Vereniging VNO-NCW
Inkomensontwikkeling bestuurders 2004 Nationale en Internationale vergelijking
24 februari 2005
87113/0500447
© 2005 Towers Perrin
Inhoudsopgave KORTE SAMENVATTING ................................................................................................ 1 Nederland .......................................................................................................................... 1 Internationale vergelijking.................................................................................................. 2 INLEIDING ........................................................................................................................ 3 Rapport.............................................................................................................................. 3 Nederland .................................................................................................... 3 Vergelijking met internationale markt .......................................................... 4 Peildatum .......................................................................................................................... 4 Openbaarheid rapportage ................................................................................................. 5 Interpretatie stijgingspercentages...................................................................................... 5 INKOMENSONTWIKKELING BESTUURDERS IN NEDERLAND .................................. 7 Ontwikkeling basissalaris, target bonus, actuele bonus en totale cash in 2004................ 7 Basissalaris ................................................................................................. 7 Target bonus ............................................................................................... 8 Actuele bonus.............................................................................................. 8 Vergelijking target bonus en actuele uitbetaalde bonus .............................. 9 Total Cash ................................................................................................... 9 Ontwikkeling basissalaris, target en actuele bonus in 2001 - 2004................................. 10 Basissalaris ............................................................................................... 10 Target bonus ............................................................................................. 10 Actuele bonus............................................................................................ 10 Total cash .................................................................................................. 11 Ontwikkeling in lange termijn beloningen ........................................................................ 11 INTERNATIONALE VERGELIJKING ............................................................................. 13 Internationale vergelijking van de beloningshoogte 2004................................................ 14 Internationale vergelijking beloningshoogten 2001 – 2004 ............................................. 15 Ontwikkeling in basissalaris 2001 - 2004 .................................................. 15 Ontwikkeling in total cash 2001 – 2004 ..................................................... 16 Bijlage 1: Definities .......................................................................................................... 17 Bijlage 2: Towers Perrin .................................................................................................. 19
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
1
KORTE SAMENVATTING Deze rapportage bevat een analyse van de inkomensontwikkeling van de Nederlandse ondernemingsbestuurders1 en daarnaast een vergelijking van de Nederlandse beloningsmarkt met de internationale beloningsmarkt2. Hieronder zijn enkele relevante bevindingen weergegeven voor beide analyses. Er dient opgemerkt te worden dat de stijging in de verschillende beloningselementen afzonderlijk van elkaar zijn berekend.
Nederland Basissalaris
Het basissalaris van bestuurders is met 1% (mediaan) gestegen in 2004 ten opzichte van 2003;
Target bonus
De target bonus is constant gebleven ten opzichte van vorig jaar;
Actuele bonus
De actuele bonus uitbetaald aan bestuurders in 2004 (als percentage van het basissalaris) is met 1 procentpunt gedaald ten opzichte van 20033;
Total cash4
De total cash uitbetaald in 2004 is met 1% gestegen ten opzichte van 2003;
1
De Nederlandse markt wordt gevormd door 50 grote beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde ondernemingen met een omzet van minimaal € 800 miljoen en minimaal 1500 werknemers. 2 Voor een indicatie van het aantal en de grootte van buitenlandse ondernemingen zie pagina 6. 3 Er dient opgemerkt te worden dat de stijging in de actuele bonus als percentage van het basissalaris wordt weergegeven. Dit heeft als gevolg dat een stijging (en daling) in het basissalarisniveau ook invloed heeft op de hoogte van de stijging in de actuele bonus (als percentage van het basissalaris). 4 Total cash is de som van basis jaarsalaris en de uitbetaalde actuele bonus.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
2
Internationale vergelijking Basissalaris
Het basissalaris en de actuele bonus van bestuurders zijn absoluut en relatief het laagst in Nederland, gevolgd door Frankrijk, zulks in vergelijking met de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk en Duitsland;
Over 2004 is een (mediane) stijging van 4 – 9% in het basissalaris van bestuurders waarneembaar, met uitzondering van Nederland waar – zoals gesteld - een stijging van 1% waarneembaar is. Het basissalaris is met 9% het sterkst gestegen in Duitsland;
Total cash
Over 2004 is een stijging van 7 – 11% in het total cash uitbetaald aan bestuurders waarneembaar voor de betreffende landen, met uitzondering van Nederland waar – zoals gesteld - een stijging van 1% waarneembaar is. De total cash is met 11% het sterkst gestegen in Duitsland.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
3
INLEIDING De afgelopen jaren heeft VNO-NCW de behoefte aan een (inter-)nationale analyse van de beloning van ondernemingsbestuurders en directeuren geuit. In voorgaande jaren heeft Hay Group het nationale gedeelte voor een groep van circa 240 grotere ondernemingen voor haar rekening genomen en Towers Perrin het internationale gedeelte voor een groep van circa 425 grote buitenlandse ondernemingen. VNO-NCW heeft Towers Perrin thans gevraagd voor een groep van 50 grote Nederlandse veelal beursgenoteerde ondernemingen de beloningsontwikkeling 2001 − 2004 van de ondernemingsbestuurders globaal in beeld te brengen en tevens internationaal te vergelijken met de beloningsontwikkeling van een groep van circa 425 grote buitenlandse veelal beursgenoteerde ondernemingen.
