Inventarisatie en analyserapport Boschveld. Boschveld n vitale buurt

Inventarisatie en analyserapport Boschveld

Boschveld ‘n vitale buurt

Inventarisatie en analyserapport Boschveld

Boschveld ‘n vitale buurt

Samen werken aan een sociaal en cultureel sterk Brabant. Daar is het beleid van de provincie op gericht. Dat vraagt ruimte en respect voor elkaar en oog voor degenen die de aansluiting dreigen te missen. Zij verdienen ondersteuning bij het zelf aanpakken van hun problemen en het beter benutten van hun capaciteiten. We willen onze samenleving bijeen houden door een leefomgeving te creëren waarin iedereen zich thuis kan voelen. Dat doen we bijvoorbeeld door zorg voor jong en oud, het leefbaar houden van kleine kernen en het op peil houden van sociale en culturele voorzieningen. Het realiseren van deze doelen is een zaak van alle Brabanders, voor alle Brabanders. Want als ieder z'n plek vindt in onze provincie, wordt het leven voor iedereen aangenamer. Brabant voor iedereen.

Colofon Uitgave

:

Prisma Brabant partner in welzijn en educatie

Vormgeving

:

Secretariaat Prisma Brabant

Samensteller

:

C. van der Steen

Dit rapport is totstandgekomen met medewerking van de leden van de werkgroep Sociale Pijler Boschveld Te verkrijgen bij :

Prisma Brabant Spoorlaan 460 5038 CH TILBURG Postbus 10346 5000 JH TILBURG Tel.: (013) 544 14 40 Fax: (013) 544 06 05 [email protected] www.prisma-brabant.nl

Datum

:

Augustus 2006

Kenmerk

:

CVS-1785-25100599H6

Certificering

:

Prisma Brabant is gecertificeerd volgens de ISO-normen van het kwaliteitssysteem CERTIKED. De activiteiten van Prisma Brabant worden (mede) mogelijk gemaakt door subsidie van de Provincie Noord-Brabant.

Inhoudsopgave

Blz.

Samenvatting.......................................................................................................................... 7 1.

Inleiding ....................................................................................................................... 13

2.

Werkwijze .................................................................................................................... 15

3.

De buurt Boschveld ..................................................................................................... 17

4.

Demografische gegevens............................................................................................ 21

5.

Sociale omgeving ........................................................................................................ 25

6.

Gebouwde omgeving .................................................................................................. 43

7.

Openbare ruimte ......................................................................................................... 47

8.

Economie ....................................................................................................................51

9.

Eindanalyse Boschveld ............................................................................................... 55

Bijlagen 1.

Geraadpleegde literatuur en gegevens

2.

Overzicht voorzieningen in de buurt.

3.

Overzicht leden werkgroep sociale pijler Boschveld.

Samenvatting Inleiding De buurt Boschveld maakt onderdeel uit van de wijk West in ’s-Hertogenbosch. Het is een van de aandachtsgebieden van het Bossche Grote Stedenbeleid (GSB). In 2000 besloot de gemeenteraad de haalbaarheid van herstructurering van de wijk te onderzoeken. Dit resulteerde in 2003 in het Masterplan ‘In Boschveld staat mijn huis’. Bij gebrek aan draagkracht besloot de Raad in 2005 op voorstel van het college van B&W, het Masterplan ter zijde te leggen en stelde vervolgens de notitie ‘Heroriëntatie Boschveld’ vast. Er is gekozen voor een stap-voor-stap benadering waarbij Boschveld in twee deelgebieden is gesplist. Voor deelgebied 1 wordt de planontwikkeling en aanpak opgestart en dat plan beslaat een periode van tien tot vijftien jaar. Voor deelgebied 2 ligt de planontwikkeling de komende jaren stil. De Raad vindt dat in dit heroriëntatieproces de sociale aspecten en de inbreng van de bewoners expliciet aandacht dienen te krijgen. Voor u ligt het eerste resultaat van de opdracht: een inventarisatie en analyserapport.

Werkwijze De uitwerking van de opdracht omvat twee afzonderlijke delen: een inventarisatie en analyse rapport van de bestaande situatie en een visierapport met een plan van aanpak. Beiden worden in een herstructureringsplan verwerkt. Een door de gemeente ingestelde werkgroep (werkgroep sociale pijler Boschveld) verricht deze werkzaamheden. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van bewoners (Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld), de woningcorporaties, de welzijnsinstelling Divers, het pastoraal buurtwerk en de gemeente. Deze samenvatting is een verkorte weergave van het rapport ‘Boschveld, ’n vitale buurt’. De inventarisatie en analyse is op basis van bestaande documenten, cijfermateriaal en gesprekken met bewoners en professionals tot stand gekomen. Dit omdat de afgelopen jaren veel over Boschveld en de buurtbewoners is geschreven.

Ligging van Boschveld Boschveld ligt op een steenworp afstand van het Centraal Station en de binnenstad van ’s-Hertogenbosch. De buurt is aangewezen als herstructureringslocatie. De buurt heeft een zeer gunstige ligging en is mede daardoor in stedenbouwkundig opzicht een aantrekkelijk gebied. Door het vrijkomen van bedrijventerreinen voor woningbouw zijn er ontwikkelingsmogelijkheden. Hierdoor heeft Boschveld naast de herstructurering ook een uitbreidingsfunctie voor de stad gekregen. Omringd door het Paleiskwartier, de spoorlijn en bedrijventerreinen, is Boschveld een kleine overzichtelijke buurt, maar zeker geen eiland. Het is belangrijk rekening te houden met de situering van Boschveld ten opzichte van de aangrenzende wijken en de positie die de buurt inneemt in de stad. Ontwikkelingen in Boschveld kunnen invloed hebben op de aangrenzende wijken en bewoners. De ligging van Boschveld dichtbij het station en de binnenstad heeft naast de vele voordelen (zoals bijvoorbeeld de bereikbaarheid), ook nadelen. De verplaatsing van de drugsoverlast vanuit de binnenstad en het station naar de buurt is daarvan een voorbeeld. Eveneens is het van belang oog te hebben voor de onderlinge verschillen tussen, de subbuurten in Boschveld.

CVS-1785-25100699H6

Boschveld ’n vitale buurt - 7 -

Bewoners Begin 2005 telt Boschveld 3.343 inwoners. De buurt heeft een jonge bevolkingssamenstelling; 72,5% van de bewoners is niet ouder dan 45 jaar. De groep 65-jarigen en ouder is relatief klein (8,2%). Naast een ‘jonge’ buurt is Boschveld ook een kleurige buurt, een multiculturele buurt. Er wonen, in vergelijking met geheel ’s-Hertogenbosch, relatief veel allochtone∗ bewoners. Van de jongeren tot 20 jaar is 65% van allochtone afkomst. Kijkend naar de samenstelling van de huishoudens dan valt opdat er in Boschveld veel alleenstaande volwassenen wonen en in verhouding weinig gezinnen met kinderen.

Sociale omgeving Boschveld stond jarenlang bekend als een buurt waar bewoners rustig en gemoedelijk met elkaar omgaan en waar bewoners betrokken zijn bij de buurt en actief deelnemen aan activiteiten. Als sterk punt werd genoemd dat de verschillende bevolkingsgroepen die in Boschveld wonen over het algemeen goed met elkaar samenleven. Met name de oudere bewoners hebben een gezamenlijk verleden in Boschveld en werkten samen in de fabriek (Grasso, Remington, Michelin). De kracht van Boschveld is de kracht van de kleuren, zo werd door de werkgroep Sociale Pijler opgemerkt. De sociale structuur van Boschveld is redelijk goed. Wel signaleren werkers dat de sociale cohesie in de buurt de laatste tijd minder wordt. Als mogelijke oorzaken worden genoemd: het vertrek van ouderen en gezinnen uit de buurt, de vestiging van veelal jonge alleenstaanden in de buurt (veelal starters/studenten) en de komst van bewoners met zeer verschillende nationaliteiten. Bewoners hebben verschillende leefstijlen, zijn mobieler en de binding met de buurt is steeds minder aanwezig. Een grote groep bewoners woont echter graag in Boschveld en voelt zich betrokken bij de buurt. Men is nog steeds bereid de handen uit te mouwen te steken en aan te pakken. Dat is te zien aan de vele vrijwilligers die in de buurt actief zijn en het bestaan van de verschillende comités, werkgroepen en platforms zoals het Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld. In Boschveld zijn verschillende vormen van informele zorg aanwezig. Met name de bewoners die al langer in de buurt wonen, zorgen als het nodig is voor elkaar. Ook zijn er in de buurt families, met name Turkse, die onderling veel contact hebben met elkaar en voor elkaar klaar staan wanneer nodig. Hoewel er een kentering is te zien, is burenhulp nog steeds aanwezig. Bewoners melden in de gemeentelijke Leefbaarheid- en Veiligheidenquête 2004, (voortaan L&V enquête genoemd) dat de zelfredzaamheid in Boschveld ruim voldoende is. Bewoners geven hiervoor het rapportcijfer 8,5. In Boschveld functioneren verschillende netwerken, waarin professionals gezamenlijk de in de buurt gesignaleerde problemen bespreken en aanpakken. Sociale veiligheid is een belangrijk item voor Boschveld. Het staat al jarenlang bovenaan de agenda. Dit omdat op bepaalde plekken de buurt te kampen heeft met drugsoverlast. In het gebied rondom het winkelcentrum wordt de meeste overlast gesignaleerd. Maar ook de portieken van de flats waren onveilig. Daarnaast hadden bewoners last van rondhangende jongeren en van zwervers en daklozen die Boschveld kozen als uitvalplaats.

∗

Het Centraal Bureau voor de Statistiek rekent personen tot allochtonen als tenminste één ouder in het buitenland is e geboren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (de 1 generatie) en e personen die in Nederland zijn geboren (2 generatie). Voorts wordt een tweedeling gemaakt in westerse en niet westerse allochtonen. Tot ‘niet westers’ behoren personen uit Turkije, Afrika, Latijns Amerika en Azië, met uitzondering van personen uit Indonesië en Japan. Personen uit deze landen worden tot westerse allochtonen gerekend.

- 8 - Boschveld ’n vitale buurt

CVS-1785-25100699H6

Met een doelgerichte aanpak en een intensieve samenwerking tussen bewoners, gemeente en instellingen is de sociale veiligheid in Boschveld verbeterd. Zo zijn er concrete maatregelen genomen (cameratoezicht, jongerenaanpak), waardoor de overlast is teruggebracht en het aantal meldingen bij de politie is afgenomen. Een belangrijke sprong voorwaarts maar daarmee is de klus nog niet geklaard. Gezamenlijke inzet, aandacht en handhaving van alle partijen zal ook de komende tijd noodzakelijk blijven. In Boschveld wonen relatief veel mensen met een uitkering. De meeste uitkeringsgerechtigden behoren tot de groep ‘grote afstand van de arbeidsmarkt’. Zij zijn veelal laag opgeleid, spreken onvoldoende Nederlands of zijn al erg lang uit het arbeidsproces. Er staan 327 personen uit Boschveld als werkzoekenden geregistreerd. Bij 49% van de bewoners is sprake van een laag inkomen. Werkers signaleren een toename van de schuldenproblematiek en armoede onder bewoners en de wijkwinkel krijgt steeds meer aanvragen voor ontheffing van gemeentelijke heffingen en belastingen. Ook zijn er nogal wat bewoners die financiële familieverplichtingen hebben in het land van herkomst. Met name de economische situatie van allochtone ouderen en alleenstaande moeders wordt als zorgelijk beschouwd en verdient aandacht. De meeste kinderen die de basisschool ’t Boschveld en peuterspeelzaal Sinbad bezoeken zijn van allochtone afkomst. Dit is voor nogal wat autochtone ouders reden om hun kinderen naar basisscholen en/of peuterspeelzalen in omliggende buurten te sturen. Dit is geen gunstige ontwikkeling voor Boschveld want hierdoor neemt de segregatie toe. Basisschool ’t Boschveld is een van de partners van de Brede Bossche School Boschveld, deze is vanaf 2003 operationeel. Werkers in de buurt signaleren dat de opvoedingsproblematiek en -onmacht bij ouders toeneemt, dat kinderen met een taalachterstand op school starten en ouders (met name allochtone ouders) niet of nauwelijks gewend zijn met hun kind(eren) te spelen. Er is op jeugdige leeftijd al sprake van intimidatiegedrag tussen kinderen en gebrek aan seksuele en morele opvoeding (waarden en normen). Het percentage jongeren in de leeftijdsgroep 13- tot en met 17-jarigen is minder dan het stedelijk gemiddelde. In de L& V enquête, geven bewoners aan niet erg tevreden zijn over de voorzieningen voor jongeren. In Boschveld is voor jongeren weinig te doen. Hier wordt de laatste tijd wel op geïnvesteerd (speluitleen, voetbalkooi, gezamenlijke activiteiten Divers, pastoraal buurtwerk, basisschool en Sport en Bewegen). Tegelijkertijd is de overlast van (kleine) groepen jongeren groot. Werkers melden dat deze jongeren niet of nauwelijks aanspreekbaar zijn op hun gedrag (intimidatie en wangedrag). Werkers maken zich zorgen om het grote aantal kwetsbare jongeren in de buurt. Er is sprake van een groot aantal jongeren dat zonder startkwalificatie de school verlaat en daarmee ook weinig perspectief heeft op de arbeidsmarkt. Het bieden van een positief toekomstperspectief aan de vele jong volwassenen in de buurt is noodzakelijk om te voorkomen dat zij carrière zoeken in de kleine - of drugscriminaliteit. Er zijn in Boschveld verschillende welzijnsvoorzieningen en georganiseerde ontmoetingsplaatsen. Ook zijn de welzijnsstichting Divers, het pastoraal buurtwerk en het Ouder Kindcentrum actief. Medewerkers en vrijwilligers van deze organisaties leveren een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid in de buurt. Deze organisaties werken samen en voeren gezamenlijk verschillende activiteiten uit. Door de veelheid aan accommodaties is de kans klein dat verschillende groepen buurtbewoners elkaar bij activiteiten tegenkomen. Het beter afstemmen en samenbrengen van activiteiten en ontmoetingsplaatsen bijvoorbeeld in een (buurt) accommodatie, kan dat mogelijk veranderen. In de L&V-enquête geven bewoners aan niet erg tevreden zijn over de voorzieningen voor ouderen. In de omringende buurten zijn allerlei zorgvoorzieningen te vinden. In Boschveld is dat niet het geval. Er is geen gezondheidscentrum of huisartsenpraktijk gevestigd. Er is geen verzorgingshuis met aanleunwoningen of een goede woonzorgvoorziening voor ouderen.

CVS-1785-25100699H6


Wel zijn er in totaal 118 seniorenwoningen en enkele woon-zorg-woningen voor gehandicapten. In de buurt wonen ook bewoners met een psychiatrische achtergrond. Al jaren zijn er plannen voor een woon-zorg-voorziening. Deze plannen zijn tot op heden niet verder uitgewerkt. Ouders met kleine kinderen moeten voor het consultatiebureau naar de naast liggende wijken. Dit vinden met name ouders zonder vervoer bezwaarlijk. In Boschveld is sprake van een toename van het aantal multi-probleem huishoudens. Het is belangrijk rekening te houden met de draagkracht van de buurt en de individuele bewoners.

