Jaarverslag 2014 Inhoudsopgave Inleiding
blz. 2
Hoofdstuk 1:
De bibliotheek: knooppunt voor kennis, contact en cultuur: kerntaken en waarde van het bibliotheekwerk blz. 3
Hoofdstuk 2:
De bibliotheek in cijfers
blz. 5
Hoofdstuk 3:
Financieel jaarverslag
blz. 7
Hoofdstuk 4:
Medewerkers
blz. 8
Bijlagen 1. Overzicht van de vestigingen
blz. 10
2. Samenstelling Raad van Bestuur
blz. 11
3. Overzicht van de uitgevoerde activiteiten
blz. 11
1
Inleiding Enerzijds was het jaar 2014 voor De Bibliotheek Maas en Peel een uitstekend jaar, het aantal gebruikers en het aantal bezoekers stegen aanzienlijk. Meer dan 300.000 mensen brachten een bezoek aan de bibliotheek. Het aantal uitleningen nam, tegen de landelijke trend in, zelfs nog toe met 1,3% en kwam daarmee uit op 520.930 banden. Daarnaast hebben leden van de bibliotheek in het laatste kwartaal ruim 2000 e-books van het landelijke portal gedownload. Tal van nieuwe activiteiten op diverse terreinen konden worden opgezet. Hierbij waren onder andere activiteiten voor werkzoekenden en jongeren. Ook werd in 2014 begonnen met de bouw van twee nieuwe bibliotheekgebouwen, in Baarlo en Panningen, waar de bibliotheek straks een integraal onderdeel zal gaan vormen van het Huis van de Gemeente. Ook kon in Grashoek, Koningslust, Beesel en Baarlo (2x) een Bibliotheek op School (BOS) in gebruik worden genomen. Tenslotte werd een uitleenpunt met Poolse boeken geopend bij Breebronne in Maasbree. Anderzijds werd pijnlijk duidelijk dat de financiële positie van de bibliotheek onhoudbaar was geworden, een bezuiniging van € 50.000,- door de gemeente Beesel en het stopzetten van de subsidiering door de provincie Limburg, hetgeen een bezuiniging van € 210.000,- betekende, en een tariefsverhoging door de gemeente Venlo van € 20.000,- maakten een ingrijpende reorganisatie onvermijdelijk. Helaas zijn hierbij een aantal gedwongen ontslagen gevallen. Het reorganisatieplan “Focus op dienstverlening” voorzag in een krimp van ongeveer 15 fte naar 10 fte.
2
Hoofdstuk 1 De bibliotheek: knooppunt voor kennis, contact en cultuur: kerntaken en waarde van het bibliotheekwerk De bibliotheek is een onmisbare schakel in de huidige kennis- en informatiesamenleving. De medewerkers van de bibliotheek zijn experts in het vinden en verbinden van informatie en in informatieoverdracht. De opdracht aan de bibliotheek c.q. de bibliotheekmedewerkers is het stimuleren, ondersteunen, faciliteren en toerusten van burgers om actief mee te kunnen doen en bij te dragen aan de moderne kennissamenleving en in het verlengde hiervan een belangrijke sociaal-culturele rol te vervullen. Het rapport “Bibliotheek van de Toekomst”* formuleert de volgende vijf kerntaken: 1. Lezen is de basis: taalontwikkeling en geletterdheid 2. Het stimuleren van de persoonlijke ontwikkeling van mensen: een Leven Lang Leren 3. Toegang tot informatie; naast laaggeletterdheid is ICT-geletterdheid een basisvaardigheid voor deelname aan de samenleving 4. Dynamische ontmoetingsplek: Bouwen aan kennis kan niet zonder sociaal-culturele plaatsen van samenkomst. Deze plaatsen zijn zowel fysiek als digitaal in ontwikkeling: Kennis komt steeds meer tot stand in netwerk- en community-verband, op fysieke en virtuele plaatsen waar mensen samen komen, discussiëren, onderhandelen, leren en creëren. In de bibliotheek is iedereen welkom en komen mensen in aanraking met andere culturen, leefwijzen, achtergronden. De bibliotheek draagt hiermee –al dan niet in samenwerking met andere partners- bij aan het empathisch vermogen van de samenleving. 