Instructieboek
Klim3hoek
Een samenwerking tussen Sport Institute Europe, CIOS Goes‐Breda & ScheldeSports.
Inleiding Dit is de handleiding en literatuur voor de klimdriehoek en tokkel van Schelde Sports. Wij zullen ingaan op het gebruik van het materiaal, de accommodatie en instructie. De volgende onderdelen worden dan ook behandeld: ‐ basisvaardigheden ‐ theoretische achtergronden ‐ materiaal en beheer ‐ installeren accommodatie ‐ eenheid van instructie en organisatievormen ‐ inspectie / interne audit ‐ veiligheidshandboek Schelde Sports organiseert na het installeren van de klim en/of tokkelaccommodatie een basisinstructie waarin het gebruik wordt toegelicht. Het is ook mogelijk een kort opleidingstraject te volgen van drie bijeenkomsten, met een maximaal deelnemersaantal van 9 personen. Deze cursus wordt verzorgt door CIOS Goes‐Breda. De deelnemers worden dan afgetoetst en krijgen een certificaat van het CIOS.
Jaarlijkse audit van de accommodatie en personeel
Er kan voor worden gekozen om een jaarlijkse audit te laten afnemen door het Sportinstitute waarbij alle onderdelen van de accommodatie visueel worden gecontroleerd. Ook is dit mogelijk voor het personeel waarbij de vaardigheden en de eenheid van instructie wordt getoetst. Ook is het mogelijk om via Schelde Sports een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten voor de klimdriehoek en de tokkel. Meer informatie over deze verzekering en digitale ondersteuning kunt u vinden op www.sportinstitute.eu.
Pagina 2 van 32
Basisvaardigheden Er zijn een aantal minimale basisvaardigheden die men moet beheersen. Deze basisvaardigheden onderscheiden we in de algemene basisvaardigheden en instructeursvaardigheden. Voordat je aan de instructeursvaardigheden kunt beginnen moet men eerst voldoen aan de algemene basis vaardigheden. ‐ het zekeren met de acht ‐ het zekeren met de grigri ‐ het kunnen aanleggen van knopen ‐ aantrekken van de klimgordel ‐ gebruik van de klettersteigset Instructeursvaardigheden: ‐ kennis van het klimmateriaal ‐ vervangen klimtouw ‐ aanleren zekeren met acht en grigri ‐ opbouwen highropes ‐ begeleiden tokkel (infitten en remmen) ‐ begeleiden highropes ‐ werking klimwand ‐ beheer klimmateriaal /accommodatie
Theoretische achtergronden
Het gebruik van klimmateriaal moet in combinatie zijn met kennis over het gebruik hiervan. Men moet weten wat wel en niet kan en waarom dit zo is. We zullen dan ook alle gemaakte keuzes met betrekking tot de eenheid van instructie beargumenteren. Wanneer je de handleidingen leest van het gekeurde klimmateriaal lees je diverse aanduidingen van krachten in o.a. Newton. Hieronder nog een toelichting:
Pagina 3 van 32
1kg (kilogram) = 10N (newton) 100kg (kilogram) = 1000N (newton) = 1 kN (kilonewton) 100daN = 100kg (kilogram) 24kN (kilonewton is dus 2400kg (kilogram)
Wat betekent het merkteken ? Een CE merkteken mag geplaatst worden op producten die voldoen aan de criteria die voorgeschreven zijn voor het gebruik van die producten. Klimmateriaal valt onder de richtlijnen "persoonlijke beschermingsmiddelen" ‐ het moet de gebruiker beschermen tegen ongevallen met risico voor zijn gezondheid en veiligheid. Deze richtlijnen zijn geldig voor de domeinen: professioneel, sport en ontspanning. Er zijn drie categorieën in functie van de ernst van het risico: Categorie 1 : laag risico zoals zonnebrillen. Categorie 2 : middelmatig risico, bijvoorbeeld helmen. Categorie 3 : risico met dodelijke afloop. bijvoorbeeld dynamische en statische touwen, carabiners, etc. Controlevereisten: voor de categorie 2 en 3 moet een erkend labo de tests uitvoeren en een CE attest afleveren, voor categorie 3 geldt bovendien dat de productie op kwaliteit wordt gecontroleerd. CE markering. Alle gebruikte middelen bij alpinisme, klimmen, speleo, canyoning moeten een CE merkteken dragen en ze mogen dit merkteken slechts dragen als ze getest geweest zijn op conformiteit, door een erkend labo. Alle gebruikte middelen moet vergezeld zijn van de nodige informatie met vermelding van: opslagvoorwaarden, gebruiksvoorwaarden, onderhoud en alle nodige informatie voor een correct gebruik.
