Interview Gijs Scholten van Aschat

Magazine voor musici en acteurs

In dit nummer (juli 2007)

Interview Gijs Scholten van Aschat

Scherpe Thuiskopie discussie in ‘het hol van de acteur’ Uitvoerende kunstenaars bundelen krachten Vergadering van Aangeslotenen

Juli 2007 • NORMA Nieuws • Magazine voor musici en acteurs

inhoud De enige manier om iets te bereiken is de hele boel platleggen

4

Scherpe Thuiskopie discussie in ‘het hol van de acteur’

8

Uitvoerende kunstenaars bundelen krachten

10

Dag van de Nederlandse Jazz Netwerken op grote schaal

12

Je muziek op iTunes via NORMA

14

Vergadering van Aangeslotenen

20

Foto omslag: Gijs Scholten van Aschat Foto: ANP

2

colofon NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat 186 1018 MS Amsterdam Postbus 2995 1000 CZ Amsterdam T 020 - 627 27 98 F 020 - 626 96 97 E [email protected] www.stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Marnix Langeveld, Anita Verheggen Met medewerking van Hans Kosterman, rakenDra Smit, Ceren Taygun en Titia Wolf Vormgeving Frissewind visuele_communicatie, Amsterdam Druk Boeijinga, Apeldoorn

Voorwoord I

n zijn toespraak tijdens de Vergadering van Aangeslotenen een aantal weken geleden heeft voorzitter Frederik de Groot stilgestaan bij de groei die NORMA de afgelopen jaren heeft doorgemaakt. In dit nummer staat het verslag van deze bijeenkomst. Ik wil op deze plaats kort bij die groei stil staan en een vergelijking maken tussen de situatie van vijf jaar geleden en nu. Daarnaast zal ik mijn verwachting aangeven wat de komende jaren NORMA zullen brengen. Een jaar of vijf geleden ging het erg slecht met NORMA. In 2002 waren de baten bijna nihil en de lasten 5 ton. Je hoeft geen accountant te zijn om te begrijpen dat het bedrijfsresultaat dat jaar 5 ton in de min bedroeg. Niet iets om trots op te zijn. De laatste vier jaar zien de cijfers er heel anders uit. Over het jaar 2006 zijn de baten bijna een miljoen euro. De lasten 9 ton en samen met de financiële baten, bedroeg het positieve resultaat bijna 4 ton. In de afgelopen vier jaar heeft NORMA € 19 miljoen aan naburige rechtengelden geïncasseerd en bijna € 15 miljoen uitbetaald. De groei heeft zich ook in het aantal aangeslotenen doorgezet. Vier jaar geleden had NORMA nog geen 4000 aangeslotenen en nu bedraagt hun aantal 10.000! Er wordt mij wel eens de vraag gesteld of die groei zo door kan gaan. In de groei van de aangeslotenen zit nog voldoende rek. Na een korte periode van stabilisatie verwacht ik dat NORMA in de komende jaren zelfs nog verder kan doorgroeien tot 12.500 à 15.000 aangeslotenen. De groei van de incasso en repartitie is sterk afhankelijk van het aantal incassobronnen. Van de huidige incasso-

bronnen zoals de Thuiskopie-, Leenrechtgelden en Achtergrondmuziek, neemt met name de eerstgenoemde sterk af omdat er nog steeds geen heffing is op dvd harddisk recorders en mp3-spelers. Over de afgelopen drie jaar is hierdoor de uitvoerende kunstenaars bijna € 9 miljoen onthouden. NORMA overweegt tegen het besluit van de minister een juridische procedure te beginnen. NORMA is al enkele jaren bezig om het aantal incassobronnen te vergroten. Over de kabelgelden wordt nu een juridische procedure gevoerd en het zal waarschijnlijk nog enige tijd duren voordat daarover meer duidelijkheid is. Maar ondertussen heeft NORMA bij een groot aantal gebruikers claims gelegd en waar dat nog niet is gedaan, zal dat in de komende maanden gebeuren. Als alles volgens plan verloopt, zal NORMA ook hier na een korte periode van stabilisatie verder kunnen doorgroeien. Daarbij kun je als naburige rechten organisatie niet achteroverleunen tot de gebruikers vanzelf naar je toe komen. Je moet proactief opereren. Behalve met onze corebusiness zullen wij ons ook in de komende jaren bezig blijven houden met de materiële en immateriële belangenbehartiging van alle uitvoerende kunstenaars als het gaat om de uitoefening en handhaving van hun naburige rechten. Dat is veel meer dan gelden incasseren en verdelen en uit de praktijk van alledag blijkt de noodzaak hiervan. Amsterdam, juli 2007

Wisso Wissing Directeur NORMA

3

Foto: ANP

‘Je committeren aan iets moois dat niet alleen over scoren en kijkcijfers gaat gebeurt nog maar zelden’

Gijs Scholten van Aschat met Monique van de Ven in ‘De Bovenman’

Regelmatig springt acteur Gijs Scholten van Aschat op de bres voor de zakelijke en artistieke belangen van zijn beroepsgroep. Zelf behoort hij inmiddels tot de gevestigde orde. Hij is één van die acteurs waar het publiek graag voor naar de schouwburg gaat, maar speelde ook in alom bejubelde TV-kwaliteitsdrama’s als ‘Pleidooi’ en ‘Oud Geld’. Een veelzijdige carrière waarin hij bewijst dat artistiek hoogwaardige producties en een grote publieke belangstelling niet automatisch elkaars tegenpolen zijn. Des te meer zorgen maakt Van Aschat zich over het huidige culturele klimaat en de zakelijke omgeving waarin acteurs het hoofd boven water moeten zien te houden.

Er wordt de laatste maanden veel geschreven over een crisis in de theaterwereld. Er zou te weinig artistieke kwaliteit zijn, de theaters programmeren te commercieel en er komt te weinig publiek op de voorstellingen af. Deel je die mening of is het een opgeklopte hype? Nee, het is zeker geen hype. Maar als je naar de theatergeschiedenis kijkt, zijn we de afgelopen 20 jaar als uitvoerende kunstenaars vaak de kop van Jut geweest met bezuinigingen. Elke staatssecretaris verzon wel weer een nieuw plan waar we ons achter moesten scharen omdat het ons anders onze subsidie kostte. Dus er is nogal wat van ons gevergd. In Nederland zijn we behoorlijk vooraanstaand in wat voor theater we maken. Als je kijkt naar de ons omringende landen, kunnen we echt met de besten mee. We hebben

theatermakers als Ivo van Hove, Johan Simons, Theu Boermans en Johan Doesburg. Die maken spraakmakende Europese voorstellingen. En dat is nooit echt gekoesterd door de overheid. Dat heeft nooit een uitstraling gekregen naar het grote publiek toe van: ‘Ga nou eens wat meer naar het theater.’ Nee, het is altijd omgeven met subsidie gezeik. En de gemeentepolitiek is er veel meer op uit om overal prachtig mooie schouwburgen neer te zetten waarmee de eigen status kan worden verhoogd. In Nederland hebben we de meeste schouwburgen per vierkante kilometer van Europa. Maar het kost wel 20 tot 30 miljoen euro om zo’n schouwburg te bouwen. Als je daar elk jaar een paar van neerzet loopt het snel op. En daar houdt het niet mee op. Nee, er moe-

Interview

‘De enige manier om iets te bereiken is de hele boel plat leggen’ Over een gebrek aan succes heeft Gijs Scholten van Aschat niet te klagen. Maar als geëngageerd acteur kan hij zich erg boos maken over het Nederlandse cultuurklimaat en de manier waarop er wordt omgegaan met de rechten van acteurs. ‘Nederland verdient meer aan cultuur dan het land er aan uitgeeft.’

ten mensen in werken en de gebouwen moeten onderhouden worden. Dat kost een hoop exploitatiegeld. Al het cultuurgeld gaat daar aan op. En die zaal moet vol want we moeten het terugverdienen. De schouwburgen zijn daarom gedwongen alles te programmeren waar veel volk op af komt. En dat is cabaret of musical. Sommige schouwburgen programmeren nog maar 10 tot 15 toneelvoorstellingen per jaar. Dat heeft het bestel uitgehold want het publiek is niet meer met toneel opgevoed. Als stad moet je daar aandacht aan schenken. Een schouwburgdirecteur moet een voorbeeld zijn voor het publiek. Je moet een cultuurklimaat scheppen waarbij het en vogue is om naar theaters te gaan en theater een onderdeel wordt van het leven van de mensen. In Duitsland,

Tekst: Anita Verheggen

Engeland en Frankrijk heb je dat veel meer. Maar, sorry dat ik het zeg, de elite in Nederland vindt het toch interessanter om naar de begrafenis van André Hazes te gaan dan om de high art te promoten. De popularisering van alles heeft toch wel een tegenkant.

