Jaargang 14, nr. 7 1 november 2013 Innoveren volgens Mondelez De hartelijke groeten Keesmakers verovert van de Anuga het kaasschap

Jaargang 14, nr. 7 – 1 november 2013

Innoveren volgens Mondelez De hartelijke groeten van de Anuga

Keesmakers verovert het kaasschap www.nutri-akt.nl

01_Cover.indd 1

21-10-13 11:22

Den Hollander Engineering is al 30 jaar toonaangevend in verwerkingssystemen op het gebied van verhitten, indampen en drogen. Zowel de engineering, productie en levering als de installatie van complete hoogwaardige systemen voor de voedingsmiddelen- en zuivelindustrie is dagelijks werk voor de specialisten van Den Hollander Engineering. Ouderwets vakmanschap gaat daarbij hand in hand met innovatie en samenwerking met de opdrachtgever.

Procestechnologie voor de toekomst Alle inzet van Den Hollander Engineering is er op gericht om procestechnologie nóg effectiever toe te passen, zodat dit een hoger rendement in uw productieproces oplevert. Dat doen we niet alleen door de ontwikkeling en installatie van nieuwe hoogwaardige systemen, maar ook door uw bestaande processen te optimaliseren, zodat er een maximale energiebesparing en een optimaal eindproduct kan worden gegarandeerd. Maak een afspraak met onze engineers voor een oriënterend gesprek en zie wat de totaalaanpak van Den Hollander Engineering kan betekenen voor úw productieproces.

Den Hollander Engineering B.V. Postbus 41 4200 AA Gorinchem Tel.: +31 (0) 183 625 827 [email protected] www.dhe.nl

Jaargang 14, nr. 7 – 1 november 2013

Inhoud nr. 7 – 1 november 2013

Innoveren volgens Mondelez De hartelijke groeten van de Anuga

Seminar ADM

Keesmakers verovert het kaasschap www.nutri-akt.nl

01_Cover.indd 1

21-10-13 11:22

Bij de voorpagina: In chocolade is nog veel innovatie mogelijk. Dat demonstreerde Mondelez in het wereldwijde innovatiecentrum in Reading en het chocoladecentrum in Bournville in Engeland. Vanaf pagina 14.

25 28 30 31 35 36 37

Structuur vlees verbeteren met soja

Eten van morgen

40

Inspelen op klimaatveranderingen

Foodpacking congres ‘Fabrikanten laten kansen liggen’

GMV-pagina

Mixed

4 8 13

Hoogwaardige machines en technologie

Dofra en SMC

Kort nieuws uit de sector

Anuga

Zaadlijsten efficiënter verwijderen

NVVL-pagina

Groeten vanaf de levensmiddelenbeurs

Retail in transitie ‘Consument blijft sociaal dier’

Mondelez

14 18

Innoveren met chocola

De boer op met Tassimo

Nieuws over het symposium

Productnieuws verpakkingen

42 47 50

Yoghurt uit het vuistje

Symposium Marel Optimaal verwaarden pluimveevlees

Service

Induvisie ‘Maakindustrie trekt Nederland uit crisis’

Cartoon, agenda en colofon

Productnieuws Adiabatische koeling Yellow Chips

FNLI Jaarbijeenkomst

38

Aan de bak voor gezond gewicht

Keesmakers

21 24

‘Net een spannend jongensboek’

Proef de toekomst Consument wil lokale producten

Bij deze EVMI treft u de Verpakkings Special aan met veel verpakkingsnieuws, een interview met Roland ten Klooster en artikelen over de etikettering van allergenen en moeilijk te openen verpakkingen.

eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013

03_Inhoud.indd 3

3

21-10-13 15:59

Kort nieuws Danone opent innovatiecentrum Danone heeft het nieuwe R&D-centrum in Utrecht geopend. Bij Nutricia Research houden bijna 400 mensen zich bezig met voeding in de eerste levensjaren en met medische voeding. Het nieuwe Nutricia Research is gevestigd op het Utrecht Science Park waar wetenschappelijke partners en academische zorginstellingen, waaronder de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht, intensief samenwerken. Consument let op milieulogo Ondanks de wildgroei aan logo’s zoekt 37 procent van de consumenten regelmatig naar milieulogo’s op drankverpakkingen. Dit blijkt uit een internationaal milieuonderzoek uitgevoerd door het bureau Millward Brown in opdracht van Tetra Pak.

M F

Mondelēz lanceert nieuw koffiemerk

OOSTERHOUT – Mondelēz International is in Nederland de concurrentie met Douwe Egberts aangegaan met de lancering van Velours Noir. Het nieuwe koffiemerk is 7 oktober exclusief geïntroduceerd bij Albert Heijn. Mondelēz biedt in totaal 14 varianten voor diverse zetsystemen: bonen, gemalen bonen, koffiepads en capsules voor de Nespresso koffiemachine. Nederland is voor Mondelēz (het vroegere Kraft Foods) een nieuwe markt voor koffie. Het biedt het bedrijf belangrijke kansen vanwege de ‘diep gewortelde koffiecultuur’ en de op één na hoogste koffieconsumptie per persoon ter wereld. De lancering benadrukt tevens de belangrijke investering van het bedrijf in Europa’s single-serve categorie. “In West-Europa zien we een blijvende sterke groei met dubbele cijfers voor dit specifieke segment”, stelt het bedrijf. De wereldwijde koffiemarkt, waar jaarlijks zo’n 56 miljard euro in omgaat, neemt jaarlijks met 10 procent toe. Het is dan ook belangrijk voor de groeiambitie van Mondelēz. De koffiecategorie in de Nederlandse retail heeft in consumentenwaarde een omvang van 739 miljoen euro.

Liotard wil grenswaarde 3-MCPD Europarlementariër Kartika Liotard wil dat de Europese Commissie een grenswaarde vaststelt voor 3-MCPD in voeding. De mogelijk kankerverwekkende stof zit onder meer in margarine. EFSA bracht in september een opinie uit over de inname van 3-MCPD, een stof die bij verhitting ontstaat in vette producten. Margarine en vergelijkbare producten zijn verantwoordelijk voor de grootste inname van 3-MCPD, maar de stof zit ook in bijvoorbeeld brood, banket en gerookt vlees.

Mars wil snackafval gebruiken voor verpakking

Doden Salmonella-zalm op 8 Een jaar na de salmonella-uitbraak bij gerookte zalm van Foppen, is het aantal doden volgens letselschade-expert Yme Drost opgelopen tot 8. Tientallen mensen die ziek werden, kampen volgens hem nog steeds met gezondheidsklachten. Volgens Drost zijn de meeste schadeclaims van getroffen consumenten nog in behandeling. In totaal heeft de verzekeraar van Foppen tot nu toe 1 miljoen euro uitgekeerd aan 550 gedupeerden.

VEGHEL – Mars onderzoekt de mogelijkheden om organisch materiaal dat vrijkomt bij de productie van snackfood, om te zetten in bioplastic. Zo kan snackafval gebruikt worden voor de wikkels van Mars. Dat meldt Mars in het duurzaamheidsverslag. Het gaat bij de proef om suikers en vetzuren in het afvalwater (‘vloeibare Mars’, noemt het bedrijf dat) die met hulp van bacteriën worden omgezet in bioplastics (PHA). Dit kan weer worden gebruikt voor verpakkingen die biobased en biologisch afbreekbaar zijn. Het experiment bij de fabriek in Veghel wordt uitgevoerd samen met de TU Delft. Als het succesvol is, kan het daadwerkelijk worden ingezet. In Veghel bouwt Mars ook aan een nieuwe (anaerobe) waterzuivering, waarbij micro-organismen afvalstoffen in het water omzetten in biogas. Dit gas wordt in het ketelhuis van Mars direct wordt omgezet in stoom. Zo kan naar verwachting bijna 10 procent van het aardgasverbruik van de fabriek worden vervangen door biogas.

Dijksma gaat NVWA doorlichten Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken gaat samen met het ministerie van Volksgezondheid een plan van aanpak maken om de NVWA door te lichten. De staatssecretaris gaat onder meer in kaart brengen hoe de NVWA precies functioneert en waar het toezicht op gericht moet zijn. Dat is in haar ogen nodig, omdat de capaciteit van de dienst de afgelopen jaren flink is teruggebracht. Smaak centraal, gezondheid op vijf Twee derde van de Nederlanders in de leeftijd van 18-65 jaar zegt vaak of altijd te letten op gezondheid als ze eten of drinken kopen. Consumenten letten echter nog meer op de aspecten smaak, kwaliteit en prijs/aanbiedingen; gezondheid komt pas op de vijfde plek. Dat blijkt uit GfK onderzoek onder meer dan 1000 consumenten, in opdracht van de Veneca en de FNLI.

4

Mixed

Refresco mag Gerber Emig ‘onder voorwaarden’ overnemen ROTTERDAM - Het Rotterdamse Refresco (bekend van Wicky) mag zijn Engelse concurrent Pride Foods (met merknaam Gerber Emig) overnemen. De EU geeft groen licht voor de geplande overname. Wel moet Gerber Emigs productie- en afvullocatie in het Duitse Waibstadt worden verkocht. Beide bedrijven produceren non-alcoholische frisdranken, zoals vruchtensappen, -limonades, nectars, drinkklare thee en andere dranken met en zonder koolzuur en vullen deze aseptisch af in PET-flessen voor retailers. Ook produceren ze op contractbasis voor A-merken. De Europese Commissie maakte zich vooral zorgen over de marktpositie in het bottelen van huismerkproducten in Frankrijk, Duitsland en België. Met name op de Duitse markt voor drinkklare thee zouden concurrenten, zo vreesde de EU, niet in staat zijn om voldoende competitieve druk uit te oefenen op het nieuwe fusiebedrijf om prijsverhogingen te vermijden. Refresco heeft daarom voorgesteld de productie- en afvullocatie van Gerber Emig in het Duitse Waibstadt te verkopen. Van hieruit worden aseptische PET-flessen naar de Franse, Belgische en Duitse markt uitgeleverd.


04-05-06-07-08_mixed.indd 4

21-10-13 13:33

W 1 v n o v D v o p p t v F o t s C v t k m H k r C o

V D

E b w D v V g z H a e ( v D v b b V p

Column Maxima opent R&D-centrum FrieslandCampina WAGENINGEN – Koningin Máxima heeft 16 oktober het FrieslandCampina Innovation Centre op de campus van Wageningen University & Research Centre geopend. Ze deed dat met het uitschenken van een kan melk. De opening stond in het teken van innovatie en het wereldvoedselvraagstuk. Dit omdat 16 oktober door de FAO is uitgeroepen tot Wereldvoedseldag. FrieslandCampina brengt in het nieuwe Innovation Centre haar internationale kennis op het gebied van onderzoek en ontwikkeling samen. FrieslandCampina wil bijdragen aan het oplossen van drie maatschappelijke vraagstukken. Het gaat daarbij om het voeden van de groeiende wereldbevolking met voldoende nutriënten en betaalbare voeding, om de toenemende vergrijzing onder boeren het hoofd te bieden en hen een toekomstperspectief te bieden en tot slot om duurzame productieketens. CEO Cees ’t Hart van FrieslandCampina vindt dat het innovatiecentrum een plek moet worden voor innovatieve en duurzame oplossingen voor deze vraagstukken. “We willen ervoor zorgen dat we gezonde nutriënten naar alle delen van de wereld kunnen brengen. We zijn ervan overtuigd dat we nog meer uit melk kunnen halen. Melk bevat per calorie immers veel essentiële voedingstoffen, zoals eiwitten, vitamines en mineralen.” Het FrieslandCampina Innovation Centre heeft 450 werkplekken, waarvan 350 voor onderzoek en ontwikkeling. Het gebouw met in totaal bijna 20.000 vierkante meter vloeroppervlak, beschikt over laboratoria, ruimtes voor smaaktesten, een proeffabriek, facilitaire ruimtes en kantoren. Daarnaast is er een Experience Centre met innovatiekeuken en proefbakkerij, waar bezoekers en medewerkers van FrieslandCampina van over de hele wereld producten kunnen proeven, ruiken en voelen.

Vion verkoopt Ingredients aan Darling International EINDHOVEN – Vion verkoopt zijn volledige divisie Ingredients aan Darling International. De Amerikaanse branchegenoot betaalt 1,6 miljard euro in contanten voor de overname. “Met Darling International hebben wij een uitstekend passende partner gevonden die al vele jaren actief is in slacht-bijproducten”, reageert Dirk Kloosterboer, CEO Ingredients. Vion stelt dat de beide bedrijven elkaar zowel geografisch als qua activiteiten uitstekend aanvullen. Vion-divisie Ingredients, met bedrijven als Sonac, Rousselot, Rendac en Ecoson, brengt producten met toegevoegde waarde uit slacht-bijproducten op de B2B-markt, zoals gelatine, eiwitten en vetten. Er werken zo’n 6000 medewerkers. Het akkoord volgt op de voorgenomen verkoop van (delen van) Ingredients dat Vion in april van dit jaar aangekondigde. Het concern gaf toen aan zijn twee belangrijkste activiteiten ‘Food’ en ‘Ingredients’ op eigen benen te willen zetten. Voor Ingredients, dat volgens Vion al sterk en gezond is, werd een nieuwe (mede-)aandeelhouder gezocht voor verdere groei en ontwikkeling. Met een zelfstandige Foodactiviteit verwacht Vion een aanzienlijk herstel van resultaat te kunnen bereiken. Darling International recyclet reststromen die ontstaan bij de verwerking van rund- en varkensvlees en gevogelte en verwerkt deze tot hoogwaardige ingrediënten onder merknaam Dar Pro, zoals vetten, vlees- en beendermeel, pluimveemeel en huiden. Het bedrijf heeft 120 productielocaties en 3400 medewerkers. Het bedrijf is vooral sterk in Noord-Amerika. Vion Food Duitsland zette in september Convenience-Retail in etalage. Dat onderdeel bestaat uit zeven productielocaties, drie vleesmarkten, negen verscentra en 30 filialen met zo’n 1700 medewerkers.

Natrena Stevia kristalpoeder heeft het Gouden Windei van Foodwatch gekregen, de award voor het meest misleidende product. Wat is er dan zo misleidend aan het product? Nou, de stevia is ‘aangelengd’ met het veel goedkopere maltodextrine en dat had Natrena op de voorkant moeten zetten, vinden bijna 4000 consumenten samen met Foodwatch. Tsja.

Kristalhelder Laten we de vergelijking met goud eens maken. Goud wordt pas echt waardevol als je er iets anders bij doet. Sieraden bestaan nooit uit puur goud omdat dat veel te zacht is. Door een legering te gebruiken, wordt de functionaliteit verbeterd. Iets dergelijks is er ook met stevia aan de hand. Pure steviolglycosiden zijn veel te zoet. Ze zijn 200 tot 300 keer zo zoet als suiker. Je moet er dus maar een ietsiepietsieminibeetje van gebruiken. Als je daar niet een andere stof bij zou doen, heb je zo weinig nodig dat je een vergrootglas en een pincet nodig hebt om de stevia te doseren. Lijkt me niet erg handig. Bovendien zien consumenten het poeder als een alternatief voor suiker en zijn ze daarom geneigd het op dezelfde manier toe te passen, dus gewoon een theelepeltje in de koffie. Net zoals margarine niet een plakje is, zoals kaas, maar smeerbaar zoals boter, waar het een alternatief voor is (margarine wordt door de meeste consumenten ook gewoon boter genoemd). ‘Aanlengen’ vergroot dus het gebruiksgemak. De maltodextrine maskeert bovendien de ietwat bittere bijsmaak van de stevia. Het is dus niet zomaar een dure grondstof vervangen door een goedkopere, maar het verbeteren van de smaak. Is het misleiding als niet front-of-pack gemeld wordt dat er maar een paar procent stevia in een pot zit? Ik vind van niet. Consumenten kopen namelijk een product en niet een verzameling ingrediënten. En wie precies wil weten wat erin zit en hoeveel, kijkt gewoon op de ingrediëntendeclaratie. Die is kristalhelder. Norbert van der Werff, redactiecoördinator


04-05-06-07-08_mixed.indd 5

5

21-10-13 13:33

Reacties op evmi.nl “Laat zo spoedig mogelijk de 55 plussers omscholen (met een leuke premie). Die zijn fanatiek en gemotiveerd en willen snel aan de slag. Dan kunnen ze de ambtenaren van de NVWA een poepie laten ruiken.” Ad Verhagen reageert op het bericht dat staatssecretaris Dijksma het functioneren van de NVWA gaat onderzoeken. De capaciteit van de dienst is de afgelopen jaren flink teruggebracht. “Het Ministerie van Landbouw is van oudsher alleen maar geïnteresseerd in het economisch belang van de sector; het is nu niet voor niets ondergebracht bij het Ministerie van Economische Zaken. Een recente voorbeeld van het plaatsen van het belang van de sector boven de volksgezondheid is de Q-koorts. Niet direct gerelateerd is aan voedsel, maar daarom niet minder kenmerkend. Er zijn vele andere voorbeelden uit het meer of minder recente verleden te geven; wat te denken van de keuring van het slachtvee; volksgezondheid (bijv. Salmonella of Campylobacter) is daar niet aan de orde. Het gaat daarbij voornamelijk om het voorkomen van verspreiding van dierziekten, dus ook weer het (economisch) belang van de sector. Er worden nog steeds tonnen varkensvlees en pluimveevlees die besmet zijn met Salmonella, Campylobacter en Listeria monocytogenes, vrij verkocht. Het moet toch nog verhit worden, heet het dan. De voedingsmiddelenindustrie moet het niet wagen om een product (al of niet nog te verhitten) met Salmonella in de handel te brengen. (NB, Verwar de voedingsmiddelenindustrie niet met de vleessector). Harry Beckers reageert op de vaststelling door de Stichting Maatschappij en Veiligheid van prof. Mr. Pieter van Vollenhoven dat waar Europa vanaf 2000 er duidelijk voor heeft gekozen om een onafhankelijk agentschap als Efsa op te tuigen, Nederland precies het omgekeerde heeft gedaan door voedselveiligheid onder te brengen bij het ministerie van Landbouw en nu Economische Zaken. “Voedselveiligheid en dierenwelzijn zijn verschillende takken van sport, hoe heeft men ooit kunnen bedenken die samen te voegen. Het bedrijfsleven heeft dat altijd al een drama gevonden.(…) Door de uiteenlopende focus en het gebrek aan deskundigheid bij de NVWA was veel regelgeving voor meerdere interpretaties vatbaar. Een handige ondernemer kan hierdoor gemakkelijker door de mazen van het net glippen. Wanneer dit wordt ontdekt, is er weer paniek en gaat men op zoek naar een en onnodige oplossing. Daardoor zijn we doorgeslagen in de regelgeving” ‘Rudi’ reageert op hetzelfde bericht.

6

Mixed

‘

Groen gas van restproducten

D o v D s e m l H g e v h

EINDHOVEN - Energiepark Ecoson is gestart met de levering van groen gas voor 3200 huishoudens in de regio Eindhoven via het regionale gasnet. Ecoson is een onderdeel van Vion Ingredients. Het groen gas wordt geproduceerd uit biogas dat vrijkomt bij de vergisting van restproducten uit de voedingsmiddelenindustrie. De groen gas capaciteit komt overeen met 4,6 miljoen Nm3 (kubieke meter) per jaar, wat overeenkomt met 3200 huishoudens. Energiepark Ecoson is het jongste bedrijf van Vion Ingredients. Het bedrijf bestaat sinds 2007 en richt zich op de productie van duurzame energie uit natuurlijke restproducten. Door vergisting van restproducten uit de voedingsmiddelenindustrie en de agrarische sector wordt reeds sinds 2008 36 miljoen kWh groene stroom op jaarbasis gegenereerd, overeenkomend met 11.000 huishoudens. Endinet, de netbeheerder voor gas in de regio Eindhoven heeft de aansluiting op het openbare gastransportnetwerk gerealiseerd. Dankzij de groen gas installatie kan Ecoson er nu voor kiezen om het geproduceerde gas zelf om te zetten in groene stroom of het te leveren als groen gas op het lokale netwerk.

FrieslandCampina focust op Azië AMERSFOORT – FrieslandCampina wil in Azië sneller kunnen inspelen op veranderende marktomstandigheden en de specifieke behoeften van Aziatische klanten en consumenten. Het bedrijf komt daarom met een aparte business group Consumer Products Asia. Daarmee wordt het bovendien gemakkelijker de productcategorieën, klantbenadering en marketingactiviteiten in de verschillende landen in de regio met elkaar in lijn te brengen, stelt de onderneming. De nieuwe business group wordt vanuit Singapore geleid door COO Freek Rijna, nu verantwoordelijk voor Consumer Products International. De activiteiten in Afrika en het Midden-Oosten worden bij de Europese business gevoegd. Samen vormen ze de business group Consumer Products Europe, Middle East & Africa. Hiervoor hanteert FrieslandCampina de omgekeerde redenering: door de activiteiten samen te brengen kan worden geprofiteerd van de regio-overstijgende consumentenvoorkeuren voor merkproducten en bepaalde soorten zuivel. Ook FrieslandCampina Leeuwarden gaat over van Consumer Products International naar Consumer Products Europe, Middle East & Africa. De nieuwe indeling gaat in op 1 oktober.

Gezondheidsraad komt in 2015 met nieuwe Richtlijnen DEN HAAG – De Gezondheidsraad verwacht in 2015 nieuwe Richtlijnen Goede Voeding uit te brengen. Stonden in de vorige richtlijnen voedingsstoffen centraal, nu zal er meer aandacht zijn voor het directe verband tussen voedingsmiddelen en gezondheid. Het gaat dan om vragen als: ‘welke gezondheidseffecten heeft het eten van vlees?’ en ‘wat is de invloed van suikerhoudende dranken?’. Dat meldt de Gezondheidsraad in het Werkprogramma 2014. De Gezondheidsraad actualiseert eens in de vijf tot tien jaar de Richtlijnen Goede Voeding. Ze zijn bedoeld om de overheid steun te bieden bij het ontwikkelen van een voedingsbeleid en bij het volgen van de effecten van dat beleid. Ze vormen tevens de basis voor de voedingsvoorlichting in Nederland.


