Bezoekerscentrum Mijl op Zeven: ecologisch gebouwd Het bezoekerscentrum Mijl op Zeven is volgens ecologische principes gebouwd in 2001. De architect is Renz Pijnenborgh. De materialen voor de bouw en de afwerking zijn weinig belastend voor het milieu. Bij vormgeving van het gebouw is rekening gehouden met de zonnestand en boven op het dak staat een windmolen die elektriciteit opwekt. De dakbedekking bestaat uit een groeimengsel van vetplantjes. De bouwconstructie en de wanden zijn geheel van hout. Het gebouw wordt verwarmd maar ook gekoeld via het grondwater. Er is een speciaal systeem dat zorgt voor recycling van het afvalwater. Bouwmaterialen
DECEMBER 2008, HERDRUK
Veel hout Alles wat boven de vloer van het gebouw staat is van hout. De kolommen voor de draagconstructie van het gebouw zijn speciaal uitgezochte Douglas-boomstammen uit bossen van Staatsbosbeheer. De wanden en het dakbeschot bestaan uit larikshout, ook van Nederlandse afkomst. De kozijnen zijn voor een deel ook Douglas-hout. Hout is een niet eindige grondstof. Na het kappen kunnen er weer bomen worden geplant, zodat het bos in stand blijft. Het kost weinig energie om hout te bewerken tot uitstekend bouwmateriaal. Het hout van Mijl op Zeven heeft een FSCkeurmerk, dat wil zeggen dat het hout uit bossen komt die zodanig beheerd worden, dat er niet meer hout uitgehaald wordt dan er bijgroeit. Het hout aan de buitenkant van het gebouw is onbehandeld. Het is fijnbezaagd zodat schilderen niet nodig is. De kozijnen en het binnenwerk zijn wel geschilderd met natuurverf. Deze verf bestaat uit natuurlijke grondstoffen zoals hars en lijnolie en ruikt erg lekker. De verf is net zo duurzaam als verf op chemische basis.
Schuimbetonnen en hardstenen vloer Inside the building, fundering a natural paint has been used, based on linseed oil and resin. As well as enhancing thebestaat natural uit colour of the wood, the oil helps prevent the wood from drying out and De fundering schuimbeton en daarop ligt een hardstenen vloer. Schuimbeton is een protects fromzand, watercement and dirt. provides the protection necessary for heavily mengselitvan en The eenresin schuimmiddel datadditional bestaat uit dierlijk eiwit. De ‘geschuimde used floors stairs. is justgoed. as durable paint, koek’surfaces, is zo lichtsuch datas hetthe drijft op and water. Het Natural isoleert paint bijzonder Onderas desynthetic hardstenen vloer and moreover, as itvan smells pleasant to use. lopen de leidingen de good, vloerverwarming.
Zicht op de hoofdingang INSULATION Vegetatiedak Being well insulated, the building feels comfortable in winter andgesteente. summer; no unnecessary Het dak bestaat uit geëxpandeerde perlietplaten. Datboth is opgeschuimd Daarop ligt rubenergy is used in keeping it either warm or cool. The foundation is of foamed concrete, berfolie als dakbedekking met een substraat (groeimengsel) met vetplantjes, bestaandewhich uit zo’n provides excellent thermal and acoustic insulation. This lightweight, porous substance is made vijfentwintig verschillende sedumsoorten. De soorten hebben ieder een eigen kleur en bloeien by mixing sand, cement and protein foam. It is highly durable, has a low ecological impact in niet tegelijkertijd. Het dak heeft in mei daarom een andere kleur dan in september. Sedum groeit production, and as it gives off no toxic substances, is ecologically compatible. The pipes of the zelfs onder heating de sterk system, wisselende klimaatsomstandigheden die er are op een dak kunnen heersen. underfloor which lie on top of this foundation, protected by a layer of Dan schijnt er de volle zon op of klettert de regen langdurig, het kan er hard waaien of heel koud normal concrete. This is covered by durable, natural hard stone flooring. 2
National Park De Groote Peel is an extensive tract of raised bog
