Integriteitsbeleid gemeente Gennep 2014 Integraal voor politiek ambtsdragers en ambtenaren
:
Inhoudsopgave
Inhoud: 1
Inleiding ................................................................................................................................ 3 1.1 Waarom integriteitsbeleid? ...................................................................................................... 3 1.2 Integriteit; stand van zaken ...................................................................................................... 3 1.3 Ontwikkelingen ter bevordering van de integriteit. .................................................................. 3 1.4 Regelgeving integriteit .............................................................................................................. 4
2
Definitie en doelstelling ......................................................................................................... 4 2.1 Wat is integriteit ....................................................................................................................... 4 2.2 Doelstelling integriteitsbeleid ................................................................................................... 4
3
Integriteitsbeleid voor politiek ambtsdragers ......................................................................... 5 3.1 Kwaliteit van het openbaar bestuur en integriteit .................................................................... 5 3.2 Gedragscode politiek ambtsdragers gemeente Gennep 2014.................................................. 5 3.3 Stappenplan onderzoek en registratie integriteitsschendingen politiek ambtsdragers. .......... 6
4
Integriteitsbeleid voor ambtenaren ........................................................................................ 6 4.1 Waarden en normen ................................................................................................................. 6 4.2 Gedragsnormen ........................................................................................................................ 7 4.3 Gedragscode ambtenaren gemeente Gennep 2014. ................................................................ 8
5
Rollen en verantwoordelijkheden .......................................................................................... 9
6
Invoering, borging en handhaving ........................................................................................ 10 6.1 Invoering en borging ............................................................................................................... 11 6.2 Handhaving ............................................................................................................................. 11
7
Monitoren en evalueren ...................................................................................................... 11 7.1 Monitoren ............................................................................................................................... 11 7.2 Vraagbaak ............................................................................................................................... 11 7.3 Evalueren ................................................................................................................................ 12
Integriteitsbeleid 2014
2
1 Inleiding 1.1 Waarom integriteitsbeleid? Het functioneren van de overheid staat en valt voor een belangrijk deel met integer handelen van raadsleden, bestuurders en ambtenaren. Burgers moeten er op kunnen vertrouwen dat de overheid betrouwbaar en integer is. Al het overheidshandelen wordt bekostigd met belastinggeld. En zonder vertrouwen in de overheid en haar regels zal de burger zelf ook niet bereid zijn zich te houden aan de normen die het algemeen belang dienen. Daarom is het gedrag van elke overheidsmedewerker in wat voor vorm dan ook, zo belangrijk. Integriteit is vooral een kwestie van mentaliteit en bewustwording, maar ook van procedures en afspraken. Het formuleren van het integriteitsbeleid en het vaststellen van een gedragscode past in de maatregelen ter versterking van de controlerende functie van de raad, en van de publieke verantwoording van het gemeentebestuur en ambtenaren. Met dit stuk wordt voorzien in de opzet voor integriteit voor gemeentelijke bestuurders en de ambtelijke organisatie. Het principe van integriteit voor alle doelgroepen is namelijk gelijk: verantwoord handelen is onderdeel van de kwaliteit van het openbaar bestuur en van degenen die daarin functioneren.
1.2 Integriteit; stand van zaken Een recente landelijke publicatie (maart 2013): Integriteitsbeleid bij overheid onvoldoende verankerd Veel overheidsorganisaties hebben hun integriteitsbeleid niet of onvoldoende gedocumenteerd. Het integriteitsbeleid ontwikkelt zich bij die organisaties gefragmenteerd en raakt weinig verankerd in de organisatie. Slechts een kwart van de organisaties beschikt wel over een goed en overkoepelend integriteitsplan. Het onderzoek wijst echter uit dat nog relatief veel organisaties onvoldoende aan deze verplichtingen voldoen. Een kwart van de onderzochte organisaties geeft wel aan bezig te zijn met het ontwikkelen van integriteitsplannen. De situatie in Gennep: De Gennepse praktijk is dat er gedragscodes zijn voor de collegeleden en voor de raads- en commissieleden. Deze dateren uit 2003 (de begindagen van het dualisme). Tevens ligt er een collegebesluit uit 2008 waarbij het integriteitsbeleid en een gedragscode is vastgesteld voor de ambtenaren. En passant is hierbij nog een verwijzing gemaakt naar het begrip bestuur en wat onder “bestuur” moet worden verstaan. Er is versnippering van regelgeving en besluitvorming die tot onduidelijkheid kan leiden. In de huidige regelgeving is de te volgen procedure bij een vermeende integriteitskwestie onvoldoende belicht. De maatschappij verandert echter en ook de visie op integriteit verandert mee. Ontwikkelingen als de introductie van social media en de totstandkoming van een nieuwe Aanbestedingswet, vragen om actualisatie van ons beleid. In deze nota wordt daarin voorzien. In april 2013 heeft de gemeenteraad ingestemd met de 'Nota Misbruik en Oneigenlijk gebruik 2013-2017' gericht op het voorkomen c.q. beheersen van misbruik en oneigenlijk gebruik van de gemeentelijke regeling op het terrein van uitkeringen, subsidies, heffingen, belastingen en vergunningen. Het begrip M&O is sterk gerelateerd aan het begrip Integriteit.
