kunnen
cliënten samen met hun behandelaar oplossingen voor moeilijke situaties
vastleggen. Eijffinger: “Een cliënt kan dan
op zijn telefoon zien wat er voor hem in een bepaalde situatie goed werkt. Bijvoorbeeld een ademhalingsoefening als het druk is in de supermarkt.” Inmiddels testen cliënten en hulpverleners deze app.
Alle betrokkenen zijn enthousiast over het eerste DEVCAMP4Health. “De developers hebben al aangegeven dat ze er de volgende keer weer bij willen zijn”, zegt
Eijffinger. Daar hoeven ze niet heel lang
meer op te wachten; waarschijnlijk wordt het tweede Devcamp voor het eind van dit jaar gehouden. Want, zoals er op
Twitter was te lezen, #ditsmaaktnaarmeer.
18
GGzE Magazine
WIJeindhoven
Bouwen aan een stevig fundament Eén huishouden, één plan, één contact-
Ze voeren hun eigen regie en maken gebruik
Henkens. De teams zoeken naar de juiste
van WIJeindhoven is duidelijk en krachtig.
ontwikkeling zijn.”
volop gediscussieerd over de verschillende
persoon. Het belangrijkste uitgangspunt
Iemand die ondersteuning nodig heeft, moet
van hun netwerk. Niemand kan tegen die
daarvoor terecht kunnen bij één persoon, in
Generalisten
verschillende instanties. GGzE doet mee.
len Gestel en Tongelre twee WIJeindhoven-
plaats van bij meerdere hulpverleners van
Vorig jaar presenteerde gemeente
Eindhoven haar nieuwe sociale beleid.
WIJeindhoven, waarin de gemeente samenwerkt met verschillende partijen in de stad,
werd daarvan de basis. Een goede ontwikkeling, vindt Marie-Louise Vossen van de Raad van Bestuur van GGzE. “De basisfilosofie is
dat burgers kunnen worden aangesproken
op hun eigen verantwoordelijkheid en kracht.
In het najaar van 2012 gingen in de stadsdeteams aan de slag. Deze teams bestaan uit medewerkers van de aangesloten
maatschappelijke organisaties. Ze worden getraind tot ‘generalisten’, die individueel
bewoners ondersteunen op allerlei levensgebieden. Pas wanneer het echt nodig is, schakelen ze een specialist in.
“GGzE heeft nu drie medewerkers gedetacheerd bij WIJeindhoven. Ze hebben
het druk, er is veel vraag”, vertelt Hanneke
verhoudingen. “Binnen het team wordt er
perspectieven van de teamleden. Iemand die vanuit de sociale dienst komt, is aan andere taken gewend dan een hulpverlener van
GGzE. Samen bouwen ze nu aan een stevig fundament.”
Dat fundament is van het allergrootste be-
lang, zegt Vossen. “Hierop moet de transitie van de AWBZ naar de WMO straks landen.
Als het fundament niet goed is, bouwen we
een ruïne. Maar nu is gelukkig nog niet alles
in beton gegoten. We moeten samen uitvinden wat bijvoorbeeld een generalist precies is. Het is een kwestie van trial and error.” Competenties
Het is de bedoeling dat in 2015 in de hele
stad WIJeindhoven-teams actief zijn. Voor die tijd moet er nog wel het een en an-
der gebeuren. Zo wordt er bekeken welke specifieke competenties een generalist
nodig heeft en op welke manier die kunnen
worden aangescherpt. “Generalisten moeten het ‘niet-pluis-gevoel’ hebben, anders zijn
ze niet goed voor de job. Ze hoeven niet te
diagnosticeren, maar moeten wel aanvoelen wanneer het met iemand niet goed gaat”, zegt Vossen.
Henkens hoopt dat de gemeente ook
aandacht heeft voor het vergroten van het
draagvlak in de wijken. “Als we het met minder moeten doen, zal de problematiek van
mensen zichtbaarder worden. We moeten
ervoor zorgen dat mensen niet buitengesloten worden.”
