INSPIRED 2014-15 life expertise
●
VITIS LIFE is 20 jaar oud
●
Internationale mobiliteit
●
Wonen in Luxemburg
●
Interculturaliteit
INSPIRE-D
Ode aan de beweging
Benjamin Franklin zei: " Op je twintigste regeert de wilskracht, op je dertigste het vernuft en op je veertigste je beoordelingsvermogen ". Op onze twintigste verjaardag ontbreekt het Vitis Life zeker niet aan wilskracht: wij willen de bakens van de levensverzekering binnen en buiten Europa verzetten, onze cliënten achterna. Wij willen in de voetsporen treden van de mannen en vrouwen die alle grenzen letterlijk en figuurlijk doorbreken. We hebben trouwens geen twintig jaar gewacht om die beweging te begeleiden: wellicht omdat we het verstand hebben om ons aan te passen, en het beoordelingsvermogen om kritisch te zijn voor onszelf. Waarmee we niet willen beweren dat we onze tijd vooruit zijn. We moeten weliswaar kunnen vooruitzien om ons métier naar behoren uit te oefenen, maar onze echte kracht schuilt in het feit dat we voeling hebben met onze tijd, een tijd waarin beweging verheven is tot levenskunst. In een wereld waar alles mobiel is – mensen, gegevens, markten, spellen, telefonie, betalen – is Vitis Life erin geslaagd haar métier af te stemmen op die alomtegenwoordige, internationale mobiliteit. De trend is nog nieuw, maar toch lijkt Europa nu al een maatje te klein voor deze wereldburgers, die geboeid toekijken hoe nieuwe, bedwelmend dynamische landen op de voorgrond treden. Daarom geeft dit derde nummer van INSPIRE-D een – weliswaar onvolledig – overzicht van de kwestie: de oorsprong, materialisering en het belang voor de gang van de wereld. Meer prozaïsch kijken we ook naar de maatschappelijke gevolgen en dus ook de impact ervan op het vermogensbeheer.
Op je twintigste droom je van reizen, vrijheid, ontsnappen, emancipatie – vooral als je, net als Vitis Life, in Luxemburg woont, het kruispunt van Europa, waar multiculturalisme als een permanente roep om beweging klinkt. Maar op fiscaal en financieel vlak blijft mobiliteit niet zonder gevolgen. Ze moet worden voorbereid, net als elke andere reis. Met de juiste hulpmiddelen en de juiste personen. Veel leesplezier! Nicolas Limbourg CEO - Vitis Life S.A.
INSPIRE-D N3
3
31
40
18 4
INHOUD
16
VITIS LIFE IS 20 JAAR OUD 20 jaar internationale passie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Hoe vrije dienstverlening de levensverzekering heeft veranderd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG Waar Europa werkelijkheid wordt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 De Luxemburgse uitzondering: We willen blijven wat we zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Interview Xavier Bettel: Luxemburg is een Europese melting pot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
10
Kiezen met hart en verstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
INTERNATIONALE MOBILITEIT Iedereen mobiel, iedereen internationaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Internationale mobiliteit, het andere gezicht van immigratie in de 21e eeuw . . . . . . . . . . . . . . . 26 Europa elimineert obstakels voor de mobiliteit van werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Moving technology . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 De perfecte reisvriend . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Specialisten bundelen talenten om mobiele cliënten beter te helpen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
14
Gevolgen van een slecht voorbereide mobiliteit: de grensoverschrijdende nalatenschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 On the move: mobiliteit van dag tot dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Kiezen voor mobiliteit is aanvaarden om alle houvast op te geven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Iedereen speelt met de mobiliteitsgedachte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Erfgenamen opsporen wordt almaar ingewikkelder . . . . . . . . . . . . . 46 Groot-Brittannië, het nieuwe eldorado? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Gids voor de internationale reiziger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
RONDLEIDING DOOR VITIS LIFE Europese lijst van levensverzekeringen by Vitis Life . . . . . . . . . . . . . 54
52
INHOUD
5
NICOL AS LIMBOURG
CEO - Vitis Life S.A.
VITIS LIFE,
20 jaar internationale passie Sinds haar oprichting in 1995 is Vitis Life gegroeid op het ritme van de ontwikkeling van de Luxemburgse markt, de internationalisering van het geldwezen en de economie, en de trend naar meer transparantie in Europa. Terwijl hij het twintigste kaarsje uitblaast, blikt CEO Nicolas Limbourg terug op het parcours van een onderneming die mee is met haar tijd en zich bewust is van haar troeven en de verwachtingen van de markt. Hoe kijkt u terug op de voorbije 20 jaar? Nicolas Limbourg: Ik heb het gevoel dat ik Vitis Life heb zien groot worden tegelijkertijd met een bepaald idee van Europa. Bij de oprichting van de maatschappij in 1995 verkochten we kant-en-klare contracten aan cliënten uit de welstellende Belgische klasse, die op zoek waren naar producten met gewaarborgd rendement. Tegenwoordig zijn onze cliënten vermogender, internationaler en veel mobieler. Ons aanbod heeft die tendens gevolgd: wij stellen nu veel verfijndere oplossingen voor " à la carte ", die rekening moeten houden met diverse wetgevingen in verschillende landen en met zeer uiteenlopende menselijke situaties. Uw groei volgde die van de Luxemburgse markt... NL: Op 20 jaar tijd is Luxemburg onmiskenbaar DE financiële specialist van Europa geworden. De hoekstenen waren van meet af aan aanwezig: economische en politieke stabiliteit, veilige assets, een dosis flexibiliteit… Maar vandaag vind je hier alle financiële
6
competenties bij elkaar, verenigd in eenzelfde globale, internationale cultuur. In enkele jaren tijd heeft de verkoop van financiële producten plaats geruimd voor een cultuur gebaseerd op advies en begeleiding bij de implementatie van oplossingen " à la carte ". Er is een echte dynamiek ontstaan waar ook Vitis Life deel van uitmaakt, en waardoor we ons kunnen profileren als Europees levensverzekeringsspecialist. Wat is het "handelsmerk" van Vitis Life vandaag? NL: Een van onze sterke punten is de manier waarop onze teams gestructureerd zijn. We hebben maar liefst vijf juristen in huis en elk van hen is gespecialiseerd in de markten waar we onze producten verkopen. Bij Vitis Life staan de juristen dicht bij de business en de commerciële medewerkers: ze leveren niet alleen een technische bijdrage aan het risicobeheer en de aanpassing van de producten aan de plaatselijke wetgeving, maar ondersteunen ook dagelijks de cliëntenbeheerders, waardoor die steeds beter kunnen inspelen op de verwachtingen van onze partners en cliënten.
20 JAAR VITIS LIFE Interview
7
1992
Maart 1995
Juni 1998
Juni 2004
December 2006
Derde richtlijn met betrekking tot de vrije dienstverlening in de levens verzekeringssector
Oprichting Vitis Life in Luxemburg en verkoop van haar producten in het kader van de vrije dienstverlening in België
Fusie van Vitis Life en Almalife Luxembourg
Begin van de internationalisering van de activiteit met het sluiten van het eerste Italiaanse Vitis Life-contract
Verkoop van de Vitis Life-producten in Frankrijk
Jullie namen hierin het voortouw... NL: Inderdaad. Wij waren een van de eerste verzekeraars die de juridische functie hebben geïnternaliseerd. Veel ondernemingen doen ons dat nu na omdat ze hebben ingezien dat het de enige manier is om de cliënten doeltreffend te begeleiden in een internationale, wetgevende omgeving die almaar ingewikkelder wordt. Maar ze merken ook dat het vinden van de juiste competenties en het opzetten van de passende organisatie een tijdrovende zaak is. Bij ons is die organisatie al meer dan 10 jaar een feit, zodat wij heel snel kunnen reageren.
“ Door voor een 100% lokale benadering te gaan, trokken wij al heel vroeg de winnende kaart van Europese transparantie ” De financiële wereld, en dan vooral het vermogensbeheer, heeft sinds 1995 een ware gedaantewisseling ondergaan... NL: Op 20 jaar tijd is de regelgeving in de hele wereld en in Europa in het bijzonder exponentieel toegenomen. Tezelfdertijd zijn de grote geldinstellingen zich daardoor werkelijk bewust geworden van het belang van goede praktijken. Die begrippen vormen de bouwstenen van de geschiedenis van Vitis Life... NL: In 2000 zijn we de regelgeving van de woonplaats van onze cliënten volledig beginnen naleven. Veel concurrenten twijfelden daarover nog. In die tijd was dat een moedige keuze. Waarom legden we de lat zo hoog wat de plaatselijke wetgeving betrof?
8
Omdat we de huidige veranderingen inzake transparantie en bestrijding van fraude en belastingontduiking toen al zagen aankomen. Ons doel was onze activiteiten op termijn veilig te stellen en dat kon alleen door ons strikt aan de spelregels te houden. Waren dat frustrerende jaren voor u? NL: Helemaal niet. Wij hebben ons ontwikkeld op ons eigen tempo, we hoeven ons niet te schamen voor onze groei en de geboekte resultaten. Wij hebben betrouwbare partners aangetrokken die er dezelfde waarden op nahouden als wij en waarmee we blijven samenwerken. Wij hebben talrijke cliënten bijgestaan met de overdracht van hun vermogen. Belangrijker nog is dat wij vandaag een sterke voeling hebben met de realiteit in de financiële sector en met de strategie van de groep KBL epb. De multiculturele, multilokale aanpak staat dus centraal in uw beleid? NL: Deze staat vooral centraal in de verwachtingen van de verschillende markten waar wij actief zijn. Het levensverzekeringscontract is in Europa weliswaar goed ingeburgerd, maar zijn penetratiegraad verschilt enorm van land tot land. In Spanje bijvoorbeeld - waar we net onze producten hebben gelanceerd - moeten we onze cliënten én partners veel uitleg geven. Maar het is een markt die enorme mogelijkheden biedt. In België of Frankrijk daarentegen is de levensverzekering een vast onderdeel van de financiële cultuur. De omgeving is er rijper en er is meer concurrentie. Hoe reageren uw historische cliënten op al die veranderingen? NL: Zij hebben nood aan geruststelling en begeleiding. De economische crisis heeft wonden geslagen in het collectief onderbewuste. Veel vermogende cliënten zijn gaan inzien dat ze de regels moeten volgen en hun vermogen volledig moeten herbekijken en herstructureren. Ook ondernemers vragen ons dikwijls om hulp, niet alleen om hun privévermogen te beheren, maar ook dat van hun vennootschap.
Mei 2008
April 2010
Augustus 2012
Juli 2013
2015
Introductie van de Vitis Life-producten in Nederland
KBL epb wordt 100% aandeelhouder van Vitis Life
Precision Capital, een bankenholding gevestigd in Luxemburg die de belangen vertegenwoordigt van een vooraanstaande Qatarese familie, wordt aandeelhouder van KBL epb
Introductie van Vitis Life op de Spaanse amarkt
Vitis Life viert haar 20 jaar bestaan
Door de internationalisering ontstaan er ook nieuwe profielen... NL: Er ontstaan inderdaad nieuwe, zeer specifieke cliëntencategorieën met zeer speciale behoeften. Ik denk bijvoorbeeld aan voetballers. Die zijn zeer rijk en zeer mobiel, en de invulling van het begrip woonplaats kan fors verschillen naargelang van de mercato. Een andere tendens waar we momenteel aan werken is " islamic finance ". Daarvoor stellen we " sharia-compatibele " producten samen. Ook in dit domein heeft Luxemburg een voorsprong op de andere landen: wij hebben geen vooroordelen of ideologische barrières, wij proberen gewoon om in te gaan op de vraag van onze cliënten binnen de lijnen van de wet.
Hoe volgt u die nieuwe tendensen op? NL: Door permanente observatie, continue bijscholing van onze teams en het vinden van nieuwe profielen en nieuwe partners. Er worden momenteel in Luxemburg zeer gespecialiseerde opleidingen gegeven, en dat is maar goed ook want de fiscale, burgerlijke en prudentiële regels worden nog ingewikkelder, en de mobiliteit en het profiel van onze cliënten ook. Er moeten specialisten, juristen, private bankers gevormd worden om te kunnen ingaan op steeds specifiekere vragen.
“ Vitis Life is groot geworden tegelijkertijd met een bepaald idee van Europa”
En om af te ronden: welke ambitie koestert u voor de komende 20 jaar? NL: Onze ambitie is nieuwe producten blijven ontwikkelen en nog meer partnerschappen aangaan met specialisten in vermogensbeheer. Met andere woorden, voortdoen zoals nu, maar dan op grotere schaal, in Europa en daarbuiten. Wij zijn ons ervan bewust dat het een tijdje duurt om ons productaanbod af te stemmen op nieuwe landen met het ons kenmerkende eisenniveau: in de huidige wetgevende omgeving is dat een heuse uitdaging. Maar ik weet ook dat wij, naast de steun van onze aandeelhouder, de teams en partners hebben waarmee dit kan lukken. Wat we nu moeten doen is het lot een handje helpen.
DE GROEI IN CIJFERS Jaar
Personeel
Nettoresultaat (EUR/Lux GAAP)
Activa in beheer (EUR)
1995
5
458.000,00
365.036.000,00
2000
30
3.930.000,00
1.130.250.000,00
2005
39
6.800.000,00
1.101.350.000,00
2010
45
9.300.000,00
2.287.000.000,00
2013
53
16.970.000,00
2.070.440.000,00
20 JAAR VITIS LIFE Interview
9
Hoe
VRIJE DIENSTVERLENING
de levensverzekering heeft veranderd
Gérard Klein genoot een opleiding tot advocaat, was juridisch directeur van een verzekeringsgroep en is nu docent aan de universiteit van Luxemburg. Hij is niet alleen een groot specialist op het gebied van verzekeringsrecht en regelgeving van financiële diensten, maar ook één van de voortrekkers van de VDV of vrije dienstverlening. Hij schetst het ontstaan van dit statuut, dat de deuren wijd open heeft gezet voor de internationale dienstverlening in de Europese Unie. Wat is het grondbeginsel van de vrije dienstverlening die in het begin van de jaren ‘90 op het Europese toneel verscheen? Gérard Klein: De VDV geeft dienstverlenende bedrijven en vooral verzekeringsmaatschappijen de mogelijkheid om hun activiteit uit te oefenen buiten de grenzen van het land waar ze gevestigd zijn. Ze krijgen hierdoor toegang tot de Europese markt. Was vrije dienstverlening in die tijd een vernieuwend begrip? GK: Zeer vernieuwend: vóór die tijd werd de verzekeringssector in Europa immers gekenmerkt door een strikte scheiding tussen de nationale markten. Verzekeraars mochten enkel in hun land van vestiging werken. Cliënten konden niet bij een buitenlandse verzekeraar terecht.
10
Hoe werd het nieuwe statuut ingevoerd? GK: Door de ondertekening van de Europese Akte in februari 1986. Daarin werd een grote binnenlandse markt gecreëerd, die omschreven werd als " een ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal is gewaarborgd ". Doel was de toegang tot alle producten en diensten binnen de eengemaakte markt open te stellen voor de Europese consumenten en ze te laten profiteren van de prijsdalingen die zouden voortvloeien uit de toegenomen concurrentie en de schaalvoordelen van het openstellen van de nationale markten.