Cellulose fibre insulating material, a sort of wool made from recycled newspaper, fills the space between the inner and outer walls. High-performance insulating glass has been used for the windows, kept securely in place with durable rubber sealing. This double glass has an invisible, ultra-thin coating of metal that reduces the transfer of heat or cold through the glass, increasing its insulating efficiency. Between the two panes, performance is further enhanced by a layer of inert gas. The roof has been constructed from expanded perlite boards; perlite is a natural rock that zijn. Een vegetatiedak binnenshuis een goede bescherming tegen zonnehitte en kou. Het becomes porous when biedt subjected to high temperatures, thus providing a good insulating ismaterial. onderhoudsarm want je hoeft er zeker vijftig jaar niet naar om te kijken. En omdat To waterproof the roof, these boards are covered by EPDM-rubber sheeting,het on levend top of materiaal is, komen er ooksupports nog allerlei insecten op af. This living part of the roof is formed by which a layer of substrate a mat of vegetation. the succulent Sedum; twenty-five species, each with its particular colour and flowering period, give it a continually changing appearance. This succulent is an ideal choice, being able to Isolatiemateriaal survive thevan extremes of climate founduitonhoog a roof, whether isolatieglas. long periodsDit of is sun or rain, strong De ramen het gebouw bestaan rendement dubbel glas voorzien winds, temperatures of wellcoating below van zero.metaal. As wellDat as insulating the building, green roof van eenorspeciale flinterdunne is niet te zien, maar het the isoleert heel goed. provides shelter and for all sorts Furthermore, it requires little attention, serving De tussenruimte van food het dubbel glas of is insects. gevuld met een niet schadelijk edelgas, waardoor het its purpose for years. rendement van de isolatie nog groter is. Tussen de houten buitenwand en binnenwand is een holle ruimte die gevuld is met tot ‘wol’ gemalen ENERGY USE oud papier itdat een hoge isolatiewaarde heeft. isolatiecapaciteit fundering en Originally, was envisaged that at least part of De the goede electricity needed to runvan the de building would het vegetatiedak werden al genoemd. come from local sun and wind energy. This has proved to be the case. On fine, sunny days the panels on the roof provide more than enough electricity, and this is fed back into the grid, whereas on dull days, it has to be taken from the grid. Of course, this electricity is also green! Elektriciteit en watervoorziening Mounted on a wooden post on the roof, the windmill has three curved blades that rotate around a vertical axis. This causes no Windmolen vibration and thus, mill De windmolen op no hetnoise. dak The is horizontaal drives a dynamo that converts the wind draaiend. Door deze constructie maakt energy intogeen electricity, which stored in de molen lawaai en isveroorzaakt batteries and used for the night-time geen trilling. De elektriciteit die door de security lighting. windmolen wordt opgewekt, wordt opgeThe solar panels built into the windows slagen in accu’s side en gebruikt voor veiligon south-facing of the building heidsverlichting ’s nachts. contain photovoltaic cells that convert solar energy into electricity. Extra light is Photovoltaïsche (PV-cellen) reflected into thesecellen photovoltaic cells In het dak van de serre en in het daklicht from the surface of the rainwater on the adjacent flat roof. photovoltaïsche cellen zitten transparante (PV-cellen). Dit zijn cellen die zonlicht om- Windmolen op het met sedum begroeide dak where birds and walkers have taken the place of the turfcutters zetten in stroom.
3
Deze stroom wordt gebruikt in het gebouw. Als de elektriciteit van de PV-cellen niet genoeg is, kan ook nog elektriciteit worden gebruikt uit het gewone elektriciteitsnet. Uiteraard is dit groene stroom. Als er te veel eigen elektriciteit wordt opgewekt, kan dit worden toegevoegd aan het gewone net.
3
In de vijver wordt regenwater opgevangen. where 5 4 birds and walkers have taken the place of the turfcutters
Geen riolering Het gebouw is niet aangesloten op de riolering. Het afvalwater wordt op het eigen terrein gezuiverd en hergebruikt om de toiletten mee door te spoelen. Uit de kranen komt gewoon drinkwater. Het afvalwater wordt opgevangen in een tank. Daarna wordt het water ondergronds in een rietveld (helofytenfilter) gepompt. Het rietveld zuivert het water. Aan de andere kant van het veld wordt schoon water het rietveld uitgepompt en teruggevoerd naar de toiletten (zie tekening). Komt er teveel van dit gezuiverde water, dan is het water voldoende schoon om het op een aangrenzende sloot te mogen lozen.