Gebouwde omgeving In Boschveld staan 1.527 woningen, waarvan 64% meergezinswoningen en 36% eengezinswoningen. De meeste woningen zijn in de jaren vijftig gebouwd. Het gaat hierbij om portiek-, etagewoningen en galerijflats. Het percentage koopwoningen is gering (27%) zeker in vergelijking met het percentage koopwoningen in de hele gemeente (52%). De meeste huurwoningen (97%) zijn in bezit van de woningcorporaties BrabantWonen, SWH en SSW. Deze huurwoningen behoren voor een groot deel tot de zogenaamde bereikbare - of te wel - betaalbare huurwoningen voor huishoudens met een laag inkomen. In 2005 ontving 28% van de huurders huursubsidie. Een groot aantal huurwoningen heeft vier of meer vertrekken. De kwaliteit van de huurwoningen is matig. Door het ontbreken van liften zijn de flats slecht toegankelijk voor ouderen en gehandicapten. De verbetermogelijkheden van de woningen zijn volgens de corporaties beperkt. Bij verbetering van de woningen en bij nieuwbouw ontstaat er het spanningsveld met de betaalbaarheid van de woning. Bewoners van Boschveld geven in de L&V-enquête aan tevreden te zijn met hun woning, vooral ligging en de betaalbare huur spreekt hen zeer aan. Wel klaagt men dat de meeste woningen niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd.

Openbare ruimte In vergelijking met het gemiddeld aantal m2 ‘groen’ in de gehele gemeente blijkt het openbaar groen in Boschveld aanzienlijk minder te zijn. De speelvoorzieningen in de buurt zijn onlangs door de gemeente getoetst. Er is volgens de gemeente voldoende geschikte speelruimte aanwezig. Bewoners (OBB) zijn het hier niet mee eens. De kwaliteit van de speelplekken is onvoldoende tot slecht beoordeeld. Ook de spreiding van de speelplekken is niet voldoende. Uitbreiding van groen en speelvoorzieningen bij toekomstige ontwikkelingen is wenselijk. Het onderhoud en beheer van de openbare ruimte is op dit moment een van de belangrijkste speerpunten in Boschveld. De afgelopen periode is vanuit de gemeente en andere instanties intensief met bewoners samengewerkt om de woonomgeving schoon, heel en veilig te maken en te houden. Er zijn positieve resultaten behaald maar alertheid en continue inzet blijft noodzakelijk. Uit de incidentenregistratie van de politie (2004) blijkt dat er in Boschveld minder frequent verkeersongevallen voorkomen dan in andere GSB-wijken of geheel ‘s-Hertogenbosch. Boschveld is met het openbaar vervoer bereikbaar. De stadsdienst rijdt langs de buurt, maar bewoners missen op diverse plekken in de buurt halteplaatsen. Parkeergelegenheid voor de eigen bewoners is in de buurt voldoende aanwezig, bewoners storen zich aan de parkeeroverlast, zoals rondom de basisschool ’t Overpad (speciaal onderwijs).


CVS-1785-25100699H6

Boschveld ligt tussen de spoorlijn en het industrieterrein De Rietvelden ingeklemd. Gezien deze ligging verdienen milieuaspecten en veiligheidsrisico’s in Boschveld alle aandacht. Er is sprake van geluidshinder door verkeer (trein en auto) en industrie.

Economie In 2004 waren er in Boschveld 189 bedrijven gevestigd met 1.381 werkzame personen. De economische bedrijvigheid in Boschveld is geconcentreerd op het bedrijventerrein Boschveld, het voormalige EKP-terrein en het winkelcentrum. Het bedrijventerrein Boschveld ligt voor een groot deel braak en er staan enkele grote bedrijfshallen, die verhuurd worden als bedrijfsverzamelgebouw. De panden zijn vooral in trek bij kleine en startende bedrijven. De gemeente heeft in 2001 besloten dit bedrijventerrein aan te merken voor transformatie of te wel het omvormen in andere bedrijvigheid of woningen. Van een aantal bedrijven is bekend dat zij Boschveld zullen verlaten. Toekomstige ontwikkelingen bieden de mogelijkheid de bedrijvigheid in Boschveld te vergroten en de functies wonen en werken te versterken. De kwaliteit van de winkelvoorzieningen in Boschveld scoort al jaren een dikke onvoldoende. Het aantal winkels in het winkelcentrum loopt terug. De omvang en de kwaliteit van winkelvoorzieningen staat onder druk. Het gebied rondom het winkelcentrum wordt door bewoners vooral ’s avonds als onprettig en sociaal onveilig ervaren. Het winkelcentrum herbergt met uitzondering van de apotheek, bakker en supermarkt weinig specifieke buurtwinkels en draait economisch niet optimaal. De aanwezigheid van enkele ‘dubieuze’ winkels (dekmantel voor andere en/of illegale praktijken), de eigendomsverhoudingen en het groot aantal verschillende eigenaren zijn belemmeringen voor een goed beheer en een energieke aanpak van de upgrading van het winkelcomplex en de bovenliggende appartementen. Verschillende pogingen om het winkelcentrum aantrekkelijk te maken zijn op niets uitgelopen. Het winkelcentrum Boschveld is getypeerd als een buurtsteunpunt. Het perspectief voor het winkelcentrum hangt sterk af van de vergroting van het draagvlak in de wijk zelf, bijvoorbeeld door nieuwe woningbouwplannen.

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

1.

Inleiding

De buurt Boschveld maakt onderdeel uit van de wijk West in ’s-Hertogenbosch. Het is een van de aandachtsgebieden van het Bossche Grote Stedenbeleid (GSB). In 2000 besloot de gemeenteraad op basis van een wijkanalyse (2000) de haalbaarheid van herstructurering van de wijk te onderzoeken. Dit resulteerde in 2003 in het Masterplan ‘In Boschveld staat mijn huis’. In de zomer van 2005 concludeerde het college van B&W, op basis van de vele inspraakreacties, dat er geen draagvlak aanwezig was voor een herstructureringsoperatie voor geheel Boschveld. Om die reden heeft het College besloten het Masterplan niet ter besluitvorming aan de Raad voor te leggen, maar met een aangepast voorstel, genoemd ‘Heroriëntatie Boschveld’ te komen. Het voorstel Heroriëntatie Boschveld is in september 2005 door de gemeenteraad vastgesteld. In dit voorstel zijn hoofdlijnen voor vernieuwing en herstructurering voor de buurt Boschveld beschreven. Er is gekozen voor een stap-voor-stapbenadering, waarbij Boschveld is gesplitst in twee deelgebieden. Voor deelgebied 1 wordt de planontwikkeling en aanpak opgestart en dat plan beslaat een periode van 10 à 15 jaar. Voor deelgebied 2 ligt de planontwikkeling de komende jaren stil.

De Raad gaf tevens de opdracht tot het opstellen van een sociale paragraaf. De sociale paragraaf bevat een schets van de huidige sociale structuur, een beschrijving van de sociale infrastructuur en een doorkijk naar de gewenste sociale ontwikkelingsrichting van de buurt en in het bijzonder deelgebied 1.

CVS-1785-25100699H6


Prisma Brabant, provinciale steunfunctie voor Welzijn en Educatie, is gevraagd op interactieve wijze met buurtbewoners en professionele partners mee te werken aan het opstellen van de sociale paragraaf Dit rapport is een eerste onderdeel van de uitwerking van de opdracht.


CVS-1785-25100699H6

2.

Werkwijze

De sector CWS (Cultuur, Welzijn, Jeugd en Onderwijs en Sociale zaken) heeft na de vaststelling van het voorstel Heroriëntatie Boschveld, de provinciale steunfunctie Prisma Brabant gevraagd ondersteuning te bieden bij het vormgeven van de sociale paragraaf. De opdracht van de sector CWS aan Prisma Brabant omvat twee afzonderlijke delen:

1.

Een inventarisatie en analyse van de bestaande situatie Een beschrijving van de sociale structuur en infrastructuur, als ook het in beeld brengen van de sterke kanten van Boschveld en op welke wijze deze sterke kanten behouden en/of versterkt kunnen worden.

2.

Een visierapport en een plan van aanpak Een beschrijving van de gewenste sociale ontwikkelingsrichting en het opstellen van een daarop afgestemd plan van aanpak.

Afwijkend van de opdracht van de Raad worden deze twee deelproducten niet samen gevoegd in een sociale paragraaf, maar maakt de inhoud daarvan een integraal onderdeel uit van het nieuw op te stellen herstructureringsplan Boschveld. Een door de gemeente ingestelde werkgroep, de werkgroep sociale pijler Boschveld levert input en begeleidt de werkzaamheden. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van bewoners (Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld), de woningbouwcorporaties SWH, SSW, en Brabant Wonen, de welzijnsinstelling Divers, het pastoraal buurtwerk en de gemeente. Vanuit de gemeente zitten de projectleider Herstructurering, de gebiedsmanager Boschveld/Deuteren en een beleidsmedewerker Welzijn (trekker) in deze werkgroep. Voor u ligt het eerste resultaat; een inventarisatie en analyse van de huidige situatie in Boschveld. De inventarisatie is tot stand gekomen op basis van bestaande documenten en cijfermateriaal, maar ook middels gesprekken met bewoners en professionals in de buurt. De afgelopen jaren is de buurt Boschveld veelvuldig onderzocht en is er heel veel over Boschveld en haar bewoners geschreven. Er is bewust gekozen niet opnieuw onderzoeken in Boschveld uit te zetten, maar de veelheid aan materiaal te verzamelen en daaruit de voor Boschveld relevante gegevens en bevindingen te selecteren en over te nemen. Geraadpleegde documenten zijn onder andere de Wijkanalyse Boschveld/Deuteren 2000, de Leefbaarheid & Veiligheid-enquête 2004∗, als ook de inspraakgegevens met betrekking tot het Masterplan ‘In Boschveld staat mijn huis’. (Voor een uitgebreid overzicht zie bijlage 1.) Om een integraal beeld te krijgen van Boschveld en haar bewoners en vervolgens een samenhangende analyse te kunnen maken, is de buurt vanuit sociaal, fysiek als economisch perspectief beschreven. Het inventarisatiedeel is in de werkgroep Sociale Pijler Boschveld besproken en aan de hand van de reacties bijgesteld. Met de werkgroepleden is vervolgens een analyse gemaakt en zijn de sterke en zwakke punten per beleidsterrein geformuleerd.

∗

Deze enquête wordt om de twee jaar in de Bossche wijken uitgezet. In 2004 is dit voor het eerst in Boschveld gebeurd. De deelname van allochtone bewoners was hierbij echter beperkt.

CVS-1785-25100699H6


De buurt Boschveld is geen eiland. Bij het opstellen van de sociale plannen is het dan ook van groot belang rekening te houden met de situering van Boschveld ten opzichte van de aangrenzende wijken en de positie die de buurt inneemt in de stad. Ontwikkelingen in Boschveld kunnen invloed hebben op de aangrenzende wijken en bewoners. Dit geldt evenzo andersom. Tevens wordt een onderscheid gemaakt tussen onderwerpen die op stedelijk niveau om een oplossing vragen en onderwerpen die in de buurt kunnen worden opgelost Tot slot zullen ook de onderlinge verschillen van subbuurten in Boschveld aan de orde komen.


CVS-1785-25100699H6

3.

De buurt Boschveld

Situering De buurt Boschveld is gesitueerd in het westelijk deel van de gemeente ‘s-Hertogenbosch.

De buurt vormt de verbinding tussen de Brabanthallen/Veemarktkade en Oud Deuteren. Het Veemarktkwartier∗ behoort tot deze buurt, evenals het gebied dat wordt begrensd door de spoorlijn, de Oude Vlijmenseweg/Oude Engelenseweg en de Simon Stevinweg/Christiaan Huygensweg (inclusief Concordialaan/Vijverberg en Bungalowbuurt). De buurt Boschveld bevindt zich tussen de buurten De Schutskamp, Deuteren, het Paleiskwartier, het Zand en de bedrijventerreinen Veemarktkwartier en Rietvelden Oost. Boschveld ligt op een steenworp afstand van het Centraal Station en de binnenstad. In het Paleiskwartier, het gebied direct grenzend aan Boschveld, is de laatste jaren veel gebouwd: luxe appartementen, kantoorgebouwen, een nieuw station en het Paleis van Justitie. Tevens is aan de voormalige Sportlaan de Onderwijsboulevard verrezen. Deze dynamische ontwikkelingen zijn van invloed op de ontwikkeling van de stad, maar zeker ook op de toekomst van Boschveld. De buurt is in stedenbouwkundig opzicht aantrekkelijk geworden. Door het vrijkomen van bedrijventerreinen voor woningbouw zijn er ook ontwikkelingsmogelijkheden. Mede hierdoor heeft Boschveld een uitbreidingsfunctie voor de stad gekregen. ∗

Niet te verwarren met het Veemarktkwartier achter de Brabanthallen

CVS-1785-25100699H6


Boschveld en omgeving

Historie Boschveld is een arbeidersbuurt. Het oudste gedeelte, het Veemarktkwartier, bevindt zich in het noorden en is al in de jaren dertig gebouwd. Het andere en overgrote deel van Boschveld dateert uit de periode van de wederopbouw. De woningnood was in de jaren vijftig zo groot dat de gemeente in een hoog tempo woningcomplexen bouwde in West, eerst in Deuteren en vervolgens in Boschveld. Zo ontstonden in Boschveld twee nieuwe woonbuurten, van elkaar gescheiden door de Copernicuslaan. De verbinding met de stad volgde pas later. Rond 1955 werd het winkelcentrum geopend, een kleuterschool gevestigd en ontstonden de eerste jeugd- en bewonersactiviteiten. In 1960 is de zogenoemde stationstunnel geopend. Boschveld werd in die tijd beschreven als een zakelijke en doelmatige woon- c.q. werkplaats afgestemd op de beter opgeleide arbeiders. De arbeiders werkten bij De Gruyter, Michelin, Remington, Grasso en later ook bij Heineken. Deze bedrijven waren gevestigd op of rond het bedrijventerrein Boschveld dat deels al in de jaren dertig is ontstaan. De kerk vormde het middelpunt van deze jonge en kinderrijke buurt.


