Is de fietser kwetsbaar? Jorrit Harbers Traumachirurg UMCG
19 februari 2014 , pag. 2
ACHTERGROND FIETSONGELUKKEN Chirurgen zien een stijging van het aantal letsels door fietsongelukken. De overheid moet een fietshelmplicht voor ‘elektrische fietsers’ overwegen, vindt traumachirurg Jorrit Harbers, tevens bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Traumachirurgie en de Ongevallen Stichting.
Elektrische fietser is brokkenpiloot Arend van Wijngaarden GRONINGEN/ASSEN ,,De snelheids-
verschillen tussen racefietsers, elektrische fietsers en gewone fietsers nemen toe en leiden vaker tot ongevallen’’, zegt traumachirurg Jorrit Harbers van het Uiniversitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). Vooral ouderen op elektrische fietsen lopen risico. ,,De bromfietsers zijn nu van de fietspaden af, maar toch zien we een stijging van het aantal mensen dat wordt aangetikt door andere fietsers en dan valt’’, vervolgt Harbers. ,,Daarnaast zien we meer eenzijdige fietsongelukken. Misschien is het niet verantwoord om iemand van 80 zonder helm met 30 kilometer per uur door de bocht te laten gaan. Misschien moeten de fietspaden wel breder gemaakt.’’ De cijfers van de traumachirurgen komen overeen met registraties van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat constateerde vorig jaar dat onder 60- tot 80-jarigen het aantal fietsslachtoffers toenam van 78 in 2011 naar 96 in 2012. In de jaren daarvoor bleek dat het aantal behandelingen na fietsongelukken op de spoedhulp van ziekenhuizen tussen 2005 en 2009 steeg met 17 procent. Het aantal ziekenhuisopnames na een fietsongeluk nam zelfs toe met 46 procent. Ook uit cijfers van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) blijkt dat het aantal gewonden en doden als gevolg van fietsongelukken toeneemt. Harbers en de andere traumachirurgen hebben de stellige indruk dat juist 60-plussers op elektrische fietsen of racefietsen vaker onderuitgaan. ,,Bovendien neemt de ernst
¬ De elektrische fiets is populair bij zestig-plussers, maar het aantal gewonden in die leeftijdsgroep neemt ook erg toe. van de fietsongelukken toe, waarschijnlijk doordat mensen harder rijden.’’ De Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland krijgen wel eens signalen over te hard rijdende ‘elektrische fietsers’ of snorfietsers. De Fietsersbond heeft ook de indruk dat er meer eenzijdige ongevallen zijn op fietspaden. Dat heeft volgens de woordvoerder te maken met de toenemende drukte op fietspaden. Het aantal fietsers in Nederland is in-
middels gestegen tot 13,5 miljoen mensen, waardoor fietspaden dichtslibben. ,,Bredere fietspaden zijn dus zeker gewenst.’’ Veilig Verkeer Nederland wijst erop dat er juist ook veel fietsongelukken zijn na botsingen tussen auto en fiets. Door paaltjes weg te halen en hoofdfietsroutes ruimer te ontwerpen worden de fietspaden wel wat veiliger, zegt de woordvoerder. Een ander gevaar voor fietsers zijn de vele rotondes. Automobilisten
zien fietsers gemakkelijk over het hoofd bij het afslaan. ,,Voor automobilisten is het heel goed, voor fietsers is de voorrangskwestie juist gevaarlijker’’, meent Harbers. Diverse organisaties ondernemen inmiddels actie, maar vooral om ongelukken door racefietsers te voorkomen. De Nederlandse Toer Fiets Unie (NTFU) en de Fietsersbond hebben een gedragscode opgesteld voor fietsers om toch vooral rekening met elkaar te houden.
Foto: Archief ANP
Helm De meeste partijen in Nederland voelen niets voor het verplichten van fietshelmen. Uit onderzoek van de SWOV blijkt dat de kans op hoofd- en nekletsel met een helm op bijna 45 procent afneemt. ,,Tien jaar geleden had ook niemand gedacht dat het dragen van een helm op de skipiste gemeengoed zou worden’’, meent Harbers.
@
[email protected]
Mobiliteit = ALLES !!! • zitten maakt ziek • beweeg je beter • sociaal isolement => afhankelijkheid transport
13.5 miljoen fietsers - drukte op de fietspaden - 1 miljoen e-bikes -
Holland Imago Onderzoek, NBTC 2012
Gevoel vanuit de medische praktijk? - onderbuiksgevoel?
> 70% !!
Meervoudig ernstig gewonden
SEH-bezoeken door letsel in 2012 Totaal
903.000 privé-ongeval
480.000
sportletsel
160.000
verkeersongeval
130.000
huisarts
160.000
arbeidsongeval
85.000
geweld
34.000
suïcide
14.000
Oorzaken
Oorzaken: SWOV-rapport R-2012-8 Van fietsongeval naar maatregelen: kennis en hiaten
diversiteit in oorzaken
Feiten en cijfers • ernstig verkeersgewonden: • fietsers de grootste groep (>50%) • bijna twee derde geen betrokkenheid motorvoertuig • deze groep kent een sterke stijging in de afgelopen 10 jaar • 75.000 slachtoffers: • na fietsongeval op SEH (+17%) • 15.000 opnamen per jaar (+46%) • > 25% schedelhersenletsel • helft van deze stijging door oudere fietser (>55 jaar) • meer fietsen en grotere kans op ongeval
Feiten en cijfers • komende decennia: • sterke toename oudere verkeersdeelnemers • per gereden kilometer grootste kans op ongeval • grotere kans om door verkeersongeval te overlijden
Feiten en cijfers - schedelhersenletsel -
• schedelhersenletsel per gereden fietskilometer: • het vaakst bij kinderen tot 12 jaar en bij 65 plussers • vaak door eenzijdig ongeval (met name bij jonge kinderen) • bij 65-plussers: • stijgt de kans sterk naarmate de leeftijd vordert
SWOV 2009, VeiligheidNL 2013
• Gezondheidswinst van fietsgebruik overtreft ruimschoots het gezondheidsverlies door fietsongevallen. • Gevaar: middel erger dan het kwaad • Maatregelen ter bevordering ongevalreductie kunnen leiden tot minder fietsgebruik ! gezondheidsverlies
Preventie…?
Nationale Onderzoeksagenda Fietsveiligheid (NOaF) - verbeteren fietsveiligheid -
Preventie…?
fietshelm geeft 45% reductie op schedelhersenletsel skihelm! - fietshelm?
(ongeacht oorzaak fietsongeval) (geen reductie op fietsgebruik)
Preventie • fietsgedrag - informatie • maximumsnelheid - verlagen snelheidsverschillen • auto’s, scooters, e-bikes • verbreding fietspaden en verwijderen onnodige obstakels • fietshelmen (verplicht in veel landen) • draagvlak - voorlichting - leeftijd • ouders onderschatten kans op eenzijdig ongeval • comminuty-based aanpak
• invoeren van airbags aan buitenzijde auto (TNO-onderzoek) • vermindering dodelijke ongevallen met 44 per jaar
=> rol van / voor professionals ....?!
6.500 bezoekers fietser centraal
Is de fietser kwetsbaar…
Dank voor uw aandacht…!!
