www.ihlia.nl
JAARVERSLAG 2011 - 2012
2
JAAR VERSLAG 2011 - 2012
VOORWOORD 2011 en 2012 waren mooie jaren voor IHLIA. De internationale ALMSconferentie in augustus 2012 was wel een heel bijzonder hoogtepunt. Ruim honderd deelnemers van over de hele wereld wisselden van gedachten over het bewaren en ontsluiten van de LHBT-geschiedenis. Maar er waren meer hoogtepunten: zo hadden we Open Up!, een project om documenten uit Centraal, Oost- en Zuidoost-Europa te ontsluiten, de Roze Kast en diverse exposities. IHLIA Leeuwarden verhuisde naar de Openbare Bibliotheek in Leeuwarden. En natuurlijk waren er tal van reguliere werkzaamheden rond het bewaren en uitdragen van informatie over de voortgang van de sociale acceptatie van homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen en transgenders. IHLIA is in de afgelopen jaren veel zichtbaarder geworden en staat goed op de kaart. We hopen dat u dit jaarverslag informatief en inspirerend vindt. En dat u tussen de regels door het enthousiasme proeft waarmee wij – medewerkers, vrijwilligers en bestuur van IHLIA – ons werk hebben gedaan. Kom vooral eens langs bij een van onze activiteiten! Saskia Keuzenkamp – voorzitter bestuur IHLIA
ALGEMEEN
ALGEMEEN
Begonnen in 1978 in een klein kamertje bij de Universiteit van Amsterdam, is anno 2013 het Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief uitgegroeid tot dé erfgoedorganisatie en informatiebemiddelaar op het gebied van homoseksualiteit en seksuele diversiteit. IHLIA heeft als bibliotheek, archief, informatie- en documentatiecentrum dan ook de grootste homo- en lesbische collectie van Nederland en Europa: in de kast vind je historische boeken, tienduizenden tijdschriften, videobanden en dvd's met speelfilms, documentaires, tv-series en reclamespotjes, affiches en scripties, brochures, werkstukken, nota's, knipsels uit dag- en opiniebladen, artikelen uit wetenschappelijke en populaire tijdschriften. Tot slot is er ook nog de digitale bibliotheek waar in hoog tempo het aantal documenten dat beschikbaar komt, toeneemt. Werden in het begin de eerste literatuurgegevens op bibliotheekkaartjes geschreven en in een schoenendoos bewaard, tegenwoordig is de professionele informatiedienstverlening een baken voor onderzoekers, wetenschappers, programmamakers, journalisten en andere geïnteresseerden. Een belangrijke taak van IHLIA is het signaleren en ontsluiten van nationale en internationale bronnen en andere relevante publicaties en informatiedragers die het leven van homoseksuele mannen en vrouwen weerspiegelen, opdat iedereen kennis kan nemen van en over de LHBT-gemeenschap in Nederland en daarbuiten.
3
COLLECTIE | INFORMATIEDIENSTVERLENING
4
Deze gemeenschap is mooi en divers en haar geschiedenis verdient een expliciete en zichtbare plaats in onze samenleving. Door gericht collectioneren ontstaat een verband, een verhaal, dat de homogeschiedenis tot belangwekkende geschiedenis maakt. Noodzakelijk voor wie maatschappelijke stromingen of persoonlijke vraagstukken wil begrijpen. IHLIA speelt hierin een onmisbare rol als ‘geheugen’ en wil tegelijkertijd ook een inspiratiebron zijn voor de LHBT-gemeenschap, die wereldwijd gezien nog volop in beweging is voor gelijke rechten en gelijkwaardige bejegening. In dit jaarverslag blikken we terug op de jaren 2011 en 2012 en is te lezen hoe IHLIA de in 2009 ingeslagen weg van verdere professionalisering en betere zichtbaarheid heeft voortgezet. Heeft u in de afgelopen tijd een expositie of een andere activiteit van IHLIA bijgewoond of kon u er juist niet bij zijn? We frissen ieders geheugen weer even op door een aantal mooie tentoonstellingen de revue te laten passeren. Daarnaast is er aandacht voor de bijzondere projecten die IHLIA heeft georganiseerd en uitgevoerd, zoals Open Up! en de ALMS-conferentie. Met dit jaarverslag kunnen we laten zien hoe trots we zijn op de behaalde resultaten.