Pagina 4 van 32
De carabiners De carabiners moeten aan strenge normeisen voldoen. De breeksterkte moet over de lengterichting minimaal 2000 daN (kg) bedragen. Met een gesloten sluiting moet deze sterkte voldoende zijn voor in de praktijk optredende krachten. De minimale breeksterkte met een open sluiting mag minimaal 600 daN bedragen (dit geldt tevens voor de dwarsrichting). Bij sterkere Carabiners (met een breeksterkte van 2500 daN) bedraagt de breeksterkte tussen de 800 en 1200 daN. Carabiners moeten bij een belasting van 1200 daN nog kunnen openen. De snapopening moet minimaal 15mm zijn (bij klettersteige 22mm), anders kan het touw er te moeilijk door! Carabiners kunnen gemaakt zijn van staal of aluminium. Karabiners van staal kunnen 1200 daN meer houden. Deze zijn ook slijtvaster dan aluminium, dus ideaal voor het gebruik bij staalkabels (klettersteige) en andere situaties waar carabiners sneller slijten als normaal. Het nadeel van staal is dat deze carabiners natuurlijk 2 a 3 keer zo zwaar zijn als aluminium karabiners.
Op deze carabiner staan meestal de belastingen afgebeeld. Deze carabiner kan dus 2300kg over de lengte houden, 700kg over de breedte en 600kg als deze is geopend.
Pagina 5 van 32
De carabiner met een belaymaster. De belaymaster is een zwart plastic plaatje welke is bevestigd aan de carabiner, deze kan eventueel verwijderd worden.
De belaymaster kan alleen sluiten als de schroef van de carabiner is dichtgedraaid. Zorg altijd dat de lus van de achtknoop onder de belaymaster zit, boven de belaymaster is het inbindpunt aan de gordel van de klimmer.
Pagina 6 van 32
De stalen carabiner is slijvaster en kan ruim 4500kg houden. Deze wordt gebruikt bij het bevestigen van staalkabels en andere statische lijnen.
Moderne klimtouwen Omdat het leven letterlijk en figuurlijk aan een draadje hangt is het belangrijk dat er goede en betrouwbare touwen op de markt zijn. Deze touwen zijn gekeurd en betrouwbaar. Touw heeft een belangrijke functie in de buitensport. Maar om touw vakkundig te kunnen gebruiken heeft u specifieke technieken nodig. We maken een onderscheid tussen verschillende soorten touwen: ‐ Statisch ‐ Semi‐dynamisch ‐ dynamisch Bij onze constructies gebruiken we alleen dynamisch en statisch touw. De touwen voldoen aan strenge keuringseisen. Het grote verschil tussen beide touwen zit in de touwrek. Een dynamisch touw heeft een rek tussen de 0 en 24% terwijl een statisch touw slechts een rek heeft tussen de 0 en 2%. De rek van het touw neemt kracht op welke anders door het lichaam worden geabsorbeerd. Daarom klimmen we altijd met een dynamisch touw.
Pagina 7 van 32
Statisch touw (kleur: wit)
Dynamisch touw (gekleurd)
Het touw heeft een mantel en een kern. De mantel zorgt voor de wrijving met het zekerapparaat, bescherming van de kern en geleiding van de warmte (door onder andere krachten die optreden in het touw. De kern bepaald de breeksterkte van het touw. Deze is meestal rond de 2400 kN (kg).
Pagina 8 van 32
De uiteindes van het touw moeten altijd netjes afgebrand zijn, anders gaat het touw rafelen. Dit kan met een soldeerbout of een heet mes, daarbij worden de afgebrande uiteindes naar binnen afgerond om scherpe randen te voorkomen.
Praktische vaardigheden Voordat we aan de slag gaan met de instructie moet de docent/instructeur een aantal vaardigheden voldoende beheersen. De knopen die men moet beheersen voor het gebruik van de klimdriehoek zijn: ‐ achtknoop met carabiner inbinden ‐ achtknoop zonder carabiner inbinden ‐ prussikknoop ‐ opschieten klimtouw Pagina 9 van 32
Achtknoop (inbinden met carabiner)
stap 1 “neem een het uiteinde van het touw dubbel (armlengte)”
Stap 4 “sla het buitenste touw in de knoop over het binnenste touw”
Stap 3 “haal de lus door de opening”
Stap 5 “trek de knoop strak aan”
Stap 2 “sla de lus om het touw”
controle: lus mag maximaal duimlengte zijn
De achtknoop moet altijd netjes worden aangelegd, als een knoop netjes is gelegd is deze vaak ook veel beter na het klimmen weer los te krijgen. Pagina 10 van 32
De bovenstaande methode benoemen wij “inbinden achtknoop met carabiner”.
