Recht en Informatica HC 3:
Inhoud
Automatisch contractsluiten / Aansprakelijkheid van informatietussenpersonen
Autonome systemen Automatisch contractsluiten
Henry Prakken 4 Mei 2015
EDI Intelligent agents
Aansprakelijkheid van informatietussenpersonen
1
2
Intelligent agents
Autonoom: kan zelfstandig handelen, met slechts beperkte sturing door mensen Pro-actief: handelt doelgericht Reactief: past zich aan aan veranderende omgeving Kan redeneren Kan leren van zijn ervaringen Kan communiceren
Intelligent agent als rechtssubject
Kan een IA strafbare feiten of onrechtmatige daden plegen? Dit vereist dat een IA een rechtssubject is.
Isaac Asimovs drie wetten van de robotica:
Multi-agentsystemen
Nu zijn alleen natuurlijke en rechtspersonen dat.
(1) Een robot mag een mens geen letsel toebrengen of door niet te handelen toestaan dat een mens letsel oploopt. (2) Een robot moet de bevelen uitvoeren die hem door mensen gegeven worden, behalve als die opdrachten in strijd zijn met de Eerste Wet. (3) Een robot moet zijn eigen bestaan beschermen, voor zover die bescherming niet in strijd is met de Eerste of Tweede Wet.
3
4
Automatisch contractsluiten (1)
Automatisch contractsluiten (2)
Electronic Data Interchange
Tussen vooraf bekende partijen Met vooraf globaal afgesproken inhoud Via vooraf bekende systemen Op vooraf geregelde manier
Tussen vooraf onbekende partijen Zonder voorafgaande globale afspraken In vooraf niet-voorspelbare omgeving Wilsovereenstemming?
Algemene wil? (Maar geen interchange agreements)
Interchange agreement
Wilsovereenstemming?
Intelligent Web-agents
o.g.v. algemene wil zoals uitgedrukt in interchange agreement 5
o.g.v besluit tot gebruik?
Geprogrammeerde wil? (maar wat als agent autonoom is?) ...
Geldt de vertrouwensleer?
6
1
Aansprakelijkheid van informatietussenpersonen
Art 10 lid 1 EVRM
Tussenpersonen:
Internetproviders Sociale netwerksites Houders webfora of Bittorrentsites aanbieders hyperlinks, zoekmachines of P2P-netwerken …
Spanning met vrijheid van meningsuiting Van belang voor aansprakelijkheid is de mate van betrokkenheid en invloed tussenpersoon Zelfstandige aansprakelijkheid:
Afgeleide aansprakelijkheid
onafhankelijk van aanbieder informatie
Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit artikel belet Staten niet radio- omroep-, en bioscoop- of televisieondernemingen te onderwerpen aan een systeem van vergunningen.
alleen als aanbieder informatie aansprakelijk is 7
8
Aansprakelijkheid zonder contract: onrechtmatige daad
Art 10, lid 2 EVRM: beperkingen
Daar de uitoefening van deze vrijheden plichten en verantwoordelijkheden met zich brengt, kan zij worden onderworpen aan bepaalde formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of sancties, die bij de wet zijn voorzien en die in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid, territoriale integriteit of openbare veiligheid, het voorkomen van wanordelijkheden en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, de bescherming van de goede naam of de rechten van anderen, om de verspreiding van vertrouwelijke mededelingen te voorkomen of om het gezag en de onpartijdigheid van de rechterlijke macht te waarborgen.
‘Hij die jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge lijdt, te vergoeden.’
Zeer belangrijk juridisch ‘stopmiddel’:
Strijd met wet (bijv strafbaar feit) Inbreuk op een recht (bijv intellectuele eigendom) Strijd met zorgvuldigheid die in het maatschappelijk verkeer betaamt
kan van alles zijn!
9
10
Wettelijke vrijwaring afgeleide aansprakelijkheid ITP
Aansprakelijkheid van internet service providers
Zelfstandig: vrijwel nooit
Doorgeefluik (alleen toegang en transmissie)
Rb Den Haag 2004, XS4ALL vs. Scientology Church
(auteursrecht): provider maakt niet zelf openbaar
Afgeleid: wet o.g.v. Richtlijn e-handel vrijwaart ITP onder voorwaarden.
Vrijwel nooit aansprakelijk
Caching (tijdelijke opslag voor efficiënte transmissie) In beginsel niet aansprakelijk Tenzij kennis dat oorspronkelijke pagina weg is
Hosting (opslag informatie op verzoek gebruiker)
Alleen aansprakelijk als provider:
11
wist of behoorde te weten van de (onmiskenbaar) onrechtmatige informatie; en deze niet prompt verwijdert of ontoegankelijk maakt En alleen aansprakelijk voor schade vanaf dat moment.
