Inleefreis Rwanda – Kisaro
21 februari – 3 maart 2009 SOLV campus Tuinbouw, Sint-Truiden
Ben, Eline, Ilka en Ilaria, vier leerlingen en Erik, Mark, Ellen, Hannelore, Vanessa, Ruben en Marleen, zeven leerkrachten van de SOLV Tuinbouwschool uit SintTruiden vertrokken zaterdag 21 februari met 150 kg extra bagage voor Broeder Cyriel op inleefreis naar Kisaro, Rwanda.
Zaterdag 21 februari ‘09 Na een ongeveer acht uur durende vlucht landden we in de hoofdstad Kigali. Broeder Cyriel, Broeder Albert en Bavakure Augustin stonden ons op te wachten. Met de bagage op de pickup en een taxi-busje reden we in het donker naar Kisaro. De typische geur van houtskool kwam door de open raampjes naar binnen en al vlug maakten we ook kennis met de toestand van de Afrikaanse wegen. Het was middernacht toen we aankwamen in het Centre de Perfectionnement et de la Promotion Agricole (CPPA) te Kisaro, maar de welkomstaart smaakte daarom niet minder.
Zondag 22 februari ‘09 Door het felle licht van de Afrikaanse ochtendzon werden we rond zes gewekt. Het was zondag, dus met zijn allen naar de mis. Te voet, onder begeleiding van Broeder Janvier en geëscorteerd door tientallen kinderen, wandelden we de heuvel op naar de kerk. Speciaal voor ons had Broeder Cyriel Priester Emmanuel uit Byumba naar Kisaro laten komen om de eucharistieviering met zang en dans voor te dragen. Na de mis werden verwend we met frietjes en bouletten door de kok Apolinaire. In de namiddag, na een hevige regenbui en na zijn middagdutje, gaf Broeder Cyriel ons een rondleiding in het CPPA: de loods met plantaardappelen, de schuur waar het graan gedorst wordt, de grote soepketel, de varkensstallen, de graansilo, de maalderij, de schrijnwerkerij, het lasatelier, de slagerij, …. Voor zij die al een tijdje in de school zijn, flitsten de verschillende thema’s van onze sponsortochten voorbij. Bovenop de heuvel bevindt zich het
gebouw dat als opleidingscentrum voor landbouwkundigen zal gebruikt worden. De slaapzaal en het leslokaal zijn ingericht, de keuken moet nog verder afgewerkt worden. Dit is ook het thema voor onze sponsortocht van dit jaar. Voor ons even wennen, maar rond zes uur werd het al donker. De avond werd gevuld met een gezelschapsspel en een kaartje leggen. Maandag 23 februari ‘09 De volgende ochtend bij het verlaten van onze kamer werden we omringd door stemmen en geluiden vanuit de omliggende heuvels: in het centrum was iedereen al druk in de weer. Met een aantal van ons achter in de laadbak van de pick-up gingen we op tocht. Onderweg gaf Broeder Cyriel ons uitleg over de aanleg en de noodzaak van terrassering op de heuvels van Rwanda. Een knap staaltje van duurzame landbouw. In het schooltje werden we in elk klasje verwelkomd met het lied ‘Soyez les bienvenus!’; we kregen de tranen in de ogen. Kinderen van de armsten, van weduwen en ongehuwde moeders kunnen er gratis les volgen. De school telt drie kleuterklassen en het lager heeft al klassen tot en met het vierde leerjaar. Door het grote aantal leerlingen is er een groep die les heeft in de voormiddag, de anderen moeten in de namiddag naar school, maar de leerkracht geeft de ganse dag les en dat met gemiddeld 30 à 40 leerlingen per klas. Onze rondleiding werd even stop gezet: de pick-up was nodig voor het transport van cement en materiaal voor de afwerking van een huisje en om een doodskist uit de schrijnwerkerij moest naar de plaats van bestemming te brengen. We besloten dan maar om een bezoek te brengen aan de lokale markt. We gaven onze ogen de kost! Aan de voet van de heuvel de verkoop en de herstelling van fietsen, een belangrijk transportmiddel in Rwanda. Kleermakers en schoenmakers langs de weg aan het werk, aan een kraam werd een rund versneden en bovenop de heuvel verkocht men kledij, groenten en gewassen. Ons bezoek