Rapport Het rapport is opgesplitst in twee delen: de analyse van de inkomensontwikkeling van bestuurders in de Nederlandse markt en een vergelijking tussen de inkomensontwikkeling van bestuurders in de Nederlandse en de internationale markt. Onder ‘bestuurders’ vallen de leden van de Raad van Bestuur inclusief de Voorzitter (reporting level 1 en 2).
Nederland In dit gedeelte zullen de volgende onderwerpen besproken worden:
De ontwikkelingen in basissalaris, target bonus in 2004, actuele bonus en total cash uitbetaald in 2004;
Een overzicht van de ontwikkeling in basissalaris, target bonus, actual bonus en total cash gedurende de laatste drie jaar (2001 – 2004), waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100).
De ontwikkelingen in de verschillende beloningselementen zijn afzonderlijk van elkaar berekend. Er dient opgemerkt te worden dat in voorgaande jaren dit gedeelte werd gepresenteerd door Hay Group. De thans gekozen opzet van het nationale gedeelte is –
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
4
zoals gesteld – een andere. De groep van ondernemingen is een beperktere dan vorig jaar en bestaat uit 50 grote Nederlandse beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde ondernemingen met een omzet van minimaal € 800 miljoen en minimaal 1500 werknemers.
Vergelijking met internationale markt In dit gedeelte wordt de Nederlandse beloningsmarkt vergeleken met de internationale beloningsmarkt. In de vergelijking tussen de Nederlandse markt en de internationale markt worden de volgende vier landen betrokken:
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
De volgende onderwerpen zullen besproken worden:
Een internationale (index-) vergelijking van de beloningshoogte (basissalaris, target bonus en lange termijn beloning) in Nederland ten opzichte van de hierboven genoemde landen;
Een internationale vergelijking van de basissalaris en total cash stijgingen in Nederland ten opzichte van de betreffende landen gedurende de laatste drie jaar (2001 – 2004), teneinde de dynamiek zichtbaar te maken waarbij het jaar 2001 als basisindex gebruikt zal worden (=100).
Peildatum De Nederlandse en internationale markt basissalaris en target bonus niveaus voor 2004 die worden weergeven in deze rapportage zijn vastgesteld per oktober 2004. De actuele bonussen en total cash voor zowel de Nederlandse als de internationale markt hebben betrekking op de uitbetaalde bedragen in 2004. De absolute stijgingen in procentpunten
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
5
en stijgingspercentages 2003 – 2004 hebben betrekking op de salarisverhogingen die in het jaar 2004 zijn toegekend.
Openbaarheid rapportage De analyses zijn specifiek voor VNO-NCW uitgevoerd en zijn erop gericht betrouwbare en overzichtelijke informatie te bieden rond de inkomensontwikkeling van het topmanagement in Nederland alsmede deze ontwikkeling in kaart te brengen in internationaal perspectief. Derden is toegestaan deze rapportage te gebruiken onder vermelding van VNO-NCW en Towers Perrin.