1.3 Ontwikkelingen ter bevordering van de integriteit. Ontwikkelingen met betrekking tot integriteit voor bestuurders staan niet stil. Er is een wet in voorbereiding om de rol van de burgemeester en commissarissen van de Koning bij het bevorderen van de integriteit wettelijk te verankeren. Burgemeesters en cvK’s kunnen vanuit hun positie het Integriteitsbeleid 2014
3
thema integriteit agenderen, toezicht houden en in voorkomende gevallen optreden. Het thema bestuurlijke integriteit gaat onderdeel uitmaken van de agenda van de burgemeester. Met de voorgestelde gedragscode wordt hier al enigszins op geanticipeerd door de burgemeester te benoemen als bewaker/stimulator van de bestuurlijke integriteit. Hij is ook het eerste aanspreekpunt als het gaat om integriteitsvraagstukken. Op initiatief van de provinciale werkgroep integriteit komt er één integriteitstoets voor wethouders binnen de provincie Limburg.
1.4 Regelgeving integriteit Welke regelgeving geldt er in gemeenten met betrekking tot integriteit? De Gemeentewet verplicht de gemeenteraad om voor zichzelf en voor hun bestuurders, een gedragscode vast te stellen. Deze moet de integriteit van de politiek ambtsdragers waarborgen. Het rechtskarakter is dat van een interne regeling, in aanvulling op de wettelijke regels. De gemeentebesturen hebben veel vrijheid om deze zelf in te vullen. Het is een instrument waar iedereen op kan worden aangesproken. Gebeurt dat niet, dan is de gedragscode een dode letter. Sinds 1 maart 2006 is daarnaast het voeren van een integriteitsbeleid een wettelijke verplichting op grond van de Ambtenarenwet. Er moet in ieder geval aandacht worden besteed aan het bevorderen van integriteitbewustzijn en aan het voorkomen van misbruik van bevoegdheden, belangenverstrengeling en discriminatie.
2 Definitie en doelstelling 2.1 Wat is integriteit In de klassieke zin van het woord betekent integriteit dat politiek ambtsdragers en ambtenaren zich zo gedragen dat zij ten opzichte van iedere burger of instelling vrij blijven staan en zich zonder verplichtingen voelen. Onder integriteit hoort ook correct gedrag op de werkvloer, zoals bestrijding van pesten en seksuele intimidatie, respect voor de middelen van de overheid en het correct bejegenen van burgers. De Grondwet verbiedt discriminatie en in de Ambtenarenwet wordt ook het voorkomen van discriminatie uitdrukkelijk genoemd als aandachtspunt van het integriteitsbeleid. Het laatdunkend behandelen van een burger die 'anders' is, vanwege bijvoorbeeld zijn seksuele geaardheid of religie, kunnen een aanwijzing zijn dat er iets schort aan de cultuur van de organisatie. Respectloos gedrag heeft bovendien grote invloed op het beeld van de overheid bij burgers. Het bestuur, de organisatie en de medewerkers weerbaar maken tegen integriteitinbreuken. Daar draait het om bij integriteitsbeleid. Het gaat om het beïnvloeden van de houding van het bestuur en de medewerkers en het beheersen van risico's in het werk.