COLLECTIE
COLLECTIE IHLIA bewaart, ontsluit en verstrekt materiaal dat onder andere gebruikt kan worden als (achtergrond)informatie voor onderzoek, scripties, politiek, persoonlijke doeleinden en voorlichting over homoseksualiteit en seksuele diversiteit De IHLIA-collectie is voor een groot deel uniek in de wereld. Een leidraad voor het bepalen welk materiaal wordt bewaard en aangekocht, vormt het in 2010 vastgestelde collectiebeleidsplan. Enkele uitgangspunten zijn dat het verwerven van archieven gericht is op de persoons- en organisatiearchieven en dat bij de collectievorming de nadruk ligt op de wetenschap. Daarnaast verschuift de rol van IHLIA als het gaat om boeken en grijze literatuur meer en meer van aanbieder naar intermediair. Door de toenemende digitale beschikbaarheid elders en bij IHLIA is het namelijk niet meer nodig alles aan te schaffen. De meerwaarde van IHLIA ligt dan ook in het feit dat LHBTspecifiek materiaal wordt getraceerd en goed ontsloten, hetgeen onmisbaar is om alles terug te kunnen vinden.
DIGITALISERING De term digitale beschikbaarheid is al eerder gevallen en wordt bij IHLIA steeds belangrijker. Waar in de afgelopen jaren de eerste stappen werden gezet bij het digitaliseren van een groot aantal audio- en beeldarchieven, worden tegenwoordig al veel buitenlandse nota’s en rapporten uitsluitend
5
6
digitaal bewaard. De digitale bibliotheek is voor bezoekers bij de IHLIA-balie toegankelijker gemaakt. Een grote sprong voorwaarts is het internationale project Open Up! dat een groot aantal tijdschriften en organisatiearchieven uit voornamelijk Centraal, Oost- en Zuidoost-Europa heeft kunnen digitaliseren. Meer over het project verderop in dit jaarverslag.
PERSOONLIJK ARCHIEF
Als IHLIA zijn we ook zeer
LEEUWARDEN In Leeuwarden zijn mede door de verhuizing naar de Openbare Bibliotheek Leeuwarden (OBL) de collectie en de grijze literatuur flink gesaneerd. Daarnaast is een groot deel van de tijdschriftencollectie, dat tevens in de landelijke vestiging in Amsterdam beschikbaar is, geschonken aan een LHBT-archief in oprichting in België. De tijdschriftencollectie is nu een kerncollectie vooral bestaande uit titels van het Friese archief en actuele lopende abonnementen die een aanvulling zijn op de collectie van de OBL. Tot slot is met de verhuizing ook het historisch knipselarchief opgeschoond.
ROB DE VRIES Een deel van de collectie van de Rotterdamse amateurfilmer en homoactivist Rob de Vries is nu ook bij IHLIA ondergebracht en ontsloten. Het gaat in dit geval om bijzonder filmmateriaal over de homo-emancipatiestrijd in de roerige jaren ’70 en ’80. De films bieden een uniek tijdsbeeld, want niemand anders heeft dit stukje geschiedenis van zo dichtbij en van binnenuit - op beeld en geluid vastgelegd. Deze films en de rest van De Vries’ collectie zijn (ook) te vinden in het Stadsarchief Rotterdam.
geïnteresseerd in materiaal dat u zelf in de loop der jaren heeft verzameld. Ieder jaar schenken mensen (een
Rob de Vries filmde in de jaren '70 en '80 met zijn super-8 camera er lustig op los. Homothema's werden soms op documentaireachtige wijze verfilmd, dan wel in de vorm van fictie gegoten. Ook zijn de beelden van de eerste demonstraties, manifestaties en veel optredens van radicale potten- en flikkergroepen als Het Valse Nichtenkoor, De Rooie Flikkers, Hermien Katendrecht, Tedje en de Flikkers en de Softies, door De Vries vastgelegd. Het betreft hier vaak unieke beelden, want bijvoorbeeld van de tweede en derde homodemonstratie in Amsterdam zijn door anderen nooit opnamen gemaakt. Hetzelfde geldt voor de Roze Zaterdag in Amersfoort (1982) die in rellen uitmondde. De ruim 4.000 deelnemers werden geconfronteerd met een groep conservatieve jongeren die hen met eieren en stenen bekogelden. De ongeregeldheden leidden uiteindelijk in samenspraak met het COC tot het homo-emancipatiebeleid en de aanstelling van een minister die optreedt als coördinerend bewindspersoon voor dit beleid.
deel van) hun persoonlijk
Enkele topstukken uit het archief van de afgelopen jaren in vogelvlucht
archief aan ons, bestaande uit boeken, foto’s en andere memorabilia. Als uw wilt, kunt u ons ook helpen door materiaal met betrekking tot homoseksualiteit, dat u op zolder tegenkomt, aan ons te schenken. Wie weet vult uw materiaal net die ene lacune op in onze collectie!