aan de markt werd afgesloten met een ‘biertje’ Primus (0,75cl) in het lokale cafeetje bij Fiona. In de namiddag, na een fikse regenbui van 25 liter/m² werd onze rondleiding verder gezet. We brachten een bezoek aan het naaiatelier, waar jonge meisjes opgeleid worden tot naaister. Ze maken er het schooluniform, een blauw jurkje voor de meisjes en kaki hemd en broek voor de jongens. In het daar aanpalende vlechtatelier worden manden in allerlei vormen en matten uit bananenbladeren gevlochten. Onze tocht werd verder gezet via een angstaanjagende weg naar Rwahigura, naar de boerderijen van Jean en Bosco. Overdag werken deze mannen als instructeurs op het CPPA. Zelf hebben ze allebei een boerderij uitgebouwd die mag gezien worden. De boerderij van Jean beslaat een oppervlakte van twee hectare, heeft een opvangcitern voor regenwater, een kiemplaats voor aardappels, een varkensstal en een paar koeien. In de verte aan de horizon konden we de vulkaan Muhabura (4127m hoog) aanschouwen. Op onze terugtocht met kinderen die zich achter aan de jeep hingen en een zwerm die achter de jeep aanholden werden we voortdurend toegejuicht en begroet met ‘Muzungu’. Broeder Cyriel vertelde mij dat de zwarten het niet gewoon waren om blanken achteraan op de pick-up te zien staan. Het was al donker toen we in onze verblijfplaats arriveerden. Na het avondmaal vertelde Broeder Cyriel ons zijn levensverhaal: de start van het project, de oorlog, de vluchtelingen en de kampen, de schietpartijen, de gedwongen terugkeer naar België, het geplunderde centrum na de genocide, de wederopbouw, …. Een twee uur durend verhaal, we waren onder de indruk van zijn onvoorwaardelijke inzet.
Dinsdag 24 februari ‘09 Met Broeder Albert als gids brachten we een bezoek aan Byumba: de basiliek en de school van priester Emmanuel. We maakten ook kennis met de bisschop van Byumba. Op hoogte van 2220 m werden we ook verrast door het weer. Plotseling kwam de mist op, de temperatuur daalde en begon het te regenen. Vertrokken in onze T-shirtjes rilden we allen
van de kou en een terugtocht in de bak van de jeep leek geen gezond idee dus moest Augustin een deel van ons met de tweede jeep komen halen. Ondertussen was de journaliste en de cameraman van de het VTM Jeugdjournaal Zoom in Kisaro gearriveerd en de opnames konden beginnen. In het begin was het voor onze leerlingen wat onwennig, maar na een tijdje ontpopten ze zich als Bekende Tuinbouwschoolleerlingen.
Woensdag 25 februari ‘09 We vertrokken in een typisch Afrikaans minibusje, goed op elkaar gepropt en met Broeder Albert als gids. Ervaring met de verschillende wegdekken hadden we reeds opgedaan: asfaltwegen, zandwegen en steenpistes. Deze laatste bleek vooral zeer pijnlijk. Rwandezen en veel kinderen, groot en klein, stappen maar, met gele bidonnetjes, sjouwen velerlei vrachten op hun hoofd of op hun fiets, zitten te palaveren, zwaaien, lachen, …. We reden langs de langgerekte theeplantages in de valleien. Vanuit de tuin van het retraitehuis ‘Foyer de Charité’ in Remera hadden we een prachtig uitzicht op het Ruhondomeer en op de vulkanen op de grens van Rwanda met Congo en Oeganda. Ruhengeri is een van de grootste steden van Rwanda. Van hieruit vertrekken er expedities naar de Berggorilla’s, je weet wel die van Diane Fossey, in het Nationaal Vulkaanpark. Onze reis ging verder richting Gisenyi, dicht bij Goma aan de Congolese grens en via een alweer adembenemend weggetje bereikten we onze verblijfplaats in Kigufi bij de Zusters Benedictinessen aan het Kivumeer. Een oase van rust en natuurschoon.