2.2 Doelstelling integriteitsbeleid De doelstelling van het integriteitsbeleid van de gemeente Gennep kan tegen de achtergrond van het bovenstaande als volgt worden geformuleerd: ‘Het bevorderen en waarborgen van openheid en transparantie in het openbaar bestuur. Politiek ambtsdragers en ambtenaren handelen op moreel verantwoorde wijze, op basis van algemeen aanvaarde sociale en ethische normen’. Concreet betekent dit: a. het bevorderen van het integriteitbewustzijn en het (moreel) verantwoord handelen van politiek ambtsdragers en medewerkers evenals het beschermen tegen misstappen door onnodige risico’s en verleidingen weg te nemen; b. het versterken van het vertrouwen van politiek ambtsdragers en medewerkers in elkaar; Integriteitsbeleid 2014
4
c. d.
het versterken van het vertrouwen van de klanten (inwoners, bedrijven) in de gemeente Gennep; het borgen van integriteit binnen de gemeente Gennep.
Integriteit is hoe dan ook veel meer dan het vastleggen van een aantal gedragsregels in een gedragscode. Integriteit heeft te maken met cultuur, mentaliteit en bewustwording.
3 Integriteitsbeleid voor politiek ambtsdragers 3.1 Kwaliteit van het openbaar bestuur en integriteit Integriteit heeft alles te maken met de kwaliteit van het openbaar bestuur. Ook kan integriteit het vertrouwen van de burgers in hun overheid maken of breken. De overheid moet dus extra prioriteit geven aan integriteit, temeer omdat zij werkt met publieke middelen en op veel terreinen een monopoliepositie heeft. Tegelijkertijd staat de integriteit van politiek ambtsdragers onder druk, wat vooral het gevolg is van allerlei maatschappelijke ontwikkelingen. Zo zijn het publieke en het private domein meer met elkaar verstrengeld geraakt, is er een zakelijker en zelfs meer agressieve opstelling vanuit de samenleving, worden nieuwsfeiten (mede door Internet) breder en sneller uitgemeten en krijgt het overheidsmanagement bedrijfseconomische normen opgelegd. Bovendien is de belangstelling voor integriteitvraagstukken sterk toegenomen. Elke politiek ambtsdrager op elk bestuurlijk niveau kan bij alle afwegingen, soms plotseling, vragen krijgen over zijn of haar integriteit. Politiek ambtsdragers vervullen een voorbeeldfunctie voor de burgers en voor hun ambtenaren. De handel en wandel van politiek ambtsdragers heeft zijn weerslag op de hele organisatie, zowel in positieve als in negatieve zin. Politiek ambtsdragers zijn verantwoordelijk voor de integriteit van hun organisatie en dus voor de integriteit van hun ambtenaren. Een politiek ambtsdrager kan het goede voorbeeld geven door open te zijn over zijn doen en laten en open te staan voor de mening van anderen, ook ambtenaren. De politiek ambtsdrager heeft uiteraard net als iedere andere burger recht op een privéleven, maar hij leeft in een glazen huis, waardoor ook privégedragingen onderwerp van (brede) publieke aandacht kunnen zijn. Daarom moet een politiek ambtsdrager 24 uur per dag alert zijn op handelingen of gedragingen die het aanzien en de integriteit van het politiek ambt kunnen schaden. Gedragscodes zijn een belangrijk instrument en hulpmiddel om een open, transparante en integere organisatiecultuur te realiseren.