GGzE Magazine
19
Nieuwe afdeling van GGzE en Vitalis
Kloof in ouderenzorg samen overbruggen bewoner wordt eveneens betrokken bij de uitvoering van het begeleidingsplan. Woonvaardigheden
Ook voor cliënten van GGzE is er plek op de afdeling. Hierbij gaat het om ouderen met psychiatrische problemen en om mensen
met organische problematiek, zoals Korsakov. “Ook voor deze groep geldt dat zo normaal mogelijk wonen en leven het doel is.
Dus liever een verpleeg- of verzorgingshuis
dan een GGZ-instelling. Tijdelijk verblijf in de nieuwe voorziening is hiervoor een mooie
brug. Cliënten kunnen er woonvaardigheden aanleren en uitproberen of het haalbaar is.” Om in aanmerking te komen voor de afde-
ling moet iemand al een duidelijke diagnose hebben en bekend zijn bij Vitalis of GGzE. Is
dat niet zo, dan blijft de opnameafdeling van Ouderen met psychische problemen zoveel
Gespecialiseerd team
doel van een nieuwe afdeling die GGzE
derde verdieping van De Grijze Generaal.
Samenwerking
met Vitalis- én GGzE-medewerkers. Zij
stellingen is niet helemaal nieuw. Mede-
mogelijk ‘normaal’ laten wonen. Dat is het en Vitalis WoonZorg Groep op 1 augustus
starten in De Grijze Generaal. Cliënten ver-
blijven er tijdelijk. Beide instellingen willen
door meer samenwerking de kloof tussen de verpleeg- en verzorgingssector en de GGZ overbruggen.
In de verpleeghuizen van Vitalis wonen
ouderen die soms zoveel gedragsproblemen ontwikkelen dat zorgverleners er geen raad mee weten. Dementie is vaak de oorzaak.
In ernstige situaties leiden deze problemen tot een permanente GGZ-opname. Weg uit de vertrouwde, ‘normale’ woonomgeving
dus. Om dat te voorkomen, hebben GGzE en Vitalis de handen ineengeslagen.
20
GGzE centrum ouderenpsychiatrie de eerste
GGzE Magazine
De nieuwe afdeling biedt 24 ‘bedden’ op de Daar werkt straks een gespecialiseerd team krijgen ondersteuning van het ambulante
behandelteam van GGzE centrum ouderenpsychiatrie.
“Ouderen verblijven hier enkele maanden. Ze krijgen een specifieke behandeling en
begeleiding om de gedragsproblemen te
verminderen. Daarbij is veel aandacht voor huiselijkheid en bejegening”, vertelt André Fransen, centrummanager GGzE centrum
ouderenpsychiatrie. “De begeleiding wordt beschreven in een plan voor het zorgteam
van het verpleeghuis. Als de oudere terugkeert, hebben zij de juiste handvatten
om verder te kunnen.” De familie van de
ingang voor zorg.
De samenwerking tussen de twee zorginwerkers van GGzE bezoeken al op consul-
tatiebasis verpleeg- en verzorgingshuizen
van Vitalis. Ook krijgen sommige bewoners ambulante behandeling.
De nieuwe voorziening in De Grijze Generaal komt op de plek waar Vitalis nu een ver-
pleegafdeling heeft gehuisvest, als onderdeel van het ernaast gelegen Brunswijck.
Het merendeel van de 24 huidige verpleeghuisbewoners verhuist naar een andere
locatie van Vitalis. “Dit gaat in fasen”, aldus André Fransen. “We beginnen in augustus
met acht samenwerkingsbedden en bouwen dat langzaam op.”
GGzE initiatiefnemer van samenwerkingsproject
E-pad autisme: zelf aan de knoppen draaien Hoe kun je er via e-health voor zorgen dat
Coöperatie
knoppen draaien? Die vraag heeft ertoe
zijn, naast GGzE als initiatiefnemer, diverse
cliënten letterlijk en figuurlijk zélf aan de
geleid dat GGzE samen met diverse partners een ‘e-pad’ ontwikkelt voor mensen met au-
tisme. Doel is dat deze groep op elk moment in het leven de juiste ondersteuning kan vinden.