04-05-06-07-08_mixed.indd 6

21-10-13 13:33

Kort nieuws

DEN HAAG – Waar Europa vanaf 2000 duidelijk heeft gekozen om een onafhankelijk agentschap als Efsa op te tuigen, heeft Nederland precies het omgekeerde gedaan door voedselveiligheid onder het ministerie van Landbouw en nu Economische Zaken onder te brengen. Dat zegt Herman Koëter, voormalig wetenschappelijk directeur van Efsa, in het rapport Uitgebeend – De strijd om de voedselveiligheid. Dit onderzoek is geïnitieerd en gefinancierd door de Stichting Maatschappij en Veiligheid van prof. Pieter van Vollenhoven. De voedselveiligheidsinstantie NVWA is in 2003 van het ministerie van Volksgezondheid overgeheveld naar Landbouw. Later kwam het bij Economische Zaken te liggen. Vele experts en betrokkenen vinden dat het daar niet thuishoort. Het rapport laat geen spaan heel van de NVWA. De instantie is in tien jaar tijd zodanig verzwakt dat er grotere risico’s zijn als het gaat om het ontstaan van voedselincidenten en omvangrijke schade voor de exportsector. Dat stellen diverse ex-leidinggevenden, (anonieme) NVWA-ambtenaren en voedselexperts vanuit het bedrijfsleven, hoogleraren en oud-ministers Cees Veerman (CDA) en Laurens-Jan Brinkhorst in het rapport.

Vleesvervangers van 100 procent groenten UTRECHT – De Vegetarische Slager heeft Biefstuckreepjes (zie foto) en Gerookte Speckjes van 100 procent groente op de markt gebracht. Het gaat volgens het bedrijf om een volledig nieuwe generatie vleesvervangers. De Biefstuckreepjes en Gerookte Speckjes zijn gemaakt van Nederlandse peulvruchten, wortelen, uien, en aardappelen. Bij het maken van de Biefstuckreepjes en Gerookte Speckjes worden geen additieven als gluten of Enummers gebruikt. “Het eiwitgehalte is gelijk aan dat van kippenvlees.” Verder hebben de vleesvervangers een laag vetgehalte (minder dan 2 procent) en bevatten ze ‘een grote hoeveelheid belangrijke voedingsvezels’. De nieuwe Biefstuckreepjes en Gerookte Speckjes zijn te koop bij Ekoplaza en Coop, in de Vegetarische Slager conceptwinkel in Den Haag en vanaf begin oktober bij de Vegetarische Slager Amsterdam.

Productie en export groeien RIJSWIJK – De productie van de Nederlandse voedingsmiddelenindustrie is in 2012 met 2,9 procent gestegen naar 67,8 miljard euro. Er werd voor 37,7 miljard euro geëxporteerd, een groei van 3 procent. Dat blijkt uit de jaarlijkse Monitor Levensmiddelenindustrie 2013 van de FNLI. “Met de groei van de export van 1,1 miljard euro verstevigt Nederland nog meer haar concurrentiepositie en laat de levensmiddelenindustrie zien dat zij een stabiele economische factor is voor de BV Nederland”, aldus de FNLI. Volgens de brancheorganisatie is de Nederlandse levensmiddelenindustrie met deze cijfers stabieler dan andere industrieën in Nederland. Ook in 2013 laat de Nederlandse voedings- en genotsmiddelenindustrie (v&g) goede resultaten zien. Het CBS rapporteert voor 2013 bijna 11 procent meer omzet dan een jaar eerder. De Nederlandse levensmiddelenindustrie is niet alleen erg belangrijk voor het BBP maar is, direct en indirect, ook goed voor in totaal 457.000 banen (vol- en deeltijd). Om in de toekomst succesvol te blijven, is het voor de levensmiddelenindustrie essentieel dat er voldoende goed gekwalificeerd personeel beschikbaar blijft. Daarnaast is R&D van onschatbare waarde om de levensmiddelenindustrie door te ontwikkelen, bijvoorbeeld in het kader van verduurzaming van de productieketen of om de productsamenstelling verder te verbeteren (minder zout en kcal). Uit de Monitor blijkt een spectaculaire toename van R&D-investeringen (+18 procent) in 2012.

Bosgraaf neemt TRI Metaal over De Bosgraaf Group heeft TRI Metaal overgenomen. De 7 medewerkers van TRI Metaal worden ondergebracht bij de 5 man tellende serviceafdeling van Bosgraaf. TRI Metaal uit Sneek en Bosgraaf uit Joure werkten al jaren samen. Ze zijn actief in het onderhoud van machines en systemen in de zuivel- en voedingsmiddelenindustrie, zoals kaassystemen. Vet eten schaadt verzadigingsmechanisme Mensen die veel vet eten, signaleren niet meer zo goed dat de maag vol zit. Daarom heeft afvallen bij mensen met overgewicht vaak geen blijvend effect. Dat ontdekte Stephen Kentish van de universiteit van het Australische Adelaide in een laboratoriumstudie. Milde sterilisatie TOP TOP bv heeft een nieuwe milde sterilisatiemethode ontwikkeld voor verpakte voedingsmiddelen. De technologie, genaamd PureWave, werkt met radiogolven. Doordat het een milde vorm van steriliseren is, blijven smaak en voedingswaarde zoveel mogelijk behouden. Jodiumrijke Campina-melk van de markt FrieslandCampina stopt per 1 januari 2014 met speciale Campina-melk, zoals jodium- en biotinerijke melk. Deze melk is afkomstig van koeien die via het veevoer extra mineralen binnenkrijgen. Het zuivelconcern stopt met de speciale Campina-melk omdat de huidige consument vooral belang hecht aan de natuurlijkheid en Nederlandse herkomst van de melk en aan dierenwelzijn. Traceerbaarheid en specifieke voedingswaarden blijken minder relevant. Grolsch lanceert Kornuit Grolsch heeft de nieuwe pils Kornuit gelanceerd . De brouwer richt zich met het nieuwe bier op een jongere doelgroep. DE komt Café Latte Speculoos Douwe Egberts brengt een nieuwe koffiesmaak op de markt: Café Latte Speculoos. De nieuwste koffievariant is vol en romig van smaak en bevat een vleugje speculoos. Kloosterboer neemt Varekamp over Het failliete Varekamp Coldstores uit Poeldijk maakt een doorstart. Dit gebeurt na de overname van het bedrijf door de Kloosterboer Groep uit IJmuiden. Varekamp ging in augustus failliet, door een faillissement van moederbedrijf Van Rijn. Staay Food Groep nam daarna de Van Rijn Groep over, waarna onderhandelingen startten over de verkoop van onderdelen van de groep.


04-05-06-07-08_mixed.indd 7

(Foto SignElements)

‘Voedselveiligheid hoort bij Volksgezondheid’

7

21-10-13 13:33

Groetjes van de Anuga

Beste allemaal,

t het Duitse Weet je nog da nieuws te zien. el ve a ug An s de Toasty Er is op de en op deze beur n’s 6 jaar geled an illm T ijf dr Dit jaar be vlees t broodrooster? rger voor in he bu m ha als n ee e, ’s die er uitzien presenteerd la Pizza pizza sta Ha se an lia Ita r, t broodrooste introduceerde he bereiden in het zijn eveneens te e Di onie. kk sto n ijs op ee en. Ze zijn voor gewoon in de ov of n pa en ek je ko op saus of vet maar ook in de er geen tomaten t da en lov be s aker the-go en de m t. ze vingers krijg dat je geen vie en kleren druipt a, ham en aken Margherit gbaar in de sm rij rk ve is als verza Hasta la Piz n er precies uit 60 gram. Ze zie n va n ge kin was ak olade, maar die salami, in verp riant met choc va n ee g no is ook Gerardo pakte ijsjes. Er af was, vertelde g nog niet eens kin ak rp het ve de en toen hij op zo nieuw dat twee jaar geled t ep nc co t he t bedach ander een Acampora. Hij stuk pizza, de De ene at een g. za ns ge jon combinestrand twee e die twee te hem op het ide ht ac br t Da n e. later patent aa ijsje op een stokj vier maanden oeg vr en g n de sla superren. Hij ging aa de ‘ijsjes’ in de In Italië kun je o. -g he -t on or vo op het product of service koelvers kopen en in food s er elv markt ko

n de pizzaiten Italië ook va consumenten bu t da il w za lling, Hasta la Piz licentie aan. Vu het product in dt bie en ten nie de wensen van ijsjes kunnen ge aangepast aan en ord w en nn wicht ku daar dus formaat en ge drijven kunnen op het deeg. Be int pr im de de klant, evenals op plaatsen. hun eigen logo n la Pizza. Iederee stand van Hasta de bij uk dr tikke ordat je de Het was harts dat ook wel do misschien kwam r aa m , uit wel en keek zijn og uga waren er dag van de An te rs ee de Op . en snack kon proev gaan. ge n ee 2000 doorh nt gebruiken? g meer voor ku no r ste roo ood br je het nnenkoeken Weet je waar ikaanse stijl pa pgevroren Amer die n va en m r ongebruikelijke Voor het opwar waren nog mee er ar Ma s. ood FZ-F kelijker van het Duitse t leven gemak paratuur die he ap en uk ke n van va toepassingen tat met zeezout diepgevroren pa de n va je t ch iden? maken. Wat da netron kunt bere die je in de mag d lan its Du uit Prima Menü

diepgevroren.

8


08-09-10-11_anuga(ansichtkaarten).indd 8

21-10-13 13:34

Het eten is hier erg lekker en ziet er prachtig uit. Er worden Anuga producte n met ongebruik op de elijke kleuren en verrassende text gepresenteerd. Een paar jaar uren geleden waren de tapioca-par komen overwaa els ien uit Taiwan . Die doen ze da ar in de bubble Dat is in Europa tea. niet aangeslagen , ze i St ua rt Logan, hoof service bij Döhle d food r. “De tapiocapa rels zijn van ze tmeel en hard, bubbles die wij de ontwikkeld hebb en op basis va n algen zijn za en nemen de sm chter aak aan van de siroop waar ze in zwemmen bubbles knappen .” De in de mond, waa rbij nog meer siroop vrijkomt. Döhler heeft nie uwe toepassing en voor de pare ls bedacht, zoals kwarktaart, yo door ghurt en frisdra nk. Een restaur antketen, waarv hij de naam no an g niet wilde no emen, gaat ze als topping voor gebruiken. In De ijs nemarken heef t Arla een zuive ldrank op de m gebracht, met arkt de parels met siroop in een ap art compartimen bovenop de beke t r. De consument kan ze dan door het drankje men gen. De bubbles zijn verkrijgbaar in de smaken man go, aardbeien en framboos en be staan voor 70 procent uit siroop en voor 30 proc uit alginaat. Als ent natuurlijke kleur stoffen worden zwarte bes en saffloer gebruik t en als conser veermiddel is ka liumsorbaat

toegevoegd. De parels hebben ge koeld een shelf-li Steinhaus, ook al fe van 12 maa nden. een Duits bedrijf , presenteerde ko curryworst die elverse pasta je kunt klaarm aken in de koek enpan. De wors niet omhuld door t wordt darm, maar do or pasta, waard oor het eruitziet ravioli. Er zijn twee varianten als : met varkensv lees en met ka er zitten er vij lkoen en f in een pak, m et een zakje sa us van Hela. Ook opmerkelijk zijn de salades in plakjes voor op brood van Kühlmann, die worden verkocht onder de naam Meine Brotzeit. retail zijn ze te In de koop in de varia nten eiersalade foodservice wor en vleessalade. den ze gelever Aa n d in de smaken mediterrane pluimveevleessala de, tomaat-moz zarellasalade en tonijnsalade. Ide voor tussendoor aal en voor onderw eg, stelt de prod ucent.

Opvallend zijn ook producten die zi ch onderscheiden kleur, zoals zw door een bijzond art-paarse knofl ere ook, roze rijst, paarse rijst en sachets met po eder voor zwar te sojamelk. De zwarte sojabon biologisch en rij en zijn k aan antioxida nten, meldt fabr ikant Unisoy. Me product richt he t het t bedrijf zich op de lactose-int olerante consum maar er wordt ent, tevens ingespeeld op wensen op he milieu en gezond t gebied van heid.



9

21-10-13 13:34

op het andere jaar. n niet van het ene Foodtrends verandere producten die beter zondheid & wellness, ge , ten iën red ing Natuurlijke al weer roducten; ze zijn er r en milieu, gemaksp l zijn voor mens, die n. Toch zijn er we nog wel even blijve ook llen zu ze en een poos meer dan len trouwens in op meeste producten spe verschuivingen. De een gemak bij bereiding nience is er naast één trend. Bij conve ook n ete de producten mo gemak bijgekomen: andere vorm van die za op een stokje en n zijn. Zoals die piz van gemakkelijk te ete ong spr oor televisie de meer alleen voor de saladeplakjes. Niet nd , lope , in -dinner - maar ook onderweg tv t he bij lag convenience -go dus. dan ook. Voor on-the de auto, of waar

ten die vrij e groei van produc er een spectaculair is en jar e tst laa oegd) De ten zonder (toegev n alles zijn. Produc va ij vr lfs ze of van iets, en voor ijk kozen consument heel lang. Aanvankel al n taa bes ker sui te blijven, tegenslank te worden of om ker sui der zon producten t ultieme en die in suiker he een groep bijgekom ook er is ig ord wo eners zijn gluten. de categorie boosdo in p r-u nne Ru t. kwaad zie nsen met niet alleen door me vaker gemeden en eds ste n rde wo Die ivelproducten zijn in . Ook lactosevrije zu eit vit siti sen ten glu coeliakie of zelfs Op de Anuga werd logische producten. bio ls ena ev s, ar opm bekend staat om de ld een drankje dat aa bep t nie nk energiedra

10

gepresenteerd. - met biologische ingrediënten p gezonde aspecten 2B Relaxed en Hel op de Anuga waren jes nk dra de zon ge eds een Andere wel wellness nog ste er granaatappel. Hoe ezen Stress met onder me epr ng t producten aa Anuga maar beperk de op n rde we is, trend k altijd op gelijk omdat smaa der van wordt. Mo omdat je er gezon omdat de EU zoveel maar wellicht ook t, kom ats pla ste de eer de heeft verwezen. Ook naar de prullenbak zien. gezondheidsclaims ten’ zijn minder te ‘natuurlijke ingrediën en k’ rlij tuu ‘na begrippen rden en aarde te zijn gewo ten lijken een voorw t Natuurlijke ingrediën Net zoals je ook nie kunt onderscheiden. je je e me ar wa s niet iet ilig is. je product voedselve kunt promoten dat

est de te zien, of het mo waren maar weinig gedoopt Ook streekproducten om t product niet Oliva zijn (was da n va as ka Xen HeX Millingse wordt Zuivelhoeve?). Vaker een conflict met de h tot Toverkaas na nis je zoiets als Da streek. Dan krijg als n zie ge d lan een heel lekker ntiek en dus minder t toch minder authe in Selection jam wa aronder de producten brik, de naam wa Fa e ml Ga n De n klinkt da schap liggen. Denemarken in het



21-10-13 13:34

Het is hier op de An uga erg druk, ma ar er is wel veel moois te zien, ook voor kinderen. Het is opvallend ho eveel producten voor kinderen er zijn met als koek en snoep vermomde gr oenten en fruit. In Ne derland kenden we natuurlij k al de snacks en snoepjes van Yuno, ma ar ook in andere landen wordt er aan de weg ge timmerd met gezon dere snacks.

Speaking Products uit Duitsland ontwikk elde Erdbär Freche Freunde wafeltjes van worte l en pastinaak, die voor meer dan vijfti g procent uit groente bestaan. Er zijn ook tomatenwafeltjes. De koekjes zijn niet ge frituurd, maar geba kken en bevatten weinig zout. Ze zitten in een he rsluitbare doos. Het bedrijf produceert ook chips van gevriesdroogd fruit in de smaken aarbei, banaan en mango en framboos. Chiquita presenteerde eveneens fruitchips, van bana ananas en mango, an, voor honderd procen t bestaand uit fruit en dus zonder toegevoegde suiker. Super crunc hy, belooft Chiquita . Het Poolse FPH Paula introduceerde knapper ige tomatenschijfjes basilicum en orega met no. De schijfjes be vatten geen kunstma tige kleurstoffen of con serveermiddelen en weinig verzadigde vetzuren.

Op het zuiveldeel va n de beurs presentee rde Quarki een ch ocoladereep gevuld met verse magere kwark, een koelvers product dus .

Verkrijgbaar in de smaken vanille, aa rdbei, framboos, ka ramel, chocola-kersen en chocolade. Uiteraar d zonder kunstmatig e kleurstoffen of con serveermiddelen. Ook leuk voor kinder en: rietjes van het Hongaarse MyStraw waardoor je glas melk of water een smaakje krijgt. De rietjes bevatten korreltjes die oplossen als het water erdoorheen ge zogen wordt. De uiteinden van de rietjes zijn wat afgeknepen, wa ardoor de korreltjes er niet uit kunnen. De rietjes voor water zijn verkrijgbaar in de smaken appel, citroe n, framboos, sinaa sappel en bosbes, voor melk zij n er rietjes die zorg en voor een aardb ei-, vanille-, chocola- of banaansmaak. Er komen ook rietjes op met vitamines. Volge de markt nd jaar zijn we ron d deze tijd naar Pa wordt dan de Sial rijs, daar gehouden. Over tw ee jaar gaan we weer naar Keulen. Dan zijn er vast weer een hoop nieuwe dingen te zie gauw! n. Tot Groetjes, Norbert van der W erff PS: Opvallend was hoeveel kokosdrank jes er

werden gepresentee Kokoswater, naturel rd. of gecombineerd me t ander fruit, is hel emaal in.



11

21-10-13 13:34

Assistent-bedrijfsleider / Productieleider People manager met natuurlijk overwicht die denkt in oplossingen

Zoetermeer

Luiten Vleeswaren is een familiebedrijf dat zich in 80 jaar heeft ontwikkeld van een ambachtelijke slagerij tot een toonaangevende producent van o.a. filet americain, ossenworst en grillproducten als rosbief en runderrollades. Dagelijks zijn er 180 medewerkers werkzaam. De producten worden onder voornamelijk private label aan de retail, out-of-home markt en groothandels geleverd. Luiten is een flexibel, klantgericht bedrijf en kan tailormade inspelen op de meest uiteenlopende wensen op het gebied van recepturen en verpakkingen. Wegens de aanhoudende groei en uitbreiding van activiteiten zijn wij op zoek naar een slagvaardige en overtuigende Assistent-bedrijfsleider / Productieleider. Deze nuchtere en flexibel ingestelde manager is medeverantwoordelijk voor het optimaal laten functioneren van het gehele productieproces en geeft daarbij direct leiding aan 8 afdelingschefs en indirect aan ± 150 medewerkers. Consultant: Annemarie van den Bos, telefoon: 0317-468686 of 06-53310126

Account Manager Ingredients Entrepreneurial sales position within the B-2-B market

Home Office in NL/BE

Bowman Ingredients is a leading independent supplier of flour, food coating systems and ingredients to the food industry worldwide. With approximately 180 employees and its headquarters in the UK, Bowman Ingredients is regarded as the premier specialist in Heat Treated flour technology and Ingredient supply. From their technical and manufacturing bases in the UK, South Africa and Australia they are well placed to develop tailored ingredients for applications in e.g. bread crumbed and battered products to the frozen and chilled food industry. With these products they are serving A-brand clients in Europe, Middle East and Turkey from their sales offices in Europe, Turkey and United Arab Emirates. In order to realise the growth ambitions, we are currently searching for an ambitious Account Manager Ingredients who is responsible for strengthening and further expanding the relations and business with existing and new customers. Consultant: Imke Maas, telephone +31 (0)317-468686 or +31 (0)6-23573775

Quality Assurance Manager Ambitieuze professional die het Change Management proces mede vorm geeft

Rotterdam

Cargill Premix and Nutrition EMEA, voormalig Provimi en onderdeel van Cargill, is een internationale agro-onderneming met diverse activiteiten variërend van het vermarkten van grondstoffen tot het ontwikkelen, produceren en vermarkten van diervoeders, veterinaire producten en voedingstechnologie. Provimi is een leider in de internationale diervoederindustrie. Als ontwikkelaar en producent van premixen, concentraten, additieven en specialiteiten, zoals melkvervangers en biggenvoeders, vervult Provimi de behoefte van moderne diervoederproducenten. De producten worden geproduceerd in fabrieken in Rotterdam, Jordanië, Polen, UK, Ierland en Zuid-Afrika en vinden hun weg naar de mengvoerindustrie, handelaren en boeren in meer dan 100 landen. Om de organisatie, in eerste instantie in Rotterdam, op een hoger kwaliteitsniveau te krijgen, zoeken wij een gemotiveerde Quality Assurance Manager. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telefoon 0317-468686 of 06-51820349

Engineering Manager Competitive salary conditions, living accommodation and transportation provided

Jeddah (Saudi Arabia)

Sadafco (Saudia Dairy & Foodstuff Company) was established in 1976. Production commenced in 1977 in Jeddah with a focus on dairy products. Since 1991, in addition to milk related products including ice cream, the company has expanded the product range with the introduction of tomato paste, ketchup, different types of cheese, snacks and milk powder solutions. Sadafco went through a restructuring process in 2006 and is transforming into a consumer focused company. Sadafco is market leader in milk, tomato paste and ice cream. The flagship brand Saudia is one of the strongest brands in Saudi Arabia. To strengthen the organisation we are currently searching for a highly motivated Engineering Manager who will be responsible for managing and developing a technical team, leading engineering projects and preventive as well as breakdown maintenance activities. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telephone +31(0)317-468686 or +31(0)6-51820349

Customer Innovation Manager Technical expert on the application of specialty oils and fats

Zaandijk

AAK is one of the world’s leading manufacturers of high value-added speciality vegetable oils and fats. AAK is specialised in specific customer applications for fat compositions with a high level of technological support. The company, with HQ in Malmö (Sweden), has 2,500 employees worldwide, manufacturing facilities in seven different countries and a global sales and distribution network. One of the factories and sales offices is located in Zaandijk (The Netherlands). In its final applications the speciality oils and fats are used in various food segments (like bakery, confectionery, dairy and infant food) and also in cosmetics. For the AAK Organisation in Western Europe, we are currently searching for a Customer Innovation Manager who is responsible for supporting the Sales Team and its customers within the industrial bakery segment by providing (proactive) technical advice on recipes and processing conditions. Consultant: Imke Maas, telephone +31 (0)317-468686 or +31 (0)6-23573775 Voor meer informatie zie onze website: www.dupp.nl of mail uw reactie naar: [email protected]

Gen. Foulkesweg 66, 6703 BW Wageningen i www.dupp.nl e [email protected] t 0317-468686

Retail in transitie: van off- naar online?