Interpretatie stijgingspercentages Een marktstijgingspercentage – vergelijking van het mediaanniveau van de beloningsmarkt van een bepaald jaar met het mediaanniveau van de markt het jaar daarvoor - geeft weer hoe de beloningspraktijk van de ondernemingen die in de beloningsmarkt zijn opgenomen zich heeft ontwikkeld. De Nederlandse marktstijgingspercentages van het basissalaris worden weergeven door de mediaan van de jaarlijkse, individuele - dezelfde persoon op dezelfde positie - verhogingen in basissalaris van de bestuurders van 50 grote Nederlandse beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde ondernemingen. In het bepalen van deze percentages zijn niet de verhogingen in honorering als gevolg van een promotie meegenomen. Met betrekking tot de target en actuele bonus worden de stijgingen 2003 – 2004 weergegeven in procentpunten. De internationale analyse is gebaseerd op ondernemingen met een omzet van minimaal € 2 miljard en minimaal 5000 werknemers. Het aantal ondernemingen dat is meegenomen in de analyse voor het jaar 2001 tot en met oktober 2004 is weergeven per land:
Verenigd Koninkrijk:
Duitsland:
51
Frankrijk:
60
Verenigde Staten:
165
150
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
6
In totaal zijn er 426 grote Europese veelal beursgenoteerde ondernemingen meegenomen in de analyse. De resultaten in dit gedeelte vertegenwoordigen het mediaan niveau van de markt. Wederom zijn bij het bepalen van de stijgingen in basissalaris, actuele bonus en lange termijn beloning niet de verhogingen in honorering als gevolg van een promotie meegenomen en hebben de marktstijgingspercentages slechts betrekking op de jaarlijkse, individuele (dezelfde persoon op dezelfde positie) verhogingen in het basissalaris, actuele bonus en lange termijn beloning. Bij het interpreteren van de marktgegevens dient men er rekening te houden met het feit dat de samenstelling van de groep van ondernemingen en werknemers, zowel op nationaal niveau als internationaal niveau, van jaar tot jaar enigermate verschillend kan zijn.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
7
INKOMENSONTWIKKELING BESTUURDERS IN NEDERLAND In dit hoofdstuk worden de volgende ontwikkelingen gepresenteerd:
De ontwikkeling in basissalaris en target bonussen vastgesteld in 2004, actuele bonussen en total cash uitbetaald in 2004;
De ontwikkeling in basissalaris, target bonus, actuele bonus en total cash gedurende de laatste drie jaar (2001 – 2004) waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100).
Ontwikkeling basissalaris, target bonus, actuele bonus en totale cash in 2004 Basissalaris Het basissalaris is het gegarandeerde bruto jaarinkomen waaronder twaalf maandsalarissen vermeerderd met 8% vakantiegeld en een eventueel dertiende maand. In de onderstaande tabel zijn de stijgingspercentages in basissalaris weergeven5. Tabel 1: Marktstijging basissalaris 2003-2004
Marktstijging basissalaris 2003 - 2004 Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Eerste kwartiel
Mediaan
Derde kwartiel
0.0%
1.0%
2.5%
De mediaan marktstijging in basissalaris van de bestuurders is 1%. Uit het overzicht is ook af te leiden dat minstens 25% van de ondernemingen het basissalaris van de bestuurders niet heeft verhoogd (0%) en 25% van de ondernemingen het basissalaris met 2,5% of meer heeft verhoogd.
5
De definities van de gebruikte begrippen zijn opgenomen in de bijlagen.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
8
Target bonus De target bonus is gedefinieerd als de bonus die wordt uitgekeerd indien de vooraf gesproken doelstellingen (op jaarbasis) zijn behaald. De target bonus wordt uitgedrukt in een percentage van het basissalaris. Tabel 2: Stijging in target bonus 2003 - 2004
Stijging target bonus 2003 - 2004 in absolute procentpunten Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Mediaan 0%
De mediaan stijging in de target bonus van de bestuurders is 0 procentpunt.