Verdeling van de armoede Minister Plasterk heeft zijn speerpunten voor het kunstbeleid gepresenteerd. Er komt een nieuw fonds voor muziek, dans en theater waar de meeste toneelgezelschappen straks hun subsidies moeten aanvragen. Vind je dat een goed plan? Vanaf de jaren ’70 vinden we dat iedereen die denkt kunstzinnig te zijn de kans moet krijgen om dat uit te baten. Er zijn teveel toneelscholen en conservatoria. Leg de lat

maar iets hoger en wees er wat strenger in. Geef dan maar wat meer geld aan de amateurkunst, want niet iedereen heeft dat van God gegeven talent. Er zijn ontzettend veel toneelscholen bijgekomen, maar ik kan je nu al voorspellen dat 75% van al die studenten het bestaansminimum niet zal halen in het vak. Er is geen werk voor al die mensen. Ik vind dat we een heel breed aanbod moeten hebben maar er kan ook op de overhead van beginnende toneelgroepen worden bezuinigd. Er kunnen heel veel toneelgroepen in één gebouw repeteren waarvan het beheer door één bedrijf wordt gedaan. Een projectmatige aanpak door een nieuw fonds kan ik dus wel waarderen, hoewel sommige groepen juist gebaat zijn bij continuïteit. Groepen als Orkater, Oostpool of Het Toneel Speelt ➜

5

moeten over een boog van 4 of 5 jaar kunnen denken en subsidie voor die periode kunnen krijgen. Dan is het verder een kwestie of de kas van dat fonds goed gevuld is en of er de juiste mensen werken. Ik vind het een probleem dat de mensen die jou moeten beoordelen vaak mislukte dramaturgen zijn. Aardige hobbyisten maar niet de mensen die goed genoeg zijn om mee te doen in datgene wat ze moeten beoordelen. Vroeger besliste de fine fleur van het toneel over wat er met het geld moest gebeuren. Maar daar zei iedereen weer van dat ze het beste voor hun eigen hachje zorgden. Toch denk ik dat iets daarvan terug zou moeten komen. Dat je bij de kenners de informatie haalt over wat er echt waarde heeft en wat niet. Dat is wél erg lastig want de kenners willen meestal niet over hun collega’s oordelen.

nen. En Nederland verdient meer aan cultuur dan het land er aan uitgeeft. Kijk alleen maar naar het toerisme. Die toeristen komen hier niet omdat de snelwegen zo goed zijn. Die komen vanwege het culturele klimaat. Omdat er hier wat te zien is en te beleven valt. Ze komen voor het Van Gogh Museum, het Concertgebouw en Rembrandt. Het is een heel belangrijk onderdeel van onze identiteit en Nederland zou zich daar iets meer bewust van moeten zijn.

Het blijft toch het verdelen van de armoede… Daarom vond ik het wel goed dat de vorige staatssecretaris de economische waarde van de kunst benadrukte. Dat is waarschijnlijk de enige manier waarop je politici nog wakker krijgt: door te vertellen wat ze er aan verdie-

Je hebt meegewerkt aan een filmpje van NORMA waarin bekende acteurs hun ongenoegen uitspreken over de bevriezing van de Thuiskopie vergoedingen. Het viel me op dat je daar heel fel uithaalt naar de politici die deze beslissing genomen hebben. Waar ben je eigenlijk het meest kwaad over?

De nieuwe cultuurwethouder van Amsterdam heeft onlangs nog gezegd dat de waarde van het vastgoed stijgt wanneer er een cultuurpodium in de wijk wordt gebouwd. Het is natuurlijk triest dat ze daar niet eerder achter is gekomen Dat is ongelooflijk stom.

Bruto, bruto, bruto dagprijs

Foto: ANP

6

Gijs Scholten van Aschat en Carly Wijs in ‘De vloer op’

Het is een combinatie van dingen. Er is een laksigheid in Nederland over de rechten van acteurs. Daar wordt ontzettend onzorgvuldig mee omgesprongen. En tegelijkertijd zijn de acteurs te slecht georganiseerd. In Amerika heb je weer het tegenovergestelde. Daar moet je een bepaald aantal mensen neerzetten anders mag je niet eens een film maken. In Nederland zijn we liberaal en dat levert een hele prettige sfeer op. Maar er zijn natuurlijk wel grenzen. Als ik een filmpje maak dat op een obscuur kanaal in Frankrijk wordt uitgezonden, krijg ik een paar maanden later keurig een afrekening voor de rechten omdat ik in dat filmpje gespeeld heb. Het is onbegrijpelijk dat dit in Nederland niet gebeurt. Je neem iets op en vervolgens heeft de producent alle rechten om daar mee te doen wat hij wil. Er zijn genoeg voorbeelden van acteurs die tien jaar later nog worden geconfronteerd met een programma waar de producent zich scheel aan verdient omdat hij dat maar blijft herhalen. Daardoor slijt het imago van de acteur. Hij wordt uitgewoond en krijgt er helemaal niets voor terug. In heel veel landen mag dat niet eens. Nu hebben we het met de Thuiskopie eindelijk eens goed geregeld. Via NORMA krijgen acteurs en musici een vergoeding voor het thuis kopiëren door de consument. Dat lijkt me niet meer dan billijk. En nu zou dat niet meer kunnen omdat het niet meer op een tape maar rechtstreeks op harddisk wordt opgenomen. Nou dan is het heel simpel, op elke harddisk recorder of elk ander opname device leg je een paar kwartjes voor degenen die opgenomen worden. Dat lijkt me nou niet zo moeilijk.

‘De elite vindt het interessanter om naar de begrafenis van André Hazes te gaan dan om de high art te promoten’ De SP lijkt wel bereid om beschermende wetgeving voor uitvoerende kunstenaars in te voeren... Ja, maar dan moet je die wetgeving wel maken. De filmproducenten willen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. Het gaat nu zelfs zo ver dat producenten je een bedrag per dag betalen dat bruto, bruto, bruto is. Ze trekken hun eigen kosten van jouw dagprijs af. Ik heb het meegemaakt met mijn zoon. Hij is nog scholier en doet voor het eerst wat rolletjes. Van zijn dagprijs gaan eerst de werkgeverspremies af en vervolgens zijn eigen belastingen. Dan blijft er weinig over en daar zijn de herhalingsvergoedingen bij inbegrepen. Dat is belachelijk!

je betaald wordt voor wat je doet. En als het herhaalt wordt moet daar óók voor worden betaald.

Met de invoering van steeds meer digitale kanalen zullen TV- programma’s straks altijd beschikbaar zijn voor de consument. De publieke omroep wil wel met de rechthebbenden onderhandelen over een vergoeding maar er is nu al een verschil van mening over wat nu eigenlijk een herhaling is. Kun je nog spreken van een herhaling als mensen een film van jou kunnen bekijken die twintig jaar geleden werd gemaakt? Ik zal het je sterker vertellen: het gebeurt nu al! Heel ‘Pleidooi’ waar wij drie jaar aan gewerkt hebben, wordt via een Hilversums themakanaal uitgezonden. Wij krijgen daar per keer, per tien afleveringen € 300,– bruto voor. Dat is een fooi. Maar ze kunnen ermee doen wat ze willen. Wij hebben geen poot om op te staan! Daarom moet de politiek ons beschermen. Die moet regelen dat

Minister Plasterk wil dat die 100 miljoen extra voor de publieke omroep voor een groot deel wordt besteed aan cultuurprogrammering. Dat klinkt toch hoopgevend? Kom op zeg, wat een gelul. Dat is een mooi streven, maar de omroepen draaien het altijd zo dat als ze ‘Ter land ter zee en in de lucht’ kunnen produceren dat ook ineens cultuur is. Ze zijn er alleen maar op uit om alles zo goedkoop mogelijk te doen. Ik geloof dat de AVRO als enige nog wat probeert. De definitie van cultuur is enorm opgerekt en iedereen zal het steeds meer gaan oprekken want het interesseert ze geen hol. Om hoogwaardig drama te maken heb je tijd nodig. Als je over twee jaar een kwaliteitsserie wilt maken, betekent het dat je een goed scenario moet schrijven. Dat je vier minuten per dag filmt en dat je de ac-

Tot 2008 zal de politiek niets voor de Thuiskopie regelen. En daar moeten we nog blij mee zijn, want de andere kant wil de vergoeding helemaal afschaffen. De enige manier om iets te bereiken is de hele boel plat leggen. En zeggen: ‘Tot hier en niet verder, we doen het niet meer. Er wordt niks meer opgenomen voor televisie totdat dit geregeld is.’ En dan gebeurt het ook snel. Maar kríjg de mensen maar eens zo ver. Hoe sterk is de solidariteit?