3.2 Gedragscode politiek ambtsdragers gemeente Gennep 2014 Gedragscodes zijn voor gemeenten verplicht op grond van de Gemeentewet. Het is de raad die zowel voor de eigen leden als voor de bestuurders een gedragscode vaststelt. Voor de opstelling van deze code is mede gebruik gemaakt van bestaande voorbeelden en landelijk beschikbaar informatiemateriaal. Onder bestuurders worden verstaan de burgemeester en de wethouders. Onder gekozen volksvertegenwoordigers worden de raadsleden verstaan. Op een enkele uitzondering na richten de gedragsregels zich op al deze politiek ambtsdragers. De code heeft bestuurlijke en politieke relevantie. Politiek ambtsdragers zijn op de naleving van gedragscodes aanspreekbaar. Wanneer zij zich er niet aan houden kan dat gevolgen hebben voor hun functioneren en positie. Het rechtskarakter van een gedragscode is dat van een interne regeling in aanvulling op de wettelijke regels. De Gemeentewet laat de gemeente ruimte bij de inhoudelijke invulling. Naast deze code bestaan er voorschriften die in wet of elders geregeld zijn, bijvoorbeeld over fraude, valsheid in geschrifte en over nevenfuncties. In de code is daarop ingegaan. De code is belangrijk als beoordelingskader voor dagelijks bestuur en algemeen bestuur bij vragen, twijfels en discussies. De code bevat zowel normen over hoe in een bepaalde situatie te handelen als regels over procedures die moeten worden gevolgd. Procedureafspraken kunnen een Integriteitsbeleid 2014
5
onlosmakelijk onderdeel zijn van een gedragsregel en de transparantie en daarmee de controleerbaarheid vergroten. De gedragscode bestaat uit twee onderdelen. Deel I beschrijft een aantal kernbegrippen van integriteit en plaatst daarmee het vraagstuk in een breder kader. Zij vormen als het ware de algemene uitgangspunten voor de gedragscode. De gehanteerde begrippen zijn in dezelfde of soms iets andere bewoordingen in de handreiking terug te vinden. Deel II bevat de feitelijke gedragsregels in een indeling op de volgende onderwerpen: 1. algemene bepalingen 2. belangenverstrengeling 3. informatie 4. geschenken, diensten en uitnodigingen 5. voorzieningen waaronder bestuurlijke uitgaven, onkostenvergoedingen, buitenlandse reizen. De gedragsregels zijn in een toelichting als beoordelingskader uitgewerkt.
3.3 Stappenplan onderzoek en registratie integriteitsschendingen politiek ambtsdragers. De gedragscode is – naast de bepalingen van de gemeentewet – een degelijk toetsingskader voor het integer handelen van politiek ambtsdragers. Maar wat en welke stappen moeten worden gezet wanneer als de integriteit toch geschonden wordt of daarvan het vermoeden bestaat? Een aantal gemeenten hebben daartoe een protocol in het leven geroepen, een stappenplan wat gebruikt kan worden bij vermeende of echte schendingen van de integriteit. Het stappenplan leidt tot een meer uniforme aanpak, het voorkomt willekeur en geeft betrokkenen zekerheid dat dit soort situaties procedureel zorgvuldig wordt behandelend. Betrokkenen weten waar zij aan toe zijn. In het stappenplan wordt ervan uitgegaan dat de burgemeester verantwoordelijk is voor het behandelen van de melding van integriteitsschending door politiek ambtsdragers.
4 Integriteitsbeleid voor ambtenaren Sinds 1 maart 2006 is daarnaast het voeren van een integriteitsbeleid een wettelijke verplichting op grond van de Ambtenarenwet. Er moet in ieder geval aandacht worden besteed aan het bevorderen van integriteitbewustzijn en aan het voorkomen van misbruik van bevoegdheden, belangenverstrengeling en discriminatie.
4.1 Waarden en normen Integriteit is een belangrijk onderdeel van het professioneel functioneren van medewerkers. Dat houdt onder meer in dat handelingen en gedrag in lijn moeten zijn met belangrijke normen en waarden van de organisatie. Kernwaarden van de organisatie De gemeente Gennep kiest voor de volgende kernbegrippen als het gaat om integriteit: openheid eerlijkheid betrouwbaarheid zorgvuldigheid onafhankelijkheid Integriteitsbeleid 2014
6
objectiviteit Vertaald naar de werksituatie kunt u hierbij bijvoorbeeld denken aan het omgaan met eigendommen van de gemeente Gennep, activiteiten binnen diensttijd en het aannemen van geschenken.