SCHORER-ARCHIEF In 2012 ging de Stichting Schorer, kortweg Schorer, failliet. Een in 1967 opgericht instituut dat bekend werd onder de naam Jhr. Mr. J.A. Schorerstichting tot exploitatie van consultatiebureaus voor homofilie. Doel was om door middel van het aanbieden van informatie, kennis en faciliteiten de gezondheid en het welzijn van LHBT-mensen te verbeteren. Het hele archief van de stichting is bij IHLIA ondergebracht en omvat de periode 1965-2012. In het organisatiearchief zijn diverse nationale en internationale stukken te vinden, zoals nota’s, rapporten, verslagen en correspondentie rondom projecten.
7
COLLECTIE | INFORMATIEDIENSTVERLENING
8
INFORMATIE DIENST VERLENING
INFORMATIEDIENSTVERLENING Een collectie hebben, is één ding. Het toegankelijk laten maken voor gebruikers wereldwijd is natuurlijk een tweede. Naast het ontsluiten van het materiaal worden bezoekers door professionele medewerkers - via email, telefoon of rechtstreeks aan de informatiebalie - persoonlijk geholpen met hun zoekvraag. Voor meer cijfers over de dienstverlening verwijzen we graag naar het hoofdstuk Feiten en Cijfers. De gehele database met de collectie is toegankelijk via de online catalogus op onze website (www.ihlia.nl). De collectie is ook toegankelijk via de zoekfunctie van de OBA (www.oba.nl) en het samenwerkingsverband van de Openbare Bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland: HollandNet (www.hollandnet.nl). Daarnaast is het ook mogelijk om in de database van de Digitale Bibliotheek Amsterdam van AdamNet, (www.adamnet.nl), de IHLIA-collectie te raadplegen. Van deze manier van zoeken wordt steeds vaker gebruikgemaakt. In het licht hiervan wordt de IHLIA-catalogus, in samenwerking met AdamNet, ook in Worldcat opgenomen. Dit is met name interessant voor onderzoekers.
Een belangrijke partner van IHLIA is het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG). Daar is een groot deel van IHLIA's archieven ondergebracht, aangezien daar meer archiefruimte onder klimatologisch de juiste omstandigheden beschikbaar is. Om de toegang tot dat materiaal te vergroten is in 2009 een project gestart waarbij de integratie en conversie van de IHLIA-archieven centraal stond. In 2012 is het project afgerond en zijn onze archieven via de catalogus van het IISG toegankelijk en is het mogelijk een aanvraag te doen om materiaal ter plaatse te kunnen raadplegen. Dit is een grote winst voor de beschikbaarheid van niet alleen Nederlandse organisatiearchieven, zoals AJAH, Flikkerfront, Gay Games Amsterdam 1998, Groep 7152, Schorerstichting en Tijgertje, maar ook van bijzondere, internationale organisatiearchieven als die van IGLYO (International Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender and Queer Youth and Student Organisation), ILGA (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans and Intersex Association) en ILIS (International Lesbian Information Service). Dit geldt eveneens voor de beschikbaarheid van een groot aantal tijdschriften: Diva, Homologie, Pats en Pottenblad.
9
EXPOSITIES | ACTIVITEITEN
10
KLANTTEVREDENHEID In de jaren 2011/12 heeft IHLIA klanttevredenheidsonderzoeken laten uitvoeren. Het resultaat mag er zijn! IHLIA scoort heel hoog op de deskundigheid en vriendelijkheid van de baliemedewerkers (met rapportcijfers variërend tussen de 8 en 10) en daar zijn we dan ook heel trots op. Uit de vragenlijsten kwamen ook enkele verbeterpunten naar voren. Deze gingen voornamelijk over de online catalogus: hoewel over het algemeen de meeste klanten tevreden zijn, vormt voor sommige mensen het gebruik van de online catalogus een struikelblok.