GÉR ARD KLEIN
Op welke manier kreeg de vrije dienstverlening concreet gestalte in de verzekeringssector? GK: Door een reeks Europese richtlijnen rond de oprichting van de eengemaakte markt voor financiële dienstverlening. De richtlijn over het vrije kapitaalverkeer maakte het vanaf juli 1990 voor Europese spaarders mogelijk om te beleggen buiten hun landsgrenzen. En om de financiële dienstverleners in staat te stellen hun actieterrein te verruimen naar de grote Europese markt, werd hun grensoverschrijdende activiteit in het kader van de VDV georganiseerd in een aantal teksten. Op het gebied van levensverzekeringen werd de prudentiële regelgeving op Europees niveau geharmoniseerd door de derde richtlijn uit 1992, ook wel de richtlijn " enkele vergunning " genoemd. Hierdoor konden alle verzekeraars die in één van de lidstaten gevestigd waren hun producten commercialiseren in de andere landen van de Unie zonder zich er te hoeven vestigen en zonder telkens nieuwe vergunningen te hoeven aanvragen aan de buitenlandse overheden. Hoe verklaart u dat Luxemburg zich als eerste in het avontuur van de VDV op het gebied van levensverzekeringen stortte? GK: Luxemburg had al een internationaal gericht financieel centrum: er was dus een gunstige omgeving voor de ontwikkeling van een levensverzekeringsactiviteit in VDV, ook al omdat de Europese consument vragende partij was voor moderne levensverzekeringscontracten. Het Commissariat aux Assurances heeft die beweging ondersteund door een pragmatisch regelgevingskader in te voeren, dat veel grote verzekeringsgroepen naar Luxemburg lokte en van het Groothertogdom de Europese uitvalsbasis maakte voor de grensoverschrijdende levensverzekering. Het succes was overweldigend: in 1990 bedroeg het totale incasso van de Luxemburgse levensverzekeringen amper 115 miljoen euro. In 2013 was dat bedrag opgelopen tot 20 miljard euro, waarvan 90% afkomstig was van de internationale markt en dan voornamelijk in het kader van de VDV. Dankzij de VDV is de verzekeringssector dus uitgegroeid tot een belangrijke pijler van het financiële centrum. Heeft het fiscaal geheim een belangrijke rol gespeeld in het succes van de Luxemburgse levensverzekering in VDV? GK: Ik zal niet beweren dat die factor geen enkele invloed heeft gehad, maar na verloop van tijd is het belang ervan wel sterk afgenomen. Het beste bewijs daarvan is dat de bocht van de Luxemburgse regering in 2013 op het gebied van uitwisseling van belastinggegevens geen rampzalige gevolgen had. Er werden in 2013 weliswaar iets minder premies opgehaald (-5,59%), maar in de eerste helft van 2014 werd dat ruimschoots goedgemaakt met een groeicijfer van 18%. Daaruit blijkt dat Luxemburg andere troeven heeft.
Welke troeven zijn dat? GK: De Franse economische krant Les Echos somde vier ietwat technische voordelen op: het individuele fonds, waarbij een gepersonaliseerd activabeheer mogelijk is vanaf 250.000 euro; de toegang tot diverse financiële strategieën, waardoor alternatieve en vastgoedbeleggingen tot de mogelijkheden behoren; de mogelijkheid om het contract te ondersteunen met de inbreng van effecten; en tot slot de financiële veiligheid van de activa, die in een depositobank bewaard worden en bezwaard zijn met een voorrecht van eerste rang ten gunste van de verzekerden. Voeg daar ook de sociale en financiële stabiliteit van het Groothertogdom aan toe: al die factoren trekken meer en meer high en ultra high net worth individuals aan.
“ Doel was de Europese consumenten te laten profiteren van de prijsdalingen die zouden voortvloeien uit de toegenomen concurrentie ” U bent dus optimistisch over de toekomst? GK: Al bijna 25 jaar lang kent de Luxemburgse levensverzekering in VDV ondanks een aantal moeilijke periodes een sterke en regelmatige groei op lange termijn. Zolang de verzekeraars kunnen rekenen op de voordelen van de Luxemburgse prudentiële regelgeving, zal daar geen verandering in komen. Natuurlijk liggen er gevaren op de loer, zoals de recente Belgische verzekeringswet van 4 april 2014, die de nieuwe Belgische beleggingsregels wil toepassen op alle levensverzekeringen afgesloten door Belgische ingezetenen en die minder soepel is dan de Luxemburgse teksten. Een dergelijke bepaling betekent een breuk met de bestaande praktijk, want de Belgische Raad van State zegt zelf dat ze in strijd is met het juridische kader van de eengemaakte markt doordat ze de uitoefening van de VDV in België bemoeilijkt. Ze valt dan ook te situeren in een eurosceptische stroming, die voor beschermende maatregelen pleit om de VDV te beperken en de spaarmarkten opnieuw te nationaliseren. Maar voorlopig vormt die stroming slechts een minderheid en wordt ze bewaakt door de Commissie, die haar bevoegdheden in het verleden al heeft uitgeoefend om de eengemaakte markt te beschermen. Er zijn dus redenen genoeg om aan te nemen dat de Luxemburgse levensverzekering nog mooie dagen voor de boeg heeft.
20 JAAR VITIS LIFE Vrije dienstverlening
11
LËTZEBUERG
Waar Europa werkelijkheid wordt
12
Het Groothertogdom Luxemburg, in het hart van West-Europa, op het kruispunt tussen België, Frankrijk en Duitsland, is de uitgekomen wens van Robert Schuman, oprichter van de Europese constructie. Na de tweede wereldoorlog droomde hij immers luidop van een " sterk, verenigd Europa, een stevig bouwwerk, een Europa waar het levenspeil zou stijgen dankzij de samenvoeging van de productie en de uitbreiding van de markten, waardoor de prijzen zouden dalen. "
Niet voor niets is deze man in Luxemburg geboren: alles op dit grondgebiedje van amper 2.500 km² lijkt te bewijzen dat een multiculturele, welvarende unie mogelijk is. Het economische en maatschappelijke succes van deze constitutionele monarchie zijn dan wel voor een groot stuk te danken aan de omvang en politieke organisatie van het land, maar met zijn drie officiële talen blijft het ook mensen aantrekken voor wie de Europese gedachte verre van dood is.
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG Waar Europa werkelijkheid wordt
13
DE LUXEMBURGSE UITZONDERING
“ We willen blijven wat we zijn ” Naar het schijnt vertolkt het motto van een land eigenlijk het ideaal van dat land. Het motto van Luxemburg klinkt als een intentieverklaring, maar ook als een blijk van verzet in deze hoogdagen van het euroscepticisme. Het land eist dus niet alleen zijn identiteit op, maar wil die ook ten allen prijze beschermen. Wat in veel landen zou worden begrepen als een terugplooibeweging, klinkt hier evenwel als een prachtige liefdesverklaring en een opening naar de rest van de wereld. Want Luxemburg mag dan wel het kleinste en minst bevolkte landje zijn van de zes stichtende leden van de Europese Unie, waarschijnlijk belichaamt het ook het best het gemeenschappelijke ideaal dat na de tweede wereldoorlog ontstond.
14
Een geschiedenis van culturen Het moet gezegd worden dat dit zakdoekgrote landje op het kruispunt van Europa in zijn hele geschiedenis een gegeerd gebied was: na de oprichting van het hertogdom in 1354 werd het achtereenvolgens een provincie van de Nederlanden, eigendom van de Bourgondiërs, de Spaanse en dan de Oostenrijkse Habsburgers, waarna het periodes van Franse, Belgische en Duitse bezetting kende. Het land zoals het er nu uitziet, kwam pas tot stand door het Verdrag van Londen in 1839, maar de constitutionele monarchie wist zich in twee eeuwen tijd een eigen identiteit aan te meten, gevoed door alle culturen die er elkaar hebben gekruist en er ooit zijn neergestreken. Vandaag is Luxemburg het voorbeeld bij uitstek van een Europese microkosmos, met drie officiële talen (Luxemburgs, Frans en Duits) en een bevolking die voor 43,8% uit buitenlanders bestaat. Zijn actieve rol in het bewerkstelligen van de Europese integratie en zijn internationaal engagement, vertaald in een programma voor openbare ontwikkelingshulp dat bijna goed is voor 1% van het BBP (bruto binnenlands product), plaatsen het in de wereldwijde top vijf van landen die het meest aan ontwikkelingssamenwerking doen.
Een kruispunt van volkeren Is dat de reden waarom meer en meer Europeanen in Luxemburg neerstrijken? Sinds een tiental jaar kent het land in ieder geval een sterke demografische groei, met een migratiesaldo van bijna 8%, vooral in de hoofdstad en het zuidelijke landsgedeelte. Portugezen (meer dan 16% van de Luxemburgse bevolking), Fransen, Italianen, Belgen, Duitsers, Engelsen, Nederlanders enz. zoeken en vinden in het Groothertogdom een economische dynamiek en een apart leefklimaat. In 2013 kreeg Luxemburg van het kantoor ECA INTERNATIONAL overigens de derde plaats in de wereldranglijst van prettigste steden om in te wonen voor expats, vlak na Bern en Kopenhagen. De meest aangehaalde criteria zijn het rijke sociale weefsel, de rust, de kwaliteit van de infrastructuur en van het cultuuraanbod (Filharmonisch Orkest, MUDAM, Rockhal) en de politieke stabiliteit. Die stabiliteit, samen met het moderne wetgevende en reglementaire kader van het land, dat voortdurend wordt bijgestuurd volgens de marktevoluties, bezorgen Luxemburg zijn uitstekende reputatie in de financiële sector (en zijn triple A). Veel banken en verzekeringsmaatschappijen, maar ook promotoren van beleggingsfondsen en gespecialiseerde dienstverleners wereldwijd, doen een beroep op de deskundigheid van de ter plaatse aanwezige specialisten. Meestal zijn dat meertalige, multiculturele personen, die in staat zijn om het groeiende aandeel internationale cliënten te adviseren. Luxemburg is het tweede grootste wereldcentrum voor beleggingsfondsen (na de Verenigde Staten) en het grootste private bankingcentrum in de eurozone. Die status heeft het te danken aan zijn sterke cultuur van beleggersbescherming en aan de toepassing van strikte regels in de strijd tegen het witwassen van geld.
Rolmodel In tegenstelling tot het imago van belastingparadijs dat door een deel van de buitenlandse Europese media nog uitgedragen wordt, profileert Luxemburg zich jaar na jaar als een jong, modern, dynamisch en transparant land.
“ Het Groothertogdom neemt alle Europese energieën in zich op en slaagt erin om bedrijven en werknemers aan te trekken die op zoek zijn naar nieuwe uitdagingen ” Met bijna 30% inwoners die jonger zijn dan 25 jaar en een grensarbeidersbestand dat in 10 jaar is verdubbeld, neemt het Groothertogdom alle Europese energieën in zich op en slaagt het erin, dankzij zijn soepele instellingen en permanente dialoog met de privésector, om bedrijven en werknemers aan te trekken die op zoek zijn naar nieuwe uitdagingen… en echte levenskwaliteit. In crisistijd is dat een benijdenswaardige positie en sommige jaloerse buurlanden nemen dit " Made in Europe " succes nu onder de loep, mogelijk met de hoop hetzelfde recept toe te passen maar dan op grotere schaal?
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG De Luxemburgse uitzondering
15
LUXEMBURG
is een Europese melting pot Voorzitter van de Luxemburgse Democratische Partij (DP) Xavier Bettel volgde op 4 december 2013 Jean-Claude Junker op als eerste minister van het Groothertogdom Luxemburg. De veertiger, die twee jaar lang de jongste burgemeester van een Europese hoofdstad was, staat nu aan het hoofd van een brede coalitie van liberalen, socialisten en groenen. Hij kijkt naar zijn land met een heldere, ambitieuze en open blik.
16
U leidt nu al enkele maanden de regering. Hoe is de huidige situatie van Luxemburg? Xavier Bettel: Economisch herstel en een realistisch budget zijn de hoekstenen van ons beleid. We willen een solide en duurzame economische basis smeden en geen hypotheek leggen op de toekomstige generaties. Luxemburg blijft een zeer aantrekkelijk financieel centrum met een unieke knowhow. Het feit dat wij gekozen hebben voor bancaire transparantie verandert daar niets aan, integendeel: wij worden beschouwd als een respectabel en betrouwbaar financieel centrum. Onze financiële activiteit is overigens goed voor een kwart van het BBP en dus van cruciaal belang.
“ Luxemburg blijft een zeer aantrekkelijk financieel centrum met een unieke knowhow” Welke ambities hebt u op dat gebied voor het land? XB: We moeten bepalen hoe en waar Luxemburg en Europa moeten investeren. Daarbij moeten de verworvenheden van het sociale Europa behouden blijven. Ik geef toe dat we voor enorme uitdagingen staan. Sinds de crisis is de Luxemburgse staatsschuld vertienvoudigd. Het is tijd om dit probleem realistisch aan te pakken en de overheidsfinanciën op orde te krijgen. We hebben stevige troeven in handen: een open, gediversifieerde en stabiele economie, een van de beste BBP-cijfers ter wereld, een gezonde macro-economische structuur, moderne infrastructuren en een centrale ligging in Europa. Dit potentieel moeten we maximaal benutten om de overheidsfinanciën te saneren en het land weer op het economische groeipad te krijgen. Luxemburg is een van de vijf Europese financiële centra: denkt u dat de recente wetten daar verandering in kunnen brengen? XB: In tegenstelling tot wat veel mensen denken, vooral in het buitenland, hangt onze financiële industrie niet af van het bankgeheim. De sector berust op een gezonde en innoverende wettelijke basis in een stabiele en voorspelbare financiële markt die een zeer sterke expertise heeft weten op te bouwen. Het beste bewijs is dat na een lichte daling van het aantal Luxemburgse banken vorig jaar, de banken weer beginnen toe te stromen, omdat wij een aantrekkelijk en internationaal financieel centrum zijn. Naast de financiële sector levert de regering ook veel inspanningen om de ICT (Informatieen Communicatietechnologieën), de logistiek, de groene technologieën en de biotechnologie te ontwikkelen. Het doel van al deze maatregelen is het concurrentievermogen van het land te verbeteren.
Is het begeleiden van de internationale mobiliteit van met name Europese bevolkingen een middel om dit concurrentievermogen te bereiken? XB: Wij hebben het geluk dat wij in een Europese ruimte leven waar vrij verkeer van werknemers bestaat. Volgens een recente studie van Eurobarometer denken de meeste Europeanen dat de mobiliteit van werknemers binnen de EU een goede zaak is voor de Europese integratie, de arbeidsmarkt en de economie. Luxemburg is altijd afhankelijk geweest van het mobiliteitsverlangen en had zijn industriële, economische of financiële sector nooit kunnen uitbouwen zonder de bijdrage van buitenlandse werknemers. Vandaag hebben we een universiteit en kunnen we een aantal kaderleden in Luxemburg zelf opleiden. Maar er is een bijkomende inbreng van buitenlands intellectueel kapitaal nodig omdat we ter plaatse nood hebben aan internationale, hooggeschoolde experts, die mee kunnen helpen bouwen aan een innoverende tertiaire sector. Daarom moeten wij ervoor zorgen dat Luxemburg aantrekkelijk blijft als werkomgeving en investeren wij in levenskwaliteit. Die aantrekkelijkheid is inmiddels een feit. Kijk maar naar de gemengde Luxemburgse bevolking... XB: Het percentage buitenlanders dat in Luxemburg woont is het hoogste van Europa; onze bevolking bestaat uit meer dan 150 verschillende nationaliteiten en meertaligheid is onze meestertroef voor een vlotte communicatie: al die factoren dragen bij aan een economische dynamiek en een unieke, culturele rijkdom. Luxemburg is een soort Europese " melting pot ". Waar ergens op het Europese schaakbord staat Luxemburg volgens u vandaag? XB: Luxemburg heeft als oprichtend lid van de Europese instellingen altijd een zeer belangrijke rol gespeeld in het Europese integratieproces. Onze rol is altijd buitenproportioneel groot geweest, zowel op Europese als op internationale schaal, en wij hebben de noodzakelijke compromissen mee beïnvloed. Veel Luxemburgers hebben zich daarvoor ingezet en daar gaan we ook mee door: Luxemburg kan maar welvarend zijn als Europa welvarend is en in deze zeer complexe, geglobaliseerde wereld moeten we het concurrentievermogen veiligstellen. Ziet u het land als een Europese uitzondering of meer als een model voor de andere lidstaten? XB: Beide. In tegenstelling tot een passagiersschip is een kleine boot veel wendbaarder en kan sneller van koers veranderen als dat nodig is. Luxemburg heeft een aantal unieke troeven: in enkele tientallen jaren heeft het zich omvormt van een voornamelijk industriële economie tot een zeer rendabele, maar ook zeer volatiele tertiaire economie: daarom moeten we waakzaam en dynamisch blijven en ervoor zorgen dat het wettelijke kader de concurrentiekracht van de operatoren niet aantast. We moeten naar de toekomst kijken en blijven innoveren. Ons menselijk kapitaal vormt de basis voor het succes van ons land en wij moeten dit blijven ontwikkelen om onze plaats in het koppeloton te handhaven.