4.2 Gedragsnormen Er is een verplichting om een gedragscode vast te stellen. Daarnaast wordt gevraagd om activiteiten en maatregelen als het bevorderen van bewustwording van integriteitrisico’s, het vaststellen van kwetsbare plekken binnen de organisatie en het kunnen omgaan met integriteitschendingen. De elementen die een noodzakelijk onderdeel vormen van een volwaardig integriteitbeleid worden hieronder benoemd en afzonderlijk uitgewerkt. 1. Integriteitbeleid (aandacht voor integriteit) De gemeente Gennep heeft het integriteitbeleid en andere aan integriteit gerelateerde relevante documenten vastgesteld. Deze zijn op één centraal punt beschikbaar voor alle medewerkers. Met het integriteitbeleid wordt samenhang gebracht in bestaande documenten en instrumenten. Het doel is om aandacht voor integriteit in de organisatie in te bedden en te borgen. 2. Gedragscode De gemeente Gennep heeft een gedragscode integriteit voor medewerkers. De gedragscode is onderdeel van het integriteitbeleid. Het doel van deze gedragscode is medewerkers houvast bieden bij het hanteren van de normen en waarden van de gemeente Gennep, onder andere door vast te stellen wat wordt verstaan onder 'goed ambtelijk handelen'. De gedragscode maakt duidelijk wat de waarden en normen zijn die de gemeente Gennep van belang acht en wat wel en niet toelaatbaar is voor medewerkers. De gedragscode geldt voor alle medewerkers in dienst van de gemeente Gennep maar ook voor andere groepen, zoals inhuurkrachten en stagiaires. 3. Integriteit bij werving en selectie In de werving en selectie besteedt de gemeente Gennep aandacht aan integriteit, bijvoorbeeld via het controleren van originele diploma’s en getuigschriften en het eventueel nagaan van referenties. Integriteit kan tijdens selectiegesprekken aan de orde komen via het voorleggen van integriteitsdilemma’s. Het beleid wordt verder tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek toegelicht aan nieuwe medewerkers, ook wordt aangegeven dat zij -als onderdeel hiervan- de eed/-belofte moeten afleggen. Bij andere groepen medewerkers, zoals inhuurkrachten, gebeurt dit bij aanvang van de werkzaamheden, zij moeten tevens een integriteitverklaring ondertekenen. Tijdens de introductiebijeenkomst voor nieuwe medewerkers is er ook aandacht voor integriteit. 4. Kwetsbare functies, handelingen en processen Elke organisatie kent werkprocessen, handelingen en functies die kwetsbaar zijn voor verleidingen en risico's. Die kenmerken zich vaak door het werken met gevoelige informatie, het kunnen beschikken over geld en frequente omgang met zakelijke relaties. Deze ‘kwetsbare onderdelen’ in de organisatie brengen risico’s op integriteitschendingen met zich mee. Binnen de gemeente Gennep wordt hier bewust mee omgegaan; kwetsbare functies worden in kaart gebracht en zo nodig worden er maatregelen genomen ter voorkoming van integriteitschendingen. 5. Afleggen van de eed of belofte Op basis van de ambtenarenwet moeten alle nieuwe medewerkers de eed of belofte afleggen. Na het afleggen van de eed of belofte ondertekenen de medewerker, de afnemer van de eed of belofte en de getuige een formulier. Dit formulier wordt opgenomen in het persoonsdossier en er is een sluitende registratie. Medewerkers die niet in dienst zijn bij de gemeente Gennep, zoals inhuurkrachten en stagiaires, ondertekenen een verklaring. Daarin staat dat zij de integriteitregels zullen naleven. 6. Nevenwerkzaamheden
Integriteitsbeleid 2014
7
Medewerkers zijn verplicht om nevenwerkzaamheden die raakvlakken hebben met de functievervulling te melden, waarna de gemeente Gennep deze registreert. Tevens is voor bepaalde functies verplicht gesteld dat de nevenwerkzaamheden openbaar worden gemaakt. 7. Melding financiële belangen De basis voor melding van financiële belangen is neergelegd in de Ambtenarenwet en de Car/Uwo. Het gevaar van (de schijn van) belangenverstrengeling speelt als een ambtenaar financiële belangen heeft die een onafhankelijke besluitvorming in de weg kunnen staan. Het gaat dan om belangen in ondernemingen die een relatie met de gemeente Gennep hebben of kunnen krijgen. Een medewerker die functioneel betrokken is bij beslissingen ten aanzien van zo’n onderneming zou zich kunnen laten leiden door zijn persoonlijk financieel belang daarin. Financiële belangenverstrengeling kan zich voordoen bij medewerkers die inkopen, aanbesteden of betrokken zijn bij het verstrekken van subsidies of opdrachten. Hoe medewerkers van de gemeente Gennep omgaan met financiële belangen is vastgelegd in de gedragscode. 