‘Consument blijft sociaal dier’ Tekst: Clara Bloemhof | Foto’s: Jan Willem Houweling – In the Picture

In de Verenigde Staten bestaat het al: de 1 uur-bezorgservice, waarbij je binnen een uur je online bestelling bezorgd krijgt. In Nederland is er al één drive in-super. De Bijenkorf downsizet en breidt online uit. Retailprofessor Laurens Sloot denkt dat we op het gebied van online winkelen nog in de kinderschoenen staan. Voor ondernemers is het zaak om off- en online aanvullend te laten zijn. Het klinkt onmogelijk, maar het kan: eBay startte onlangs met de ‘levering binnen 1 uur’-service. Wie in een grote stad bestelt bij een megastore als Macy’s, kan binnen het uur de deurbel horen rinkelen. Laurens Sloot, bijzonder hoogleraar retail en marketing, presenteerde onlangs op het Najaarsevent van het Studiecentrum Snacks en Zoetwaren Benelux (SSZ) zijn rapport ‘Retail in Transitie’, waarbij hij het publiek op de hoogte stelde van de laatste ontwikkelingen in de (online) retail. Ook die van dichter bij huis. “In Nederland is Superdirect.nl gestart waar je op je iPhone je boodschappen doet en ze aan het eind van de dag afhaalt bij een pickup-point, nu alleen nog in Eindhoven. Een soort drive in.” Veel retailketens hebben het moeilijk en een aantal zijn al failliet, toont Sloot. “Ook zien we dat veel bedrijven zich heroriënteren: de Bijenkorf sluit vijf van zijn twaalf locaties en past in de overgebleven filialen meer expertise toe. De rest verschuift naar internet.” De hoogleraar ziet door de faillissementen en online verkoop een overcapaciteit in winkels ontstaan. “De dichtstbijzijnde winkel is niet langer 800 meter verderop, maar slechts een ‘armlength away’: op de telefoon die je in je hand houdt. Hoe kan retail winst blijven maken in een wereld die steeds transparanter wordt? Een dorpsbewoner die gewend is om zijn boodschappen bij de lokale Spar te doen en daarmee 15 procent duurder uit is, zal op een gegeven moment kiezen voor de thuisbezorgoptie van de supermarkt in de stad.”

Realistisch Waar het adviesbureau OC&C tussen nu en 2025 een enorme migratie van off- naar online verwacht, vraagt Sloot zich hardop af of dit wel zo realistisch is. “Voor food wordt een aandeel van 50 procent aan online aankopen verwacht. Dat kán niet eens. Er moet hiervoor zó veel geïnvesteerd worden, in ict, pick-up points, logistiek, distributie. Ik vraag me af of dit niet te veel vanuit de technologie is geredeneerd en niet zozeer vanuit de mens. Die blijft een sociaal dier en wil graag op zaterdag naar de stad om gezellig te shoppen. Nooit zaten de voetbalstadions zo vol, terwijl we voor een habbekrats thuis op de bank naar Eredivisie Live kunnen kijken…” Dat er veel te gebeuren staat, is duidelijk, maar wát, daar heeft zelfs de bijzonder hoogleraar geen concreet antwoord op. “Visuele stimuli zijn voor de consument behoorlijk belangrijk. Veel webshops zijn nu nog functioneel opgebouwd. We zitten nog maar op 2 tot 5 procent van wat mogelijk is. Mogelijk zitten we straks met een Google glass op voor de pc, of wordt het mogelijk om online met je vrienden te winkelen en krijg je sites die afgestemd zijn op jouw wensen.” Emotie ontbreekt Toch gelooft Sloot niet dat we met zijn allen straks al onze spullen achter de pc of op de smartphone kopen. “Het internetwinkelen is momenteel alleen nog functioneel gedreven; de emotie ontbreekt. Hiermee staan we nog

echt in de kinderschoenen. Het online winkelen is in visueel opzicht veel aantrekkelijker te maken; veel webshops zijn nog catalogusachtig ingericht.” eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013

13_retailintransitie.indd 13

13

21-10-13 13:35

Chocolade bij Mondelez

Knetterende en bruisende innovaties Tekst: Tom van der Meer | Foto’s: Tom van der Meer, Mondelez, Norbert van der Werff

In chocolade is nog veel innovatie mogelijk. Dat toonde Mondelez in Engeland in het wereldwijde innovatiecentrum in Reading en het chocoladecentrum in Bournville. Het bedrijf heeft al een nietsmeltende chocolade ontwikkeld, aan chocolade zonder calorieën wordt nog hard gewerkt.

Ter gelegenheid van de eerste verjaardag van Mondelez (zie kader op pagina 15) had het voedingsmiddelenbedrijf de internationale pers uitgenodigd om een kijkje te nemen in RQ&D-centres. RQ&D staat voor research, development én quality. Het bedrijf hecht behalve aan R&D namelijk ook zeer aan kwaliteit: productkwaliteit en voedselveiligheid. Bij het op de markt brengen van chocolade is het snackgedrag van mensen van belang. Uit consumer insights die Mondelez houdt, blijkt dat consumenten zo’n 54 procent van hun dagelijkse energie-inname uit reguliere maaltijden halen en 46 procent uit snacks tussen de maaltijden door. Mensen snacken om drie redenen, namelijk voor de brandstof, als traktatie en als ‘boost’. Bij de brandstof gaat het

Marvellous Creations, onder andere met knettersnoep (boven).

om een fysieke behoefte, bij traktatie speelt emotie meer een rol en bij boost gaat het om de mentale kick. Deze verschillende behoeften spelen op verschillende momenten van de dag. Zo is aan het begin van de dag een boost nodig, terwijl na de middag en ’s avonds meer behoefte is aan verwenmomenten.

Bubbly chocolate is een product dat inspeelt op de behoefte aan verwennen, bijvoorbeeld voor moeders die de chocola na schooltijd aan de kinderen geven. Bubbly chocolate bestaat uit een buitenkant (de shell) van chocolade, terwijl de binnenkant een luchtige chocoladecrème heeft. Het is in februari 2012 in

Hersluitbare verpakkingen, sinds maart ook in Nederland.

14


14-15-16-17_mondelezchocolade.indd 14

21-10-13 16:32

de UK geïntroduceerd en zal eind 2013 in twintig landen verkrijgbaar zijn. In Duitsland en Oostenrijk heet het Milka Luflee en in Brazilië Lacta Bubbly. In Nederland is het, als Milka Bubbly, net gelanceerd in een 100grams verpakking. ‘Knetter’chocolade Een andere succesvolle innovatie uit de RD&Qcentra is Marvellous Creations. Dit speelt in op de behoefte van consumenten aan ‘magische’ chocolade. Die magie zit in de aan de chocolade toegevoegde jelly popping candy (in de mond tintelend knettersnoep), die het bedrijf ook produceert. Er zijn ook variaties met nut crunch koekjes en met pinda-toffee koekjes. Mensen vinden het overal prachtig, stelt het

bedrijf. Het eerste jaar in Australië bracht dit concept 15 miljoen dollar op. Mondelez maakt sterk gebruik van haar vele merken, door het ‘stretchen’ van productcategorieën en van ‘line extensions’ van merken. Zo kreeg de succesvolle Bubbly vorig jaar een co-branding met Milka. In Nederland is eerder dit jaar Milka met stukjes Oreo en zelfs Milka met Tuc gelanceerd. Volgens Annick Verdegem van Mondelez Benelux, verkoopt het goed. Vorige maand introduceerde het bedrijf in Nederland Philadelphia met Milka, als smeerbaar broodbeleg. De vormgeving van het product en de verpakking maken steeds meer deel uit van de innovaties. Zo heeft Bubbly chocolate een reep in de vorm van belletjes schuim. De

Mondelez International Mondelez ontstond in oktober 2012, toen Kraft Foods splitste. Het Noord-Amerikaanse deel van het concern werd Kraft Foods Group, terwijl het internationale deel de nieuwe naam Mondelez International kreeg. Mondelez is met ruim 30.000 medewerkers en een omzet van 10,2 miljard euro in 2012 in 33 markten, een van de grootste voedingsmiddelenbedrijven in Europa. Het heeft negen ‘billion dollar brands’, waaronder Cadbury, Milka, Jacobs, Lu en Oreo. De Benelux en Frankrijk samen, zijn na de UK en Ierland de tweede markt in Europa qua omzet. Het bedrijf voert zo’n 200 merken in Europa, waaronder koekjesmerken als Lu, Oreo, Prince, Liga en Tuc, roomkaasmerk Philadelphia, chocolademerken zoals Cadbury, Milka, Côte d’Or en Toblerone, snoep- en kauwgummerken als Swedish Fish, Stimorol en Trident, en koffiemerken als Jacobs, Carte Noir, Café Hag en Kenko. Mondelez heeft de duurzame programma’s Coffee Made Happy en Cocoa Life om de omstandigheden voor de koffie- en cacaoboeren te verbeteren.

Marvellous Creations zijn repen die vrolijke, golvende en ongelijke vormen hebben, die uitnodigen tot delen. De reepvormen zijn in Bournville ontwikkeld. Het chocoladecentrum heeft een eigen 3D-printer die snel eigen mallen kan maken om te vullen met chocolade. Nieuwste op verpakkingsgebied zijn de hersluitbare wikkels. Verantwoord snacken Mondelez houdt zich ook bezig met het gezondheidsvraagstuk. “We willen consumenten laten genieten, maar wel op een verantwoorde manier”, stelt Clare Leonard van Mondelez Europe. Gebruikersvriendelijke single-serve porties en hersluitbare verpakkingen moeten bijdragen aan verantwoord

Bubbly chocolate.

>>>

Co-branding: Philadelphia met Milka als broodbeleg. Sinds oktober op de Nederlandse markt. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013


15

21-10-13 16:32

2007 de hoeveelheid vet met 15 procent verminderd en de hoeveelheid verzadigd vet teruggebracht met 45 procent. Toch blijft met name chocolade in haar ogen een verwenproduct. “Wij beperken de portiegrootte en geven de juiste informatie, zodat mensen zelf de keuze hebben in hun verantwoord snackgebruik. Met Bubbly spelen we in op de sociale rol van chocolade in families. Maar wij proberen de ouders niet te verleiden en we richten ons met de marketing ook niet specifiek op kinderen. Het moment dat kinderen thuiskomen van school ís al een trakteermoment, dat verankerd zit in de Europese cultuur.” Leonard zegt af te willen van de gedachte dat snacken slecht is. “Uit de consumer insights blijkt dat 64 procent van de consumenten positief is over snacks en ook producten als fruit en yoghurt onder snacks schaart. Snacken is veel meer een manier van eten geworden.” Het bedrijf is er ook trots op dat het product Belvita sinds september van Efsa de gezondheidsclaim mag voeren dat het koolhydraten langzaam vrijgeeft, gedurende vier uur. De Belvita-granenkoekjes zijn ontwikkeld om energie te leveren aan consumenten die snel leven en hun ontbijt nogal eens overslaan. Belvita is volgens het bedrijf een uitgebalanceerd ontbijt. Deze innovatie, die in Frankrijk en België al langer de markt is, is ook in de VS en de UK geïntroduceerd. Het wordt naar nog zeker 20 andere landen uitgerold. “Chocolade heeft zes soorten vetkristallen die gebruikt worden”, zegt senior scientist John East (links) in het RD&Q-centrum in Bournville, bij de Cadbury-fabriek.

snackgedrag. In augustus 2012 werd in de UK en Ierland mini-Bubbly op de markt gebracht, een minireep met de zelfde bubbelige vorm. “Bij nieuwe producten letten we op de voedingswaarde. Ook verbeteren we het nutritio-

nele profiel van de bestaande producten en breiden we ons portfolio uit met gezondere keuze producten en producten met een portiegrootte van minder dan 200 calorieën.” Bij de Prince-koekjes heeft het bedrijf sinds

Grootste chocoladefabrikant Mondelez is qua marktaandeel wereldwijd de grootste chocoladefabrikant, nog voor Mars, Nestlé en Ferrero. Nieuwe chocolade-markten, zoals in Azië, zijn voor Mondelez belangrijk. India liet de laatste vijf jaar 29 procent omzetgroei zien. Chocolade als kadootje wordt in die nieuwe markten ook steeds belangrijker. In India maakt het intussen 80 procent van de verkopen uit, vooral door Kerstmis. In China en andere delen van Azië werd het eerst gezien als iets speciaals uit het westen. Sinds de late jaren 90 is het een traktatie voor kinderen, bijvoorbeeld met Chinees Nieuwjaar.

16

Niet-smeltende reep De toekomst lonkt voor nieuwe chocolades. Chocoladefabrikanten zijn al zeker vijftig jaar op zoek naar twee ‘holy grails’, zegt Rob Hargrove, vice-president RD&Q van Mondelez Europe: hitteresistente chocolade en chocolade zonder vet. De niet-smeltende reep, of in elk geval een reep die minder snel smelt bij hogere temperaturen, kan Mondelez nu al maken, zo blijkt in Bournville, waar in tropische omstandigheden kon worden geproefd. Over de samenstelling van deze chocolade willen de medewerkers alleen maar kwijt dat de chocola uit natuurlijke ingrediënten bestaat. In november 2012 toen het bedrijf er voor het eerst mee naar buiten kwam, werd gesteld dat de chocolade minder snel smelt omdat de suiker in de chocolade in kleinere deeltjes gesplitst wordt en dus met minder vet bedekt kan worden. Sindsdien zijn er nog diverse smaak- en temperatuurtesten mee gedaan. Bij 35 graden Celsius is het product nog consistent en op te pakken zonder z’n vorm te verliezen. Ook is het palet aan romige en zoete smaken nog te proeven. Maar wanneer komt het nu op de markt? Het bedrijf hult zich daarover in nevelen. Wel is het volgens



21-10-13 16:32

De mal wordt ondersteboven gehouden om chocolade-overschot er weer uit te slingeren. Zo ontstaat een chocolade‘shell’ die weer te vullen is met bijvoorbeeld chococrème. In de chocoladefabriek gebeurt dit machinaal.

Het proeven van chocolade-samples.

De knijptest.

Hargrove al volledig gepatenteerd. Hitteresistente chocolade opent mogelijkheden voor nieuwe markten, bijvoorbeeld in Afrika waar juiste koeling voor chocolade vaak niet aanwezig is. India is trouwens voor Mondelez ook een belangrijke afzetmarkt. Het bedrijf wil echter niet zeggen waar de hitteresistente chocolade op de markt komt. Het zal gaan om landen met temperaturen tussen 30 en 35 graden Celsius. Dus niet voor de bestaande West-Europese markten met een relatief koel, chocoladevriendelijk klimaat.

goede smaak, die producten als koekjes, snoep en chocolade proeven. Een panelsessie gebeurt aan tafels met verschillende samples (en controlesamples), waarbij aan de hand van vragenlijsten een objectieve beschrijving van ieder sample ontstaat. In de ‘hokjes’ kan ook het licht nog rood gemaakt worden, zodat mensen niet afgeleid worden door kleurverschillen tussen de samples. Chocolade uit de hele wereld kan naar dit centrum worden gehaald om te testen op smaak. Ook de hitteresistente chocolade is hier getest.

Smaakpanel In het consumer science center in Reading wordt gekeken wat gebeurt als een consument het product oppakt en de chocolade in zijn mond smelt. Wereldwijd heeft Mondelez panels van consumenten met letterlijk een

Knijptest Het physical sciences lab in Reading test onder meer hoe grondstoffen en producten zich onder verschillende condities gedragen tijdens productie, transport en bij consumenten thuis. Zo is er een ‘physical properties’

analyse waarbij producten zo ingedrukt worden dat ze uiteindelijk breken. Met deze breektest bepalen medewerkers de krokantheid. Ook worden jelly snoepjes fijngeknepen en producten doorgesneden of in schijfjes gesneden. Een driepunts-buigtest gaat de maximale hardheid van bijvoorbeeld chocolade na door er bij vooraf bepaalde temperaturen een bepaald gewicht op te zetten. De niet-smeltende chocolade ontstond door de fysieke eigenschappen van normale chocolade steeds wat te veranderen en opnieuw te testen. De resultaten van al die testen betekenden steeds weer nieuw huiswerk voor het R&Dteam. En voor wat betreft de andere langgewenste innovatie, de calorievrije reep, stelt Mondelez: “currently not available, probably in the future”. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013


1 7

21-10-13 16:32

Koffiesysteem met T-disc en barcode

Mondelez met Tassimo klaar voor koffierevolutie Tekst: Tom van der Meer | Foto’s: Mondelez

Koffiezetten met waterstromingen volgens formule-1 technologie en schuimkragen die langer stabiel blijven. Deze innovaties heeft Mondelez ontwikkeld in de innovatiecentra in het Engelse Reading en Banbury. EVMI nam een kijkje in deze centra voor research, development en quality (RD&Q).

Koffie is volgens consumer insights van Mondelez de meest geconsumeerde snack. “De Nederlander is daarbij koploper met gemiddeld vier kopjes per dag en 1678 liter per jaar”, zegt Jan Strubel, category director koffie en chocoladedranken. Mondelez heeft met ‘billion dollar brand’ Jacobs en Frankrijks nummer 1 Carte Noir een sterke positie in Europa met een marktaandeel van 20,9 procent, nog voor Nestlé en Douwe Egberts. De totale koffiemarkt beslaat ruim 10 miljard euro en de waarde daarvan stijgt jaarlijks met 9 procent. Het bedrijf onderscheidt twee drinkculturen in Europa: thee-georiënteerde landen die veel gebruikmaken van de ketel (als Polen en de UK) en koffiegeoriënteerde landen met eigen koffiemachines (zoals Frankrijk en de Noorden Zuid-Europese landen). “Dat verschil zie je terug in de verkochte soorten koffie”, zegt hij.

“In de UK is oploskoffie met 76 procent de belangrijkste koffiesoort, terwijl in Italië 78 procent gemalen koffie is. Wel zie je dat de vraag naar kwalitatief goede, verse koffie voor thuis snel toeneemt.”

RD&Q-centrum koffie Banbury is Mondelez’ enige ontwikkelcentrum voor koffie ter wereld, vertelt David Smith, hoofd van het RD&Q-centrum koffie. Er werken 180 R&D-professionals, voedingswetenschappers, –technologen, verpakkings- en smaakdeskundigen uit 30 landen. In de pilotfaciliteiten branden en malen de medewerkers de koffiebonen en experimenteren ze met de gebrande/notenachtige en bloemig/citrusachtige geuren en smaken. Dit gebeurde bijvoorbeeld voor Kenco Millicano, een oploskoffie met betere smaak, als tussenstap voor de Engelsen naar ‘echte koffiebar-koffie’. Op de Tassimo-pilotlijn worden op kleine schaal nieuwe T-discs in droge (gemalen koffie, thee) en natte (bijvoorbeeld melk voor chocoladedranken) vorm uitgeprobeerd. Zo wordt getest of mogelijk is wat de productontwikkelaars voor ogen hebben.

18

Koffierevolutie “Er is een ware koffierevolutie gaande, doordat het aantal eenpersoonshuishoudens toeneemt en dus ook de behoefte aan een enkele warme drank in plaats van een hele pot. Daarnaast leven steeds meer mensen in steden waar ze koffiebars leren kennen, met een uitgebreide keuze aan soorten en smaken warme dranken.” Bij machines voor thuisgebruik die de smaken en kwaliteit van de warme dranken van koffiebars benaderen, loopt Nederland met Zwitserland voorop. “In Nederland heeft bijna elk huishouden wel een machine. Dit neemt in Europa als geheel snel toe. Wij willen de consumenten met Tassimo de weg wijzen”, aldus Strubel. Aerodynamica formule-1 Het Tassimo-systeem voor het thuis zetten van warme dranken als koffie, thee en cho-


18-19_mondelezkoffie.indd 18

21-10-13 13:51

c F n s m d t k n s i b E H s m c h a d d k s d v

S M m d w w d c V i d c h s

chocolate en Cadbury hot chocolate, maar er zijn nog veel meer variaties mogelijk. Samen met andere bedrijven werkt Mondelez aan partnerships voor het Tassimo-systeem, bijvoorbeeld met T-discs voor Twinings English breakfast tea, Twinings chai latte en Costa Americano (oplos- én gemalen koffie). Nieuwe consumententrends zijn volgens het bedrijf ‘premiumisation’ en ‘iced coffees’. De ijskoffies zijn al groot in Azië en nemen nu ook sterk in populariteit toe in landen als Griekenland en Spanje, stelt Strubel. “Met de juiste barcode kan in principe in de toekomst ook met de Tassimo ijskoffie gemaakt worden.” Tassimo-pilotlijn met T-discs.

colademelk werd in 2004 voor het eerst in Frankrijk op de markt gebracht door (toen nog) Kraft Foods. De nieuwste machine is samen met Bosch ontwikkeld. Het systeem maakt gebruik van T-discs, plastic capsules die diverse smaken en warme dranken bevatten. Zo zijn er droge versies (met gemalen koffie of thee) en natte (met melk). Het nieuwste Tassimo-systeem met T-disc is in september 2012 in de UK geïntroduceerd en is daar al direct zeer succesvol. Volgens het bedrijf is het systeem het snelst groeiende in Europa. Het innovatieve aan de T-disc is dat de streepjescode op de capsule communiceert met de machine. De machine leest de barcode uit en weet dan direct om welke soort het gaat. Zo wordt met één druk op de knop automatisch de juiste hoeveelheid water en de juiste temperatuur geleverd voor de drank die de consument op dat moment wil. Toekomstige nieuwe producten krijgen een eigen streepjescode waardoor de machine ook voor die producten weet wat gedaan moet worden voor de juiste bereidingswijze. Stabiel schuim Mondelez heeft voor de innovatie gebruikgemaakt van kennis uit de aerodynamica van de formule-1. Luchtstromen langs objecten werken grofweg volgens hetzelfde principe als waterstromen langs de elementen in de Tdisc. Dit zorgt ervoor dat bijvoorbeeld de crèmelaag bovenop de espresso terechtkomt. Voor het stabieler maken van schuim in koffie is in het wereldwijde RD&Q-centrum in Reading uitgebreid onderzoek gedaan. In het microscopisch laboratorium liet Mondelez zien hoe via microscopietechnieken het melkschuim langer op de koffie blijft. Tijdens de

rondleiding werd het schuim van een Tassimo-koffie vergeleken met een koffie uit een koffieshop. In het schuim van de koffieshopkoffie stijgen luchtbelletjes naar het oppervlak. In Reading bleek dat eiwitten om de luchtbellen heen de sleutel zijn. Zij werken als cement en houden de luchtbellen op hun plaats. Bij melkachtige koffies als cappuccino wordt het schuim in stikstof bevroren en dus in vaste vorm gebracht om elk detail met de elektronenmicroscoop te onderzoeken. De verschillen in stabilisatie van de luchtbellen komen door verschillen in de formulering van de melk en procescondities, zo blijkt. In Reading zetelt ook Reading Science for Service Limited (RSSL) van Mondelez, dat voedingsmiddelenfabrikanten kan bijstaan in hun zoektocht naar betere en gezondere producten. ‘Stretching’ Mondelez voert, net als bij de koekjes- en chocoladesegmenten, bij de warme dranken ook ‘stretching’ en ‘line extensions’ van de merken door. Zo is er bijvoorbeeld Milka hot

Havvep-markt overvol De markt van machines voor thuisgebruik (havvep’s: huishoudelijke apparaten voor verkoop eigen producten) is zeker in Nederland behoorlijk vol. Of een Tassimo-alternatief naast alle Dolce Gusto’s, Nespresso’s, Senseo’s en Sarista Senseo’s haalbaar is, valt nog te bezien. Geen consument zal al deze systemen aanschaffen voor op het aanrecht. Bovendien moet een nieuwkomer van goede huize komen. Zo werd de PuC van Ahold bijvoorbeeld geen succes. “Wij zijn nummer 1 in koffie in Europa en geloven in het Tassimosysteem, anders zouden we het niet aanbieden”, reageert hij. “De machine met de Tdiscs met barcodes is snel, simpel en intelligent. We hebben al 10 miljoen Tassimomachines gemaakt.” Naar welke landen Tassimo nog uitgerold gaat worden en of Nederland daar bij zit, maakt het bedrijf niet bekend. Overigens zet Mondelez niet volledig in op de Tassimo. Zo wordt de vorige maand in Nederland geïntroduceerde Velours Noir koffie ook in koffiepads en Nespresso-capsules aangeboden. “We willen de consument de volledige keuze bieden”, stelt het bedrijf.