5. Er bestaat een link met de lokale gemeenschap: de fysieke bibliotheek zorgt voor de lokale inbedding. Door er te zijn draagt de bibliotheek bij en stimuleert de betrokkenheid bij een lokale identiteit. Zij biedt een podium voor bewoners, maatschappelijke en culturele organisaties dat aansluiting weet te vinden bij individuele behoeften en lokale aandachtsgebieden. De volgende waarden vormen de legitimering voor de publieke taken die de bibliotheek vervult: 1. Toegankelijkheid: voor iedereen, vanuit zo laag mogelijke (financiële) drempels. 2. Pluriformiteit: de bibliotheek heeft een aanbod voor alle bevolkingsgroepen en bevordert zoveel mogelijk dat bevolkingsgroepen in aanraking komen met de denkbeelden van anderen. 3. Onafhankelijkheid: de openbare bibliotheek is neutraal en niet-commercieel. Het samenstellen van collecties en het leggen van connecties moet losstaan van (politieke en economische) belangen. 4. Betrouwbaarheid: de bibliotheek is een betrouwbaar instituut en ondersteunt vanuit deze waarde de burgers bij het vinden en beoordelen van kwalitatief goede en juiste informatiebronnen. De bibliotheek/bibliothecaris van de toekomst vervult haar opdracht door: 1. Mensen te verbinden met informatie: integratie van de fysieke en virtuele wereld 2. Een platform te bieden voor persoonlijke ontwikkeling: social learning waarbij mensen kennis halen en kennis brengen.
3
3. Centraal te staan in de lokale infrastructuur: de bibliotheek staat niet op zichzelf, zij opereert binnen de lokale maatschappelijke context. De bibliotheek heeft meer te bieden dan het vinden van informatie, d.w.z.: naast informatie uit diverse bronnen ook connecties te leggen met de lokale gemeenschap en die gemeenschap ook uit te nodigen zelf verbindingen te leggen en informatie toe te voegen. De bibliotheek is de hub binnen de lokale gemeenschap. De bibliotheek heeft dit gedaan door: -
Het bieden van aantrekkelijke en goed geoutilleerde ontmoetings- en werkplekken Het aanbieden van trainingen, cursussen en workshops Het organiseren van culturele en/of informatieve activiteiten Het bieden van faciliteiten voor huiswerkbegeleiding en trainingen
In de bijlagen is een overzicht opgenomen van een aantal activiteiten die in het verslagjaar door de Bibliotheek Maas en Peel werden uitgevoerd. Wel kan hier nog worden vermeld dat de bibliotheek dat de bibliotheek deelnam aan de Limburgse Bibliothekendag die in 2014 voor het eerst werd georganiseerd, een initiatief van de Bibliotheek Venlo. In het kader van deze dag werd onder andere alvast een kijkje in de keuken van het nieuwe Huis van de Gemeente gegeven.
4
Hoofdstuk 2 De bibliotheek in cijfers De Bibliotheek Maas en Peel bestaat uit zes volwaardige bibliotheken, Baarlo, Kessel, Maasbree, Meijel, Panningen en Reuver. Daarnaast zijn er tien BOSsen, in Baarlo (De Omnibus en Panta Rhei) Beesel, Beringe, Grashoek, Helden (De Pas en De Liaan), Kessel-Eik, Koningslust en Offenbeek. Verder werd gestart met de voorbereiding van een BOS bij De Bolleberg in Baarlo en bij IKC De Kemp in Egchel. Bij Breebronne in Maasbree is een uitleenpunt voor Poolse arbeidsmigranten gestart. Ontwikkeling van de uitleenresultaten vanaf 2010 UITLENINGEN