CVS-1785-25100699H6

In de jaren zeventig kwamen de eerste buitenlandse arbeiders, met name Turkse en Marokkaanse mannen, in pensions in de buurt wonen. Zij werden opgevangen door vrijwilligers en geholpen met de Nederlandse taal. Na een paar jaar verlieten deze eerste migranten hun pensionkamers en vestigden zij zich met hun gezinnen in woningen in de buurt. In de jaren tachtig veranderde de samenstelling van Boschveld verder. Relatief veel weduwen en weduwnaars, als ook een hoog aantal 65-plussers woonden toen in de buurt. Het aantal jongeren liep in die tijd sterk terug. Autochtone bewoners verhuisden naar andere wijken en maakten plaats voor nieuwe allochtone bewoners, nu met zeer uiteenlopende nationaliteiten. Boschveld veranderde steeds meer in een multiculturele stadsbuurt. De contacten tussen bewoners onderling en de sociale samenhang wijzigden in negatieve zin en de leefbaarheid stond meer en meer onder druk. Boschveld kwam in die tijd hoog op de politieke agenda te staan, mede vanwege de combinatie van een hoge werkloosheid en toenemende sociale problematiek. Samen met Deuteren werd Boschveld een stadsvernieuwingsgebied. Om het neerwaartse proces een halt toe te roepen startten in de jaren negentig de gemeente, het welzijnswerk, het pastoraal buurtwerk, woningcorporaties, politie en andere partners met een wijkgerichte aanpak. Boschveld werd een van de aandachtsgebieden van het Bossche Grote Stedenbeleid. Middels projecten als ‘Boschveld buurt met buren’ lukte het om buurtbewoners weer met elkaar in contact te brengen en de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid in de buurt te stimuleren. Centraal in de aanpak stond het versterken van de sociale infrastructuur (netwerken en voorzieningen), de interculturele communicatie en de persoonlijke benadering van de bewoners. Mede op basis van de uitkomsten van de huis-aanhuis-gesprekken met bewoners vonden er allerlei vervolgactiviteiten plaats, zoals de oprichting van een ouder-kindcentrum. Deze activiteiten, als ook de grotere betrokkenheid van bewoners bij de buurt, konden echter niet voorkomen dat de leefbaarheid in Boschveld toch verder afnam. De buurt kreeg eind jaren negentig in toenemende mate te maken met drugsoverlast, vernieling, diefstal en vandalisme en tegelijkertijd verouderden de openbare ruimte en de sociale woningvoorraad. Bewoners voelden zich niet meer veilig in de buurt en verzochten herhaaldelijk en dringend het gemeentebestuur en politie om een effectieve aanpak te ontwikkelen. In overeenstemming met de aanpak van het Grote Steden Beleid is in 2000 een wijkanalyse opgesteld. Daarop volgend werd door het gemeentebestuur besloten om voor de korte termijn in te zetten op veiligheid en handhaving en voor de langere termijn samen met de woningcorporaties een plan te ontwikkelen met structurele oplossingen voor de buurt. Zoals eerder vermeld, is in 2003 het Masterplan ‘In Boschveld staat mijn huis’ verschenen met daarin het uitgangspunt dat Boschveld een woonwijk blijft, maar dat er ter verhoging van de kwaliteit van het wonen in de buurt en de betekenis van de buurt voor de stad grote fysieke ingrepen nodig zijn. Vernieuwing en herstructurering moesten de buurt omvormen tot een aantrekkelijke vestigingsplaats voor een grote en brede doelgroep. Uit de reacties van buurtbewoners op de verdere uitwerking van het plan werd duidelijk dat er geen draagvlak was voor de ingrijpende beslissing tot herstructurering van geheel Boschveld. Om die reden heeft de Raad, op voorstel van het college van B&W, besloten het Masterplan ter zijde te leggen en een heroriëntatie op te starten. De sociale aspecten als ook de inbreng van de bewoners moeten daarbij expliciet aandacht krijgen.

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

4.

Demografische gegevens∗

4.1. Kwantitatief beeld Begin 2005 telt de buurt Boschveld 3.343 inwoners, waaronder 1.723 mannen en 1.620 vrouwen. De laatste vijf jaar is het inwonersaantal met 313 inwoners gestegen.

Samenstelling Tabel 1

% 0- t/m 19jarigen 20- t/m 44jarigen 45- t/m 64jarigen 65-jarigen e.o. Totaal % Totaal inwoners

Nederlandse etniciteit

2000 Niet Nederlandse etniciteit

Totaal

Nederlandse etniciteit

2005 Niet Totaal Nederlandse etniciteit

7,2

13,8

21

7,3

13,5

20,8

29,6

20,4

50

29

22,7

51,7

13,7

6,4

20,1

13,1

6,2

19,3

8

0,9

8,9

6,3

1,9

8,2

58,5

41,5

100

55,7

44,3

100

1.772

1.258

3.030

1.862

1.481

3.343

Boschveld is een multiculturele wijk. Zeker in relatie tot de andere wijken in de stad. Er wonen 44,3% bewoners met een niet Nederlandse etniciteit en 55,7% bewoners met een Nederlandse etniciteit (de verhouding in de gehele stad is 19% en 81%). Van alle bewoners zijn 447 bewoners van Marokkaanse en 407 bewoners van Turkse afkomst. Naast deze bewoners en de 77 Surinaamse en/of Antilliaanse bewoners wonen er in Boschveld 550 bewoners met andere en zeer uiteenlopende etniciteiten. Het percentage bewoners met een niet-Nederlandse etniciteit is in de periode van vijf jaar gegroeid van 41,5% naar 44,3%. Een overgroot deel van de jongeren onder de 20 jaar heeft een niet- Nederlandse etniciteit.

∗

Stad in cijfers www.buurtmonitor.nl/’s-Hertogenbosch

CVS-1785-25100699H6


Leeftijdsopbouw Tabel 2

Uit de cijfers van 2005 is op te maken dat meer dan de helft van de bewoners behoort tot de groep 20-44-jarigen. Deze leeftijdsgroep is in een periode van vijf jaar met 12,3% gegroeid. De groep van 0-4 jarigen is de afgelopen vijf jaar gestegen met 37%. Deze toenames kunnen gedeeltelijk worden verklaard door vestiging van gezinnen in de nieuwe woningen aan de Concordialaan/Vijverberg. Het percentage 45-64-jarigen is 19,3%. De groep ouderen van 65 jaar en ouder is relatief klein, 8,2%. (Het percentage voor geheel ’s-Hertogenbosch is 13%) Ook de groep oudere bewoners met een niet-Nederlandse etniciteit is klein te noemen, maar is in vijf jaar wel iets gegroeid.


CVS-1785-25100699H6

Tabel 3 Leeftijdsopbouw Boschveld/‘s- Hertogenbosch

0-4 jaar 5-12 jaar 13-17 jaar 18-24 jaar 25-34 jaar 35-54 jaar 55-74 jaar 75-plus Totaal

Aantal 2000 184 229 126 448 753 782 380 128 3.030

Boschveld Aantal 2005 Percentage 2005 253 7,6 217 6,5 124 3,7 464 13,8 847 25,3 869 26,0 463 13,9 106 3,2 3.343 100

’s-Hertogenbosch Percentage 2005 6 9 6 8 16 31,5 19 5,5 100

Een vergelijking met de gemiddelde leeftijdsopbouwcijfers van geheel ’s-Hertogenbosch laat het volgende zien: De leeftijdsgroepen 18-24-jarigen en 25-34-jarigen zitten boven het gemiddelde. De leeftijdsgroepen 5-17-jarigen, 35-54-jarigen en 55-jarigen en ouder zitten onder het gemiddelde.

Huishoudens Tabel 3 Huishoudens Alleenstaande minderjarigen 1 volwassen persoon <65 jaar 1 volwassen persoon 65 jaar en ouder 1 volwassen persoon met minderjarigen 2 volwassen personen 2 volwassen personen met minderjarigen 3 en meer volwassen personen 3 en meer volwassen personen met minderjarigen Totaal

2000 1 446 115 55 385 174 141 74 1.391

2005 1 521 114 77 395 202 142 80 1.532

In 2005 telt Boschveld 1.532 huishoudens. Van deze huishoudens bestaat slechts 23,4% uit huishoudens met minderjarige kinderen. Een deel van deze huishoudens bestaat uit alleenstaande oudergezinnen. De groep huishoudens met minderjarige kinderen is ten opzichte van 2000 gegroeid. Opvallend is het groot aantal huishoudens van alleenstaande volwassenen onder de 65 jaar zonder minderjarige kinderen (34%) en de groei van deze huishoudens in de laatste vijf jaar.

4.2. Kwalitatief beeld Hoewel de cijfers uitwijzen dat er een geringe groei zit in het aantal huishoudens met kinderen, hebben zowel de bewoners als de professionals het idee dat gezinnen met kinderen uit Boschveld wegtrekken. Het betreft dan met name gezinnen uit de huurwoningen. De (kleine) groei van het aantal gezinnen kan verklaard worden door de vestiging van gezinnen in de (koop)woningen aan de Concordialaan/Vijverberg.

CVS-1785-25100699H6


Bewoners, het OBB, zien de onevenwichtige bevolkingssamenstelling in de buurt als een zwakte. De corporaties delen deze mening niet, maar vinden dit passen bij zowel de landelijke trends als het stedelijk karakter van de buurt.

4.3. Analyse Op basis van het bovenstaande worden de volgende conclusies getrokken. Ook zijn, waar mogelijk, de kansen en bedreigingen voor de buurt in beeld gebracht.

Sterke kanten -

Boschveld is een kleine overzichtelijke buurt, dit is positief vanuit communicatief opzicht; bewoners zijn snel in beeld en persoonlijk te benaderen.

Zwakke kanten -

-

In verhouding met andere buurten (en geheel ‘s-Hertogenbosch) wonen er weinig ouderen in Boschveld. De buurt heeft op dit moment geen potentie om mensen die ouder worden te binden. Er wonen in verhouding veel alleenstaande volwassenen en weinig huishoudens met kinderen in Boschveld.

Kansen -

De mogelijkheid bestaat om via herstructurering de demografische opbouw van de buurt te beïnvloeden zodat er een intergenerationele en levensloopbestendige buurt ontstaat (van de wieg tot het graf).

Bedreigingen -

Eenzijdige demografische opbouw van de buurt.


CVS-1785-25100699H6

5.

Sociale omgeving

5.1. Bewoners in hun buurt 5.1.1. Kwantitatief beeld

Voorzieningen sociale woonomgeving -

Welzijnsinstelling Divers Wijkwinkel Pastoraal Buurtwerk Boschveld

Georganiseerde ontmoetingsplekken -

Buurthuis Boschveld De wijkplaats Ouder-kindcentrum De Westhoek

Boschveld stond jarenlang bekend als een buurt waar bewoners rustig en gemoedelijk met elkaar omgaan en waar bewoners betrokken zijn bij de buurt en actief deelnemen aan activiteiten. Dit bleek heel duidelijk in de ontwikkelperiode van het Masterplan ‘In Boschveld staat mijn huis’. Daarin speelden diverse bewonersgroepen een belangrijke rol. Ook in de wijkanalyse van 2000 werd als sterk punt van Boschveld genoemd dat verschillende bevolkingsgroepen over het algemeen goed met elkaar samenleven. Contact met buurtbewoners Van de bewoners heeft 22% contact heeft met andere buurtbewoners (L&V-enquete, 2004). Dit is vergelijkbaar met de andere GSB-aandachtsgebieden maar minder dan het gemiddelde van ’s-Hertogenbosch (29%). Hetzelfde percentage geënquêteerde bewoners (22%) stoort zich vaak aan het gedrag van andere buurtbewoners. Dit is iets lager dan de andere aandachtsgebieden (27%) maar meer dan ‘s-Hertogenbosch als geheel (14 %). Tabel 5 Rapportcijfers leefbaarheid en veiligheid (0=slecht/10=goed) Boschveld Mensen in de buurt 6,4 Sfeer in de buurt 6,1 Tolerantie in de 6,2 buurt Leefbaarheid in de 6,3 buurt Sociale cohesie* 5,3 * de sociale kwaliteit van de woonomgeving

CVS-1785-25100699H6

7,1 6,9

GSBaandachtsgebieden 6,4 6,2

6,9

6,3

7,1

6,4

6,1

5,3

‘s-Hertogenbosch


De puntenwaardering die bewoners geven aan; mensen in de buurt, sfeer, tolerantie en leefbaarheid in de buurt Boschveld is niet hoog, deze schommelt rond de zes. Dit geldt gemiddeld genomen ook voor de overige GSB-aandachtsgebieden. Dit is mager, gezien de eerdere uitspraken van bewoners over het prettig wonen in de wijk, maar wederom ook in vergelijking met de waardering van ’s-Hertogenbosch als geheel. Gehechtheid aan de buurt In de L&V-enquete geeft bijna de helft van de bewoners (49%) van Boschveld aan gehecht of zeer gehecht te zijn aan de buurt. Dit is meer vergeleken met de andere GSB-aandachtsgebieden maar minder dan het gemiddelde van ‘s-Hertogenbosch (65%). Ook geeft in de L&V-enquête het merendeel van de bewoners in Boschveld (70%) aan de buurt (zeer) prettig te vinden. Dit is iets minder dan in de andere GSB-aandachtsgebieden (74%) en veel minder dan in ‘s-Hertogenbosch als geheel (90%). Er zijn ook andere uitspraken: 16% vindt het vervelend om in een buurt als Boschveld te wonen en 23% geeft aan als het enigszins mogelijk is te verhuizen. Opvallend is dat 36% van de bewoners van Boschveld in 2004 denkt dat de buurt de komende jaren achteruit zal gaan. Dit is hoger dan in de andere GSB-aandachtsgebieden (29%) en ‘s-Hertogenbosch als geheel (22%).

5.1.2. Kwalitatief beeld Bewoners aan het woord Uit de opmerkingen van bewoners tijdens de hearing Masterplan en de woonatelierbijeenkomsten∗ blijkt dat een grote groep bewoners graag in Boschveld woont en zich betrokken voelt bij de buurt. De betrokkenheid van bewoners onderling was altijd het visitekaartje van Boschveld. Dit is de laatste tijd aan het veranderen. Als mogelijke oorzaken worden genoemd: het vertrek van ouderen en gezinnen uit de buurt, de vestiging van veelal jonge alleenstaanden in de buurt (veelal starters/studenten) en de komst van bewoners met zeer verschillende nationaliteiten. Bewoners hebben verschillende leefstijlen, zijn mobieler en de binding met de buurt is steeds minder aanwezig. Werkers aan het woord Werkers geven aan dat er een kentering is te zien met betrekking tot het goed met elkaar samenleven van verschillende bevolkingsgroepen. Een betere omschrijving is dat de laatste tijd groepen vrij goed ‘naast’ elkaar leven. De onderlinge contacten tussen de verschillende bevolkingsgroepen zijn beperkt. Er vinden weinig ontmoetingen plaats buiten de eigen groep en tegelijk zijn er ook weinig (ernstige) conflicten tussen de verschillende bevolkingsgroepen te melden. Bewoners die al langer in de buurt wonen, zijn nog steeds betrokken bij de buurt en er is in de buurt nog voldoende veerkracht aanwezig. De waarden en normen tussen bevolkingsgroepen in de buurt lijken anders, maar in wezen verschillen ze niet zo veel van elkaar (de meeste bewoners willen prettig en veilig wonen). Er is een afname van tolerantie waarneembaar.

∗

Woonatelier is een actieve werkvorm om bewoners te betrekken bij de woonomgeving en de woningen.