gezuiverd water KEUKEN
BIOLOGISCHE RIETVELDZUIVERING
WATERPOMP WATERPUT
ter wa al afv
afv al wa ter
toilet
SEPTIC TANK
VETAFSCHEIDER POMPPUT
POMPPUT RIETVELD/HELOFYTENFILTER
Binnenklimaat Warmtepomp Het gebouw heeft vloerverwarming. De warmte wordt onttrokken aan het grondwater op 40 meter diepte. Dit water heeft een temperatuur 10 – 12 graden Celsius. Via een systeem van sondes en slangen gevuld met de vloeistof glycol, wordt deze bodemwarmte naar de warmtepomp 5
gebracht. Daar wordt warmte uit het glycol afgegeven aan een in de warmtepomp aanwezig gas. Dit gas wordt vervolgens samengeperst waardoor de temperatuur oploopt tot 70-80 graden Celsius. Deze warmte wordt afgegeven aan het water van de vloerverwarming dat zo een temperatuur krijgt van 32-35 graden en het gebouw verwarmt. Het grondwater zelf wordt dus niet opgepompt. In de zomer werkt het systeem koelend. Bij een buitentemperatuur van 26 en een binnentemperatuur van 22 graden gaat de pomp anders werken. De warmte wordt via het water van de vloerverwarming in de warmtepomp direct afgegeven aan het koudere glycol, waardoor uiteindelijk het water in de vloerverwarming daalt tot 17 graden en zo een koelend effect heeft. Zonnewarmte via de serre De serre in het gebouw is van glas en ligt op het zuiden. Daardoor wordt er veel zonnewarmte opgevangen. Via een ventilatiesysteem wordt deze warmte in het gebouw verspreid. In de winter is het aangenaam om in de serre te zitten. De serre ligt dan ook vlak bij de horecagelegenheid. In de zomer kunnen de deuren open zodat de temperatuur aangenaam blijft. Watergoot Als symbool voor de Peel loopt er door het gebouw een watergoot. Immers, zonder water geen hoogveen. Het watergootje heeft ook nog een andere functie. Het draagt bij aan de luchtvochtigheid van het gebouw. Die moet niet te laag zijn en vooral niet te veel wisselen om scheuren van het hout te voorkomen. Daglicht Het gebouw vangt zoveel daglicht op dat kunstlicht overdag in de meeste gevallen niet nodig is. Om dit te bereiken is in het dak een zogenaamd daklicht gemaakt. De punt van het dak is verlaagd, zodat er een plat deel is ontstaan met schuine glaswanden en gedeeltelijk met zonnecellen. Op het platte deel staat een laagje water. Het zonlicht wordt via het water en de glaswanden gereflecteerd op de plafonds in het gebouw. Dat geeft extra licht in het gebouw. Ook komt er zo extra licht op de zonnecellen. En is er kunstlicht nodig, ‘s avonds of op een donkere winterdag, dan wordt er gebruik gemaakt van true light TL-verlichting. Dat wil zeggen dat het volledige zonnespectrum in het licht aanwezig is, inclusief de UV-straling. Dit heeft het gezonde effect van daglicht. De armaturen hebben een hoog frequente schakeling, zodat er geen trilling van het licht is waar te nemen. Gangbare TLlampen zijn 50 Hz. De hoogfrequente TL-lampen zijn 50.000 Hz.
6
De watergoot het gebouw is symbolisch hetturfcutters belang van water in de Peel. where birds and door walkers have taken the place voor of the
77
ECOLOGICAL FOOTPRINT The aim of leaving as small an ecological footprint as Interieur possible is found not only in theaangepast construction Het interieur is zoveel mogelijk aanand het ecologiexploitation of this building. The tables, chairs and zijn van sche gebouw. De tafels, stoelen, kasten en bureaus cupboards of wood, and materials havemogealso hout en bij are de aankleding vannatural het gebouw is zoveel been used as far as possible elsewhere. It goes without lijk gebruik gemaakt van natuurlijke materialen. Ook bij het saying that environmentally friendly products are used to schoonmaken van het gebouw worden milieuvriendelijke keep everything clean! middelen gebruikt.
De leemstucwand verbergt de wandverwarming. De Peeljuffer is uitgegeven door Werkgroep Voorlichting en Educatie Nationaal Park DebyGroote Peel. Voorlichting en De Peeljuffer is published Werkgroep
Deze publicatie is gesubsidieerd door
Educatie Nationaal Park De Groote Peel. Hoofdredacteur: Staatsbosbeheer Tel. 0495 64 14 97 Chief editor: Staatsbosbeheer (Dutch National Forest www.staatsbosbeheer.nl Service) Tel. 00 31 (0)495 64 14 97 www.nationaal-parkdegrootepeel.nl www.staatsbosbeheer.nl www.nationaal-parkdegrootepeel.nl Foto’s: Eke Hengeveld Translation: Claire Hengeveld Photos: Eke Hengeveld