2010 31-dec
2011 31-dec
2012 31-dec
2013 31-dec
2014 31-dec
Baarlo Beringe De Bolleberg Breebronne Grashoek De Kemp Kessel Kessel-Eik Koningslust Maasbree Meijel De Liaan De Omnibus Panningen Panta Rhei De Pas Totaal
56244 4573 0 0 4263 0 34868 812 2528 55121 53462 0 0 149463 0 0 361334
58084 4769 0 0 4611 0 33865 1006 1999 55658 54421 0 0 155160 0 407 369980
58014 4862 0 0 4619 0 32186 1431 1707 57077 54459 0 0 151172 0 3070 368597
58869 4215 0 0 4279 0 32640 650 1610 61671 56858 433 0 155502 0 2113 378840
56602 4754 0 640 5119 0 33561 1222 5005 67846 58007 3208 896 142261 1160 2554 382835
Beesel Bösdael De Meander Reuver De Triolier Totaal
7581 0 0 106729 0 114310
6322 0 0 108052 0 114374
5990 0 2769 122615 0 131374
3861 0 5784 125396 0 135041
6818 0 9597 121680 0 138095
Haelen Maas en Peel totaal
475644
484354
499971
513881
520930
Leden Het aantal ingeschreven leden nam in 2014 licht toe van 15.144 naar 15.514. Het grootste deel van de leden wordt gevormd door de jeugd en de jongeren. In de leeftijdscategorie van 0 tot 14 jaar stonden 6.972 kinderen ingeschreven als lid. De groep jongeren van 14 tot 18 waren met 3.655 leden ook goed vertegenwoordigd. Daarnaast waren 4.590 volwassenen lid van de bibliotheek. Tenslotte stonden 297 instellingen en organisaties collectief ingeschreven als lid. 5
We merken goed dat er in ander gemeenten bibliotheken gesloten zijn. Zo maken enkele honderden inwoners van Swalmen (gemeente Roermond) lid bij de bibliotheek in Reuver, terwijl veel inwoners van Neerkant, gemeente Deurne, gebruik maken van de bibliotheek in Meijel. De bibliotheken werden samen door meer dan 300.000 bezoekers bezocht. De positie van de Bibliotheek Maas en Peel ten opzichte van de andere Limburgse bibliotheken De Vereniging van Limburgse Bibliotheken (VLB) heeft in 2014 door Cubiss, de provinciale serviceorganisatie, een vergelijkend onderzoek laten uitvoeren naar de kwantitatieve resultaten van de bibliotheken in Limburg. Hieruit kwam onder andere naar voren de Bibliotheek Maas en Peel in verhouding tot het aantal inwoners de meeste leden heeft. Ruim 27% van de bevolking staat ingeschreven als lid van de bibliotheek. Daarnaast bleek dat de leden van de Bibliotheek Maas en Peel ook nog eens het hoogste aantal uitlening per lid haalden. Verder bleek ook uit het onderzoek dat de personele bezetting van onze bibliotheek, in vergelijking met de andere bibliotheken, minimaal is, dat er zeer veel vrijwilligers actief zijn en dat de vrijwilligers veel uren werkten, gemiddeld zeven uur per week per vrijwilliger. Het feit dat er zoveel mensen zijn die zich vrijwillig inzetten voor de bibliotheek maakt ook duidelijk dat de bibliotheek breed gedragen wordt door de inwoners. Tenslotte kwam uit het onderzoek nog naar voren dat de financiële bijdrage van de gemeenten per hoofd van de bevolking de laagste van de provincie was.
6
Hoofdstuk 3 Financieel jaarverslag Vanwege de achterstand bij de financiële administratie, een gevolg van de reorganisatie en de extra werkzaamheden in verband met de voorbereidingen van rechtszaken en andere procedures, de verhuizing van het kantoor van Haelen naar Reuver en de extra werkzaamheden in verband met de verhuizingen in Baarlo en Panningen zullen de financiële overzichten in een later stadium afzonderlijk worden gepresenteerd.