DESKUNDIGHEID MEDEWERKERS “Ik ben hartstikke goed geholpen met het vinden van informatie. Zonder de medewerkers van het IHLIA had ik deze informatie nooit gevonden”
“Meer aandacht aan de informatie over de bronnen en de vindbaarheid op de website is nodig”
“Contact met baliemedewerkers is onontbeerlijk, omdat zij suggesties kunnen doen vanuit hun kennis en omdat zij je kunnen motiveren om verder te zoeken”
Daarnaast gaf een respondent ons nog een waardevolle tip:
KLANTVRIENDELIJKHEID
“I hope that the archive will continue to attend to documents from the non-West, where there is a lack of institutional effort in preserving and cataloguing historical documents. Your efforts in promoting lgbt equality in the non-West are and will be deeply appreciated”
“Ik heb de klantvriendelijkheid al met een 10 aangegeven. Als ik een 12 had kunnen geven dan had ik dat ook gedaan”
“Het is erg onduidelijk, de site is onoverzichtelijk en de resultaten vallen tegen”
EXPOSITIES
EXPOSITIES EN ACTIVITEITEN De grootste LHBT-collectie van Nederland en Europa in huis hebben is iets om trots op te zijn, maar zo’n collectie is pas waardevol als zij zichtbaar is. Daarom organiseert IHLIA exposities en activiteiten die het erfgoed van de LHBT-geschiedenis en –gemeenschap zichtbaar maken.
Highlights in de jaren 2011 en 2012 LESBIAN POSTCARDS
“Medewerkers zijn erg behulpzaam. Dat is prettig!” “The staff was extremely helpful and I am very grateful for their ready assistance.”
In de zomer van 2011 hing het IHLIA-plein vol met lesbische ansichtkaarten. Een fenomeen in de jaren dat het nog niet mogelijk was om te sms’en of mailen, dus ging je op pad om die ene leuke, mooie en geschikte kaart te vinden voor bijvoorbeeld die eerste roze liefde. Naar aanleiding van het verwerven van een verzameling kaarten van onder andere het Lesbisch Archief Amsterdam, is een selectie gemaakt met
11
12
Bewaar mij voor de waanzin van het recht
de mooiste, grappigste en leukste lesbische ansichtkaarten. Aan de tentoonstelling was ook een wedstrijd verbonden: wie maakte zelf de leukste/mooiste ansichtkaart? IHLIA besloot om alle deelneemsters aan de wedstrijd tot winnares uit te roepen! Alle lesbische ansichtkaarten zijn ook terug te vinden op een website – www.lesbianpostcards.nl – waar ze per categorie zijn onderverdeeld.
historisch
Gedurende de tweede helft van de 19e eeuw werd het vrouwelijk orgasme doorgaans ontkend. Genot paste een dame niet. Er werd gebruik gemaakt van symbolen om de (vrouwelijke) seksualiteit zichtbaar te maken. Zoals: golven, holen, sleutels en sleutelgaten, vingers. Vanaf de jaren dertig zijn er tal van openlijk lesbische kaarten te koop. Deze kaarten werden vooral gemaakt voor een mannenpubliek. IHLIA heeft een grote collectie originele kaarten met een erotische lading uit begin 1900. De vraag bij deze historische ansichten is of ze wel lesbisch genoemd kunnen worden. De (erotische) provocatie die toen van de kaart uitging is nu minder geworden of soms verdwenen. Tegelijkertijd zullen sommige toen ‘onschuldige’ kaarten misschien nu juist eerder als lesbisch geïnterpreteerd worden. Onder de categorie Historisch vallen ook de kaarten die zijn uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Goed Verkeerd’.
