Inleiding. Stap 5: Financieel plan: waar ga je het verdienen? Wat zijn de kosten en baten die verbonden zijn met de exploitatie

Inleiding



Deze handreiking is bedoeld voor het maken van een ondernemingsplan voor de exploitatie van een multifunctionele accommodatie. De vraag staat centraal: Hoe kan je van de exploitatie een gezonde business maken met goede balans tussen maatschappelijk en bedrijfseconomisch rendement?

Voor het onderdeel Marketingplan (Stap 3) is in de vorm van het MFA Kwartet een hulpmiddel ontwikkeld. Dit kwartet is separaat beschikbaar.

Houd bij het schrijven van ondernemingsplan de volgende doelgroepen in het vizier:  voor de ondernemer zelf is het schrijven van een ondernemingsplan een manier om de eigen gedachten te ordenen en daarop kritisch te reflecteren.  voor financiers en andere stakeholders is het ondernemingsplan het document bij uitstek om overtuigd te raken van het rendement van de beoogde investering. Zorg dus voor compactheid en overtuigingskracht, maar zorg er ook voor dat alle relevante aspecten worden aangestipt.

Stap 5: Financieel plan: waar ga je het verdienen? Wat zijn de kosten en baten die verbonden zijn met de exploitatie.

Bij het samenstellen van de handreiking is (vrij) gebruik gemaakt van Het Ondernemingsplan uit de serie praktijkgidsen voor manager en ondernemer. 1 Op basis van deze neutrale structuur is een verbinding gelegd met het materiaal dat in het eerste seizoen van het MFA Lab (2009-2010) is geproduceerd door verschillende werkgroepen. Het MFA Lab is een platform voor het ontwikkelen en uittesten van exploitatieformules voor maatschappelijke centra. Kernwaarden zijn gastvrijheid, ondernemerschap en verbinding met de wijk. Zie verder: www.mfa-lab.nl Deze handreiking beoogt een document in ontwikkeling te zijn. Het idee is om praktijkervaringen en nieuwe inzichten voortdurend toe te voegen aan dit document. Dat is al gebeurd via het gebruik van deze handreiking bij het uitvoeren van een aantal case studies. Vandaar dat deze versie kan worden beschouwd als versie 1.1.

Het ondernemingsplan wordt in vijf stappen ‘gevuld’:  Stap 1: Omgevingsanalyse: welke trends zijn meest relevant, welke klantengroepen zijn belangrijk en wat is je (verwachte) concurrentiekracht?  Stap 2: Missie en doelstellingen: welke positie kies je, waarom besta je en welke doelstellingen wil je bereiken?  Stap 3: Marketingplan: hoe speelt onderneming op externe behoefte in? Hoe zit het met product(en), plaats, prijs en promotie?  Stap 4: Managementplan: wie is de ondernemer en hoe wil je de onderneming intern organiseren? Hoe zit het zaken als rechtsvorm, personeel, IC en huisvesting 1

Handreiking ondernemingsplan MFA, versie 1.1, september 2010

Het Ondernemingsplan, Plattel en partners, 1995

1

Start: wat voor maatschappelijk centrum willen we realiseren? Het maken van een ondernemingsplan begint met een basaal idee van wat men wil realiseren; voor wat voor soort MFA moet er een plan komen? In het MFA Lab is een onderscheid gemaakt naar drie basistypen voor maatschappelijke centra. Elke type kent een eigen karakteristiek met kritische succesfactoren en een daarbij passend ‘verdienmodel’.

Geclusterde wijkcentra metafoor verschijningsvormen kenmerken diensten organisatie personeel communicatie financiële succesfactor rol overheid intrinsieke spanning

Buurtcentra metafoor verschijningsvormen kenmerken diensten organisatie personeel communicatie financiële succesfactor rol overheid intrinsieke spanning

huiskamer buurthuis, inloopcentrum, buurtkamer, jongerencentrum, enz. nabij, kleinschalig, laagdrempelig, zelfsturing buurt bepaalt zelf programma en diensten vereniging voor beheer & exploitatie vrijwilligers met (lichte) professionele support huis-aan-huis en mond-op-mond lage kosten door zelforganisatie faciliterend, bv. beschikbaar stellen van ruimte tussen brede toegankelijkheid en toe-eigening door specifieke groep