Het e-pad zal uit diverse ICT-hulpmiddelen bestaan die een leven met autisme vergemakkelijken, verduidelijkt Marie-Louise
Vossen van de Raad van Bestuur van GGzE.
Bij de ontwikkeling van het e-pad autisme
partijen betrokken: CbusineZ (innovatietak
van zorgverzekeraar CZ), Dr. Leo Kannerhuis (centrum voor autisme) en een tiental
andere GGZ-instellingen. In juni richten zij officieel een coöperatie op. Vossen: “Het is belangrijk dat niet iedereen bij innovaties
rondom e-health zelf het wiel gaat uitvinden. Alle partners brengen zaken in en we delen dat met elkaar.”
“Het gaat over informatie, preventie, onder-
E-lab
deel van een behandeling. Heel breed dus.”
instantie uit 16- tot 23-jarigen met milde of
steuning in het dagelijks leven en als onderConcrete producten zijn er nog niet, maar gedacht wordt aan een website, digitaal
platform, serious games en vooral aan apps voor smartphone en tablet.
Vossen schetst een mogelijke toepassing.
“Stel je zit bij familie en hoort dat een oom in behandeling is voor autisme. In dat ver-
haal herken je dingen van jezelf. Dan kan het fijn zijn om digitaal een eerste screening bij jezelf te doen. En mocht daaruit blijken dat
jij mogelijk ook een vorm van autisme hebt, dat je dan via die app meteen ziet welke stappen je kunt nemen.” Ook op andere
momenten is meer steun mogelijk, denkt Vossen. “Sommige mensen met autisme
durven niet goed met de bus te reizen. Het
zou mooi zijn als zij een app kunnen downloaden die hen helpt, waardoor ze minder
De doelgroep van het e-pad bestaat in eerste matige autismeproblemen. “Zij moeten zo-
veel mogelijk zelf kunnen doen, zelf de regie hebben, zelf zoeken en kiezen”, benadrukt Jeanine van der Meijden, programma-
manager GGzE centrum autisme volwas-
senen. Daarom schakelt ze graag het nieuwe e-lab van GGzE in. Hier werken ICT-deskun-
digen, cliënten en hulpverleners samen aan innovaties. Van der Meijden is enthousiast
over de samenwerking met mensen buiten de zorgsector. “Zij kijken anders aan tegen zaken, meer visueel. Op die manier levert
het bundelen van expertise vanuit diverse invalshoeken nieuwe, frisse ideeën op.”
Cliënten zullen intensief bij de ontwikkeling van het e-pad betrokken worden, onder
meer via twee testgroepen en, in een latere fase, het digitale platform.
angstig worden.”
GGzE Magazine
21
Vrijwilligersteam biedt ondersteuning
‘Wij begrijpen wat naasten meemaken’ Een eerste psychose is een heftige ervaring
vervolgens contact met die persoon op. En
Zoals de ervaringsdeskundige de cliënt
maakt. Familieleden en andere naasten
me belt’. 99 procent wil zijn verhaal kwijt.”
ling, zo doen wij dat voor de naasten.”
en niet alleen voor degene die het door-
maken eigenlijk hetzelfde mee: ze ervaren gevoelens van verlies, verdriet en trauma.
Boosheid
vrijwilligersteam Naasten voor Naasten
het is om naaste te zijn van iemand met
Ook zij moeten werken aan zelfherstel. Het helpt daarbij.
Rob van Kol, coördinator van Naasten voor Naasten, weet hoe ontwrichtend het kan
zijn als een familielid een psychose krijgt.
Toen Rob als vader van een cliënt in 2004 in
aanraking kwam met de geestelijke gezondheidszorg, kwam hij terecht in een wereld
die voor familie grotendeels gesloten was. “Familie werd soms wel ingezet voor het
herstel van de cliënt, maar er was niemand die vroeg: hoe gaat het nu met ú?”