Donderdag 26 februari ‘09 Na een frisse duik in het Kivumeer, de geplande interviews van VTM en een bezoekje aan de warmwaterbronnen, vertrokken we uit het mooie Kigufi. De reisplannen hadden we moeten veranderen toen bleek dat de weg van Gisenyi naar Kibuye met ons minibusje niet haalbaar was. We brachten een bezoek aan de kunstschool en het weeshuis van Nyundo. Het bezoek aan het weeshuis was voor iedereen aangrijpend. Er verblijven 630
kinderen, 88 tussen de 0 en 1 jaar. Baby’tjes in bedjes, kruipertjes, peutertjes heel dicht op een mat bij elkaar in kleine ruimten. Kleuters, kinderen en tieners in grote aantallen op het binnenplein tussen de was, allen heel aanhankelijk en lief, …. Een dynamische directrice maar een nijpend tekort aan alles en nog wat. Tegen de avond kwamen we aan in Kigali en namen we onze intrek in het Economaat en het Centre Christus. Vrijdag 27 februari ‘09 Een bezoek aan de zusters Bernardinnen: Ben had post en een pakje mee voor Zuster Marie Michel. Na een rondleiding in het atelier waar vrouwen aan het borduren waren, was het tijd voor een bezoekje aan de stad en om souveniertjes te kopen vooraleer we terug naar Kisaro reden. Bij de aankomst in het centrum te Kisaro voelden we ons een beetje thuiskomen. Zaterdag 28 februari ‘09 Zaterdag, soepdag voor de armen. De soepbedeling was al bezig toen wij eraan kwamen. Het was een schrijnend beeld, aan het poortje stond een enorme lange rij aan te schuiven, in allerhande plastiek emmertjes en schaaltjes werd de soep bedeeld. Tot het laatste druppeltje soep en laatste restje groente werden de kommetjes leeggegeten. Het was de laatste zaterdag van de maand en elke Rwandees die in staat is om te werken, is verplicht om drie uur arbeid voor de gemeenschap te verrichten. Broeder Cyriel had zijn werkmannen aan het werk gezet om een slecht stuk van de weg te herstellen. Zaterdag is ook betaaldag voor de boeren die hun gewassen op dinsdag naar het centrum gebracht hadden en die woensdag op de markt in Kigali verkocht werden. In de namiddag namen we afscheid van onze vrienden, Lut en Thierry van de VTM cameraploeg. Zij hadden heel wat beeldmateriaal verzameld en keerden huiswaarts om een drietal reportages te maken voor het jeugdjournaal Zoom.
Zondag 1 maart ‘09 De mis van 10u00 startte met een uur vertraging daar de priester niet op tijd was door de regen. Na de middag nam Broeder Cyriel ons mee naar Muyanza, naar het dispensarium voor aidspatiënten en ondervoede kindjes onder leiding van Keniaanse zusters. We hadden een deel van het uit België meegebrachte medische materiaal mee om daar af te geven. We namen ook en kijkje in de grote kerk van 25 op 50m. Van alle ritten die we met de pick-up en Broeder Cyriel als chauffeur maakten zal dit wel de spectaculairste geweest zijn. De broeder is op zijn leeftijd nog een echte rallypiloot. Maandag 2 maart ‘09 Het ontbijtbord van Broeder Cyriel stond er nog toen wij aan de ontbijttafel kwamen, dit waren we niet gewoon. We hadden al gemerkt dat de elektriciteit was uitgevallen tijdens de hevige regenbui vroeg in de morgen. Broeder Cyriel arriveerde en deelde ons mee dat hij al naar Byumba geweest was. Een boom was omgewaaid en lag over de weg. Door de felle wind waren enkele elektriciteitspalen op de heuvel van het centrum omgewaaid waardoor het dorp zonder elektriciteit zat.
De markt was door de hevige regenval later op de dag begonnen. Het was ook de dag om afscheid te nemen en nog een laatste wandeling te maken. Dinsdag 3 maart ‘09 De valiezen werden gepakt en alles wat we konden missen werd achtergelaten. We waren uitgenodigd voor het middagmaal in het huis van de ambassadeur in Kigali. De cultuurshock van België naar Afrika was groot, maar van het eenvoudige leven in het centrum naar de weelde in het ambassadeurshuis, gaf ons een onaangenaam gevoel. We zaten er aan tafel met de consul en zijn assistent en een aantal mensen van ontwikkelingsamenwerking. Na
het afscheid met Broeder Cyriel en Melanie trokken we met enkelen van de groep de hoofdstad in. De post gaan ophalen bij zuster Marie Michel en ook nog een bezoekje aan het Hotel des Mille Collines. De vrouw van de ambassadeur wuifde ons uit bij het vertrek naar de luchthaven. Zonder vertraging vlogen we naar België terug.…
Broeder Cyriel, zijn centrum en de bewoners van Kisaro hebben een plaats in ons hart veroverd.
