Integraal: de toespraak van Geert Bourgeois voor de Vlaamse Volksbeweging op 16 januari 2016 Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) was gastspreker op de nieuwjaarsreceptie van de Vlaamse Volksbeweging. Dit is zijn integrale toespraak. Mijnheer de vicepremier, Mevrouw de staatssecretaris, Collega uit de Vlaamse Regering, Collega's-volksvertegenwoordigers, Mijnheer de burgemeester, Dames en heren schepenen en gemeenteraadsleden, Geachte nationaal voorzitter en nationaal jongerenvoorzitter van de Vlaamse Volksbeweging, Leden van de Vlaamse Volksbeweging, Geachte voorzitters en leden van diverse Vlaamsgezinde verenigingen en instanties, Geachte leden van Nederlands Landstaal, Vlaamse vrienden, Het doet mij bijzonder veel genoegen dat ik hier vandaag als gastspreker ben uitgenodigd. Vooreerst wens ik u allen een gezond en gelukkig nieuw jaar met een goede balans tussen werk en privé en waar ook nog plaats is voor een idealistische inzet. Als zoon van een voormalig lid van het hoofdbestuur van de VVB en als militant heb ik in mijn jonge jaren aan heel wat acties van de Vlaamse Beweging meegewerkt. De Vlaamse Beweging heeft enorme historische verdiensten. De inzet en het enthousiasme van onze Beweging zorgden ervoor dat het Nederlands - onze taal - zijn rechtmatige plaats heeft gekregen. Een prominente Aalstenaar, priester Daens, was één van de eerste volksvertegenwoordigers die Nederlands sprak in de Kamer. De Vlaamse ontvoogding was niet alleen een taalstrijd, maar ook een sociale en economische strijd. Zonder de inzet van de Vlaamse Beweging zouden we er nooit in geslaagd zijn om Vlaanderen op een geweldloze manier om te vormen tot een sterke en zelfbewuste natie. Mijn warme dank gaat naar alle generaties Vlaamse Bewegers, die van gisteren en die van vandaag. De kritische en onafhankelijke Vlaamse Beweging was nodig, en is nog altijd nodig. Ondanks de communautaire stilstand werkt mijn regering aan een sterker Vlaanderen, zowel hier als in het buitenland.
Mede dankzij gunstige factoren zoals de lage koers van de euro en de lage olieprijs staat Vlaanderen er vandaag beter voor dankzij de maatregelen van de federale en de Vlaamse regering: 1
• • • • • •
het consumentenvertrouwen stijgt, het ondernemersvertrouwen stijgt, er zijn beduidend meer investeringen, de export groeit, de werkloosheid daalt en het aantal faillissementen daalt eveneens.
Vlaamse vrienden, Zeker in een open land als Vlaanderen bepaalt de internationale context almaar meer de binnenlandse agenda. Mede daarom maken we werk van een sterk Vlaanderen met een zelfbewust internationaal beleid. De reikwijdte van het Vlaams buitenlands beleid is gestaag toegenomen door de opeenvolgende staatshervormingen, door de overheveling van nieuwe bevoegdheden van het federale niveau naar de deelstaten. Tegelijkertijd met de groei aan bevoegdheden, bouwden we onze Vertegenwoordigingen in het buitenland steeds verder uit. • • • •
We hebben nu acht Vlaamse diplomatieke posten; in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Polen, Oostenrijk, het VK en Zuid-Afrika. We hebben Flanders House in New York en Flanders Center in Osaka. We hebben Vertegenwoordigingen bij de EU, de VN, de OESO, de UNESCO en de Raad van Europa. We beschikken over 100 kantoren voor buitenlandse handel en 14 kantoren van Toerisme Vlaanderen.
Vandaag wordt Vlaanderen internationaal erkend als een gewaardeerde verdragspartner. Onze diplomaten genieten grote waardering. Maar deze Vlaamse Regering heeft nog grotere ambities. Binnenkort komt er een volwaardig Vlaams ministerie van Buitenlandse Zaken. Hierdoor zal Vlaanderen zijn Europese en internationale rol nog beter vervullen door zichtbaarder te zijn en door een coherente coördinatie van alle buitenlandacties door de Vlaamse overheid. Tegelijkertijd werken we aan een beter statuut van onze Vlaamse diplomaten. Hun plaats op de diplomatieke lijst en de manier waarop hun diplomatieke post aan de buitenwereld wordt voorgesteld, moet recht doen aan het gewicht van de deelstaten. Ook de internationalisering van de Vlaamse economie is een topprioriteit. Met welgemikte handelsmissies drijven we de Vlaamse export op en trekken we zo veel mogelijk investeringen aan. Dames en heren, De Vlaamse regering werkt aan een visie op Europa.