7
Hoofdstuk 4 Medewerkers De vernieuwing van de bibliotheek staat of valt met de innovatiekracht van haar medewerkers. Zij zijn immers de motor van de organisatie. Daarom stonden scholing en verder aangescherpte specialisatie in 2014 hoog op de agenda van ons team. Er werden onder andere medewerkers en vrijwilligers opgeleid tot leesconsulent en leescoördinator. Daarnaast werd veel aandacht besteed aan scholing op het gebied van marketing en van automatisering. Ook werden trainingen gevolgd voor het geven van workshops voor startende ondernemers, voor werkzoekenden, voor het gebruik van Linkedin enzovoort. Op deze terreinen werd nauw samengewerkt met Bibliocenter. Een deel van de scholing werd mogelijk gemaakt door inzet van Europese gelden die vanaf 2013 aan de Bibliotheek Maas en Peel zijn toegekend in het kader van een Grundtvig-project en een Erasmus+project. De eerste initiatieven voor deze projecten zijn door de Noorse collega’s genomen. In het kader van deze projecten werd samengewerkt met bibliotheken en instellingen voor het geven van taalonderwijs in Voss (Noorwegen), Kǿge (Denemarken), Erfurt en Apolda (Duitsland) en Wolsztyn (Polen). Eind 2013 werd het aantal samenwerkingspartners uitgebreid met de provincie Hordaland, de gemeente Fjell en de bibliotheek in Bergen, allemaal in Noorwegen en met de “Katolicki Universytet Lubelski Jana Pawła II in Lublin, Polen. In 2014 brachten medewerkers van de Bibliotheek Maas en Peel een bezoek aan Kǿge en aan Wolsztyn. Delegaties, zo’n twintig personen, van de samenwerkingspartners brachten eind 2014 een bezoek aan onze bibliotheken. In Maasbree en Baarlo werd voor hen een uitgebreide conferentie en een cultureel programma georganiseerd met onder andere een bezoek aan de befaamde kunstenares Giotta Tajiri in Baarlo. Ook werd kennis gemaakt met een typisch Limburgs folkloristisch fenomeen, de schutterij in Neer. In 2014 werd een reorganisatieplan opgesteld. Dit was nodig vanwege aangekondigde bezuinigingen van ruim € 260.000,-. Als gevolg hiervan is het aantal medewerkers is in 2014 gedaald van 33 naar 20. Zij werkten samen 421 uur per week. Een jaar eerder werd er in totaal nog 575 uur per week gewerkt. Helaas moest een aantal medewerkers via gedwongen ontslagen afvloeien. Daarnaast zijn er bij de Bibliotheek Maas en Peel meer dan honderd vrijwilligers actief. In totaal werken zij meer dan 700 uur per week. De vrijwilligers zijn in een aantal groepen onder te brengen: 1. Vrijwilligers “oude stijl”, vrijwilligers die van oudsher in de bibliotheken verschillende additionele werkzaamheden uitvoeren. Hierbij zijn een aantal vrijwilligers die dit werk al meer dan dertig jaar doen. 2. Vrijwilligers die door de gemeente Peel en Maas worden geworven. In dit geval gaat het veelal om mensen met een “afstand tot de arbeidsmarkt”, waaronder verschillende vluchtelingen. Zij verzorgen, met professionele ondersteuning, deels de uitleen in Baarlo, Kessel, Maasbree en Meijel. 3. Vrijwilligers in de uitleenpunten in de kleine kernen en in de Bieb op School (BOSsen) 4. Vrijwilligers die door de scholen zijn geworven ten behoeve van de Bibliotheek Maasbree en de BOSsen. Zij verzorgen bijvoorbeeld ook klassenbezoeken, voorleesuurtjes, kleine exposities enzovoort. 5. Vrijwilligers voor de Boekendienst aan Huis. Dit gebeurt in samenwerking met “De Zorgondersteuner”. 6. Poolse vrijwilligers in de Bibliotheek Maasbree die diensten verlenen aan de Poolse arbeidsmigranten en Poolse taalles geven aan Poolse kinderen die op de gewone
8
basisschool zitten maar waarvan de ouders het belangrijk vinden dat zij ook thuis zijn in de Poolse taal cultuur.. 7. Gespecialiseerde vrijwilligers, mensen die bijvoorbeeld taallessen verzorgen, hulp bieden aan vluchtelingen, trainingen en workshops geven, affiches en flyers ontwerpen enzovoort. Hierbij zijn verder bijvoorbeeld ook mensen die werkzoekenden en startende ondernemers ondersteunen. 8. Een “vrijwilliger” die door de reclassering bij ons is geplaatst. Deze werkt fulltime. Verder zijn bij de bibliotheek regelmatig stagiaires actief, voornamelijk stagiaires die een maatschappelijke stage doen van het Bouwens van de Boyecollege in Panningen en BC Broekhin in Reuver en stagiaires van de Gilde Opleidingen. Dit laatste betreft stagiaires administratief, secretarieel, financieel, en verkoop en marketing. Stagiaires van de Gilde Opleidingen blijven meestal drie maanden of langer. Op jaarbasis gaat dit om meer dan tien MBO-studenten. Incidenteel zijn er ook stagiaires van andere MBO-opleidingen werkzaam in een van de vestigingen. Tenslotte kon eind 2014 een “Letter of Intent” worden getekend met de Universiteit van Lublin in Polen om Poolse studenten die daar Nederlands studeren een half jaar naar Nederland te laten komen om de mondelinge taalvaardigheid te verbeteren. Dit gebeurt ook in het kader van een Erasmus+project. *Commissie Cohen. Bibliotheek van de toekomst, knooppunt voor kennis, contact en cultuur. Den Haag, Sector Instituut Openbare Bibliotheken. 2014.
