Integratie van milieu- en gezondheidsaspecten in het gemeentelijke mobiliteitsbeleid

Integratie van milieu- en gezondheidsaspecten in het gemeentelijke mobiliteitsbeleid Studiedag milieu en mobiliteit Provincie Vlaams Brabant – 5 december 2013 LIESLOTTE WACKENIER – departement LNE, afdeling Lucht, Hinder, Risicobeer en Milieu en Gezondheid 02 553 11 26 - [email protected]

INLEIDING - verkeer heeft een belangrijke impact op ons milieu en op onze gezondheid - bij het uitstippelen en uitvoeren van het gemeentelijke mobiliteitsbeleid is het belangrijk om hiervoor oog te hebben en om te streven naar win-winsituaties - de opmaak of toetsing van een gemeentelijk mobiliteitsplan is een belangrijke opportuniteit - hoe milieu en gezondheidsaspecten in het GMP integreren? - handleiding milieu-mobiliteit (http://www.lne.be/milieuaspecten-mobiliteitsplan) -

focus op luchtverontreiniging en geluidshinder

WERKWIJZE

knelpunten detecteren

maatregelen

integratie

waar zijn er knelpunten op vlak van milieu en gezondheid in de gemeenten?

welke maatregelen kan ik nemen en hoe effectief zijn ze?

hoe integreer ik deze maatregelen in het gemeentelijke mobiliteitsplan?

KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie

- doel? - nagaan of er knelpunten op vlak van luchtkwaliteit en/of geluid voorkomen, die worden veroorzaakt door verkeer - wat is een knelpunt? - luchtverontreiniging: Europees kader - grenswaarden voor PM10, PM2,5 en NO2

KNELPUNTDETECTIE - Jaargemiddelde PM2,5 in 2011 (VMM) knelpunten detecteren

maatregelen

integratie

KNELPUNTDETECTIE - Jaargemiddelde NO2 in 2011 (VMM) knelpunten detecteren

maatregelen

integratie

KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie

- doel? - nagaan of er knelpunten op vlak van luchtkwaliteit en/of geluid voorkomen, die worden veroorzaakt door verkeer - wat is een knelpunt? - luchtverontreiniging: Europees kader - grenswaarden voor PM10, PM2,5 en NO2 - NO2 momenteel beste indicator voor lokale luchtverontreiniging door verkeer NO2 ≥ 40 µg/m³ = knelpunt

- geluid: geen Europees kader - Vlaamse consensus over streefwaarden Lden ≥ 70 db(A)= knelpunt Lnight ≥ 60 db(A)= knelpunt

KNELPUNTDETECTIE - onder deze normen geen gezondheidseffecten? knelpunten detecteren

maatregelen

- nee, geen veilige ondergrens voor gezondheid - ook bij gebrek aan “knelpunten” blijft het nemen van maatregelen zinvol - focus op de locaties waar de risico’s voor milieu en gezondheid het grootst zijn en gezondheidswinst door maatregelen het grootst zullen zijn

- specifieke aandacht voor kwetsbare groepen

integratie

- (ongeboren) kinderen < 15 jaar - ouderen - zieken

KNELPUNTDETECTIE - hoe? knelpunten detecteren ALLE STRATEN IN DE GEMEENTE BESCHIKBARE GEGEVENS

maatregelen

KWALITATIEF ONDERZOEK

EERSTE

SELECTIE KWANTITATIEF ONDERZOEK

integratie

KNELPUNTSTRATEN

KNELPUNTDETECTIE - BESCHIKBARE GEGEVENS: LUCHT knelpunten detecteren

maatregelen

integratie

- MER’s - Knelpuntanalyse

KNELPUNTDETECTIE - BESCHIKBARE GEGEVENS: GELUID knelpunten detecteren

maatregelen

integratie

- MER’s, klachtenregisters (MKROS), SLO (enquête) - Geluidsbelastingskaarten

KNELPUNTDETECTIE - KWALITATIEF ONDERZOEK knelpunten detecteren

maatregelen

- gebruik maken van lokale kennis van de lokale (milieu)ambtenaar - a.d.h.v. vragen die polsen naar de aanwezigheid van factoren die een negatieve invloed hebben op de luchtkwaliteit en/of het geluidsniveau: o hoge verkeersintensiteiten -

integratie

zowel negatief voor lucht als voor geluid lucht: verdubbeling van de intensiteit = verdubbeling emissies geluid: verdubbeling van de intensiteit = + 3dB


maatregelen

integratie

o onaangepaste snelheden -

hoe hoger de gereden snelheden, hoe meer geluidshinder


o onaangepaste snelheden -

bij lucht ligt de relatie complexer, optimale snelheid 70-80 km/u

NOx [g/km] maatregelen

integratie

1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 0

20

40

60

80

Snelheid (km/u)