CVS-1785-25100699H6

5.2. Sociale veiligheid 5.2.1. Kwantitatief beeld

Voorzieningen Sociale veiligheid -

Straatcontactpersonen Bewonersoverleg Boschveld Handhavingsteam Buurtcoördinator politie

Sociale veiligheid is een belangrijk item voor Boschveld. Het staat al jarenlang bovenaan de agenda. Vergeleken met bewoners van andere aandachtsgebieden en de stad als geheel voelen bewoners van Boschveld zich een stuk onveiliger (L&V-enquete, 2004). Bijna de helft van de bewoners één of meer plekken kan noemen waar men zich onveilig voelt in de eigen buurt en/of die mijdt (bijvoorbeeld de stationstunnel). Het rapportcijfer met betrekking tot veiligheid in de eigen buurt is onvoldoende. Dit ligt op 5,8. Voor de GSB-aandachtsgebieden is dit 6,1. Voor ‘s-Hertogenbosch als geheel 6,7. Drugsoverlast In de L&V-enquête wordt als meest voorkomende vorm van overlast de drugsoverlast genoemd. Dit scoort een percentage van 43%! Dat is vele malen meer dan ‘s-Hertogenbosch als geheel en de GSB-aandachtsgebieden. De overlast die bewoners ervaren heeft met name te maken met het rondhangen op straat, in portieken en trappen (69%) en het handelen/dealen (69%). Ook wordt genoemd bij overlast, inbraak in auto’s (48%), overlast van jongeren door blowen, softdrugsgebruik (40%) en het achterlaten van spuiten en vuil (40%). Tabel 6 Onveilig in eigen buurt Een of meerdere onveilige plekken in buurt noemen Drugsoverlast meest voorkomende overlast Overlast dronken mensen Overlast zwervers

% Boschveld 13

% GSB-gebieden 9

% ’s-Hertogenbosch 4

48

36

29

43

21

11

15 25

8 9

5 5

De piek met betrekking tot de drugsoverlast lag in 2003. In 2004 is de overlast weer teruggebracht tot het niveau van 2002. Objectieve gegevens laten zien dat er een kleine verbetering is, maar dat de cijfers blijven schommelen. Volgens de politiecijfers van 2004 (incidentenregistratie) zijn drugsoverlast, auto-inbraken en autodiefstal afgenomen. Zo nam het aantal auto-inbraken en autodiefstallen in twee jaar tijd met respectievelijk tweevijfde en tweederde af. Aannemelijk is dat dit voor een deel het resultaat is van het ‘Plan van Aanpak auto-inbraken’. De totale incidenten rondom drugsoverlast zijn eerst toegenomen van 109 (2002) naar 160 (2003) en liggen in 2004 weer op 121. In 2005 zijn de incidenten drugsoverlast afgenomen tot 69.

CVS-1785-25100699H6


Problemen die volgens bewoners eveneens moeten worden aangepakt zijn: het zwerfvuil en rommel op straat, parkeerproblematiek en de overlast van (hang)jongeren. In Boschveld geeft 9% van de bewoners aan geconfronteerd te zijn met huiselijk geweld. Dit is lager dan in de andere GSB-aandachtsgebieden (14%), maar ongeveer hetzelfde als in ‘s-Hertogenbosch als geheel (7%). Wat betreft gewelds- en vermogensdelicten komen geen opvallende cijfers voor. Het beeld voor ‘s-Hertogenbosch als geheel en de GSB-aandachtsgebieden is nagenoeg gelijk.

5.2.2. Kwalitatief beeld Bewoners en instellingen werken intensief samen aan de verbetering van de sociale veiligheid in Boschveld. Dit gebeurt met straatcontactpersonen, leden van het handhavingsteam, het Boschveldoverleg, en middels specifieke acties zoals een wijkveiligheidsmaand. Tijdens deze eenmalige actiemaand zijn allerlei veiligheidsactiviteiten in de buurt uitgevoerd. Tevens zijn recentelijk enkele concrete maatregelen getroffen. Zo is rondom het winkelcentrum een proef met cameratoezicht uitgevoerd en zijn in de buurt een aantal brandgangen dichtgemaakt. Winkelcentrum Het gebied rondom het winkelcentrum is een belangrijk en kwetsbaar aandachtsgebied in Boschveld. In dit gebied komt de meeste overlast van jongeren en drugsgebruikers voor. Ook de portieken en open trappenhuizen zijn in de ogen van bewoners onveilige plekken. Men treft daar regelmatig junks aan (zelfs slapend). Na elke ‘veegactie’ van drugsgebruikers bij het station neemt de overlast in Boschveld toe. Ook de stationstunnel is een plek die bewoners aanmerken als onveilig. Werkers in de buurt signaleren dat er een toename van het algemeen gevoel van onveiligheid in de buurt is en dat bewoners steeds vaker onvermogen en de angst hebben om zelf op te treden bij lastige zaken die spelen in de wijk.

5.3. Inkomenspositie 5.3.1. Kwantitatief beeld

-

1.280 personen met inkomen uit arbeid (2002) 210 personen met een algemene bijstandsuitkering (*) 327 personen geregistreerd als werkzoekenden (#)

Voorzieningen ondersteuning inkomenspositie: -

Wijkwinkel: Advies en hulp bij financiële zaken.

-

Pastoraal buurtwerk Boschveld: Advies en hulp bij financiële zaken.

(* cijfers afdeling AMSZ gemeente ‘s-Hertogenbosch) (# GBA-gegevens)


CVS-1785-25100699H6

In 2002 ontvingen 1.850 personen tot 65 jaar een jaarinkomen. Van deze bewoners ontvingen er 1.280 een inkomen uit betaald werk (69%) en ontvingen 570 bewoners een inkomen vanuit werkloosheid, bijstand of arbeidsongeschiktheidsuitkering (31%). In Boschveld staan 327 bewoners als werkzoekenden geregistreerd. Opvallend is de stijging van het gemiddelde inkomen per huishouden. In 2000 was dat nog € 17.970,-, in 2004 is dat € 21.800,-. Deze stijging is mogelijk te verklaren door de komst van meer financieel draagkrachtige bewoners in de nieuwbouwwoningen in de Concordialaan/ Vijverberg. Het gemiddelde inkomen in heel ‘s-Hertogenbosch bedraagt echter veel meer, namelijk € 30.405,-. Uit de gegevens van de gemeente is op te maken dat bij 49% van de inkomens sprake is van een laag inkomen. Voor geheel ’s-Hertogenbosch is dat 38%. Het lage inkomen wordt voor een deel verklaard door de hoge werkloosheidcijfers. Het aantal AWB-uitkeringsgerechtigden is de periode 2000-2005 gestegen van 165 naar 210 bewoners. De uitkeringsduur verschilt: Minder dan een jaar: 22,4%. Een tot drie jaar: 37,6%. Drie tot tien jaar: 26,7%. Meer dan 10 jaar: 13,3%. Veel uitkeringsgerechtigden behoren tot de groep ‘grote afstand van de arbeidsmarkt’. Deze bewoners zijn veelal laag opgeleid, spreken onvoldoende Nederlands of zijn al erg lang uit het arbeidsproces.

5.3.2. Kwalitatief beeld Werkers in de buurt signaleren: Een toename van armoedeproblemen bij bewoners. Er zijn veel mensen die een schuldenlast hebben. Ook zijn er nogal wat allochtone1 bewoners die financiële familieverplichtingen hebben in het land van herkomst. De wijkwinkel krijgt steeds meer aanvragen voor kwijtschelding van de gemeentelijke heffingen en belastingen. Met name de economische situatie van allochtone ouderen en alleenstaande moeders wordt zorgelijk genoemd. Allochtone ouderen hebben vaak geen volledige pensioenopbouw en krijgen na hun pensioengerechtigde leeftijd te maken met een terugval in het inkomen. Een aantal bewoners maakt gebruik van de voedselbank. Allochtonen en alleenstaande moeders komen steeds moeilijker aan een baan. Met name alleenstaande moeders ondervinden een hoge psychische druk, omdat zij vanuit de Sociale Dienst dringend worden aangespoord om aan het werk te gaan. Als specifieke probleemgroep wordt een grote groep nieuwkomers oftewel de ‘importbruiden’ genoemd.

1

Het Centraal Bureau voor de Statistiek rekent personen tot allochtonen als tenminste één ouder in het buitenland is geboren. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen personen die zelf in het buitenland zijn geboren (de 1e generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (2e generatie). Voorts wordt een tweedeling gemaakt in westerse en niet westerse allochtonen. Tot ‘niet westers’ behoren personen uit Turkije, Afrika, Latijns Amerika en Azië, met uitzondering van personen uit Indonesië en Japan. Personen uit deze landen worden tot westerse allochtonen gerekend.

CVS-1785-25100699H6


-

-

De inburgeringcursussen zijn vaak te kort om de Nederlandse taal te beheersen en daarna een baan te vinden. Meestal lukt dat niet waardoor deze vrouwen thuis komen te zitten en in een isolement raken. Werkers ervaren het wegbezuinigen van de sociale activering als zorgelijk. Steeds vaker weten werkers niet meer naar welke instanties bewoners kunnen worden door verwezen.

5.4. Opvoeding en educatie 5.4.1. Kwantitatief beeld

Voorzieningen opvoeding en educatie -

Basisschool ’t Boschveld: 149 leerlingen. Basisschool ’t Overpad: 442 leerlingen speciaal onderwijs (geen wijkfunctie). Peuterspeelzaal Sinbad: 26 peuters. Opvoedingsondersteuning: 61 x individuele ondersteuning, 5 groepen/cursussen. Ouder-kindcentrum: kinderoppas, huiswerkplek, thema en ontmoetingsbijeenkomsten. Kinderdagverblijf: Villa Brabbel. Welzijnsinstelling Divers: dreumesgroep, kinderwerk, tienerproject, jongerenwerk. Pastoraal buurtwerk: kinderproject, Arabische les, kinderoppas, inloop, kinderactiviteiten.

Overlegstructuren -

Jeugdhulpverleningsnetwerk 12Jeugdhulpverleningsnetwerk 12+

Basisschoolgeneratie Boschveld, 2000-2004 Tabel 7 Totaal aantal 0- t/m 3-jarigen Totale basisschoolbevolking

2000 153 245

2001 143 228

2002 170 229

2003 189 233

2004 207 232

Bron: Onderwijs

Uit de L&V-enquête blijkt dat maar een laag percentage bewoners tevreden is over het basisonderwijs, slechts 30%. In vergelijking met ‘s-Hertogenbosch als geheel (58%) en de GSBaandachtsgebieden (48%) is dit zeker opvallend en een aandachtspunt. Uit de Jeugd en Onderwijsmonitor 2004, voortaan JOM genoemd, gaf een groeiende groep ouders aan invloed te hebben op hun kinderen (92% in Boschveld ten opzichte van stedelijk 94%). In 2000 was de invloed van ouders aanzienlijk minder, namelijk 71%. De onderwijsmotivatie van leerlingen in Boschveld is de periode 2000 en 2004 afgenomen van 94%naar 89%. Stedelijk ligt de score onveranderd op 97%. In verhouding met het stedelijk gemiddelde wordt in de buurt Boschveld meer verzuimd (criterium: 0 dagen verzuim in de vier weken voorafgaande aan het onderzoek). In Boschveld geldt dat voor 85% van de leerlingen en stedelijk is dat 95% (JOM, 2004).


CVS-1785-25100699H6

Aanwezige voorzieningen Peuterspeelzaalwerk In Boschveld is een peuterspeelzaal (Sinbad), deze bevindt zich in de basisschool ‘t Boschveld. Binnen deze peuterspeelzaal zijn steeds meer kinderen met verschillende nationaliteiten. Basisonderwijs Basisschool ’t Boschveld, een 8-klassige school, ligt midden in de buurt. De meeste leerlingen die de basisschool ’t Boschveld bezoeken zijn van allochtone afkomst. Basisschool ’t Boschveld is een van de partners van de Brede Bossche School Boschveld (sinds 2003). De Brede school is een netwerk van voorzieningen met onderwijs, welzijn, sport en zorg rond het kind en gezin. Het doel is de deelname van kinderen aan de samenleving, onderwijs en recreatie te bevorderen, mogelijke achterstanden van kinderen weg te nemen en hun sociale vaardigheden te vergroten. Op dit moment spelen de activiteiten van de Brede School zich op twee plaatsen af. In het buurthuis en de basisschool. In de basisschool zijn extra voorzieningen gerealiseerd: schoolmaatschappelijk werk, een bibliotheek, een inpandige peuterspeelzaal (Sinbad) en een ICTlokaal. Daarnaast vinden er schoolpleinactiviteiten plaats in samenwerking met Sport & Bewegen. In het kader van de renovatie van de buurt is het de bedoeling dat de Brede Bossche School Boschveld een compleet nieuw gebouw krijgt waarbinnen verschillende voorzieningen op het terrein van onderwijs, opvoedingsondersteuning, welzijn en recreatie bij elkaar komen. In de buurt is eveneens de basisschool ’t Overpad gevestigd. Dit is een school voor speciaal onderwijs. Deze school heeft geen buurt, maar een regiofunctie. Leerlingprognoses scholen in Boschveld Tabel 8 2005 149 leerlingen 519 leerlingen

’t Boschveld Overpad

2015 166 leerlingen 539 leerlingen

Bron: Integrale Leerlingprognose 2004 t/m 2023, O&S, 2004

Hierbij is uitgegaan van de ontwikkeling vanuit buurt zelf de eventuele veranderende bewonersaantallen door herstructurering zijn niet in de prognoses meegenomen. Aantal jongeren in de wijk Tabel 9

13-17 jaar 18-24 jaar

Aantal 2000 126 448

Boschveld Aantal 2005 Percentage 2005 124 3,7 464 13,8

’s-Hertogenbosch Percentage 2005 6 8

Het percentage jongeren van 13 t/m 17 jarigen is minder dan het stedelijk gemiddelde. Er is een groot aantal jongeren dat zonder startkwalificatie de school verlaat en daarmee weinig perspectief heeft op de arbeidsmarkt. Er zijn in Boschveld weinig voorzieningen specifiek voor jongeren.

CVS-1785-25100699H6


Voortgezet onderwijs In de buurt zelf zijn geen scholen voor voortgezet onderwijs gevestigd. Leerlingen gaan in de omringende buurten naar vervolgonderwijs. Direct naast de buurt Boschveld, bevinden zich verschillende onderwijsinstellingen voor basiseducatie, voortgezet en middelbaar en hoger beroepsonderwijs (onder andere Frederik Hendrik College, Stedelijk Gymnasium, Koning Willem I - College, HAS, Hoge School ’s-Hertogenbosch, STOAS). Cijfers over deelname van kinderen uit Boschveld aan het voortgezet onderwijs, zijn niet beschikbaar. Opvoedingsondersteuning Divers geeft vraaggerichte opvoedingsondersteuning, zowel individueel aan ouders, als in groepen. Divers organiseert cursussen en bijeenkomsten voor ouders, en alleenstaande oudergezinnen. Divers organiseert tevens een dreumesgroep voor 2-jarigen om peuters en ouders voor te bereiden op deelname aan de peuterspeelzaal. Welzijnsinstelling Divers, het Pastoraal Buurtwerk en het Ouder-kindcentrum Medewerkers en vrijwilligers van deze organisaties leveren een belangrijke bijdrage aan de opvoeding en ontwikkeling van kinderen in de buurt. Deze organisaties werken intensief samen, stemmen de werkzaamheden op elkaar af en voeren gezamenlijk allerlei activiteiten uit. Onder het hoofdstuk 5.6. Welzijn, sport en cultuur wordt nader op deze organisaties ingegaan. Jeugdhulpverleningsnetwerk 12- en 12+ In Boschveld (in combinatie met de daarnaast gelegen buurt Deuteren) functioneren twee netwerken, waarin professionals gezamenlijk de problemen rondom individuele kinderen/ jongeren in de buurt bespreken en aanpakken (het casuïstiekoverleg). Deelnemers zijn onder andere de basisschool, GGD, maatschappelijk werk (Madi), consultatiebureau, Pastoraal Buurtwerk, Divers, politie en bureau Jeugdzorg.