Knellende formats

teurs op tijd inhuurt. Dat je nú met een idee moet komen. Dat je daar aan moet gaan schrijven, vervolgens moet gaan casten dan het scenario weer moet herschrijven. Dat hebben wij vroeger met ‘Pleidooi’ en ‘Oud Geld’ ook gedaan. En dat wierp z’n vruchten af. Niet alleen door de manier van werken maar ook door het ontwikkelen van nieuwe kwaliteit. De mensen die die series maakten zijn later films gaan maken: Willem van de Sande Bakhuyzen, Maarten Treurniet. Het probleem is dat de omroepen tegenwoordig alleen maar in formats denken. Ze willen iets over een politiebureau of een ziekenhuis want dat doet het goed. Dat willen ze dan over 2 maanden draaien terwijl ze er alleen een vage outline van hebben en het script nog niet af is. Je committeren aan iets moois dat niet alleen over scoren en kijkcijfers gaat, gebeurt nog maar zelden. Ze denken allemaal aan wat de kijker wil zien en bukken voor de gemiddelde smaak. Af en toe worden er gelukkig nog wel mooie dingen gemaakt. Het zijn de uitzonderingen die de regel bevestigen. Maar als je dit aankaart bij politici verschuilen ze zich altijd achter het argument dat de politiek zich absoluut niet met de inhoud van de programma’s mag bemoeien. Dat begrijp ik wel, maar je kunt als politiek wel een maatstaf aanleggen: zoveel uur dit, zoveel uur dat en zoveel uur dat. Dan laat je vier deskundige mensen bepalen wat cultuur is en wat niet. En als je programma daar niet aan voldoet, stort je het geld maar terug. Maar ik ben bang dat het hier net zo gaat als bij de rechten van acteurs. In Nederland praten we wel veel over dit soort dingen maar we zijn uiteindelijk toch te bang om echt harde beslissingen te nemen. Om echt met de vuist op tafel te slaan.

7

Scherpe Thuiskopie discussie in ‘het hol van de acteur’ Er komt voorlopig geen Thuiskopie heffing op dvd-recorders en mp3-spelers. Deze financiële aderlating voor musici en acteurs vormde de aanleiding voor een forumdiscussie met beleidsmakers en belanghebbenden. De discussie gaf een goed inzicht in de motieven van voor- en tegenstanders, ondanks de soms hoog oplopende emoties. ‘Het is onredelijk om de rechthebbenden op een steeds dunner wordend houtje te laten bijten!’

Wie kopieert z’n muziek tegenwoordig nog op een cassettebandje terwijl er mp3-spelers zijn en het illegaal downloaden gemeengoed is geworden? En waarom je favoriete soapserie nog langer op een videoband opnemen nu de veel gebruiksvriendelijkere dvd-recorders met harde schijf in opmars zijn? De technologische ontwikkeling van deze hardware gaat razendsnel en het kopieergedrag van de consument sluit daar bijna naadloos op aan. Alleen de politiek lijkt het tempo niet meer te kunnen bijbenen. Eind 2006 heeft de Tweede Kamer de Thuiskopie vergoeding op harddisk dvdrecorders en mp3-spelers tegengehouden en daarmee de wet buitenspel gezet. Dit is een rechtstreekse aanslag op de portemonnee van acteurs en musici. Zij ontvangen sinds jaar en dag een vergoeding voor het thuis kopiëren. Deze vergoeding wordt geïnd via een heffing op de voorwerpen waarmee je muziek, series en films kunt opnemen. Tot nu toe veranderde de vergoeding steeds mee met de techniek:

8

Tekst: Anita Verheggen

van een heffing op lege cassettes naar een heffing op lege cd’s en dvd’s. Het besluit van de Tweede Kamer heeft tot gevolg dat er tot 2009 geen nieuwe inkomstenbronnen voor de rechthebbenden worden aangeboord terwijl de oude in ijltempo opdrogen. Na het illegaal kopiëren en uploaden de zoveelste aantasting van hun inkomsten. De situatie is zo alarmerend dat NORMA, de Nederlandse Toonkunstenaarsbond (Ntb) en FNV-Kiem een gezamenlijk offensief zijn begonnen om aan deze vorm van broodroof een eind te maken. Als startschot van een brede campagne voor het behoud van de rechten van musici en acteurs, organiseerden zij op 16 april jl. een forumdiscussie in het Amsterdamse debatcentrum De Balie over de Thuiskopie vergoeding en de situatie die is ontstaan nu de Tweede Kamer het heeft laten afweten. In het forum zaten Caroline De Bruijn (actrice en bestuurslid van NORMA), Christiaan Alberdingk Thijm (advocaat, gespecialiseerd in

auteurs- en naburig recht) en Arda Gerkens (Tweede-Kamerlid van de SP). Gerkens was ‘de enige politicus die zich durfde te wagen in het hol van de acteur’, aldus de acteur/regisseur Krijn ter Braak die als voorzitter optrad. De discussie werd ingeleid met een korte film en een heldere powerpoint presentatie.

Mond vol tanden De kwestie rond Thuiskopie vergoedingen spreekt niet bepaald tot de verbeelding van het grote publiek. Het filmpje dat de organisatoren hadden gemaakt kan daar enigszins verandering in brengen. Bekende musici en acteurs als Carel Kraaijenhof, Bob Fosko, Gijs Scholten van Aschat, Waldemar Torenstra en Peter Blok laten er op niet mis te verstane wijze weten ‘not amused’ te zijn over het schaamteloze afknijpen van de vergoedingen. Nog nooit een acteur gezien die zo prachtig met z’n mond vol tanden kan staan als Peter Blok wanneer hij moet uitleggen

‘Nog nooit een acteur gezien die zo prachtig met z’n mond vol tanden kan staan als Peter Blok’ waarom er geen heffing op dvd-recorders komt. Zelfs de meest fervente tegenstanders van de heffing konden een glimlach niet onderdrukken bij het zien van dit fraaie staaltje acteerwerk. Onderhandelaar Leah Romero somde vervolgens de argumenten van de tegenstanders van een Thuiskopie vergoeding op en probeerde die stuk voor stuk onderuit te halen met een gedegen betoog. Uit onderzoek is gebleken dat de vrije markt niet zal worden verstoord als de consument wat meer moet betalen voor z’n apparatuur. Datzelfde onderzoek toont aan dat 77% van de consumenten de Thuiskopie vergoeding ondersteunt en dit systeem veruit prefereert boven het z.g. Digital Rights Management (DRM). Dit is een digitale code waarmee de producenten het kopiëren door de consument naar eigen goeddunken (en dus willekeur) kunnen beperken. Slechts 25% van de consumenten zou apparaten in het buitenland kopen wanneer er een

heffing komt. In dit licht is het pikant dat de heffing in een groot aantal andere EU-landen allang is ingevoerd en de apparatuur desondanks goedkoper is dan in Nederland. Bovendien kun je niet met droge ogen beweren dat de heffing op nieuwe apparatuur een nieuwe vergoeding is. Het recht op een vergoeding voor het thuis kopiëren is wettelijk vastgelegd. Het gaat dus om de uitvoering van een oude wet.