Twee van de deelneemsters aan de wedstrijd. Daan Stringer, fotograaf (boven) en Carla Emmink, kunstenaar (onder) poseren met hun gedrukte ansichtkaart. Inzet rechts: achtergrondpaneel thema historisch
De schoone baadsters
BEWAAR MIJ VOOR DE WAANZIN VAN HET RECHT: HONDERD JAAR STRAFRECHT EN HOMOSEKSUALITEIT IN NEDERLAND Voor de eerste keer is de relatie tussen het Nederlands strafrecht en de gevolgen daarvan voor homoseksuelen weergegeven in de tentoonstelling Bewaar mij voor de waanzin van het recht. Hierin werd stil gestaan bij de invoering van artikel 248bis in het Wetboek van Strafrecht (1911), in 2011 honderd jaar geleden. Met deze wet kwam er een verbod op homoseksuele contacten tussen meerderjarigen en minderjarigen, waarbij de leeftijdsgrens op 21 jaar lag (voor heteroseksuelen gold dit niet). Een man van 28 jaar die seks had met een jongen van 16 was dus strafbaar, maar ook een vrouw van 21 jaar die haar eerste grote liefde van 20 had ontmoet. De strafbaarheid had grote gevolgen voor persoonlijke levens: de zedenpolitie legde kaartsystemen en fotoalbums aan van vermoedelijke homoseksuelen. Werkgevers, ouders en verhuurders werden over iemands homoseksualiteit geïnformeerd. Geregeld leidde dat tot ontslag, opzegging van de huur of verstoorde familierelaties. De zedenpolitie postte bij urinoirs en voor huizen, won inlichtingen in bij familie of kennissen en viel huiskamerbijeenkomsten binnen, als ze de aanwezigheid van minderjarigen vermoedde. Artikel 248bis werd in 1971 afgeschaft, mede door de opkomst van de homobeweging. De expositie vertelt het verhaal van de strafvervolging met tal van verbijsterende voorbeelden, maar ook is te zien hoe de homobeweging tegen de klippen op groeide en bloeide.
13
EXPOSITIES | ACTIVITEITEN
14
15
Voor Bewaar mij voor de waanzin van het recht werd ook een brochure samengesteld die iedereen kan downloaden via de gelijknamige expositiepagina op onze website. Volgens Het Noord-Hollands Dagblad een “fraaie bundel artikelen”.
1
ACTIVITEITEN
www.bi-in-beeld.nl
BI IN BEELD In 2012 werden (eindelijk) de spotlights eens op biseksualiteit gericht. Toenmalig minister van OCW en coördinerend minister voor het LHBT-emancipatiebeleid, Marja van Bijsterveldt, opende de tentoonstelling Bi in Beeld en nam tegelijkertijd het eerste exemplaar van de gelijknamige brochure in ontvangst. Daarin komen voor het eerst biseksuelen openhartig aan het woord over hun seksuele identiteit. Ook voor het eerst komen ze zo herkenbaar in beeld, want hoewel deze groep weliswaar in omvang misschien wel de grootste seksuele minderheid is, is ze ook het meest onzichtbaar. Meer dan tien procent van de Nederlanders identificeert zich als biseksueel, maar slechts enkelen durven hiervoor openlijk uit te komen. De expositie en de brochure gaven antwoord op vragen als: Hoe kijken biseksuelen aan tegen relaties? Hoe reageert de omgeving? Wat als de partner het hoort? Hoe zit het met biseksualiteit in een andere cultuur? Hebben alle bi’s een heterorelatie en doen ze het alleen zo af en toe eens met iemand van het eigen geslacht? Of is bi zijn eigenlijk ook maar een hokje dat niet past? De brochure, gemaakt door het Landelijke Netwerk Biseksualiteit, is overigens nog steeds te downloaden via de gelijknamige expositiepagina op de IHLIA-website.
Boven: omslag brochure Bi In Beeld; rechts: toenmalig Minister van Bijsterveld opende onder grote belangstelling de expositie
bi
ACTIVITEITEN Naast tentoonstellingen organiseerde IHLIA ook in 2011/12 diverse activiteiten, zoals lezingen, debatten en presentaties, die vaak verbonden waren aan een actuele gebeurtenis of in de context van de op dat moment lopende expositie. Dit laatste was bijvoorbeeld het geval bij twee lezingen die IHLIA organiseerde in het kader van de tentoonstelling Bewaar mij voor de waanzin van het recht. Zo ging voormalig Europarlementariër en bestuursvoorzitter van IHLIA Joke Swiebel in op het politieke proces dat leidde tot de afschaffing van wetsartikel 248bis. Deze schijnbaar kleine politieke kwestie stond symbool voor een grotere strijd, namelijk voor (seksuele) zelfbeschikking, emancipatie en gelijke behandeling. De andere lezing werd voorgedragen door historicus Theo van der Meer. Hij blikte terug op de invoering van wetten en op enkele individuele processen die bijzondere momenten in de geschiedenis van homoseksualiteit in Nederland markeren. Tijdens de Gay Pride-week in Amsterdam van 2011 werd IHLIA omgetoverd tot de Lesbian Pride Meeting Point. Er werden veel activiteiten georganiseerd, zoals een filmavond,