2
Wat doen we best samen, wat kunnen we beter doen, maar ook, waar hoeft de Unie zich niet in te mengen, gelet op het subsidiariteitsprincipe? De Europese Unie is belangrijk voor Vlaanderen. Europa zorgt nu al 70 jaar voor vrede op ons continent. De Europese interne markt is een zegen voor de Vlaamse welvaart. Europa is ook de enige manier om onze stem wereldwijd te laten weerklinken. Ik denk aan de handelsakkoorden. Europa moet geen imperium zijn, maar kan en moet wel een factor van vrede en stabiliteit in de wereld zijn. Europa is ten slotte ook een Unie van fundamentele waarden en vrijheden. We doen er alles aan om pro-actiever en assertiever te wegen op het besluitvormingsproces van de Europese Unie. Belangrijk daarbij is dat het subsidiariteitsprincipe centraal staat. In 2007 heb ik aan het Verdrag van Lissabon Verklaring 51 laten toevoegen. Daardoor kan het Vlaams Parlement op hetzelfde niveau als de Franse Assemblée, de Duitse Bondstag of het Britse Lagerhuis de subsidiariteitstoets doen. Dames en heren, Ook andere deelstaten wensen pro-actiever te wegen op het Europees beleid. Ik denk aan onze vrienden in Schotland, Baskenland, Catalonië en Beieren. Vorig jaar engageerden Vlaanderen en Catalonië zich om de rol van de deelstaten in het Europese project te versterken, om samen te werken aan een Europa van de burgers dat van onderen uit wordt opgebouwd. Tijdens een recent bezoek aan Schotland spraken premier Sturgeon en ik af om in de toekomst samen te werken. Zowel de Catalanen als de Schotten hebben trouwens een bijzonder belangrijk punt op de agenda gezet: interne uitbreiding en onafhankelijkheid. In geval de uitvoering van het stappenplan van de nieuwe Catalaanse regering of een eventueel nieuw referendum in Schotland zouden leiden tot de onafhankelijkheid, rijzen onmiddellijk twee politieke vragen. Ten eerste, de vraag naar de internationale erkenning van de nieuwe staat. En ten tweede, de vraag over het lidmaatschap van de EU. Het EU-lidmaatschap van een vroegere deelstaat zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn, zonder de gehele toetredingsprocedure te moeten doorlopen.
3
Vlaamse vrienden, In 2018 vieren we de honderdste verjaardag van het Veertien-puntenprogramma van de Amerikaanse president Woodrow Wilson met als hoeksteen het zelfbeschikkingsrecht van de Volkeren, dat is verankerd in het VN-handvest. Als het zelfbeschikkingsrecht van een volk tot de internationale rechtsorde behoort, waarom zou het dan niet een basisprincipe zijn in een democratisch Europa? De Europese Unie is in het verleden steeds pragmatisch omgegaan met gewijzigde omstandigheden. Ook wanneer het primair recht niet in een rechtsbasis voorzag, werd op politiek niveau het 'onmogelijke' steeds 'mogelijk' gemaakt. Ik denk onder meer aan: • • •
de uittreding van Groenland uit de EU in 1975; de opname van de DDR in de Unie; de toetreding van Griekenland tot de Eurozone in 2001.