Steeds dunner houtje Waarom dan toch die weerzin bij de politiek om de wet uit te voeren? Gerkens benadrukte dat ze niet tegen de heffing is, maar dat de Tweede Kamer eerst een open discussie over het hele systeem wil voeren. Daar zou de Thuiskopie heffing als de beste regeling uit kunnen komen. Tot die tijd wil men liever geen uitbreiding van de regeling, maar ook geen vermindering. Daar moeten de rechthebbenden voorlopig genoegen mee nemen

want de industrie wil de heffing juist afschaffen en heeft daar een stevige lobby voor op touw gezet. ‘De politiek koopt tijd met het geld van de rechthebbenden! De heffing zou juist wel moeten worden ingevoerd om de druk op het treffen van een goede regeling op te voeren’, reageerde André Beemsterboer, directeur van Stichting de Thuiskopie. De voorstanders bleken best bereid om met de Tweede Kamer te discussiëren over de regelingen, maar deelden de mening van Ntb-secretaris Angad-Gaur dat ‘het onredelijk is om de rechthebbenden op een steeds dunner wordend houtje te laten bijten en pas te kijken hoe we het gaan doen als ze over 2 jaar nog leven’. Alberdingk Thijm pleitte voor een rechtzaak tegen de staat om af te dwingen dat de wet wordt uitgevoerd. In zijn ogen biedt de wetgeving het meeste houvast en de beste argumenten om de staat aan te pakken. ➜

9

Gerkens waarschuwde de zaak niet op de spits te drijven. Een open discussie over de alternatieven vindt ze een veel betere route. De bonden zouden daarbij met een eigen insteek moeten komen. Nu raakt de consument in verwarring door de verschillende regelingen. Ze hekelde de slechte afspraken tussen acteurs en producenten waardoor acteurs rechtengelden nodig hebben om een redelijk inkomen te verwerven. ‘Laten de vakbonden daarover met mij een wet maken’ was haar oproep aan de zaal. Consumentenbond vertegenwoordiger Machiel van de Velde sloot zich bij die laatste oproep aan. Hij bestempelde de consumenten en de artiesten als zwakke partijen die worden belemmerd door de producenten. De Consumentenbond is niet automatisch tegen een heffing en vindt dat kunstenaars recht hebben op een vergoeding maar Van de Velde wees ook op de hoge om-

zetten van de muziekindustrie en een te gebrekkige uitbetaling van de rechtengelden aan de rechthebbenden.

Lobbykracht Arda Gerkens confronteerde de aanwezige directeur van Stichting de Thuiskopie, Beemsterboer, met de kritiek van het College van Toezicht op de rapportage van Thuiskopie. Beemsterboer gaf toe ‘niet goed bezig te zijn geweest in 2004’, maar over spijkerharde cijfers te beschikken waarmee hij kan aantonen dat alles inmiddels in orde is. Vervolgens verweet Gerkens de rechthebbenden dat ze te laat waren begonnen met hun lobby en inventiever en actiever zouden moeten lobbyen omdat ‘de andere kant daar erg goed in is’. De Bruijn vroeg zich daarna hardop af ‘waarom je als rechthebbende alleen maar beschermd wordt al je heel hard schreeuwt’.

Alberdingk Thijm noemde het campagne filmpje juist ‘zeer krachtig’. Hij wees de acteurs op hun lobbykracht die ze niet moeten onderschatten: ‘De Spice Girls gingen lobbyen in het Europarlement en maakten daarmee veel indruk. Zo’n filmpje maakt veel meer indruk dan een droog betoog van een beleidsmaker!’ Ter Braak besloot de discussie met de aansporing dat er nu goed moet worden nagedacht door alle betrokkenen over een adequate regeling. ‘Maar de discussie wordt door de politiek op onze kosten gevoerd. De overheid moet de gemiste inkomsten compenseren.’ Na afloop zei musicus Carel Kraaijenhof teleurgesteld te zijn door de houding van de politiek en het gebrek aan respect voor kunstenaars. ‘Nederland is net een culturele Bermuda Driehoek waarin steeds meer kunstenaars verdwijnen.’

Uitvoerende kunstenaars bundelen krachten De rechten van uitvoerende kunstenaars werden in 1993 vastgelegd in de Wet op de Naburige Rechten (WNR). Dit gebeurde nadat de langdurige tegenwerking van de omroep en de auteurs was overwonnen, pas 32 jaar nadat de Conventie van Rome in 1961 de landen wereldwijd had opgeroepen om wetgeving voor uitvoerende kunstenaars op nationaal niveau in te voeren. Om de achterstand die nog steeds nadelige gevolgen heeft voor deze groep kunstenaars nu eens grondig aan te pakken, hebben Ntb, FNV KIEM en NORMA de handen ineen geslagen.

10

Tekst: Hans Kosterman

Concrete doelen Binnen een gezamenlijke werkorganisatie onder bestuur van Ntb, FNV KIEM en NORMA zetten Leah Romero en Hans Kosterman zich in voor de verbetering van de positie van uitvoerende kunstenaars. De activiteiten zijn nu vooral gericht op enkele gebieden waar de rechten van uitvoerende kunstenaars al jarenlang stelselmatig worden genegeerd: de vergoedingen voor gebruik van vastgelegde prestaties van acteurs in het geval van herhalingen. Een ander speerpunt van recente aard betreft de inkomstenderving waar uitvoerende kunstenaars, naast andere

teurs een billijke vergoeding voor elke vorm van exploitatie die plaatsvindt met hun vastgelegde prestaties, toewijst. Ook de HOCO-regeling die voor acteurs een vergoeding regelt voor herhaling en ander gebruik van hun werk, biedt geen soelaas omdat deze regeling slechts een aanbeveling betreft die door publieke omroeporganisaties wordt genegeerd. Acteurs vissen dus achter het net. Dit is een maatschappelijk onrecht, te meer omdat voortdurende herhaling voor acteurs leidt tot een vereenzelviging met bepaalde rollen die hen onaantrekkelijk maakt voor ander werk.

acteurs en artiesten zich nu eens duidelijk uitspraken. Dat gebeurde op een tweetal films die onder de ogen van de beslissers zal worden gebracht, waarvan er ook een is vertoond op de avond in de Balie zelf. De films gaan over de inkomstenderving rondom de Thuiskopie heffing en over het uitblijven van een herhalingsvergoeding. De vaststelling van entertainment advocaat Chr. Alberdingk Thijm, dat uitvoerende kunstenaars meer macht hebben dan ze denken, hebben we als een aanmoediging tot ons genomen. De discussie over de toekomst van de Thuiskopie regeling en het zoeken naar een oplos-

‘Uitvoerende kunstenaars hebben meer macht dan zij denken’ rechthebbenden, door worden getroffen nu de Tweede Kamer heeft besloten dat de mp3-speler en de harddisk dvd-recorder niet onder de Thuiskopie heffing zullen vallen. In de Tweede Kamer is namelijk besloten de komende 2 jaar niet toe te staan dat deze vergoeding wordt geïnd op nieuwe voorwerpen. Gevolg van deze bevriezing is dat de inkomsten van de rechthebbenden teruglopen en nog verder zullen teruglopen, een maatschappelijk onrecht waar wat tegen gedaan moet worden.

Herhalingsvergoeding De wetstekst (artikel 45d van de Auteurswet), die de relatie regelt tussen acteur en producent, wordt niet naar behoren in de praktijk gebracht. Daardoor zijn acteurs gedwongen om genoegen te nemen met een zogenaamde ‘buy out’, terwijl de wet nu juist aan ac-

Kortom, geen vergoeding voor herhalingen en geen werk dóór herhalingen. Jarenlang heeft ondermeer FNV KIEM de tanden kapot gebeten op het ontbreken van een herhalingsvergoeding. Binnen de samenwerking tussen de bonden en NORMA liggen meer mogelijkheden en wordt dit issue verder aangepakt.