5.4.2. Kwalitatief beeld De werkers signaleren dat de taalachterstand van ouders en peuters groot is en dat er steeds meer peuters binnen komen zonder speelervaring. De spanningsboog bij peuters is heel klein en men signaleert tussen kinderen al intimidatiegedrag. Steeds meer autochtone ouders kiezen voor een peuterspeelzaal buiten de wijk, omdat daar meer Nederlandse kinderen naar toe gaan. Het feit dat er op basisschool Boschveld vooral kinderen van allochtone afkomst zitten, is voor nogal wat autochtone ouders reden om hun kinderen naar basisscholen in omliggende buurten te sturen (in 2004 was dat 35% van de basisschoolgeneratie in Boschveld). Ook gaan enkele kinderen uit de buurt naar de islamitische basisschool in de stad. De school probeert samen met stichting Divers de betrokkenheid van de ouders te vergroten. Contact met ouders van zeer uiteenlopende nationaliteiten blijkt moeilijk en lastig. Er bestaan nogal wat verschillen in waarden en normen in de opvoeding. Het is voor leerkrachten en kinderwerkers niet eenvoudig om aan ouders uit te leggen waarom zij een bepaalde aanpak hanteren Werkers en bewoners in de buurt signaleren de volgende knelpunten∗: Algemeen De taalachterstand bij ouders en kinderen is groot. Er is steeds vaker sprake van opvoedingsonmacht.

∗

Trendanalyse Boschveld 2001-2004 gebiedsteam Boschveld


CVS-1785-25100699H6

-

-

De opvoedingsproblematiek in het algemeen verdient meer aandacht, deze gaat vaak gepaard met problematiek binnen de gezinnen. Veel ouders zijn bezig met hun persoonlijke problemen, oftewel een ‘struggle for life’. In de buurt woont een groot aantal multiproblemgezinnen.

0- t/m 12-jarigen Achterstand van kinderen op school wordt door allochtone ouders niet altijd onderkend. Gedrag rond seksualiteit van jonge kinderen (vanaf ongeveer 10 jaar) is zorgelijk. Tekenend zijn de uitlatingen over vrouwen. Er is sprake van gebrek aan seksuele en morele opvoeding binnen gezinnen in het algemeen. Er wordt door sommige ouders nauwelijks naar de kinderen en hun ontwikkeling gekeken. Er is veel intimidatiegedrag tussen kinderen onderling. Ouders spelen weinig samen met de kinderen. Jongeren Er zijn veel kwetsbare jongeren in de buurt. Er is voor jongeren in de buurt weinig te doen, met name voor de meiden. Overlast van groepen jongeren. Deze jongeren zijn niet aanspreekbaar op hun gedrag en moeilijk bereikbaar voor het jongerenwerk. Marokkaanse jongens vertonen steeds vaker ernstig wangedrag. In Boschveld is ook een aantal ‘loverboys’ gesignaleerd. Er ontstaan steeds vaker territoria in de buurt waar bepaalde groepen jongeren de dienst uitmaken en andere jongeren niet mogen komen.

5.5. Gezondheid en zorg 5.5.1. Kwantitatief beeld

Voorzieningen Gezondheid en zorg -

Apotheek 1 Huisartsen Tandarts 2 Fysiotherapeut 2 De Westhoek Ouderenservicepunt Bureau Kraamzorg/Thuiszorg GGD/Jeugdgezondheidszorg/Wijkverpleegkundige Maatschappelijk werk Ouderenwerk/adviseur West Netwerk Volwassenen

Uit de L&V-enquête blijkt dat de zelfredzaamheid in Boschveld ruim voldoende is. Gevraagd naar een waardering, wordt hier door bewoners een 8,5 aangegeven. Ook zijn de bewoners minder hulpbehoevend in vergelijking met de andere wijken en GSB-aandachtsgebieden van ‘s-Hertogenbosch. Op een schaal van 0 tot 10 (0 is lage afhankelijkheid) scoort Boschveld een 5,3 (‘s-Hertogenbosch: 6,0; GSB-aandachtsgebieden: 6,2).

CVS-1785-25100699H6


De mate van eenzaamheid bij bewoners is vergelijkbaar met de stad. 5% van de bewoners in Boschveld ziet familie, vrienden of goede kennissen maximaal ‘1 x per maand’ of ‘zelden of nooit’ ziet. In de overige GSB-aandachtsgebieden ligt dit aantal iets hoger, namelijk 7%. In de L&V-enquete geeft 9% van de bewoners in Boschveld aan geconfronteerd te worden met huiselijk geweld. Dit is lager dan in de andere GSB-aandachtsgebieden (14%), maar ongeveer hetzelfde als in ‘s-Hertogenbosch als geheel (7%). Gezondheidssituatie bewoners Er zijn geen gegevens beschikbaar over de gezondheidssituatie van de bewoners in Boschveld. De GGD heeft wel gegevens over geheel ’s-Hertogenbosch en de wijk West, maar geen buurtspecifieke gegevens. Aanwezige voorzieningen Bijzondere woonvormen Er zijn op dit moment 118 seniorenwoningen in Boschveld. Tevens zijn er twee woonvormen voor lichamelijk gehandicapten in de buurt (via VLG). Een van dertien zelfstandige eenheden is gerealiseerd in samenwerking met de SSW en de tweede woonvorm bevat negen zelfstandige wooneenheden die zijn gerealiseerd in met Brabant Wonen. Daarnaast zijn er twee begeleid wonen projecten voor jongeren (via jeugdhulpverlening), alle twee voor twee bewoners. Deze zijn via Brabant Wonen gerealiseerd. Daarnaast heeft Brabant Wonen in samenwerking met Philadelphia in Boschveld appartementen voor twintig cliënten. In het Atrive rapport “Wonen, zorg en Welzijn in de regio ’s-Hertogenbosch” (2005) is de zorgvraag voor Boschveld in 2015 geprognosticeerd. Daarbij is uitgegaan van een groei van het aantal inwoners in Boschveld van 8.265 inwoners in 2005 naar 9.257 inwoners in 2015. Dit is de gemiddelde groei van het aantal inwoners in ‘s-Hertogenbosch. Als er geïntensiveerd wordt in Boschveld moet er dus ook met een stijging van de cijfers rekening worden gehouden. Aantal personen in Boschveld met behoefte aan wonen en zorg in 2015 Tabel 10 Intramuraal Beschermd wonen Verzorgd wonen Zelfstandig wonen met thuiszorg Totaal aantal personen


Personen 93 21 113 216 350

CVS-1785-25100699H6

Aantal plaatsen en woningen met zorg voor de buurt Tabel 11 Intramuraal

Beschermd wonen/cluster woningen

Verzorgd wonen/ beschut/ begeleid wonen

Nultrede woningen

89

10

89

696

497

0

0

0

118

0

0

0

0

0

0

89

10

89

578

497

Prognose 2015 Bestaand aanbod Plannen Opgave 2015

Levensloop bestendige woningen

Er zijn in de omringende buurten veel zorgvoorzieningen aanwezig. In Boschveld zelf zijn er echter weinig zorgvoorzieningen. Er is bijvoorbeeld geen verzorgingshuis, gezondheidscentrum of huisartsenpraktijk gevestigd. Al jaren zijn er plannen voor een (allochtone) woon-zorgvoorziening in de buurt. Deze plannen zijn tot op heden niet verder uitgewerkt. Op de hoek van de Copernicuslaan zit het ouderenservicepunt De Westhoek, hier kunnen oudere wijkbewoners terecht voor advies, cursussen en activiteiten. De GGD organiseert in het kader van het werkplan Wijkgezondheidswerk allerlei activiteiten voor bewoners in Boschveld en Deuteren. Men richt zich daarbij vooral op beweging en gezondheidsvoorlichting aan allochtone kinderen en vrouwen in de buurt. Het maatschappelijk werk (Stichting Madi) is ook aanwezig in de buurt. In 2004 begeleidde men 60 hulpvragers, afgelopen jaar waren dat 68 hulpvragers. Meer dan de helft van de hulpvragers is tussen de 30 en 60 jaar en de meeste hulpvragen hebben betrekking op besteding, inkomensverwerving, (rouw)verwerking en psychische problemen. Voor het consultatiebureau moeten ouders met hun kinderen naar de naast liggende buurten. Dit vinden ouders bezwaarlijk. In Boschveld functioneert naast het 12- en 12+ netwerk, ook een netwerk Volwassenen. In bijeenkomsten van dit netwerkoverleg bespreken professionals en vrijwillige hulpverleners gezamenlijk de inzet en dienstverlening aan individuele bewoners en stemmen hun interventies op elkaar af (casuïstiek overleg).

5.5.2. Kwalitatief beeld In Boschveld zijn verschillende vormen van informele zorg te zien. Met name de bewoners die al langer in de buurt wonen, zorgen als het nodig is voor elkaar. Zij brengen zonodig een pannetje soep naar de buren of rijden elkaar met de auto naar de dokter. Ook zijn er families in de buurt, met name Turkse families, die onderling veel contact hebben en voor elkaar klaar staan wanneer nodig. Hoewel er een kentering is te zien, is burenhulp nog steeds aanwezig. De hulpverlening aan multi-probleem huishoudens in de buurt groeit. Bezorgdheid wordt uitgesproken over de draagkracht van de buurt en de individuele bewoners om ook in de toekomst deze huishoudens in de buurt op te nemen.

CVS-1785-25100699H6


Ook de complexiteit van de problematiek binnen huishoudens wordt groter. Het gaat hierbij dan om opvoedingsvraagstukken, werkloosheid, geschillen in man-vrouw verhoudingen, gebroken gezinnen, pubers-, jeugd- en jongerenproblematiek. Werkers in de buurt signaleren dat: Er sprake is van veel spanningsklachten en depressieve klachten, zowel bij mannen als vrouwen. De mate van huiselijk geweld hoog is. Werkers steeds meer te maken krijgen met vluchtelingen die last hebben van trauma’s uit het verleden. Nogal wat vrouwen kampen met laag zelfrespect en zelfwaardering. Er sprake is van hoge psychische druk bij alleenstaande moeders. Er, met name bij allochtone vrouwen, sprake is van achterstand op het terrein van weerbaarheid en ontwikkeling. Gokverslaving onder allochtone mannen zorgelijk is. Er een toename is van drugsverslaving bij jongens en mannen.

5.6. Welzijn, sport en cultuur 5.6.1. Kwantitatief beeld

Welzijnsinstelling Divers

opbouwwerk, kinderwerk, opvoedingsondersteuning, tienerwerk, speluitleen, bewonersondersteuning, coördinatie overlegstructuren

Pastoraal Buurtwerk Boschveld

kinderproject, Arabische les, kinderoppas, inloop, kinderactiviteiten buurtwerk, ontmoetings/gemeenschapsvormende activiteiten, cursussen, ondersteuning

Ouder-kindcentrum

kookproject, taal/themabijeenkomsten, ontmoetingsactiviteiten kinderoppas, huiswerkplek

Wijkwinkel

advies en informatieverstrekking

Buurthuis

taallessen,ontmoetingsactiviteiten

Uit het L&V-enquête blijkt dat de bewoners van Boschveld niet erg tevreden zijn over de voorzieningen voor jongeren en voorzieningen voor ouderen. Wat betreft de voorzieningen voor jongeren is, in vergelijking met ‘s-Hertogenbosch als geheel en de GSB-aandachtsgebieden, weinig verschil in tevredenheid. Wat betreft de voorzieningen voor ouderen is dit anders. In Boschveld is meer ontevredenheid over ouderenvoorzieningen dan in andere delen van de stad.


CVS-1785-25100699H6

Tabel 12 Tevredenheid voorzieningen Jongeren Ouderen Speelmogelijkheden

Boschveld %

GSB-gebieden %

’s-Hertogenbosch %

12 16 30

15 21 32

14 26 48

Cultuur 29% tot 46% van de bewoners heeft, in het jaar voorafgaande aan de L&V-enquête, niet aan activiteiten buitenshuis deelgenomen. Hieronder vallen activiteiten zoals culturele evenementen (toneel, cabaret, dans, musical, musea) tot aan het bezoeken van de bioscoop. Toch doen naar verhouding met de andere GSB-gebieden en geheel ’s-Hertogenbosch toch nog meer bewoners mee aan activiteiten buitenshuis. Aanwezige voorzieningen Het Buurthuis Het buurthuis wordt beheerd door Stichting Buurtaccommodatie Boschveld. Het buurthuis heeft een functie in de buurt, hoewel er ook bovenwijkse activiteiten plaatsvinden. Vanuit het buurthuis worden allerlei activiteiten georganiseerd en uitgevoerd. Het Koning Willem I-College verzorgt bijvoorbeeld in het buurthuis taallessen. Als een van de weinige buurthuizen in de stad is het buurthuis Boschveld ook op zondag geopend. Dit zorgt ervoor dat ook veel stedelijke minderhedenorganisaties op zondag gebruik maken van buurthuis Boschveld. Het Ouder-kindcentrum Het Ouder-kindcentrum (OKC) is een laagdrempelige en veilige ontmoetingsplaats voor ouders (met name moeders) en kinderen. De veelal vrouwelijke deelnemers organiseren zelf activiteiten op het gebied van opvoeding, emancipatie, ontmoeting en ontspanning. In het OKC komen veel allochtone vrouwen en kinderen uit de buurt. De activiteiten zijn vaak een startpunt voor vrouwen om zich verder te ontwikkelen. In het OKC worden ook taallessen gegeven. Welzijnsinstelling Divers Welzijnsinstelling Divers biedt advies, ondersteuning en faciliteiten aan bewoners die willen investeren in zichzelf en een betere sociale leefomgeving. Divers werkt met teams in de verschillende wijken en buurten in ‘s-Hertogenbosch, zo ook in Boschveld. Zij heeft in Boschveld ook een kantoor. Met de functies opbouwwerk, kinder-, tiener-, jongerenwerk en ouderenwerk is Divers nadrukkelijk in de buurt aanwezig. Tevens ondersteunt Divers het OKC en allerlei groepen buurtbewoners. Pastoraal Buurtwerk Boschveld Medewerkers van het Pastoraal buurtwerk zijn eveneens actief in de buurt. Hun werk kenmerkt zich door een laagdrempelige werkwijze waarbij bewust aansluiting wordt gezocht bij de leefwereld van kwetsbare mensen. Centraal staat in de ondersteuning aan individuele buurtbewoners, het versterken van relaties, persoonlijke hulpverlening, bemoediging en solidariserende activiteiten. De activiteiten worden niet alleen vanuit de Wijkplaats (ontmoetingsruimte/kantoor) geregeld en uitgevoerd. Er worden ook huisbezoeken afgelegd. De Wijkplaats fungeert eveneens als een ontmoetingsplek in de wijk.

CVS-1785-25100699H6


Sport en Spel In de buurt is onlangs een speluitleencontainer geplaatst. Kinderen in de basisschoolleeftijd kunnen hier sport en spelmateriaal lenen. De kinderen worden bij het spelen begeleid en er worden allerlei activiteiten voor hen georganiseerd. Andere voorzieningen op het gebied van Sport en Cultuur zijn in de buurt niet aanwezig. Uit de Jeugd en Onderwijsmonitor 2004 blijkt dat het lidmaatschap van sportverenigingen is teruggelopen van 51% in 2000 naar 33% in 2004. Er zijn een paar clubs actief in het Buurthuis maar deze vergrijzen en er komen geen jonge leden bij.