Steeds meer wordt ingezien dat naasten een belangrijke rol kunnen spelen bij het herstel
van een cliënt. Maar daarvoor moeten ze zelf stevig in hun schoenen staan. “Je kunt pas
goed voor een ander zorgen als je goed voor jezelf zorgt”, zegt hij. Vrijwilligers
In samenwerking met het ACT-team van
GGzE startte Rob van Kol in 2009 Naasten
voor Naasten. Deze groep van acht vrijwilligers laat naastbetrokkenen hun verhaal doen en geeft advies. Ook stimuleren ze
mensen om de cursus psycho-educatie te volgen of mee te doen aan lotgenotenavonden.
Contact tussen het Naasten voor Naastenteam en de naastbetrokkenen komt tot stand via de cliënt en het ACT-team. De
cliënt heeft hierbij de regie. Rob van Kol:
“De hulpverlener vraagt aan de cliënt van
wie hij de meeste steun ervaart. Wij nemen
22
bijna altijd wordt er gezegd: ‘Wat fijn dat u
GGzE Magazine
Iedere vrijwilliger van het team weet hoe psychiatrische problematiek. “Wij begrijpen wat mensen meemaken. We snappen de
emoties. Zoals de boosheid die soms geuit wordt naar de hulpverleners. Die ontstaat
doordat er iets gebeurt wat je niet wilt. Nie-
mand wil dat zijn partner of kind ziek wordt.
‘binnenboord’ houdt tijdens de behandeDe afgelopen vier jaar heeft Rob van Kol
zo’n 130 gesprekken met naasten gehad.
“Wat ik veel hoor is: jij snapt wat wij meemaken”, vertelt hij. “We laten mensen ook
niet los, we houden contact met ze. En als je dan later hoort dat naasten het dankzij ons hebben volgehouden, dan weten we waarvoor we het doen.”
Column Raad van Bestuur
De koning is terug, lang leve de koning! De psychiatrische cliënt is terug, lang leve de ervaringsdeskundige! We staan aan de vooravond van de troon-
Tenminste als er sprake is van gedrag of
krijgen. Hierdoor wordt het gevoel van
hele land bereidt zich voor. Vrijdag 26 april
bare normen. Helaas heb ik veel verhalen
weer in ere hersteld en is een toekomst-
opvolging als ik deze column schrijf. Het
waren er de koningsspelen voor de basis-
scholen. Geniale zet om massaal aandacht te vragen voor sport en teamspirit op
een dag die we voortaan de Koningsdag
noemen. Documentaires over het Koninklijk Huis hebben de afgelopen week het beeld-
scherm gedomineerd en we struikelen over de krantenkoppen. Voor- en tegenstanders van de monarchie hebben met elkaar het debat gevoerd.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik niet zo’n
uitgesproken mening heb. Wel lijkt het me enorm beknellend als je in je vroege jeugd al weet hoe je toekomst eruit ziet. Amalia,
die nu 9 jaar is, wordt al voorbereid op een
uitspraken die niet voldoen aan de gang-
van cliënten gehoord die op jonge leeftijd
een psychiatrische ziekte kregen, waarna de toekomst voor hen uitgestippeld werd.
Uitkeringsinstanties zien het niet meer zitten dat de cliënt op de arbeidsmarkt
participeert, woningcorporaties doen moeite
voor haar. Maarten van Rossem beschreef het als volgt in zijn columns: “Hebt u wel
omarmd en wordt voor hen geen rode loper uitgelegd. Ja oké, een Rotary organiseert
graag een charity-activiteit, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat.
perspectieven voor diegenen die willen en
wordt voorgespiegeld niet te accepteren. In april was de slotmanifestatie van het
transitieprogramma ervaringsdeskundigen. Een initiatief van Hanneke Henkens en John van Hout, samen met een aantal
keyspelers die zich ervaringsdeskundige
Iedereen begint te knipmessen, houdt
hebben zich de afgelopen jaren ingezet om
eerbiedig afstand en wordt volkomen onderdanig. Hoe zou Willem Alexander of Maxima dit zelf ervaren? Ik zou het wel eens willen weten!