Gunstige ontwikkelingen De activiteiten richten zich ook op de lobby naar politici, acteurs, rechtenorganisaties en publiek. In eerste instantie is het besluit van de Tweede Kamer om de Thuiskopie regeling te bevriezen aanleiding geweest om samen met de gemobiliseerde uitvoerende kunstenaars te starten en zich middels een forumdiscussie in de Balie op 16 april j.l. te manifesteren. Deze bijeenkomst was succesvol en goed bezocht. Het heeft waardering geoogst dat

sing die recht doet aan de positie van de rechthebbenden, en daarmee de Nederlandse cultuur, maar tegelijkertijd het gegeven van de technologische voortgang en het belang van de consument niet negeert, gaat door. Voorts heeft de Nederlandse Publieke Omroep (NPO), bij monde van de voorzitter van de Raad van bestuur, de heer Bruins Slot, toegezegd in overleg te treden over een HOCO- regeling, die werkelijk gebruikt gaat worden door de publieke omroeporganisaties. Nu de NPO het tot zijn publieke taak rekent om het publiek op maat te bedienen via themakanalen, ‘uitzending gemist services’ en Beste van Nederland opties, en het materiaal ook commercieel wil (laten) exploiteren, lijkt er een mogelijkheid te bestaan dat acteurs als een serieuze partij worden gezien. Voor wat, hoort wat.

11

Dag van de Nederlandse Jazz Netwerken op grote schaal Tekst: Anita Verheggen Beeld: Frank Tesink Een greep uit het showcase programma v.l.n.r: Esra Dalfida, Floris van der Vlugt, Tanya Schaap en Marcel Reijs.

En ineens was ie er: de eerste Dag van de Nederlandse Jazz, die meteen uitgroeide tot de grootste jazz netwerkbijeenkomst van Nederland. Overdag vonden verschillende symposia, paneldiscussies en workshops plaats. Het pittoreske conferentiecentrum De Observant in hartje Amersfoort herbergde bovendien een grote verzameling organisaties uit de jazzwereld. Hier vonden de vele muzi-

12

kanten, vertegenwoordigers van podia, programmeurs, festivals, platenmaatschappijen, rechtenorganisaties, studio’s, bonden en conservatoria elkaar op de Jazzmarkt. Contact leggen met interessante zakenpartners. Nieuwe ideeën opdoen of gewoon een potje mopperen op het jazz export- en subsidiebeleid bij de seminars en paneldiscussies. Dineren met vriend en vijand uit het jazz meerstromenland. Luisteren naar ta-

lentvolle jazzbands die op verschillende locaties in de binnenstad showcases verzorgden. Het kon allemaal tijdens deze massaal bezochte Jazzdag, die mede mogelijk werd gemaakt door NORMA. Opvallend was de positieve stemming en het optimisme onder de bezoekers, dat voor een belangrijk deel werd gevoed door de hoge kwaliteit en het (inter)nationale succes van de Nederlandse Jazz.

Tradedinner: eten en netwerken in een moeite door

Gino Vannelli imponeert met zijn workshop

13

Je muziek op iTunes via NORMA Wereldwijd wordt de grootste bulk muziekdownloads via iTunes verkocht. Daarom willen veel artiesten hun muziek graag op deze webshop digitaal aanbieden. Probleem is echter dat ze daar niet tussen komen, omdat iTunes alleen in zee gaat met platenmaatschappijen en andere grote aanbieders van internet content. Om dit probleem op te lossen, treedt NORMA nu wereldwijd op als content aanbieder van iTunes voor aangesloten musici en artiesten die zelf mastereigenaar zijn. Of het nu om Jazz, Klassiek, Pop/Rock, Dance of Urban gaat, alle genres kunnen zo wereldwijd toegang tot de iTunes Music Store krijgen. NORMA is als rechtenorganisatie ingericht op het administreren, ontvangen en verdelen van collectieve gelden van musici en artiesten. Omdat NORMA geen winstoogmerk heeft, kan NORMA bovendien een laag tarief hanteren.

De deal Geen opstartkosten NORMA rekent slechts 15% handelingsfee over de ontvangen opbrengsten. Voor verkoop binnen Europa komt dat in de meeste gevallen neer op € 0,60 per track voor jou als eigen beheer artiest. Daarnaast zijn er nog € 0,08 per track aan auteursrechten te verdelen. Dit loopt in de meeste gevallen via Buma/Stemra. Gratis EAN- en ISRC-nummer Als je zelf geen EAN-code (streepjescode) hebt dan wijst NORMA die toe. Hetzelfde geldt voor ISRC-codes die je per track nodig

14

Tekst: rakenDra Smit

hebt. Deze codes blijf je gewoon gebruiken, ook als de overeenkomst beëindigd is. Niet-exclusief Je bepaalt zelf welke muziek je via NORMA op iTunes zet en welke niet. Daarnaast ben je volledig vrij om je muziek ook via andere kanalen te exploiteren*. Betrouwbaar NORMA behartigt de collectieve belangen van musici en artiesten, heeft geen winstoogmerk en is bereikbaar: je krijgt altijd iemand aan de telefoon. Licentie NORMA neemt geen rechten zoals bij een platendeal, je geeft NORMA uitsluitend toestemming om je muziek, voor minimaal één jaar, op iTunes te zetten. Eigendom Jij bent eigenaar, of vertegenwoordigt de eigenaars, van de opname en bent zelf

verantwoordelijk voor doorbetalingen aan medemuzikanten, sessiemuzikanten, producers en andere rechthebbenden. Wereldwijd De deal geldt wereldwijd. Het is echter ook mogelijk om beperkte territoria te kiezen, bijvoorbeeld alleen Europa. Betalingen Afrekeningen en verkoopoverzichten vinden per kwartaal plaats met een minimumbedrag van €10. Zit je vergoeding onder dit minimum, dan wordt het tegoed gereserveerd en opgeschoven naar het volgende kwartaal. Zodra je vergoeding daarboven komt, wordt het geheel uitgekeerd. Promotietools iTunes biedt een aantal handige en grafisch professioneel uitgevoerde promotietools. Zo kun je bijvoorbeeld op een simpele manier links maken op je eigen site naar de locatie van je muziek op iTunes zelf. Ook kun je mee

Maleisische overheid pakt piraterij hard aan In Nederland is BREIN de organisatie die zich richt op piraterijbestrijding. Ook in landen in het Verre Oosten waar de piraterij hoogtij viert, wordt mede door inspanningen van de koepelorganisaties waar ook NORMA bij is aangesloten, steeds meer aandacht hieraan besteed. Een voorbeeld daarvan was te lezen in het Maleisische dagblad New Straits Times van 26 mei jl. Een 21jarige politieagent is gearresteerd omdat hij met zijn mobiele telefoon een illegale kopie aan het maken was van the Pirates of the Caribbean 3. Hij is gearresteerd en op borgtocht vrij, maar of hij z’n baan nog heeft valt te betwijfelen. De overheid pakt piraterij hard aan. doen aan het iTunes Affiliate Program waarmee je extra inkomsten genereert als een track via een link op je site wordt verkocht. Inmiddels staan er reeds albums van Daniel Sahuleka, 2nd Place Driver en Stijn van der Loo online. Binnenkort zijn er ook albums en losse tracks van o.a. de Dutch Swing College Band, Nynke Laverman, Fra Fra Sound, Eric van der Wurf, Paul Vens, Gerard van Maasakkers, Collective Sound Members Lounge sessions vol. I, DD Company, CaDra, Johan Luttik en Helen J. Gill te beluisteren en te koop. Als je geïnteresseerd bent, stuur dan een email naar [email protected]. Vermeld daarbij je contactgegevens en hoeveel albums je via

NORMA op iTunes wilt aanbieden. Wij nemen dan zo snel mogelijk contact met je op.

* Let op! Als je mee wilt doen, moet je zèlf de digitale exploitatierechten voor de iTunes Musicshop bezitten! Het kan zijn dat je deze exploitatierechten al weggetekend hebt. Check dus eventuele licentie- en/of distributiecontracten en contracten die je bent aangegaan met aanbieders als bijvoorbeeld The Orchard en CdBaby. Als dezelfde muziek namelijk door meer dan één partij wordt aangeboden, dan haalt iTunes die muziek weer uit de catalogus! Als je er niet uitkomt of als je twijfelt, neem dan altijd contact op met een gespecialiseerd jurist of met je vakbond.

In bioscopen in Maleisië lopen stewards rond die in de gaten houden of door het publiek geen beeld- of geluidsopnamen worden gemaakt van nieuwe releases van films. Zij zijn uitgerust met speciale nachtkijkers. Bovendien hebben alle grote bioscopen een gesloten videosysteem. Ondanks al die inspanning zijn op de avondmarkten van Kuala Lumpur alle dvd’s te koop die je maar kunt bedenken. Zelfs van films die nog niet gereleased zijn. We hebben nog een lange weg te gaan als het gaat om de bestrijding van piraterij. In landen als Maleisië gaat het steeds beter, maar de meeste illegale kopieën komen uit China. Daar staat piraterijbestrijding nog in de kinderschoenen.