8. Maatregelen gericht op informatiebescherming Er zijn voorschriften vastgesteld over het kennisnemen van of omgaan met vertrouwelijke informatie. Er worden maatregelen getroffen die beogen te voorkomen dat onbevoegden vertrouwelijke informatie kunnen bezitten, raadplegen of beschadigen. Zo zijn in de gedragscode voorschriften opgenomen die betrekking hebben op de informatiebescherming en het omgaan met vertrouwelijke informatie. Daarnaast is er een regeling voor het gebruik van e-mail, telefoon, internet en toegang tot informatiesystemen, en is er een richtlijn voor het gebruik van sociale media. 9. Geschenken, giften en diensten In de gedragscode integriteit zijn voorschriften opgenomen over hoe medewerkers omgaan met het aannemen van relatiegeschenken, giften, diensten en honoraria. Meldingen worden bij P&O geregistreerd. 10. Inkoop- en aanbestedingsprocedure Het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente Gennep is onder andere vastgelegd in de beleidsnota Inkoop- en Aanbestedingsbeleid Gemeente Gennep en de algemene inkoopvoorwaarden. Alle relevante vastgestelde documenten zijn op één centraal punt beschikbaar voor alle medewerkers. 11. Vertrouwenspersonen De gemeente Gennep heeft een vertrouwenspersonen ongewenst gedrag en een vertrouwenspersoon integriteit. De taken van de vertrouwenspersonen ongewenst gedrag zijn vastgelegd in de interne meldingsprocedure ongewenst gedrag. De taken van de vertrouwenspersoon integriteit zijn vastgelegd in de Regeling Vermoeden Misstand 2014. 12. Meldingsprocedure ongewenst gedrag De gemeente Gennep heeft een interne meldingsprocedure voor ongewenst gedrag. Ongewenst gedrag kan onder meer betrekking hebben op seksuele intimidatie, agressie, geweld, intimidatie en discriminatie. Medewerkers die geconfronteerd worden met ongewenst gedrag kunnen dit melden bij hun leidinggevende of bij de interne vertrouwenspersoon ongewenst gedrag. 13. Meldingsprocedure bij het (vermoeden van) integriteitschendingen De gemeente Gennep beschikt over een Klokkenluiderregeling. Hierin is de procedure opgenomen die medewerkers dienen te volgen bij het melden van een integriteitschending of een vermoeden daarvan.
4.3 Gedragscode ambtenaren gemeente Gennep 2014. De gedragsnormen worden vastgelegd in een gedragscode voor de ambtenaren. In de gedragscode zijn de elementen rond integriteit vertaald naar een aantal praktische handvatten. Daaruit blijkt wat wel en wat ‘niet’ kan. De gedragscode is geen kant-en-klaar recept voor integer handelen. Integriteit is vooral en kwestie van mentaliteit en gedrag.
Integriteitsbeleid 2014
8
5 Rollen en verantwoordelijkheden Dit hoofdstuk beschrijft de verschillende rollen en de daarbij horende verantwoordelijkheden binnen de gemeente Gennep met betrekking tot integriteit.
Politiek ambtsdragers: De naleving van de gedragscode is in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van elke individuele bestuurder. Eenmaal per raadsperiode wordt een themabijeenkomst gewijd aan integriteit. De raads- en commissieleden en het college nemen deel aan deze themabijeenkomst. Het presidium en de gouverneur zien - vanuit hun specifieke wettelijke verantwoordelijkheden en bevoegdheden - toe op de integriteit van de burgemeester. Raadsgriffier (in samenwerking met de gemeentesecretaris) De griffier zorgt ervoor dat: (toekomstige) politiek ambtsdragers bekend zijn met het bestaan van het integriteitsbeleid en de gedragscode; de raadsgriffier c.q. de gemeentesecretaris dragen zorg dat de nieuwe raads- en commissieleden en de collegeleden de gedragscodes en bijbehorende informatie ontvangen. In het introductieprogramma wordt specifiek aandacht bestaat aan integriteit. zorgdragen voor de publicatie van nevenfuncties en de inkomsten ervan (dat laatste geldt alleen voor collegeleden) Burgemeester De burgemeester: treedt vanuit zijn functie van voorzitter van de gemeenteraad op als bewaker/stimulator van de bestuurlijke integriteit. fungeert als vraagbaak over integriteit (ondersteund door de griffier). ziet toe op de integriteit van de gemeentesecretaris. is verantwoordelijk is voor het behandelen van de melding van integriteitsschending door politiek ambtsdragers.