Thematische centra metafoor verschijningsvormen kenmerken diensten organisatie personeel communicatie financiële succesfactor rol overheid intrinsieke spanning


dorpsplein brede school, kulturhus, MFA, enz. centraal in de wijk, synergie tussen gebruikers, toeloop (traffic) mix van maatschappelijke diensten (onderwijs, opvang, zorg enz.) professionele beheerstichting kern van professionals evt. aangevuld met mensen met arbeidshandicap nieuwsbrieven, website en lokale pers optimalisering van gebruik van gebouwen en faciliteiten sturend, bv. op samenhang en deelname dienstverleners tussen identiteit van gebruikers en identiteit van geheel

hotspot centra rond thema’s als cultuur, sport, film, muziek, design, enz. dynamiek, uitstraling, met een uitgesproken concept eigen(wijze) programmering voor stad/regio maar ook voor buurt/wijk zelfstandige onderneming (rechtsvorm onbepaald) kern van professionals evt. met vrijwilligers en stagiairs (leerwerkbedrijf) veel free publicity; hotspot ‘maakt’ nieuws commercieel (neven)gebruik van zalen en horeca stimulerend, bv. met outputgerichte financiële bijdragen tussen commercieel en sociaal

2

Meestal laat een geambieerde maatschappelijk centrum zich snel indelen. Er zijn echter ook overgangsvormen of combinaties denkbaar. Denk bijvoorbeeld aan een cultureel centrum met een regionale uitstraling dat ingepast wordt in een brede wijkvoorziening. Beschouw de drie basistypen niet als een keurslijf waar elk centrum een eenduidige plek krijgt, maar beschouw de basistypes als verschillende richtingwijzers naar een gezonde exploitatieformule. Formuleer in aansluiting op de typering de volgende zaken:  naam en locatie  beoogde exploitant  beoogde bezoekers (verzorgingsgebied )  beoogde dienstverleners (hoofdgebruikers)  beoogde financiers (subsidieverschaffers2)  globale doelen; waar gaat het in essentie om?3

2

het gaat hier om de partijen die het gehele centrum financieel mogelijk maken in aansluiting op bezoekers en hoofdgebruikers; het gaat dus niet om de financiers van de afzonderlijke maatschappelijke diensten 3 het gaat hier om globale doelen, de verder vertaling daarvan naar (meetbare) doelstellingen vindt plaats bij Stap 2, Missie en doelstellingen


3

Stap 1: omgevingsanalyse



Om een goede invulling aan een MFA te geven is het noodzakelijk te weten  beleidscontext; binnen welke politieke en bestuurlijke context wordt het beoogde maatschappelijke centrum ontwikkeld.  doelgroep; voor wie de MFA waarde dient te hebben. Met andere woorden: wie is (zijn) de doelgroep(en) en hoe kenmerken of typeren de mensen binnen deze doelgroep(en) zich?  verzorgingsgebied; voor welk deel van dorp en stad de MFA betekenis dient te hebben en wat daar de karakteristieken van zijn.  SWOT; wat kansen en bedreigingen zijn die uit de ‘omgeving’ komen in relatie tot de sterke en zwakke kanten van de MFA.

Doelgroep Geef impressie van doelgroep in termen van kenmerken, mentaliteit en levensstijl; beschrijf:  Socio-demografische kenmerken (inkomen , opleiding, religie, beroepsopbouw, leeftijdsopbouw, e.d.)  Mentaliteit: welke ideeën en opvattingen hebben mensen ten aanzien van ontmoeten, ontspannen, samenwonen, recreëren en meer?  Op welke manier communiceert de doelgroep, onderling en naar buiten?  Leefstijl kenmerken; recreatief gedragspatroon, vrijetijdsbesteding, ontmoeten in openbare en publieke sfeer, e.d.;  Onvervulde behoeften: waar hebben mensen in de doelgroep behoefte aan? Wat zou leven in de buurt, het dorp of de stad aangenamer maken? Welke plekken, accommodaties en faciliteiten zijn er momenteel al? Wat mist men nog?

Beleidscontext en regelgeving Bij het uitwerken van ondernemingsplannen voor diverse typen van MFA’s is duidelijk geworden dat het lokale publieke domein specifiek aandacht vraagt bij het uitvoeren van een omgevingsanalyse. Met het begrip ‘beleidscontext’ wordt gewezen op de beleidskeuzes en prioriteiten die het gemeentebestuur heeft geformuleerd op het terrein van welzijn, onderwijs, sport en maatschappelijk vastgoed. Daarnaast is het van groot belang om gericht onderzoek te doen naar de onderstaande onderwerpen:  Het subsidiebeleid van de gemeente; o Welke instellingen worden gesubsidieerd? o Hoe worden die gesubsidieerd? o Kan en wil de gemeente invloed uitoefenen op het gebruik van de MFA door instellingen die subsidie ontvangen?  Het vergunningenbeleid van de gemeente; horeca, hinderwet .  Bestemmingsplannen voor het gebied waar de MFA (her)ontwikkeld moet worden.