Het RD&Q-centrum in Banbury. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013

18-19_mondelezkoffie.indd 19

19

21-10-13 13:51

ONE BRAND – ONE QUALITY.

EUR wordt EPAL

Verder verandert niets!

De EPAL-Europallet

Nieuwe markering op de rechter klos met ingang van 1-8-2013

Volledig uitwisselbaar

Rechter klos EPAL of EUR Linker klos EPAL of een teken van een spoorwegmaatschappij WIJD WERELD LBAAR SE UIT WIS

Alleen EPAL-EURO-pallets waarvan de kwaliteit door EPAL wordt gecontroleerd staan voor een probleemloze goederenstroom in logistiek, transport en opslag, zowel op bedrijfsniveau als op internationaal niveau. Betrek uw pallets daarom van één van de NEDERPAL-leden. Voor meer informatie: www.nederpal.nl of 013 - 5944 518 www.epal.eu

VAKBEURS

foodtech Zwolle

IJsselhallen, Zwolle 13 & 14 november De vakbeurs voor Food Packaging & Processing

events & promotions easyFairs.com/foodtechzwolle-nl

ORG13_482 Adv Foodtech 191x130mm2.indd 1

New way of thinking!

21-10-13 12:46

Keesmakers verovert kaasschap

‘Net een spannend jongensboek’ Tekst: Lisette de Jong | Foto’s: Keesmakers

Lef en creativiteit. Die eigenschappen zijn kenmerkend voor Keesmakers, het bedrijf achter de eerste Nederlandse variant op kaas met minder verzadigd vet en zout. De onderneming maakt sinds de lancering drie jaar geleden een stormachtige groei door. “Wie als kleine speler wil meedoen met de grote jongens, moet slim zijn”, aldus medeoprichter Gijs Jansen. Op een dag lag er bij de ouders van Marc van Wanroij, studievriend van Gijs Jansen en oprichter van Keesmakers, geen kaas meer in de koelkast. Vader en moeder wilden gezonder gaan eten, met minder zout en minder verzadigd vet. Kaas, net vanwege het vet- en zoutgehalte uit het beeld van de Schijf van Vijf verbannen, paste niet meer in het menu. En dat terwijl zijn vader een groot kaasfan was. Zonde, vond Van Wanroij. Kan je met plantaardige olie een kaas maken met minder verzadigd vet en minder zout?, zo vroeg hij zich af. De voedingstechnoloog legde zijn vraag neer bij een aantal onderzoekscentra en bij zijn toenmalige werkgever, een leverancier van plantaardige oliën en vetten. Die vonden het een interessant idee. Plantaardige oliën werden tot dan toe alleen in voedingsmiddelen verwerkt omdat ze goedkoop waren. Er was nog niemand op het idee gekomen ook de gezondheidsvoordelen - rijk aan onverzadigde ‘goede’ vetzuren - uit te buiten.

Gijs Jansen (rechts) en Marc van Wanroij (links) van Keesmakers.

Zonnebloem- en raapzaadolie Na jaren experimenteren was daar Kees: een kaas met 60 procent minder verzadigd vet en

>>>


21-22-23_keesmakers.indd 21

21

21-10-13 13:35

aldus de ondernemer. Keeseters zijn veelal hoogopgeleide, wat oudere consumenten (55+).

30 procent minder zout dan doorsnee 48+ kaas van vergelijkbare leeftijd. Een kaas ook die volgens EU-regels eigenlijk geen kaas mag heten, vertelt Jansen vanuit het hoofdkantoor van Keesmakers in Leiden: “Zuivelproducten moeten gemaakt zijn uit melk en de bestanddelen mogen niet vervangen worden door iets anders. Dat hebben we in Kees juist wel gedaan.” In Kees zijn de verzadigde melkvetten geheel vervangen door een mengsel van onder andere zonnebloemolie en raapzaadolie - rijk aan onverzadigde vetzuren. “Daarmee helpt Kees bij het behoud van een verantwoord cholesterolgehalte”, zegt Jansen. Kees is lekker op de boterham en uit het vuistje, of in gesmolten vorm over de macaroni – Kees vertoont hetzelfde smeltgedrag als kaas. “We bieden een oplossing voor kaasliefhebbers die uit gezondheidsoverwegingen anders alleen light- of helemaal geen kaas zouden eten”,

Rijping Een smeuïge, smakelijke Kees maken was aanvankelijk een hele uitdaging, vertelt Jansen. “Room en zout zijn de belangrijkste smaakmakers in kaas. Dat zijn nou net de ingrediënten die wij eruit halen.” De oplossing zat hem in gebruik van de juiste plantaardige oliën – zonnebloemolie en raapzaadolie hebben bijvoorbeeld geen invloed op de textuur van de kaas - en een optimaal rijpingsproces. “De rijping is essentieel voor de smaak”, aldus de Keesmaker. “Het is moeilijk om een jonge Kees te maken die goed van smaak is. Daarom hebben we alleen een gerijpte en extra gerijpte variant in het assortiment.” Het duurde niet lang of Jansen zat, net als Van Wanroij, tot over zijn oren in de Kees. “Ineens wisten we het: hier moeten we mee verder”, vertelt Jansen enthousiast. “We hadden ons idee voorgelegd aan de Hartstichting en het Voedingscentrum en die reageerden positief.” Kaaswinkels Van Wanroij en Jansen trokken de stoute schoenen aan en vroegen een stuk of wat kaaswinkels bij hen in de buurt of ze Kees mochten neerleggen in de winkel. De reacties van zowel klanten als winkeliers waren zo positief dat de twee besloten Keesmakers BV op te richten. Daarna stapten ze in de auto en

Productieproces Kees wordt gemaakt door gepasteuriseerde melk te ontromen en de dierlijke vetten te vervangen door plantaardige vetten - vooral zonnebloemolie en raapzaadolie. Zo ontstaat een 45+ kaas met 60 procent minder verzadigd vet dan een doorsnee kaas. Door toevoeging van (vegetarisch) stremsel en zuursel klontert de melk en ontstaat wrongel. Door de wrongel samen te persen in een rond vat ontstaan mooie ronde kazen. Voor de stevigheid, de smaak en een langere houdbaarheid gaat Kees daarna in een pekelbad. Het badritueel duurt korter dan bij normale kaas, waardoor Kees 30 procent minder zout bevat. Na het pekelbad rijpt Kees verder op houten planken. Hoe langer hij rijpt, hoe beter hij smaakt.

reden ze met een Kees onder de arm het land door om nog meer kaaswinkels te gaan bezoeken. “We begonnen met kaaswinkels omdat ze daar het verhaal achter producten goed kunnen vertellen” legt Jansen uit. Tot dan toe kreeg je als gezondheidsbewuste consument vaak light-kaas aangeboden. “Kees is echt anders – geen light-kaas en tóch gezond – en dat is iets wat goed moet worden uitgelegd.” Daarna kwam Keesmakers in een stroomversnelling. Het aantal herhalingsaankopen van Kees bleek hoog en in 2011 werd Kees genomineerd voor de publieksjaarprijs van het Voedingscentrum. Sindsdien mag Kees ook het Vinkje voor gezonde voedingsmiddelen, van de Stichting Ik Kies Bewust, voeren. Toen ontwaakte ook de retail: eerst Ahold en daarna volgden ook Jumbo en de Superunie, met supermarkten als Coop, Deen, Emté en Digros. “Kees ligt inmiddels bij ruim 750 winkels door het hele land”, vertelt Jansen met enige trots. “Gelukkig hadden we van te voren goed doorberekend hoeveel Kees we nodig hebben en kunnen we ons proces vrij gemakkelijk opschalen.” Micromarketing Opvallend is dat aan het succes van Keesmakers geen omvangrijke marketingcampagnes vooraf gingen. “Als klein bedrijf hebben we geen budget voor langdurige TV-campagnes, billboards langs de A4, of andere massamediale uitingen”, zegt Jansen. “Daarom communiceren we heel gericht met onze doelgroep, persoonlijk en via voedingsprofessionals, diëtisten en gewichtsconsulenten. Micromarketing noemen we dat.” Samplingacties, proefsessies en kookworkshops nemen in de marketingcommunicatie een belangrijke plaats in, want proeven is overtuigen, aldus Keesmakers. “Veel consumenten denken dat lekker eten minder gezond is, en gezond eten niet lekker”, legt Jansen uit. “Wij laten ze proeven en ervaren dat het ook anders kan. Daarna pas komen we met onze gezondheidsboodschap.” Keesmakers laat behalve via workshops en congressen ook via Facebook en Twitter regelmatig van zich horen. Creativiteit Het is spannend om te opereren in een markt die gedomineerd wordt door vooraanstaande

22



21-10-13 13:36

Promotie voor Kees in de supermarkt.

bedrijven, aldus Jansen. “De kaaswereld is conservatief en het is lastig om er als kleine speler tussen te komen, zeker met een product dat radicaal afwijkt van de gevestigde orde”, vertelt hij. “Het helpt dat wij zelf niet uit de kaassector komen. Daardoor treden we het avontuur onbevangen tegemoet.” Het team van Keesmakers, dat uit slechts vijf mensen bestaat, beschikt over een flinke dosis lef en creativiteit. Dat moet ook wel, vindt Jansen: “Als je je kop boven het maaiveld uitsteekt, dan moet je het wel goed doen.” Crowdfunding Alle lef en creativiteit ten spijt gaat groeien tijdens de huidige economische crisis niet vanzelf, zo ervaren Jansen en Van Wanroij. “Banken zijn niet meer zo happig op het financieren van MKB-bedrijven”, vertelt Jansen. “Wij hebben echter een kapitaalintensieve business en kunnen niet alle investeringen uit

onze eigen portemonnee betalen.” De eerste jaren financierden de ondernemers het bedrijf met eigen spaargeld, krediet van de bank en via informal investors. Begin dit jaar besloten ze nog eens 150.000 euro op te halen via crowdfunding. “Het leek ons een goede manier om onze klanten nog meer bij Kees te betrekken en free publicity te generen.” Het doel van 150.000 euro werd binnen drie maanden gehaald, met 104 leners. Maar het crowfundfeest ging uiteindelijk niet door. “We moesten privé bijtekenen voor hoofdelijke aansprakelijkheid om het geld te krijgen en dat vonden we te risicovol”, legt Jansen uit. Keesmakers groeit nu verder via informal investors. “De mensen die geld in ons bedrijf hebben geïnvesteerd zijn nu partner in ons bedrijf”, vertelt Jansen. “Daarmee hebben we er meteen een klankbord bij.” De ondernemers lopen nog altijd over van de plannen. Nieuwe producten zitten op korte

termijn niet in de pijplijn, maar de verovering van nieuwe markten wel. Zo zette het bedrijf onlangs zijn eerste schreden op Belgisch grondgebied, via kaaswinkels. Hollandse kaasvallei De focus van Keesmakers blijft voorlopig echter op Nederland. “De kaasmarkt in ons land biedt nog volop groeimogelijkheden”, zegt Jansen. “Volgens instanties het Voedingscentrum en de Hartstichting zijn er miljoenen Nederlanders die gezonder willen eten Wij willen dat al die mensen straks Kees in de koelkast hebben liggen. Daar zetten we met onze marketing de komende jaren op in.” De concepten die Keesmakers in Nederland ontwikkelt en uitprobeert kunnen in de toekomst fungeren als een blauwdruk voor andere landen, aldus de ondernemer: “Maar voorlopig hebben wij aan Nederland onze handen nog wel even vol.” eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013


23

21-10-13 13:36

Hoeksche chips met een verhaal slaan aan

Lokale producten hebben de toekomst Tekst: Tessa Nederhoff | Foto’s: Tessa Nederhoff en Norbert van der Werff

De nieuwe generatie consumenten wil lokale, authentieke producten die ambachtelijk worden geproduceerd. Op het seminar ‘Proef de toekomst, de Nederlandse akkerbouw in 2030’ riep foodtrendwatcher Anneke Ammerlaan Nederlandse akkerbouwers op de markt op te gaan met producten die zich daarin onderscheiden. Henk Scheele doet dat al met de Hoeksche Chips. Wat wil die consument? Dat weet foodtrendspecialist Anneke Ammerlaan als geen ander. De rol van eten verandert, stelt zij. “Eten is de nieuwe mode. Niet meer wat je draagt, maar wat je eet, bepaalt wie je bent. Zeg me wat je eet, en ik zal zeggen wie je bent”, vat zij de nieuwe beweging samen. De Millennials, ook wel generatie Y, zijn de trendsetters. “Het is de eerste generatie die heeft geleerd wat duurzaamheid is en hoe verspilling moet worden teruggedrongen. Ze eten minder vlees en zijn minimaal flexitariër.” Deze groep zet zich af tegen alles wat groot is. “In eten vertaalt dat zich dat in zo veel mogelijk natuurlijke producten, waarvan de herkomst bekend is. Familiebedrijven zijn daardoor weer helemaal terug.” Lokaal geproduceerd De helden van de Millenials zijn doeners. “Boer is dan ook het gedroomde beroep van

Henk Scheele bedacht samen met twee andere boeren de Hoeksche Chips van eigen aardappelen.

de toekomst”, aldus de foodtrendwatcher. “Helemaal wanneer ze onderscheidend en lokaal voedsel produceren. De Millenials zoeken duurzaam voedsel dat uit hun eigen omgeving afkomstig is. Goed eten zien ze als de basis om zichzelf en de wereld te verbeteren.” Producten die daarbij horen zijn bijvoorbeeld seitan, een eiwitproduct uit tarwegluten, peulvruchten, roggebrood, havermout en koolzaadolie. “Maar het belangrijkste is dat al deze producten lokaal en ambachtelijk worden geproduceerd”, benadrukt Ammerlaan. “Dat de producten daarbij gezond, duurzaam en milieuvriendelijk zijn geproduceerd, is al vanzelfsprekend.” Deze waarden zullen de komende generaties ook belangrijk blijven, denkt Ammerlaan. “De huidige jonge generatie zal hun kinderen hier ook bewust van maken.” Ze roept de akkerbouwers op om niet te wachten op prikkels uit de markt, maar om zelf het heft in handen te nemen door te bedenken met welke authentieke, ambachtelijke producten ze zich kunnen onderscheiden. “Voor zulke producten is altijd een markt.” Hoeksche Chips Akkerbouwer Henk Scheele bedacht samen met twee andere boeren de Hoeksche Chips van eigen aardappelen. Ze begonnen met bakken in de schuur en gingen met hun product bij de groenteboer in ’s Gravendeel

24

langs. “Hij wilde onze chips niet verkopen. We lieten de chips toch maar achter op de toonbank en na twee uur belde hij op of we meer chips konden leveren. De zakjes waren op”, lacht Scheele. Uiteindelijk bouwden de akkerbouwers de schuur om tot chipsfabriek. Met tweehonderd winkels werd een overeenkomst aangegaan, waardoor de afzet was gewaarborgd. Personeel werd aangetrokken en de verkoop van de chips steeg, totdat in 2009 de omzet terug begon te lopen. “We hebben toen bekeken wat onze krachten en zwaktes waren. Dat heeft ertoe geleid dat er twee smaken bijkwamen en dat heeft gewerkt”, concludeert Scheele. Als andere succesfactoren noemt Scheele het verhaal achter de chips en de winstmarge. “Een verhaal slaat aan. Daarnaast moet je zorgen voor een winstmarge, ook voor de verkoper.” Naast Hoeksche chips, die bij speciaalzaken liggen, zijn er Boerderijchips op de markt gebracht die bij de supermarkt liggen. “De speciaalzaak is er niet blij mee als dezelfde chips bij de supermarkt liggen. Speciaalzaken vragen om exclusiviteit. Met Boerderijchips is dit probleem opgelost. Het is een algemener product, dat minder een verhaal nodig heeft.” Momenteel overstijgt de omzet van de chips de omzet van de akkerbouw. De chipjes worden zelfs geserveerd in de businessclass van KLM.


24_boeren-toekomst.indd 24

21-10-13 13:36

Meat Advantage Seminar ADM

Soja-eiwit verbetert structuur vleesproducten Tekst: Tom van der Meer | Foto’s: ADM, Tom van der Meer

Vleestoepassingen en soja zijn een ideale combinatie. Soja-eiwitten verbeteren de structuur, geven een goed mondgevoel en zorgen voor een constante kwaliteit. Het ingrediënt is een natuurlijk en goedkoop alternatief voor vleeseiwit. De dikwijls ongewenste typische soja-smaak kan heel goed verwijderd worden.

25

Dat hield ADM een gehoor van vleesfabrikanten en -distributeurs uit de hele wereld voor in het ADM Meat Advantage Seminar in Den Bosch. Eerst kregen ze wat macro-economische informatie. De FAO verwacht dat de wereldbevolking in 2050 zal zijn toegenomen tot 9,2 miljard. Dan zal zo’n 70 procent meer voedsel nodig zijn. “Soja is broodnodig om die groeiende bevolking van de noodzakelijke eiwitten te voorzien”, stelde technisch directeur Steve Mott van ADM Specialty Ingredients Europe. “In 2009 werd 280 miljoen ton vlees geproduceerd, waarvoor een kwart tot een derde van het totale aardoppervlak gebruikt werd. De productie van soja-eiwitten is 5 tot 8 keer efficiënter in landgebruik dan de pro-

ductie van vleeseiwitten. De bruikbare eiwitopbrengst per hectare is het hoogst bij sojabonen, gevolgd door rijst en maïs. Vlees en met name rundvlees levert de laagste eiwitopbrengst per hectare.” Behalve een sojafabriek in de VS heeft ADM ook een Nederlandse faciliteit in het Europoortgebied. Dit was bij de oplevering in 1990 de grootste sojafabriek ter wereld. Het verwerkingsproces is simpel: Als de sojabonen hier zijn aangevoerd, wordt eerst de olie eruit gehaald. Vervolgens worden de koolhydraten uit de ontstane ontvette flakes gewassen. Als laatste wordt de soja gesproeidroogd. Het op deze manier verkregen soja-eiwit kent diverse vormen, zoals sojabloem (met 50 procent ei-


25-26-27_adm.indd 25

21-10-13 13:38

w e e m s

‘ O e o A R t a v b v

H

n

Roland Snel voegt het ‘magische poeder’ toe.

witten), soja-eiwit concentraat (65 procent eiwitten) en geïsoleerd soja-eiwit (90 procent eiwit). Soja-eiwit wordt gebruikt in veevoer, maar ook als ingrediënt in sojadranken, ijs, in sportrepen en in vleestoepassingen. ‘Duurzaam en gezond’ Omdat soja-eiwit goedkoper te produceren en te verwerken is dan vleeseiwitten, is het ook interessant voor opkomende markten. ADM is lid van de RTRS (de Round Table on Responsible Soy) die de uitbreiding van sojateelt in de wereld op een ecologisch en sociaal verantwoorde manier wil bereiken. Via diverse projecten wordt de situatie rond ontbossing en de werkomstandigheden verbeterd. Het resultaat is dat soja-eiwitten in

Steve Mott (met donkere pet) tijdens een van de sessies.

vlees duurzamer eindproducten opleveren. Soja kan als ingrediënt bovendien helpen bij gezondere formuleringen omdat het de hoeveelheid vet en cholesterol in eindproducten kan verminderen. Feit blijft wel dat soja-eiwit een allergeen is. “Daarom willen we ook altijd dat het gedeclareerd wordt op het etiket”, aldus Mott.

gewenste notenachtige soja-smaak had. ADM is er in geslaagd de verschillende smaakcomponenten te ontrafelen zodat ongewenste bijsmaken nu verwijderd kunnen worden. “We zijn er jaren geleden in onze fabrieken mee begonnen medewerkers onze producten te laten proeven”, vertelde Mott. “Dat was toentertijd nog lang niet gangbaar.”