Moet niet hetzelfde gezond verstand aan de dag worden gelegd bij het toelaten van nieuwe lidstaten die - als onderdeel van een grotere entiteit - al deel uitmaakten van de EU? Is het niet absurd dat die landen de hele toetredingsprocedure zouden moeten doorlopen? De inwoners van die nieuwe landen zijn immers al EU-burgers met de daarbij horende rechten en vrijheden. Hun ondernemingen genieten van het vrij handelsverkeer en ze maken deel uit van een lidstaat die per definitie voldoet aan het zogenoemde acquis communautair of in het Nederlands het Unierecht. De hele toetredingsprocedure laten doorlopen door een deel van een huidige lidstaat - die uiteraard al aan alle voorwaarden voldoet - lijkt dus redelijk onbegrijpelijk. Stel u bovendien eens voor dat het Verenigd Koninkrijk uit de EU zou stappen en Schotland zich bij referendum onafhankelijk verklaart en voor de EU stemt. Dan zou het toch ongerijmd zijn dat Schotland twee jaar moet onderhandelen eer het weer lid kan worden van de EU? In het bilaterale buitenlands beleid van deze Vlaamse Regering is de samenwerking met Nederland prioritair. Samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland biedt vele kansen. Er ligt dan wel een landsgrens tussen ons, er is veel dat ons bindt. Vlaanderen en Nederland zijn BesteBuren. Met deze boodschap sprak de Nederlandse ministerpresident Mark Rutte drie maanden geleden het Vlaams Parlement toe. Dat een buitenlandse regeringsleider er het woord nam was op zich al een primeur, maar tevens een bevestiging van Vlaanderen als volwaardige partner.
4
We zijn zonder twijfel goede politieke buren. De voorbije jaren zijn belangrijke verdragen gesloten, zoals de verdieping van de Schelde of de bouw van de sluis Gent-Terneuzen. Op geregelde tijdstippen organiseren we een Vlaams-Nederlandse topontmoeting tussen beide ministers-presidenten. De volgende topontmoeting vindt plaats in het najaar van 2016, na het Nederlandse Voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie. Ook de topambtenaren van Vlaanderen en Nederland ontmoeten elkaar tweejaarlijks om de strategische dossiers te bespreken en op te volgen. Ik wijs er nog op dat op aandringen van de Vlaamse regering het Benelux-verdrag na 50 jaar in lijn is gebracht met de staatshervormingen zodat deelstaten ook kunnen deelnemen aan het Benelux-overleg. We zijn niet alleen goede politieke buren, maar ook de allerbeste economische buren. Sinds enkele jaren slaan Vlaanderen en Nederland de handen in elkaar om onze economische belangen wereldwijd te verdedigen. Binnen die strategische samenwerking passen de gezamenlijke handelsmissies. Begin oktober trokken Mark Rutte en ikzelf naar Atlanta, een groeipool in het zuidoosten van de Verenigde Staten. Vlaanderen en Nederland zijn ook culturele beste buren, we zijn partners. Onder de titel BesteBuren vieren we momenteel 20 jaar Vlaams-Nederlandse creativiteit met meer dan 100 culturele evenementen in heel Vlaanderen en Nederland. Onze culturele verbondenheid blijkt evenzeer uit het feit dat we in oktober dit jaar samen gastland zijn op de Frankfurter Buchmesse. Samen zullen we onze taal en literatuur op de kaart zetten. Naast onze gezamenlijke aanwezigheid op de Frankfurter Buchmesse zetten wij ook in op onze Vlaamse culturele diplomatie in samenwerking met Nederland. In het kader van het Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland beslisten we gemeenschappelijke culturele initiatieven te nemen in landen waar wij een Vertegenwoordiging hebben. Dames en heren, Onze goede relatie met Nederland is extra tastbaar door de tweehonderdjarige herdenking van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Zonder Willems taalpolitiek ten gunste van het Nederlands zou Vlaanderen wellicht volledig verfranst zijn. Willem maakte het Nederlands namelijk verplicht in het bestuur en de rechtspraak. Aalst was één van de eerste steden die gevolg gaven aan het taalbesluit van 1819 en zijn administratie liet overschakelen naar het Nederlands. 5
