strikt persoonlijk / vertrouwelijk
Investeren in de zorg Zorgobligaties
6 november 2012
JBR Corporate Finance bv
©
Dit rapport is auteursrechtelijk beschermd door JBR Corporate Finance bv en gepubliceerd onder de restrictie dat het alleen intern door de cliënt en de organisatie die hij/zij vertegenwoordigt, wordt gebruikt en verspreid
Introductie • • •
•
JBR is een strategie & corporate finance bureau, gevestigd te Zeist met circa 40 medewerkers Vraagstukken van krimp & groei Persoonlijke achtergrond Stephan van de Vusse: – Directeur CenE Bankiers – Directeur MC|Groep – Obligatieprogramma DC|Groep – Cf Healthcare Property Fund – Obligatieprogramma Mijndomein – Stichting Obligatiehoudersbelangen Contact: – Utrechtseweg 64 te Zeist – Mob: 06-36004130 –
[email protected]
JBR-zorg
06-11-2012
2
Mogelijkheden tot financiering door banken nemen af • •
•
Beperkt aantal banken actief in de zorg (ABN Amro, Rabobank, ING, BNG) Banken zijn terughoudend: – bancair krediet is vaak al opgerekt – risicospreiding met andere projecten in publieke sector – beperkte mogelijkheden om inhoudelijk functioneren te monitoren – kapitaaleisen nemen toe Kapitaalmarkten zijn moeilijk toegankelijk: – ziekenhuizen/zorginstellingen hebben geen duidelijke eigendomsstructuur – zorg is voor meeste beleggers te complex – er zijn geen gespecialiseerde financiële instellingen voor de zorg
JBR-zorg
06-11-2012
3
Strategische uitgangspunt is leidend • • • • • •
Demografie/zorgvraagontwikkeling Overheidsbeleid op gebied instelling Positie bij zorgverzekeraar Kwaliteit van de zorginstelling incl. organisatie Financiële performance Betrokkenheid andere stakeholders
•
Ook bij goede vooruitzichten kan er nog steeds een financieringsgat zijn
JBR-zorg
06-11-2012
4
Obligatiefonds kan/gaat brug slaan tussen beleggers en zorginstellingen
Obligatielening Achtergestelde financiering …
PE-fonds(en)
Ziekenhuizen Institutionelen
Dutch Healthcare Bond I
GGZ-instellingen
VVT-instellingen Kapitaalmarkt
Of waarschijnlijker directe financiering
Rol van het Waarborgfonds voor de Zorg WfZ-borging is mogelijk als zorginstelling eigenaar blijft van het vastgoed. Het aantrekken van vreemd vermogen kan “altijd” worden geborgd JBR-zorg
06-11-2012
5
De juiste combinatie van investeerders en vreemd en eigen vermogen leidt tot het hoogste rendement •
Elke financieringsbron heeft haar eigen invalshoek en kan daardoor naast financiering ook een aanvullende bijdrage leveren die ook van invloed is op het risico-/rendementsplaatje van de zorginstelling
Kosten
Baten
JBR-zorg
06-11-2012
6
Elke investeerder werkt vanuit eigen rol. Laag risicoprofiel van zorg moet nog indalen Stakeholders betrokkenheid bij bedrijfsvoering Hoog
Laag
• • • • • • • • •
Ondernemer Ontwikkelaar Bouwer Installateur Maatschappelijke investeerder Woningbouwcorporatie Financiële investeerder Institutionele belegger Bank financier
Passief vs Actief “meedenkende” partijen in het ontwikkelprocess Passief
• • •
Banken Institutionele beleggers Pensioenfonds
Actief
• • • • • •
Ondernemer Bouwer Installateur Ontwikkelaar Maatschappelijke investeerder Woningbouwcorporatie
JBR-zorg
06-11-2012
7
Management vraag: “Waarom überhaupt een investeerder te overwegen” •
Wanneer niet? – als je op zoek bent naar goedkoopste geld EN alles via de bank kan financieren – als je geen bemoeienis wenst – als je geen uitleg wilt hoeven geven aan derden
•
Wanneer wel? – als je moet en wilt – als je risico’s wilt delen – als je scherpte wilt in de bedrijfsvoering – als je betrokkenheid wilt creëren van specifieke groep – als je een expliciete visie hebt op zorg & organisatie (zie hotelsector)
Regeerakkoord: Om een grote kwaliteitsslag te kunnen maken, is geld nodig. Dit geld hoeft niet alleen van de overheid te komen. Als er extra geld uit de private markt de zorgsector kan worden ingetrokken zal dit tot grote verbeteringen kunnen leiden Bestuurlijke ruimte verdwijnt om NIET na te denken over aantrekken investeerders
JBR-zorg
06-11-2012
8
Drie voorbeelden uit mijn praktijk
DC|Groep Obligatie • • • • • • •
Bedrijfsobligatie Looptijd: 5 jaar Rente: 6,25% Coupon: € 50.000 Sterk: ondernemer Zwak: zekerheid friends & family
Cf Healthcare Property Fund • Vastgoed CV • Looptijd: 18 jaar • Dividend: 5% + 2,68% • Coupon: € 50.000 • Sterk: VG zorg • Zwak: rendement icm regio • (semi)institutioneel
Mijndomein Obligatie • • • • • •
Gedekte obligatie Looptijd: 2 jaar Rente: 5% Coupon: € 1.000 Sterk: transparantie Zwak: verhandelbaarheid • Particulieren
JBR-zorg
06-11-2012
9
Wat zijn de hoofdscenario’s? •
•
•
Traditioneel bancair: – groeien naar verhouding EV25% versus VV 75% – focus op going concern – afweging: is tijd en geld beschikbaar? Bancair plus Insourcing: – verhouding EV 20-25%, VV 50-60% en derden 5-30% – additioneel rendement investeerders op gebied van risicodeling, efficiency en maatschappelijke verankering – afweging: zijn geschikte partnerships beschikbaar? Outsourcing: – verhouding EV 0-20%, VV 80-100% – 100% focus op zorginstelling – afweging: geschikt voor mijn (gehele) organisatie?
JBR-zorg
06-11-2012
10