100

120

140


o een hoge ritdynamiek (veel snelheidswisselingen) -

zowel voor lucht als voor geluid negatief Type verkeer

maatregelen

30 km/u

50 km/u

Vlot (constante snelheid)

59 dB(A)

61 dB(A)

Stroef (variabele snelheid)

65 dB(A)

63 dB(A)

type verkeer

integratie

Snelheid (v)

verschil emissies met doorstromend stadsverkeer

Normaal stadsverkeer

+ 13 %

Stagnerend stadsverkeer

+ 28 %

o een hoog aandeel vrachtverkeer of busverkeer


o omgevingsfactoren (straatconfiguratie, bomen, wegverharding, …) - Streetcanyoneffect (invloed op lucht)

maatregelen

integratie

Voorbeeld: 15.000 voertuigen/dag doorstromend stadsverkeer NO2 concentratie: streetcanyon = 43,5 µg/m³ geen streetcanyon = 34 µg/m³


o omgevingsfactoren (straatconfiguratie, bomen, wegverharding, …) - Bomen (invloed op lucht) z z

Vergelijking EC case 4, wcs Invloed op concentraties aan luchtverontreiniging is grootEC (µg/m3) 25 25.0 Vergelijking EC case 4, wcs 3 EC (µg/m 23.2 ) 25 20

21.4 25.0 19.5 23.2 17.7 21.4 15.9 19.5 14.1 17.7 12.3 15.9 10.4 14.1 8.6 12.3 6.8 10.4 8.6 6.8

20 15

maatregelen

15 10 10 5 5 0

integratie

z z

0

80

100

120

140

80

100

120

140

x x

25

25.0

3 EC (µg/m 23.2 )

25 20

21.4 25.0 19.5 23.2 17.7 21.4 15.9 19.5 14.1 17.7 12.3 15.9 10.4 14.1 8.6 12.3 6.8 10.4 8.6 6.8

20 15 15 10 10 5 5 0 0

EC (µg/m3)

80

100

120

140

x


o omgevingsfactoren (straatconfiguratie, bomen, wegverharding, …) - Wegverharding (invloed op geluid)

maatregelen

integratie

KNELPUNTDETECTIE - KWALITATIEF ONDERZOEK - 9 vragen waarbij 7 specifieke situaties worden onderscheiden - als situatie voorkomt: - straat noteren - corresponderende situatie (snelweg, lokale weg met veel fileverkeer, …) - aanwezigheid kwetsbare functies (woningen, ziekenhuizen, crèches, …)

- TUSSENTIJDS RESULTAAT: EERSTE SELECTIE VAN POTENTIËLE KNELPUNTSTRATEN

KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

- KWANTITATIEF ONDERZOEK - doel? - verdere verfijning eerste selectie, komt er inderdaad een knelpunt voor in die specifieke situatie? - hoe? - via metingen: - wordt best door specialisten uitgevoerd

- via berekeningen: integratie

- eenvoudige methode via het LNErekeninstrument voor lucht en geluid -

enkel voor bebouwde omgevingen niet-bebouwde omgevingen? IFDM traffic (lucht)

- uitgebreide modellering: door gespecialiseerde studiebureaus

KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie

- KWANTITATIEF ONDERZOEK - rekeninstrument

KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie


KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie


KNELPUNTDETECTIE


maatregelen

integratie

- RESULTAAT - lijst knelpuntstraten met berekende NO2 concentratie en Lden en Lnight niveau - toegekend aan een bepaalde kenmerkende situatie (snelweg, veel fileverkeer, …) - aanwezigheid kwetsbare functies

MAATREGELEN


maatregelen

integratie

- WELKE maatregelen nemen? - focus op mobiliteitsmaatregelen, voor ruimtelijke maatregelen: zie brochure DRP - afhankelijk van situatie: zie handleiding - 6 categorieën: - verkeersintensiteit: autoverkeer ontraden en duurzame alternatieven stimuleren - gebruik van milieuvriendelijke voertuigen stimuleren - groene logistiek - snelheid en ritdynamiek optimaliseren: - wegdek aanpassen - blootstelling verminderen