Op verzoek van het Vlaams Parlement heeft de Vlaamse Regering het herdenkingsjaar 1815-2015 niet zomaar laten voorbijgaan. Ik wil hiervoor een pluim geven aan Karim Van Overmeire. Ook in Aalst is de herdenking niet onopgemerkt voorbijgegaan. Er was een studiedag en een tentoonstelling in het Stedelijk Museum. En terecht. Want Willem I heeft ook op deze stad zijn stempel gedrukt. Ook dit stadhuis met deze stadsfeestzaal herinnert aan het Verenigd Koninkrijk. In deze periode werden de plannen opgemaakt. In 1830 stond het gebouw er eindelijk, met enige vertraging, maar tegen dan was het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden al vervangen door een ander Koninkrijk. Dames en heren, Wij Vlamingen hebben een moeizame, maar gelukkig ook geweldloze taalstrijd moeten voeren. Wie terugblikt in de tijd ziet een unitair België dat eentalig Frans was in bestuur, gerecht en leger. Na het uiteenvallen van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden duurde het zelfs meer dan 100 jaar vooraleer het Nederlands in België, althans in theorie, weer de status kreeg die het genoot onder Willem I. Pas geleidelijk aan, dankzij de onvermoeibare strijd van de Vlaamse Bewegers, kregen wij Vlamingen taalgelijkheid en een taalgrens. Terwijl taal voor onze Noorderburen lange tijd vanzelfsprekend was, slechts een communicatiemiddel, was taal in Vlaanderen een instrument van ontvoogding en emancipatie. Daarom hechten wij Vlamingen, veel belang aan het gebruik van het Nederlands in het hoger onderwijs. Daarom verdedigen wij het belang van taaldiversiteit in de Europese instellingen. Daarom ook blijven wij steeds alert en strijdbaar om de belangen van onze taal te verdedigen. Vlaamse Bewegers, zoals de mensen van Nederlands Landstaal, die straks de Taalprijs ontvangen, spelen hierin een belangrijke rol. Maar ook de Vlaamse Regering neemt haar verantwoordelijkheid. Communautaire stilstand betekent niet dat deze Vlaamse regering geen Vlaams beleid voert. Deze Vlaamse Regering zal het Kaderverdrag tot bescherming van nationale minderheden niet goedkeuren. Dat is gebetonneerd in het regeerakkoord. Deze Vlaamse Regering zal nooit aanvaarden dat de hoofdstedelijke gemeenschap van Brussel een zoveelste bestuurslaag wordt met rechtspersoonlijkheid, secretariaat en andere toeters en bellen. Van een uitbreiding van Brussel kan nooit sprake zijn. Deze Vlaamse Regering voert een assertief beleid in de Vlaamse Rand. 6
We laten niet toe dat burgemeesters worden benoemd die aankondigen de taalwetgeving naast zich neer te leggen. Damien Thiéry kan in Linkebeek niet opnieuw worden voorgedragen als burgemeester. Een Vlaams decreet dat ik als minister van Binnenlandse Zaken liet goedkeuren, belet dat. Nieuwe verkiezingen doen immers geen nieuwe bestuursperiode ontstaan. De nieuwe gemeenteraadsleden zullen maar kunnen zetelen voor de resterende duur van de bestuursperiode. Via een gericht subsidiebeleid en door strikt toe te zien op de taalwetten, versterken we het Vlaams karakter van de Vlaamse Rand. Ook onze hoofdstad Brussel laten we niet los. Wij houden van Brussel en laten de Vlaamse Brusselaars niet in de steek. We voeren een actief taalpromotiebeleid en geven het Huis van het Nederlands een grotere zichtbaarheid en naambekendheid. Alle Vlaamse instellingen in Brussel krijgen een uniform logo met de letter N. Op die manier maken we ons kwaliteitsvol aanbod van Nederlandstalige instellingen visueel herkenbaar voor alle Brusselaars en bezoekers. De Nederlandstalige aanwezigheid maken we ook meer zichtbaar door ons patrimonium: we bouwen in onze hoofdstad een hypermodern VAC; • we plannen een nieuw VRT gebouw en • we investeren er in scholenbouw en kinderopvang. Voor de 44.000 leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel trokken we in 2014 590 miljoen euro uit of 5,4% van de totale Vlaamse onderwijsbegroting. Meer dan de Brusselnorm vraagt. Vlaanderen voert in Brussel allang een actief inburgeringsbeleid. Door de asielcrisis trekt minister Liesbeth Homans het aantal inburgeringstrajecten met 2.400 op. Samen met de 3.000 bestaande plaatsen voor nieuwkomers komt het totale aantal inburgeringstrajecten via het Brussels Onthaalbureau op 5.400. In Vlaanderen is inburgering voor nieuwkomers al sinds 2004 verplicht. De Brusselse politici vonden inburgering al die tijd geen goed idee. Inburgering werd aan Franstalige zijde lange tijd beschouwd als bijna xenofoob, racistisch en stigmatiserend. De Franstalige excellenties in Brussel hebben kennelijk het licht gezien. De Brusselse regering heeft nu - eindelijk - ook beslist om inburgering te verplichten in de hoofdstad.