15

Muzikantendag 2007 Ook dit jaar was NORMA weer van de partij op de Muzikantendag! Op 12 mei stonden mijn collega Alexandra en ik stipt om tien uur klaar in de Melkweg met onze posters, handouts en flyers. De organisatie had ons gestationeerd in de aankomsthal, pal naast Buma/Stemra en SENA. Cinecenter en de Sugar Factory werden vrijwel alleen gebruikt voor optredens en seminars.

Tekst: Ceren Taygun

Maar misschien was het wel gewoon toeval en loopt het volgend jaar weer storm. In ieder geval waren er weer de interessante gesprekken van de rechtenorganisaties met de muzikanten, de leuke optredens zowel overdag als ’s avonds, de boeiende lessen van professionals en natuurlijk de demo presentaties van de producenten en de platenlabels. En minder bezoekers betekent meer tijd voor iedere muzikant om zijn/haar muziek te ‘pitchen’. Tja, ieder nadeel heeft z’n voordeel. Als muzikant zou ik het waarschijnlijk niet zo erg vinden als de drukte ook volgend jaar meevalt.

16

Foto: Ruud Zinzen

Het was minder druk dan andere jaren. Misschien is de Muzikantendag zich te veel op de jonge makers gaan richten en dreigt daardoor de ‘oudere garde’ te verliezen. Of komt het doordat de organisatie dit jaar alles rondom ‘de gitaarmuziek’ heeft laten draaien waardoor de dag een stuk minder interessant was voor bijv. rappers en hiphoppers?

NORMA-medewerkster Ceren Taygun staat belangstellende te woord

‘Met talent alleen kom je er niet’ NORMA-opleiding Acteur en Ondernemerschap In de maanden mei en juni jl. heeft de derde editie van de korte opleiding acteur en ondernemerschap plaatsgevonden. Cursiste Titia Wolf vertelt over haar ervaringen. kom je er niet. Zakelijk inzicht is het devies. Ik kan je zeggen dat het leuk is én…het wordt steeds makkelijker. De vierde editie van de cursus acteur en ondernemerschap loopt tussen 22 oktober t/m 10 december. Geef je snel op via www.acteursopleiding.nl Foto: Dinand van der Wal

Bezoekers worden wegwijs gemaakt

Het is niet dat ik net kom kijken, maar ik ben heel goed in ontwijken! Belastingen en pensioenen, onderwerpen waar ik liever niet te lang bij stil sta. ‘Leuker kunnen ze het niet maken, maar makkelijker wel’, zeggen ze. Nou, makkelijk vind ik het niet. Ik zit thuis met een VAR RUO (Verklaring Arbeids Relatie Resultaat uit Overige Werkzaamheden) en bij nabellen met de Belastingdienst blijk ik ingeschreven te staan als zelfstandig ondernemer met bijbehorende VAR WUO (Winst uit Onderneming)... Dankzij de cursus begin ik nu een beetje door de bomen het bos te zien en kan ik inmiddels met de mensen aan de andere kant van de lijn praten, want ik versta hun taal. Nog nooit heb ik me met zoveel enthousiasme in de zakelijke materie gestort. Ik heb me voorgenomen het tot de bodem uit te zoeken. Administratiesjablonen gekregen en invullen maar! En ja, netwerken is belangrijk. Flirten met de markt en de mensen om je heen om een sociale bankrekening op te bouwen, zodat de radertjes voor je gaan werken. Waar te beginnen? Eerst duidelijk weten wat ik wil en dat dan omzetten in een marketingplan met concrete doelen. SWOTanalyse van mijzelf te maken, niet gemakkelijk, en een persbericht van mijn voorstelling schrijven. Subsidies aanvragen. Het is me meer dan duidelijk, met talent alleen

De cursisten van de derde editie

17

Antwoorden op de meest gestelde vragen aan NORMA Regelmatig wordt NORMA door musici en acteurs benaderd met vragen. Wij behandelen hier de meest gestelde. Hoe kan ik me aansluiten bij NORMA? Aanmelding is geheel kosteloos en kan eenvoudig online via het elektronische aanmeldingsformulier op de site, of telefonisch: 020 - 627 27 98. U ontvangt dan van NORMA een exploitatieovereenkomst, die u ingevuld en ondertekend aan NORMA dient terug te sturen met een kopie van uw paspoort. Tevens ontvangt u speellijsten waarop u uw uitvoeringen kunt invullen. De volledige aanmeldingsprocedure is te vinden op onze website: www.stichtingnorma.nl onder het kopje ‘Aanmelden’. Wat is het verschil tussen herhalen en thuiskopiëren? Of een televisieprogramma wordt herhaald is een zaak van de omroepen. NORMA speelt bij een mogelijke contractuele vergoeding voor herhalingen (nog) geen rol. Dit dient dus tussen de uitvoerend kunstenaar en de omroep of producent geregeld te worden. In de praktijk zit er soms al een herhalingsvergoeding in het contract met de omroep/producent, maar lang niet altijd! Het is dus verstandig om daarover duidelijke afspraken te maken in het contract. Een thuiskopie is een kopie van bijvoorbeeld een televisieprogramma die door het publiek voor eigen gebruik is gemaakt. Uitvoerende kunstenaars hebben recht op een vergoeding voor deze thuiskopieën. NORMA verdeelt de thuiskopiegelden op basis van de mate waarin een programma daadwerkelijk wordt uitgezonden en gekopieerd. Het maakt voor deze vergoeding geen verschil of het een eerste uitzending of een herhaling betreft; de vergoeding krijgt u immers voor de kopie.

Moet ik herhalingen van een film of serie dan eigenlijk wel opnieuw op de speellijst vermelden? Ook voor herhalingen kunt u dus aanspraak maken op een thuiskopievergoeding van NORMA. Om de kans te verkleinen dat u mogelijk geen vergoeding ontvangt, raden wij u aan herhalingen van het programma waarin u hebt meegewerkt ALTIJD op de speellijst te vermelden. Hoe moet ik mijn rol op de speellijst invullen? Van belang is hoe ‘dragend’ de rol is binnen het programma. Bij een serie of een soap is tevens van belang in hoeveel afleveringen u te zien bent. Zit u bij de hoofdcast dan vult u A1 in, een bijrol is A2 en voor een gastrol in een serie of soap vult u A3 in. Bij speelfilms gelden de hoofdrollen als A1 en zijn ondersteunende en kleine rollen A2. Voor muzikanten geldt dat een solo artiest of bandlid B1 is en sessiemuzikanten of achtergrondkoor B2. Op de website zijn de speellijsten met stapsgewijze uitleg te vinden bij ‘Speelijsten’ onder het kopje ‘Repartitie’. Mag ik presentatie / figuratie / spelprogramma’s opgeven? Nee, het begrip ‘uitvoerend kunstenaar’ wordt in de Wet op de Naburige Rechten uitvoerig gedefinieerd. Samengevat is een uitvoerend kunstenaar iemand die een herkenbare artistieke bijdrage levert aan het tot stand komen van een productie. En dat zijn zeker niet alleen musici en acteurs, maar ook zangers, dansers, cabaretiers, variété- en circusartiesten, poppenspelers en mimespelers, ongeacht in welk genre zij werken. Omdat presentatie hier niet onder valt, kunnen wij een uitvoerend kunstenaar die als presentator

De antwoorden zijn vereenvoudigd weergegeven. Aan bovenstaande informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