- brochure met goede praktijkvoorbeelden

MAATREGELEN


- Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwalitatieve inschatting o.b.v. resultaten onderzoek - autoverkeer ontraden en duurzame alternatieven stimuleren -

maatregelen -

integratie

-

impact op lucht veel groter dan op geluid auto-ontradende maatregelen hebben het grootste effect: vb. het inrichten van een autoluw centrum of uitvoeren van wijkcirculatieplannen fiets: integraal beleid nodig openbaar vervoer: vooral inzetten op kwaliteit, minder op subsidies parkeren: hogere parkeertarieven in centra meest effectief

MAATREGELEN


maatregelen

integratie

MAATREGELEN - Het gebruik van milieuvriendelijke voertuigen stimuleren -


maatregelen

integratie

-

invoeren van een LEZ meest effectief voor lucht stil en schoon OV heeft positief effect op lucht en geluid

MAATREGELEN - Groene logistiek knelpunten detecteren

- Snelheid en ritdynamiek maatregelen

-

-

integratie -

een snelheidsverlaging invoeren is steeds positief voor geluid, soms negatief voor lucht bij lagere snelheden: ritdynamiek laag houden verkeersremmers vermijden waar mogelijk verkeerslichten en voorrangsregels optimaliseren (aandachtspunt: STOP)

MAATREGELEN


maatregelen

- Wegverharding integratie

MAATREGELEN - Blootstelling verminderen knelpunten detecteren

-

-

maatregelen

integratie

overkappen of ondertunnelen meest effectief ook aangepaste dimensionering en afscherming zijn zeer effectief complexe relatie met groen: bomen in streetcanyons vermijden om aanvoer verse lucht niet te verhinderen. bij toepassing van groenbuffers langs (snel)wegen in open omgeving heb je dicht bos nodig met afwisselend struiken, lage en hoge bomen,

MAATREGELEN - Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting via rekeninstrument

MAATREGELEN


maatregelen

integratie

- Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting: standaardeffecten intensiteit

MAATREGELEN


maatregelen

integratie

- Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting: standaardeffecten luchtemissies

MAATREGELEN - Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting: verschil voor en na - LUCHT

MAATREGELEN - Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting: verschil voor en na - GELUID

MAATREGELEN


- Hoe EFFECTIEF zijn deze maatregelen? - kwantitatieve inschatting : significantiekader grootte van de impact

verwaarloosbaar

luchtkwaliteit (NO2 concentratie)

geluidsniveau

daling < 0,4 µg/m³

daling < 1 dB

beperkt

0,4 µg/m³ ≤ daling < 1,2 µg/m³

1 dB ≤ daling < 3 dB

belangrijk

1,2 µg/m³ ≤ daling < 4 µg/m³

3 dB ≤ daling < 6 dB

maatregelen

integratie

zeer belangrijk

4 µg/m³ ≤ daling

6dB ≤ daling

INTEGRATIE


maatregelen

integratie

- hoe integratie in het gemeentelijke mobiliteitsplan aanpakken? - handleiding: stappenplan gebaseerd op mobiliteitsplanningsproces

Stap 1: knelpunten detecteren Stap 2: werkdomeinen selecteren

Geactualiseerd mobiliteitsplan

Stap 3: Nota “milieu en gezondheid” opstellen


Sneltoets

Spoor 3: Bevestigen

Nee

Consensus mobiliteitsscenario?

Ja

Thema’s toevoegen of verdiepen?

Nee

Ja

maatregelen

Spoor 1: Vernieuwen

Oriëntatiefase

Planopbouwfase

integratie Beleidsplanfase

Vernieuwd mobiliteitsplan met integratie milieu- en gezondheidsaspecten

Spoor 2: Verbreden/Verdiepen

Stap 4: definiëren van relevante milieu- en gezondheidsdoelstellingen en onderzoeksvragen

Verkenningsfase

Stap 5: milieu- en gezondheidsaspecten betrekken bij de uitwerking van scenario’s