7
Pas nu heeft de Franse Gemeenschapscommissie aangekondigd tegen het einde van dit jaar 4.000 trajecten op te zetten. Met deze aangekondigde trajecten voorziet de Franse Gemeenschap in minder dan de helft van het totale aantal. Dames en heren, De huidige vluchtelingencrisis maakt ons nog meer bewust van het belang van een gedeelde taal. Taal is niet alleen een zaak van identiteit. Taal emancipeert mensen en vormt het bindmiddel van elke gemeenschap. Als we aan kandidaat-huurders van een sociale woning vragen dat ze een mondje Nederlands praten, dan is dat omdat wij het samenleven tussen buren mogelijk willen maken. Niet alleen taal is een belangrijke factor van integratie. Ook arbeid is dat. Als we werkzoekenden opleggen een opleiding Nederlands te volgen, dan is dat omdat we willen dat ze op een volwaardige wijze deelnemen aan onze samenleving. Op geen enkele manier mogen wij aanvaarden dat onze samenleving balkaniseert, dat zij uiteenvalt in parallelle samenlevingen met eigen waarden en normen. Onze democratie, onze rechtsstaat, onze fundamentele rechten en vrijheden vormen het fundament van onze samenleving. Ze zijn de basis van en de voorwaarde om tot een gedeelde samenleving te komen. Daarom voeren wij voor inburgeraars dit jaar een resultaatsverbintenis in. De lessen volgen is niet meer voldoende. Enkel wie slaagt voor Maatschappelijke Oriëntatie en Nederlands Tweede Taal ontvangt nog een inburgeringsattest. Om diezelfde reden besliste de federale regering om een engagementsverklaring tot eerbiediging van de Europese rechten, plichten, waarden en vrijheden in te voeren. Met de ondertekening van die verklaring engageren nieuwkomers zich om onze waarden en normen te respecteren. De weigering om dit engagement aan te gaan zal worden meegenomen in de beoordeling van de asielaanvraag. Bovendien zal staatssecretaris Theo Francken in alle asielcentra cursussen organiseren over hoe nieuwkomers met vrouwen moeten omgaan. Dit naar het voorbeeld van Noorwegen waar migranten al veel langer dergelijke cursussen krijgen. Het belang dat we hechten aan het respect voor onze publieke waarden is zeer concreet geworden door de georganiseerde seksuele aanrandingen van vrouwen in Keulen met oudejaar. Iedereen die in onze samenleving deel wil nemen, die hier een toekomst uit wil bouwen, moet weten • •
dat mannen en vrouwen gelijk zijn, dat je van vrouwen moet afblijven of ze nu kortgerokt zijn of niet, of ze een diepe halsuitsnijding hebben of niet.
8
We geven geen millimeter toe op onze publieke cultuur, op onze waarden, op onze taal. Wie kiest voor Vlaanderen, doet dit dus niet vrijblijvend. En voor wie eraan zou twijfelen: in dat Vlaanderen is geen plaats voor racisme of discriminatie. Wie kiest voor Vlaanderen, moet hier alle kansen krijgen. Maar we mogen en zullen niet toelaten dat onze fundamentele rechten en vrijheden aangetast of aangevallen worden. Onze Europese democratie moet zich assertiever en weerbaarder opstellen. Ik herinner mij dat de N-VA in 2002 op haar eerste ideologische congres alleen stond met haar eis dat elke nieuwkomer de waarden en normen van onze samenleving moet aanvaarden. Ik stel tot mijn genoegdoening vast dat deze eis nu breed wordt gedragen, van links tot rechts. Alleen Isabelle Simonis, staatssecretaris voor de PS in de Franse gemeenschapsregering, keert zich af van wat gemeengoed is in Vlaanderen. De cursussen die staatssecretaris Francken wil aanbieden over de seksuele gelijkheid van man en vrouw doet zij af als "een nauwelijks verhulde vorm van racisme". Dames en heren, We beleven de grootste vluchtelingen- en asielcrisis die Europa heeft gekend sinds de volksverhuizingen net na de Tweede Wereldoorlog. Met de Verdragen van Schengen zijn onze binnengrenzen verdwenen. Als we de Schengenzone overeind willen houden, moet er dringend werk worden gemaakt van een sterk gemeenschappelijk Europees migratie- en buitengrenzenbeleid. Dit houdt in • •
dat we onze buitengrenzen bewaken en dat er hotspots komen, gesloten instellingen aan de buitengrenzen die politieke vluchtelingen moeten opvangen.