Ambtenaren: Ook hier geldt dat de naleving in eerste plaats een verantwoordelijkheid is van de medewerker zelf. Gemeentesecretaris(Managementteam) De gemeentesecretaris(Managementteam) is verantwoordelijk voor: het (laten) vaststellen van integriteitbeleid, -instrumenten en –regelingen; het organisatiebreed uitdragen van het integriteitbeleid ; het aan de orde stellen van integriteit in de HRM-gesprekscyclus; het beperken van de kwetsbaarheid van werkprocessen binnen de organisatie en het ervoor zorgen dat medewerkers zo min mogelijk worden blootgesteld aan integriteitrisico's; het treffen van passende maatregelen bij schendingen van het integriteitbeleid (bijv. het toepassen van een disciplinaire maatregel op basis van plichtsverzuim zoals omschreven in de CAR-UWO of -indien het personen betreft die werkzaam zijn voor de gemeente Gennep anders dan op basis van een ambtelijke aanstelling- door de schending aan te merken als wanprestatie/onrechtmatige daad jegens de gemeente); het periodiek rapporteren over het gevoerde integriteitbeleid aan ondernemingsraad en bestuur.
Integriteitsbeleid 2014
9
Leidinggevende Het afdelingshoofd is (ondersteund door de senioren en coördinatoren), binnen de eigen afdeling verantwoordelijk voor:
het uitdragen van het integriteitbeleid, onder andere door het eigen voorbeeldgedrag; het aan de orde stellen van integriteit in de HRM-gesprekscyclus; het periodiek, bijvoorbeeld eenmaal per jaar, agenderen van integriteit voor een overleg op afdeling- of clusterniveau zodat medewerkers vragen en dilemma’s kunnen bespreken; het zorgdragen voor naleving van het integriteitbeleid door medewerkers (o.a. het aanspreken van medewerkers op hun gedrag en het maken van afspraken hierover voor de toekomst); het fungeren als eerste aanspreekpunt voor medewerkers bij integriteitskwesties; het melden van (een vermoeden van) een integriteitschending bij de gemeentesecretaris en het - in overleg met gemeentesecretaris en P&O - indien nodig uitvoeren van passende maatregelen.
Medewerker De medewerker is verantwoordelijk voor: het kennen en naleven van de regels en voorschriften van de gemeente Gennep rond integriteit; het signaleren van integriteitkwesties en het ondernemen van actie zoals het aanspreken van een collega op zijn/haar gedrag of het aan de orde stellen van dilemma's in een werkoverleg; het melden van (een vermoeden van) schending van het integriteitbeleid bij zijn/haar leidinggevende en anders de naast hogere leidinggevende en/of de interne vertrouwenspersoon. Vertrouwenspersoon Medewerkers die met ongewenst gedrag worden geconfronteerd kunnen dit melden bij de interne vertrouwenspersoon ongewenst gedrag. De rol en verantwoordelijkheden van de interne vertrouwenspersoon zijn vastgelegd in de ‘Regeling ongewenste omgangsvormen 2010’. Medewerkers die advies willen vragen of een melding willen doen inzake (een schending van) integriteit of verdere informatie willen opvragen over de ‘Regeling Vermoeden Misstand 2014’ kunnen terecht bij de interne vertrouwenspersoon integriteit. Personeel & Organisatie P&O is verantwoordelijk voor: het opstellen, actualiseren, periodiek evalueren en indien nodig aanpassen van integriteitbeleid, instrumenten en regelingen voor medewerkers en bekendmaking en advies hierover; het ondersteunen/adviseren van directie en leidinggevenden bij het toepassen en borgen van het integriteitbeleid; het organiseren van activiteiten/trainingen op het gebied van integriteit; het werven, selecteren, opleiden en benoemen van interne vertrouwenspersonen; het verzorgen van registraties en periodieke rapportages over integriteit ; het verzorgen van de communicatie over integriteit.
6 Invoering, borging en handhaving Na vaststelling en implementatie van deze notitie, inclusief de gedragscode en regelingen, is invoering, borging en handhaving van integriteitsbeleid aan de orde. Deze aspecten zijn geen onderdeel van het integriteitbeleid op zich.