Beleid ten aanzien van eigendom, beheer en exploitatie van maatschappelijk vastgoed; specifiek MFA’s.

Verzorgingsgebied Beschrijf profiel van het verzorgingsgebied (de buurt, het dorp of de stad) waar de MFA wordt gerealiseerd of reeds functioneert:  Objectieve identiteit van het verzorgingsgebied; o hoe is de infrastructuur van het verzorgingsgebied? o welke andere voorzieningen / accommodaties zijn er?  Subjectieve identiteit van het verzorgingsgebied; o hoe is de sociale sfeer in het gebied? o Hoe ervaart men het gebied in termen van ‘gezelligheid’, veiligheid, saamhorigheid? o Heeft het gebied een eigen gezicht? o Hoe omschrijft men het gebied en hoe verbinden bewoners zich aan dit gebied, deze omgeving? o Welke plekken en voorzieningen zijn cruciaal?

4



Verloop of transformatie in het verzorgingsgebied; o Is de leefstijl in het verzorgingsgebied constant of juist niet? o Komen er groepen in het gebied met een heel andere leefstijl? o Wat is het effect daarvan op het gebied (objectief / subjectief)? o Krijgt het gebied regionaal een andere functie waardoor andere groepen naar het gebied getrokken worden?

6 7

SWOT Waar liggen de kansen en bedreigingen in relatie tot de potenties van de (beoogde) MFA? Ontleen de kansen en bedreigingen aan ontwikkelingen op de volgende gebieden:  Demografische ontwikkelingen  Economische ontwikkelingen  Sociaal-culturele ontwikkelingen  Technologische ontwikkelingen  Ecologische ontwikkelingen  Politiek-bestuurlijke ontwikkelingen Typeer de zeven belangrijkste ontwikkelingen en breng deze in verband met de potenties van de MFA. Geef resultaat weer in SWOT-matrix hieronder. Typeer ontwikkeling

Kans voor MFA omdat

Bedreiging voor MFA omdat

1 2 3 4 5


5

Stap 2: missie en doelstellingen Stap 1 was vooral analyserend van aard. Bij stap 2 gaat het erom daadwerkelijk positie te kiezen en in aansluiting daarop een missie met doelstellingen formuleren Positionering Twee vragen staan centraal  Geredeneerd vanuit doelgroep: benoem de doelgroep of doelgroepen waar de (beoogde) MFA op wil inspelen.  Geredeneerd vanuit gebied: benoem het verzorgingsgebied of verzorgingsgebieden van de MFA en de betekenis (functies, waarde en/of sfeer) die de MFA daar wil hebben. Combineer doelgroepen en verzorgingsgebieden in een matrix en benoem op kruispunten de mate waarin je deze doelgroepen wil bereiken en/of bedienen. Bv. buurt

Bv. wijk

Bv. stad

Doelgroep 1:

Doelgroep 2:

Doelgroep 3:

Missie Formuleer in één of twee volzinnen de missie van de beoogde MFA met als (mogelijke) componenten:  de doelgroep; voor wie je het doet


   

verzorgingsgebied; waar je het doet kernactiviteit; wat je doet centrale waarden; hoe je het doet maatschappelijke en/of individueel effect; waarom je het doet

Vat deze missie zo mogelijk samen in een slogan die de missie in de kern raakt; denk aan slogans als:  ‘huiskamer van de buurt’  ‘hipste plek in de hele omgeving’  ‘om te zien en gezien te worden’  ‘alle diensten binnen handbereik’  ‘de trots van de wijk’  ‘doe mee!’  Enzovoort Doelstellingen Formuleer in aansluiting op te realiseren positie en missie toetsbare doelstellingen waarop de exploitant aanspreekbaar is. Maak bij de doelstellingen onderscheid naar doelstellingen gericht op:  bewoners uit gedefinieerd verzorgingsgebied; voorbeelden: o verbeteren van imago van hun woongebied o bevorderen van gemeenschapszin en wijkbinding o verminderen van eenzaamheid onder ouderen o impuls aan beweging en gezondheid  dienstverleners in het maatschappelijk centrum; voorbeelden o verbeteren inhoudelijke samenwerking tussen dienstverleners o vergroten van aanloop van (potentiële) klanten o beter benutten van (elkaars) ruimten en faciliteiten  exploitant van het maatschappelijk centrum (en de risicodragende financiers); voorbeelden o minimale dekking van gemaakte kosten van 80% binnen drie jaar o klanttevredenheid onder bezoekers van minimaal 7,0