Feeste
MS-conferentie
er geslaagde AL
iting van ze lijk diner ter afslu
Overzichtsexpositie 5 Jaar IHLIA in de OBA
Omslag b rochure b ij expositi Bewaar m e ij voor de waanzin va n het re
cht
Opening expositie Bi in Beeld
Opening expositie Roze Ouderen Opening expositie Jack & Jill Iedereen=Anders, posterexpositie
PROJECTEN
18
een lesbische verhalensalon in samenwerking met Zami en de show Pink Ladies on Stage in samenwerking met Pro Gay. Daarnaast was er in 2011 een bonte avond met schrijver Jaap Harten en een theatervoorstelling Ik weet het nog heel goed van theatergroep Gray, die werd opgevoerd na de opening van de fototentoonstelling Roze Ouderen. IHLIA Leeuwarden stond in 2011 voornamelijk in het teken van de verhuizing naar de mooie locatie in de Openbare Bibliotheek Leeuwarden. Daarnaast vonden de maandelijkse filmavonden en de drukbezochte opening van de nieuwe vestiging in 2011 plaats. In 2012 was IHLIA Leeuwarden gastheer van de officiële opening van de Roze Week in Leeuwarden met de tentoonstelling Bewaar mij voor de waanzin van het recht. Ook werd dat jaar het 30-jarig bestaan gevierd met de tentoonstelling Van huiskamer naar Beursgebouw, roze geschiedenis in Friesland in affiches uit de eigen collectie.
PROJECTEN
PROJECTEN Extra aandacht verdient een aantal mooie projecten, waarmee IHLIA het belang van LHBT-erfgoed voor de hedendaagse samenleving wil laten zien.
ROZE KAST Juist in een openbare ruimte als de Openbare Bibliotheek levert de Roze Kast een positieve bijdrage aan het vergroten van de sociale acceptatie van LHBT in Nederland. Het is niet alleen een plek waar iedereen op een laagdrempelige manier kennis kan nemen van en in aanraking kan komen met 'roze' films en boeken, maar de kast biedt (jonge) LHBT'ers ook de mogelijkheid om op een eenvoudige manier films en boeken te lenen die over hen gaan. De uitleencijfers laten zien dat het al een groot succes is. Samen met de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) is IHLIA begonnen met dit project, omdat in bibliotheken 'roze' boeken en films, als ze al aanwezig zijn, vaak niet makkelijk vindbaar en zichtbaar zijn. Het proces om het allemaal voor elkaar te krijgen verliep soms traag, maar uiteindelijk werd op 25 april 2011 de eerste Roze Kast geplaatst op het IHLIA-plein. Dit leidde ook tot media-aandacht: Radio 1, AmsterdamFM wijdden er een item aan en de website Lesbisch Lezen maakte er melding van. Inmiddels hebben meer bibliotheken het initiatief gevolgd: Leeuwarden, Deventer en Groningen hebben een eigen Roze Kast en Rotterdam heeft een Roze Collectie.
19
PROJECTEN
20
PROJECTEN
ROZE LEVENSBOEKEN De winnende foto van 2012, Chris Rijksen
PRIDE PHOTO AWARD Begonnen in 2010 met een fototentoonstelling die de seksuele diversiteit in de Nederlandse samenleving liet zien, is de Pride Photo Award rond dat thema een jaar later uitgegroeid tot een internationale fotowedstrijd: een gerenommeerde internationale fotovakjury koos vanaf dat moment de winnaars binnen een bepaalde categorie. De wedstrijd kreeg ook een succesvol vervolg in 2012. Doel van het project is om de stereotype beeldvorming van homoseksualiteit en seksuele diversiteit in de samenleving en vooral in de media te doorbreken. Voor de financiering is een aparte stichting opgericht waarin IHLIA samen met Stichting Homomonument en COC Amsterdam participeert.
In samenwerking met Amstelgroep is IHLIA in 2012 begonnen met het project Roze Levensboeken waarin getrainde vrijwilligers de levensverhalen van ‘roze’ ouderen opschrijven. In een aantal gesprekken nemen vrijwilligers de tijd om samen met de homoseksuele oudere hun verhaal in boekvorm – aangevuld met foto’s en andere memorabilia - op te tekenen. Het is belangrijk dat deze levensboeken verschijnen, want maar weinig mensen zijn zich bewust van de persoonlijke en maatschappelijke strijd die door roze ouderen is gevoerd. De vertellers bepalen uiteindelijk zelf wat er in hun levensboek komt te staan. Behalve voor de roze oudere komt er ook een exemplaar beschikbaar voor de collectie van IHLIA. Inmiddels zijn twee groepen vrijwilligers bezig en werden de eerste boeken in juni 2013 gepresenteerd! Het project wordt financieel ondersteund door het Oranje Fonds.