Actuele bonus De actuele bonus is de werkelijk uitbetaalde bonus, welke afhankelijk is van de behaalde doelstellingen. De actuele bonus wordt uitgedrukt in een percentage van het basissalaris. In dit rapport is de actuele bonus 2004 uitbetaald in 2004 en heeft betrekking op de prestatie die geleverd is in 2003. Aangezien de hoogtes van de actuele bonussen sterk fluctueren over de jaren en er in sommige gevallen € 0,- bonus is toegekend, is voorzichtigheid geboden bij de interpretatie van de stijgingen. Daarnaast dient men op te merken dat de stijging in de actuele bonus als percentage van het basissalaris wordt weergegeven. Dit heeft als gevolg dat de stijging (en daling) in basissalarisniveau ook invloed heeft op de hoogte van de stijging in actuele bonus. Tabel 3: Stijging in actuele bonus uitbetaald in 2004 ten opzichte van 2003
Stijging actuele bonus 2003 - 2004 in absolute procentpunten Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Mediaan -1%
Uit de tabel is af te leiden dat de actuele bonus uitbetaald aan de bestuurder in 2004 is gedaald met 1 procentpunt.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
9
Vergelijking target bonus en actuele uitbetaalde bonus Het target bonus niveau in 2004, uitgedrukt in een percentage van het basissalaris van de bestuurders is weergegeven in de onderstaande tabel. Tabel 4: Target bonus 2004 als percentage van het basissalaris
Target bonus 2004 Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Eerste kwartiel
Mediaan
Derde kwartiel
50%
53%
70%
Het actuele bonus niveau uitbetaald aan de bestuurders in 2004 (met betrekking tot de prestatie in 2003), uitgedrukt in een percentage van het basissalaris is weergegeven in de onderstaande tabel. Tabel 5: Actuele bonus 2004 als percentage van het basissalaris
Actuele bonus uitbetaald in 2004 Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Eerste kwartiel
Mediaan
Derde kwartiel
10%
42%
64%
Uit tabel 4 en 5 is af te leiden dat het uitbetaalde actuele bonus is achtergebleven bij de target bonus van de bestuurders.
Total Cash De mediaan total cash stijging over 2004, de som van het basissalaris en de werkelijk uitbetaalde bonus, is weergegeven in de onderstaande tabel. Tabel 6: Stijging in total cash uitbetaald in 2004 ten opzichte van 2003
Stijging total cash 2003 - 2004 Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
Mediaan 1%
De mediaan stijging in total cash uitbetaald aan de bestuurders in 2004 ten opzichte van 2003 is 1%.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
10
Ontwikkeling basissalaris, target en actuele bonus in 2001 - 2004 Basissalaris In de onderstaande tabel zijn de stijgingspercentages voor de (mediaan) marktniveaus van het basissalaris van de bestuurders (op basis van onze referentiegroep) voor de afgelopen drie jaar weergeven waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100). Tabel 7: Indexgetallen mediaan basissalaris 2001 – 2004
Mediaan marktstijgingen basissalaris 2002 - 2004 Functiecategorie
2004
2003
2002
2001
Bestuurders (RL 1 en 2)
108
107
104
100
Uit deze tabel is af te leiden dat de hoogte van de stijgingen in basissalaris van de bestuurders is afgenomen over de afgelopen drie jaar.
Target bonus In de onderstaande tabel zijn de stijgingspercentages voor de (mediaan) marktniveaus van de target bonus voor de afgelopen drie jaar weergeven waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100). Tabel 8: Indexgetallen mediaan target bonus 2001 – 2004
Mediaan marktstijgingen target bonus 2002 - 2004 Functiecategorie
2004
2003
2002
2001
Bestuurders (RL 1 en 2)
110
110
110
100
De afgelopen twee jaar heeft geen stijging plaats gehad in de target bonus van de bestuurders.
Actuele bonus In de onderstaande tabel zijn de stijgingspercentages voor de (mediaan) marktniveaus van de actuele bonus voor de afgelopen drie jaar weergeven waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100). Tabel 9: Indexgetallen mediaan actuele bonus 2001 – 2004
Mediaan marktstijgingen actuele bonus 2002 - 2004 Functiecategorie Bestuurders (RL 1 en 2)
2004
2003
2002
2001
99
100
103
100 © 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
11
De actuele bonus als percentage van het basissalaris uitbetaald aan de bestuurders is na een lichte stijging in 2002 gedaald in 2004 tot onder het niveau in 2002. Uit tabel 8 en 9 blijkt dat de target bonus gelijk is gebleven gedurende de afgelopen drie jaar en de werkelijk uitbetaalde bonus (actuele bonus) zelfs is gedaald de afgelopen drie jaar. Zoals eerder gesteld blijft de actuele bonus achter bij de target bonus. Er dient opgemerkt te worden dat de stijging in de actuele bonus als percentage van het basissalaris wordt weergegeven. Dit heeft als gevolg dat de stijging (en daling) in basissalaris niveau ook invloed heeft op de hoogte van de stijging in actuele bonus (als percentage van het basissalaris).