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG Interview Eerste Minister
17
KIEZEN MET HART
en verstand
Er is geen leeftijd om in Luxemburg te gaan wonen. Er is ook geen standaardprofiel of nationaliteit, al is het wel zo dat 86% van de buitenlandse ingezetenen afkomstig is uit één van 28 lidstaten van de Europese Unie. En ook is het zo dat de 150 nationaliteiten die elkaar dagelijks kruisen in de straten van het Groothertogdom voor een stuk dezelfde wensen en dezelfde levensfilosofie delen, waarin privéleven en beroepsleven samengaan. Vier personen die in Luxemburg zijn komen wonen of die bijstand verlenen aan degenen die er willen komen wonen, leggen uit wat hen dreef. In hun verhaal speelt het hart een even grote rol als het verstand.
18
ALEX ANDRE NOGUES VENNOOT-OPRICHTER ALCYONE CAPITAL
“ Ik was op zoek naar een land waar succes geen vies woord is ” Alexandre Nogues woonde vanaf zijn vierde in Lorraine en deed er bijna twintig jaar over om de grens definitief over te steken. Met een vers diploma van de ESCP-EAP op zak begon hij zijn loopbaan in de VS, eerst bij zakenbank Lazard en daarna bij Ernst & Young. Toen hij in 2006 naar Frankrijk terugkeerde, ruilde hij Metz in voor het Groothertogdom. " Mijn beslissing om naar Luxemburg te verhuizen had in de eerste plaats te maken met het feit dat ik een geschikte plek zocht voor mijn zaak. Na mijn terugkeer in Frankrijk nam ik het vermogensbeheerkantoor van mijn vader over, Alcyone Family Office. Ik wilde er de activiteit fusie- en overnameadvies aan toevoegen. Luxemburg bleek de meest geschikte omgeving om Alcyone Capital op te richten: een dynamisch ecosysteem waar je je voortdurend omhoog gestuwd voelt en waar succes niet verdacht gevonden wordt.
Ik had ook persoonlijke redenen: mijn echtgenote werkt ook in de financiële branche, en Luxemburg heeft het voordeel dat ‘s werelds grootste banken en instellingen er allemaal een dochter hebben. Ik vond het eigenlijk raar dat ik het land pas zo laat ontdekt had, terwijl ik er meer dan vijftien jaar maar 50 kilometer van verwijderd was: het is een ideale plek als je tussen de 30 en 50 bent en kinderen hebt. Het heeft ook iets van een Europese draaischijf en dat boeit mij enorm. Hier kom je van kinds af aan in contact met andere culturen: mijn dochters vrienden zijn Oostenrijkers, Russen en Spanjaarden; we hebben Belgische en Ierse buren… Luxemburg is een klein, bijzonder open en dynamisch landje, waar er alles aan gedaan wordt om nieuwkomers te ontvangen. Ik ben nog jong, maar ik weet wel al dat ik nooit meer een stap terugzet ".
HIJ HOUDT VAN de steun aan de bedrijfswereld en de succescultuur
HIJ HOUDT NIET VAN er is te weinig om min-twintigjarigen aan te trekken
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG Getuigenissen
19
MARC NICOL AS INTERNATIONAL SALES MANAGER VITIS LIFE
“ Het perfecte evenwicht tussen professionele uitdaging en gezinsleven ” Als Belg reed Marc Nicolas lange tijd dagelijks op en neer tussen Luik en Luxemburg. Maar als je een bepaald verantwoordelijkheidsniveau bereikt in je beroep, is het waanzin om dagelijks meer dan drie uur in je auto door te brengen. Zeker als er thuis twee kleintjes op je wachten. " Mijn keuze om in Luxemburg te komen wonen heeft vooral te maken met het feit dat ik er jarenlang met plezier gewerkt heb. Na 15 jaar België vond ik hier een echte dynamiek en telkens weer echte uitdagingen. Mijn werkomgeving is heel verrijkend, want ik werk voor zes landen (Frankrijk, België, Luxemburg, Nederland, Italië, Spanje) en breng mijn dagen door met het ontvangen van mails of het voeren van gesprekken in verschillende talen. En voor wie in de financiële branche werkt, is dit the place to be: er lopen specialisten in alle domeinen rond, er is een antwoord te vinden op alle vragen… Er heerst een wisselwerking die maakt dat je je nooit verveelt.
Dus toen het op verhuizen aankwam, was de helft van de weg al afgelegd. De levenskwaliteit in Luxemburg was alvast geen reden om te twijfelen: het is er vrij rustig, er zijn goede scholen, een degelijke gezondheidszorg, uitstekende begeleiding voor kleine kinderen… Hier zijn alle nationaliteiten met elkaar in contact en is er een echte verdraagzaamheid: mijn vrouw komt uit Kameroen en de mensen hier staan veel onbevangener tegenover haar. Ook wordt er heel veel gedaan voor wie zich hier wil vestigen: ze kon opnieuw naar de universiteit en kreeg zelfs een studiebeurs. Voor ons is het contrast tussen de zeer rustige leefomgeving en de zeer motiverende beroepsomgeving perfect".
HIJ HOUDT VAN de algemene mentaliteit, een combinatie van dynamisme en respect
HIJ HOUDT NIET VAN het gebrek aan keuze in het secundair onderwijs
20
“ Voor sommige professionals is uitwijken naar Luxemburg een kwestie van overleven ”
FRÉDÉRIC JANSSEN ADVOCA AT BIJ HET K ANTOOR WBCJ
Na een aantal jaren voor het Belgische ministerie van Justitie te hebben gewerkt, ontpopte Frédéric Janssen zich in 2006 tot advocaat belasting- en vermogensrecht. Als specialist in internationale zaken begeleidt hij regelmatig mobiele particulieren en professionals die naar Luxemburg uitwijken. Het bestaan van die grondstroom bracht het Brusselse kantoor waar hij vennoot is ertoe een filiaal te openen in het zuiden van België, op enkele kilometer van de grens met Luxemburg. " Als advocaat stel ik dagelijks de aantrekkingskracht van Luxemburg vast en wel op heel verschillende manieren, afhankelijk van de situatie waarin mijn cliënten verkeren. Sommigen willen gewoon hun spaargeld optimaal beheren. Luxemburgse producten vormen goede beleggingen en bieden een geruststellende veiligheid, diversiteit en vertrouwelijkheid: een deel van je bezittingen naar het Groothertogdom verplaatsen is dus een pragmatische keuze voor wie zijn vermogen wil structureren of de reële waarde ervan wil veiligstellen met het oog op een overdracht.
Maar Luxemburg is ook een geschikte plek voor ondernemers die in België een zeer zware fiscale druk op de inkomsten uit arbeid ondervinden. De sociale lasten zijn er veel lager, je kunt er gemakkelijker 10 of 15 personeelsleden bezoldigen en de activiteit op lange termijn in stand houden. Er moet overigens komaf gemaakt worden met de mythe dat mensen die hun professionele activa verplaatsen door een filiaal op te richten of hun activiteit volledig te delokaliseren, dit louter doen om fiscale redenen: in sommige gevallen is het voor de onderneming een kwestie van overleven. Natuurlijk lenen niet alle beroepen zich hiertoe: het is eenvoudiger voor dienstverleners of zelfstandigen dan voor handelsactiviteiten die afhankelijk zijn van de geografische locatie van hun klanten. Maar de stabiliteit in Luxemburg biedt een echte uitkomst voor veel ondernemers die wij begeleiden ".
HIJ HOUDT VAN de zichtbaarheid van een stabiele wetgeving
HIJ HOUDT NIET VAN nepdelocalisaties, die gelukkig aan het verdwijnen zijn
SPECIAAL DOSSIER LUXEMBURG Getuigenissen
21
CHRISTÈLE TEVERE HEAD OF CORPOR ATE COMMUNICATION & MARKETING BIJ VITIS LIFE
“ Een open deur naar een wereld van kansen ” Zodra ze begon te werken reisde Christèle Tevere systematisch heen en weer tussen Luxemburg en Frankrijk. Voor deze grensbewoonster was het een reflex geworden om van het ene naar het andere land te rijden, ondanks het ochtend- en avondlijke fileleed van duizenden werknemers. Na een ontmoeting veranderde alles... of toch bijna " Als je dicht bij de grens woont, is het normaal dat je in Luxemburg werk zoekt. Het was me niet alleen om het hogere loon te doen, maar ook om het soort werk. Ik heb onder meer talen gestudeerd en wilde mijn talenkennis niet verliezen, net zo min als het internationale gevoel waar ik zo van hield. Dus op amper 30 kilometer van huis stond de deur naar de hele wereld voor me open en kreeg ik kansen die ik alleen maar in Parijs gekregen zou hebben was ik in Frankrijk gebleven. Het is dus logisch dat ik mijn loopbaan hier begonnen ben.
Op een dag ontmoette ik mijn partner. Hij woonde al in Luxemburg en het was me al gauw duidelijk dat het niet haalbaar was om in Frankrijk te gaan wonen. Een uur ‘s morgens en een uur ‘s avonds om 25 km te doen is gewoon vreselijk als je met iemand samenwoont. Ik heb er dus voor gekozen om hier te komen wonen: ik kwam hier al elke dag werken, dus van een cultuurschok had ik geen last. Ik houd van de kosmopolitische sfeer, waar iedereen drie of vier talen spreekt. Ik voel mij er goed. Ook het comfort en de levenskwaliteit zijn er indrukwekkend: alles wordt eraan gedaan om de mensen te helpen eigenaar te worden of een gezin te beginnen. Er is veel steun en er staan structuren klaar om je te helpen… Het welzijn van de inwoners staat voor de regering werkelijk op de eerste plaats en dat voel je. Alles is heel slim bedach t".
ZE HOUDT VAN maar 10 minuutjes verwijderd zijn van het stadscentrum of de bossen in Gutland
ZE HOUDT NIET VAN het leeggelopen stadscentrum na 22 uur
22
23
IEDEREEN MOBIEL, iedereen internationaal De uitdrukking " internationale mobiliteit " klonk aan het einde van de vorige eeuw nog als een modewoord, maar is intussen een gangbare term en zelfs meer dan dat: het is een dagelijkse realiteit die vele vormen aanneemt. Mobiliteit verwijst natuurlijk naar personen, onder meer in het kader van hun werk, maar ook naar goederen, kapitaal en gegevens. Gegevensmobiliteit is in menig opzicht zelfs de ultieme mobiliteit: gegevens reizen wereldwijd en razendsnel, zonder zich iets aan te trekken van grenzen en afstanden.
24
In een context van economische globalisering kunnen internationale plannen bedacht en uitgevoerd worden voor alles en iedereen. In amper enkele decennia zijn veel grenzen zowel letterlijk als figuurlijk weggevallen, waardoor veel meer mogelijk wordt: alles gaat sneller en verder, en wat gisteren onmogelijk leek is vandaag binnen handbereik. En net zoals de meeste ondernemingen dromen van internationale ontwikkeling, zijn er meer en meer mensen die alleen, met partner of familie beslissen om een leven op te bouwen ver van hun land van herkomst.
Maar net zoals ieder verschijnsel dat voortdurend verandert, wordt de impact van internationale mobiliteit op het dagelijkse leven dikwijls slecht ingeschat, zowel door de mobiele personen zelf als door degenen die geacht worden hen te adviseren. Reizen is weliswaar nog nooit zo eenvoudig geweest, maar het is waarschijnlijk ook nog nooit zo belangrijk geweest om zich daarop voor te bereiden.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Iedereen mobiel, iedereen internationaal
25
INTERNATIONALE MOBILITEIT,
het andere gezicht van e migratie in de 21 eeuw De semantische rijkdom van de moderne talen is vaak handig om een niet zo nieuw verschijnsel als nieuw voor te stellen. Dat kan gebeuren om een moderne toets te geven aan een basistrend, of om al te negatieve connotaties in het collectief onderbewuste weg te gommen. Maar woorden hebben een betekenis, en welke woorden men ook gebruikt – internationale mobiliteit, verplaatsing of expatriatie - ze zijn allemaal terug te voeren tot één globaal gegeven: migratie. In de voorbije dertig jaar is de mobiliteit van bevolkingen zowel geïntensifieerd als gediversifieerd. De wereld is wel nog opgedeeld in twee categorieën – herkomstlanden en gastlanden – maar het verschil tussen beide is tegenwoordig veel minder scherp dan vroeger. Natuurlijk is er nog wel een zeker onevenwicht tussen de landen in het Noorden en het Zuiden, maar migratie reduceren tot een krachtsverhouding tussen arme en rijke landen is te kort door de bocht en gaat voorbij aan de diepere trend die aan de basis ligt van de internationale mobiliteit.
26
Catherine Wihtol de Wenden, Frans politologe, onderzoeksdirecteur bij het CNRS (Frans nationaal centrum voor wetenschappelijk onderzoek) en het CERI (centrum voor internationaal onderzoek), en specialist in internationale migratie* stelt het zo: " Sinds de jaren 1980 is het migratielandschap veranderd. Bijna alle gebieden ter wereld krijgen te maken met het vertrek, de komst en/of de doortocht van bevolkingen met als gevolg dat de grote, historische lijnen, die de wereld verdelen, vervagen. De diversiteit van de migrantenprofielen en de statuutveranderingen tijdens het hele migratieparcours
doorkruisen vandaag de categoriseringen van internationale migraties en vreemdelingen. Die categoriseringen zijn te lang blijven vaststaan ".
sinds de tweede wereldoorlog maakt het mogelijk om iedere willekeurige plaats op aarde te bereiken in omstandigheden en reistijden die vroeger ondenkbaar waren.
Gebeurtenissen zoals de val van de Berlijnse muur, de instorting van het Sovjetblok, de ontsluiting van China, de invoering van vrij verkeer tussen Australië en Nieuw-Zeeland en het samengaan van MERCOSUR en de Andesgemeenschap binnen UNASUR (Unie van Zuid-Amerikaanse Naties) tonen aan dat meer en meer regionale ruimten zich organiseren om deze bewegingen te begeleiden. " Migratie is een belangrijke factor van economische
Dit verplaatsingsgemak, zowel voor goederen als voor mensen, staat natuurlijk centraal in de economische globalisering. Bovendien valt het begin van het digitale tijdperk samen met de mondiale bewustwording van het individu: de komst van internet en de informatie- en communicatietechnologieën (ICT) brengen de hele wereld binnen klikbereik. Onbewust vallen de grenzen van gisteren weg en maken ze plaats voor een " alles kan "-mentaliteit.