Prussikknoop De prussikknoop gebruiken wij bij de installatie van de touwbaan binnen de klimdriehoek. De prussikknoop is eenvoudig te verplaatsen langs het touw en wanneer er spanning op komt te staan zal deze vasttrekken.
Pagina 11 van 32
Opschieten klimtouw en opbergen Wanneer de klimsessie voorbij is en het materiaal opgeruimd moet worden moet de instructeur/docent de touwen netjes opschieten. Vervolgens wordt voor het opgeschoten touw een mat geplaatst, zodat sporters in de zaal zich niet kunnen blesseren aan de klimwand of achter een klimtouw blijven haken.
Pagina 12 van 32
Het gebruik van de klimgordels
Als eerste de heupband aantrekken, eventueel de oranje (inbindlus) vasthouden.
Vervolgens de beenlussen (normaal) aantrekken
Pagina 13 van 32
Voor het ontspannen van de gordel: pak de kleine lus bij de sluiting en trek vervolgens deze van je af. Houdt hier bij de lange lus in dezelfde richting. Op de beenlussen van de gordel kun je aflezen of het hier om de linker of de rechter beenlus gaat. Natuurlijk het juiste been in de juiste lus steken. Om de been‐ en heuplus strak te trekken, trekt men aan de lossen lus, deze lus loopt door een extra elastiekje, zodat deze netjes op zijn plaats blijft.
Pagina 14 van 32
Materiaal en beheer / inspectie Materiaal moet je altijd en overzichtelijk opbergen. Wij gebruiken hiervoor bijvoorbeeld meerdere stevige kratjes. 1 kratje voor de gordels en 1 voor het klimmateriaal en de klettersteigsets. Op het kratje staat het aantal vermeld. Voor de producten van Scheldesports zijn onderhoudsformulieren beschikbaar. Op deze formulieren kunt u periodiek inspecties uitvoeren op het materiaal en de accommodatie. Deze formulieren kunt u downloaden bij www.sportinstitute.eu
Aandachtspunten inspectie klimmateriaal De volgende aandachtspunten zijn van belang wanneer u het klimmateriaal inspecteert: Inspectie voor de grigri: ‐ geen speling in het mechanisme ‐ testen touwblokkade ‐ geen scherpe randen ‐ controle op slijtage
Inspectie van de acht: ‐ controle op slijtage (maximaal 15% ingesleten) ‐ controle op scherpe randen
Inspectie van de carabiners: ‐ geen speling in de sluiting ‐ controle op slijtage (maximaal 15% ingesleten) ‐ geen scherpe randen ‐ controle sluitingsmechanisme
Inspectie klettersteigset: ‐ zie carabiners ‐ controle touw en banden ‐ controle sticksels op slijtage Inspectie touw: ‐ controle op slijtage (geen mantelbeschadeging) ‐ uiteinden netjes afgebrand zonder scherpe randen
Pagina 15 van 32
Aandachtspunten inspectie accommodatie Met behulp van de accommodatiecheck wordt de veiligheid beter gewaarborgd. U kunt dit formulier downloaden van de website van het Sportinstitute. Aandachtpunten tijdens een controle zijn: Controle van de ophangpunten van de topropesituatie. ‐ geen speling aan de haak (mag niet bewegen) ‐ geen slijtage aan de haak (maximaal 15% ingesleten)
Controle verankeringspunten touwbaan ‐ lasverbinding van de haak mag geen breuken vertonen ‐ schroeven van de plaat moeten vast zitten, mag geen speling tussen zitten ‐ slijtage aan de haak mag maximaal 15% zijn.
Controle grepen klimwand ‐ grepen moet handvast vastgedraaid zijn ‐ gebroken grepen vervangen
Controle werking klimwand ‐ controle verankering op functionaliteit van de verankering ‐ controle verschillende standen van de klimwand ‐ controle werking wielen (onderaan de klimwand ‐ controle klimplaten (geen scheuren, scherpe randen, uitstekende schroeven etc.
Pagina 16 van 32
Installeren van de highropes Om de zekerlijn (staalkabel) en de touwbaan te installeren is er een simpel opspansysteem nodig.
Hiervoor zijn reeds verankeringspunten op de klimdriehoek voor aangebracht. Hieronder een uitleg over het installeren van de touwbaan op de klimdriehoek.
Het koord van de touwbaan loopt door de ring van het verankeringspunt. Trek vervolgens aan het koord zodat je de carabiner van de touwbaan kunt plaatsen. Ontspan het koord en breng de spanning over naar de touwbaan. Schijf vervolgens de prussikknoop tegen de knoop van de touwbaan en laat het koord door de ring lopen.
