25-03-2011
Interventies tegen pesten Kiezen uit het aanbod?
› Matty van der Meulen, Rijksuniversiteit Groningen › Marjolijn Vermande, Universiteit Utrecht
25-03-2011
Pesten op school: een reëel probleem › Het komt veelvuldig voor (5-15%) › Heeft nadelige gevolgen voor alle betrokkenen › Bang om gepest te worden: belangrijkste zorg van toekomstige brugklassers › Ouders: meer aandacht voor pesten, sceptisch over resultaten van interventie › Kinderen kunnen het probleem niet zelf oplossen › Effectieve interventie is dus geboden
25-03-2011
Interventies tegen pesten › 1 Kiezen uit het bestaande aanbod? › 2 Een andere benadering: pesten en sociale dominantie › 3 Slotopmerkingen
25-03-2011
Het aanbod: interventies tegen pesten › Enkele voorbeelden: › › › › ›
Het PRIMA-pakket Taakspel Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) Plezier op school Mediatie (No Blame)
25-03-2011
De kwaliteit van het aanbod (NJi) Het PRIMA-Pakket
Waarschijnlijk effectief (?)
Taakspel
Bewezen effectief
PAD
Waarschijnlijk effectief
Plezier op school
Theoretisch goed onderbouwd
Mediatie (No Blame)
Niet opgenomen
25-03-2011
Beste keus: Het PRIMA-pakket? › › › › ›
Schoolbreed programma Expliciet gericht op pesten Waarschijnlijk effectief (?) Kosten: 7.000 – 12.000 euro (2 jaar) Inspanning school : 240 uur (2 jaar)
25-03-2011
Conclusie › Groot aanbod aan interventies, lesprogramma’s, protocollen tegen pesten (o.a. op internet) › › › ›
Niet veel onderzocht Vaak weinig effectief Wat nu? Op zoek naar een andere benadering
25-03-2011
25-03-2011
2 Pesten en sociale dominantie › Waarom is pesten zo’n hardnekkig probleem? › Welke processen spelen zich af in de klas? › De “opbrengsten” van pesten: bullying is power › De Resource Control Theory van Hawley
25-03-2011
De Resource Control Theory (Hawley) › Competitie binnen de groep om toegang tot bronnen › Druk om een goede “concurrent” te zijn en een goed groepslid leidt tot : › Coercieve (dwingende, agressieve) strategieën › Prosociale (cooperatieve) strategieën › Combinatie is het meest effectief › Dus: sociale dominantie gaat niet om agressie, maar om effectieve controle van (begeerlijke) “bronnen”
25-03-2011
Patronen van strategiegebruik • Noch coercief noch prosociaal (noncontrollers) • Coercief, maar niet prosociaal (coercive controllers) • Prosociaal, maar niet coercief (prosocial controllers) • Coercief en prosociaal (bistrategic controllers; Machiavellians) • Anders (typicals)
25-03-2011
Onderzoek (Olthof et al., 2011) Deelnemers: N=1229; Groep 6-8; M=11 years Uitkomsten › Pesters (peer nominaties) waren of bistrategen of coercieve controllers. › Pesters hadden hogere scores dan niet-pesters voor • machtsambitie • resource control (opbrengsten) • waargenomen populariteit Conclusie Pesten lijkt strategisch gedrag met als doel sociale dominantie en een hoge status
25-03-2011
Longitudinaal onderzoek, Reijntjes et al. › N=393; groep 6 (T1), groep 7 (T2), Groep 8 (T3)
Pesten
“Status” Cyclisch proces: Pesten kan worden gezien als strategisch gedrag met het doel om sociale dominantie en een hoge status te verkrijgen of te behouden
25-03-2011
Toepassing in interventie › Aanknopingspunt: groepsprocessen in de klas › Andere kinderen aanwezig bij pestincidenten (85%) › 1e) Pesten loont: populariteit, macht, controle over › hulpbronnen › 2e) Sommige kinderen “belonen” de pester, › anderen durven niet in te grijpen ›
25-03-2011
Pestrollen (Salmivalli) › › › › › ›
Initiatiefnemende dader, begint met pesten Meeloper, helpt dader, maar begint niet zelf Aanmoediger, pest niet zelf, maar moedigt dader aan Slachtoffer Verdediger, troost en helpt slachtoffer Buitenstaander, negeert het pesten, houdt zich er buiten
25-03-2011
KiVa: Een nationaal Fins antipestprogramma › Aanpak: › Hele klas: nadruk op de rol van de groep als geheel, bewustwording van rollen, stoppen belonen van pesten, inschakeling van buitenstaanders › Individuele gevallen: stop pesten, steun slachtoffer › (leerkrachten, steungroepje)
25-03-2011
Scene uit KiVa computerspel ›
25-03-2011
3 Slotopmerkingen › › › › › › ›
Interventie geboden, maar keuze voor interventie niet eenvoudig “Fit” tussen doel/probleem en interventie Mogelijke negatieve effecten (baat het niet dan schaadt het niet ?) Recente ontwikkelingen bijhouden (KiVa, Alles Kidzzz, Plezier op school, De Vreedzame School)