Wat ik wel weet, of althans een klein beetje kan begrijpen, is hoe mensen met een
psychiatrische achtergrond zich voelen.
hebben. Ook Amalia!
sen met psychiatrische beperkingen níet
eens meegemaakt wat er gebeurt als een
lid van het Koninklijk Huis op bezoek komt?
recht om regie over zijn eigen leven te
leden van het Koninklijk Huis worden men-
durven knokken om het toekomstplaatje dat
Amalia is bijzonder. Het pad wordt geëffend
dit toch allemaal, want iedereen heeft het
op afstand te staan. In tegenstelling tot de
omgeving waarin alles zo normaal mogelijk anders is.
bij de cliënt zelf ligt. Uiteindelijk willen we
onder voorwaarden en naasten komen meer
Gelukkig zijn er ook andere verhalen. Nieuwe
moet zijn, maar in de praktijk natuurlijk toch
perspectief mogelijk waarbij de regie (weer)
om deze doelgroep te huisvesten maar wel
toekomst waarbij zij troonopvolgster is.
Het kind leeft natuurlijk in een bijzondere
eigenwaarde, respect en een zinvol bestaan
mogen noemen, zoals Christ en Roland. Zij
wegen te plaveien en om de weg naar hoop, herstel en empowerment te voorzien van een route-beschrijving.
Een prachtig resultaat van samenwerking tussen zorginstellingen, onderwijs, uitke-
ringsinstanties en lokale overheid waarbij
cliënten een traject tot ervaringsdeskundige
Marie-Louise Vossen Raad van Bestuur GGzE GGzE Magazine
23
Wat heeft je positief verwonderd?
Ilse Kokx, verpleegkundig begeleider Begeleid Wonen Bladel “We zijn druk bezig met ambulantisering, de overgang van BW-gericht werken naar ambulant werken. Met cliënten en familie denken we na over de zelfstandigheid van de cliënt. Wat ik verrassend vind, is het positieve effect dat dit proces heeft op de samenwerking met de familie. Ook zie ik hoe het contact tussen cliënt en familie hierdoor verbetert. Familieleden zien veel meer de ontwikkeling die de cliënt heeft doorgemaakt. Ze richten zich daardoor meer op de mogelijkheden, in plaats van op het ziek-zijn.”
Olaf, gastheer op Landgoed De Grote Beek
“Sinds augustus 2012 ben ik gastheer bij GGzE en heb daar veel plezier in. Ik hoop mij verder te kunnen opwerken naar een betaalde baan als ervaringsdeskundige. Mijn baas denkt met me mee over mijn verdere ontwikkeling en dat heeft me prettig verrast. Ik had aangegeven waar ik naar toe wilde werken en toen heeft ze een functie voor me geregeld om meer ervaring op te doen. Dat ging niet door, maar gelukkig vond ze een alternatief. Ik kan nu bij het Cliëntenbelangenbureau terecht voor het opdoen van meer ervaring.”
Ad, regelmatige bezoeker “Ik reed met mijn auto naar de uitgang en toen zag ik een eend die over het zebrapad overstak. Ik vond dat heel bijzonder. Bij GGzE wonen veel mensen die niet alles volgens de regeltjes doen, en dan loopt zo’n eend braaf over het zebrapad. In z’n eentje, haha.”
Wil Fiers, huismeester “Een cliënt nodigde me uit om samen met haar naar het Rijksmuseum te gaan. Ik vond dat zó leuk. De waardering die je krijgt door kleine dingen, dat zijn de krenten in de pap. Helaas kon ik niet met haar mee want ik moest werken. Uiteindelijk is ze samen met haar zus en dochter gegaan. Ze hadden een geweldige dag.”
Yvonne, cliënt “Er zijn veel dingen veranderd buiten bij GGzE. Het is een prachtig park. Dat de Suikertante verhuisd is naar de Boei Plaza, daar moest ik wel aan wennen. Maar als het lekker weer is, kun je toch fijn buiten zitten. Voor mij is het zo goed, ik hoop dat het nu blijft zoals het is.”