Integriteitsbeleid 2014
10
6.1 Invoering en borging Een vastgesteld integriteitbeleid speelt een belangrijke rol bij het bevorderen en borgen van integriteit. Het geeft duidelijkheid over de uitgangspunten van integriteit, over de kaders en regels en over de samenhang tussen instrumenten. Een beleidsplan alleen is echter niet voldoende, het beleid uitdragen en draagvlak creëren is minstens zo belangrijk. Het bevorderen van integriteit binnen de organisatie stopt dan ook niet na een eenmalige publicatie op intranet of het volgen van een training. Het onderwerp integriteit gaat alleen leven als het een regelmatig terugkerend onderwerp is in gesprekken en overleggen. Het gaat erom dat medewerkers zich bewust blijven van integriteit. Hierin hebben alle betrokkenen hun eigen verantwoordelijkheid. Voor bewustwording is het in ieder geval belangrijk om het onderwerp regelmatig actief onder de aandacht van medewerkers te brengen. Het management bespreekt het onderwerp op afdelings- of teamniveau en het onderwerp komt terug in de HRM-gesprekken. Om ook op lange termijn aandacht te houden voor integriteit en om de bewustwording en het bewustzijn rond dit onderwerp in te bedden in de organisatie is het goed doorlopend aandacht te besteden aan het onderwerp. Dit kan bijvoorbeeld via het organiseren van activiteiten als workshops, themabijeenkomsten en trainingen. Een goed voorbeeld is behandeling van het thema in introductiebijeenkomsten.
6.2 Handhaving Gemaakte afspraken en regelingen over integriteit moeten worden nageleefd door alle medewerkers en politiek ambtsdragers. Bij het niet naleven van de afspraken en regelingen kunnen maatregelen worden getroffen. De gekozen maatregel is vanzelfsprekend afhankelijk van de ernst en omvang van de schending van de afspraken. Wanneer het gaat om overtreding van de wet, doet de gemeente Gennep aangifte bij de politie. Het gaat dan om een strafbaar feit, dat beoordeeld moet worden door het Openbaar Ministerie.
7 Monitoren en evalueren 7.1 Monitoren Op organisatieniveau wordt - als onderdeel van de reguliere bedrijfsvoeringcyclus - verantwoording over integriteit afgelegd en vastgelegd in rapportages. Hiermee monitort de gemeente Gennep integriteit op organisatieniveau. Op personeelsniveau vindt op individueel niveau monitoring plaats als onderdeel van de HRM-gesprekscyclus via het maken van afspraken, evaluaties en beoordelingen. Als onderdeel van de periodiek uit te voeren medewerkers tevredenheidonderzoeken meet de gemeente Gennep hoe medewerkers aspecten van integriteit beleven en ervaren. Op de resultaten hiervan kan gericht worden gestuurd.
7.2 Vraagbaak Vraagbaak medewerkers Medewerkers kunnen terecht bij de vertrouwenspersoon integriteit. Deze functionaris is verantwoordelijk voor de zaken zoals in deze notitie zijn opgenomen. De vertrouwenspersoon heeft ook een vraagbaak en verwijsfunctie. Ook afdelingshoofden en de gemeentesecretaris kunnen worden benaderd als vraagbaak door medewerkers. Vraagbaak politiek ambtsdragers Integriteitsbeleid 2014
11
De burgemeester en de griffier zijn de eerste vraagbaak voor politiek ambtsdragers. Wanneer een extern advies wenselijk is kan hiervoor het Advies en verwijspunt integriteit van het ministerie van BiZa worden benaderd. Zo nodig kan ook een beroep worden gedaan op de helpdesk van BING. De nota en de gedragscode zullen, als zoveel zaken, aan veranderingen onderhevig zijn. Van tijd tot tijd zullen aanpassingen noodzakelijk zijn. Daarom zal tweejaarlijks worden bezien of de nota en/of de gedragscodes aangepast moeten worden. Door actualisatie van de regelingen zal borging plaatsvinden.
7.3 Evalueren De gemeente Gennep evalueert en actualiseert zo nodig het integriteitsbeleid en de onderliggende gedragscode minimaal elke twee jaar. Op organisatieniveau wordt de evaluatie gedaan door P&O met input van leidinggevenden en de gemeentesecretaris. Het verslag van de evaluatie en de eventuele verbeterpunten worden behandeld in het managementteam, vastgesteld en ter informatie behandeld in de ondernemingsraad. Op bestuurlijk niveau wordt de evaluatie gedaan door de raadsgriffier in samenspraak met de burgemeester met zo nodig ondersteuning door P&O.
Integriteitsbeleid 2014
12
