Verslag bijeenkomst buitengewoon leren 13 juli 2011 Inleiding Door Marianne van der Heijden (ZLTO), mede namens de Taskforce Multifunctionele landbouw. Voorstelronde
Marjolein Busser Marloes BisselingNibbelink Bea Blom en Judith Akkerman Ria Fokkink René Geneijgen
Het Haaksbergerveen Rekken Melkveebedrijf BHW Bisseling Groessen Zorgboerderij Blommendal Amersfoort Zorgboerderij Grt Windenberg Vorden Ede
Achtergrond in onderwijs. Man in psychiatrie. Boerderij gekocht. Begeleidt kinderen na schooltijd, in vakanties en op zaterdag. Ziet verbetering. Rest van de tijd volwassenen. Is benieuwd hoe het werkt wat boer & maat heeft opgezet. Veehouderijbedrijf. Pabo-opleiding. Ziet mogelijkheden om kinderen op bedrijf te begeleiden. Opzetten met een school was vergevorderd. Niet doorgegaan vanwege ontbreken van budget. Wil weten of voor concept ook andere wegen zijn. Autisme 5 tm 58 jaar. Dagbesteding Logeeropvang Judith is medewerker, logepodie. Contact met onderwijs. Door wijzigingen cluster 4 onderwijs opzetten dependance niet doorgegaan. Bio melkgeiten bedrijf. Stagiaires vanuit speciaal onderwijs gehad. Wil meer met deze doelgroep.
Trainer bij cursuscentrum. Heroriënteert zich. Nog pril. Zoekt geen eigen zorgboerderij, maar wel coördinerende functie. Vind het mooi als boeren, boer kunnen blijven en zich minder druk hoeven te maken over de organisatie. Myra en Zorgboerderij Paardenfokkerij. Kinderen op wo-middag, vr-middag en zaterdag. Werken met Ilse Op de Brant individuele doelen. Ook kinderen vanuit onderwijs AOC. Willen combinatie Limpens Nuth maken, iets met leren doen. Esther Zorgboerderij De Paarden. Kinderen met autisme, ppd-nos ed. Begeleiding met paarden en Lukkien Marshoeve individuele coachingstrajecten. Leeftijd 6 tm 21 jaar. Ook dagbesteding. Wil vernemen wat andere doen en hier nieuwe dingen uit te leren Sandra en Teun’s Hoeve Educatieve zorg en kinderboerderij. Kinderen met allerlei beperkingen. Natascha Balkbrug Belangrijk om kinderen te leren over boerderij. Leuke ervaring met stagiaires. Munster Samenwerking met scholen verloopt nu moeizaam. Piet van Kenniscentrum Onderwijs, kwalificatiedossiers en adviseren. Verkent of grotere groepen, 10 Odijk Aequor personen, op één bedrijf zijn te plaatsen. Om te kijken of het op deze wijze Ede winstgevend is Anouk Leer- en Wolwezen, Fries voor welzijn. Productief melkveebedrijf met zorg, begeleid Renmeester werkboerderij wonen, logeren. Henk werkt tot zomervakantie bij AOC Friesland. Anouk tot 5jr en Henk It Wolwezen terug bij AOC Leeuwarden. Bieden als variant op dagbesteding Kramer De Knipe onderwijszorgarrangement. Nu kinderen met zware gedragsproblemen. Leren (aardrijkskunde ed) en s middags ontspannende programma. Wil weten hoe andere kinderen, die nog thuis zitten, bereiken. Gerrit van De Bouwhoeve Vollegrondsgroenten en kleinvee. Dagbesteding aan jeugd 12 tot 18 jaar. Veen De Hoeve Docent Steenwijk voortgezet onderwijs (wiskunde). Contact met leerplichtambtenaren, time-outs. Begeleidt op zijn tijd al jongeren op bedrijf. Luuk Zorgboerderij 120 deelnemers/maand. Ook die uit leerproces komen. Kinderen v middelhoge Venner Hoeve de Kaolder intelligentie. Inkomsten 100% pgb, klein deel wmo. Dagbesteding, begeleiding, Baexem diagnostiek enz. Met zorginstelling sinds kort stichting Melion opgericht. Monique Beltrum Melkveebedrijf. Ervaringsdeskundige wat betreft jeugdproblematiek. Wil dit Weiden uitdragen naar jongeren en kijken of concept op eigen bedrijf is toe te passen.
1
De bijeenkomst wordt mede verzorgd door: •
Mariska van Koulil, adviseur / projectleider Multifunctionele landbouw ZLTO en voorheen tevens
•
Ida Besten: Van oorsprong GGD verpleegkundige. In Twente zorgboerderijen voor jeugdigen
•
Els Brakman: Na 15 jaar eigen dierenartsenpraktijk, vanuit die ervaring pedagogie gedaan. Ida
kennismakelaar van de Taskforce Multifunctionele landbouw voor de regio Zeeland en Brabant. gestart. Gehuwd met boer. was haar stagebegeleider en vandaaruit is samenwerking met elkaar ontstaan. Ida en Els zijn van Trajectbureau Boer & Maat.