Textuur en smaak ADM heeft zijn soja-eiwitrange Arcon genoemd. De textuur varieert van crumble/ vlokkenachtig tot poeder en de smaak varieert van nog sterk soja-/notenachtig (bijvoorbeeld Arcon TVP) tot geheel neutraal (Arcon T). Soja had tot voor kort altijd het bezwaar dat het een zeer herkenbare, toch vaak on-

Arcon FS Binnen de Arcon-serie verbetert Arcon SL de structuur van droge gefermenteerde worstjes zonder het rijpings- en drogingsproces te beïnvloeden. Arcon SM kan in gevogelte geïnjecteerd worden om het vlees sappiger te maken en tegelijkertijd de kosten per kilo gekookt en geroosterd vlees omlaag te bren-

>>>

Andere eigenschappen Elke vleessoort heeft weer andere eigenschappen, waarvoor met een specifiek Arcon-product (of een mix van Arcon-producten) het optimale resultaat wordt bereikt. De soja-eiwitconcentraten verschillen in de mate van gelvorming (zoals het waterbindend vermogen, elasticiteit en shelf-life), breekvermogen (structuur, textuur, zoals snijden smeerbaarheid, en mondgevoel), emulgerend vermogen (met water en oliën/vetten), dispergeerbaarheid (oftewel mengbaarheid), oplosbaarheid en viscositeit. Hamburgers met soja-eiwit maken. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013

25-26-27_adm.indd 26

26

21-10-13 13:39

gen. Het nieuwe Arcon FS bindt water en vetten in geëmulgeerde vleesproducten als worstjes, mortadella en boterhamworst en kan gebruikt worden in diepgevroren, gepasteuriseerde en ingeblikte vleesproducten. “Doordat Arcon FS goed tot gel en emulsie is te verwerken, is het een economisch, voedzaam en functioneel ingrediënt voor de vleesindustrie”, stelde Roland Snel, technical manager voor vleestoepassingen bij ADM. Aan de slag Bij de workshops in HAS Hogeschool konden de vleesproducenten en -distributeurs naar hartenlust experimenteren met vlees en het

Meat Advantage Seminar Het ADM Meat Advantage Seminar bij HAS Hogeschool afdeling Voedingsmiddelentechnologie in Den Bosch op 10 oktober, richtte zich op distributeurs en afnemers uit de hele wereld. ADM houdt geregeld dit soort praktische seminars. Dat begon in Nederland in Utrecht bij SVO (de slagersvakschool). Daarna werd gekozen voor de HAS Hogeschool. De producenten en distributeurs van vleesproducten krijgen trainingen in het gebruik van soja-eiwitten. Tijdens praktische sessies kunnen ze ook zelf aan de slag met het maken van vleesproducten met soja-eiwitten. “Ook wisselen ze met elkaar van gedachten over het produceren van vlees”, vertelde Mott. “Deze kennisuitwisseling tussen collega’s is voor ons eveneens belangrijk.”

‘magische poeder’ (Arcon) in al zijn vormen. Zo werd gewerkt aan een hotdog van kippenvlees waarbij behalve het (separator)vlees ook onder meer kruiden en specerijen, Arcon S en ijs of water worden gebruikt. Voor ham kan behalve vaste ingrediënten als varkensvlees ook Arcon SM en koud water worden toegevoegd, zoals bij boterhamworst naast

separatorkippenvlees ook Arcon SJ en gehydrateerd water of ijs wordt gebruikt. Arcon is tevens te gebruiken om hamburgers te maken. Tijdens de workshops werd een recept gevolgd met Arcon T flakes en gehydrateerd water. Met Arcon TVP en Arcon SL konden de aanwezigen zelfs een geheel vegetarische burger produceren.

Niet verhullen Mott gaf aan, net als de gehele vleesindustrie, erg geschrokken te zijn van het paardenvleesschandaal. “Het is zelfs voor deskundigen heel moeilijk om te weten wat voor vlees je koopt. Met soja in het vlees vervang je vleeseiwitten door goedkopere soja-eiwitten. Daarmee is een vleesbedrijf niet alleen goedkoper uit, het geeft het vlees ook een hogere kwaliteit, omdat het meer structuur creëert en een hoge kwaliteit eiwitten biedt. Maar je moet het wél declareren en niet verhullen.”

27


25-26-27_adm.indd 27

21-10-13 13:39

Foodpacking Congres

‘Fabrikanten laten kansen liggen’ Tekst: Lisette de Jong | Foto’s: Lisette de Jong en Norbert van der Werff

Mars heeft de portiegrootte van de repen verkleind. Volgens prof. Seidell kunnen hele kleine repen juist ook aanzetten tot veel eten. “Van een minimarsje eet je er zo drie…”

Verpakkingen bieden volop aanknopingspunten voor de aanpak van overgewicht en andere welvaartsziekten. Fabrikanten kunnen hier met design en ICT-oplossingen slim op inspelen. Dat was de boodschap tijdens het eerste Foodpacking Congres, op 9 oktober.

“We kunnen tegenwoordig niet meer zonder verpakkingen”, zo begon prof. Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de VU Amsterdam, zijn presentatie. “Bijna alle gezonde voedingsmiddelen - denk bijvoorbeeld aan sla of yoghurt - zijn bederfelijk. Met een verpakking vergroot je de voedselveiligheid en houd je voedselverspilling binnen de perken.” In een land als de Verenigde Staten is tegenwoordig 60 procent van de voedingsmiddelen verpakt. Verpakkingen kunnen, direct of indirect, ook 28

nadelig zijn voor de gezondheid. “Het formaat van verpakkingen voor voedingsmiddelen is de afgelopen jaren enorm toegenomen”, zei Seidell. “Een grote verpakking stimuleert overconsumptie, zo weten we uit onderzoek, en uit eigen ervaring. Wie in de bioscoop een grote emmer popcorn koopt, eet hem meestal leeg.” De afgelopen jaren hebben verschillende fabrikanten, met het oog op overgewicht, het formaat van hun verpakkingen juist gereduceerd. Zo heeft Coca-Cola tegenwoordig ook flesje van 200 ml en blik-

jes van 150 ml in zijn assortiment. Seidell noemde dat een goede ontwikkeling maar benadrukte dat een te kleine verpakking ook weer niet goed is. “Van een minimarsje eet je er zo drie…” Het optimale verpakkingsformaat varieert per product en per doelgroep, aldus de hoogleraar. “Er is echter nog maar weinig onderzoek gedaan naar hoe het precies zit. Hier ligt een uitdaging voor de verpakkingsindustrie.” Seidell ging ook in op marketing via de verpakking. “Je kunt met design tegenwoordig allerlei kanten op. Denk bijvoorbeeld aan leuke tekenfilmfiguurtjes als Bob de Bouwer”, zei hij. Maar 95 procent van de marketingactiviteiten gaat over de ongezonde keuze, zoals snoep en frisdrank. “Waarom zetten fabrikanten hun creativiteit niet in om gezonde voedingsmiddelen extra aantrekkelijk te maken?”, zo vroeg de hoogleraar zich af. “Er liggen volop kansen, maar die worden niet gepakt.” QR-code Voor creatieve marketeers en productontwikkelaars biedt de techniek volop mogelijkheden, zo illustreerde Willy Mooren, new business director bij designbureau BooMpackaging. “Met een QR-code bijvoorbeeld kun je consumenten uitgebreide achtergrondinformatie geven over je product – terwijl de verpakking zelf clean blijft – en tools inbouwen die feedback geven over de kwaliteit of houdbaarheid van je product”, vertelde hij. Technieken voor ‘augmented reality’ bieden daarnaast veel mogelijkheden voor animatie. “De consument downloadt de app, scant de verpakking en krijgt dan bijvoorbeeld een bewegend tekenfilmfiguurtje te zien.” Online shoppen De ontwikkelingen gaan razendsnel. “Vonden in 1999 nog veel mensen dat ze best zonder mobiel konden, tegenwoordig doen veel con-


28-29_foodpackingcongres.indd 28

21-10-13 13:40

s v d m z d p e

G g s d t e p w g M d “ m e B d g b

sumenten zo ongeveer alles met hun mobiel, van facebooken tot online shoppen”, benadrukte Mooren. “Mensen geloven niet zomaar meer alles wat een fabrikant zegt en gaan zelf op zoek naar informatie.” Aan fabrikanten de uitdaging evenwicht te vinden tussen push- en pull-strategieën, en tussen online en offline informatie. Gerard Brinkerink, werkzaam bij specialist in golfkarton Seyfert ging nader in op de online shopping trend en de gevolgen daarvan voor de distributieketen. “Steeds meer consumenten bestellen voedingsmiddelen via internet en laten ze thuis afleveren. Web retail packaging, het verpakken voor en door webwinkels, maakt hierdoor een stormachtige groei door.” Met op de opkomst van e-commerce verandert het doel van de secundaire verpakking. “Die gaat steeds meer fungeren als een primaire verpakking, voor losse producten of voor een verzameling boodschappen”, illustreerde Brinkerink. Ook het logistieke traject verandert. “Ketenpartijen moeten nog intensiever gaan samenwerken dan voorheen, bijvoorbeeld om voedselveiligheid te garanderen.”

Alan Campbell, Technical Director bij de Paardekooper Van der Windt Group, hield een vlammend betoog over ongezonde contaminaties in verpakkingen. “Vervuiling van bijvoorbeeld groente- of kruidenverpakkingen met zware metalen als goud, zilver en chroom komt regelmatig voor. Het zijn common exceptions in de analyses die wij doen”, aldus Campbell. “Waarschijnlijk zijn de contaminaties afkomstig uit de elektronicaindustrie, waar ze ook aan recycling van kunststof doen.” Hij benadrukte het belang van nauwkeurige specificaties en regelmatige controle, zowel bij virgin als hergebruikte materialen: “Fabrikanten werken tegenwoordig samen met toeleveranciers over de hele wereld en ketens worden steeds complexer. Je kunt daardoor niet zomaar meer vertrouwen op je toeleveranciers.” Naast zware metalen verdient overigens ook een stof als bisfenol-A (bpa), regelmatig aangetroffen in plastic flessen en blikjes, de aandacht. Seidell verwees er in zijn presentatie naar. “Bisfenol-A kan de hormoonhuishouding verstoren en leidt mogelijk tot overgewicht”, aldus de hoogleraar. Net als Campbell benadrukte ook Bert Himpe,

sales en marketing director bij Schütz Europe, het belang van goede specificaties. Schütz is een voortrekker in het gebruik van het FSSC 22000 certificeringsschema voor de productie en levering van voedselveilige industriële verpakkingen. “Contaminanten aan het begin van de keten verspreiden zich exponentieel verderop in de keten. Je kunt dus maar beter voorkomen dat ze in je verpakking komen”, aldus Himpe. Sleutel Verpakkingen spelen dan misschien een rol bij het ontstaan van overgewicht en andere welvaartziekten, ze kunnen tegelijkertijd de sleutel zijn tot een gezondere consument. Voor fabrikanten die slim inspelen op de laatste ontwikkelingen in design en ICT, en daarnaast oog hebben voor voedselveiligheid, liggen hier volop marktkansen. Het Foodpacking Congres, georganiseerd door het Nederlands Verpakkings Centrum (NVC) in samenwerking met VNU, vond plaats tijdens het eerste Foodpacking Event, op 9 en 10 oktober 2013 in de Utrechtse Jaarbeurs. De bijeenkomst trok zo’n 100 deelnemers, afkomstig uit zowel de voedingsmiddelen- als verpakkingsindustrie.

Slim nieuw pak Verpakkingen leveren consumenten nog steeds veel problemen op. Op de foto een ‘slim nieuw pak’ van Arla met instructies voor het scheiden van het verpakkingsmateriaal. Om dat te doen zonder er een kliederboel van te maken, blijkt een hele opgave. Een artikel over moeilijk te openen verpakkingen is te lezen in de Verpakkings Special, die bij deze EVMI is bijgesloten.


28-29_foodpackingcongres.indd 29

29

21-10-13 13:40

Hoogwaardige machines en technologie voor de foodindustrie Powered by Dutch Technology Tekst: Ingrid Larmoyeur

Nederlandse machinebouwers staan wereldwijd aan de top met hoogwaardige machines en een schat aan expertise en knowhow. Ook de Nederlandse fabrikanten van machines en installaties voor de voedings- en genotmiddelenindustrie komen continu met innovaties en verbeteringen. Hierdoor kan de foodindustrie producten sneller, verser, gemakkelijker en energiezuiniger op de markt brengen. En kan zij oplossingen vinden voor maatschappelijke uitdagingen. “De groep fabrikanten van brancheorganisatie GMV kent een sterke positie wereldwijd”, vertelt GMV-voorzitter Jan Hak. “GMV maakt onderdeel uit van de totale agrofoodsector. De totale omzet van techniek en systemen voor agrofood, horticulture en water bedraagt 15 miljard euro. GMV-bedrijven hebben daarbinnen een gezamenlijke jaaromzet van 2,5 miljard euro. De foodprocessing industrie is een internationale markt. Driekwart van de omzet van GMV-leden komt uit export. De Nederlandse economie profiteert direct en indirect van de foodprocessing-sector. GMV representeert 70 procent van deze sector en is daarmee een van de belangrijkste spelers in de Nederlandse agrofood-industrie! GMV-leden

Bakery Biobased Dairy & Liquid General Foods Meat & Feed

zijn leidend in procesinnovatie en oplossingen in de voedselketenproductie en -verwerking; ook in relatie tot wereldwijde voedselzekerheid en daarmee samenhangende duurzaamheid.” Wereldmarktleider Nederlandse bedrijven zijn in deze sector op vele terreinen wereldmarktleider. Zo komen vrijwel alle ei-broedmachines, ei-sorteer- en ei-verpakkingslijnen ter wereld uit Nederland. Het leeuwendeel van de melkrobots in de wereld wordt in Nederland geproduceerd en wereldwijd verkocht. Ditzelfde geldt ook voor de pluimveeslacht- en verwerkingslijnen. Een aanzienlijk deel van de brood-, kaasmaak- en verwerkingslijnen, evenals van de veevoer- en

GMV is al bijna 45 jaar de vereniging van Nederlandse fabrikanten van machines voor de voedingsmiddelenindustrie, verpakkingsmachines en ’biobased systems’. De brancheorganisatie kent zeven secties: Bakery, Biobased, Dairy & Liquid, General Foods, Meat & Feed, Packaging en Storage & Handling. GMV is grondlegger van agro-food steunpunten (NAFTC’s) die in het hart van ‘s werelds snelst groeiend economieën zijn gevestigd: in Beijing en New Delhi en in de loop van 2013 ook in Kaapstad. De circa 80 lidbedrijven van GMV realiseren meer dan 70% van de Nederlandse omzet in deze sector. Hierdoor is GMV een belangrijke gesprekspartner voor overheid, kennisinstituten en internationale organisaties. GMV is gelieerd aan de Vereniging FME-CWM, de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie, en neemt deel aan het FME-cluster Agrofood.

Packaging Storage & Handling

30

W dutchfoodsystems.com | E [email protected] | T (088) 400 85 37

aardappelverwerkingslijnen ter wereld, komt uit Nederland. Voedselzekerheid GMV is gelieerd aan enkele ondersteunende buitenlandkantoren (NAFTC’s), het platform Metropolitan Food Security (MFS) en het nieuwe cluster Agrofood van FME-CWM. De Nederlandse agrofood kan met slimme oplossingen en een ketenbenadering een belangrijke bijdrage leveren aan wereldwijde voedselzekerheid (food security). Een snel groeiend deel van de wereldbevolking woont in grote, zeer dicht bevolkte metropolen. Deze mensen kunnen in de toekomst niet worden gevoed door de huidige wijze van voedselproductie. Vanwege de snelle groei in welvaart en omvang kunnen opkomende economieën hierin meer investeren. De Nederlandse toeleverende industrie en de GMV-leden kunnen hier met al hun knowhow, technologie en vermogen tot (keten)samenwerking een sterke rol spelen. Maatschappelijke uitdagingen De link van GMV met het FME-cluster Agrofood is evident. Binnen het cluster werken Nederlandse (technologie)bedrijven samen. Agro en food ontmoeten zo high tech. Er zijn tal van mondiale maatschappelijke uitdagingen waar technologie een belangrijke bijdrage aan kan leveren en waarvoor Nederlandse technologiebedrijven een adequate oplossing hebben. Neem naast voedselzekerheid bijvoorbeeld ook voedselverspilling, voedselveiligheid, duurzaamheid, urbanisatie, voedselprijzen en voedselgemak. Ketens kunnen daardoor slimmer en efficiënter samenwerken en stappen zetten naar betaalbaar en gezond voedsel voor iedereen. “Nederland is in staat om mondiale oplossingen regionaal succesvol toe te passen. Dat maakt de Nederlandse industrie uniek!”, aldus Hak.


30_gmv.indd 30

21-10-13 13:52

Vruchtbare samenwerking Dofra en SMC

Zaadlijsten efficiënter verwijderen Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: Norbert van der Werff, Dofra

Constructief noemen machinebouwer Dofra en leverancier van pneumatische apparatuur SMC de samenwerking. In een razend tempo verbeterden ze de paprikaontkernmachine van Dofra. Beide partners vertellen hoe dat in zijn werk ging.

Groenteverwerkers moeten de zaadlijsten met de pitjes uit paprika’s verwijderen voor ze kunnen worden gebruikt in salades en een reeks andere producten. Dat gebeurt met een paprikaontkernmachine. Die bestaan al tientallen jaren maar de snijdverliezen zijn groot zegt CEO John de Groot van Dofra. “Bij watersnijdmachines kan dat oplopen tot 45-50 procent. Bij andere systemen is dat ook wel 35 procent. De gemeten verliezen bij onze machine zijn slechts 12 procent. Door die verschillen in afval kunnen de machines binnen een jaar worden terugverdiend.”

De paprikaontkernmachine bevat een drum die wordt aangedreven door een stappenkast. Er zijn vier stappen en bij elke stap wordt er één of meerdere bewerkingen uitgevoerd, legt hij uit. Bij de eerste stap worden vier paprika’s in de klemmen gedaan om ze te centreren, met het steeltje aan de buitenkant. Dat zijn twee V-vormige kunststof platen, die samen een ruit vormen, met één pneumatisch aangedreven cilinder. De klemmen kunnen in en uit elkaar bewegen, afhankelijk van de grootte van de paprika. De paprika’s worden door één of twee operators handmatig in de klemmen

gedaan. “Dat is heel moeilijk te automatiseren omdat iedere paprika anders is”, zegt De Groot. Bij twee operators ligt de capaciteit op maximaal 6000 paprika’s per uur. In de tweede stap snijdt een mes aan de binnenkant van de trommel het steeltje eraf. Op dat moment gaan bij de eerste positie de klemmen weer open voor de volgende vier paprika’s. In de derde stap worden drie bewerkingen uitgevoerd. Een cilinder tast de

De 14 paprikaontkernmachines in aanbouw.

>>>

Betrouwbaarheid De cilinders van de paprikaontkernmachine worden pneumatisch aangedreven. Dat is een bewuste keuze, legt engineer Ramaekers van Dofra uit. “Vanwege de eenvoud en betrouwbaarheid. Je zou het ook elektrisch kunnen doen, maar dan gaat de kostprijs omhoog en de betrouwbaarheid omlaag: water en elektriciteit gaan slecht samen.”


31-32-33_paprika.indd 31

31

21-10-13 13:41

Engineer Johan Ramaekers van Dofra toont hoe de paprika in de klemmen moet worden gedaan. Naast hem CEO John de Groot.

paprika af om na te gaan hoe hoog hij is. Dofra heeft gekozen voor een mechanisch systeem, omdat zo stelt De Groot, als er een storing is, goed te zien is wat er kapot is. Dit is van belang omdat de verwerker dan zelf een eventueel probleem kan verhelpen, zonder dat bijvoorbeeld een elektro- of ICT-deskundige langs hoeft te komen. De ontkernboor wordt automatisch per paprika afgesteld op de hoogte van de paprika. Bij een hoge paprika moet de boor dieper in de paprika om de zaden en de zaadlijsten te verwijderen, dan bij een minder hoge paprika. Als de boor niet diep genoeg doordringt, worden de zaad-

Omsteltijd De grootte van de kroon en de zaadlijsten is afhankelijk van het paprikaras. Als er grote kronen en zaadlijsten zijn, moet een boor met een grotere diameter gebruikt worden. De boor kan in één beweging uit de behuizing worden geschoven. De boor zit vast met twee bouten. De omsteltijd is volgens engineer Ramaekers gering. In tien minuten kunnen de vier boren zijn vervangen. In de praktijk is dat echter maar weinig nodig, zo verzekert hij. Of echt alle vliesjes in de paprika verwijderd moeten worden, is ook afhankelijk van waar het product voor is bedoeld. Als de paprika’s bijvoorbeeld na het ontkernen direct worden geroosterd, is dat wat minder noodzakelijk omdat de vliesjes dan toch verbranden.