“ Migratie is een factor van economische en menselijke ontwikkeling voor de migranten zelf, maar ook voor de landen ” en menselijke ontwikkeling voor de migranten zelf, maar ook voor de herkomst- en de gastlanden ", weet Catherine Wihtol de Wenden. " In die context krijgt het woord burgerschap een heel andere definitie – met transnationale en meervoudige referenties en verschillende identiteitsinvullingen ". Mogelijkheden openen Vandaag zijn we allemaal potentiële migranten: het verschijnsel staat los van leeftijd, land van herkomst of gezinssituatie en neemt jaar na jaar toe. Vanwaar het enthousiasme voor deze nieuwe levensstijl? Daar zijn heel wat redenen voor, die allemaal min of meer met elkaar verband houden, te beginnen met het gemak waarmee men vandaag afstanden overbrugt. Londen-New York in 7 uur, Berlijn-Moskou in nog geen 3 uur, Parijs-Brussel in 80 minuten… De technische en technologische vooruitgang
" We worden mobieler omdat het lijkt alsof we op ieder ogenblik een stap terug kunnen zetten ", zegt Nicolas Limbourg, CEO bij Vitis Life. " Impulsieve vertrekkers blijven een zeldzaamheid, behalve onder sommige jongeren, maar wie vertrekt knipt de banden niet meer ineens door. Mensen verdelen hun tijd tussen twee landen en blijven regelmatig in contact met familie en vrienden… We laten een deel van ons leven weliswaar achter ons, maar op een minder definitieve manier dan vroeger, waardoor verhuizen minder beangstigend wordt. ". Werk, de grootste mobiliteitsfactor Internationale mobiliteit heeft dan wel specifieke kenmerken, maar ligt toch in het verlengde van de grote migratiestromen uit de 20e eeuw. En ondanks dat het profiel van de migranten in de loop van de jaren diverser werd, blijft werk hun grootste drijfveer. " Hoop op een betere toekomst is de grootste reden om te migreren ", zegt Catherine Wihtol de Wenden. " Vertrekkers uit rijkere streken gaan misschien op zoek naar een milder klimaat of een voordeligere fiscaliteit. Maar in de overgrote meerderheid van de gevallen wordt mobiliteit ingegeven door de zoektocht naar werk. De economische crisis die al enkele jaren woedt, heeft dat gevoel alleen maar versterkt ". Op dezelfde manier als in de jaren ‘50, toen de landarbeiders het platteland verlieten om werk te zoeken in de opkomende industrieën aan de rand van de steden, staan de Europese werknemers, de jongste voorop, vandaag klaar om werk te zoeken waar het te vinden is: in de Noordse landen, Noord-Amerika, de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India,
INTERNATIONALE MOBILITEIT De internationale mobiliteit
27
China, Zuid-Afrika). Sommige steden profiteren van de situatie (Londen zag zijn Spaanse gemeenschap bijvoorbeeld verdubbelen sinds 2009), maar aan de meeste grote Europese universiteiten klinkt hetzelfde verhaal: bijna één jongere op drie verklaart zich bereid om een loopbaan uit te bouwen in het buitenland. Brain drain? Angst voor de toekomst? Wegvluchten uit het verstarde, oude continent en dynamisme zoeken waar het te vinden is? " Het verschijnsel is veel ruimer en complexer ", zegt Nicolas Limbourg. " Wat gisteren ervaren werd als een diepe persoonlijke wens, kan vandaag noodzakelijk lijken ". Geboorte van een nieuwe cultuur Feit blijft dat deze toegenomen mobiliteit een omwenteling teweegbrengt in de krachtsverhoudingen tussen landen en meer in het algemeen in de verhouding van elk individu tot zijn of haar eigen cultuur en burgerschap. Het opkomen van multinationale profielen, van zelfverklaarde " wereldburgers ", lijkt nog maar net te zijn begonnen. In de Angelsaksische landen werd voor de kinderen van expats alvast de codenaam " TCK " bedacht, wat staat voor Third Culture Kids**, maar het zou verkeerd zijn om deze naam tot de kinderen te beperken.
“ Hoop op een betere toekomst is de grootste reden om te migreren ” Want wie migreert, kiest er ook voor om zijn eigen cultuur en houvast los te laten in de contacten met anderen. Een groot deel van de migranten probeert momenteel nog in de buurt te blijven van zijn of haar culturele of taalcodes (mobiliteit binnen Europa, Fransen die uitwijken naar België, Zwitserland of Canada enz.), maar met de komst van nieuwe mobiele generaties kan daar op middellange termijn verandering in komen.
Europa elimineert obstakels voor De Europese wetgeving geeft de burgers van de Europese Unie het recht om in een andere lidstaat te gaan werken dan hun land van herkomst. Maar in de praktijk krijgen mobiele werknemers dagelijks te maken met obstakels – zoals discriminatie bij aanwerving of vestiging. De Commissie werkgelegenheid en sociale zaken van het Europees Parlement nam eind 2013 een aantal maatregelen om de arbeidsmobiliteit binnen de Unie te vergemakkelijken. In 2012 waren er meer dan 6,5 miljoen EU-burgers die in een andere lidstaat dan hun eigen land woonden en werkten – dat is ongeveer 3% van de Europese werknemers. Maar hoewel de goede werking van de binnenlandse markt berust op onbelemmerd en vrij verkeer van werknemers (in principe gewaarborgd door de verschillende verdragen die de lidstaten ondertekenden), is de discriminatie op basis van nationaliteit niet verdwenen. Er wordt dus gewerkt aan een richtlijn om de bestaande wetgeving
28
te verhelderen,te vergemakkelijken en beter toe te passen, zonder dat de lidstaten nieuwe verplichtingen opgelegd krijgen. Orgelpunt van de door het Parlement genomen maatregelen is de oprichting van een Europees netwerk van nationale contactpunten, dat de samenwerking tussen de lidstaten bij het toepassen van de rechten van mobiele werknemers moet verbeteren. In combinatie met de bestaande advies- en informatiediensten (Uw Europa, Solvit, Enterprise Europe Network, Unieke loketten), geeft dit nieuwe netwerk iedereen die in een andere lidstaat wil gaan werken toegang tot alle nodige informatie om zijn of haar plan tot een goed einde te brengen: toegang tot het arbeidsproces, arbeidsvoorwaarden (bezoldiging, ontslag, zekerheid, toegang tot jobdiensten enz.), toegang tot opleiding, huisvesting, verzorging en onderwijs voor de kinderen enz.
" Hele delen van de wereld die vroeger niet bewogen, zoals China en India, krijgen nu belangstelling voor mobiliteit ", besluit Catherine Wihtol de Wenden. "En een hele wereld in beweging, betekent meer diversiteit maar ook meer concurrentie. In crisistijd verspreiden sommigen het idee dat de ander, de vreemdeling, een concurrent is. Maar in werkelijkheid is het voor alle landen een zegen: mobiliteit verzacht de verschillen en herverdeelt de kaarten tussen verouderende, rijke bevolkingen en jonge bevolkingen die lange tijd geen toegang kregen tot de economische activiteit ".
*
"La question migratoire au XXIe siècle. Migrants, réfugiés et relations internationales", Parijs, Presses de Sciences Po, 2010 De kinderen van de derde cultuur – de eerste cultuur is die van de ouders, de tweede cultuur die van het land waar ze opgroeien, de derde cultuur een combinatie van de eerste twee
**
de mobiliteit van werknemers Voor werknemers die het slachtoffer zijn van discriminatie is er al rechtsbescherming en bestaan er al rechtsmiddelen op nationaal niveau. Niettemin werd de rol van de sociale partners (ngo’s, verenigingen, vakbonden) versterkt om de slachtoffers bij het gebruik van de verschillende rechtsmiddelen bij te staan. Beroepskaart moet mobiliteit versterken Bovendien stemde het Europese parlement eind 2013 in met de invoering van een virtuele beroepskaart, waardoor beroepsgroepen zoals artsen, apothekers en architecten zich gemakkelijker kunnen vestigen in een andere EU-lidstaat. Op basis van een reeds bestaand systeem voor elektronisch gegevensverkeer tussen de administraties van de lidstaten, moet dit project de erkenning van professionele kwalificaties vergemakkelijken: de professionals zullen aan hun herkomstland
kunnen vragen om hun kwalificaties te bevestigen, in plaats van dit zelf te moeten aanvragen in het gastland, zoals dat nu het geval is. De Europese beroepskwalificatiekaarten worden uitgereikt door het gastland en voor korte werkperiodes. De toekenning zal gepaard gaan met een waarschuwingssysteem om te vermijden dat professionals die veroordeeld zijn voor een misdaad of die tuchtsancties opgelegd kregen, aan de slag kunnen in een andere lidstaat.
Wist u dat...
"15% van de Europese werknemers gelooft dat er te veel obstakels zijn om in een andere EU-lidstaat te kunnen gaan werken".
INTERNATIONALE MOBILITEIT De internationale mobiliteit
29
MOVING
technology
Jawbone Up 24: het beste anti-jetlagmiddel Wie heeft er nooit van gedroomd zijn slaapcycli te kunnen beheersen om op het juiste moment wakker te worden en fris aan de dag te beginnen? Met de Jawbone Up 24 kan dat. Deze "connected" armband detecteert of u in een lichte of diepe slaapfase bent en maakt u wakker met een lichte trilling op basis van uw vorige slaapcycli. Ideaal om bij te komen van een zware jetlag! Verbonden met een smartphone volgt de Jawbone Up 24 ook het aantal gezette stappen of verbrande calorieën per dag. Compatibel met iOS en Android. Meer info: https://jawbone.com
GoPro HERO3+ Black Edition: voor de helden van de mobiliteit " Be a hero. " Op enkele jaren tijd hebben deze schokvrije en waterdichte miniatuurcamera’s voor miljoenen reizigers hun belofte waargemaakt. De GoPro HERO3+ Black Edition, overgewaaid uit de wereld van watersport, extreme sporten en motorsport, zet niet alleen feilloze technische kenmerken neer (sensor 12 miljoen pixels, zeer hoge videoresolutie 4K, " Super View "-veld, wifi-afstandsbediening, li-ionbatterij enz.), maar heeft zijn succes ook te danken aan het ruime aanbod accessoires voor allerhande toepassingen. Bent u muzikant, surfer, wieleramateur of maakt u zomaar een wandeling? Zet de GoPro vast op een helm, een gordel, een armband, een gitaararm, een vouwarm, een statief of waar ook. De camera is bijzonder hanteerbaar en legt originele beelden en onvergetelijke herinneringen vast. Meer info: www.gopro.com
Samsung GalaxyGear: het horloge waar James Bond van droomde Wie heeft gezegd dat een horloge alleen maar de tijd moest aangeven? Met de GalaxyGear, het eerste " connected " horloge van Samsung, stapt u de wereld van de smartwatches en hun oneindige mogelijkheden binnen. Met een eenvoudige aansluiting op uw smartphone via de dedicated app, wordt de GalaxyGear uw snelste weg naar de kern van de zaak: u kunt bellen, uw mail- en sms-berichten lezen, het muziekvolume regelen, een ander nummer opzetten enz. Foto’s en video’s maken met een 1,9 megapixelcamera spreekt de geheim agent die in u sluimert vast wel aan. Kies uit zes kleuren en ga ook na of de GalaxyGear compatibel is met uw telefoon om onaangename verrassingen te vermijden! Meer info: www.samsung.com
30
De perfecte
REISVRIEND Het levensverzekeringscontract is in Europa wijd verspreid en wordt terecht beschouwd als een financieel product dat zich uitstekend leent voor de internationale mobiliteit van personen. Maar dat maakt het nog niet " vanzelf " een flexibele oplossing: om optimaal voordeel op te leveren, moet het contract rekening houden met de specifieke kenmerken van het woonland van elke betrokken partij, nl. verzekeringnemer, verzekerde en begunstigden. Die aanpassingen vergen precisiewerk en daarvoor moeten specialisten worden ingeschakeld.
Mondialisering schudt de kaarten door elkaar? Ontbijten in Brussel, een vergadering bijwonen in Parijs en de dag afsluiten in een Londense pub... Het is niet alleen mogelijk, maar voor veel mensen zelfs het leven van alledag, zonder dat ze er zelfs maar bij stilstaan dat ze telkens van land veranderen. Het is een van de paradoxen van deze prille eeuw: mensen waren nog nooit zo mobiel, maar zich ook nog nooit zo weinig bewust van hun mobiliteit. Grenzen zijn voor een stuk weggevallen, afstanden verpulverd door nieuwe technologieën en krachtige transportmiddelen, en de wereldburger is vergeten dat hij staatsburger is van één land.
Toch worden we daar regelmatig aan herinnerd, onder meer via de fiscaliteit van ons woonland. Ingezetene zijn van een land betekent zich houden aan regels en wetten: we zijn ons bewust van die keuze en moeten er dag na dag mee leven. Maar hoe vallen vermogensbeheer en mobiliteit te rijmen? Hoe beheer je je goederen als je om persoonlijke of professionele redenen regelmatig van woonland verandert? Hoe kunnen leden van een familie die uitgewaaierd is naar de vier uithoeken van de wereld begunstigde zijn van eenzelfde contract? Mobiliteit is dan wel synoniem met vrijheid in het gewone leven, maar voor wie zijn vermogen op termijn rationeel wil beheren zitten er ook een aantal beperkingen aan vast. Die beperkingen zijn zeker niet onoverkomelijk, maar vergen wel enige deskundigheid en een perfecte kennis van iedere markt.
INTERNATIONALE MOBILITEIT De perfecte vriend
31
Ieder land heeft zijn eigen wetgeving In een zeer veranderlijke internationale wetgevende omgeving reageren niet alle financiële producten even goed op internationale mobiliteit. Sommige constructies zijn zo complex dat ze niet eens in aanmerking komen en andere, zoals trusts, worden niet in voldoende landen erkend. Omgekeerd is het levensverzekeringscontract een perfecte reisvriend voor de mobiele burger die zijn vermogen op termijn optimaal wil beheren. Nicolas Limbourg, CEO van Vitis Life: " Het levensverzekeringscontract biedt enorme voordelen voor mobiele personen, zeker in de Europese Unie. Het is alom verspreid en aanvaard, en geeft de verzekeringnemer de zekerheid dat het uitgevoerd zal worden ongeacht het woonland en ongeacht de gekozen drager – Tak 21 of Tak 23, monosupport of multisupport. Het is een product dat ook mee geëvolueerd is met zijn tijd: je kunt bijvoorbeeld beleggen in ondernemingen die een duurzaam ontwikkelingsbeleid toepassen via SRI-fondsen. Het blijft wel een subtiel product, dat afgestemd moet worden op het profiel van iedere verzekeringnemer en iedere begunstigde ".
32
De fundamentals van een levensverzekeringscontract veranderen niet naarmate een situatie al dan niet mobiel is (analyse van de vermogens- en vastgoedsituatie, bepaling van de overdrachtsprojecten, keuze van de dragers, inzet op korte, middellange en lange termijn), maar het moeten laveren tussen de juridische subtiliteiten van een of meer landen tezelfdertijd, gedurende een lange of minder lange periode, heeft wel degelijk een impact op de gekozen opties. Er komt ook heel wat pedagogie bij kijken, want maar weinig cliënten en vreemd genoeg ook weinig financiële instellingen begrijpen de omvang van deze problematiek. Dat heeft ook gevolgen voor het gewone leven, want " hoe soepel ook, het sluiten van een levensverzekeringscontract op zich garandeert niet dat het product aan de dagelijkse mobiliteit is aangepast ", zegt Nicolas Limbourg. " Wie zijn verzekeraar niet laat weten dat hij van woonland verandert of dat een van de begunstigden verhuist, stelt zich onnodig bloot aan onaangename verrassingen op het einde van de rit ".