Presentatie concept Buiten gewoon leren door Trajectbureau Boer & Maat Oorsprong Plaatsten jongeren op zorgboerderij, maar ervaarden dat meer betrokkenheid nodig was. Ook vanuit onderwijs. Verschillende instituten hiervan benaderd. Gepolst of opzetten van leerboerderijen een optie kon zijn. In Overijssel eerste pilotproject regio Enschede. Daarnaast project UWV Nederland. Leerlingen (met wajong) ervaring op laten doen op boerderij om voor te bereiden op arbeidsmarkt. In de projecten zijn leerboerderijen opgezet en agrarische ondernemers opgeleid. Het laatste project met een bijdrage van de Taskforce Multifunctionele landbouw was voor de inbedding van wat was opgestart. Dit met een samenwerkingsverband waarbij 60 scholen aangesloten zijn. Lijkt er op dat het gaat lukken. Film van 2 verschillende leerbedrijven, waarmee samengewerkt. O.a. jongen die een deel van dag komt. Ander deel wel onderwijs volgt. Uiteindelijk is hij naar speciaal onderwijs gegaan. In periode tot dat diagnose ed rond was. Financiering vanuit school. In het project was daarbij overbruggingsbudget beschikbaar. Dit gaf scholen de gelegenheid om financiering te zoeken. Bewust gekozen om geen budgetfinanciering in te zetten (bijv. AWBZ), want dan wordt het een verantwoordelijkheid van de ouders, terwijl dit bij school hoort te liggen. Doelgroep en doelen Leeftijd 6 tot 23 jaar. Leerlingen die vastlopen vanwege sociaal emotionele problemen. ADHD, opvoedingssituatie (hechtingsproblematiek). Zeer divers. Bijna de helft al zo ver vast gelopen dat ze volledig thuis zitten. Leertraject op boerderij in eerdere fase had deel van ‘leed’ kunnen voorkomen en is beter voor het perspectief daarna.
2
Leerboerderij ingezet voor verschillende doelen: •
Herstartplek (op tijd opstaan e.d.)
•
Tijdelijke time-out plek (en daarnaast naar school), ondersteuning van schoolse situatie
•
Alternatieve observatieplek (ook om uiteindelijk tot diagnostisering te komen)
•
Aanleren van arbeidsvaardigheden voor Wajongers en MBO kinderen (soort leerwerkplek), vanuit speciaal onderwijs of uwv
Basisgedachte •
Veiligheid: fysiek (zo veilig mogelijk op boerderij), maar ook kind dat zich veilig en welkom kan voelen
•
Verbondenheid: Ergens bij kunnen horen (planten, dieren, gewoontes, materialen), bijv. verbinding met lievelingskonijn waar deze voor kan zorgen
•
Uitdaging: Op school vaak over- of ondervraagd. De juiste uitdaging bieden afhankelijk welke fase aan de orde is. Op maat. Rode draad in leertrajecten va observatie tot..
De boerderij heeft bijv. veel te bieden voor de zintuigen van fijngevoelige kinderen. Verder kunnen dieren op diverse wijzen een belangrijke rol vervullen, bijv bij het bekomen van het woedeaanval. Werken met leerdoelen. Van te voren vast stellen met leerkrachten en ouders. •
Ontwikkeling zelfvertrouwen: oa zichtbaar maken van wat ze gedaan hebben
•
Positief reeël zelfbeeld: Elke keer spiegelen wat kind kan en is, doet, gedaan heeft en overkomt
•
Impulsbeheersing
•
Aanpassingsvermogen
•
Verantwoordelijksheidsgevoel
•
Inlevingsvermogen
Impliciet / Cognitief leren is wel in te passen bij de boerderijactiviteiten, bijv. rekenen. Hoeveel dieren in hok. Echter niet volledig overnemen als boer. Als het iets of wat kan dit nog in de leersetting laten bieden. De inzet is dat de leerkracht op de boerderij komt om te zien wat kind doet en kan bepalen wat nog aan cognitief leren dient te gebeuren. Gemerkt wordt de behoefte aan een soort van inspiratiemap voor leerkrachten om beter in beeld te krijgen hoe het buitengewoon leren op de boerderij aansluit op onderwijs. Werkwijze Binnen een samenwerkingsverband van scholen wordt één coördinator aangesteld. Tot nog toe komen de leerlingen vaak via ouders die de mogelijkheid vernomen hebben. Soms al wel via leerkrachten uit het ondertussen opgebouwde netwerk.