6

o Bereik van tenminste 25% 4 Benoem bij elke doelstelling, zo mogelijk:  een kwantitatief of kwalitatief gestelde norm die aangeeft wanneer deze doelstelling behaald wordt;  manieren om dit te toetsen; denk aan enquêtes, tellingen, officiële statistieken enzovoort

Norm voor succes

wijze van toetsen

Doelstellingen voor wijk en wijkbewoners

Doelstellingen voor dienstverleners

Doelstellingen voor exploitatie

4

percentage inwoners uit het verzorgingsgebied dat gebruik maakt van het centrum in een jaar


7

Stap 3: marketingplan Op basis van missie en doelstellingen wordt bij stap 3 een marketingplan opgesteld met als onderdelen:

Prijs  prijsniveau  differentiatie  prijs-kwaliteitverhouding

product  programmering  food & beverage  ruimten en faciliteiten  openingsuren  navigatie

Maak eventueel een onderscheid naar de volgende doelgroepen  bezoekers uit het verzorgingsgebied;  maatschappelijke dienstverleners (hoofdgebruikers) die vanuit centrum opereren; dit kunne ook clubs en verenigingen zijn  commerciële partijen (indien zij nodig zijn om maatschappelijke en/of financiële doelstellingen te bereiken)

plaats  locatie en bereikbaarheid  gebouw en inrichting

Let er op dat niet alle marketing-p’s zich naar deze doelgroepen laten differentiëren. Denk aan ‘plaats’ bijvoorbeeld. Op het gebied van product, promotie en prijs is differentiatie goed mogelijk. Gebruik bijgaand schema om marketingplan op te stellen.

promotie  marketingkanalen en opinion leaders  customer loyalty programma’s  boodschap / tone of voice personeel  professionaliteit  aanwezigheid  attitude en acteren  kleding em verzorging

bezoekers

(maatsch.) dienstverleners

commerciële partijen

product plaats promotie personeel presentatie

presentatie  sfeer locatie  sfeer gebouw  sfeer inrichting  sfeer faciliteiten


prijs

8

Binnen het MFA Lab is het MFA Kwartet ontwikkeld. Doel van spel is om bewust te worden van de invloed van leefstijlen op de ‘look & feel’ van een MFA of andersoortige locatie met een publieke functie. Grondslag is het BSR-model van The SmartAgent Company dat op basis van de sociologische dimensie ‘individu versus groep’ en de psychologische dimensie ‘extravert versus introvert’ vier leefstijlen onderscheidt. Te weten: de gele, groene, blauwe en rode leefstijl. Binnen elke leefstijl domineren een aantal waarden. In relatie tot het exploitatievraagstuk van maatschappelijke centra zijn de meest relevante waarden hieronder weergegeven. Als je mensen uit deze doelgroep in je MFA wilt binnenkrijgen, zo is de centrale gedachte, moet je op deze waarden inspelen. Het MFA Kwartet maakt de spelers daarvan bewust en lokt een discussie uit over de profilering van bestaande of nieuw te realiseren multifunctionele accommodaties.


9

Stap 4: managementplan



Kern van het managementplan is het interne besturings- en organisatievraagstuk. Hoe kunnen we het marketingplan daadwerkelijk gerealiseerd krijgen; wat hebben we daarvoor nodig?



Opdrachtgever Is er een centrale ‘opdrachtgever’ van de exploitant van de MFA? Zo ja, welke partij(en) is dit? Opties zijn:  gemeente;  corporatie als vastgoedeigenaar;  samenwerkingsverband van hoofdgebruikers;  anders of combinatie van opties hierboven;  geen centrale opdrachtgever; alleen klanten zijn ‘opdrachtgever’ van de exploitant. Hoe ziet de relatie tussen opdrachtgever en exploitant er uit. Drie opties:  opdrachtgever vervult rol van licentiegever. Opdrachtgever stelt exploitant in staat om binnen bepaalde kaders de exploitatie te voeren. Opdrachtgever verleent geen financiële bijdrage aan de exploitatie.  Opdrachtgever vervult rol van subsidieverstrekker. Opdrachtgever levert financiële bijdrage aan exploitatie waarbij de exploitant het exploitatierisico geheel of gedeeltelijk draagt.  Opdrachtgever vervult van risicodrager. Opdrachtgever geeft aan exploitant opdracht om de exploitatie te voeren tegen een bepaalde vergoeding. Exploitatierisico ligt geheel bij opdrachtgever. Structuur en rechtsvorm Beschrijf kort de structuur en de (juridische) inbedding van de exploitant. Wat is de nieuwe onderneming?  zelfstandige afdeling bij één van de stakeholders;


