Inleiding
Ik zou graag willen weten hoe vulkanen ontstaan. En wat de oorzaak kan zijn dat vulkanen uitbarsten. Waarom dit onderwerp? Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik laatst heel vaak de Etna op tv zag en de onderwerpen waren aardrijkskunde en geschiedenis en actueel. De vulkaanuitbarsting van de Etna is dus een erg actueel onderwerp. In de eerste plaats zal ik gaan vertellen wat een vulkaan eigenlijk is. Dan vertel ik hoe vulkanen uitbarsten. Vervolgens vertel ik over de beroemdste vulkanen. En vertel ik natuurlijk ook nog iets over de Etna en over de laatste uitbarsting van de Etna.
1
Hoofdstuk 1 Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een opening in de aardkorst waaruit vloeibaar heet gesteente komt dat lava wordt genoemd. Lava is gestold magma en dat is gesmolten gesteente in de aarde. Als een vulkaan ontploft noemen wij dat een uitbarsting. Dat is een van de meest indrukwekkende gebeurtenissen in de natuur. Vulkanen hebben allerlei vormen en komen overal ter wereld voor. Als de vulkaan uitbarst dan worden klompen gloeiend heet magma met een grote snelheid honderden meters de lucht in geslingerd en er komt er een soort van rivier met magma. Als de magma koud wordt dan stolt hij en wordt de grond een hard gesteente. Er komt ook een boel vulkanische as in de lucht. Vulkanische as bevat veel mineralen waardoor de grond vruchtbaar wordt en dan kunnen de boeren een goede oogst krijgen.
Hoofdstuk 2 Binnen in de vulkaan Een vulkaan bestaat uit lange pijpen die we eruptiepijpen noemen. Die staan in verbinding met een magmakamer, diep in de aarde. De temperatuur van het magma in die kamer kan oplopen tot1200 graden Celsius ( water kookt al bij 100 graden Celsius). Het magma wordt door de lange eruptiepijpen omhoog geperst, waarna het als lava aan de oppervlakte komt. De eruptiepijpen komen zelfs onder de oceaanbodem voor. Daar stroomt het magma uit spleten in de oceaankorst. Wanneer een vulkaan uitbarst, vloeit lava langs de helling naar beneden. Die koelt af en vormt een nieuwe laag. De vulkaan spuwt dan ook as, slakken (afgekoelde brokken lava)en andere materialen. Die komen ook op de helling terecht en vormen nog meer lagen. Bij elke uitbarsting verandert de vorm van een vulkaan.Er zijn dan ook verschillende vormen van vulkanen zoals: de spleet vulkaan, de koepel vulkaan, de schild vulkaan, caldera vulkaan, de slakkenkegel en de samengestelde vulkaan.
2
Hoofdstuk 3 Waar komen vulkanen voor? De aardkorst bestaat uit grote stukken, de zogenaamde tektonische platen. Die platen bewegen heel langzaam. Vulkanen komen meestal voor op plaatsen waar die platen op de aarde elkaar tegenkomen. Soms botsen ze op elkaar en ontstaat er een trog. Dat is een diepe spleet waardoor magma vanuit het binnenste naar buiten stroomt. Vooral landen aan rand van de Stille Oceaan liggen in de gevarenzone. Ze bevinden zich op de ‘‘Ring van vuur’’een gordel van vulkanen rond de Stille Oceaan. We noemen die ook wel vuurgordel. Daar vind je veel van de meest actieve vulkanen De vulkanen volgen een lijn die via de Aleoeten(ten zuiden van de Beringzee) van zuid –en noord- Amerika naar Japan en de Filippijnen loopt en vandaar naar Indonesië en Nieuw –Zeeland. De beroemdste vulkanen zijn:de Krakatau in Indonesië ,de Pinatubo op de Filippijnen, de Vesuvius in Italië en natuurlijk de Etna op Sicilië
Hoofdstuk4 De Etna De bewoners noemen hem ‘’de goede berg”. ‘Want, ‘ zegen ze, ‘ de Etna heeft nog nooit mensen levens geëist. En op haar hellingen groeien de mooiste sinaasappelbomen, citroenen en olijven. De bewoners zijn wel gewend aan bedreigingen van de berg. Ze zien elke dag een rookpluim boven de vulkaan. Meer dan eens horen ze gerommel binnen in de berg.Gerommel is niet altijd een uitbarsting. In 1991 was er een grote uitbarsting. Dat was sinds 1900 de 13e keer dat er lava uit de vulkaan kwam. Nu is de vulkaan Etna sinds 28 oktober weer zeer actief. Ook in juli 2001 was de Etna op Sicilië bijzonder actief.
