Is digitaal het nieuwe normaal? Een onderzoek bij kansengroepen naar hun gebruik van internet en sociale media voor arbeidsbemiddeling
Geert Cortebeeck (Levanto) & Marijke Lemal (Memori)
Onderzoeksvragen •
Welke internetmedia (met nadruk op sociale media en mobiele internetmedia) zijn relevant om te worden ingezet bij begeleiding en bemiddeling in en naar werk voor kansengroepen?
•
Welke plaats nemen deze media in in de bredere mix van communicatiekanalen die kunnen worden ingezet bij begeleiding en bemiddeling in en naar werk voor kansengroepen?
Onderzoeksopzet 1. Literatuuronderzoek 2. Interviews met experten 3. 14 focusgroepen, 95 personen (kansengroepen & begeleidingstrajecten) • • • • •
Laaggeschoolden 45+ ers Personen van etnisch-culturele minderheden Personen met arbeidshandicap Personen in armoede
Vertrekpunt: ontwikkelen van een kanaalstrategie
1 kanaal
dienst
3
doelgroep
2
# 1 Een blik op de (nieuwe) kanaalmix
Sociale media brengen verandering Van éénrichtingsverkeer naar tweerichtingsverkeer Publiek als fans, volgers & zenders Verbinden Engageren Betrekken Enthousiasmeren …
Aandacht trekken Informeren Overtuigen …
publiek als ontvanger
publiek als deelnemer
publiek fan, volger & zender
Bereik wordt groter
Wordt langer Bron afbeelding: http://www.slideshare.net/DieterRappold/adding-emerging-media-to-the-marketing-mix-presentation
Vlaanderen digitaal 91,9% van de Vlamingen heeft thuis een PC of Laptop (Digimeter) 91,4 % van de Vlamingen heeft thuis een internetaansluiting (Digimeter)
79% van de Belgische internetgebruikers surft dagelijks (statbel.fgov.be)
Vlaanderen sociaal TOP 3 activiteiten op sociale media (WDM Belgium) 1. Sociale netwerken 2. Communiceren (vb email) 3. Documenten of inhoud delen 70,1% van de Vlamingen heeft op zijn minst 1 account op een sociale netwerksites (Digimeter) Zowat de helft van alle Vlamingen met een account (56,6%) zegt geen dag zonder sociale media te kunnen (Digimeter)
Vlaanderen mobiel 4 op 10 Vlamingen hebben een smartphone (Digimeter) 35,7% heeft mobiel data abonnement (Digimeter)
# 2 Kansengroepen en digitale media
Digitale kloven Digitale kloof kloven • Hebben of niet hebben: ongelijkheden in toegang • Kunnen of minder goed kunnen: ongelijkheden in gebruikspatroon en vaardigheden
Drempels voor digitale inclusie: • Financiële drempel • Intellectuele drempels of vaardigheidsdrempels • Psychologische drempels: – Mentale houding: gebrek aan motivatie of interesse – Gebrek aan sociaal kapitaal: belang van “warme experts”
Toegang tot internet (focusgroepen) • • • •
• •
Bijna allemaal computer Bijna allemaal internetverbinding Iedereen gsm Minderheid, vooral jongeren, smartphone. Redenen voor geen smartphone: te duur, geen nut, te complex Tablets: nog niet in hardwareprofiel “Internet is duur”
Besef van “moeten”: anders kan je niet mee
Doel van internetgebruik (focusgroepen) • • •
Communicatiemiddel Vrijetijdsbesteding , ontspanning Maar ook ‘Ernst’, functioneel gebruik • o.a. Leerplatform (opzoeken via google) • Zoeken naar job • Geen zichtbare kloof tussen functioneel en ontspannend gebruik • Soms gebrek aan vaardigheden
Kansengroepen sociaal en mobiel
Bron: Socialbakers, February 2012
Bron: Ant Research & Online Publishers Association, 2011
Gebruik van sociale & mobiele media (focusgroepen)
Meerderheid heeft een profiel op minstens 1 sociaal media kanaal “koele minnaar” Populariteit Youtube Facebook • Bekijken van profielen • Chatten • Minderheid is lid van groep • Bij uitstek privé Linkedin: zo goed als onbekend Toekijkers op de participatieladder Mobiel: minderheid. Financiële en motivationele drempels
Drempels voor gebruik van sociale media (focusgroepen) Privacy, vertrouwen • “FB is niet te vertrouwen, een spion!” Motivatie, nut? Irritatie • “Mijn buurvrouw had lekkere spaghetti gemaakt, zeer interessant.” Gebrek aan vaardigheden: “warme expert” nodig ‘Asociale’ media Negatieve reputatie: medium van ‘ontrouw’
Do’s en dont’s (maar vooral do’s) Sociale media laten aansluiten bij de communicatiebehoeften en wensen van kansengroepen • Hier-en-nu kortetermijndenken • Eenvoudig in gebruik en toegankelijk • Laagdrempelig: iedereen kan op gelijke voet deelnemen aan conversaties en interactie • Daar waar zij actief zijn Youtube, Facebook • Netwerkbenadering: via-via (share & like) • Audiovisuele inhoud
Do’s en dont’s Rekening houden met het bestaan van digitale kloven • Toegang tot computers en internet voorzien • Ga er niet van uit dat iedereen internet en sociale media goed kan gebruiken: nood aan opleiding en begeleiding: zowel formeel opgezet als informeel in de dagelijkse praktijk : “warme experts” Vertrek niet vanuit de behoefte van de organisatie maar wel vanuit het nut en de relevantie voor de doelgroep: “what’s in it for me?” Mobiele toepassingen via smartphone ?