21
INTERNATIONAAL
22
INTER NATIONAAL
actief is. Zo kregen deelnemers op voorhand al een idee van het conferentieprogramma en waren ze beter voorbereid op het doel waarvoor ze naar Amsterdam waren gekomen: nieuwe connecties, inspiratie en nieuwe ideeën. Dé sleutel tot betere samenwerking!
MISSION STATEMENT By 2020 every national archive or equivalent in every European state and every state archive in every US and Canadian state will collect and make available the history and present of
ALMS CONFERENCE 2012 Op 1, 2 en 3 augustus was het eindelijk zo ver. Na een jaar van voorbereidingen zaten ruim honderd deelnemers van over de hele wereld bij elkaar om van gedachten te wisselen over thema’s als hoe de LHBT-geschiedenis te verzamelen, te archiveren en deze vervolgens beter zichtbaar en toegankelijk te kunnen maken. Daarbij stond ook de vraag centraal hoe we kunnen samenwerken, zowel met andere LHBT-organisaties als met mainstream organisaties, om dit voor elkaar te krijgen. Het was al langer de wens van IHLIA om de vierde ALMSconferentie (Archives, Libraries, Museums and Special Collections) in Nederland te laten plaatsvinden. Voordat de archivarissen, collectiemedewerkers en andere specialisten en geïnteresseerden voor drie dagen naar Amsterdam zouden komen, vond IHLIA het belangrijk om in de aanloop naar de conferentie de interactie tussen de deelnemers te bevorderen. Aan de sprekers werd daarom gevraagd hun bijdrage te posten op een speciaal hiervoor aangemaakte blog en er was een ALMS Facebook-pagina die overigens nog steeds
its lesbian gay, transgendered, bisexual and intersex (lgbti) citizens, and in every non-EU European state an archive will exist that collects this history. This diverse community will be recognized as part of the wealth of our region and part of, not separate from, the whole.
n e e b s a h s i “Th an amazing and , e c n e r e f n co I am so glad I came all this way”. (Suzie Day)
Ook via de opzet van de conferentie werd getracht om de interactie tussen deelnemers te bevorderen. Iedere dag was gevuld met interessante, inspirerende en motiverende sprekers als Dr. Saskia Wieringa (UvA) and Dr. Richard Parkinson (British Museum). Het programma was zo opgesteld dat iedereen de mogelijkheid kreeg om elke spreker te kunnen horen. Daarna kregen deelnemers de kans om in breakout sessions met de spreker en andere deelnemers van gedachten te wisselen. Ook het randprogramma was een groot succes. Behalve de rondvaart door de Amsterdamse grachten, organiseerde IHLIA, in samenwerking met het Amsterdam Museum en de makers van de Museum app, een roze wandeltocht door de binnenstad die eindigde in de oudste homokroeg van Amsterdam.
23
INTERNATIONAAL
24
UIT HET EVALUATIERAPPORT VAN DE ALMS • Geweldige prestatie van het projectteam dat samen met medewerkers en vrijwilligers met weinig financiële middelen de conferentie tot een succes heeft gemaakt. Het was de moeite waard! • Overtuigende start voor Europees netwerk • Zeer positieve indruk op het internationale LHBT-archief en bibliotheeknetwerk • Positieve energie voor het team van IHLIA
ALMS Conference 2012 “This was my first ever visit to Amsterdam, and I was bowled over by how queer-friendly it is, the Central Station walls were adorned with huge posters about Pride and almost every canal bridge was lined with Pride flags. London could learn an awful lot from Amsterdam.”