Uitwerkingsfase

Stap 6: milieuvriendelijke maatregelen voorstellen

Beleidsplanfase

Verbreed/Verdiept mobiliteitsplan met integratie milieu- en gezondheidsaspecten

INTEGRATIE Stap 1: knelpunten detecteren


Stap 2: werkdomeinen selecteren

Geactualiseerd mobiliteitsplan

Stap 3: Nota “milieu en gezondheid” opstellen

maatregelen Sneltoets

integratie

Spoor 3: Bevestigen

Nee


Ja


Nee

Ja Spoor 1: Vernieuwen


Stap 4: definiëren van

INTEGRATIE


- stap 1: bepaal de knelpunten - stap 2: mobiliteitswerkdomeinen selecteren - per knelpuntsituatie A-G: mogelijke maatregelen - corresponderend mobiliteitswerkdomein selecteren U bevindt zich in….

maatregelen

SITUATIE A

oplossingsrichting lokale maatregelen

Bevorder milieuvriendelijk rijden Stimuleer het fietsgebruik

integratie Stimuleer het openbaar vervoer SITUATIE B Speel in op de milieukenmerken van voertuigen

werkdomein

actie heeft impact op…

door in te grijpen op hoge snelheden (> 90 km/u)

B4: (her)inrichting van wegen

luchtkwaliteit en geluidshinder

via een totaalpakket aan maatregelen (fietspaden, stallingen, …)

B2: fietsnetwerk


via sensibilisatie

C3: marketing, informatie, promotie


C2: tarifering


B3: openbaar vervoer


C1: vervoersmanagement


A2: strategische ruimtelijke projecten

luchtkwaliteit

via subsidiëring (3de betalerssystemen) door een verhoging van de kwaliteit (aanbod en reistijd) door stil en schoon openbaar vervoer in te zetten door een lage emissiezone in te stellen door het gebruik van

INTEGRATIE - stap 3: knelpunten detecteren

maatregelen

- In stap 2 geselecteerde werkdomeinen opgenomen in het huidige mobiliteitsplan? Zo neen: pleit voor verbreding van het mobiliteitsplan - In stap 2 geselecteerde werkdomeinen voldoende uitgewerkt? Zo neen: pleit voor verdieping van het mobiliteitsplan

- bundel alle resultaten uit vorige stappen in een nota rond milieu en gezondheid en licht de nota toe bij het doorlopen van de sneltoets integratie

Sneltoets

Spoor 3: Bevestigen

Nee


Ja


Nee

Ja Spoor 1: Vernieuwen


Oriëntatiefase

Planopbouwfase

maatregelen Beleidsplanfase

integratie

Vernieuwd mobiliteitsplan met integratie milieu- en gezondheidsaspecten


Stap 4: definiëren van relevante milieu- en gezondheidsdoelstellingen en onderzoeksvragen

Verkenningsfase

Stap 5: milieu- en gezondheidsaspecten betrekken bij de uitwerking van scenario’s

Uitwerkingsfase

Stap 6: milieuvriendelijke maatregelen voorstellen

Beleidsplanfase

Verbreed/Verdiept mobiliteitsplan met integratie milieu- en gezondheidsaspecten

INTEGRATIE


- stap 4: definieer relevante milieu- en gezondheidsdoelstellingen en onderzoeksvragen tijdens de oriëntatie- of verkenningsfase - voorbeelden in handleiding

maatregelen

- stap 5: betrek milieu- en gezondheidsaspecten bij de uitwerking van scenario's in de planopbouw- of uitwerkingsfase - gebruik daartoe info over milieubeoordeling maatregelen

integratie

- stap 6: stel milieuvriendelijke maatregelen voor in de beleidsplanfase - gebruik daartoe info over milieubeoordeling maatregelen

INTEGRATIE


- stap 4: definieer relevante milieu- en gezondheidsdoelstellingen en onderzoeksvragen tijdens de oriëntatie- of verkenningsfase - voorbeelden in handleiding

maatregelen

- stap 5: betrek milieu- en gezondheidsaspecten bij de uitwerking van scenario's in de planopbouw- of uitwerkingsfase - gebruik daartoe info over milieubeoordeling maatregelen

integratie

- stap 6: stel milieuvriendelijke maatregelen voor in de beleidsplanfase - gebruik daartoe info over milieubeoordeling maatregelen

MEER WETEN? - Algemeen: [email protected] - Luchtverontreiniging: [email protected] - Geluid: [email protected] - Lucht Hinder Risicobeheer Milieu en Gezondheid [email protected] 02 553 11 20

VRAGEN

Integratie van milieu- en gezondheidsaspecten in het gemeentelijke mobiliteitsbeleid

Recommend Documents