32

lijsten niet helemaal verwijderd, maar als te diep wordt geboord, wordt de paprika beschadigd en zijn er te grote verliezen. Als laatste wordt vanaf de andere kant met een boortje van slechts 10 mm een gaatje in de paprika geboord en worden de vliezen en zaadjes uit de paprika geblazen. Het afval valt op een transportband onder de machine. In de laatste fase worden de paprika’s gehalveerd of in vieren gedeeld. Als de klant bijvoorbeeld de paprika’s wil vullen, worden de deelmessen gedeactiveerd en wordt de laatste bewerking niet uitgevoerd. De paprika’s vallen vervolgens op een andere transportband, klaar voor verdere verwerking. Aantasting afdichting Dofra leverde aan een klant in California voor een nieuwe fabriek maar liefst veertien ontkernmachines. De klant had eigenlijk de vorige versie van de machine besteld, maar omdat het zo’n grote order was, kon Dofra investeren in verbetering van het apparaat uit 2005. “Redesign met het oog op de toekomst”, aldus De Groot. De vorige versie had twee nadelen. De eerste was dat er pneumatiek van vijf verschillende leveranciers in verwerkt was. Dat betekende dat er bij vervanging steeds met al die bedrijven contact gezocht moest worden. Dofra benaderde daarom diverse bedrijven om de hele pneumatische aandrijving

bij onder te brengen. Daarbij kwam dat er een oplossing gevonden moest worden voor de inwerking van paprikasap op de zuigerstang van de cilinder voor het uitblazen van de paprika. Na de productie gaat de cilinder weer in de beginstand. Als de volgende dag weer paprika’s worden verwerkt, zaten de onderdelen door het kleverige sap aan elkaar geplakt. Bij intensief gebruik tastte het zuur de afdichting aan die in contact staat met de zuigerstang. Na drie maanden moest dan de hele cilinder vervangen worden. Enkele bedrijven leverden mogelijke oplossingen, waarbij we na drie maanden hetzelfde probleem hadden, legt engineer Johan Ramaekers van Dofra uit. “Je ziet vaak dat bedrijven iets opsturen en zeggen dat we het daarmee maar eens moesten proberen…”, vult De Groot aan. Dofra is zeer te spreken over SMC Pneumatics dat er wel in slaagde de problemen te verhelpen en het totale pakket kon leveren. “Na enkele gesprekken bij Dofra zijn we met een team van engineers in Amsterdam aan de slag gegaan”, vertelt sales engineer Mark Verhaegen van SMC. “We kwamen met een rvs cilinder met holle zuigerstang waar de lucht doorheen wordt geblazen. De afdichting is van FKM, een materiaal dat tegen het zuur bestand is. Eigenlijk was het in vijf weken rond. Hoe we wisten dat de afdichting van deze kunststof niet na drie maanden aangetast zou zijn? Dat is een kwestie van kennis en ervaring.” Ramaekers vult aan dat het niet mogelijk is drie maanden lang te testen. “We kunnen pas zien of het werkt als de machine drie maanden in productie is genomen. Maar SMC heeft gezegd dat als er problemen zijn, we bij hen kunnen aankloppen. Dat wekte vertrouwen.” Openheid De eerste contacten waren in december van het afgelopen jaar. Begin januari gunde Dofra SMC de opdracht en in april werd de laatste van de veertien machines naar de VS verscheept. Dat de samenwerking tot snel resultaat leidde, hing deels samen met de deadline. De machines moesten immers op tijd worden geleverd. “We moesten snel knopen doorhakken”, vertelt Ramaekers. Verhaegen van SMC stelt dat de goede samenwerking echter vooral te danken is aan de openheid en de klare taal van Dofra. “We wisten precies waar we aan toe waren.” Die duidelijkheid is er niet altijd omdat bedrijven hun technologie geheim willen houden en er moeite mee hebben te erkennen dat hun processing equipment niet optimaal presteert.



21-10-13 13:42

Dofra en SMC zijn trots op de verbeterde machine. Van links naar rechts: verkoopleider Zuid-Nederland Silvester Engelen van SMC, sales engineer Mark Verhaegen van SMC, Dofra-CEO John de Groot, medewerker marketing & communicatie Frank Musman van SMC en engineer Johan Ramaekers van Dofra.

“Als wij de klant goed willen informeren zullen ze zich open moeten stellen en het probleem in een machine bloot moeten leggen”, merkt verkoopleider Zuid-Nederland van SMC Silvester Engelen op. Naast de cilinder met afdichting werden andere verbeteringen aangebracht. Er kwamen betere ontluchters en de aluminium behuizing werd vervangen door roestvast staal. De besturing met relais werd vervangen door een plc met touchscreen en storingsanalyse, die aangeeft welke cilinder de storing veroorzaakt. Bovendien werd op verzoek van de Amerikaanse klant het programma aangepast met het oog op de reiniging. De groenteverwerker wilde namelijk dat de kleppen open en dicht gingen terwijl de rest van de cilinder niet bewoog. Voordeel voor Dofra van de samenwerking met SMC is dat die leverancier in 78 landen vestigingen heeft, waaronder in Californië in de VS en dus te hulp kan schieten als dat nodig is. De samenwerking wordt voortgezet. De Groot: “De paprikaontkernmachine bevat verreweg de meeste pneumatiek, maar we willen ook kijken of we bij andere machines stap voor stap verbeteringen kunnen aanbrengen.”

De klemmen centreren de paprika. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013


33

21-10-13 13:42

Induvisie OVER DE TOEKOMST VAN DE NEDERLANDSE INDUSTRIE

PROGRAMMA Datum:

21 november 2013

Locatie:

Business Universiteit Nyenrode

Dagvoorzitter:

Tom van ‘t Hek

Entree:

€ 395,- (voor abonnees van Eisma € 295,-)

De maakindustrie trekt Nederland uit de crisis. Laat u inspireren door visionairs. De maakindustrie is enorm waardevol voor Nederland,

SPREKERS

dat weet u als geen ander. Maar hoe ziet de toekomst eruit?

Frans van Seumeren - Mammoet

Eisma Industrialmedia en Business Universiteit Nyenrode hebben

Peter Bongaerts - FME

een aantal visionairs uit bedrijfsleven en wetenschap uitgenodigd om

Jacques Reiniers - Nyenrode

hun visie en ideeën te delen over de toekomst van de maakindustrie

Ron van den Oetelaar - Bosch Rexroth Benelux

in Nederland. Kom en ontdek nieuwe ideeën voor 2014!

Egbert-Jan Sol - TNO

Induvisie is een activiteit van Eisma Industrialmedia in samenwerking met Nyenrode Business Universiteit. Een unieke combinatie van kennis en communicatie. Meer informatie? Ga naar www.induvisie.nl

www.induvisie.nl

2013-0131 Adv. Induvisie 230x300mm.indd 1

03-10-13 11:27

NETWORK FOR FOOD EXPERTS

Winnaars NVVL afstudeerscriptieprijs 2012 bekend Winnaar WO:

Annelie Verbon Titel:

Verkleuring van knolselderij: mechanismen en

Onderzoek Annelie heeft bij Heemskerk Fresh & Easy onderzoek gedaan naar de mechanismen van de verkleuring van gesneden knolselderij. Ze heeft van zowel de bruinverkleuring als de zwartverkleuring het mechanisme verder ontrafeld. Ook heeft ze de invloedsfactoren in het productieproces van voorbereiden, snijden en verpakken geanalyseerd.

preventie Opleiding: (Food Technology) Wageningen Universiteit

Winnaars HBO:

Matty Karsten en Lydia Schotema Titel: De invloed van pectinesuppletie op de totale energieinname

Juryrapport Annelie heeft op een gestructureerde manier veel werk verzet. De toepasbaarheid van resultaten in de praktijk heeft ze hierbij continu voor ogen gehouden. De scriptie is omvangrijk omdat het onderzoek omvangrijk is geweest. Maar prima leesbaar door de goede structurering en duidelijke foto’s. Er is een goede balans tussen de wetenschappelijke waarde en de toepasbaarheid voor het bedrijf waar de opdracht is uitgevoerd. De conclusies zijn heel duidelijk en de aanbevelingen bieden prima handvatten voor het bedrijf, en tevens voor verder wetenschappelijk onderzoek. Onderzoek Matty (bovenste foto) en Lydia hebben onderzocht wat het effect is van een dagelijkse inname van 10 gram pectine op de energieinname. Ze hebben de proefpersonen twee weken lang een vezelsupplement met pectine aangeboden, dan wel een placebo. Het onderzoek is uitgevoerd bij de vakgroep Humane Voeding van de WUR. Bij de gebruikte dosering waren geen duidelijke verschillen te constateren. Dat is natuurlijk jammer, maar toch ook een resultaat.

Opleiding: voeding & diëtetiek (Hogeschool van Amsterdam)

Jury De Jury vindt het werk een goede beschrijving van de zoektocht naar een antwoord op een diëtetische vraag. Matty en Lydia geven een duidelijke beschrijving van het onderzoek en laten ook een kritische houding zien ten opzichte van de gekozen onderzoeksopzet. De Jury is zeer positief over de heldere, bondige schrijfstijl van de scriptie en de gebruikte figuren. De referentielijst en verwijzingen laten zien dat er veel relevante literatuur is geraadpleegd.

Network for Food Experts De NVVL is opgezet voor kennisvermeerdering en informatieuitwisseling binnen de voedings(middelen)industrie. De vereniging telt 600 leden, van vakinhoudelijke professionals zoals levenmiddelentechnologen, voedingskundigen en diëtisten tot andere experts in food. De vereniging organiseert symposia, workshops en bedrijfsuitjes voor foodexperts. Met de jaarprijzen probeert de vereniging studenten die voedingsgerelateerde onderwerpen bestuderen te stimuleren. Lid of donateur worden kan via www.NVVL.nl of [email protected]

Bedrijfsbezoek Huuskes NVVL organiseert woensdag 20 november organiseert voor zijn leden een bedrijfsbezoek bij Huuskes (lokatie Enschede). Huuskes is een landelijke leverancier van koelverse maaltijden die levert aan professionele grootverbruikers zoals zorginstellingen en restaurants. De speerpunten van Huuskes zijn voedingswaarde en complexe logistiek. Het programma staat op www.nvvl.nl. Aanmelden kan ook via de website.

NVVL LinkedIn groep De NVVL LinkedIn groep bestaat al sinds oktober 2007. Er zijn al 395 NVVL-leden lid. Naast netwerken is het doel van deze groep ook kennisoverdracht. Hoe meer mensen zich aansluiten bij deze groep, hoe meer kennis er aanwezig is en gedeeld kan worden. Dat kun je doen door bijvoorbeeld te discussiëren, te helpen of gewoon te schrijven. De LinkedIn groep kan ook gebruikt worden voor vacatures, projecten of opdrachten. Dit is vooral handig wanneer je zelf meer werk kunt gebruiken of als organisatie een vacante functie wilt melden. Door (actief) deel te nemen aan deze groep leer je andere professionals kennen. Daarnaast deelt iedereen specifieke kennis. Dat opent ook de weg voor het uitbesteden van werk aan elkaar, mocht de benodigde kennis ontbreken. Zo zie je dat LinkedIn ook op dit vlak bijdraagt aan het vergroten van je netwerk.


35_nvvl.indd 35

35

21-10-13 13:43

Opinie

‘Maakindustrie trekt Nederland uit de crisis’ Tekst: Henk Meinen en Reinold Tomberg | Foto: Baukje van der Meer

De maakindustrie kan een rol spelen bij het oplossen van de crisis. Maken/exporteren moet weer leidraad worden voor de Nederlandse economie, vinden voormalig uitgever van Eisma Industrialmedia Henk Meinen en hoofdredacteur van Eisma-vakblad Metaal Magazine Reinold Tomberg. Nyenrode Business Universiteit en EVMI-uitgever Eisma zet-

meer waardering. Een Zwitser of Duitser die werkt aan een innovatief product, ís iemand. Heel anders dan de schijnbare onzichtbaarheid van makers op de Nederlandse werkvloer. Maken is mooi, maar het vereist ook trots.

ten tijdens een inspiratiedag op donderdag 21 november de schijnwerpers op de maakMeer naar Nederland

industrie. te gaan. De inspiratiedag van Nyenrode Business Universiteit en Eisma Industrialmedia wil dit uitdragen. Zonder eigen maakindustrie ben je in tijden van crisis ook strategisch letterlijk en figuurlijk aan de (af)goden overgeleverd. In de laatste wereldoorlog bleek het Nederlands defensiematerieel uit 1830 niet het meest geschikt om je mee te verdedigen. Dat strategisch belang geldt nog steeds. Niemand heeft enig idee wie uit het Verre Oosten of het Wilde Westen probeert kennis en kunde te plunderen. Gelukkig maar, want anders zouden we waarschijnlijk geen oog meer dicht doen. Kennis speelt namelijk een sleutelrol en je moet die kennis voortdurend op peil houden en verder ontwikkelen, anders gaan we razendsnel de Engelse automobielindustrie achterna...

China is werkplaats van de wereld en Nederland excelleert als polder voor logistiek en dienstverlening. Na de dubbele - of is het een drievoudige - dip wordt hierover toch anders gedacht. Zeker omdat de Duitse industrie er heel wat beter voorstaat dan de industrie bij ons. In het succes van Duitsland als machinebouwland ligt de sleutel voor de Duitse welvaart. Ook in hogelonenlanden valt met werken met de handen goed geld te verdienen, als je maar hightech werkt én producten van de maakindustrie exporteert. Generaliserend: dat besef zijn wij Nederlanders kwijtgeraakt. Het is hoog tijd om weer makend aan de slag 36

Maken is mooi Maken is welvaart. Maar maken is ook mooi. Kijk naar de authentieke verwondering rondom het 3D-printen en de mogelijkheden voor bijvoorbeeld de voedingsmiddelenindustrie. Nog niet zo lang geleden werd industrie in de media beschouwd als stinkend relikwie uit de vorige eeuw, maar nu is maken weer mooi. Je scant met camera of smartphone een vorm in en drukt vervolgens je eigen product laagje voor laagje af met een printer die aan je personal computer is gekoppeld. Die blijheid moeten we terugkrijgen. Zelfscheppend bezig zijn is net iets leuker dan importeren uit het Verre Oosten. Het is opmerkelijk dat in onze buurlanden de fierheid van het zelf maken meer aanwezig is dan in Nederland. Bovendien krijgt het ambacht van het maken

“We moeten meer arbeidsintensieve maakindustrie naar Nederland halen”, stelde Nevatvoorzitter Rindert Wolters tijdens de T&U Manifestatie 2012 in Papendal. Hij doelt op grote, internationaal opererende ondernemingen, zoals opkomende Chinese grootmachten die een springplank in Europa zoeken. Zo wordt China van een bedreiging een kans. Volgens Wolters heerst er in Nederland een goed industrieklimaat. “Er is veel kennis aanwezig en we beschikken over een degelijke sociale en financiële infrastructuur.” Wel moet in zijn ogen de flexibiliteit omhoog; van de arbeidsmarkt, maar ook van de wetgeving en van de bankensector. Flexibiliteit is niet alleen nodig om aantrekkelijk te zijn als vestigingsplaats voor (nieuwe) producenten, maar ook om schommelingen in de economie op te kunnen vangen. De maakindustrie trekt Nederland uit de crisis.

Congres Induvisie Het congres Induvisie is op donderdag 21 november 2013 van 13:30 tot 17:30 uur bij Nyenrode Business Universiteit. Frans van Seumeren (Van Seumeren groep/voorzitter FC Utrecht), Peter Bongaerts (directeur Beleid FME CWM) en Jacques Reijniers (hoogleraar inkoopmanagement Nyenrode) spreken over het thema ‘Maakindustrie trekt Nederland uit de crisis’. Dagvoorzitter is Tom van ’t Hek. De toegangsprijs bedraagt 395 euro, maar EVMI-abonnees betalen 295 euro. Meer info: www.induvisie.nl


36_induvisie.indd 36

21-10-13 16:00

Yellow Chips krijgt adiabatische koeling Yellow Chips, Nederlands producent van (bio) chips en groentechips, gaat in de productiehal die wordt gebouwd in Emmeloord, gebruikmaken van adiabatische koeling van Colt International. Adiabatische koeling is een duurzame manier van koelen omdat geen koudemiddelen of extra energie gebruikt worden. “Lucht wordt gekoeld doordat water verdampt dat door koelmateriaal geleid wordt. De energie die nodig is voor dit verdampen wordt onttrokken aan de lucht waardoor deze afkoelt. Hoe warmer het buiten is, hoe efficiënter de koeling”, stelt Colt. “Vergeleken met conventio-

Innovatie Versneller voor ‘idee op de plank’ Veel bedrijven hebben ideeën voor nieuwe producten op de plank liggen, waar ze ooit nog wat mee willen, maar waarvan ze niet weten of het haalbaar is. Open Design Aanpak wil met de Innovatie Versneller uitkomst bieden. Voor het ontwikkelen van een idee naar een marktrijp product moeten veel vragen worden beantwoord, zoals: is het idee nieuw, is het in serie te maken, hoe groot is de markt, wie doet de distributie, hoe wordt het gepromoot en welke juridische zaken moeten geregeld worden? En ook: waar komt het geld vandaan om dit te realiseren? De Innovatie Versneller geeft aan hoe het idee voor de markt met succes ontwikkeld en geproduceerd moet worden. Dit gebeurt met de Open Design Business Club, met adviesbureaus, scholen en kennisinstellingen. Deze aanpak heeft al gewerkt voor vijf bedrijven, waaronder Keesmakers die melkvetvrije kaas Kees op de markt heeft gebracht, voor mensen met een koemelkallergie. De screening en rapportage over nieuwheid, maakbaarheid en marktkansen worden uitgevoerd voor 750 euro (exclusief btw). Meer info: Open Design Aanpak www.opendesignaanpak.nl

Inpaklijn Marvu stroomlijnt productie Vitelco

nele airconditioning is deze techniek vier tot zeven maal energiezuiniger.” In de winter kan warmteterugwinning worden toegepast om bedrijfsruimten te verwarmen. De energiekosten van een traditionele klimaatinstallatie kunnen volgens Colt oplopen tot wel 85 procent van de totale variabele kosten. Reden voor Yellow Chips om te kiezen voor een systeem dat beduidend minder energie verbruikt. In het klimaatconcept in Emmeloord wordt een adiabatisch koelsysteem gecombineerd met mechanische ventilatie. Eerder koos Arla Foods ook al voor duurzame adiabatische koeling van Colt. Meer info: Colt International www.coltinfo.nl

Tate & Lyle is een nieuwe website gestart om afnemers te helpen bij het produceren van brood, banket, graanproducten, snacks en snoep. Producenten wereldwijd kunnen de site raadplegen als bron, met uitleg over zetmeel, zoetstoffen, gezondere ingrediënten (minder vet, minder zout) en stabilisatoren. Ook biedt de ingrediëntenleverancier oplossingen om koekjes krokanter te maken, glazuren glanzender, vullingen romiger en snacks gezonder. “En veel meer wat daar nog tussenin zit”, aldus Tate & Lyle.

Kalfsvleesslachterij en -uitbeenderij Vitelco (onderdeel van de Pali Group) heeft geïnvesteerd in een inpaklijn van Marvu foodprocessing equipment. Het maakt dat het bedrijf nu meer volume in minder uren kan produceren. “Mede dankzij de nieuwe inpaklijn is de productie inmiddels weer met 25 procent gegroeid”, stelt operationeel manager Paul Meeuwissen van Vitelco. “Ook blijft de kwaliteit van de producten beter gewaarborgd.” In de grote snijzaal worden karkassen uitgebeend en de specifieke technische delen op snit gesneden, zodat deze klantspecifiek kunnen worden aangeleverd. “Door de nieuwe lay out in de snijzaal en de interne logistieke aanpassingen op de inpaklijn kan er efficiënter worden gewerkt, waardoor we meer rendement behalen”, aldus Meeuwissen. Hij is zeer te spreken over de aanpak van het project. “Door goed te luisteren heeft Marvu foodprocessing equipment eerst onze onderliggende behoeften geïdentificeerd. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een betrouwbare en innovatieve oplossing voor ons probleem.” Hij stelt dat ook de uitvoering van het project goed is verlopen. “Alle gemaakte afspraken zijn nagekomen en de montagedata en actiepunten zijn volgens planning afgehandeld.”

Meer info: Tate & Lyle www.yourbakerysnacksolutions.com

Meer info: Marvu foodprocessing equipment www.marvu.nl

Bakery en snack solutions


37_productnieuws.indd 37

37

21-10-13 13:44

FNLI Jaarbijeenkomst: fabrikant heeft maatschappelijke taak

Aan de bak voor een gezond gewicht Tekst en foto’s: Tom van der Meer

“Fabrikanten die vóór op hun verpakking melden dat het product geen vet bevat en op de achterkant dat er wel veel suiker in zit, zijn geen verleiders maar mísleiders. Wat mij betreft is de vrijblijvendheid eraf.” Eric van der Burg, VVD-wethouder Zorg van Amsterdam, sprak ‘in het hol van de leeuw’ tijdens de Jaarbijeenkomst van de Federatie Neder-

moeten toe naar gezond gedrag, gezonde voeding en gezond bewegen. De voedingsindustrie ondersteunt initiatieven als het JOGG en sluit publieke-private partnerships, maar we moeten meer doen, want de gemiddelde ouder merkt te weinig van uw aanpak.”

landse Levensmiddelen Industrie (FNLI).

De gemeente Amsterdam is een van de 30 gemeenten die actief is met JOGG (Jongeren op Gezond Gewicht). Van der Burg noemt de voedingsmiddelenindustrie sterk in het verleiden, bij het reclame maken om producten te verkopen. “Maar misleidt u soms ook niet?” Zo kwam hij met het voorbeeld van sportdrankjes. “Die zijn bedoeld voor sportprestaties en niet voor leerlingen die de hele dag op school zitten. Voor hen is het absoluut niet nodig om een drankje met 15 suikerklontjes te nemen. Het is zelfs schadelijk.” Hij stelt dat de fabrikanten verleiden door te zeggen dat het gebruikt wordt in de sport. “Maar u spreekt niet tegen dat het níet bedoeld is voor andere momenten. En dat terwijl u weet dat het product bij verkeerd gebruik schade kan toebrengen. Of dit misleiding is? U vertelt in elk geval

niet het hele verhaal. Als verantwoord ondernemer moet u zich niet verschuilen.” Ware epidemie Volgens hem is een stevige aanpak nodig om in 2033 alle kinderen op een gezond gewicht te krijgen. In Amsterdam hebben ruim 30.000 kinderen en jongeren (23 procent) overgewicht of obesitas. In Nederland als geheel ligt dat op 15 procent. “Binnen de stadsdelen zijn er aanzienlijke verschillen. Zo is 42 procent van de Turkse kinderen in Amsterdam te dik. Het is een welvaartsziekte voor armen. En dan gaat het niet om een pondje te veel, maar om een ware epidemie.” Van der Burg stelt dat diverse partijen al jaren bezig zijn om dit probleem aan te pakken. “Maar het is onvoldoende verminderd. We

Depressies en zonnestralen Tijdens de FNLI Jaarvergadering werden de jaarlijkse monitor Levensmiddelenindustrie en het ING-rapport Voedingsmiddelenindustrie 2013-2018 gepresenteerd. Zij geven een beeld van de huidige waarde van de sector en de sterktes en zwaktes voor de toekomst. De conclusies van de rapporten staan op evmi.nl Instabiele consumentenmarkten en donderende prijsdepressies trekken nog altijd over het land, schetst FNLI-voorzitter Bas van den Berg de marktsituatie. “De binnenlandse markt biedt nog maar weinig perspectief op waardegroei.” Toch breken er volgens hem wat zonnestralen door de wolken heen. Zo realiseerde de sector het afgelopen jaar een omzetgroei van 12 procent, vooral uit de export. Behalve het economisch klimaat zijn ook de maatschappelijke en politieke waardering voor de sector cruciaal. Duurzame samenwerking in de agrifoodketen was op vele terreinen kenmerkend voor 2013, stelt hij.