9
Bijlage 1 Overzicht van de vestigingen Baarlo:
Bibliotheek in standalone situatie. Bouwjaar 1984. De Bibliotheek verhuist april 2015 naar MFA “De Engelbewaarder”. Er ontstaat dan een combinatie met de Dorpsdagopvang voor ouderen en een klein gemeenschapshuis.
Haelen:
Kantoor backoffice, per 01-12-2014 verlaten. De niet inhoudelijke backoffice is verhuisd naar Reuver, de inhoudelijke backoffice deels naar Panningen, de directie reist rond.
Kessel:
Bibliotheek in MFA in combinatie met de kinderopvang “Hoera”, de een woonzorgcomplex voor ouderen, een tandartsenpraktijk en een gemeenschappelijke ruimte voor activiteiten. Bouwjaar 2011.
Maasbree:
Bibliotheek in standalone situatie, tevens steunpunt voor Poolse migranten. Bouwjaar 1984. Heringericht volgens retail principe in 2013.
Meijel:
Bibliotheek in MFA “D’n Binger”. Bouwjaar 2002.
Panningen:
Bibliotheek in standalone situatie. Bouwjaar 1978, verhuizing naar Huis van de Gemeente is gepland voor september 2015.
Reuver:
Bibliotheek in standalone situatie boven een supermarkt. A-locatie. Bouwjaar: 1991, nieuwe inrichting in 2008.
Overzicht BOSsen en uitleenpunten Beesel:
BOS in de plaatselijke basisschool
Beringe:
BOS en uitleenpunt voor volwassenen in de plaatselijke basisschool
Bösdael:
BOS in voorbereiding in Brede School in Reuver
De Bolleberg: BOS in Baarlo Breebronne:
Uitleenpunt voor Poolse arbeidsmigranten in Maasbree
Egchel:
BOS in Integraal Kind Centrum
Grashoek:
BOS en uitleenpunt voor volwassenen in de plaatselijke basisschool
Kessel-Eik:
BOS
Koningslust:
BOS en uitleenpunt voor volwassenen in de plaatselijke basisschool
De Liaan:
BOS in Helden
De Meander: BOS in Offenbeek De Omnibus:
BOS in Baarlo
Panta Rhei:
BOS in Baarlo
De Pas:
BOS in Helden
De Triolier:
BOS in voorbereiding in Reuver
10
Bijlage 2 Samenstelling Raad van Bestuur J. Willekens, voorzitter H. van Dongen, penningmeester
Bijlage 3 Overzicht van de uitgevoerde activiteiten Om de gemeenteraden beter te informeren over alle activiteiten die de bibliotheek in 2014 zoal heeft uitgevoerd is een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd. Dit is gebeurd in samenwerking met de gemeenten. Veel mensen, ook raadsleden, zien de bibliotheek nog altijd als een uitleenfabriek, maar de bibliotheek is natuurlijk veel meer. De gemeenten willen dit inzichtelijk maken om zo ook duidelijk te maken dat de gemeentelijke subsidie niet alleen gaat naar het uitlenen van boeken maar dat de bibliotheek op velerlei terreinen een belangrijke maatschappelijke rol speelt. In het overzicht is per kerntaak een aantal activiteiten aangegeven die de bibliotheek in het afgelopen jaar heeft uitgevoerd.
11