18

optreedt niet uitkeren. Een van de voorwaarden voor uitkering door NORMA is namelijk dat de uitvoerend kunstenaar heeft opgetreden in de hoedanigheid van een persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of op enige andere wijze uitvoert. Ook figuranten zijn volgens de wet geen personen die een werk van letterkunde of kunst opvoeren, zingen, voordragen of op enige andere wijze uitvoeren. Deelname aan spelprogramma’s of als jurylid wordt evenmin vergoed, omdat bij dergelijke programma’s de uitvoerend kunstenaar als zichzelf te zien is. Bij twijfel adviseren wij u contact op te nemen met NORMA. Ik heb als stemacteur meegewerkt aan een computergame. Krijg ik daar een vergoeding voor? Ja, NORMA verdeelt gelden van Games die in 2005 of later op de markt zijn gebracht met daarin Nederlandse stemmen, originele Nederlandse tekst of muziek of waarvoor het filmmateriaal speciaal is gemaakt. Mag ik mijn speellijst via e-mail toesturen? Ja en nee. Wij kunnen alleen ondertekende speellijsten in behandeling nemen. Daarvoor dient u dus de speellijst uit te printen. Alleen als u in de gelegenheid bent de ondertekende speellijst weer in te scannen, kunt u deze via e-mail naar ons toesturen. In alle andere gevallen dient u de originele speellijsten per gewone post te verzenden of op ons kantoor inleveren. Moet ik belasting betalen over de vergoeding die ik van NORMA heb ontvangen? Ja, het netto uitkeringsbedrag op de door u ontvangen vergoedingen moet worden opgegeven bij uw aangifte inkomstenbelasting in het

jaar waarin de NORMA-betaling is ontvangen. Maakt u voor uw bedrijfsvoering gebruik van een rechtspersoon – zoals bijvoorbeeld een B.V. of VOF – dan dient de uitkering van NORMA als een verkoopfactuur te worden geboekt. Komen erfgenamen in aanmerking voor een vergoeding? Mocht de uitvoerend kunstenaar overlijden, dan komen de wettige erfgenamen in aanmerking voor de vergoeding waar de uitvoerend kunstenaar tijdens zijn of haar leven recht op zou hebben gehad. Erfgenamen dienen contact op te nemen met NORMA. Het televisieprogramma waarin ik zit, is op de buitenlandse televisie te zien geweest. Krijg ik daar een vergoeding voor? Als NORMA met de organisatie in het betreffende land een overeenkomst heeft afgesloten, dan ontvangt u hiervoor een vergoeding. Om de kans te verkleinen dat u mogelijk een vergoeding niet ontvangt, raden wij u wel aan om de uitzending op een buitenlandse zender van het programma waaraan u hebt meegewerkt zoveel mogelijk op de speellijst te vermelden. Ik ben live op de radio te horen geweest, kom ik in aanmerking voor een vergoeding? Jazeker. Op de website kunt u de speellijst ‘audio live’ vinden. Hierop kunt u de betreffende gegevens invullen. Wordt medewerking aan een programma op een regionale zender ook vergoed? Nee. Voor de verdeling van thuiskopie videogelden worden door NORMA de gegevens gebruikt van de landelijke televisiezenders. Regionale zenders worden niet meegenomen.

Afsluiten van de jaren 2002 en 2003 In december 2006 zijn de thuiskopie-videogelden 2000-2001 afgesloten. Aan het eind van dit jaar zijn weer twee jaar tegelijk aan de beurt, namelijk de jaren 2002 en 2003. Vanwege onze reglementair vastgestelde verjaringstermijn kunt u uw speellijsten van de thuiskopie-videogelden over het jaar 2002 nog tot uiterlijk 1 november 2007 insturen en speellijsten over het jaar 2003 nog tot uiterlijk 15 december 2007. Indien u nog niet geclaimd heeft over de jaren 2002 en/of 2003 of dat niet mee zeker weet, kunt u altijd contact opnemen met het NORMA bureau. Onze medewerkers zoeken het dan voor u uit. U kunt alle speellijsten downloaden van onze internetsite of opvragen bij het NORMA bureau. Vergeet het niet, want op een afsluiten van een periode zijn geen uitzonderingen mogelijk.

Schema betalingen 2007 Thuiskopie Video Nabetaling 2002-2005 Uitbetaling 2006 Afsluitende betaling 2002-2003

Planning 2e kwartaal 4e kwartaal 4e kwartaal

Uitgevoerd ja

Thuiskopie Audio Live 2000-2005 Rentebaten

3e kwartaal 2e kwartaal

ja

Thuiskopie Interactief Interactief 2000-2005

1e kwartaal

ja

Leenrecht Audio Uitbetaling 2006

4e kwartaal

Leenrecht Video Uitbetaling 2005-2006

3e kwartaal

Achtergrondmuziek Uitbetaling 2005

4e kwartaal

De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA’s verdeelsysteem VUIK gehanteerd.

19

Vergadering van Aangeslotenen Op 25 juni jl. vond de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen plaats. Locatie was het Filmmuseum in het Amsterdamse Vondelpark. NORMA-voorzitter Frederik de Groot opende de bijeenkomst met een terugblik op de afgelopen periode. Zijn thema was de groei van NORMA, zowel van het aantal aangeslotenen als van de geïncasseerde en gereparteerde gelden. Hij ging ook in op het vergroten van NORMA’s incassobronnen. Tenslotte stond hij stil bij de drie succesvolle jaren die NORMA achter zich heeft. In zijn toespraak zei hij ook trots te zijn op het feit dat NORMA de financiën perfect op orde heeft. Wisso Wissing, directeur van NORMA, gaf vervolgens een compleet overzicht van de activiteiten van het afgelopen jaar en het

Foto’s: Dinand van der Wal

gevoerde beleid. Aan het eind van zijn presentatie ging hij in op enkele belangrijke toekomstige incassobronnen, die ervoor moeten zorgen dat de groei ook volgend jaar kan worden voortgezet.

Aangeslotenen en bureau Binnen enkele jaren is het aantal aangeslotenen gegroeid naar 9.400 (eind 2006). De verwachting is dan ook dat NORMA dit jaar de 10.000ste aangeslotene zal kunnen inschrijven. De vorig jaar aangekondigde verdere uitbouw van de organisatie is inmiddels gerealiseerd. Naast de directeur bestaat de staf van NORMA op dit moment uit een

drietal managers verantwoordelijk voor resp. financiën, repartitie en ICT, en een jurist. Er staat nu een jonge dynamische organisatie van plm. 10 fte met een gemiddelde leeftijd van 33 jaar. NORMA is in vergelijking met veel andere collectieve beheersorganisaties een compacte organisatie en zal dat blijven.

Wetgeving en vergoedingen Acteurs en musici hebben sinds de komst van de Wet op de Naburige Rechten in 1993 recht op een financiële vergoeding voor de ‘secundaire exploitatie’ van hun uitvoeringen. NORMA int deze vergoedingen en verdeelt deze – zonder eigen winstoogmerk – aan de uitvoerende kunstenaars. De vier belangrijkste incassobronnen zijn Thuiskopie, Leenrecht, Achtergrondmuziek en Beeld & Geluid. Met laatstgenoemde is een archiefovereenkomst gesloten voor niet-commercieel gebruik, alsmede een aparte overeenkomst voor commercieel gebruik van de uitvoeringen. De genoemde incassobronnen hebben samen tot de volgende incasso en repartitiestromen geleid.

Incasso en repartitie In 2006 is een bedrag van € 3,8 miljoen geïncasseerd. In 2005, het jaar dat er veel eenmalige incassostromen met een geza-

20

Bestuur NORMA: v.l.n.r. Barend de Ronden, Frederik de Groot, Erwin Angad-Gaur, Guus Bleyerveld, Jan Pascal Grosfeld, Edward Reekers en Caroline De Bruijn

menlijke hoogte van € 4,1 miljoen zijn bijgekomen, bedroeg de totale incasso zelfs € 8,9 miljoen. In 2004 was de incasso € 4,1 miljoen. (figuur 1)

Repartitie Thuiskopie gelden In 2006 heeft NORMA wederom een record gebroken als het gaat om uitbetaalde naburige rechten gelden. NORMA reparteerde namelijk een bedrag van € 5,2 miljoen. In 2005 was dat nog €4.3 miljoen. Het grootste deel van deze bedragen bestond uit Thuiskopie videogelden (resp. € 3,7 en € 3,6 miljoen). Van deze categorie gelden verdeelde NORMA in 2003 en 2004 respectievelijk nog maar € 0,5 miljoen en € 1,2 miljoen (figuur 2)

Repartitie leenrechtgelden Als verdeelorganisatie van Leenrecht gelden voor uitvoerende kunstenaars heeft NORMA ook in 2006 verrast. In 2005 heeft NORMA de Leenrecht audiogelden over de periode 1997-2002 gereparteerd. Vervolgens heeft Stichting Leenrecht besloten NORMA eveneens de Leenrecht videogelden te laten verdelen, alsmede de nieuwe incasso van Leen-

recht audio. In 2006 heeft NORMA zowel de Leenrecht audiogelden 2003-2005 als de Leenrecht videogelden 1997-2004 in verdeling genomen. Bij deze repartitie, die in december 2006 is uitgevoerd, is in één keer bijna 90% van de te verdelen gelden aan de binnen- en buitenlandse rechthebbenden en/of hun organisaties uitgekeerd. Tenslotte heeft Stichting Leenrecht de aanwijzing van NORMA als verdeelorganisatie begin 2007 hernieuwd.