25
INTER NATIONAAL
OPEN UP! Open Up! is een project dat een historisch kader schetst van de LHBT-emancipatie en -ontwikkeling in voornamelijk Centraal, Oost- en Zuidoost-Europa. Dit door het wereldwijd digitaal en online beschikbaar maken van een groot aantal tijdschriften en organisatiearchieven: magazines, kranten of vakbladen en lezingen, folders, beleidsbrieven, nieuwsbrieven, notulen en persberichten. Dit nieuwe online platform met een digitale collectie van LHBT-erfgoed werd in augustus 2012 gepresenteerd op de International LGBTI ALMS Conference in Amsterdam. Tijdens de conferentie was het voor deelnemers mogelijk om in een breakout session de site te bekijken en feedback te geven. www.openup-lgbtcollections.org De focus ligt op de landen in Centraal, Oost- en ZuidoostEuropa, omdat in deze regio de LHBT-rechten achterblijven bij die van LHBT’s in veel andere delen van Europa. De archieven - en daarmee de geschiedenis - van deze moedige bewegingen bevatten unieke documenten die ons kunnen helpen met het begrijpen hoe de veranderingen in deze landen van invloed zijn (geweest) op de LHBT-bewegingen en -organisaties en vice versa. Daarnaast laten ze zien wie onze minder bekende helden zijn.
organisatie
26
ORGANISATIE
Danny Halim Carolina Vasquez Meijer Sjouk Visser Gert van Vliet Jasper Wiedeman
MEDEWERKER EXPOSITIE Gemma Rameckers
MEDEWERKER COMMUNICATIE/WEBREDACTIE Michel Otten
PROJECTMEDEWERKERS Joke Heijboer Sally Johnson Lin McDevitt-Pugh
VRIJWILLIGERS
Bestuur van stichting IHLIA Saskia Keuzenkamp | voorzitter Anya Wiersma | penningmeester Juul van Hoof | secretaris Azim Koning | algemeen lid Menno van Leeuwen | algemeen lid Monique van der Meer | algemeen lid Frank van der Velden | algemeen lid
Eelco van den Broek Anne Chlosta Kelly Konings Deborah Mebius Remco Scheenjes Wim van Dijk Marian Hoekstra Margreet Kooiman Toos Ottjes Janneke Spigt Alvaro Villalobos Peter Zwart
MEDEWERKERS BIBLIOTHEEK, ARCHIEF EN INFORMATIEDIENSTVERLENING
HOOFD COLLECTIEVORMING EN INFORMATIEDIENSTVERLENING
Hendrika Berndes Truus Boer Connie van Gils Gerrit Groenendijk
Jack van der Wel
BESTUUR EN MEDEWERKERS
DIRECTEUR Lonneke van den Hoonaard
27
EXPOSITIES FEITEN & CIJFERS
28
FEITEN &
29
EXPOSITIES
CIJFERS DIENSTVERLENING EN BEZOEKERS LEEUWARDEN
2012
2011
Informatievragen, balie en anders
190
222
Uitleningen
250
165
Bezoekers bijeenkomsten,
260
200
EXPOSITIES MONUMENT VAN TROTS
exposities
De tentoonstelling laat zien welke verschillende betekenissen mensen geven aan het Homomonument.
DIENSTVERLENING EN BEZOEKERS AMSTERDAM
2012
2011
Informatievragen, balie en anders
736
1120
Bezoekers bijeenkomsten,
1854
2030
exposities Visits Website
197.000
JACK & JILL, THE SNAPSHOTS
Jack & Jill, a lifelong photography project about the relationship of a boy and a girl, both played by one person. ROZE OUDEREN
IHLIA-COLLECTIE
Fototentoonstelling i.s.m. fotograaf Luuk Wagter en Consortium Roze 50+ Nederland.
2012
2011
Database (titels)
138.000
134.000
Boeken
25.700
25.000
Grijze literatuur
11.400
11.100
Video/DVD
8.650
8.400
Posters ontworpen door studenten van de studierichting grafisch ontwerpen en fotografie van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag en de Willem de Kooning Academie in Rotterdam.
Digitale bibliotheek
2.000
1.300
BEWAAR ME VOOR DE WAANZIN VAN HET RECHT
Geluid
1.550
1.500
Periodieken
4.700
4.650
Affiches
6.700
6.400
Voor het eerst een overzicht van hoe het Nederlandse strafrecht omging met homoseksualiteit bij de invoering van het art. 248bis honderd jaar geleden.
Knipsels (meters)
50
50
Archieven
250
240
IEDEREEN IS ANDERS
ROZE FILMDAGEN, EEN GESCHIEDENIS IN POSTERS
Ter gelegenheid van de 15e editie van het Amsterdam Gay and Lesbian filmfestival.