5.6.2. Kwalitatief beeld Met betrekking tot de sportdeelname van jongeren signaleren bewoners dat een aantal jongens uit de buurt bij de voetbalclub ‘Concordia Hertogstad Combinatie’ (net naast de buurt) voetballen.


CVS-1785-25100699H6

5.7. Participatie 5.7.1. Kwantitatief beeld

-

Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld HuurdersOverleg Boschveld Bewonerscomite van Coehoornplein Bewonersvereniging Veemarktkwartier Bewonersvereniging Prof. Keesomstraat Winkeliersvereniging Copernicuslaan Marokkaans Comité Boschveld Straatcontactpersonen Comité Boschveld Stichting Buurtaccommodatie Boschveld

Een sterke kant van Boschveld was jarenlang de deelname van bewoners aan de buurtactiviteiten. Ook de betrokkenheid bij de buurt was groot; zo bleek bijvoorbeeld bij het opstellen van het Masterplan. Een groot aantal bewoners was, en is nog bereid de handen uit te mouwen te steken en aan te pakken. Er is een Boschveldoverleg dat zich inzet voor een veilig Boschveld, er zijn straatcontactpersonen, er zijn veel vrijwilligers actief bijvoorbeeld in het Ouderkindcentrum, het Marokkaans Comité Boschveld, er is een bewonerscomité Coehoornplein, en een HuurdersOverleg Boschveld en diverse verenigingen van huiseigenaren. In de buurt zelf zijn met name autochtone vrijwilligers actief. Allochtone vrijwilligers zijn wel in het Ouderkindcentrum en het Marokkaans comité te vinden. Ook is het Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld actief in de buurt. Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld (OBB) Het OBB is een vereniging waarvan alle buurtbewoners en andere belangstellenden lid kunnen worden. In 2002 is een initiatiefgroep gestart met het platform en in 2004 kreeg het platform een formele status. Het platform wil een brede vertegenwoordiging zijn van de buurt en de bewoners. Het is onafhankelijk en wil een serieuze gesprekspartner zijn voor gemeente en andere instanties die met Boschveld te maken hebben. Het platform heeft de status van een wijkraad waardoor ze ook gevraagd en ongevraagd advies kunnen geven aan het gemeentebestuur. Het platform behartigt de belangen van de bewoners van Boschveld en pleit voor heldere en efficiënte communicatie tussen bewoners, gemeente en andere instanties.

5.7.2. Kwalitatief beeld Werkers signaleren De hele gang van zaken rondom het opstellen van het Masterplan heeft bewoners zeer teleurgesteld. Van het aanvankelijke enthousiasme ‘We gaan er samen iets van maken’ is niet veel meer over. Bewoners in de buurt voelen zich gepasseerd bij de uitwerking en invulling van het Masterplan.

CVS-1785-25100699H6


Nu de Raad heeft gekozen voor een Heroriëntatie Boschveld is er een nieuwe situatie ontstaan. Een van de eerste vereisten is het vertrouwen van bewoners terug te winnen door ze vanaf het begin tot het eind te betrekken bij de planvorming en uitwerking. Het is de kunst ook de bewoners voor wie het proces te lang duurt of die redeneren dat ‘t allemaal toch geen zin heeft, weer enthousiast te krijgen.

5.8.

Analyse

Sterke kanten -

-

-

De binding van bewoners met de buurt is goed: bewoners zijn betrokken bij Boschveld (ondanks lage cijfers in L&V-monitor). De sociale structuur is stevig. Er zijn sterke sociale netwerken (informeel). Met betrekking tot diversiteit en de manier van samenleven: • Het samenleven in de multiculturele buurt verloopt goed, ook door de banden van oudsher. Het multiculturele aspect is typerend voor de buurt, er zit kracht in de kleuren. • Bewoners in Boschveld leven goed naast en met elkaar. • Bewoners spreken elkaar aan, corrigeren elkaar, er is sociale controle. • De aanwezigheid van verschillende vormen van informele zorg. Bewoners en professionals werken intensief samen aan de verbetering van de sociale veiligheid in de buurt. Door een intensieve gezamenlijke inzet van buurtbewoners en professionals zoals de politie is het aantal (drugs/inbraak)incidenten fors afgenomen de afgelopen jaren. Deze inspanning loont! De intensieve inzet van professionals en vrijwilligers op opvoedingsondersteuning werpt vruchten af, Het percentage ouders dat aangeeft invloed te hebben op hun kinderen is in vier jaar tijd met 20% gegroeid!

Zwakke kanten -

-

-

-

-

De sociale problematiek manifesteert zich met name in de oudere subbuurten. De hulpverlening aan multi-probleem huishoudens in de buurt groeit. (Bezorgdheid wordt uitgesproken over de draagkracht van de buurt en de individuele bewoner om ook in de toekomst deze huishoudens in de buurt op te nemen.) Ook de complexiteit van de problematiek binnen huishoudens wordt groter en heeft te maken met opvoedingsvraagstukken, werkloosheid, geschillen in man-vrouw verhoudingen, gebroken gezinnen, pubers-, jeugd- en jongerenproblematiek. (Sociale) onveiligheid op bepaalde zwakke plekken blijft (de fysieke kant: trappenhuizen, portieken, stationsomgeving, winkelcentrum, maar ook overlast jongeren en drugsoverlast). De economische positie van een grote groep bewoners is zorgelijk. Er is een toename van de armoedeproblematiek. Kwetsbare groepen zijn alleenstaande oudergezinnen en allochtonen. Activiteiten vinden op verschillende locaties plaats, waardoor verschillende groepen bewoners elkaar niet tegenkomen. Instroom van nieuwe kwetsbare bewoners in de buurt (bijvoorbeeld asielzoekers, importbruiden). Het ontbreken van woonzorgvoorzieningen. In de buurt zijn geen sport- en culturele voorzieningen aanwezig.


CVS-1785-25100699H6

-

-

Er gaan in verhouding weinig autochtone kinderen uit Boschveld naar de basisschool en peuterspeelzaal in Boschveld. Slechts 30% is tevreden over de basisonderwijsvoorziening. Gebrek aan jongerenvoorzieningen en onderling gedrag van kinderen en jongeren leidt tot problemen. Het verzuim van leerlingen ligt in Boschveld 10% hoger dan het stedelijk gemiddelde. De omvang van de buurt is niet voldoende om een compleet eigen voorzieningenaanbod te exploiteren.

Kansen -

-

Gedeelde historie oudere allochtone en autochtone bewoners, men heeft met elkaar gewerkt (Grasso en Michelin). Allochtone ‘nieuwkomers’ in de buurt zoeken contact met andere bewoners, er bestaan allerlei netwerken. Er is gezag aanwezig in de buurt om op te treden tegen agressie. Het afstemmen en samenbrengen van activiteiten en ontmoetingsplaatsen voor verschillende doelgroepen, bijvoorbeeld in een (buurt) accommodatie, maakt de aanwezige voorzieningen zichtbaarder en toegankelijker voor iedereen. Een consequent handhavingsbeleid en de aanpak van overlast biedt garanties voor een sociaal veiliger buurt. Een gezamenlijke aanpak van multi-probleem huishoudens. Herstructurering benutten om voldoende woningen te realiseren die aansluiten bij de zorgbehoefte de komende jaren. Combineren van wonen, zorg en welzijnsconcepten. Uitwerking brede schoolconcept.

Bedreigingen -

-

-

Verdere toename segregatie op het gebied van wonen, inkomen, onderwijs, activiteiten, enzovoorts. Armoede en schuldenproblematiek bij bewoners neemt toe. Vermindering van de draagkracht en tolerantie in de buurt om concentratie multi-probleem huishoudens op te vangen. De deelname van ouders aan opvoedingsondersteuning kan teruglopen wanneer hun struggle of life de overhand krijgt. Verveling van jongeren door gebrek aan voorzieningen kan leiden tot verder wangedrag. Het lidmaatschap aan sportverenigingen is de afgelopen vier jaar met bijna 20% gedaald. Onduidelijk is wat hier de oorzaak van is (financiën, afstand et cetera.) Aandacht voor probleemjongeren betekent vaak aandacht voor probleemjongens. (Allochtone) meisjes zijn een vergeten groep die echter in toenemende mate om aandacht vragen. Integratie stagneert door landelijke/internationale ontwikkelingen (bijvoorbeeld maatschappelijke discussie over de Islam) met als gevolg een terugtrekkende beweging binnen de eigen groepen. Afname betrokkenheid van bewoners bij de buurt. Drugs- en parkeeroverlast als gevolg van de ligging ten opzichte van station/centrum.

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

6.

Gebouwde omgeving

6.1. Kwantitatief beeld Gegevens 1-1-2005* Totaal aantal woningen:

1.527 1.109 meergezinswoningen (gestapeld, met of zonder lift) 418 eengezinswoningen (grondgebonden)

Aantal huurwoningen Aantal koopwoningen

1.115 412

Soort huurwoningen: Eengezinswoning Benedenwoning Bovenwoning VLG zorgwoning

CVS-1785-25100699H6

154 67 88 13

Flatwoning Seniorenwoning Maisonette Winkel

562 118 69 4


6.1.1. Woningen Uit de L&V-enquete blijkt bewoners van Boschveld tevreden zijn over hun woning, gemiddeld waarderen de bewoners hun woning met een 7,3. In Boschveld (inclusief Veemarktkwartier) staan in totaal 1.527 woningen, waarvan 1.109 meergezinswoningen (64%) en 418 eengezinswoningen (36%). De verhouding in geheel ’s-Hertogenbosch is 27%-73%. De meeste woningen zijn gebouwd in de jaren vijftig en hierbij gaat het voornamelijk om portiek-etagewoningen en galerijflats. In die tijd lag de nadruk meer op de kwantiteit van de woningen dan op de kwaliteit. Dit heeft als gevolg dat de kwaliteit van de woningen nu matig is. De woningen zijn gehorig en het sanitair en de keukens zijn niet van deze tijd. Door het ontbreken van liften zijn de flats moeilijk toegankelijk met name voor ouderen en gehandicapten. (Gegevens over de kwaliteit van de verschillende woningcomplexen afzonderlijk is bij de woningcorporaties voorhanden; Rapport van Passchier en Visscher.) De afgelopen vijf jaar zijn er 123 nieuwe woningen gebouwd en in 2002 zijn de flats aan het einde van de Copernicuslaan gerenoveerd en voor senioren geschikt gemaakt. Huurwoningen corporaties 2005

30,5% 48% 21,5%

Brabant Wonen SWH SSW

Het grootste deel van de woningvoorraad (73%) is huurwoningen (1.115).Daarvan is 96,5% in bezit van de drie woningcorporaties SWH, SSW en Brabant Wonen. De meeste huurwoningen in de wijk behoren tot de zogenaamde bereikbare huurwoningen, oftewel betaalbaar voor huishoudens met een laag inkomen. De netto huurprijzen van de corporatiewoningen in Boschveld variëren van € 179,00 tot € 503,00 (prijspeil 1 juli 2005). Van het totaal aantal sociale huurwoningen in Boschveld heeft 64% vier of vijf vertrekken en 11% zes of meer vertrekken. Tabel 13

Koopwoningen Huurwoningen

Boschveld 27% 73%

’s-Hertogenbosch 52,3 % 47,7 %

De overige woningen zijn koopwoningen (27%), deze bevinden zich met name in het Veemarktkwartier, de Bungalowbuurt en de Concordialaan/Vijverberg. In vergelijking met het percentage koopwoningen in de gehele gemeente is het percentage koopwoningen in Boschveld gering te noemen. Dit percentage is de afgelopen vijf jaar wel gestegen, het was in 2000 maar 20,7%.


CVS-1785-25100699H6

6.1.2. Woonduur en mobiliteit De gemiddelde woonduur in de buurt Boschveld (woonduur op hetzelfde adres) is op huishoud niveau (hoofd huishouden) 8,9 jaar. Voor geheel ‘s-Hertogenbosch is dat 9,6 jaar. Bron: GBA

Het aantal bewoners dat in 2004 Boschveld heeft verlaten is bijna even groot is als het aantal dat zich in Boschveld heeft gevestigd (verhuismobiliteit). Dat geldt zowel voor verhuizingen binnen als buiten de gemeente. Bij nader onderzoek van de vertrek- en vestigingsgegevens blijken geen opmerkelijke verschillen in leeftijd en etniciteit. Tabel 14 Verhuizingen* Vestiging van buiten ‘s-Hertogenbosch Vertrek naar buiten ’s-Hertogenbosch Vestiging vanuit Bossche wijk/buurt Vertrek naar Bossche wijk/buurt

2000 216 172 306 419

2001 252 168 485 448

2002 250 199 418 349

2003 216 181 311 330

2004 238 245 334 330

*) Buurtmonitor gemeente ‘s-Hertogenbosch

6.1.3. Huursubsidie en huurachterstand Uit de opgave van de drie woningcorporatie is te zien dat 28% van de huurders huursubsidie ontvangt. Alle corporaties hebben te maken met huurachterstanden bij huurders uit Boschveld. Een vergelijking van cijfers is moeilijk te maken omdat elke corporatie het percentage huurachterstand anders berekend. Eveneens is niet duidelijk of huurachterstanden de laatste tijd toenemen.

6.2. Kwalitatief beeld Over de woonbehoeften van bewoners en specifiek jongeren en ouderen in Boschveld is tot op heden weinig bekend. Bij de woonatelierbijeenkomsten gaven bewoners aan dat de meeste woningen niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd, veel keukens zitten aan de voorkant en dat vindt men niet praktisch, men vindt sommige woningen krap, maar wel knus en is zeer tevreden met de lage huur. Er zit een verschil tussen de beleving van bewoners en de beleving van woningcorporaties over de tevredenheid met de woningen. De bewoners waarderen hun woning met een 7,3 terwijl de woningen niet meer voldoen aan de eisen van deze tijd. Dit heeft te maken met het feit dat er in Boschveld gewoond kan worden (vlak bij het centrum) tegen een zeer lage huur. De bewoners nemen de slechte kwaliteit van de woning voor lief omdat een eventuele (al dan niet mogelijke) renovatie leidt tot een ongewenste huurverhoging.

6.3. Analyse Sterke Kanten -

Gunstige ligging van Boschveld ten opzichte van het centrum en het station. In Boschveld staan veel betaalbare huurwoningen, die op dit moment goed verhuren.

CVS-1785-25100699H6


Zwakke kanten -

De kwaliteit van een groot aantal huurwoningen is onvoldoende, toch kiezen bewoners om in Boschveld te wonen. (Reden: betaalbaar en prettig.) De verbetermogelijkheden van deze woningen zijn volgens de corporaties beperkt. Concentratie sociale huurwoningen en weinig koopwoningen. Onvoldoende zicht op ontwikkelingen in huurachterstand in Boschveld.

Kansen -

Toekomstige ontwikkelingen: het benutten van nieuwe locaties door het wegvallen van bedrijventerrein en de bouw van woningen voor verschillende bewonersgroepen; zowel koop als huur in verschillende prijsklassen.

Bedreigingen -

Spanningsveld tussen de verbetering van de kwaliteit en de betaalbaarheid van de woningen. Angst voor verloedering van de woningen en de woonomgeving tijdens planfasen. Concurrentie van kwalitatief betere woningen in andere wijken.