“ Niet alle producten reageren even goed op internationale mobiliteit ”
Een zaak voor specialisten Gelukkig kan de overdraagbaarheid van het levensverzekeringscontract zowel voor als na het sluiten ervan worden geregeld zodat onverwachte situatieveranderingen opgevangen kunnen worden. Maar wie zeker alle voordelen van het woonland wil plukken, moet professionele spelers in de arm nemen met een perfecte kennis van het recht en de wetgeving in iedere markt. Daarom heeft Vitis Life voor de meeste landen waar de groep actief is (België, Frankrijk, Luxemburg, Spanje, Italië, Nederland) juristen in dienst die daar geboren en getogen zijn en doet ze een beroep op gespecialiseerde partners in ieder land waar een cliënt begeleiding wenst. " Het levensverzekeringscontract is zonder twijfel het financiële product dat zich het beste leent voor de recente maatschappelijke veranderingen ", zegt Nicolas Limbourg. " Loopbanen worden internationaler, de traditionele familiecel is uit elkaar gespat en heeft haar vroegere sedentariteit laten varen, en het vermogensbeheer moet met die nieuwe realiteit rekening houden. Bijkomende moeilijkheid is ook dat men nooit weet of die mobiliteit tijdelijk of permanent is. Daarom proberen wij altijd om het beste vermogens- en fiscaal evenwicht te vinden op een tijdstip T, zelfs als dit betekent dat het werk na enkele maanden moet worden overgedaan, met dezelfde soepelheid en hetzelfde reactievermogen. Dat is de prijs voor een vlot overdraagbaar contract ".
LUXEMBURG: TREKPLEISTER VOOR BUITENLANDSE VERZEKERINGNEMERS De levensverzekering is in Luxemburg goed voor 127 miljard euro. In 2013 werd 20 miljard euro opgehaald, waarvan bijna 80% premies in het kader van vrije dienstverlening. De premieomzet komt voornamelijk uit Frankrijk, de grootste klant voor levensverzekeringen in Luxemburg (met een uitstaand bedrag van 29,11 miljard euro), gevolgd door België (26,57 miljard euro), Italië (14,28 miljard euro) en Duitsland (12,52 miljard euro). Bron: Jaarverslag Commissariat aux Assurances 2013/2014
INTERNATIONALE MOBILITEIT De perfecte vriend
33
SPECIALISTEN BUNDELEN TALENTEN
om mobiele cliënten beter te helpen
Estate planners breiden hun activiteiten stilaan uit naar internationaal mobiele families (estate planning bestaat hoofdzakelijk uit het organiseren van het vermogen van internationale families). Drie van hen, Vincent Cornilleau (Banque de Luxembourg), Jean-François Olivier (BIL – Banque Internationale à Luxembourg) en Filip Van Aerde (KBL European Private Bankers), schoven aan tafel met Nicolas Limbourg, CEO van Vitis Life, om het verschijnsel met zijn vele facetten en verstrekkende gevolgen door te lichten.
34
Wanneer is internationale mobiliteit in jullie métier beginnen meetellen? Vincent Cornilleau (VC): Het hangt ervan af wat men verstaat onder " internationale mobiliteit ". Personen begeleiden die van woonland willen veranderen en die hun vermogen optimaal willen beheren in het gastland, hebben wij altijd al gedaan. De laatste jaren zitten die gevallen wel in de lift en krijgen we ook meer soorten situaties te zien: de beroepsmobiliteit is toegenomen en de familiale cel uiteengespat – geografisch maar ook in andere opzichten. Jean-François Olivier (JFO): Er zijn altijd al mensen geweest die hun vermogen wilden delokaliseren of herlokaliseren, maar het verschijnsel zit sinds een jaar of tien in een stroomversnelling. Mobiliteit heeft tegenwoordig net zo goed te maken met zakendoen als met eventuele " belastingmoeheid ". De Europeanen die zich laten verleiden door de lokroep van Engeland, België, Luxemburg of Zwitserland, krijgen nu gezelschap van nieuwe, internationale profielen: profvoetballers, ondernemers die zaken willen doen in Azië of Dubai, investeerders uit opkomende landen als Rusland of Brazilië... Filip Van Aerde (FVA): Delokalisatie is een vast onderdeel van ons métier: vandaag heet dat mobiliteit en die mobiliteit heeft meer gezichten dan vroeger, maar verandert niet echt iets aan onze aanpak. We moeten rekening houden met meer criteria dan vroeger en wetgevingen die per land nog meer verschillen, maar wij hebben onze netwerken zodanig gestructureerd dat we onze cliënten kunnen blijven begeleiden. Nicolas Limbourg (NL): In Luxemburg zit de internationale reflex in onze genen ingebakken, het is iets waar wij vanaf dag één mee leven en werken. Wij profileren ons als de kenner van de plaatselijke markt van onze cliënt, ongeacht waar die zich in Europa bevindt. We stellen oplossingen voor die aangepast zijn aan de huidige en toekomstige omgeving en de woonplaats van onze cliënten. De situaties die we voorgelegd krijgen, worden de laatste jaren wel ingewikkelder. Daar is telkens een andere benadering voor nodig. Wat verandert dat in de dagelijkse gang van zaken? JFO: Afhankelijk van het woonland van de cliënt, het woonland van zijn familieleden en de geografische locatie van zijn vermogen, verandert dat mogelijk alles. Een verplaatsing heeft zowel fiscale als burgerrechtelijke gevolgen: we mogen de wetgeving niet nationaal bekijken, maar grensoverschrijdend. Pas dan kun je de gevolgen van mobiliteit inschatten. VC: In de meeste gevallen wegen de fiscale argumenten zwaarder dan de burgerrechtelijke. Maar dat is een foute benadering: sommige clausules in het Franse huwelijkscontract hebben bijvoorbeeld het omgekeerde effect van wat men beoogt als men Belgisch ingezetene wordt. Hier kan het huwelijkscontract rampzalige fiscale gevolgen hebben voor de echtgenoten. Veel Fransen willen zich in het buitenland vestigen maar schatten de gevolgen daarvan niet goed in: er is te veel demagogie en te weinig pedagogie rond het onderwerp. Delokalisatie is niet altijd zoals mensen het zich voorstellen.
NL: Meestal weten de mensen niet precies welke impact een woonplaatsverandering heeft op, bijvoorbeeld, hun familieleden. Maar wij maken het iedere dag mee: onze cliënten scheiden, hertrouwen, krijgen kinderen uit twee of drie verschillende huwelijken. Ze trouwen in Frankrijk maar wonen in België, hun kinderen studeren in de VS of de UK en wijken daarna uit naar Latijns-Amerika of Azië. Daardoor ontstaan zeer ingewikkelde situaties, waarin ieder criterium gewogen, geanalyseerd en in perspectief geplaatst moet worden... Kunnen jullie als professionele adviseurs al die situaties de baas? FVA: We zeiden het al, je moet de lokale reflex laten varen en grensoverschrijdend denken. De meeste professionals hebben dat ingezien, vooral in Luxemburg, waar mensen echt oog hebben voor de internationale omgeving. Er zijn met de jaren internationale netwerken van advocaten, fiscalisten en juristen ontstaan.
“ Een slecht voorbereide verplaatsing omvat heel wat burgerrechtelijke en fiscale risico’s ” NL: Het netwerk is zeer belangrijk, want je moet de geknipte specialist kunnen aanspreken wanneer je hem nodig hebt, de man of vrouw die niet alleen de wetgeving van een bepaald land kent, maar ook alle aspecten van de cliëntsituatie in aanmerking neemt: zijn gezin, zijn vermogen en zijn fiscale situatie. JFO: Je zou kunnen zeggen dat ons métier complexer is geworden, want om een cliënt goed te begeleiden, alle criteria op een rijtje te zetten en op basis daarvan met de beste oplossing naar buiten te komen, moet je soms heel wat specialisten bij elkaar zetten: juristen burgerlijk recht, fiscalisten, family offices, estate planners… Er is een perfecte coördinatie nodig tussen de partners en er moet meer en meer uitleg worden gegeven aan de cliënt. VC: De invoering van het begrip "vermogensrecht" zegt veel. Tegenwoordig geven we zowel juridisch als fiscaal advies aan de families die we helpen om hun vermogensdoelstellingen te bereiken. De Luxemburgse bankenmarkt heeft hiervoor serieuze troeven in huis. Wij hebben hier krachtige hulpmiddelen ontwikkeld, speciaal voor het vermogensbeheer van gefortuneerde cliënten, ongeacht waar op aarde ze wonen. Onze expertise in financial en patrimonial engineering geeft die veeleisende cliënten een zeer grote meerwaarde.
INTERNATIONALE MOBILITEIT De specialisten
35
Hoe zijn de financiële producten aan de nieuwe situatie aangepast? VC: Voor sommige producten was er geen aanpassing nodig: het Luxemburgse levensverzekeringscontract bijvoorbeeld is en blijft een topproduct in Europa, omdat het in de meeste landen erkend is en zich vlot aanpast aan een bepaalde soort mobiliteit. Ook al wordt het product in de meeste landen fiscaal minder aantrekkelijk, toch blijft het zeer doeltreffend voor ons vermogensbeheer. Het is een vermogensinstrument ten dienste van de familie en gemakkelijk te combineren met andere juridische technieken, zoals de eigendomsafsplitsing. De fiscale neutraliteit van het Luxemburgse levensverzekeringscontract, samen met zijn grote soepelheid en hoge veiligheid voor de verzekeringnemer, maken het tot een modern en " reisbaar " product, dat heel erg op prijs wordt gesteld door onze mobiele cliënten. NL: Dat betekent niet dat de gevolgen van mobiliteit op dit product neutraal zijn. Daarom zeggen wij dagelijks tegen onze cliënten en partners dat ze ons op voorhand moeten raadplegen om hun verplaatsing optimaal voor te bereiden en verrassingen te vermijden (zoals een dubbele belastingheffing, zie p. 38-39).
Hoe zien jullie deze veranderende mobiliteit in de komende jaren evolueren? JFO: De mentaliteit is op zeer korte tijd veranderd en ik verwacht nu een trendversnelling. Tien jaar geleden hadden ondernemers amper belangstelling voor Azië of het Midden-Oosten, maar vandaag horen we die bestemmingen dagelijks. Mobiliteit wordt een blijver en er zullen meer en meer landen bij betrokken zijn. FVA: In ons métier bleef mobiliteit lange tijd beperkt tot een aantal vaste landen: België, Frankrijk, Luxemburg, Nederland, Zwitserland... Mensen gingen op zoek naar een plek niet te ver van huis, liefst waar hun eigen taal gesproken werd en waar de fiscaliteit stabieler was. Door het uiteenspatten van de familiale cel beproeven ze hun geluk nu verderop. NL: Ieder jaar krijgen we te maken met nagenoeg onbekende markten in andere werelddelen. Maar door samen te werken met al onze partners vinden wij voor alle situaties een oplossing. Ik denk gewoon dat ons netwerk zich zal openstellen voor specialisten uit meer en meer landen...
JFO: De fundamentals blijven dezelfde voor ieder product: als de houder van het contract of een van zijn begunstigden verhuist, moet worden bekeken welke fiscaliteit van toepassing is en moet die fiscaliteit worden geanalyseerd en aan de portefeuille aangepast.
Het juridische departement van Vitis Life bestaat uit 5 juristen die geboren en getogen zijn in de voornaamste landen waar de levensverzekeraar zijn contracten verkoopt. Zij leveren niet alleen een technische bijdrage aan het risicobeheer en de aanpassing van de producten aan de plaatselijke wetgeving, maar ondersteunen ook dagelijks de cliëntenbeheerders, waardoor die steeds beter kunnen inspelen op de verwachtingen van onze partners en cliënten.
36
Waar moeten de mensen aan denken als ze van land willen veranderen? NL: Ze moeten erover praten met hun adviseur...
ondergaan. Daarom proberen wij eerst te begrijpen wat onze cliënten drijft. Dergelijke families moeten natuurlijk zeer persoonlijk en op lange termijn opgevolgd worden.
JFO:…en niet op het laatste moment. Mobiliteit moet worden voorbereid. Sommige beslissingen moeten genomen worden voor de verplaatsing, niet erna.
FVA: Onze neutraliteit is onze grootste troef: wij proberen niet om een product te verkopen, maar om het doel te bereiken dat de cliënt ons heeft gevraagd.
VC: Ze moeten ook beseffen dat ieder land zijn eigen wetgeving en subtiliteiten heeft en dat wij er zijn om te vermijden dat ze de gevolgen van een slecht voorbereide delokalisatie moeten
+
A PROPOS OVER BANQUE DE LUXEMBOURG
OVER KBL EUROPEAN PRIVATE BANKERS
OVER BANQUE INTERNATIONALE À LUXEMBOURG
Banque de Luxembourg is sinds de jaren 1920 in Luxemburg aanwezig en behoort tot de grootste Luxemburgse private banken. Ze begeleidt particulieren, families en familiebedrijven bij het opbouwen, beheren en overdragen van hun vermogen. Vincent Cornilleau is Estate Planner.
KBL European Private Bankers (KBL epb), met maatschappelijke zetel in Luxemburg, werd opgericht in 1949 en is aanwezig in negen Europese landen. Met meer dan 2.000 medewerkers, 42 miljard euro aan activa in beheer en 41 miljard euro aan activa in bewaring (op 31 december 2013) wordt KBL epb unaniem beschouwd als een van de marktleiders in de private banksector. Filip Van Aerde is Head of Estate Planning en begeleidt cliënten bij het beheren van hun privé- en professioneel vermogen. Om de HNWI-cliënten zo goed mogelijk bij te staan, heeft KBL epb recent een specifiek departement opgericht: Wealth Planning & Structuring.
Banque Internationale à Luxembourg (BIL) werd opgericht in 1856 en is de oudste private bank in het Groothertogdom. De bank wordt beschouwd als een pijler van het financiële centrum en speelt een hoofdrol in de ontwikkeling van de Luxemburgse economie. Ze is retailbank, private bank, ondernemingsbank en ze is actief op de financiële markten. Ze heeft een van de beste kredietratings in de hele Luxemburgse banksector (A-) en prijkt in de top drie van‘s lands banken. Jean-François Olivier is Head of Wealth Structuring.
www.banquedeluxembourg.com
www.bil.com
www.kbl.lu
INTERNATIONALE MOBILITEIT De specialisten
37
Gevolgen van een slecht voorbereide mobiliteit: DE GRENSOVERSCHRIJDENDE NALATENSCHAP Wie internationale mobiliteit louter als een fiscale oplossing ziet, denkt dikwijls dat het gras aan de overkant groener is. Maar misschien is dat gezichtsbedrog. Want dikwijls ontdekt men pas op een onverwacht moment, bijvoorbeeld bij het openvallen van een nalatenschap, de subtiliteiten van een grensoverschrijdende nalatenschap. We illustreren dit met een Frans-Belgisch voorbeeld. De in de media breed uitgesmeerde fiscale uitwijking van een aantal Franse persoonlijkheden naar België lokte veel commentaar uit, maar is niet meer dan de boom die het bos verbergt. Er komen weliswaar meer en meer Fransen naar België, maar niet altijd om de redenen die men denkt. " Niet alle Fransen die zich in België komen vestigen zijn erop uit om minder belastingen te betalen ", zegt Eef Liesens, Head of Legal bij Vitis Life. " Een deel van de middenklasse, zelfstandigen, kaderleden en zelfs meer en meer jongeren voelen zich aangetrokken tot het economische en culturele dynamisme van het land en appreciëren de mentaliteit die er heerst. Omgekeerd zijn er ook Belgen die in Frankrijk gaan werken, waar de belasting op lonen een stuk lager is, of die naar het zuiden trekken wanneer ze met pensioen gaan. "
38
De Thalys rijdt dan wel in beide richtingen, maar een verhuizing is altijd ingrijpend – vooral als niet het hele gezin mee verhuist. Emilie Hermès, Legal Officer France bij Vitis Life: " Ieder land heeft zijn eigen fiscaliteit en de gevolgen daarvan kunnen verschillen naargelang de gezinssituatie de verzekeringnemers. Bijzonder is ook dat Frankrijk een bijkomend territorialiteitscriterium toepast, dat de grensoverschrijdende nalatenschap bijzonder ingewikkeld kan maken en in sommige gevallen erfgenamen benadeelt ".