Een voorbeeld van na het opspannen en installeren van het touw, nu alleen nog de prussik aanschuiven.
Pagina 17 van 32
Opslag van het klimmateriaal De opslag van het klimmateriaal moet voldoen aan een aantal eisen: ‐ het beste kunt u het materiaal opslaan in kratjes. Zekermateriaal en gordels apart opslaan. Op de kratjes staat het aantal en soort. ‐ Zorg dat het materiaal achter slot en grendel ligt. Alleen docenten en instructeurs kunnen dan bij het materiaal ‐ Inspectieformulieren hangen of liggen bij het klimmateriaal
Pagina 18 van 32
Het aanleren van de 5‐stappen methode van het zekeren
Zowel als bij de grigri of de acht wordt de 5 stappen‐methode uitgevoerd.
Stap 1 “uitgangshouding”
Stap 2 “maximaal binnenhalen touw”
Stap 2”binnenhalen touw”
Stap 3 “twee handen onder het zekerapparaat”
Stap 3 “blokkeren touw”
Stap 4 “overpakken onder het zekerapparaat”. Stap 5 is de uitgangshouding (stap 1) Pagina 19 van 32
Zekeren met de grigri Voordat men gaat zekeren moet het touw juist door de grigri worden aangelegd. Op de grigri zitten twee gegraveerde symbolen. Een met een klimmer en een met een hand. De grigri kan open geschoven worden en hierin wordt het touw gelegd. Het touw wat van boven komt (door de toprope loopt van de klimwand) zit aan de zijde van de klimmer, hieraan zit uiteindelijk de klimmer vast. Vervolgens wordt de grigri weer dicht geschoven en plaatst men een carbiner door het oog van de grigri en verbindt deze met de gordel van de zekeraar. Sluit ook de belaymaster, let hierbij op dat de grigri aan de brede kant zit en de lus van de gordel aan de smalle kant (zie afbeelding).
Pagina 20 van 32
Vervolgens maakt de klimmer zich vast m.b.v. een achtknoop en een carabiner met belaymaster. De achtknoop dient netjes te zijn aangelegd, zonder stopknoop.
Partnercheck en werking van de grigri Voordat we nu gaan klimmen worden eerst twee belangrijke zaken gecontroleerd. Deze twee zaken zijn: ‐ partnercheck, elkaar controleren of de zekeraar/klimmer goed is ingebonden. ‐ testen van de werking van de grigri, dit door een harde ruk te geven aan het touw wat naar boven loopt. Blokkeert de grigri dan is dit ok, blokkeert de grigri niet dan is deze niet goed aangelegd. Pagina 21 van 32
De grigi geblokkeerd, dezelfde werking als bij een autogordel.
Met de hendel kan men de klimmer rustig laten afdalen. Met de andere hand wordt het touw begeleid, waarbij het touw over de bolle kant van de grigri loopt. De begeleidende hand is ten hoogte van het kruis van de zekeraar.
Pagina 22 van 32
Om eenvoudig touw uit te geven door de grigri, houdt dan met de duim de hendel ingedrukt zodat deze niet zal blokkeren (niet tijdens het zekeren!)
Zekeren met de acht
De acht aanleggen aan het klimtouw. Haal het touw door het grote oog en sla deze om het kleine oog.
Pagina 23 van 32
De acht op de juiste manier ingebonden aan de klimgordel. De belaymaster is op de juiste methode aangebracht (kleine opening: gordel, grote opening: acht)
Een knoop aan het uiteinde van het klimtouw. Hiermee voorkom je dat het touw door de acht kan slippen.