CVS-1785-25100699H6

7.

Openbare ruimte

7.1. Kwantitatief beeld Voorzieningen Openbare ruimte -

18 speelplekken voor 0- tot 6-jarigen 10 speelplekken voor 6- tot 12-jarigen 2 speelplekken voor 12- tot 18-jarigen 1 Wijkspeelplaats: Copernicuslaan

7.1.1. Ruimtelijke opbouw Bewoners geven de woonomgeving in het algemeen het cijfer 6,3 (L&V-enquete). De reden voor deze wat matige waardering van de woonomgeving is terug te vinden in de top drie van problemen die volgens de bewoners aandacht vragen. Het gaat hierbij om: 1. Zwerfvuil, rommel op straat. 2. Drugsoverlast. 3. Parkeervoorzieningen/parkeeroverlast. Er is tegenstrijdige informatie over parkeeroverlast. Bijna de helft van de bewoners gaf aan tevreden te zijn met de parkeergelegenheid. Een verklaring kan zijn dat er ondanks voldoende parkeergelegenheid aanwezig is voor de eigen bewoners, bewoners wel last hebben van parkeeroverlast rondom het station. Bewoners aan het woord Tabel 15 % tevredenheid m.b.t. Groenvoorzieningen Speelvoorzieningen Verkeersvoorzieningen Straatverlichting Onderhoud wegen/fietspaden Parkeergelegenheid

Boschveld 53 30 49 57 52 49

GSB-gebieden 59 32 54 60 58 45

’s-Hertogenbosch 68 48 54 72 63 51

De ruimtelijke opzet van Boschveld is helder en overzichtelijk. Er zijn duidelijke structuurlijnen aanwezig met daar tussen delen van de buurt met een eigen karakter. Het stratenplan is duidelijk. De Copernicuslaan doorsnijdt de buurt en kan als ruimtelijke en functionele as van de buurt worden gezien. In Boschveld is 27 m2 openbaar groen per woning. Dit is exclusief parken, water en privaat bezit. Vergeleken met het ‘groen’ in geheel ‘s-Hertogenbosch is dat aanzienlijk minder (geheel ‘s-Hertogenbosch 63 m2 per woning). Een uitzondering is de nieuwe woonbuurt aan de Concordialaan. Deze buurt staat bekend als ‘Woonbuurt in het groen’. Uit de L&V-enquete blijkt dat helft van de geënquêteerde bewoners (zeer) tevreden is over de groenvoorzieningen, dit is duidelijk minder dan het percentage voor geheel ‘s-Hertogenbosch en de andere GSB-gebieden.

CVS-1785-25100699H6


7.1.2. Speelvoorzieningen Boschveld is onlangs getoetst aan de richtlijnen ‘Benodigde speelruimte binnen een buurt’ (concept Wijkspeelplan West 2005). De conclusie van de gemeente is dat er momenteel voldoende geschikte speelruimte aanwezig is. Slechts 30% van de bewoners zijn (zeer) tevreden over de speelvoorzieningen. Ook dat is minder dan het stedelijk gemiddelde. Het Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld is het oneens met de mening van de gemeente dat er voldoende speelgelegenheid in Boschveld aanwezig is. Het OBB heeft dat ook in een reactie op het concept Wijkspeelplan West al aan de gemeente medegedeeld. De kwaliteit van enkele speelplekken is onvoldoende tot slecht (verwaarloosd en vervuild door hondenpoep). Ook is de spreiding van speelplekken niet voldoende. De kwaliteit van de speeltoestellen is beoordeeld als ‘voldoende tot goed’, maar de afwisseling van spelvormen minimaal. Op verschillende speellocaties is echter geen sociale controle mogelijk.

7.1.3. Verkeersveiligheid Tabel 16 Aantal verkeersongevallen per 1000 inwoners Aantal verkeersongevallen met l etstel en/of dodelijke afloop per 1.000 inwoners

Boschveld

GSB-gebieden

’s-Hertogenbosch

12

15

23

1

2

3

Uit de incidentenregistratie2 van de politie (2004) blijkt dat er in Boschveld minder frequent verkeersongevallen voorkomen dan in de overige GSB-wijken en in heel ‘s-Hertogenbosch. Het aantal verkeersongevallen met letsel of dodelijke afloop is eveneens minder. Bijna de helft van de bewoners (49%) is tevreden over de voorzieningen om het verkeer in goede banen te leiden. Wel geeft 44% van deze bewoners aan dat te hard rijden vaak voorkomt (L&V-monitor). De Copernicuslaan wordt als sluiproute genoemd.

7.1.4. Schoon, heel en veilig De afgelopen periode is vanuit de gemeente en andere instanties intensief met bewoners samengewerkt om de woonomgeving schoon, heel en veilig te maken en te houden. Onderhoud en beheer van de openbare ruimte is een van de belangrijkste speerpunten geworden. Aanleiding daarvoor waren klachten van bewoners over de onverzorgde, rommelige en verwaarloosde uitstraling van de openbare ruimte. Ook de uitslagen van de L&V-monitor speelden hierbij een rol. Meer dan de helft van de bewoners van Boschveld is tevreden over de straatverlichting. Dit is wel een lager percentage als het percentage voor ‘s-Hertogenbosch als geheel.

2

Politie incidentenregistratie 2004


CVS-1785-25100699H6

7.1.5. Bereikbaarheid De buurt is met het openbaar vervoer goed te bereiken. Het station ligt naast de deur en de stadsdienst rijdt langs de buurt. Bewoners vinden wel dat er in de buurt te weinig opstapplaatsen zijn voor de stadsdienst. Ook ervaren zij steeds meer hinder van auto’s en busjes die kinderen van en naar basischool ’t Overpad vervoeren.

7.1.6. Milieu Boschveld ligt tussen de spoorlijn en het industrieterrein De Rietvelden ingeklemd. Gezien deze ligging verdienen milieuaspecten en veiligheidsrisico’s in Boschveld alle aandacht. Bewoners ondervinden hinder van verkeerslawaai en industrie. De hindercirkels van industrieterrein De Rietvelden bedekken de rand van Boschveld, aan de kant van de Oude Vlijmenseweg. Verder is er hinder van verkeerslawaai langs de Oude Engelseweg, Oude Vlijmenseweg, Parallelweg. Ook de spoorlijn ‘s-Hertogenbosch-Utrecht/Nijmegen veroorzaakt geluidshinder. De spoorlijn vormt tevens een veiligheidsrisico, dit heeft te maken met het (goederen)transport dat plaats vindt op deze lijn. Het vervoer van gevaarlijke stoffen over het spoor is een extra risico voor de wijk. Door de buurt loopt nog een stamlijn (spoorlijn) voor goederenvervoer naar het industrieterrein De Rietvelden. De lijn wordt niet vaak gebruikt. Is dat wel het geval dan veroorzaakt dit geluidsoverlast en trilling. Uit indicatief bodemonderzoek blijkt dat er ter plaatse van het bedrijventerrein Boschveld rekening gehouden moet worden met bodemvervuiling. In de buurt Boschveld bevindt zich nu nog de Afvalstoffendienst van de gemeente ‘s-Hertogenbosch. De bedoeling is dat dit bedrijf verhuist naar de Graaf van Solmweg en daarmee de overlast van vrachtwagens verdwijnt.

7.2. Kwalitatief beeld Tijdens de woonateliers zijn door bewoners ook enkele andere knelpunten genoemd; regelmatig wordt er rotzooi van de balkons gegooid, er zijn veel hangjongeren in de openbare ruimte aanwezig, de brandgangen zijn sociaal onveilige plekken, ook de portieken waar jongeren rondhangen zijn niet veilig. Positief vond men de vele ontmoetingsplekken in de buurt, de goede ligging dicht bij centrum en station, en de sportkooi met de bankjes.

7.3. Analyse Sterke kanten -

De buurt heeft een ideale ligging in de nabijheid van het centrum en het station. De verkeersveiligheid in Boschveld is in verhouding beter dan in andere buurten. Huidige inzet, aanpak beheer en onderhoud openbare ruimte (schoon, heel en veilig).

Zwakke kanten -

Onvoldoende openbaar groen (te weinig en slecht onderhouden). Weinig kwalitatieve speelplekken van goede omvang (verwaarloosd).

CVS-1785-25100699H6


-

Te weinig halteplaatsen van de stadsdienst. In Boschveld is sprake van een matige stedenbouwkundige situatie met name de achtergevels en openbare ruimte is onoverzichtelijk.

Kansen -

Mogelijkheid voor planning nieuw groen en speelplekken. Samenwerking (bewoners en instanties) voor aanpak van openbare ruimte. Doortrekken Parallelweg.


CVS-1785-25100699H6

8.

Economie

8.1. Kwantitatief beeld

Voorzieningen: Totaal aantal vestigingen in 2004:

189

Landbouw Industrie Bouwnijverheid Handel en reparatie Horeca Overige diensten

Vervoer/opslag/communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Onderwijs Gezondheids/welzijnszorg

1 18 12 45 15 20

7 2 43 13 13

(Gegevens Vestigingsregister 2004 Etin)

8.1.1. Winkels In de L&V-enquête geeft meer dan de helft van de bewoners van Boschveld aan (zeer) tevreden (61%) te zijn over de winkels voor de dagelijkse boodschappen. Dit is wel minder dan in de andere GSB-aandachtsgebieden (69%) en ‘s-Hertogenbosch als geheel (76%). Toch is de kwaliteit van de winkelvoorzieningen in Boschveld al jaren matig. Het aantal winkels in het winkelcentrum loopt terug. De omvang van winkelvoorzieningen staan onder druk. Het assortiment is onvolledig, de winkelvoorzieningen vertonen onderling weinig samenhang en een echte trekker ontbreekt. Het winkelcentrum herbergt met uitzondering van de apotheek, bakker en supermarkt weinig specifieke buurtwinkels en draait economisch niet optimaal. Naast deze drie winkels voor dagelijkse benodigdheden zijn er vijf winkels voor niet dagelijkse benodigdheden. De eigendomsverhoudingen en het grote aantal verschillende eigenaren zijn een belemmering voor een goed beheer en een energieke aanpak van de upgrading van het winkelcomplex en de bovenliggende appartementen. Verschillende pogingen om het winkelcentrum aantrekkelijk te maken zijn op niets uitgelopen. Onlangs is de nota ‘Detailhandel 2006-2010’ vastgesteld. In deze nota wordt het winkelcentrum Boschveld getypeerd als een buurtsteunpunt. Het perspectief voor het buurtsteunpunt hangt volgens de nota sterk af van de vergroting van het draagvlak in de wijk zelf door nieuwe woningbouwplannen. Deze impuls kan mogelijk leiden tot modernisering van het winkelgebied, waarmee het ook aantrekkelijker wordt voor bewoners, werkers en bezoekers van het Paleiskwartier. Gezien het belang als ontmoetingsplek en voor de leefbaarheid van de wijk wil de gemeente het centrum trachten te behouden. In het kader van de herstructurering treedt het gemeentebestuur serieuze initiatieven om het centrum nieuw leven in te blazen met een positieve grondhouding tegemoet.

CVS-1785-25100699H6


Naast de genoemde winkels zijn in het winkelcentrum eveneens gevestigd: enkele cafés, cafetaria, grillrooms en een afhaalpunt, diverse kappers en sleutelmaker, een uitzendbureau, een apotheek, kantoren en een bureau voor de thuiszorg

8.1.2. Werkgelegenheid In 2004 waren er volgens het vestigingenregister van ETIN 189 bedrijven in Boschveld gevestigd met 1.381 werkzame personen. De komende jaren zal de bedrijvigheid ingrijpend veranderen. Van een aantal bedrijven is bekend, dat zij Boschveld zullen verlaten (Afvalstoffendienst en Grasso). Grasso heeft echter nog geen concrete verhuisplannen. Eerdere pogingen om het bedrijf te verplaatsen naar de locatie Oude Vlijmenseweg (voormalig Michelinterrein) zijn mislukt. Het voormalige EKP (deels nog in gebruik bij TPG Post) staat te huur. Ook de toekomst van het Laurus kantoor is onzeker door de voorgenomen verkoop van onder andere de Konmarvestigingen. Veel bedrijven hebben geen directe band met de buurt. Met het doortrekken van de Parallelweg naar de Zandzuigerstraat zal de bereikbaarheid van de bedrijven verbeteren. Dit zal een gunstig effect hebben op het vestigingsklimaat voor de bedrijven in Boschveld.

8.1.3. Economische bedrijvigheid De economische bedrijvigheid in Boschveld is geconcentreerd op het bedrijventerrein Boschveld (het voormalig EKP-terrein) en het winkelcentrum. Daarnaast is een beperkt aantal bedrijven verspreid over de buurt te vinden. De belangrijkste bedrijven zijn: de Koninklijke Machinefabriek Grasso, de Afvalstoffendienst en het hoofdkantoor Laurus Nederland. Het bedrijventerrein Boschveld is een van de oudste binnenstedelijke bedrijventerreinen van ’s-Hertogenbosch. Een groot deel hiervan ligt braak. Verder staan er op het bedrijventerrein enkele grote bedrijfshallen, die worden verhuurd als bedrijfsverzamelgebouw. De Bossche InvesteringsMaatschappij (BIM) exploiteert de panden Paardskerkhofweg 14 en Parrallelweg 30 onder de naam ‘Bedrijvencentrum Boschveld’. De panden bestaan uit kantoor-, bedrijfs- en opslagruimten. De panden zijn vooral in trek bij kleine en startende bedrijven; in 2004 waren er in beide panden 38 bedrijven gevestigd. Aan de Parrallelweg ligt het monumentale ‘Grasso’-complex. Dit zijn drie fabriekshallen geflankeerd door een hoog directiegebouw met achterliggende gebouwen. Het complex is enkele jaren terug door de gemeente c.q. de BIM aangekocht en wordt via een sales-lease-back constructie tijdelijk teruggehuurd door Grasso. Dit complex mag niet gesloopt worden en zal een herbestemming krijgen. In de nota ‘Ontwikkelingsperspectieven van binnenstedelijke bedrijventerreinen (2001)’ is voor bedrijventerrein Boschveld gekozen voor een ontwikkelingsrichting van transformatie (omvormen in andere bedrijvigheid of woningen).

8.2. Kwalitatief beeld Tijdens de woonatelierbijeenkomsten meldden bewoners dat er te weinig winkels in Boschveld zijn.


CVS-1785-25100699H6

Bij bewoners leeft het vermoeden dat sommige winkels in het centrum een dekmantel zijn voor andere (soms illegale) praktijken. Het gebied rondom het winkelcentrum wordt door bewoners vooral ’s avonds als onprettig en sociaal onveilig ervaren. Werkers in de buurt hebben de indruk dat een aantal bewoners naast uitkering of regulier inkomen bijverdient. Deze ‘informele economie’ speelt zich af buiten het gezichtsveld van instanties en is dus niet hard te maken of te vertalen in cijfers. Werkers signaleren regelmatig: negatieve gevolgen van de informele economische (vaak illegale) activiteiten in de wijk, zoals intimidatie en spanningen bij de bewoners.

8.3. Analyse Sterke kanten -

Combinatie van de functies wonen en werken in Boschveld. Het winkelcentrum heeft een ideale ligging in de buurt en eveneens ten opzichte van het Paleiskwartier.