Internationaal NORMA heeft met een groot aantal zusterorganisaties in het buitenland een bilaterale overeenkomst. NORMA staat ook als het gaat om uitkeringen aan buitenlandse rechthebbenden klaar om uit te betalen.

voor individuele repartitie, worden collectief verdeeld. Dit gebeurt door het verstrekken van subsidies uit het NORMA Fonds. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat de collectieve gelden – evenals bij de individuele repartitie – bij de acteurs en musici terechtkomen. In de verslagperiode heeft NORMA op deze manier voor een bedrag van € 459.000 aan (projecten van) uitvoerende kunstenaars verstrekt.

Nieuwe incassobronnen en overige projecten

NORMA Fonds

De ambities van NORMA reiken ver. De directeur stond uitgebreid stil bij toekomstige incassostromen. Deze maken deel uit van het in april 2006 door het bestuur vastgestelde beleidsplan 2006-2010. Een belangrijke incasso is die bij de kabelmaatschappijen zoals UPC, Casema en Essent.

Bij NORMA staat individuele repartitie voorop. Gelden die vrijvallen omdat de drempel niet wordt gehaald, of gelden die niet uitgekeerd kunnen worden omdat rechthebbenden zich niet melden of – ondanks alle inspanningen – onvindbaar zijn, en gelden die zich naar aard en/of kostenaspect niet lenen

Onder aanvoering van hun brancheorganisatie VECAI lijken de meeste kabelexploitanten de misvatting te hebben dat zij een licentie voor de kabelrechten van uitvoerende kunstenaars niet nodig hebben. Nadat jarenlange onderhandelingen tussen NORMA ➜

21

en de kabelaars op niets is uitgelopen, is in augustus 2006 de juridische procedure tegen de vijf grootste kabelmaatschappijen en VECAI begonnen. Daarnaast heeft NORMA een claim neergelegd bij de aanbieders van digitale televisie zoals KPN en Digitenne en de digitale themakanalen van Nederland 4. Ook internet heeft de constante aandacht van NORMA en waar mogelijk zullen ook hiervoor vergoedingen worden geclaimd ten behoeve van de uitvoerende kunstenaars waarvan het werk via internet verspreid wordt. Tevens maakt NORMA zich bij de Minister van Justitie sterk voor de introductie van een Thuiskopie vergoeding op mp3-spelers en dvd-recorders met harde schijf. Zónder een dergelijke vergoeding lopen acteurs en musici jaarlijks zo’n € 2,7 miljoen mis, geld dat ze hard kunnen gebruiken! NORMA pleit er tevens voor dat het aantal incassobronnen wordt vergroot, waarbij te denken valt aan Videma, videoclips, orkestbanden en herhalingsvergoedingen.

NORMA met de bonden In het kader van de politieke lobby voor een rechtvaardigere toepassing van de wet, ontstond ook een nieuw project. In samenwerking met de vakbonden FNV KIEM en Ntb heeft NORMA de Stichting Collectieve Belangenbehartiging Musici en Acteurs (Scobema) opgezet. Doel van deze werkorganisatie is het organiseren en mobiliseren van performers, teneinde een verbetering van de salarissen, vergoedingen en arbeidsvoorwaarden van uitvoerende kunstenaars te verwezenlijken. Dit gebeurt o.a. door collectieve onderhandelingen met omroepen en producenten over contractsvoorwaarden, zoals bijvoorbeeld een herhalingsvergoeding.

22

iTunes Eigen beheer artiesten kunnen hun muziek sinds kort via NORMA op iTunes aanbieden. NORMA treedt wereldwijd op als contentaanbieder van iTunes voor aangesloten musici en artiesten die zelf mastereigenaar zijn. Of het nu om Jazz, Klassiek, Pop/Rock, Dance of Urban gaat, alle genres kunnen zo wereldwijd toegang tot de iTunes Music Store krijgen. NORMA is als rechtenorganisatie ingericht op het administreren, ontvangen en verdelen van collectieve gelden van musici en artiesten. Omdat NORMA geen winstoogmerk heeft, kan NORMA bovendien een veel lager tarief hanteren dan de commerciële tussenhandel of een platenmaatschappij.

chronisatie voor verschillende films en TVseries, waaronder de Walt Disney productie Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen. Dit jaar maakt Reekers deel uit van Motel West Coast, een avondvullende popvoorstelling gevuld met populaire Amerikaanse West Coast nummers van groepen als The Eagles, Crosby, Stills & Nash, Fleetwood Mac, The Byrds, Doobie Brothers en The Beach Boys.

Verdeelsysteem In 2006 is een begin gemaakt met de ontwikkeling van VUIK-2, een nieuwe versie van NORMA’s verdeelsysteem, waarin wederom een aantal verbeteringen en verfijningen zullen worden doorgevoerd. VUIK-2 zal in de tweede helft 2007 in gebruik worden genomen. Naast het nieuwe verdeelsysteem zal naar verwachting dit jaar ook My-NORMA worden geïntroduceerd. Aangeslotenen kunnen met een inlogcode hun televisie en cdmedewerking opgeven, adres en andere mutaties doorgegeven en hun nota’s en specificaties inzien.

Verkiezingen De vergadering heeft de musicus Edward Reekers gekozen tot nieuw bestuurslid van NORMA. Edward was van 1979 tot 1982 zanger van de succesvolle symfonische rockband Kayak. Hij staat te boek als een van de bekendste Nederlandse sessie zangers. Met Anita Meyer en Lee Towers stond hij in Ahoy. Inmiddels doet hij ook nasyn-

NORMA-directeur Wisso Wissing presenteert het beleid

Acteur en ondernemerschap In de maanden mei en juni heeft voor de derde keer de korte opleiding ‘Acteur en ondernemerschap’ plaatsgevonden. In deze korte opleiding zijn diverse aspecten van succesvol ondernemerschap voor acteurs uiteengezet door tal van specialisten uit de

Borrel De ruim 50 aanwezigen waren merkbaar enthousiast over de uiteenzettingen en op de borrel na de vergadering is nog lang nagepraat. Naast de jaarlijkse aangeslotenen vergadering zal NORMA in de toekomst veel meer bijeenkomsten over specifieke onderwerpen met aangeslotenen en andere geïnteresseerden gaan organiseren.

ja,

O (ballet)danser

O cabaretier

O anders:

O poppenspeler

O zanger

O mimespeler

O acteur

O variété-/circusartiest

O muzikant

Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten:

Bank-/girorekening

E-mail

Telefoon

Postcode en plaats

Straat en huisnummer

Naam

acteurswereld. Met het ondersteunen van dit initiatief hoopt NORMA een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering en weerbaarheid van de Nederlandse acteurs. Na de vergadering zijn de diploma’s aan de deelnemers van de opleiding uitgereikt door de coördinator van de opleiding Ceren Taygun en directeur Wisso Wissing. Afgaande op de reacties van zowel de cursisten als tal van relaties van NORMA, is de korte opleiding een groot succes. De vierde editie staat alweer gepland voor oktober 2007.

Antwoordkaart

Het nieuwe NORMA-bestuurslid Edward Reekers

ik meld mij aan bij NORMA om een

exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.

NORMA Antwoordnummer 9026 1000 VT Amsterdam

Postzegel niet nodig

NORMA verdeelt geld onder de daarop recht

naburige rechten musici en acteurs

hebbende uitvoerend kunstenaars op basis van de Wet op de Naburige Rechten van 1993. Het betreft geld geïncasseerd op basis van Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en Kabelrecht. Daarnaast stelt NORMA zich ten doel de belangen van de uitvoerend kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun rechten te vertegenwoordigen.

Als uw collega nog niet is aangesloten

✃

Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij NORMA.