3
Ook aandacht besteden aan hoe het loopt in thuissituatie, rest van systeem. Hiervoor met school aan tafel en met ouders overleggen wat zij nodig hebben. Kan lastig zijn als ouders niet mee ontwikkelen. Worden zo veel mogelijk betrokken oa bij kennismakingsgesprek. Ervaring leert wel dat ouders waarde gaan hechten aan wat boer(in) over hun kind aangeeft. Samenwerking vanuit boer met onderwijs is een noodzaak en verplichting voor deelname. Ieder behoudt eigen rol, boer blijft dus boer en wordt geen leerkracht. Diverse kwaliteitsaspecten zijn belangrijk. Ook bewijs van goed gedrag ed. Samenwerkingsverbanden van scholen worden steeds groter. Kan voordelen hebben zoals in dunbevolktere regio’s. Randvoorwaardelijke aspecten Budget vanuit schoolse middelen: is keuze die scholen zelf maken. School zegt 9 vd 10 keer dat er geen middelen zijn. Vanuit wet worden scholen verplicht om iets te bieden voor zorgleerlingen (met een beleid en programma). Bij één is dit een observatieklas. Anderen maken keuze om het daadwerkelijk voor begeleiding van leerlingen in te zetten. Hoe gaat het met leerplicht en te halen doelstellingen? Op een gegeven moment los laten bij deze kinderen. Eerst weer waarborgen dat kind weer goed in vel komt. Kan wel verlies van een schooljaar betekenen. Vervoer, wordt steeds moeilijker vanwege de veranderingen op dit vlak. Ouders krijgen steeds meer verantwoordelijkheden. Zoek naar creatieve oplossingen. Als ouder zelf niet kan rijden, misschien wel buurman of autorijschool. Ook niet blijven hangen in relatie bij onderwijs. Bel gerust met leerplichtambtenaar bij gemeente. Als ondernemer de incidentenregeling van school kennen. Als er een incident is, meld het hoe dan ook.
Vertaalslag naar eigen bedrijf
Punten die hierbij in de groepen naar voren kwamen: •
Doelstelling, missie, visie SWOT eigen bedrijf. 100% inzet.
•
Concretiseren van aanbod: verbreding huidig concept, welke doelgroep past.
•
Vanuit aanknopingspunten onderwijs het netwerk uitbreiden
•
Vraag en aanbod is er. Nu regelen en financieren (zorg of onderwijs)
4
•
Rol van gemeenten? WMO
•
Problematiek, kosten zijn te hoog
•
Hoe school benaderen. PR is nodig.
•
Wie moet / gaat het regelen?
•
Opgeleidt kunnen worden
•
Hoe zit het netwerk in elkaar. Hoe wordt je gezien/beoordeeld?
•
Gemeenten allerter maken
•
Gezamenlijk verantwoordelijksheidsgevoel: gemeente, scholen, boerderijen
•
Stappen: plan van aanpak, partijen uitnodigen (WMO-gemeenten, UWV), wetgeving/financiën duidelijker
•
Kunnen laten zien dat het werkt
•
Mensen binnen onderwijs vinden die enthousiast zijn
Intern begeleider (IB-er) is prima persoon als het gaat om te kijken naar hoe het met een kind gaat. Om het concept echt gedragen te krijgen binnen onderwijs, is aanvliegen op alle onderwijsniveaus nodig: leerlingbegeleiders, zorgcoördinatoren, management (directeuren en bestuur voor ontwikkeling beleid en vormen van visie). Alle scholen dienen passend onderwijs aan te bieden (wet is er nog niet helemaal door) en beleid op te ontwikkelen. Meerwaarde van buiten gewoon leren op de boerderij laten zien, door ze het te laten ervaren. Kan beter zijn dat in het begin een ander het over brengt als er nog geen overtuiging is dat de boer(in) wat kan betekenen. In de eigen regio is te bekijken wie als ondersteuner is te vragen. Denk daarbij aan regionale vereniging van zorgboeren, een LTO-adviseur of in specifieke gevallen (als het gaat om groen onderwijs en MBO) Aequor. Bij het concept van Boer & Maat is plaatsing van kinderen op boerderijen altijd bekostigd vanuit onderwijs (breedtezorgmiddelen van samenwerkingsverband scholen). Budget voor boerderij bij geplaatste leerlingen is € 15/uur. Kosten die Ida en Els maakten in eerste fase vanuit projecten. Ondertussen bekostiging vanuit samenwerkingsverband. Dit geldt ook voor de coördinatoren die het gaan overnemen.
Afsluiting Het is van belang goed na te denken over wat je wilt, over de doelgroep, wat kan je aanbieden en dergelijke. Maar ook hoeveel energie je erin wilt stoppen. Je moet het in eerste instantie hebben van kleine successen. Als je merkt dat het trekken aan een dood paard wordt, dan ophouden anders geeft het alleen maar frustratie. Positieve mensen opzoeken om mee door te gaan. De bijeenkomst is als positief ervaren. Het gaf interessante informatie en aanknopingspunten om mee verder te gaan. Een groot deel van de aanwezigen is van plan om verder te verkennen of zij het concept Buiten gewoon leren in de praktijk kunnen brengen. Om nader in beeld te krijgen wat de serieuze plannen zijn en waarmee deze geholpen zijn, wordt een vragenlijst rond gemaild. Mogelijk kan de Taskforce Multifunctionele landbouw nog wat betekenen, al is dit nog slechts beperkt en het loopt dit jaar ten einde. Wellicht kan er wat op een andere wijze opgepakt worden.
5