12
2
Als je dit doet ben je (misschien) geen hoster:
EU Hof van J: Als je dienstverlening geen louter technisch, automatisch en passief karakter heeft. Bijv:
Je selecteert of bewerkt informatie (zeker geen hoster) Je modereert Je discussiëert mee Je nodigt uit om bijdragen te leveren Je biedt hulp bij optimaliseren advertenties of verkooppromotie
Voorbeelden
Hof Leeuwarden 22-5-2012 (Marktplaats vs. Stokke) Marktplaats is hoster, hoewel het categorieën voor advertenties aanbiedt en de mogelijkheid biedt om advertenties op te laten vallen.
EU Hof v J 2010 (L’Oreal vs. eBay): eBay is geen hoster, omdat ze aanbiedingen bevordert en de manier waarop aanbiedingen worden getoond optimaliseert.
13
14
“Notice and Takedown”
Toezicht vooraf
Experiment BoF:
Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid! Richtlijn e-Handel: wetgever mag geen algemene controleplicht opleggen
Tekst uit Max Havelaar online gezet bij 10 ISP’s (sinds 1957 auteursrechtvrij!) Via Hotmail geklaagd bij ISP’s o.g.v. inbreuk auteursrecht 7 ISP’s verwijderen site
Wegens vrijheid van meningsuiting
EU Hof v J 24-11-2011 (Scarlett/SABAM) Rechter mag hosters geen algemene filterplicht opleggen, zelfs niet om specifieke redenen, zoals bestrijden auteursrechtschending of kinderporno. Rechter mag wel specifieke controleplicht opleggen
Rb 1-11-2007: Vereniging Martijn moet (wegens bijzondere karakter website) vooraf controleren op schending privacy kinderen WA & Maxima. Rb 14-3-2007 en Hof 22-5-2012: Marktplaats hoeft niet vooraf te controleren op advertenties die octrooi van Stokke schenden.
15
16
Zelfstandige aansprakelijkheid aanbieders hyperlinks
Verplichte afgifte naw-gegevens
Onafhankelijk van vrijwaringsregeling aansprakelijkheid! Is ISP verplicht om naw-gegevens verspreiders onrechtmatige informatie af te geven?
Mogelijk strijd met grondrecht op privacy
Hof 24-06-2004 (Lycos-Pessers):
HR 25-11-2005: houdt beslissing in stand
EU Hof van J. feb 2014 (Svensson): hyperlink is geen nieuwe openbaarmaking, dus geen strijd met auteursrecht
Als voldoende aannemelijk dat informatie onrechtmatig zou kunnen zijn, dan mogelijk afgifteplicht Maar omstandigheden, belangen en vrijheid van meningsuiting moet meegewogen worden
Maatschappelijk onzorgvuldig?
Bijv. kan de klager op andere manieren achter de naw-gegevens komen?
Lagere rechters: het moet buiten redelijke twijfel zijn dat IP-adres van (mogelijke) inbreukmaker is
17
Zelfs niet als de indruk wordt gewekt dat het werk wordt getoond op de website waar de link zich bevindt (embedded links)
Deeplink naar website krant onzorgvuldig wegens gederfde reclameïnkomsten? Bij kranten.com niet. Mag website linken naar de site verbieden? Niet eenzijdig! Link Geenstijl 27-10-2011 naar foto’s Britt Dekker op filefactory.com geen openbaarmaking hoewel foto’s zonder link niet te vinden waren, maar wel maatschappelijk onzorgvuldig
18
3
Afgeleide aansprakelijkheid aanbieders hyperlinks
Is link naar onrechtmatige informatie zelf onrechtmatig?
ZoekMP3:
Mogelijk bij ‘vereenzelvigende’ link:
Zelfstandige aansprakelijkheid aanbieders zoekmachines
Nederlandse link naar site tegen pedofielen in VS
Hof A’dam 15-1-2013: Link wiskundeleraar naar illegale versies van antwoordenboeken bij schoolboeken geen auteursrechtinbreuk maar wel maatschappelijk onzorgvuldig.
Deutsche Bahn vs. Indymedia: bezoekers website
plaatsten onmiskenbaar(?) onrechtmatige links op discussieforum.
Rb: website moet de links als hoster verwijderen.