De laatste stap is een correcte spreiding van de vluchtelingen die Europa wél binnen mogen. Europa zal ook werk moeten maken van een humaan terugkeerbeleid. Niet alle migranten zijn op de vlucht voor oorlog of vervolging. Dames en heren, Als Vlaamse burgers dragen wij een grote verantwoordelijkheid om nieuwkomers, hun kinderen en kleinkinderen de waarden en normen van onze samenleving bij te brengen. Op al wie in de samenleving een inspirerende, educatieve en voorbeeldrol heeft, rust een grote taak: op politici, journalisten, leerkrachten, kunstenaars, zorgverstrekkers, het verenigingsleven, de jeugdbewegingen en vele anderen.
9
Ook de Vlaamse beweging mag hierin niet afzijdig blijven. Het zou een kapitale fout zijn nieuwkomers links te laten liggen. Ik reken op u om samen met mensen met een verdeeld verleden, werk te maken van een gedeelde Vlaamse toekomst. De Vlaamse beweging is een emancipatorische beweging. Emancipatie van alle Vlamingen is onze drijfveer. Ongeacht leeftijd, geslacht of afkomst. Waarom zouden nieuwkomers niet actief kunnen zijn in de Vlaamse beweging? Waarom betogen allochtonen in Catalonië massaal mee voor independència? Waarom heeft bijna twee derde van de Schotse moslims de pro-Independence Yes Campaign gesteund? Heeft de Vlaamse Beweging niet nagelaten de hand te reiken aan de nieuwkomers? Moet de Vlaamse beweging zich daarover niet bevragen? Het is nog niet te laat, de Vlaamse beweging zal er wel bij varen, de Vlaamse samenhorigheid zal er wel bij varen, Vlaanderen zal er wel bij varen. Geachte Vlaamse Bewegers, Sta me toe te besluiten als partijman, als stichter van de N-VA. We hebben veel ambities. Economisch, ecologisch, sociaal en cultureel. Vlaanderen moet klaar zijn voor de uitdagingen die ons in 2019 te wachten staan. De federale regering-Di Rupo heeft een nieuwe staatshervorming voor jaren onmogelijk gemaakt. Nieuwe hervormingen zijn echter nodig. Wij botsen al te vaak op de grenzen van ons constitutioneel model. Vlamingen én Walen verdienen een staatsstructuur die hen het best mogelijke beleid kan garanderen. Dat we in een tweelandenland leven, dat we in een communautair gespleten land leven, bewijzen de jongste spoorstakingen, de uitlatingen van staatssecretaris Simonis en het wapenexportbeleid ten aanzien van Saoedi-Arabië. Laten we duidelijk zijn: mijn partij zal haar federaal en Vlaams regeerakkoord loyaal uitvoeren, maar de communautaire stilstand belet een partij niet om na te denken over hoe ze de toekomst van Vlaanderen kan voorbereiden. Het DNA van mijn partij, laat staan mijn DNA, is niet veranderd: Vlaams en Europees, sterk en sociaal, vrij en verantwoordelijk. U weet dat mijn partij in 2014 een congres organiseerde over confederalisme. 10
We moeten van een gedwongen samenwerking naar een vrijwillige samenwerking met een democratisch bestuur dat dichter bij de burger staat. Een efficiënter bestuur, slank en transparant. Een model waarin overheden er belang bij hebben om samen te werken. Nu zet mijn partij de volgende stap. Mensen van allerlei gezindten, binnen en buiten mijn partij, zullen samen de institutionele toekomst van Vlaanderen voorbereiden. Zij zullen het maatschappelijke debat aangaan met nietpartijpolitieke actoren, dus ook met de Vlaamse Beweging. De bedoeling is niet dat er nieuwe partijstandpunten van de N-VA worden geformuleerd. Dat komt het partijbestuur en de leden toe. Er moeten ook nieuwe en academische voorstellen worden geformuleerd, die breder gaan dan de partijpolitiek en die een debat op gang brengen met de samenleving. De resultaten daarvan kunnen dan als basis dienen voor politieke actie in de toekomst. Overigens ben ik van mening dat de grondwet in 2019 voor herziening vatbaar moet zijn. Ik wil dan ook een oproep doen tot de Vlaamse Volksbeweging, tot de Vlaamse Beweging en allen hier aanwezig om mee na te denken over verdere stappen naar een ontvoogd Vlaanderen.
11