38

Weinig kennis De wethouder schrikt soms als hij praat met ouders. “Ze denken dat yoghurtdrank gezond is omdat het bestaat uit fruit en zuivel. En ze zien ook geen gevaren in paprikachips, omdat er immers groente en aardappelen in zit. U draagt bij aan deze verwarring. Een van de aanwezigen hier zei dat er geen slecht voedsel bestaat, alleen slechte leefstijlen. Ik vind dat te makkelijk. Er is wel degelijk slecht voedsel. Ik weet dat de industrie geen voorstander is van kleurcodering. Jullie zeggen: dat stuurt consumenten in een bepaalde richting. Ik zeg: Ja! In de gezonde richting.” Stappen te maken FNLI-directeur Philip den Ouden beaamt dat boodschappen van de sector soms verwarrend zijn en dat nog stappen te maken zijn op weg naar gezondere producten. “Maar we zetten al stappen. We hebben bijvoorbeeld al een maximum van zout in de verschillende categorieën en daar gaan we mee door. Maar aanbevelingen en targets zijn vaak ingewikkelder dan mensen denken, alleen al omdat ieder mens verschillend is, met andere eet, leef- en beweeggewoonten. Daar komt bij dat sommigen meer aanleg voor overgewicht hebben dan anderen. Verantwoordelijkheid nemen Van de 408 gemeenten in Nederland zijn er op dit moment zo’n 30 JOGG-gemeenten. Van der Burg noemt dat nog erg weinig. Den Ouden zegt dat al veel bedrijven gemeenten actief benaderen voor initiatieven. De indus-


38-39_fnli.indd 38

21-10-13 13:44

t n g p h r s w b e v s s e g v t g V C k d o d s a p g t d t g p b i

t Fabrieken van plexiglas Als reactie op de voedselschandalen pleit FNLI-directeur Philip den Ouden voor fabrieken van plexiglas. “Openheid en transparantie in de hele keten. We hebben niets te verbergen en juist veel te laten zien. Speel je maatschappelijke rol in de Nederlandse samenleving, óók op het gebied van gezond gewicht, en houd het eigen roer recht.”

trie wil hierin graag zijn verantwoordelijkheid nemen. Volgens Bart Kuppens van Unilever gaat dat verder dan het gezonder maken van producten. “In Rotterdam investeren we in het samen bewegen voor kansarme kinderen. Veel kinderen gaan zonder ontbijt naar school. Het gaat om het creëren van gewoonten en ook eetgewoonten.” Jack Tabbers van Mars Nederland werkt behalve aan eigen Mars-initiatieven (zoals portiegroottes van niet meer dan 250 gram) ook aan het stimuleren van bewegen. “In Veghel ondersteunen wij JOGG. Zo was er bijvoorbeeld een slokdarmfestival om te laten zien wat gezonde voeding doet en wat het belang is van bewegen.” Unilever ondersteunt in Rotterdam een voetbalschool om samen bewegen te stimuleren. Ook werd samen met het Voedingscentrum het programma SuperChefs gestart, waarin kinderen leren dat koken leuk is. Mars werkt verder samen met de hockeyvereniging in Breda. “We willen ook dat Breda JOGG-gemeente wordt maar die wil liever investeren in Breda Cultuurstad.” Tabbers en Kuppens raden bedrijven aan bij de gemeente van hun vestigingsplaats aan de bel te trekken om ook JOGGgemeente te worden en ook om zelf initiatieven te starten en te steunen. “In Zwolle, de eerste JOGG-gemeente, is het percentage basisschoolkinderen met overgewicht gedaald van 12,1 procent in 2007 naar 10,6 procent in 2012, dus het werkt aantoonbaar”, zegt Kuppens. “Ook als ouder zeg ik: informeer bij je gemeente.”

Eric van der Burg,

Merk van het Jaar Hak is door de Nederlandse supermarktklanten verkozen tot Merk van het Jaar 2013. Tweede werd Pickwick en derde Mona. Mona won tevens de speciale award als meest vernieuwende merk, oftewel het merk dat het meest nieuwe producten introduceert. De merken zijn beoordeeld op kwaliteit, innovatiekracht en expressiviteit.

wethouder in Amsterdam: “Ik weet dat de industrie geen voorstander is van kleurcodering. Jullie zeggen: dat stuurt consumenten in een bepaalde richting. Ik zeg: Ja! In de gezonde richting.”

Jos Glansbeek (Hak) (links) ontvangt de award uit handen van FNLI-voorzitter Bas van den Berg.

Winnaars productcategorieën: Alcoholische dranken Non-alcoholische dranken (exclusief zuivel) Zoetwaren, snacks, ontbijtproducten, brood en banket Kruidenierswaren overig Zuivel, kaas en geelvetten Vers, salades, diepvries en verpakte groenten Persoonlijke verzorging en schoonmaak

Lindeman’s Pickwick De Ruijter Koopmans Mona Hak Nivea


38-39_fnli.indd 39

39

21-10-13 13:45

Technologie en maatschappij bepalen eten van morgen

Inspelen op klimaatveranderingen Tekst en foto’s: Norbert van der Werff

Wat eten we morgen? Dat was het thema van een

“

symposium van biotechnologiebedrijf Keygene in

l

Wageningen. Klimaat, milieu en maatschappelijke en technologische ontwikkelingen zijn van invloed

d z t m s d p u b v e

op aanbod en keuze, zo bleek.

In 2050 lopen er 9 miljard mensen op de aarde. Bovendien is er een sterke groei van de middenklasse met als gevolg een grotere vraag naar zuivel en vlees. Het vergt grote inspanningen om daaraan te voldoen, te meer omdat het klimaat wereldwijd aan het veranderen is. Reinier van den Berg, klimaatdeskundige en weerman van Meteo Consult één van de buren van Keygene – belichtte een week nadat het IPCC het nieuwste klimaatrapport presenteerde, de gevolgen van klimaatverandering voor de voedselzekerheid. Uit het IPCC-rapport blijkt dat het ‘uiterst waarschijnlijk’ is dat de aarde opwarmt en dat dat veroorzaakt wordt door de mens. “Dat betekent dat de waterkringloop harder gaat; dat kunnen we op onze klompen, of beter gezegd, op onze lieslaarzen aanvoelen. De neerslag wordt extremer, met alle gevolgen voor de productie van voedsel.” Er komen

Eiwitten omzetten Kees Aarts van Protix Biosystems vertelde over de mogelijkheden om eiwitten te extraheren uit organische reststromen, met behulp van insecten. Op die manier worden laagwaardige eiwitten omgezet in een hoogwaardiger product. “Vroeger voerden we de resten van het eten aan de kippen, die dat omzetten in eieren en vlees. Wij hebben een techniek ontwikkeld om dat toe te passen met insecten.” Protix heeft een proeffabriek waar 2,5 tot 3 ton vliegenlarven per week worden gekweekt. Het bedrijf wil toe naar een productie van 12.000 ton per jaar. De gemalen vliegenlarven kunnen in de mengvoederindustrie worden gebruikt voor kippen- en visvoer.

40

Op de wand van het balkon bij Keygene hangen de vier letters waar DNA uit bestaat tegen de gevel.

zwaardere buien. Bijvoorbeeld zomerhagel beschadigt het fruit waardoor het gevoeliger wordt voor infecties. Regen komt op andere tijden dan men gewend is, bijvoorbeeld in Afrika. “Vooral mensen die toch al niks hebben, plukken daar de wrange vruchten van.” Andere gevolgen zijn woestijnvorming in Spanje en bosbranden in de Verenigde Staten. Door droogte in de VS heeft er al een prijsexplosie van graan en maïs plaatsgevonden, die wereldwijd gevolgen heeft. Het ijs van gletsjers in de Alpen neemt af. “Dat is een drinkwaterbuffer. In de nabije toekomst kan het gebeuren dat we bij een droge zomer in Nederland een serieus probleem hebben.” Een ander gevolg van klimaatverandering is verlies aan biodiversiteit. Ook Sijas Akkerman, hoofd voedsel van ngo Natuur & Milieu wees op het verlies aan soorten flora en fauna, onder meer als gevolg van de intensieve landbouw. “In Nederland is in

een eeuw tijd 80 procent van de biodiversiteit verdwenen.” Hij maakte duidelijk dat de verwachte extreme groei van de middenklasse leidt tot een grote stijging van de vraag naar vlees en zuivel. Juist voor de productie van dierlijke eiwitten is veel land en water nodig en is er een grote CO2-uitstoot. Van den Berg stelde dat het tij te keren is door de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer terug te brengen van bijna 400 ppm naar 350 ppm. Daar zijn veel maatregelen voor nodig zoals herbebossing. Er moet afgezien worden van de exploitatie van schaliegas, maar worden gekozen voor bijvoorbeeld zonne-energie, windenergie en getijdenenergie, meent hij. “Consumenten moeten minder minder vlees en vaker streekproducten eten en kiezen voor minder verpakkingsmateriaal. Ik vind ook het ethische aspect belangrijk.” Hij pleit daarom voor fairtrade. Akkerman wees op de noodzaak van efficiëntere pro-


40-41_keygene.indd 40

21-10-13 13:46

T O z t T V a k h m b d w p j H v b h b s m b g E v I v

t

Toch weer hamburger Foodtrendwatcher Marjan Ippel benaderde het eten van morgen vanuit sociologisch standpunt. Ze legde uit dat een trend meer is dan een hoge of een lage hak onder een schoen, maar een signaal is van maatschappelijke, politieke, culturele en technologische veranderingen. Ippel noemde de productie van vleesvervangers een maatschappelijke revolutie. De neiging van producenten van vleesvervangers om hun producten in uiterlijk en naam op vlees te laten lijken, zag ze als zich afzetten tegen de slager, alsof het de ouders zijn. Voorbeelden daarvan zijn de biefstuckreepjes en de MC2-burger van de Vegetarische Slager. Ook de kweekvleesburger was toch weer een hamburger, stelde ze.

“Sørensen: “Een vergelijking van gecultiveerde en wilde tomatensoorten levert circa 100 miljoen verschillen in DNA op.”

ductie met een hogere voedselconversie, zorgvuldiger productie met een lager antibioticagebruik en eveneens een ander consumentengedrag. Natuur & Milieu wil de consumptie van minder vlees bevorderen. Om die reden heeft de organisatie samen met supermarktketen Jumbo 2 miljoen vegaburgers uitgedeeld aan flexitariërs. Akkerman pleitte bovendien voor het kopen van duurzamer vlees en een hogere consumptie van groente en fruit. Technologische maatregelen Op klimaatverandering en de stijging van de zeespiegel kan ook worden ingespeeld met de teelt van zoutresistente gewassen. Daar zijn op Texel al experimenten mee gedaan, vertelde Van den Berg. Keygene richt zich op dergelijke aanpassingen. Het biotechnologiebedrijf levert kennis en research aan zaadbedrijven over de hele wereld. Dat gebeurt niet met genetische modificatie, maar door kruisingen, of zoals het bedrijf het noemt ‘green gene’. Keygene doet dat in de zes F’s: food, feed, fiber, fuel, flowers en fun. Keygene organiseerde het symposium ter gelegenheid van de viering dat 60 jaar geleden DNA werd ontdekt. Het Wageningse bedrijf benut de genetische variatie van gewassen om de kwaliteit en opbrengst te verbeteren, zoals kleur, houdbaarheid en resistentie tegen schimmels, luizen, bacteriën en virussen. Wanneer planten resistent zijn voor bepaalde ziekten, hoeven er minder bestrijdingsmiddelen te worden gebruikt. Ook kunnen gewassen beter bestand gemaakt worden tegen perioden van droogte. Een voorbeeld daarvan is om de weerstand van tomaten tegen schimmels te verhogen. In het DNA van twee verschillende gecultiveerde tomatenplanten zitten zo’n 500.000

verschillen en als je daar een derde tomatenplant bij doet heb je 800.000 verschillen. In een collectie van 100 verschillende variëteiten zijn dat 10 miljoen verschillen en een vergelijking van gecultiveerde en wilde tomatensoorten levert zelfs circa 100 miljoen verschillen op. Die verschillen kunnen zitten in een verschillende letter op dezelfde positie of een stukje van het DNA dat ertussen is geplaatst, of juist ontbreekt. Keygene onderzoekt welke genen van belang zijn voor een bepaalde eigenschap. “Het overgrote deel van de ver-

schillen doen er niet toe”, legt Anker Sørensen van Keygene uit. Als vermoed wordt welke bouwstenen verantwoordelijk zijn voor een bepaalde eigenschap wordt met planten met dat DNA doorgekweekt. Dat heeft niet altijd succes, aldus Sørensen. Zo leidde de veredeling van koolzaad met een korte steviger steel, bedoeld om een hogere opbrengst te kunnen dragen, onder meer tot een variant met een korte stevige steel die geen zaad meer produceerde… Dus moest worden gekozen voor een andere variant.

De kassen van het aan Keygene verbonden PhenoFab, waar planten worden gescand en kunnen worden geanalyseerd op onder meer vorm, kleur, interne structuur, watergehalte en chemische samenstelling. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013

40-41_keygene.indd 41

41

21-10-13 13:46

Design bolblikjes

Een koe is een koe

The Box uit Apeldoorn heeft een chocoladeklant bolvormige blikjes met Keith Haring design geleverd. De op maat geproduceerde full colour offset bedrukte blikken hebben een diameter van 7,5 centimeter en zijn per twee in een kunststof doosje verpakt. Het bedrijf levert bolblikjes vanaf een oplage van zo’n 3000 stuks. Meer info: The Box www.theboxnl.com

Ontwerper Jim Bogenrief heeft met Rural Road een private label verpakkingslijn ontworpen om de vleesindustrie, die geregeld in een kwaad daglicht staat, weer op het juiste spoor te krijgen. De verpakkingen laten consumenten in één oogopslag zien van welk dier het vlees afkomstig is en welk deel van het dier gebruikt is. Daarnaast wordt overzichtelijk aangegeven wat de voedingswaarden zijn. Het concept sleepte een nominatie in de wacht voor de designprijs Index: Award 2013.

Yoghurt uit het vuistje

Meer info: Jim Bogenrief www.jimbogenrief.com WikiPearl is een eetbare verpakkingsvorm die voedingsmiddelen zoals ijs, yoghurt, kaas of zelfs drinks, op een natuurlijke manier beschermt en hanteerbaar maakt, zoals in de natuur bijvoorbeeld bij kokosnoten of sinaasappels gebeurt. Het dunne gelatineachtige ‘huidje’ wordt gemaakt van natuurlijke ingrediënten als fruit, noten, granen en chocolade, samen met chitosan (biopolymeer polysacharide van krabben- en garnalenschilden) of alginaat (eveneens polysaccharide, maar dan uit zeewier). Het concept kreeg een nominatie voor de design-

prijs Index: Award 2013. WikiFoods heeft in Parijs een WikiBar geopend die ijs, yoghurt, koffie en kaas in WikiPearls serveert, zodat deze met de handen gegeten kunnen worden. Zo heeft chocolade-ijs een omhulsel van hazelnoot en vanilleijs van pinda’s. Het bedrijf wil meer WikiBars in de wereld openen. Ook moeten WikiPearls in supermarkten verkocht gaan worden. Meer info: Wikipearl www.wikipearl.com.

Kruidenpapier voor houdbaarheid

Bij de nieuwe Vacuüm Skin topseal verpakkingsmethode van G. Mondini wordt alle zuurstof uit de verpakking verwijderd en de folie als een tweede huid rondom het product aan de tray geseald. Het resultaat hiervan is dat ongewenst vochtverlies tot een minimum wordt beperkt en het product netjes op zijn plaats blijft in de verpakking. Dat betekent langer behoud van productkwaliteit en verschillende nette presentatiemogelijkheden in het schap van de supermarkt, stelt Zwager Techniek. De verpakkingsoplossingen van G. Mondini kunnen bestaan uit stand-alone machines, maar ook uit complete verpakkingslijnen inclusief ontnesten, vullen en/of doseren van vast en/of vloeibaar product, sluiten van de tray, het aanbrengen van een deksel en indien nodig etiketteren. Op de top seal machines kunnen naast Vacuüm Skin topseal ook andere verpakkingsvormen zoals MAP, Stretch en Protruding verwerkt worden.

Groenten en fruit die op FreshPaper bewaard worden, blijven twee tot vier keer langer houdbaar. Dat komt doordat het composteerbare papier doordrenkt is met verse kruiden, waaronder fenegriek. Door de kruiden worden bacteriën en schimmels op een natuurlijke manier geremd. FreshPaper is winnaar van de internationale designprijs Index: Award 2013, in de categorie Home. Het concept is van uitvinder/ontwerper Kavita Shukla die hier op 17-jarige leeftijd een patent voor kreeg. Inmiddels heeft ze het bedrijf Fenugreen gestart en is haar concept verkrijgbaar in 35 landen.

Meer info: Zwager Techniek www.zwagertechniek.nl

Meer info: Fenugreen www.fenugreen.com

Langere houdbaarheid met Vacuüm Skin

42


42_prodnwsverpakkingen.indd 42

21-10-13 13:47

Bedrijvengids De EVMI-bedrijvengids is een praktische lijst van bedrijven die actief zijn in de voedingsmiddelenindustrie. Deze lijst is ook te vinden op www.evmi.nl, waar u kunt zoeken op alfabet, categorie en regio. Staat uw bedrijf nog niet in de EVMI-bedrijvengids? Kijk dan op www.evmi.nl/bedrijvengids voor de mogelijkheden om ook uw bedrijf in dit overzicht op te nemen. Dinnissen BV

Advies/Consultancy

Horsterweg 66 5975 NB SEVENUM 077-4673555 www.dinnissen.nl

Kroonenburg Advies BV Helftheuvelweg 11 5222 AV ‘S-HERTOGENBOSCH

073-6222867 www.kroonenburgadvies.nl ACO BV Postbus 217 7000 AE DOETINCHEM 0314-368280 www.aco.nl

DNV Business Assurance Zwolseweg 1 2994 LB Barendrecht Tel: 010-2922700 www.dnvba.nl

Lubron Waterbehandeling BV Postbus 540 4900 AM OOSTERHOUT 0162-426931 www.lubron.eu

Hethon Nederland BV Granaatstraat 50 7554 TR HENGELO (O) 074-2500555 www.hethon.nl

ALControl Food & Water Everdenberg 41 5346 VA Oosterhout 0162-488 488 http://nl.alcontrol.com/nl

MasterLab BV Postbus 1 5830 MA BOXMEER 0485-589470 www.masterlab.nl

Huijbregts Groep Postbus 165 5700 AD HELMOND 0492-596300 www.huijbregts.nl

Bito Systems NV

Improving Quality

Boomsesteenweg 97 B-2630 AARTSELAAR 0032-38709900 www.bitosystems.com

Liniestraat 1 -A 4051 BN OCHTEN 06-22940774 www.improvingquality.nl

MPS Red Meat Slaughtering B.V. Albert Schweitzerstraat 33 7131 PG LICHTENVOORDE 0544-390500 www.mps-group.nl

Uw bedrijfsgegevens ook op deze pagina’s?

Bouwpaco BV

ISACert Nederland

Voltastraat 22 3771 RZ BARNEVELD 0342-420821 www.bouwpaco.nl

Obrechtstraat 28 E 8031 AZ ZWOLLE 0031 (0) 88-4722378 www.isacert.nl

Ga naar www.evmi.nl/ bedrijvengids of bel voor meer informatie naar 088-2944847


_EVMI_bedrijvengids_3koloms.indd 43

43

21-10-13 16:41

Bakels Senior NV Postbus 44 1380 AA WEESP 0294-414559 www.bakels-senior.nl

Nederlandsch Octrooibureau Jan Willem Frisolaan 13 2517 JS ‘S-GRAVENHAGE 070-3312598 www.nlo.nl

Silliker Netherlands B.V. Postbus 153 6710 BD EDE 0318- 649444 www.silliker.nl

Nutrilab BV

Simac QuadCore BV

Postbus 7 4284 ZG RIJSWIJK 0183-446305 www.nutrilab.nl

De Run 1101 5503 LB VELDHOVEN 040-2582100 www.simacquadcore.nl

Burg. Reigerstraat 89 3581 KP UTRECHT 030-2516772 www.opp.nl

Watergoorweg 69 3861 MA NIJKERK 088-5790900 www.paccor.com

Tebodin Netherlands B.V. Postbus 16029 2500 BA Den Haag 070-3480911 www.tebodin.com Tricotbest BV

Heeft u al een gratis abonnement op de digitale

Vliegeren 14 5683 KL BEST 0499-374044

nieuwsbrief van EVMI? Ga naar de website en registreer u!

Excelsiorlaan 7-box 2 B-1930 ZAVENTEM 0032-2725 2430 www.barentz.com

Beneo Aandorenstraat 1 B-3300 TIENEN 0032-16801301 www.beneo.com

O. P. & P. Product Research BV

PACCOR Netherlands B.V.

Barentz N.V.

Brenntag Nederland BV Postbus 79 3300 AB DORDRECHT 035-5889200 www.brenntag.nl

Cargill B.V. Cargill Texturizing Solutions Postbus 499 1500 EL ZAANDAM 075-6501501 www.cargilltexturizing.com

Uticon Ingenieursgroep Beemdstraat 3 5653 MA EINDHOVEN 040-2974600 www.uticon.nl

Chr. Hansen

Ingrediënten en grondstoffen

Codrico Rotterdam B.V.

Gelderlandhaven 5A 3433 PG NIEUWEGEIN 030-6019920 www.chr-hansen.com

Pillopak BV Postbus 8 6960 AA EERBEEK 0313-676211 www.pillopak.nl

Azelis Netherlands Précon Food Management BV Postbus 26 3980 CA BUNNIK 030-6566010 www.precon-food.nl

44 44

Rijnhaven Z.z. 15 3072 AJ ROTTERDAM 010-4845133 www.codrico.com

Meerpaal 5 4904 SK OOSTERHOUT (NB) 0162-423240 www.azelis.com

eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013 eisma voedingsmiddelenindustrie | augustus 2013


21-10-13 16:41

DSM Nutritional Products

Roem van Yerseke B.V.