Twee landen, twee wetgevingen, twee belastingsystemen Om de impact van mobiliteit op de grensoverschrijdende nalatenschap goed te begrijpen, bekijken we eerst de regels die in beide landen gelden. In een volledig Frans verhaal worden de begunstigden van een levensverzekeringscontract belast volgens twee stelsels, die verschillen naargelang van de leeftijd van de verzekerde op het ogenblik van de premiestorting: is hij ouder dan 70 jaar, dan is de begunstigde onderworpen aan het successierecht na toepassing van een belastingvrije som van 35.000 euro gedeeld door het aantal begunstigden. Is de verzekerde jonger dan
“ In sommige gevallen kunnen Franse ingezetenen die begunstigde zijn van een levensverzekeringscontract van een verzekeringnemer die in België woont, dubbel belast worden ” 70 jaar op het ogenblik van de storting, dan is iedere begunstigde onderworpen aan een heffing sui generis van 20% onder 700.000 euro en 31,25% boven dit bedrag (na toepassing van een belastingvrije som van 152.500 euro). De hierboven toegelichte fiscaliteit is geldig in twee gevallen: ofwel heeft de verzekerde zijn fiscale woonplaats in Frankrijk op het tijdstip van overlijden, ofwel hebben de begunstigden gedurende 6 van de 10 laatste jaren voorafgaand aan het overlijden van de verzekerde in Frankrijk gewoond. In België is de situatie veel eenvoudiger: ieder gewest (Vlaanderen, Wallonië en Brussel) past weliswaar zijn eigen tarieven toe, maar de successierechten op roerende waarden worden automatisch berekend op grond van de laatste woonplaats van de overledene. De regels zijn dus duidelijk in ieder land… maar in het geval van een Frans-Belgische nalatenschap kunnen de Franse territorialiteitscriteria voor verrassingen zorgen.
FRANKRIJK: 45 TOT 60 DAGEN OM TE ROUWEN EN ORDE OP ZAKEN TE STELLEN Na een overlijden hebben de verzekeraars 45 dagen tijd om een levensverzekeringscontract aan te geven bij de directie van de belastingdiensten als de premies gestort werden na de 70e verjaardag van de verzekerde, en 60 dagen als ze gestort werden vóór die datum. Omdat mensen na het wegvallen
Als een Fransman bijvoorbeeld beslist om zich in België te vestigen maar de aangewezen begunstigden in zijn levensverzekeringscontract in hun land blijven, dan lopen zij het risico dubbel belast te worden als de premies gestort werden voordat de verzekerde 70 jaar werd. " Als de verzekerde overlijdt in België, dan zegt de plaatselijke wetgeving dat het contract belast moet worden op grond van de woonplaats van de overledene ", zegt Eef Liesens. " Maar als de begunstigden van het contract minstens 6 van de 10 laatste jaren voorafgaand aan het overlijden van de verzekerde in Frankrijk woonden, dan is het contract ook onderworpen aan de Franse fiscaliteit. " Als de verzekerde evenwel overlijdt en de premies na zijn 70e werden gestort, dan geldt er een overeenkomst tussen beide landen om de dubbele belasting van nalatenschappen te voorkomen en wordt enkel de Belgische wetgeving toegepast. Tijdelijk verhuizen is geen goed idee Op Europese schaal is Frankrijk zowat het enige land dat dergelijke strikte territorialiteitscriteria hanteert. De wet is er bovendien speciaal op gericht om te vermijden dat de begunstigden op de valreep verhuizen. Het heeft dus geen zin om tijdelijk of definitief te verhuizen kort voor de afwikkeling van het contract ingeval dit voorspelbaar is: alles werd voorzien. " Voor de daadwerkelijke toepassing van de dubbele belasting gaat het er niet om dat je de laatste 6 jaar van je leven Frans ingezetene bent geweest, maar 6 van de 10 laatste jaren voorafgaand aan het overlijden van de verzekerde; dit moet geen aaneengesloten periode zijn ", voegt Emilie Hermès eraan toe. De laatste jaren zien we meer en meer slecht voorbereide grensoverschrijdende nalatenschappen met veel ontredderde begunstigden, die benadeeld zijn in vergelijking met andere of die zelfs tijdelijk in de illegaliteit verkeren als de levensverzekeringsmaatschappij niet vertrouwd is met deze grensoverschrijdende bepalingen. De keuze van Vitis Life voor een intern team van juristen die elk de wetgeving van een bepaald land kennen (Spanje, Italië, Nederland, België en Frankrijk) en die gewend zijn aan teamwork is daarom een goede oplossing om de meeste risico’s van internationale mobiliteit optimaal te identificeren. Eef Liesens besluit: " Bij een grensoverschrijdende nalatenschap moet je beide wetgevingen volgen; die zijn niet zonder meer verwisselbaar en soms worden ze zelfs bij elkaar opgeteld. Dergelijke situaties vergen een maximale voorbereiding want een verhuizing kan ernstige gevolgen hebben, die veel mensen pas ontdekken als het te laat is. Dergelijke situaties zijn niet onontwarbaar, maar er is een degelijke begeleiding voor nodig ".
van een gezinslid zelden in topvorm zijn, is het belangrijk om te kunnen rekenen op specialisten die de situatie ter hand kunnen nemen. Belangrijker nog is dat de verzekeringnemer de identificatie van de begunstigden kan vereenvoudigen als het zover is (en dus een erfloze nalatenschap kan vermijden) door duidelijk de passende clausule op te stellen en de verzekeraar op de hoogte te houden van iedere adresverandering an de betrokkenen.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Een slecht voorbereide mobiliteit
39
ON THE MOVE:
mobiliteit van dag tot dag
40
Ze zijn kaderlid van een grote onderneming, financieel adviseur, family officer, erfrechtelijk genealoog... Voor degenen die hun land van herkomst verlaten hebben om hun leven ergens anders te leiden, als tijdelijke of definitieve expats, en degenen die hun loopbaan besteden aan het begeleiden van deze wereldburgers, is mobiliteit meer dan een gemeenschappelijk punt: het is een way of life en een mentaliteit. Iedereen is het erover eens dat het verschijnsel jaar na jaar toeneemt en wellicht nog maar in de kinderschoenen staat. Mobiliteit heeft namelijk niet één maar veel gezichten. We bekijken vanuit verschillende invalshoeken hoe het internationale gegeven het dagelijkse leven beïnvloedt.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Mobiliteit van dag tot dag
41
INTERVIEW MICHÈLE COHONNER A
KIEZEN VOOR MOBILITEIT,
is aanvaarden om alle houvast op te geven
Pas op haar veertigste gaf Michèle Cohonnera haar loopbaan een internationale wending, na een succesvolle carrière in de logistieke sector in Frankrijk - eerst bij Docs Logistics (Pirelli Groep) en nadien bij Mory Groep. Hoewel de huidige directrice van FM LOGISTIC Brazil pas laat voor een internationale baan koos, lijkt ze er volledig voor gewonnen. Gesprek met een zakenvrouw die een atypisch traject aflegde. Hoe kwam u erbij om haast van vandaag op morgen te beslissen om in het buitenland carrière te maken? Michèle Cohonnera: Door de toevalligheden van het leven. Een vriendin van mij is headhunter en bracht mij op het idee. Ik had toen een persoonlijke break nodig en wou ook mijn loopbaan een nieuwe draai geven. Ik had twintig jaar lang veel gereisd voor mijn job en werkte mee aan de oprichting van heel wat internationale kantoren, maar altijd vanuit Frankrijk. En merkwaardig genoeg kruiste ik net op dat moment het pad van FM LOGISTIC, dat mij voorstelde om naar Rusland te trekken om er de nieuwe vestiging van de groep op te starten. Ik heb die kans met beide handen aangegrepen.
42
Was het land doorslaggevend voor uw beslissing? MC: Nee, het was mij vooral te doen om de uitdaging en de zin om er iets moois van te maken in een dynamisch land. Ik ben ook niet zeker of Rusland wel het makkelijkste land is om een leven als expat te beginnen, vooral op je veertigste. De eerste maanden kon ik ervaren wat die levenskeuze allemaal teweegbracht: je moet uiteraard een nieuwe taal leren, maar vooral opgaan in een nieuwe cultuur, begrip hebben voor de zeden en gewoonten en de draagwijdte van de geschiedenis. En daar heb je een zeer open geest voor nodig.
Wat heeft u het meest getroffen in dit nieuwe leven? MC: Dat alle zekerheden verdwijnen, zowel persoonlijk als professioneel: alle richtpunten die ik veertig jaar lang zorgvuldig had opgebouwd, vielen in een klap weg. Ik veronderstel dat dat anders is voor iemand die er vroeger aan begint, maar voor mij was het een razend interessante periode, hoewel het vaak ook lastig was. Ik had echt het gevoel vooruit te gaan en te groeien. Je mag je natuurlijk geen illusies maken, je moet er ook karakter voor hebben, anders geraak je al snel de pedalen kwijt – het is een levensstijl die niet iedereen aankan.
“ Alle richtpunten die ik veertig jaar lang zorgvuldig had opgebouwd, vielen in een klap weg ” Had je soms de indruk dat het moeilijker was om die mobiliteit als vrouw te beleven, zowel in Rusland als momenteel in Brazilië? MC: Je zou dat kunnen denken, maar dat was niet zo. Ik had het in Frankrijk trouwens veel moeilijker om respect af te dwingen en erkenning voor mijn werk te krijgen dan tijdens de eerste zeven jaar van mijn buitenlandse loopbaan. In tegenstelling tot wat de vooroordelen laten uitschijnen, is Rusland een land waar vrouwen zeer sterk staan en ook in Brazilië zijn er veel vrouwen die een hoge functie bekleden. Uiteindelijk zijn het ook plaatsen die ik heb gekozen omdat ze met mijn persoonlijkheid stroken: er is een echte dynamiek, een energie die eigen is aan de groeilanden en die ik op het einde miste in Frankrijk.
FM LOGISTIC: INTERNATIONAAL LOGISTIEK ORGANISATOR Met aanwezigheid in 12 landen en met 18.730 medewerkers is FM Logistic leider in de internationale logistieke sector, erkend voor zijn expertise op het gebied van warehousing, transport, verpakking en controle van de supply chain. Deze zelfstandige en familiale Groep is actief op diverse markten:
Is het daarom dat u niet hebt getwijfeld om voor een tweede ervaring te gaan in een land dat erg verschillend is van het eerste? MC: Ik heb echt bewondering voor de levendigheid en de zin om te ondernemen van de mensen in die landen, hoewel ze vaak niet veel bezitten. Om de twee maanden kom ik met plezier naar Europa voor werkvergaderingen en ik maak dan van de gelegenheid gebruik om mijn familie en vrienden op te zoeken. Maar als je dagelijks in die vibe zit, is het erg moeilijk terug te keren naar de zwaarmoedigheid en het pessimisme als gevolg van de crisis. Welke raad geeft u aan mensen die ook graag carrière willen maken in het buitenland? MC: Doe het alleen als je er echt zin in hebt. Je moet het leuk vinden, het mag geen verplichting zijn. En vooral, vertrek niet met het idee dat je jouw cultuurmodel kunt opdringen aan het land waar je je vestigt. Expat zijn betekent niet noodzakelijk van cultuur veranderen – ik ben niet " gerussificeerd " of " getropicaliseerd " zoals ze in ons jargon zeggen. Het betekent wel je herkomstcultuur verrijken door jezelf open te stellen, je aan te passen aan een ander levenskader. Het is een kwestie van ingesteldheid. Ik begrijp trouwens niet waarom sommige expats aan elkaar klitten en hun tijd verdoen met kritiek te geven op het land waar ze werken. Als je niet in staat bent je denkwijze bij te stellen, dan ben je er niet geschikt voor. Je moet de spelregels aanvaarden. Wat onthoudt u van die eerste jaren in het buitenland? MC: De menselijke rijkdom van de contacten. Maar ook een zekere nederigheid. Mensen hebben vaak een fout beeld van die landen: de Russen zijn inderdaad niet erg innemend op het eerste gezicht, maar in die vijf jaar heb ik mensen leren kennen met een enorm groot hart en echte waarden. In Brazilië daarentegen was het dan weer moeilijk om die eeuwige vrolijkheid en oppervlakkige vriendelijkheid op termijn te doorprikken. Vooral omdat je als expat eigenlijk overal en nergens thuis bent. In Frankrijk ben ik degene die is weggegaan. En in Sao Paolo ben ik de " gringa ", die van het oude continent komt. Ik ben geen Russische geworden, en ik zal ook nooit Braziliaanse zijn: ik ben gewoon een Française die ervoor koos een stuk van haar leven elders door te brengen. Een behoorlijk lang stuk zelfs.
agro-industrieën, groot-distributiebedrijven, producten voor persoonlijke verzorging en huishoudelijke artikelen, verse levensmiddelen, luxe, gezondheid en industrie. FM Logistic behaalde een omzet van meer dan 1 miljard EUR op 31 maart 2014 (+17,6%) en een nettowinst van 12,8 M EUR (+23,8%). www.fmlogistic.fr
INTERNATIONALE MOBILITEIT Kiezen voor mobiliteit
43
Speel
MET DE MOBILITEITSGEDACHTE Luxemburg is het eerste Europese land dat een kader heeft gecreëerd voor de zogenaamde " Family Office "-activiteit (familieadvies). In een financiële omgeving die voortdurend verandert, is het op lange termijn begeleiden van families bij het beheer van hun vermogen bijzonder zinvol. Maar hoe doe je dat, een vermogen internationaal beheren? Moet je de geografische locatie van de goederen en assets in aanmerking nemen of die van de familieleden? Rudy Paulet, Managing Partner bij Arche Family Office, legt uit in welk opzicht internationale mobiliteit de kaarten van het vermogensbeheer definitief herschudt. Hoe beschrijft u uw rol als Family Officer? Rudy Paulet: Wij adviseren en begeleiden vermogende families door de meanders van een financiële wereld in beweging. Onze taak kan erin bestaan het beheer van financiële assets te bewaken en op te volgen, maar ook meer algemeen het volledige familievermogen – vastgoed, kunst enz. – te beheren. Wij zijn zo’n beetje de dirigent van het vermogensbeheer. Wij vormen de schakel tussen de cliënt en de verschillende specialisten die de diverse aspecten van vermogensstructurering en -opvolging voor de cliënt verzorgen.
44
Dat vermogen heeft dikwijls internationale uitlopers... RP: Inderdaad. De meeste cliënten die wij hebben denken tegenwoordig internationaal en hebben een vermogen dat minstens verspreid is over Europa of zelfs over de hele wereld. In hun denkwereld zijn de grenzen aan het wegvallen en dat merken we aan hun bereidheid om oplossingen in het buitenland te overwegen, voor zover die transparant zijn.
Wat is de grootste reden voor vermogensmobiliteit? RP: Er moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen de verplaatsing van assets en de verplaatsing van personen. Meer en meer Europeanen verliezen hun vertrouwen in hun nationale wetgevende en fiscale omgeving en gaan op zoek naar echte stabiliteit. Onze cliënten vragen ons niet om een land te vinden waar ze minder belastingen moeten betalen, maar een land waar er duidelijke regels gelden, die niet om de haverklap veranderen. We denken aan ondernemers die een nieuwe activiteit willen opstarten. Zij kunnen het zich niet permitteren dat de fiscale context drie keer verandert tussen het ogenblik dat ze beslissen om zich in een land te vestigen en het ogenblik dat ze de eerste steen van hun fabriek leggen.