zelfstandige onderneming in de vorm van een stichting of BV met stakeholders in de rol van bestuurder, toezichthouder en/of aandeelhouder (BV); zelfstandige onderneming zonder juridische betrokkenheid van stakeholders; stakeholders alleen in rol van opdrachtgever/klant.

Overleg en besluitvorming Hoe is het overleg met de volgende partijen  met opdrachtgever; wie vertegenwoordigt exploitant en wie de opdrachtgever; wanneer vindt overleg plaats  met klanten; eventueel met onderscheid naar de professionele dienstverleners die als hoofdgebruikers in centrum aanwezig zijn en met de bezoekers/bewoners van verzorgingsgebied.  met andere stakeholders (indien deze er zijn) Personeel Benoem de sleuteltaken die nodig zijn om binnen de nieuwe onderneming beoogde producten en diensten te leveren. Geef het belang aan van de sleuteltaak voor de aard van de MFA (1 = laag, 4 = hoog). De mate van belang zal zich vertalen in de tijd die aan deze taak besteed wordt en de kwaliteit waarmee deze taak wordt uitgevoerd. Geef na het vaststellen van de sleuteltaken aan binnen welke functie deze taken zijn ondergebracht. Sleuteltaken Ondernemen - Programmeren - PR, communicatie Organiseren - Gastheerschap - Gebruikersoverleg Coördineren - Verhuur ruimten - Agendabeheer

1

2

3

4

Functie

10

ICT Benoem specifieke ICT voorzieningen die cruciaal zijn voor realiseren van missie en doelstellingen en die niet tot de reguliere faciliteiten van een organisatie behoren (kantoorautomatisering, administratieve software enz.)

Faciliteren - Receptie - Restauratieve diensten Beheren - Schoonmaak - Onderhoud

Geef bij de functies ook aan of er inzet is van vrijwilligers (ook op bestuursniveau) en mensen met een handicap op de arbeidsmarkt. Geef daarna alle functies aan en benoem daarbij de taken, capaciteit en belangrijkste competenties. Maak bij het invullen van de taken eventueel gebruik van overzicht uit de bijlage. Alle functies

Taken

aantal fte

belangrijkste competenties

Functie 1 Functie 2 Functie 3 Enz.

Denk aan  gebouwgerelateerde ICT voor verlichting, klimaat, energie, beveiliging, geluid, e.d.  gebruiksgerelateerde ICT voor routing, toegang, reservering/verhuur, communicatie e.d.  ICT-toepassingen voor cultuur, sport, leren, enz. Overig Benoem hier overige zaken die op de organisatie van betekenis zijn; denk aan benodigde verzekeringen, vergunningen of aan een aspect als kennisen kwaliteitsmanagement. Specifiek aandachtspunt is een horecavergunning.

Ketenpartners Benoem de relevante ketenpartners die cruciaal zijn voor het realiseren van missie en doelstellingen. De stakeholders kunnen ook ketenpartners zijn. Taken

belang

Competenties

ketenpartner 1 ketenpartner 2 Ketenpartner 3 Enz.


11

Stap 5: financieel plan

Kostenbatenprofiel Opbrengsten uit vaste verhuur van ruimten

In het financieel plan gaat het om duidelijk te maken ‘waar het verdient’ moet worden. Als het goed is bevat het marketingplan, stap 3, aanwijzingen voor de aard en omvang van de opbrengst, en het managementplan, stap 4, aanwijzingen voor de dominante kostenfactoren.