3
v IK BRAND! De naam Etna komt van het Griekse woord’’athio’’. Dat betekent: ik brand! De oude Grieken dachten dat er een god bezig was een vuur te stoken in de vulkaan. Daardoor kwamen er volgens hen steeds rook, as en gloeiende lava uit de berg. Tegenwoordig denken we daar anders over. Diep in de aarde zit vloeibaar en kokendheet gesteente. Dat vloeibare gesteente heet magma. Zo nu en dan een deel daarvan naar buiten. Het wordt naar boven gestuwd door de hitte en de gassen, die diep onder de grond zitten. Er ontstaat een enorme gasdruk. Als het magma naar buiten komt , noemen we het lava. Volgens onderzoekers komt er bij de Etna al 2 en een half miljoen jaar lava naar buiten. In die tijd heeft de berg een enorme hoeveelheid van dat vloeibare gesteente naar buiten gespoten. Zo is de vulkaan in de loop van vele eeuwen steeds groter geworden. Het gebied van de Etna is nu achttienhonderd vierkante kilometer groot. Dat is ongeveer even groot als de provincie Utrecht.
4
v Luchtvervuiling De Etna ligt op Sicilië, een groot eiland aan de zuid kant van Italië. De berg is 3369 meter hoog. Op de top bevindt zich de grootse krater, die noemen we de hoofd krater. Een krater is een opening in een vulkaan. Uit de hoofd krater stijgt altijd een rookkolom op. Dat geeft behoorlijk wat luchtvervuiling. In de rook zit veel kooldioxide. Dat is een gas dat ook door fabrieken, auto’s en vliegtuigen wordt uitgestoten . Op de bovenstaande satelliet foto kun je goed zien dat er rook uit de vulkaan komt.
v Toerisme Zomers beklimmen duizenden toeristen de hellingen van de vulkaan Etna. Vanaf de top kunnen ze over het hele eiland Sicilië uit kijken. Bovendien kunnen ze overal kleine kraters zien liggen. Die heten ook wel bijkraters. Behalve de hoofd krater heeft de Etna ook nog zo’n driehonderd bijkraters. Als de toeristen ‘s avonds naar hun tent of caravan gaan nemen ze vaak een souvenir mee. De meeste hebben brokken lava dan bij zich. Die lava kan allerlei kleuren hebben. Er zijn gele, grijze, zwarte en rode lavastenen op de vulkaan te vinden. In de winter komen toeristen ook naar de berg omdat je daar goed kan skiën.
Hoofdstuk5 De Uitbarsting 2002 De Etna op Sicilië is weer zeer actief : het gebied wordt sinds 28 oktober getroffen door aardbevingen, waarbij zelfs een met een sterkte van 4,4 op schaal van Richter. Lavastromen banen zich een weg over de hellingen, waarbij grote bosbranden ontstaan. De as en rook van de vulkaan verspreidt zich tot in de wijde omtrek. Door deze uitbarstingen en aardbevingen zijn honderden mensen op het eiland dakloos geworden.
5
Een groot deel van de huizen in het dorp Santa Venerina is bij de aardbeving beschadigd. In de omgeving van de Etna hebben alle dorpen en steden vooral last van de as regens. Op 29 oktober vormden de lava stromen nog geen bedreiging voor de dorpen op de hellingen maar op 25 november wel. Bulldozers wierpen een dijk op tegen de oprukkende lava. Uit eindelijk kwam de stroom op ongeveer 400 meter afstand van een hotel tot stilstand. Niemand raakte gewond en de gebouwen werden niet ernstig beschadigd. De Sicilianen hebben dus gelijk als ze de Etna een ‘’goede berg’’ noemen. Op Sicilië werkt de vulkanoloog Boris Behnke. Hij zegt dat de berg ‘’in beweging’’ is. Grote delen van de noord kant van de Etna zijn als gevolg van de uitbarsting ongeveer een meter in de richting van de zee opgeschoven. De as van Etna komt nu niet alleen op Sicilië maar ook op Malta en in Noord-Afrika terecht. Eerder waren er al berichten dat ook de vulkaan op het nabij gelegen eiland Stromboli actief is geworden, maar het is onduidelijk of deze informatie klopt. \
6
Inhoudsopgave Bij de inhoudsopgave kunt u zien welk hoofdstuk waar is :
1. Wat zijn vulkanen?
2
2. Binnen in een vulkaan
2
3. Waar komen vulkanen voor ?
3
4. De Etna
3
5. De uitbarsting 2002
5
Nawoord Ik heb in dit werkstuk een heleboel geleerd over vulkanen zoals:dat er verschillende soorten vulkanen zijn en dat er geen vuur maar magma in een vulkaan zit en hoe een vulkaan ontstaat en steeds een andere vorm krijgt. Ik weet nu dat de Etna al een poosje actief is en dat de naam Etna van het woord ‘’athio’’ komt en dat het ‘’ik brand’’ betekent. En ik heb ook geleerd dat de temperatuur van de magma in een magmakamer tot 1200 graden Celsius kan oplopen en dat er aan de magmakamer ook eruptiepijpen zitten. En die eruptiepijpen kunnen een vulkaan worden.
7
Deze boeken heb ik gebruikt: De Etna Vulkanen Vulkanen
Kaj Elhorst (Informatie N68) John Dudman (kijklijsters) Simon Adams (mijn eerste boek over)
Op internet heb ik de volgende sites gezien: www.planet.nl www.knmi.nl www.rtl.nl deze sites heb ik gevonden door de zoekmachine google te laten zoeken naar de woorden Etna ,uitbarsting,2002
8