“ Mensen beschouwen hun woonland niet langer als het middelpunt van de wereld ”
Welke gevolgen heeft dat voor de dagelijkse gang van zaken? RP: In Luxemburg hebben we altijd al die internationale reflex gehad, voor ons is dit dus een natuurlijke evolutie. Wij zijn er klaar voor. Wel moeten we veel nauwkeuriger rekening houden met de wensen van de volgende generatie, vooral omdat de familiale cel in de loop van de decennia uit elkaar is gespat. Als Family Office moeten wij rekening houden met ieders wensen. Het gebeurt niet zelden dat wij moeten bemiddelen tussen kinderen uit verschillende huwelijken. Beheren mensen hun vermogen anders in een internationale context? RP: Ik weet niet of het te maken heeft met mobiliteit, met een grotere openheid van geest of met hun kijk op de toestand van de wereld, maar het is zo dat meer en meer mensen hun vermogen een filantropische dimensie willen geven. Ze willen projecten of verenigingen steunen en zich nuttig maken zolang ze kunnen… Mensen worden zich echt bewust van hun rol als wereldburger.
HET NIEUWE STATUUT VAN DE FAMILY OFFICES IN LUXEMBURG Mensen streven naar stabiliteit en zekerheid... RP: Vooral in Europa, waar de crisis zelfs bij de grootbanken wonden heeft geslagen. De internationale context maakt het voortaan mogelijk om assets op een volledig transparante manier in het buitenland onder te brengen, dus veel mensen aarzelen niet meer om die stap te zetten. Mensen beschouwen hun woonland niet langer als het middelpunt van de wereld en nog minder als een veilige haven. Zit er een andere redenering achter de verplaatsing van personen? RP: Dat hangt af van de generatie. Je hebt gepensioneerden, die geen professionele verplichtingen meer hebben in hun land van herkomst en die op zoek zijn naar een land waar het aangenaam wonen is en waar ze hun successie goed kunnen voorbereiden. En je hebt werkende mensen, die op altijd maar jongere leeftijd overwegen om een loopbaan uit te bouwen in het buitenland. Kijk naar de studenten van grote universiteiten: bijna 1 op 3 is bereid zijn kans te wagen in het buitenland. Dikwijls gebruiken we dat zelfs als criterium om de toekomstperspectieven van een land in te schatten.
Luxemburg wilde een kader verschaffen voor de Family Office-activiteit en creëerde in 2012 een duidelijk statuut. De wet zegt dat " de Family Office-activiteit erin bestaat om beroepshalve vermogensadvies en -diensten te verstrekken aan natuurlijke personen, families of vermogensentiteiten die toebehoren aan natuurlijke personen of families of waarvan zij de oprichters of begunstigden zijn. " Family Office-diensten of -adviezen hebben volgens de wet betrekking op financiële activa of op een activiteit of advies in verband met een of meer professionele spelers in de financiële sector. Family Offices maken voortaan deel uit van de PSF’s (Professionnels du Secteur Financier – professionals in de financiële sector) in Luxemburg en moeten dus aan een aantal wettelijke en reglementaire voorwaarden voldoen, zoals de minimumkapitaalvereiste. Ook moeten ze de wetten en rondzendbrieven van toezichthouder CSSF volgen (organisatie, audit, interne controle, kwaliteitsbeleid enz.). Binnen dit kader wint het beroep niet alleen aan geloofwaardigheid en veiligheid, maar volgt het ook het noodzakelijke pad dat is uitgestippeld voor de financiële markten richting meer onafhankelijkheid en transparantie.
ARCHE FAMILY OFFICE, PIONIER VAN EEN NIEUW METIER OP EXCELLENTIENIVEAU Arche Family Office was de eerste speler in de Luxemburgse markt die in het kader van de wet van 21 december 2012 erkend werd voor de uitoefening van de Family Office-activiteit onder licentienummer 01/13. Het kantoor verleent diensten aan vermogende cliënten die streven naar een deskundig, bekwaam, renderend, transparant en onafhankelijk globaal beheer van hun vermogen. Deze Luxemburgse vennootschap verstrekt oplossingen aan families om hun vermogen op een beheerste wijze te beheren en over te dragen, en dit vermogen internationaal te diversifiëren in reglementaire en fiscale omgevingen die voortdurend veranderen. www.arche-office.com
INTERNATIONALE MOBILITEIT De mobiliteitsgedachte
45
46
ERFGENAMEN OPSPOREN
wordt almaar ingewikkelder zelfs voor één generatie
Het kantoor Coutot-Roehrig werd in 1894 opgericht door Amedée Coutot en in 1975 overgenomen door Jean-Claude Roehrig. Het is gespecialiseerd in het opsporen van erfgenamen en het nakijken van erfopvolgingen overal ter wereld. Dit familiebedrijf heeft ruim veertig filialen in Europa en Noord-Amerika en telt 250 medewerkers, voor het merendeel genealogen. De dagelijkse activiteit van de onderneming is ingrijpend veranderd door de toenemende mobiliteit. Micheline Beuque, directrice van de filialen in Genève en Luxemburg, blikt terug op ruim een eeuw sociale ontwikkelingen die de menselijke relaties voor eeuwig hebben veranderd.
Wanneer wordt een kantoor als Coutot-Roehrig ingeschakeld? Micheline Beuque: Meestal komen notarissen naar ons toe als ze na een overlijden geen erfgenaam hebben of vermoeden dat er onbekende erfgenamen zijn. Het is belangrijk werk waarbij we geen fouten mogen maken, we dragen immers een zware verantwoordelijkheid: we kunnen het ons niet permitteren om iemand te vergeten in een nalatenschap. De genealogie is in uw geval dus hoofdzakelijk erfrechtelijk... MB: Dat is onze hoofdactiviteit, maar sinds een dertigtal jaar krijgen we ook vragen van levensverzekeringsmaatschappijen om begunstigden van bepaalde contracten terug te vinden of van beheerders van onroerende goederen of openbare instanties. Het komt er dan op aan de eigenaar van een niet-bewoond goed of een stuk grond te vinden zodat de lopende projecten kunnen doorgaan. Dat kwam regelmatig voor op het platteland, toen braakliggende terreinen op het traject van grote infrastructuurprojecten lagen, zoals de aanleg van een hogesnelheidslijn. Wij zetten dan al onze middelen en ons netwerk in om de wettige eigenaars te vinden.
Is het ingewikkelder geworden om iemand terug te vinden in een context van globale mobiliteit? MB: Ja, maar dat is eigenlijk geen recent fenomeen, ook al is het de laatste jaren sterker geworden. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de mensen geleidelijk aan mobieler geworden door de evolutie van de arbeidsmarkt. Stap voor stap verlieten mensen het platteland op zoek naar werk en kwamen ze in de steden terecht. De opa boomers waren de eerste generatie die werkelijk mobiel was: velen trokken naar een ander departement, een andere streek of zelfs een ander land – zoals Afrika of de Verenigde Staten. We hebben trouwens net een kantoor geopend in Los Angeles, waar we nog heel wat Italiaanse, Spaanse, Franse of Zwitserse gemeenschappen aantreffen.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Erfgenamen opsporen
47
Welke impact had de mobiliteit op de evolutie van het gezin? MB: Toen de mensen hun dorp verlieten, bleef niet alleen een deel van hun familie achter. Ze namen ook afstand van de invloed van hun godsdienst, de grote sociale controle, de bekrompen gemeenschap waarin ze zich voortdurend beoordeeld voelden en bepaalde beslissingen niet durfden te nemen uit schrik voor geroddel. De zeden en gewoonten zijn veranderd, waardoor vooral het aantal scheidingen is toegenomen. In Europa eindigen twee op drie huwelijken vandaag de dag in een scheiding, met alle gevolgen die dat kan hebben voor de genealogie. Gezinnen worden gevormd en opnieuw samengesteld, wat de nalatenschap een stuk ingewikkelder maakt dan vroeger... MB: Het opvallendste is dat de familiebanden almaar minder hecht worden, niet alleen over verschillende generaties heen, maar ook binnen een enkele generatie. Mensen trouwen, scheiden, hertrouwen, hebben kinderen uit twee of drie huwelijken... onze families zijn groter dan ooit, maar hangen ook veel minder goed aan elkaar. Toen we vroeger de opdracht kregen om erfgenamen te zoeken, moesten we aan neven of achterachterneven het overlijden van een ver familielid aankondigen. Vandaag valt het nogal eens voor dat we kinderen het overlijden melden van hun vader of moeder met wie ze helemaal geen contact meer hadden.. Dat moet toch tot zeer gespannen toestanden leiden? MB: Absoluut. Daarom wordt onze rol van bemiddelaar en onze neutraliteit bijzonder op prijs gesteld. Wij worden ingeschakeld op een moeilijk moment, wanneer mensen vernemen dat een verwante is gestorven en soms tegelijk ontdekken dat er nog een ander leven, een andere familie is. Soms komen we ook middenin onoplosbare familieconflicten terecht. Voeg daarbij nog de grote culturele verschillen tussen de landen en je kunt je wel indenken wat dat geeft. Hoe slaagt u erin de juiste mensen te identificeren? MB: De geboorte- en overlijdensaktes blijven de belangrijkste informatiebron voor elke persoon, net als volkstellingen. We hebben ons eigen archief aangelegd in de vorm van een goedgevulde database met een miljard digitale en geïndexeerde gegevens. Drie medewerkers zijn bij ons voltijds aan de slag om zo veel mogelijk informatie te digitaliseren en de database up-to-date te houden. Dat heeft helemaal niets meer te maken met het stoffige imago van de genealogen – ook al raadplegen wij nog altijd de grootboeken in gemeentehuizen of rechtbanken.
INTERVIEW MICHELINE BEUQUE
“ Vandaag valt het nogal eens voor dat we kinderen het overlijden melden van hun vader of moeder met wie ze helemaal geen contact meer hadden ”
120 JAAR TEN DIENSTE VAN DE GENEALOGIE De groep COUTOT-ROEHRIG is het grootste Europese kantoor op het gebied van de opsporing van erfgenamen en erfrechtelijke genealogie. Dit Franse bedrijf werd opgericht in 1895 en beschikt over een netwerk van 42 filialen over de hele wereld: Madrid, Barcelona, Brussel, Genua, Milaan, Rome, Krakau, Genève, Luxemburg, Los Angeles... Het bedrijf telt 245 medewerkers en boekte in 2012 een omzet van 43 miljoen euro. Het beschikt over een internationaal netwerk van correspondenten (allemaal specialisten op juridisch gebied) om opzoekingen te doen over de hele wereld. Het heeft een eigen archief met een miljard gedigitaliseerde en geïndexeerde gegevens, waardoor het zowel proactief als reactief kan werken – en altijd in volledige vertrouwelijkheid. www.coutot-roehrig.com
48
MOBILITÉ INTERNATIONALE Portrait : Caroline
“ Mobiliteit begeleiden betekent zich aanpassen aan de levensfilosofie van iedere cliënt ”
ANTHONY & CO UK, UW INTERNATIONAAL FINANCIEEL ADVISEUR Anthony & Co UK is een in Londen gebaseerd internationaal vermogensbeheerkantoor dat geregistreerd is bij de Financial Conduct Authority. Het kantoor is gespecialiseerd in mobiliteitsbegeleiding voor internationale cliënten en verzorgt alle aspecten van het vermogensbeheer: beleggingen, internationaal pensioen, financiering/eigendomsstructuur van vastgoed, successieplanning en bescherming. Die oplossingen moeten allemaal gezien worden in het licht van het huidige en toekomstige woonland van iedere cliënt. www.antcouk.com
50
GROOTBRITTANNIË,
het nieuwe eldorado?
BÉR ANGÈRE HASSENFORDER
Bérangère Hassenforder is Chartered Financial Planner in het Verenigd Koninkrijk. Anthony & Co UK Ltd, de structuur die zij samen met haar vennoot Robert Anthony oprichtte, verzorgt de financiële planning van Britse ingezetenen en expats: dus Belgen, Fransen of Spanjaarden die in Groot-Brittannië wonen, maar ook Britten die zich ergens anders willen vestigen. Zelf is ze al vijftien jaar expat en kent ze de finesses, de mogelijke valkuilen en de financiële subtiliteiten van een mobiel bestaan door en door. Sinds enkele jaren is Groot-Brittannië bij veel mensen weer erg in trek. Wie zijn de cliënten die van uw diensten gebruikmaken? Bérangère Hassenforder: Mobiele personen met heel verschillende profielen: werkende mensen, gepensioneerden van wie de kinderen hier zijn komen studeren, Europese ondernemers op zoek naar fiscale stabiliteit of Russische magnaten die investeringskansen zoeken. We krijgen ook veel internationale, gemengde koppels over de vloer. " Pure " expats, die voor hun werk naar het buitenland trekken, komen we dan weer zelden tegen, omdat hun werkgevers het grootste deel voor hun rekening nemen. Dikwijls is dat overigens geen goede optie, want ondernemingen houden zich niet bezig met de financiële en vermogensbelangen van hun werknemers. Profiteert het hele land van deze tendens of enkel Londen? BH: Londen is beslist de trekpleister, maar de brede omgeving en een aantal andere steden, zoals Birmingham, liggen bij een bepaald type cliënten ook heel goed in de markt. Hoe dan ook heeft het enthousiasme voor een groot deel te maken met het imago, het economisch dynamisme en het bruisende culturele leven van de hoofdstad. Ondernemers vinden er veel investeerders die bereid zijn om innoverende initiatieven te ondersteunen. Bovendien zijn het gevoerde fiscale beleid en de financieringssteun er bijzonder voordelig.
Verschilt de financiële planning in Groot-Brittannië van die in de rest van Europa? BH: Het recht en de fiscaliteit zijn anders, maar de essentie van het advies blijft dezelfde. Mobiliteit begeleiden betekent zich aanpassen aan de levensfilosofie, de verwachtingen en de wensen van iedere cliënt. Het betekent ook dat er een langetermijnplan moet worden uitgewerkt en dat vergt van ons dat wij ons soepel en onafhankelijk opstellen. Dat laatste is overigens een groot verschil met een land als Frankrijk, want in Groot-Brittannië zijn de cliënten rechtstreeks eigenaar van de contracten die ze bij makelaars sluiten. In het algemeen zijn de begeleidingskosten veel beter beheerst dan in sommige Europese landen. Hebt u tips voor toekomstige expats? BH: Wie van woonplaats verandert, moet dat net zo goed voorbereiden in het land van vertrek als in het land van aankomst. Het is vooral belangrijk om de situatie goed op te volgen, want ieder jaar moet je de balans opmaken, iedere statusverandering beoordelen, de risico-impact herberekenen enz. Een goede financiële planning vergt dus enige tijdsinvestering van de cliënten. Het voordeel is dat ze een echte, Angelsaksische adviescultuur hebben: ze weten dat wij hun persoonlijke situatie moeten begrijpen om ze op lange termijn goed te kunnen helpen.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Groot-Brittanië
51
GIDS
voor de internationale reiziger
Wie van land verandert, hoeft daarom nog niet zijn cultuur overboord te gooien en er een andere voor in de plaats te stellen. Wel moet hij of zij zich aanpassen aan mogelijk totaal andere gewoonten en denkwijzen. Diversiteit is een rijkdom voor de wereld, en mobiliteit een kans om verrassende contacten te leggen, waarbij men tot de ontdekking komt dat sommige gevestigde ideeën kloppen... en andere helemaal niet.
FUTEBOL
DIRTY FOODING
In 2008 bleek uit een ophefmakende enquête dat 43% van de Brazilianen niet van voetbal houdt! Aan de vooravond van de Wereldbeker 2014 was de groep die zich allergisch verklaarde voor de kunst van koning Pelé geslonken tot 22%… maar bijna evenveel Brazilianen kozen ervoor het land te ontvluchten tot de drukte voorbij was.
Deinst u ervoor terug om een Spaanse bar binnen te wandelen waar de vloer bezaaid is met servetten, sigarettenpeuken en resten van gepelde garnalen? Niet verstandig, want in Spanje gooit men alles op de grond. Dus hoe vuiler de grond, hoe groter de kans dat dit een druk bezochte en… bezoekwaardige plek is.