Opbrengsten uit levering van facilitaire diensten

Vul bijgaand ‘kostenbatenprofiel’ in met kruisjes. Zet kruisje in linkerkolom indien de opbrengsten- of kostenpost relatief laat wordt ingeschat, en zet een kruisje in rechterkolom wanneer de opbrengsten- of kostenpost relatief hoog wordt ingeschat. Het profiel geeft in wezen aan waar je het wilt “verdienen”. Het gaat om de relatieve hoogte van genoemde opbrengsten en kosten. Laat de omvang van de MFA daarom (in dit stadium) buiten beschouwing Let op de samenhang. Voorbeeld: een hoge opbrengst uit verhuur stelt eisen aan ligging en bereikbaarheid; dit brengt een hogere grondprijs met zich mee, maar stelt ook eisen aan openingstijden, aanwezigheid en professionaliteit van personeel. Opmerking: kies steeds het perspectief van de exploitant. Indien deze niet de eigenaar is van het vastgoed maar de gebruiker van (een deel) van het vastgoed, voer dan alleen de huisvestingskosten op waarmee de exploitant zelf rekening moet houden. De vastgoedexploitatie van het gehele gebouw valt dan buiten de verantwoordelijkheid van de (operationele) exploitant en wordt in dat geval niet meegenomen in het ondernemingsplan.


--

-

-/+

+

Opbrengsten uit kaartverkoop en horeca Opbrengsten uit subsidies en andere financiële bijdragen (sponsors) Kosten in verband met ligging en bereikbaarheid Kosten in verband met kwaliteit en afwerking van ruimte Kosten in verband met openingstijden en aanwezigheid personeel Kosten in verband met professionaliteit en hoeveelheid personeel

In aansluiting op het kostenbatenprofiel kan een aanzet gemaakt worden tot het opstellen van een exploitatiebegroting. In een exploitatiebegroting worden kosten en opbrengsten in de tijd uitgezet. Zo ontstaat inzicht in het verloop van het te verwachten financiële resultaat over de komende jaren. In de bijlage 2. is daarvoor een checklist opgenomen

12

+

Bijlage 1: diensten en taken in MFA Onderhoud gebouw - groot onderhoud - klein dagelijks onderhoud - onderhoud inventaris - storingsdienst Onderhoud terrein - groen onderhoud - onderhoud bestrating Schoonmaak en afvalverwerking - schoonmaak - glasbewassing - opruimen - zwerfvuil opruimen - afvalverwerking Belastingen - rioolrecht - waterschap - afvalstoffenheffing - WOZ Verzekeringen - opstal - inboedel - glas - WA

Energie en water - gas - water - elektriciteit Vergunningen - gebruiksvergunning - evenementenvergunning Bewaking en beveiliging - toezicht - alarminstallatie - brandveiligheid - alarmopvolging - openings- en sluitingsronde Risicobeheer - risico-inventarisatie / ARBO - ontruimingsplan - bedrijfshulpverlening - keuringen Kantoorfaciliteiten - kopieën en printen - vergaderfaciliteiten - presentatiemiddelen - kantoorartikelen - ICT-beheer - telefoniediensten


Restauratieve diensten - drank- en etensautomaten - catering - bar/lounge - restaurant Receptie - ontvangst en registratie - informatieverstrekking - telefoonbeantwoording - postverwerking - sleutelbeheer - ontvangst goederen - bereikbaarheidsdienst Programmabeheer - verhuur ruimten - programmering - agenda beheer - website beheer - PR en communicatie - gastheerschap /coördinator - Gebruikersoverleg

13

Bijlage 2: aanzet exploitatiebegroting Post Kapitaallasten  Grond en gebouw  Inrichting Zakelijke lasten  Belastingen (OZB, rioolrechten etc)  Verzekering Kosten onderhoud  Terrein en Gebouw  Inrichting Facilitaire kosten  Schoonmaak  Gas, water, elektra Kosten personeel  Beheer  Programmamanagement Opbrengsten uit vaste verhuur

Opbrengsten uit incidentele verhuur

Opbrengsten uit horeca

Opbrengsten uit subsidies en andere bijdragen

Financiële drivers Kosten voor rente en afschrijving gebaseerd op de grootte van het gebouw (BVO)

Jaarlijkse kosten per m2 BVO



Omvang van de organisatie verwacht aantal uren per jaar Tarieven per uur Omvang verhuurbare ruimte Tarieven per m2 BVO Leegstandsgraad Omvang verhuurbare ruimte (BVO) Verhuurbare tijden en bezettingsgraad Tarieven per m2 BVO per uur Ruimte horeca (BVO) Openingstijden horeca Opbrengsten minus uitgaven per m2 per uur Vast jaarlijks bedrag Looptijd subsidies en bijdragen


14

Inleiding. Stap 5: Financieel plan: waar ga je het verdienen? Wat zijn de kosten en baten die verbonden zijn met de exploitatie

Recommend Documents