Zwakke kanten -

De matige uitstraling en aantrekkelijkheid van het winkelcentrum (kwaliteit en aanbod). In verhouding met de cijfers voor de hele stad wonen er veel werklozen in de buurt.

Kansen -

De ligging en de omgeving van het winkelcentrum en de mogelijkheid het winkelcentrum te ‘upgraden’. De relatie tussen de functies wonen en werken in de buurt versterken. Toekomstige ontwikkelingen bieden de mogelijkheid de bedrijvigheid in de buurt te vergroten.

Bedreigingen -

Wanneer geen upgrading van het winkelcentrum en directe omgeving plaatsvindt ontstaat toename van verloedering.

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

9.

Eindanalyse Boschveld

Op basis van de informatie in de hoofdstukken en de analyses op onderdelen is de volgende eindanalyse gemaakt.

Sociale structuur De sociale structuur van Boschveld is in beweging. Er ontstaat een kentering in de bevolkingssamenstelling, zowel op het vlak van leeftijd als etniciteit. Zo woont er een zeer kleine groep 75+-ers in Boschveld en van de jongeren onder de 20 jaar is 65% van allochtone afkomst. Ouderen en gezinnen in huurhuizen trekken de buurt uit en steeds meer jonge alleenstaande volwassenen komen in Boschveld wonen. Dit heeft gevolgen voor het samenleven in de buurt: de binding van deze nieuwe bewoners met de buurt is minder sterk. Boschveld heeft -net als andere aandachtsgebieden in ’s-Hertogenbosch- relatief meer kwetsbare bewoners. Zowel de aanwezigheid van allochtonen, alleenstaande oudergezinnen, langdurig werkelozen, en het aantal jongeren zonder geldige startkwalificatie is hoger dan in andere buurten van de stad. Door de ligging achter het station trekt de buurt zwervers en drugsverslaafden aan. De afgelopen jaren is er al fors geïnvesteerd in Boschveld, het is goed om te zien dat zowel op het terrein van sociale veiligheid als op het vlak van opvoedingsondersteuning duidelijke vooruitgang is geboekt. De betrokkenheid van bewoners bij elkaar en de buurt en de samenwerking tussen professionals en bewoners geeft zichtbare resultaten. Voortzetting van deze inzet en samenwerking is essentieel voor Boschveld en mogelijk is deze manier van werken ook op andere aandachtspunten toepasbaar. De sociale samenhang in Boschveld is van oudsher goed. Bewoners in Boschveld leven goed met en naast elkaar en spreken elkaar aan op het gedrag. Ook nu nog zijn er vele sociale netwerken in Boschveld. Bewoners leunen sterk op deze netwerken. Hierin treden echter verschuivingen op. Werkers in de buurt constateren een toenemende armoede bij diverse groepen (allochtonen, alleenstaande oudergezinnen). Een groeiende groep bewoners is bezig met ‘overleven’ en niet in staat om te participeren waardoor bijvoorbeeld opvoedingsondersteunende activiteiten onder druk komen te staan. Dit is een ongunstige ontwikkeling. De drie belangrijkste kenmerken van Boschveld ten opzichte van de andere aandachtswijken in de stad zijn: dat Boschveld duidelijk de multiculturele buurt van de stad is, het samenleven in de buurt relatief goed gaat, maar dat de sociale problematiek onder jongeren, werkeloze bewoners en alleenstaande ouders, nog groot is. De uitkomsten van de sociale analyse geven echter geen aanleiding om de buurt ingrijpend te herstructureren. Ingrijpende fysieke maatregelen zouden juist de huidige goede sociale structuur kunnen verstoren en aantasten. De kunst is om in de toekomst fysieke maatregelen uit te voeren die de sociale structuur kunnen versterken.

CVS-1785-25100699H6


Sociale infrastructuur Boschveld is een buurt en de huidige omvang van de buurt is dusdanig klein dat er in Boschveld geen compleet voorzieningenpakket aanwezig is of geëxploiteerd kan worden. Dit houdt in dat bewoners van Boschveld voor een deel gebruikmaken van voorzieningen in de omliggende buurten. Op het vlak van diensten (werkers in de wijk) wordt wel fors in Boschveld geïnvesteerd. De belangrijkste welzijnsfuncties zijn aanwezig of hebben er een spreekuur. Dit geldt echter niet voor (gezondheids)zorgvoorzieningen. Er is geen huisarts in de buurt, geen consultatiebureau of zorg gericht op ouderen met een intensieve zorgvraag. Hier is nog winst te behalen. Sport en culturele voorzieningen ontbreken eveneens in Boschveld. Ontevredenheid bij bewoners over met name voorzieningen voor jongeren en ouderen, heeft als gevolg dat regelmatig ouderen en gezinnen met kinderen wegtrekken uit de buurt. Voor kinderen en jongeren wordt de laatste jaren meer georganiseerd. Het plan om ook fysiek een Brede School te realiseren is noodzakelijk om ook het onderwijs een impuls te kunnen geven. Veel ouders met een Nederlandse etniciteit brengen hun kinderen naar scholen buiten de buurt. Belangrijk voor de buurt is dat de basisschool weer een buurtfunctie krijgt en kinderen en ouders uit heel Boschveld elkaar daar tegenkomen. Het is jammer dat er weinig bekend is over de doorstroming van kinderen naar het voorgezet onderwijs (gegevens zijn alleen op wijkniveau beschikbaar), omdat het verzuim onder de jongeren veel hoger ligt dan het stedelijk gemiddelde. Ook is weinig zicht op de groep vroegtijdige schoolverlaters. Het volgen van de schoolcarrière van jongeren uit de buurt is belangrijk. Door op tijd in te spelen op negatieve ontwikkelingen is het mogelijk de toename van jonge werklozen met weinig toekomstperspectief in Boschveld te voorkomen. Op dit moment vinden de activiteiten van (welzijns)organisaties gericht op verschillende doelgroepen in verschillende accommodaties plaats. Het beter afstemmen en samenbrengen van activiteiten en ontmoetingsplaatsen kan de aanwezige voorzieningen zichtbaarder en toegankelijker maken voor iedereen. Tevens biedt dat meer ontmoetingsmogelijkheden voor groepen buurtbewoners.

Gebouwde omgeving De kwaliteit van de meeste van deze huurwoningen is onvoldoende. De wooncorporaties geven aan dat de verbetermogelijkheden van deze woningen beperkt zijn. Bij verbetering van de woning zal er een spanningsveld ontstaan tussen de verbetering van de kwaliteit en de betaalbaarheid van de woningen. Ook bij nieuwbouw ontstaat dit spanningsveld. Dit is een belangrijk aandachtpunt. Toekomstige ontwikkelingen bieden de mogelijkheid een mix aan woningen voor verschillende doelgroepen te realiseren, zowel koop als (sociale) huurwoningen in verschillende prijsklassen. Eveneens biedt het de mogelijkheid de woonwensen van huidige bewonersgroepen die nu in Boschveld wonen te honoreren.


CVS-1785-25100699H6

Openbare ruimte Toekomstige ontwikkelingen bieden de mogelijkheid om de groen- en speelvoorzieningen in Boschveld aan te pakken en uit te breiden.

Economie Upgrading van het winkelcentrum en de directe omgeving is essentieel voor de leefbaarheid van Boschveld. Dit verdient hoge prioriteit. Toekomstige ontwikkelingen maken het mogelijk de bedrijvigheid in Boschveld te vergroten. Gedacht wordt aan ruimten voor kleinschalige werkgelegenheid en startende ondernemers.

Naar de toekomst toe Boschveld staat voor een kentering als het gaat over de sociale toekomst van de wijk. Zowel door ontwikkelingen in de buurt zelf maar ook door ontwikkelingen die op de buurt afkomen, zoals de heroriëntatie op Boschveld. Om een heldere sociale visie voor de buurt te kunnen ontwikkelen moet allereerst een duidelijke keuze worden gemaakt, wie de toekomstige bewoners van Boschveld zullen zijn.

Scenario 1. Boschveld een woonbuurt voor iedereen Boschveld wordt weer een buurt waar je jong prettig opgroeit en waar je kan blijven wonen tot je oud bent (van de wieg tot het graf). In de toe te voegen nieuwbouw wordt gebouwd voor de groepen die nu uit de buurt wegtrekken. Deze zogenaamde intergenerationele buurt kan verder bouwen op de netwerken die er zijn. Het prettig samenleven van allerlei culturen in deze buurt wordt een voorbeeld voor andere buurten in de stad.

Scenario 2. Boschveld, wonen in hartje stad De huidige verschuiving van een buurt van jong en oud naar een buurt voor een- en tweepersoonshuishoudens kan een logische verschuiving zijn gezien de ligging naast het centrum. Dit kan door de in te voegen nieuwbouw vooral voor deze groep te bouwen. Er ontstaat dan een geheel andere buurt en de huidige sociale netwerken en sociale infrastructuur zullen verdwijnen. De keuze tussen deze varianten is geen keuze die de werkgroep Sociale Pijler Boschveld kan maken. De discussie is wel vaak gevoerd in de werkgroep, omdat dit uitgangspunt ook verschillende interpretaties en waarderingen oplevert bij de analyse van de gegevens. In scenario 1 is het nadelig en onwenselijk dat bepaalde groepen wegtrekken uit de buurt en bij scenario 2 is dat logisch en geeft dat een ander toekomstbeeld weer. Voor de werkgroep verder kan met het maken van een sociale visie, is het belangrijk dat deze keuze gemaakt is. Wanneer duidelijk is vastgesteld welke bewoners er over tien jaar in Boschveld zullen wonen dan is het mogelijk een antwoord te formuleren op de vraag in welke groepen en voorzieningen wel of niet geïnvesteerd moet worden.

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

Bijlagen Bijlage 1

Geraadpleegde literatuur en gegevens

Bijlage 2

Overzicht voorzieningen in de buurt

Bijlage 3

Overzicht leden werkgroep Sociale Pijler Boschveld

Bijlage 1 Geraadpleegde literatuur en gegevens -

Cijfers Buurtmonitor Boschveld website gemeente ‘s-Hertogenbosch

-

Trendanalyse Boschveld 2001-2004 Gebiedsteam Boschveld

-

Wijkspeelplan West 2005

-

Leefbaarheid en Veiligheidenquête 2004; Deze enquête wordt om de twee jaar in de Bossche wijken uitgezet. In 2004 is dit voor het eerst in Boschveld gebeurd. De deelname van allochtone bewoners was hierbij echter beperkt.

-

Gegevens Boschveld ten behoeve van buurtanalyse bureau Onderzoek en statistiek 2005

-

Verslagen Hearing, en inspraakgegevens met betrekking tot Masterplan Boschveld 2005

-

Werkplan wijkgezondheidswerk ‘s-Hertogenbosch

-

Activiteiten Divers Boschveld Deuteren

-

Perspectief 2005/cijfers 2004 Pastoraal Buurtwerk

-

Op weg naar een sociale wijkvisie OBB/Helma Hurkens november 2005

-

Wijkanalyse Boschveld/Deuteren 2000

-

Verslagen woonateliers

-

Gegevens drie woningcorporaties, afdeling AMSZ gemeente ’s-Hertogenbosch

-

Politie incidentenregistratie 2004

-

Jeugd en Onderwijsmonitor 2004 Deze monitor wordt om de twee jaar herhaald. De gegevens over Boschveld zijn beperkt.

CVS-1785-25100699H6

Boschveld ’n vitale buurt -1 -


CVS-1785-25100699H6

Bijlage 2 Overzicht voorzieningen en instellingen in de buurt

11

1

8 2, 4, 5, 6, 7 en 10 3 12 9

Organisatie

Telefoon

Adres

Postcode

Plaats

Afvalstoffendienst (1)

6280500

Paardskerkhof-weg

5223 AJ

‘s-Hertogenbosch

Buurthuis Boschveld (2) Basisschool ’t Boschveld (3)

6210552 6210042

Edisonstraat 11 Celsiusstraat 29

5223 CD 5223 CA

‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

OKC Ouder-kindcentrum (4) Welzijnsinstelling Divers:(5) Bureau Opvoedingsondersteuning (5) Opbouwwerk (5) Kinderwerk Tienerwerk (5) Jongerenwerk Ouderenwerk Boschveld (5) Stg Maatschappelijk Werk (Madi) (6) Peuterspeelzaal Sinbad (7) St Speciaal Onderwijs Het Overpad (8) Kraamzorg/Thuiszorg

6275671

Edisonstraat 15 Edisonstraat 13 b Edisonstraat 13 b

5223 CD 5223 CD 5223 CD

‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

Edisonstraat 13 b Edisonstraat 13 b

5223 CD 5223 CD


6275666 6217828

Edisonstraat 13b Edisonstraat 9

5223 CD 5223 CD


6275670 6234330

Edisonstraat 13 Edisonstraat 11

5223 CD 5223 CD


(9)

C Huygensweg 131

5223BH

‘s-Hertogenbosch

CVS-1785-25100699H6


Organisatie

Telefoon

Adres

Jeugdgezondheidzorg GGD Stg Voorziening Lichamelijk Gehandicapten Kinderopvang Villa Brabbel (10) St. Philadelpia Wijkplaats Pastoraal buurtwerk (11) Westhoek (12) Steunpunt Ouderen St. Jeugdhulpverlening Buurtvereniging Veemarktkwartier Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld

6220121 6215162 06-51094775 06-48423832

Kooikersweg Copernicuslaan 82b

Huurdersoverleg Boschveld Politie Gemeente SWH Brabant wonen SSW


6218811 6220731 6159309 6230231

0900-8844 6155155 6482400 6814500 6417355

Postcode

Plaats ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

Edisonstraat 13a

5223 CD

‘s-Hertogenbosch

Concordialaan Copernicuslaan 89

5223 EC


Van Leeuwenhoekstraat 2 Copernicuslaan 157 Parallelweg 16

5223 CZ

‘s-Hertogenbosch

5223 AK


Contactpers. K.Heemskerk ’s-Gravesandestr.13

5223 BR

‘s- Hertogenbosch

Postbus 90163 Postbus 12345 Ketsheuvel 12a Graafseweg 294 Eekbrouwersweg 8

5200 MG 5200GZ 5231 PT 5213 AS 5233 VG

‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch ‘s-Hertogenbosch

CVS-1785-25100699H6

Bijlage 3 Dit rapport is tot stand gekomen met bijdragen van werkgroep sociale pijler. De volgende personen maakten deel uit van de werkgroep: Onafhankelijk Buurtplatform Boschveld

:

-

De heer T. Joore De heer K. Heemskerk Mevrouw M. Haggenburg

Pastoraal buurtwerk

:

-

Mevrouw H. Hurkens

Woningstichting SWW

:

-

De heer A van Gurp Mevrouw J. Tan

Brabant Wonen

:

-

Mevrouw M. Lamme

Welzijnsonderneming Divers

:

-

Mevrouw. A. Brummel, locatie Edisonstraat

Gemeente ‘s- Hertogenbosch

:

-

De heer J. Oostrom De heer J. Buitink Mevrouw. Y. Heeres

CVS-1785-25100699H6



CVS-1785-25100699H6

Inventarisatie en analyserapport Boschveld. Boschveld n vitale buurt

Recommend Documents