# 3 Digitale media voor begeleiding en bemiddeling naar werk
Dienstverlening opdrachtgevers Communicatiedoelen: • Voor werven & PR: aandacht trekken, overtuigen, informeren,
opbouwen van een relatie, behouden van publiek • Binnen begeleiding: informeren, motiveren/overtuigen, adviseren/ondersteunen, instrueren
Do’s en dont’s voor algemene kanaalinzet Geef cliënten altijd het gevoel van gerespecteerd te worden: Werk een multikanaalstrategie uit op basis van de voorkeuren van de cliënt Stuur ‘need to know’ informatie niet enkel via digitale kanalen Cliënten willen need to know info onder geen beding missen: ze willen een kanaal dat ‘zekerheid van ontvangst’ biedt Investeer maximaal in mondelinge, persoonlijke communicatie Dit is door geen enkel ander communicatiekanaal te vervangen Werk aanvullend aan kanaalsturing, vanuit het belang van de cliënt bv. veranderen van percepties en attitude t.o.v. sociale media
Let op: elke dienst is verschillend 80%
71% 70%
63%
60%
60% 50%
47%
43%
46%
40% 30%
ter plaatse, bij de dienst zelf
27%
26% 21%
20%
15%
10%
16% 17%
16%
14%
telefonisch 6%
per mail
0% praktische info diensten
via folders
op de hoogte blijven van vrijetijdsactiviteiten
info premies
Regio Kortrijk – Memori-onderzoek digitale dienstverlening, 2010 © Memori
via de website
Potentieel van sociale media Bijkomend kanaal voor: • Aandacht trekken & overtuigen (werven): sociale media marketing (virale campagnes) • Informeren op maat naar specifieke doelgroepen • Public relations: – Zicht hebben op je publiek (netwerken) – Interactie en betrokkenheid creëren (communities) – Behouden van publiek: top of mind blijven • Crisiscommunicatie
Sociale media voor het eigenlijke begeleidingsproces Kracht van sociale media voor begeleiding: • Laagdrempeligheid: niet plaats- en tijdgebonden • Sociale netwerken of communities: groepsdynamiek • Leeromgeving: bewust en onbewust
Inspirerende voorbeelden Jeugdzorg Tonuso
Inspirerende voorbeelden
Do’s en dont’s voor sociale media Start met experimenteren met sociale media voor begeleiding op kleine schaal en bij afgebakende doelgroep • Sociale netwerkmedia + Youtube • Reputatieproblemen Facebook VS gesloten, beveiligd sociaal netwerkplatform Waarborg privacy en zorg voor vertrouwen (vertrouwde moderator)
Do’s en dont’s Nut en relevantie van sociale media moeten duidelijk zijn: het moet duidelijk zijn • Van wie de toepassing afkomstig is • Voor wie ze bedoeld is • Wat het doel/inhoud is (aansluitend bij wensen en noden doelpubliek) Zorg voor begeleiding en moderatie voor clienten Door een vertrouwde begeleider als “warme expert” Ga er niet van uit dat alle begeleiders sociaal media vaardig zijn: voorzie opleidingen voor begeleiders
Do’s en dont’s Voor werving van nieuwe cliënten en public relations werkt een breed opgezette Facebookpagina het best • met o.a. Youtube filmpjes • Beeld van de organisatie schetsen voor huidige cliënten (fierheid), potentiële cliënten (enthousiasmeren) en andere stakeholders • Storytelling! (« een dag in het leven van ») • Actieve gemeenschap of community creëren: zorg voor een community of conversation manager Zet voor werving van nieuwe cliënten niet alles in op sociale media: vaak eerst offline band opbouwen vooraleer sociale media kunnen worden ingezet
Finaal: Is digitaal het nieuwe normaal? Digitale kanalen hebben sterk potentieel voor kansengroepen en voor dienstverlening Maar rekening houden met de digitale kloof Mondelinge communicatie blijft overeind: maximaal in investeren Belang van multikanaalaanpak op basis van de voorkeuren van het publiek
Er zijn zeker kansen voor sociale media voor kansengroepen, maar… mondelinge communicatie is voor hen nog steeds ‘het normaal’ …
©Luc Gallopin-Medemerkers
Leader •Needs the guts •Be easy to follow •Embrace the follower as an equal •Be public •Keep on dancing
http://www.youtube.com/watch?v=fW8amMCVAJQ&gl=BE
The best way to make a movement, if you really care, is to courageously follow and show others how to follow.
First follower •Shows everyone how to follow •Calls friends to join in •Transforms a lone nut into a leader •Everyone needs to see the followers, because new followers emulate followers
@MarijkeLemal @geertcortebeeck
www.memori.be/ www.levanto.be www.socialeondernemers.be www.vdab.be
Sociale netwerksites in België
5 miljoen profielen op Facebook (58,8% van de surfers) Ruim 1,3 miljoen profielen op Linkedin Ruim 4 miljoen profielen op Netlog Ruim 300.000 profielen op Twitter 1 op 4 Vlaamse surfers gebruikt YouTube Bron: Sociale media monitor België