TROTS
MORE IS MORE Waarom zich beperken tot een telefoon als je er twee kunt hebben? Italië is het Europese land waar de penetratiegraad van de gsm het grootst is: meer dan 150%.
52
Nederland is het eerste land ter wereld waar het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht erkend werd. Van de 28 EU-landen volgden enkel België, Spanje, Zweden, Portugal, Denemarken, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Luxemburg dit voorbeeld.
CAFFÈ DELL’ARTE
GEBARENTAAL
De beste manier om in Italië een diplomatiek incident uit te lokken, is op het einde van de maaltijd een cappuccino te bestellen. In de tijd van de Romeinen werd je voor minder voor de leeuwen gegooid.
Als u instemt met wat een Fransman zegt, doe dat dan nooit "op zijn Amerikaans", door met duim en wijsvinger een cirkel te vormen. Hij zal dit interpreteren als een "nul" en denken dat u hem uitlacht.
KISS ME
WIE IS WIE?
Uit het aantal begroetingskussen valt (bijna) af te leiden uit welk land iemand komt. Een of drie kussen in België, twee in Spanje, twee, drie of vier in Frankrijk, afhankelijk van de herkomstregio (eigenlijk weet niemand het precies). Probeer niet om een Rus te begroeten met een kus op de mond, want daar zou u weleens spijt van kunnen krijgen...
Haalt u de leden van uw Spaanse gastfamilie voortdurend door elkaar? Dat is normaal: de zonen hebben dikwijls de naam van de vader en de dochters die van de moeder. Een telefoonboek heeft er veel weg van een wedstrijd om ter meeste homoniemen.
HOPLIEFHEBBERS Met een gemiddelde van 74 liter per jaar, zijn de Belgen maar de achttiende grootste bierdrinkers ter wereld. Bovenaan de ranglijst vinden we natuurlijk Duitsland (106 liter), Oostenrijk (108 liter) en vooral Tsjechië met 148 liter per jaar en per inwoner… dat wil zeggen bijna een halve liter per dag.
KURKENGELD In de VS moet je 21 jaar zijn om alcohol te mogen kopen en drinken. In de meeste Europese landen is enkel de aankoop van alcohol geregeld (meestal vanaf 18 jaar), maar niet het drinken ervan. In Engeland is het officieel verboden om alcohol te geven aan een kind jonger dan vijf, behalve om medische redenen. Sommige landen (België, Oostenrijk) passen een getrapt systeem toe: 16 jaar voor bier, 18 jaar voor wijn en sterke drank. In Denemarken wordt een onderscheid gemaakt op basis van het alcoholgehalte (meer of minder dan 16,5°).
BABY BLUES Met iets minder dan 81 miljoen inwoners is Duitsland het meest bevolkte land van de Europese Unie… maar wereldwijd ook een van de landen met het laagste vruchtbaarheidscijfer (1,41 kinderen per vrouw). Omgekeerd zijn de Europese landen met de hoogste geboortecijfers het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Ierland, Kosovo en IJsland.
EUROPESE COCKTAIL In Luxemburg is een derde van de bevolking van buitenlandse afkomst en is één koppel op de vier gemengd.
STERRENPARADE De stad waar men het lekkerste eet is niet Parijs, Tokyo of New York maar… Luxemburg. Althans daar is de grootste concentratie aan restaurants met Michelinsterren per inwoner te vinden.
INTERNATIONALE MOBILITEIT Gids voor de internationale reiziger
53
UK-Non Dom: Een contract om de belasting op de meerwaarde uit te stellen
België Een in d pensioe ividuele n voor ze toezegging lfstand igen
rland appelijke e d e N ensch g e Gem schrijvin ten h r onde ccessierec en su
krijk lisatien a r a F kapit oor n e E act v en r t n o c lijke n r u u nat persone s recht Spanje Een bezoldig in voor be gsaanbod drijfslei ders
54
Italië ing Successieplann à la carte
EUROPESE LIJST
van levensverzekeringen by Vitis Life Als gespecialiseerd aanbieder van top-of-the-line levensverzekeringsoplossingen om tegemoet te komen aan de vermogenswensen van haar cliënten, heeft Vitis Life een aantal à la carte oplossingen uitgewerkt voor ieder land waar het actief is. Doel: de meest geschikte oplossing voorstellen voor iedere behoefte aangaande het privé- of professioneel vermogen. In ieder aanbod zijn de voordelen van de levensverzekering verwerkt. Hier volgt een lijstje van de Europese levensverzekeringen aangeboden door Vitis Life.
BASTIEN PERRINE COUNTRY MANAGER FR ANCE MOBILE +352 621 196 058
[email protected]
FRANKRIJK: een kapitalisatiecontract voor natuurlijke en rechtspersonen In Frankrijk is het sluiten van een kapitalisatiecontract bij een levensverzekeringsmaatschappij door een rechtspersoon sterk gereglementeerd: niet alle rechtspersonen komen ervoor in aanmerking (zie de verbintenis van de FFSA, de Franse federatie van verzekeringsmaatschappijen, van 21 december 2010). Vitis Life stelt dus een kapitalisatiecontract voor ten behoeve van natuurlijke personen en rechtspersonen:
VITIS Wealth Executive Cap. Dit multisupportcontract in euro is toegankelijk voor alle rechtspersonen die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting en die hun maatschappelijke zetel in Frankrijk hebben. De vennootschap wordt dan jaarlijks forfaitair belast op de gerealiseerde meerwaarde binnen dit contract. Bij de afkoop is de belastinggrondslag gelijk aan het verschil tussen de reële waarde van het contract en de forfaitaire herziening van het contract (zodat rekening gehouden wordt met de reeds belaste sommen). Is dit verschil negatief, dan wordt het geboekt als een kost in het belastingjaar van de afkoop.
RONDLEIDING Vitis Life
55
VITTORIO SQUADRILLI COUNTRY MANAGER ITALY MOBILE +352 621 500 915
[email protected]
LUIS DE L A INFIESTA COUNTRY MANAGER SPAIN MOBILE +352 621 178 230 LUIS.DEL
[email protected]
ITALIË: successieplanning à la carte
SPANJE: een bezoldigingsaanbod voor bedrijfsleiders
Op de Italiaanse markt is het levensverzekeringsproduct VITIS FlexiPatrimonium het ideale hulpmiddel bij de successieplanning. Voor een maximale vertrouwelijkheid kan de verzekering rechtstreeks gesloten worden door een natuurlijke persoon of via een administratiekantoor. Fiscaal zitten er heel wat voordelen aan vast: zo zijn de meerwaarden van het contract belastbaar bij de volledige of gedeeltelijke afkoop of in geval van overlijden van de verzekerde (tegen 26% of 12,5% voor alle roerende waarden samen). Indien het contract afgewikkeld wordt bij overlijden van de verzekerde, zijn er geen successierechten. De onderliggende minderwaarden van de portefeuille worden automatisch en zonder tijdsbeperking in het verzekeringscontract gecompenseerd. Ook de arbitrages zijn fiscaal neutraal. Bovendien kunnen de bedragen die verschuldigd zijn aan de verzekeringnemer en de begunstigden niet vervallen of in beslag genomen worden (art. 1923 BW).
In Spanje werkte Vitis Life een specifiek aanbod uit voor bedrijfsleiders. Het contract VITIS FlexiRemuneration is een bezoldigingsinstrument voor bedrijfsleiders. Hierdoor kan vooraf worden afgesproken om bepaalde beloningen toe te kennen of een bonus te vervangen. In dit professionele kader wordt het contract gesloten door de onderneming: de bedrijfsleider is de verzekerde en begunstigde bij leven. De bedrijfsleider krijgt hiermee de garantie dat hij op een gegeven moment een bijkomende, vooraf vastgelegde vergoeding ontvangt en beschermt zich tegen veranderingen in het loonbeleid van de onderneming. Tot slot levert dit levensverzekeringscontract ook een fiscaal voordeel op bij de betaling van de uitkering indien aan bepaalde voorwaarden voldaan is.
56
CHRIS MULDERS COUNTRY MANAGER BELGIUM MOBILE +352 621 185 061
[email protected]
BELGIË: een individuele pensioentoezegging voor zelfstandigen MARC NICOL AS INTERNATIONAL SALES MANAGER MOBILE +352 621 450 924 MARC .NICOL
[email protected]
UK-NON DOM: een contract om de belasting op de meerwaarden uit te stellen De laatste nieuwkomer in het gamma van Vitis Life, VITIS FlexiPatrimonium voor UK-Non Dom, is een contract voor personen die hun fiscale woonplaats in het Verenigd Koninkrijk hebben, maar niet hun wettelijke woonplaats. Een ingezetene van het Verenigd Koninkrijk die daar niet zijn woonplaats heeft (een specifiek Engels principe) kan voordeel halen uit het feit dat zijn levensverzekeringscontract bij Vitis Life, een Luxemburgse maatschappij, beschouwd wordt als "non-income producing" (geen inkomsten genererend). Door dit levensverzekeringscontract kunnen personen van wie de wettelijke woonplaats zich niet in de UK bevindt de volledige belasting op de meerwaarden gedurende 20 jaar uitstellen. Ze hebben ook recht op een gedeeltelijke jaarlijkse afkoop van 5% van het gestorte premiebedrag, zonder belasting op de meerwaarden.
LUXEMBURG: van ouderdomspensioenen tot high-end contracten Vitis Life biedt al vele jaren een "oudedagsvoorziening" -contract aan (art. 111bis LIR) voor werknemers die werkzaam zijn in Luxemburg: de “VITIS Optimum”. Met dit contract kunnen zij een pensioenkapitaal opbouwen en tegelijkertijd van fiscale voordelen genieten. Daarnaast biedt Vitis Life verzekeringscontracten aan in rekeneenheden op maat (unit linked) aan vele inwoners van Luxemburg die hun pan-Europese successie wensen te plannen in een gunstige fiscale omgeving. De klanten profiteren van de ruime expertise van de maatschappij in het kader van haar productaanbod in Europa.
De individuele pensioentoezegging (IPT) – VITIS Corporate Pension Plan – is een levensverzekeringscontract dat gesloten wordt door een onderneming en waarbij de zelfstandige bedrijfsleider als natuurlijke persoon de verzekerde is. Het contract wordt gesloten ten voordele van deze zelfstandige bedrijfsleider of van een andere, door hem aangeduide persoon. Het wordt gefinancierd door de onderneming via een eenmalige premie en/of jaarpremies. De toezegging geeft de onderneming recht op een belastingvermindering: de door de onderneming betaalde premie is immers aftrekbaar als beroepskosten, indien aan bepaalde voorwaarden voldaan is (bv. maandelijkse en regelmatige bezoldiging van de bedrijfsleider, de 80%-regel). Het is bovendien een goed instrument om de ondernemingswinst te verdelen. De IPT is ook heel interessant voor de bedrijfsleider, omdat hij op die manier een aanvullend pensioen kan opbouwen, het risico van een vrijwillige vereffening of een faillissement van de onderneming vermijdt (de bedrijfsleider blijft de begunstigde van de reeds opgebouwde reserves), niet belast wordt op de premies indien aan bepaalde voorwaarden voldaan is (zoals de maandelijkse en regelmatige bezoldiging van de bedrijfsleider), een fiscaal gunsttarief geniet op het ogenblik van de uitbetaling van het contract, of de IPT zelfs in onderpand kan geven in het kader van de financiering van vastgoedprojecten met een krediet.
NEDERLAND: gemeenschappelijke onderschrijving en successierechten Met het levensverzekeringscontract VITIS MultiCompetence is het in sommige gevallen mogelijk om via een specifiek mechanisme de successierechten te verminderen of zelfs te vermijden bij een gemeenschappelijke onderschrijving door bijvoorbeeld een echtpaar. Als een van de partners de risicopremies betaalt voor de tweede, en deze laatste de risicopremies betaalt voor de eerste, dan zal bij overlijden van een van beiden de langstlevende echtgenoot de uitkering ontvangen waarvoor hij geacht wordt zelf te hebben betaald. Door dit mechanisme hoeven er dus geen successierechten te worden betaald op het vermogen van de partner. Om alle voordelen van een dergelijk contract te plukken, moet natuurlijk eerst worden nagegaan onder welk huwelijksvermogensstelsel de echtgenoten gehuwd zijn.
RONDLEIDING Vitis Life
57
58
COLOFON INSPIRE-D
Is een gratis, jaarlijkse publicatie van Vitis Life S.A.
redactieadres Vitis Life S.A. B.P. 803 L-2018 Luxembourg +352 262 046 339
[email protected] hoofdredacteur Nicolas Limbourg verantwoordelijke uitgever en coördinatie Christèle Tevere redactieteam Helen Bannigan Silvia Bracaloni Howard Davies Ruben De Roover Nicolas Limbourg Bert Opdeweegh Anne-Sophie Sacré Barbara Stel Christèle Tevere Natalia Valverde Vittorio Squadrilli Vous.lu uitgegeven door Vitis Life S.A. R.C.S. LUX B 49 922 2, boulevard Emmanuel Servais L-2535 Luxembourg + 352 262 046 1
[email protected] www.vitislife.com verantwoordelijkheid De verstrekte informatie is louter informatief van aard en geeft geen volledige weergave van de besproken onderwerpen. Het kan niet worden beschouwd als een aanbeveling tot het kopen of verkopen van enig financieel instrument. Het vormt geen aanbod tot een contract, geen mening of advies vanwege Vitis Life S.A.
concept, copy & grafisch ontwerp Agence VOUS,
[email protected], www.vous.lu redactie Pierre-Alexis Etienne / C&S Factory voor de copyright-beelden Cover : © Paper Boat Creative / gettyimages.com pagina 2 : © Atomic Imagery / gettyimages.com pagina 10 : © Echo / gettyimages.com pagina 12 : © Christof Weber pagina 14 : © permanentparenthesis.wordpress.com © Werner Dieterich / gettyimages.com pagina 15 : © Hans-Peter Merten / gettyimages.com pagina 18 : © Sigfrid López / gettyimages.com pagina 24 : © Toshiro Shimada / gettyimages.com pagina 26 : © gabyjalbert / gettyimages.com pagina 29 : © Dimitri Otis / gettyimages.com pagina 30 : Jawbone © zdnet.com; GoPro © amazon.fr; Samsung Galaxy Gear © areamobile.de pagina 31 : © Hero Images / gettyimages.com pagina 33 : © Thomas Barwick / gettyimages.com pagina 38 : © GARDEL Bertrand / hemis.fr / gettyimages.com © Merten Snijders / gettyimages.com pagina 40 : © Thegoodly / gettyimages.com pagina 44 : © derrrek / gettyimages.com pagina 46 : © Katie Edwards / gettyimages.com pagina 51 : © mbbirdy / gettyimages.com paginas 52/53 : getty : © PeopleImages.com / gettyimages.com fotolia: © Christian Fischer, nitr, Juri Samsonov, Thomas Hecker, kleinerman82, valdis torms, McCarony, A_Bruno, eyetronic, Andy-pix © iStock.com : :
voor de Vitis Life corporate beelden danken we Laurent Antonelli, blitz.lu gedrukt door Faber (Luxemburg) INSPIRE-D is gedrukt op papier dat geproduceerd is in overeenstemming met de PEFC-normen. . auteursrecht / intellectuele eigendom Alle teksten en foto’s in dit magazine zijn eigendom van Vitis Life S.A., rekening houdend met de auteursrechten van bepaalde beelden (zie hierboven). Elke volledige of gedeeltelijke publicatie, reproductie of aanpassing moet aangevraagd worden aan Vitis Life S.A.
VITIS LIFE S.A. 2, boulevard Emmanuel Servais L-2535 Luxembourg tel + 352 262 046 1 fax + 352 262 046 399 www.vitislife.com
[email protected]
60