Vollebregt Fresh Company

Dorpsstraat 4 B-9800 DEINZE 0032-93811234 www.dsm.com

Groeninx van Zoelenstraat 35 4401 KZ YERSEKE 0113-577700 www.roemvanyerseke.nl

Platinastraat 10 2718 RZ ZOETERMEER 079-3610067

Fa. L.I. Frank

Royaan B.V.

Postbus 46 7390 AA TWELLO 0571-272141 www.lifrank.nl

Hoge Maat 8 3961 NC WIJK BIJ DUURSTEDE 0343-596659 www.royaan.nl

Machines, apparatuur en toebehoren/ diensten

O P E N

IN2FOOD

Schobbers BV, H. CH.

Postbus 93 6920 AB DUIVEN 026-3186704 www.in2food.nl

Vasco da Gamaweg 8 5928 LD VENLO 077-3969120 www.schobbers.nl

Puratos Nederland

Unifine Industry

Industrieweg 1 4762 AE ZEVENBERGEN 0168-326260 www.puratos.nl

Postbus 5631 3297 ZG PUTTERSHOEK 078-6762344 www.unifine.com

Ranks Meel BV

Van Delft Biscuits BV

Postbus 16 4233 ZG AMEIDE 0183-606200 www.ranksmeel.nl

Postbus 365 3840 AJ HARDERWIJK 0341-411624 www.vandelftbiscuits.nl

Van Sillevoldt Rijst B.V. Postbus 280 3350 AG PAPENDRECHT 078-6420720 www.vsr-rice.com

Raps Benelux Postbus 369 5680 AJ BEST 0499-373525 www.raps.com

S Y S T E M S

CIMPRO Cimpro Postbus 3196 4800 DD BREDA 076-5317788 www.cimpro.com Dinnissen BV Horsterweg 66 5975 NB SEVENUM 077-4673555 www.dinnissen.nl

Endress+Hauser B.V. Nikkelstraat 6-12 1411 AK NAARDEN 035-6958611 www.endress.nl

Verstegen Spices & Sauces B.V. Postbus 11041 3004 EA ROTTERDAM 010-2455100 www.verstegen.nl

Refresco Benelux B.V. Oranje Nassaulaan 44 6026 BX MAARHEEZE 0172-630630 www.refresco.nl

C O N T R O L

Vipam BV Poppenbouwing 26 a 4191 NZ GELDERMALSEN 0345-565670 www.vipam.nl

Eriks Bv Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR 072 515 15 14 www.eriks.nl

Remia C.V. Dolderseweg 107 3734 BE DEN DOLDER 030-2297911 www.remia.nl

Koninklijke Viv Buisman BV Raadhuislaan 4 3633AR Vreeland 0294-233054 www.vivbuisman.nl



45

21-10-13 16:41

SCA Hygiëne Products BV Postbus 670 3700 AR ZEIST 030-6984600 www.sca.com

Gullimex BV Postbus 114 7620 AC BORNE 074-2657788 www.gullimex.com

Mettler-Toledo BV Postbus 6006 4000 HA TIEL 0344 638363 www.mt.com

Scharff Techniek BV Atoomweg 51 3542 AA UTRECHT 030-2410972 www.scharfftechniek.nl

Hosokawa Micron B.V.

Schouw Informatisering B.V.

Gildenstraat 26 7005 BL DOETINCHEM 0314-373333 www.hosokawamicron.nl

Postbus 435 4870 AK ETTEN - LEUR 076-5042520 www.schouw.org

Munters BV Postbus 655 2400 AR ALPHEN AAN DEN RIJN 0172-421600 www.munters.nl

Sfinc Jadico Netherlands Linschotenstraat 93 NL-3044 AV ROTTERDAM (0)10 462 66 00 www.sfincgroup.eu

Ishida Europe BV De Dieze 5 5684 PR BEST 0499 39 3675 www.ishidaeurope.nl

Oxoid BV

Spraybest Europe BV

Postbus 134 1170 AC BADHOEVEDORP 020-4106500 www.oxoid.com

Zwanenburgerdijk 335 1161 NN ZWANENBURG 020-4976780 www.spraybest.nl

Krohne Nederland b.v.

Pedak Meettechniek BV

TQC BV

Postbus 110 3300 AC DORDRECHT 078-6306200 www.krohne.com

Postbus 3030 6093 ZG HEYTHUYSEN 0475-497424 www.pedak.nl

Molenbaan 19 2908 LL CAPELLE A/D YSSEL 0180-631344 www.tqc.eu

Lock Inspection Systems B.V. Daalderweg 17 4879 AX ETTEN-LEUR 076-5030212 www.lockinspection.com

LSBL Services VOF Galvanistraat 1 6716 AE EDE 0 318 69 69 99 www.lsbl.nl

De volgende editie van EVMI verschijnt op: 13 december 2013 Rittal BV Postbus 246 6900 AE ZEVENAAR 0316-591911 www.rittal.nl Roma Nederland BV Postbus 59 4940 AB RAAMSDONKSVEER 0162-512012 www.romaned.nl

46

Sluitdatum reserveren advertenties: 21 november 2013 Voor vragen over advertenties: Wilma Zijlstra: 088-2944847 Felix Berentsen: 06-42759518



21-10-13 16:41

Optimaal verwaarden pluimveevlees

‘Afval bestaat niet’

Tekst: Norbert van der Werff | Foto’s: Marel

Het ene gesepareerde vlees is het andere niet, betoogden zowel de NVWA als machinefabrikant Marel tijdens een symposium in Boxmeer. De NVWA doelde daarmee op de regelgeving, Marel vooral op de toe-

Juiste benaming Voedingsmiddelenfabrikanten dienen bij levering van MSM aan de volgende partij in de supply chain MSM te voorzien van de juiste omschrijving: mechanically separated meat, MSM of gesepareerd vlees, met daaraan toegevoegd of het gaat om punt-3 of punt-4 MSM. Gesepareerd vlees punt-3 wordt in het handelsverkeer Baader, lage druk of 3 mm-vlees genoemd. Dat zijn echter geen in de wet vastgelegde benamingen. Ze zijn wel toegestaan als extra informatie. Beuger vertelde dat brancheorganisaties Nepluvi en COV in overleg gepleit hebben voor de benaming ‘structured meat’ voor MSM punt-3, maar de NVWA kan daar niet in meegaan omdat het volgens de Europese wetgeving niet is toegestaan.

gevoegde waarde.

De marges in de vleessector staan al sinds jaar en dag onder druk. Bovendien moet door de groeiende vraag naar eiwitten en de milieudruk verspilling zoveel mogelijk worden voorkomen. De vleesindustrie moet daarom zo efficiënt mogelijk met grondstoffen omgaan. Marel demonstreerde eind september aan zo’n zestig genodigden uit binnen- en buitenland op welke manier pluimveevlees optimaal verwaard kan worden met verschillende restvleeswinningssystemen. De bijeenkomst startte met een lezing van coördinerend specialistisch inspecteur voedselveiligheid bij de NVWA Hans

Beuger over de Europese wetgeving over ‘mechanically separated meat’ (MSM) en de handhaving daarvan in Nederland. Dat kon geen kwaad want de regelgeving is complex en biedt ruimte voor discussie. Punt-3 en punt-4 “Velen van u denken ten onrechte dat ze geen MSM produceren”, wierp Beuger de deelnemers voor. Bij MSM gaat het niet om vlees van de primaire delen, maar om vlees van botten of karkas. Om het vlees te winnen, wordt gebruikgemaakt van een machine

en daarbij wordt de structuur van de spiervezels veranderd. Beuger legde uit dat de Europese Verordening onderscheid maakt tussen twee soorten gesepareerd vlees: ‘punt-3’ en ‘punt-4’, genoemd naar de paragrafen waarin ze omschreven worden. MSM type 3 mag worden gebruikt in vleesbereidingen (die nog worden verhit) en in industriële vleesproducten. MSM type 4 mag alleen worden gebruikt in industriële vleesproducten. MSM punt-3 wordt verwerkt in hoogwaardiger vleesproducten en is dus meer waard. Punt-3 gesepareerd vlees

De DMP45 kan in lijn staan met de RotoMeat.

>>>


47-48-49_marel.indd 47

47

21-10-13 13:48

Met de RotoCoarse kan bijvoorbeeld 1 mm-vlees worden geproduceerd.

moet wel aan strengere criteria voldoen (zie kader). Etikettering Officieel moet MSM in het eindproduct gelabeld worden. In het Nederlands wordt dat dus ‘separatorvlees’. Zolang er echter nog discussie is in Brussel, staat de NVWA het toe om de vermelding separatorvlees weg te laten van het etiket, mits het om MSM punt-3 gaat. De NVWA kiest hier dus voor een coulante interpretatie. Histoloog prof. Peter Koolmees van de Universiteit Utrecht liet aan de hand van dia’s van plakjes vleestissue van 5 tot 10 micron

dik zien, dat separatorvlees gewonnen met lage druk, sterk lijkt op gehakt. In beide gevallen is er schade aan het spierweefsel. Koolmees suggereerde dat als je gehakt, vlees kunt noemen, dat ook geldt voor vlees dat onder lage druk is verkregen. De schade aan het spierweefsel van gesepareerd vlees gewonnen onder hoge druk is wel veel groter. Demo Salesmanager Guus Heijnen van Marel Meat Processing lichtte de piramide van toegevoegde waarde toe. Bovenaan de piramide staan farmaceutische producten, helemaal onderaan afval. Daartussen staan food, feed en bio-

Criteria Gesepareerd vlees kan verkregen worden van pluimvee en varkens, maar is niet toegestaan van herkauwers, als runderen, schapen en geiten. Om onder punt-3 te vallen moet het MSM-vlees direct na het verkrijgen verder verwerkt worden, of worden verpakt en gekoeld tot maximaal 2 graden Celsius. Ook toegestaan is verpakken en invriezen tot maximaal -18 graden Celsius. Volgens de Nederlandse interpretatie mag MSM type 3 na deboning binnen Nederland worden vervoerd naar een vleesverwerker. MSM punt-3 dat niet aan de microbiologische criteria voldoet, valt automatisch onder type 4. Voor MSM type 4 geldt dat het vlees direct na het verkrijgen verwerkt moet worden óf moet worden gekoeld tot maximaal 2 graden Celsius en binnen 24 uur verwerkt. Ook toegestaan is om het MSM binnen 12 uur na het verkrijgen in te vriezen en maximaal 3 maanden op te slaan. MSM punt-4 moet altijd worden verhit bij verdere verwerking.

48

massa. “In de productieketen van dierlijke eiwitten is er echter bijna geen afval.” Voor kippenvlees loopt de piramide zoals Marel die hanteert, van de kipfilet en gemarineerd kippenvlees met de hoogste waarde via vlees met bot, vers gehakt, verse worst, schnitzels, nuggets, burgers en grove worst naar spam, frankfurters en luncheon meat. Helemaal onderin staan petfood en de niet meer eetbare delen. Heijnen benadrukte dat er veel soorten separatorvlees zijn, ieder met hun eigen waarde en eigenschappen. Marel levert apparatuur om zoveel mogelijk waarde uit het pluimveekarkas te halen. Dat kan worden geoptimaliseerd door machines te combineren. De output van de ene machine kan dan worden gebruikt als input van de andere, zo werd in het Democenter van Marel gedemonstreerd. In de eerste stap gaan bijvoorbeeld uitgebeende kippenkarkassen met vleugels door de lineaire DMP45. De trechter wordt automatisch via de invoerband geladen. De hydraulische plunjer transporteert de botten naar de perskamer waar ze onder lage druk worden samengeperst. De botten schrapen tegen elkaar waardoor het vlees loskomt en door het 8 mm-filter naar buiten wordt geduwd. Dit vlees gaat dan nog door een bandseparator, zoals bijvoorbeeld een Baader, voor een tweede filtratie, meestal met een 3 mmfilter. Deze separatoren maakt Marel niet zelf, maar ze kunnen wel worden geleverd. In de



21-10-13 13:48

Op de tafel ligt pluimveevlees dat gewonnen is met de DMP45, de RotoCoarse en de RotoMeat. Ieder type vlees heeft eigen kenmerken en een eigen waarde.

piramide van toegevoegde waarde gaat het hierbij om vlees voor verse worst, schnitzels, nuggets, burgers en grove worst. Dit vlees kenmerkt zich door een witte kleur, hoog eiwitgehalte en een laag calciumgehalte.

MSM punt-4, geschikt voor de productie van bijvoorbeeld spam, frankfurters en luncheon meat. De andere output is ‘bone cake’ dat kan worden toegepast als diervoeder. In plaats van karkassen kunnen ook uitgebeende delen als borstkappen, bovenruggen

Eigen karakteristieken Uit de andere output, de botresten, kan ook nog vlees worden gewonnen. Dat kan in de roterende machine RotoMeat, die in lijn kan staan met de DMP45. De RotoMeat is een roterend hogedruksysteem voor de productie van bijvoorbeeld 1 mm-vlees. De RotoCoarse is een andere roterende separator, die primaire delen kan verwerken, evenals eerder handmatig of automatisch aan de lijn ontbeende delen. In de RotoCoarse wordt het te separeren materiaal vanuit de trechter naar de filterkamer getransporteerd. Een instelbare restrictor zorgt voor tegendruk, waardoor het vlees door de persschroef naar buiten worden geperst. De RotoCoarse is geschikt voor het winnen van vlees ten behoeve van nuggets, burgers, grove worst, spam en frankfurters. Het gewonnen vlees is MSM punt-4, maar heeft nog wel een bite. Het MSM uit de RotoMeat en RotoCoarse heeft door het persen van de botten een hoger calciumgehalte dan MSM uit de DMP45. De botresten die uit de RotoCoarse komen, kunnen worden verwerkt in de RotoMeat om nog wat vlees te winnen. De output is dan

en nekken door de DMP45, evenals primaire delen als vleugels, drumsticks en nekken. De botten met vleesresten kunnen weer in de

RotoMeat. Ieder deel heeft eigen karakteristieken. Zo leveren borstkappen, die door de RotoMeat gaan, separatorvlees met veel kleur. Wishbones, die door een bandseparator gaan, leveren weer een goede kwaliteit wit vlees voor nuggets. Ook bovenruggen, die met huid door de RotoCoarse gaan, leveren door het vetgehalte mooi wit vlees voor bijvoorbeeld kippengehakt.

Hans Beuger legde uit dat de NVWA het toestaat op het eindproduct de vermelding separatorvlees weg te laten van het etiket, mits het om MSM punt-3 gaat. eisma voedingsmiddelenindustrie | november 2013


49

21-10-13 13:49

In de rubriek Agenda staan evenementen en activiteiten vermeld voor de komende weken. Op www.evmi.nl is de volledige lijst beschikbaar voor zover de activiteiten bekend zijn bij de redactie. Daar vindt u ook uitgebreide informatie over de evenementen.

Agenda 5 november Vervolgcursus Levensmiddelenmicrobiologie, Wageningen

7 november Cursus Van productconcept naar technologisch goed eindproduct, Den Bosch

13-14 november Verpakkingsbeurs Empack, Zwolle

14 november Slotconferentie Arbeidsmarkt & Opleiding Zuivelindustrie, Elspeet

19 november Cursus Voedselallergie voor Foodservice, Renswoude

Op de Anuga werd pizza op een stokje in de vorm van een ijsje gepresenteerd, die kan worden opgewarmd in het broodrooster. Ook opmerkelijk: pannenkoeken voor in het broodrooster, patat voor in de magnetron en pasta voor in de koekenpan. Wat volgt? Een eitje bakken op de laptop? Je moet wel een Einstein zijn om nog te weten hoe je producten bereidt…

19 november Studiedag Allergenen, Affligem (B)

19-21 november Food Ingredients Europe Conference, Frankfurt

19-21 november Beurzen Food Ingredients Europe en Natural Ingedients, Frankfurt

20-21 november Fresenius Conference, Keulen

21 november

Colofon Eisma Voedingsmiddelenindustrie is het vakblad voor de professional in de levensmiddelenindustrie. Het richt zich op kwaliteitsmanagers, productontwikkelaars, marketingmanagers en algemeen managers bij bedrijven in de voedings- en genotsmiddelenindustrie, de toeleveranciers en de afnemers van deze bedrijven. UITGAVE Eisma Businessmedia bv, Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem REDACTIE Norbert van der Werff (redactiecoördinator), tel. (088) 2944829 Tom van der Meer (eindredactie), tel. (088) 2944830 Clara Bloemhof, Baukje van der Meer, Lieneke Schuitemaker (redactie) [email protected]

ABONNEMENTEN E-mail: [email protected] Tel. (088) 226 66 48 De abonnementsprijs bedraagt € 188,50 (excl. 6% BTW) per jaar (bij automatische incasso bespaart u € 2,- administratiekosten) en is bij vooruitbetaling verschuldigd. Voor andere landen op aanvraag. Abonnementen kunnen op elk moment van het jaar ingaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opzegging dient schriftelijk te geschieden, een maand voor het einde van de abonnementsperiode; u ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging. BANKRELATIE Voor Nederland: Rabobank Leeuwarden-Noordwest Friesland, banknummer 0335434991 Voor België: Postcheque Brussel 000-0007463-91

Start cursus Food Processing: deelprocessen, Den Bosch

DIRECTIE Egbert van Hes, algemeen directeur Bouke Hoving, financieel directeur Gerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

12 december

UITGEVER Jacqueline Wijbenga

DRUK Scholma druk bv, Bedum

MARKETING Ria Hoekstra, tel. (088) 2944862, [email protected]

© 2013, Eisma Businessmedia bv Leeuwarden.

Cursus VITAL2.0 drempelwaarden, Renswoude

16 januari 2014 Symposium Microbiologie en Ketenverantwoordelijkheid: kritische punten en oplossingen uit de praktijk , De Bilt

31 januari 2014 Start Applicatie opleiding levensmiddelentechnologie, Ede

50

ADVERTENTIES Verkoop binnendienst: Wilma Zijlstra, tel. (088) 2944847, [email protected] Senior accountmanager Felix Berentsen, tel. (06) 42759518, [email protected] TRAFFIC ZeeDesign, tel.: (0517) 531672, fax: (0517) 531810, [email protected]

VORMGEVING ZeeDesign, Witmarsum

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat dit blad op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid en/of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebruiken informatie te controleren.

Leveringsvoorwaarden: zie www.eismamediagroep.nl.

www.evmi.nl


50_Service.indd 50

21-10-13 13:49

w w w. r e n au l t . n l

MOCHT ER ’NS EEN DINGETJE ZIJN DAN HEEFT U DE ZEKERHEID VAN RENAULT PRO+

RENAULT PRO+ MET O.A. VERVANGEND VERVOER EN HAAL- EN BRENGSERVICE KANGOO EXPRESS: ZUINIGE ENERGY DIESEL MOTOREN VERBRUIK 4,3 L/100 KM, CO2 112 G/KM

TĲDELĲK VOORDEEL TOT € 2.750,KANGOO EXPRESS V.A. € 11.890,FINANCIAL LEASE V.A. € 180,- P/M

Met de Renault Kangoo Express hoeft u zich nergens druk over te maken. U heeft de zekerheid van lage kosten per kilometer en van Renault PRO+. Met voor elk probleem de perfecte oplossing. Bĳvoorbeeld vervangend vervoer en een haal- en brengservice. Zo verliest u nauwelĳks tĳd. Want tĳd is geld.

DRIVE THE CHANGE

Alle genoemde maandbedragen zĳn inclusief het voordeel van € 2.750,- excl. BTW, BPM en kosten rĳklaar maken. Kangoo Express vanafprĳ s van € 180,- per maand is gebaseerd op de Kangoo Express dCi 75 Express. Financial Lease via Renault Business Finance met een looptĳd van 60 maanden met een rentepercentage van 4,9%. Leaseprĳs per 01-09-2013. Financieringsaanbod alleen geldig op nieuwe Renault bedrĳ fswagen orders t/m 05-01-2014. Maximaal te financieren bedrag van € 20.000,- (aanbetaling mogelĳk, slotbetaling niet mogelĳk). Renault Business Finance en Renault Nederland behouden zich het recht voor de actie op elk moment zonder opgave van reden te wĳzigen of te beëindigen. Getoonde modellen kunnen afwĳken van standaard-uitvoering. Drukfouten, prĳs- en specificatiewĳzigingen voorbehouden. Voor meer informatie en/of de exacte voorwaarden kĳk op renault.nl of bel gratis 0800-0303. Bedragen zĳn afgerond op hele euro’s. Rentewĳzigingen voorbehouden.

Min./max. 4,3-5,0 l/100 km. Resp. 23,3-20,0 km/l. CO2: 112-130 g/km.

100008123 BS 230x300 Adv VU Pro+ Boom.indd 1

18-09-13 13:12

RF heating: substantiële kostenvoordelen voor procesindustrie RF Food Systems is een technologiebedrijf dat zich toelegt op de ontwikkeling, de realisatie en het vermarkten van industriële toepassingen voor het verhitten, vormen en pasteuriseren van producten in de voedingsindustrie door middel van het gebruik van Radio Frequency Technology. Applicaties: • vleeswaren

• snacks

• meat toppings

• petfood

Afhankelijk van de toepassing van de RF-technologie levert RF kostenvoordelen op het gebied van energie, arbeid en materiaalverbruik. RF-technologie biedt de mogelijkheid om van een batchproces over te stappen naar een continu proces. Een RF-installatie gebruikt enkel elektrische energie. Dat geeft de mogelijkheid voor een stand-alone opstelling, omdat er geen ketelhuis nodig is. Dit brengt substantieel lagere investeringskosten met zich mee. RF Food Systems heeft een testinstallatie tot zijn beschikking met een capaciteit van 50kW. Deze installatie kunnen wij in overleg bij uw bedrijf plaatsen.

atie l l a Inst en die ijk s? bek drijf i e t in b contac ! m p Nee t ons o e m

Radio Frequency Technology: de modernste en meest duurzame manier van verwarmen, vormen en pasteuriseren in de voedingsmiddelenindustrie.

RF Food Systems b.v. Gotlandstraat 46B, 7418 AX Deventer, Postbus 143, 7400 AC Deventer t: 0031 570 61 61 29 e: [email protected] i: www.rffoodsystems.com

Jaargang 14, nr. 7 1 november 2013 Innoveren volgens Mondelez De hartelijke groeten Keesmakers verovert van de Anuga het kaasschap

Recommend Documents