Rb 12-05-04: Zoekmachine schendt geen auteursrecht want maakt niet zelf openbaar Rb 12-05-04: Verwijzing naar MP3 bestanden niet onzorgvuldig want gebruiker zoekmachine doet niets onrechtmatigs (downloaden illegale MP3’s mocht toen nog) Hof 15-06-06: Het aanbieden van de zoekmachine is onzorgvuldig want aanbieders wisten dat 95% van gevonden MP3’s illegaal was en ze verdienden aan illegale uitwisseling (zelfs nu ze waarschuwden op site en ook legale bestanden gevonden kunnen worden)
19
20
Google maakt websites aansprakelijk ...
Afgeleide aansprakelijkheid aanbieders zoekmachines
“Zwartepoorte failliet” vond miljoenhuizen.nl met
Zoekmachines zijn i.h.a. geen hosters Maar Google host wel adwords
In hoeverre kan een zoekmachine links naar onrechtmatige inhoud verwijderen? Rb Jensen-Google (2007): Google hoeft zoekresultaten o.g.v. linken persoonsnaam aan sexsites niet te verwijderen
”Volledige naam: Zwartepoorte Specialiteit: BMW … Dit bedrijf is failliet verklaard, het is overgenomen door het motorhuis. Ik heb bij Boot Rialto gewerkt”.
Maar het was Rialto dat failliet was ... Website veroordeeld tot aanpassing!
21
Uitwisselen bestanden op Internet
Uitwisselen bestanden op Internet: zelfstandige aansprakelijkheid
Uploaden: openbaarmaken Downloaden: verveelvoudigen, maar kopie voor eigen gebruik uit legale bron mag
22
Tot 10-4-2014 mocht ook kopiëren uit illegale bron
Bij elkaar brengen up- en downloader = informatietussenpersoon!):
Zelfstandig aansprakelijk?
Grote lijn in rechtspraak:
Auteursrechtinbreuk? Onrechtmatige daad?
Ben je actief behulpzaam bij uitwisseling? Weet je dat het vooral om illegale content gaat? Verdien je eraan?
Zo ja (3x) dan aansprakelijk
Afgeleid aansprakelijk? 23
24
4
Uitwisselingssoftware: zelfstandige aansprakelijkheid
Hof A’dam:
Kazaa schendt geen auteursrecht want maakt niet zelf openbaar Beschikbaar stellen van uitwisselingssoftware is niet onzorgvuldig, nu ook legale bestanden uitgewisseld kunnen worden
Uitwisselingssoftware: afgeleide aansprakelijkheid Napster: hield database bij met links naar MP3bestanden
HR kon hier niet over beslissen
Links in database: Napster in VS aansprakelijk voor link naar illegaal bestand zodra daarop gewezen.
Kazaa: P2P netwerk, zonder centrale database.
Hof: KaZaA hoeft uitwisselen niet onmogelijk te maken, want dat is feitelijk onmogelijk.
HR houdt uitspraak Hof in stand
25
26
Bittorrentsites (2): Mininova (26-8-2009)
BitTorrentsites (1)
Recente rechtspraak:
Torrent is geen openbaarmaking Maar structureel faciliteren van inbreuk op auteursrecht kan (zelfstandig) onrechtmatig zijn
Everlasting.nu (commercieel) Shareconnector (niet commercieel!) Mininova, The Pirate Bay
Schendt geen auteursrecht Geen doorgeefluik, cacher of hoster, want is actief betrokken bij informatie Wel onrechtmatig:
Geeft gelegenheid en moedigt aan tot en profiteert van auteursrechtinbreuken door gebruikers
En als deze onrechtmatigheid onmiskenbaar is, moet hoster van een bittorrentsite de site na melding blokkeren (Leaseweb t.a.v. Everlasting.nu) 27
Algemeen bekend dat meeste torrents van auteursrechtelijk beschermde werken zijn
Moet zonder melding onrechtmatige torrents verwijderen.
Het is niet onmogelijk om inbreukmakende torrents te vinden en verwijderen Notice + takedown onvoldoende want vereist dat bij elke nieuwe plaatsing er weer gemeld moet worden
28
Art 26d Auteurswet
Een ITP wiens dienst door derden wordt gebruikt om inbreuk te plegen, kan door een rechter worden bevolen om deze dienst te beëindigen. Rb Brein-Ziggo/XS4ALL jan 2012: Ziggo en XS4ALL moeten toegang tot TPB blokkeren.
Vrijwel alle content op TBP is illegaal, wat tot grote schade voor auteurs leidt Vrijheid van meningsuiting weegt hier in dit geval niet tegenop
10-5-2012: in Kg zelfde beslissing tegen meer providers 28-1-2014: Brein verliest in hoger beroep
Maatregel niet effectief Daarom strijd met vrijheid van ondernemerschap (Handvest van de Grondrechten van de EU)
29
5