Pagina 24 van 32
LESORGANISATIE Het aanleren van het zekeren gebeurt in verschillende fasen om een optimale veilige situaties te creëren. les 1 ‐ zekeren met de grigri + inbinden met carabiner + backup zekeraar les 1 ‐ aanleren 5 stappen methode les 2 ‐ zekeren met de acht + inbinden carabiner + backupzekeraar les 2/3 ‐ zekeren met de acht + inbinden zonder carabiner + backupzekeraar les 3/4‐ zekeren met de acht/grigri zonder backup zekeraar Er zijn een aantal aandachtpunten die tijdens deze methodische opbouw beheerst moeten worden. Dit is het aanleggen van het zekerapparaat, de knopen en het zelfstandig bedienen van het zekerapparaat (ook het veilig laten zakken van de klimmer). De voorbereiding van de klimles en de afsluiting zal hetzelfde zijn, lesdeel 1 en 2 hebben te maken met de methodische opbouw. Groepsgrootte : 9 (drie touwgroepen) (12, met drie aan de kant, doordraaien) lestijd: 1 uur / 50min (exclusief voorbereiding/nazorg)
Pagina 25 van 32
Organisatievorm indoor toprope grigri Voorbereidingen: ‐ controle klimmateriaal en touwverloop ‐ gordels klaarleggen, heup en beenlussen in de maximale stand ‐ knopen en zekerapparaat installeren ‐ valmat onder de klimwand ‐ banken voor de klimwand (waar deelnemers op kunnen zitten), tevens afbakening van het klimgebied
Pagina 26 van 32
Inleiding ‐ gordels groepsgewijs aantrekken ‐ demonstratie zekeren met backup met de volgende aandachtspunten: het zekeren (grigri): ‐ het inbinden van de zekeraar en de klimmer ‐ testen van het blokkeren van de grigri! ‐ 5 stappen methode zekeren (touw moet strak blijven) houding zekeraar ‐ functie backup zekeraar (lus van het touw tussen de zekeraar en backup niet lager dan kniehoogte) het laten zakken van de klimmer: ‐ touwcommando klimmer: Block ‐ zekeraar heeft na Block twee handen onder het zekerapparaat en het touw stevig vast ‐ klimmer hangt in het touw. Pakt met twee handen de inbindknoop vast en heeft de benen gespreid tegen de klimwand ‐ onder begeleiding (van de docent / instructeur) pakt de zekeraar de hendel van de grigri met 2/3 vingers. Het touw loopt over de bolle kant van de grigri. Pagina 27 van 32
De andere hand begeleid het touw onder de grigri en plaats men ten hoogte van het kruis. Aandachtspunten: ‐ rustig aan de hendel trekken en het touw onder de grigri strak houden ‐ hendel los laten is blokkeren! ‐ klimmer rustig laten zakken! lesdeel 1 indoortoprope ‐ klimmen met 3‐tallen (klimmer, zekeraar en backup) ‐ zelfstandig laten inbinden ‐ oefenen zekeren: (maximaal klimmen tot 2meter hoogte, daarna laten zakken). De touwgroep mag pas klimmen boven de 2 meter als het zekeren goed gaat. ‐ alle drie deelnemers zekeren, klimmen en functioneren een keer als backup Lesdeel2: ‐ gradatieklimmen (klimmen met 1 kleur grepen) ‐ wisselen positie touwgroep ‐ eventueel positie klimwand aanpassen Pagina 28 van 32
Afsluiting: ‐ gordels verzamelen (been en heuplussen in maximale stand) ‐ kort nabespreken met deelnemers
Highropes: Het begeleiden van de highropes is relatief simpel. Twee dingen zijn van essentieel belang: ‐ aanleggen klettersteigset aan de gordel ‐ controle en uitleg over overklikken op de wand
De hoogte van de carbiners van de klettersteigset mogen niet onder de heupgordel komen.
Pagina 29 van 32
De carabiner van de klettersteigset heeft een veiligheidsluiting. De sluiting eerst naar beneden bewegen en daarna gaat deze pas open. Tijdens het gebruik van de klettersteigset mag slechts 1 van de 2 carabiners geopend zijn.
De klettersteigset bestaat uit het zogenaamde v‐model. De schling aan het uiteinde wordt met een ankersteek bevestigd aan de inbindlus van de klimgordel.
Het losse uiteinde van de klettersteigset bestaat uit een plastic klipje, deze wordt aan de draaglus van de klimgordel bevestigd.
Pagina 30 van 32
1. Klettersteig carabiner met veiligheidssluiting 2. Beveiligingslijn V-shape 3. Noodstop beveiligingslijn 4. Vrije deel van beveiligingslijn voor remsysteem 5. Bevestigingsschling voor aan de gordel (ankersteek) 6. Valvertrager
De klettersteigset wordt altijd met de schling verbonden d.m.v. een ankersteek door de daarvoor bestemde bevestigingspunten op de gordel. In ons geval de inbindlus van de heupgordel.
Het gebruik van de klettersteigset is eenvoudig. Voor het gebruik van het y-systeem (linker twee plaatjes) zit telkens 2 carabiner verbonden aan de staalkabel. Het uiteinde van de klettersteigset zit vast aan de materiaallus van de gordel. Wanneer de deelnemer bij een Pagina 31 van 32
verankeringspunt komt, bevestigd hij of zij de een van de carabiners, , voorbij de haak. Daarna maakt de deelnemer pas de andere carabiner los en bevestigd deze ook voor bij het verankeringspunt
Pagina 32 van 32