Total cash In de onderstaande tabel zijn de stijgingspercentages voor de (mediaan) marktniveaus van de total cash van de bestuurders (op basis van onze referentiegroep) voor de afgelopen drie jaar weergeven waarbij het jaar 2001 als basisindex wordt gebruikt (=100). Tabel 10: Indexgetallen mediaan total cash 2001 – 2004
Mediaan marktstijgingen total cash 2002 - 2004 Functiecategorie
2004
2003
2002
2001
Bestuurders (RL 1 en 2)
109
108
106
100
De stijging in total cash uitbetaald aan de bestuurders is de afgelopen jaren geleidelijk afgenomen van 6% in 2002 naar 1% in 2004.
Ontwikkeling in lange termijn beloningen Het ‘marktbeeld’ voor beursgenoteerde ondernemingen toont dat lange termijn belonings componenten voornamelijk worden toegekend in de vorm van optie en/of aandelen plannen. Niet beursgenoteerde ondernemingen gebruiken veelal cash plannen. Optie- en aandelenplannen worden ook gebruikt door deze groep, echter veelal met beperkte deelname (alleen de ‘top’ van het bedrijf). Bij niet beursgenoteerde bedrijven wordt tevens een combinatie van cash en opties of aandelen aangeboden.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
12
In het algemeen is er een trend om een combinatie van opties en aandelen plannen toe te passen in plaats van slechts opties toe te kennen door een deel van de opties te vervangen door aandelen. De vervanging van opties (deels) door aandelen wordt mede gestimuleerd door de volgende ontwikkelingen:
De relatieve lage verwachtingswaarde van opties vergeleken met aandelen;
De pejoratieve connotatie van opties;
Het mogelijke verwateringeffect dat samenhangt met het toekennen van opties;
De introductie van ‘Share ownership guidelines’;
De invoering van accountingregels (IFRS);
Veranderingen in fiscale wet – en regelgeving.
De lange termijn beloningen zijn tegenwoordig vrijwel allemaal gekoppeld aan vooraf vastgestelde prestatie doelen. Dit houdt in dat er een prestatiemaatstaf is gekoppeld aan de lange termijn beloning. De meeste prestatie optie – en aandelenplannen hebben een prestatieperiode van drie jaar waarna de opties en aandelen onvoorwaardelijk worden.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
13
INTERNATIONALE VERGELIJKING In dit hoofdstuk wordt de analyse van diverse internationale beloningselementen gepresenteerd. Deze analyse heeft betrekking op de vergelijking tussen beloningshoogtes in Nederland en de hieronder genoemde landen:
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
De Nederlandse markt omvat de 50 grote beursgenoteerde en niet-beursgenoteerde Nederlandse ondernemingen waarop de nationale analyse ook betrekking heeft. De internationale markt bestaat uit ondernemingen met een omzet van minimaal € 2 miljard en minimaal 5000 werknemers. Het aantal ondernemingen dat is meegenomen in de analyse is per land hieronder weergegeven:
Verenigd Koninkrijk:
Duitsland:
51
Frankrijk:
60
Verenigde Staten:
Totaal:
165
150 426
De volgende onderwerpen zullen besproken worden:
Een internationale vergelijking van de beloningshoogte (basissalaris, target bonus en lange termijn beloning6) in Nederland ten opzichte van de hierboven genoemde landen;
Een internationale vergelijking van de basissalaris- en total cash7 stijgingen in Nederland ten opzichte van de betreffende landen gedurende de laatste drie jaar (2001 – 2004), teneinde de dynamiek zichtbaar te maken. Het jaar 2001 wordt als basisindex gebruikt (=100).
6
De meest voorkomende vormen van een lange termijn beloning zijn opties, cash of aandelen. De waarde van een optie- en/of aandelen pakket wordt bepaald op basis van het Binomiale Model. 7 Total cash is de som van basis jaarsalaris en de uitbetaalde actuele bonus.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
14
Internationale vergelijking van de beloningshoogte 2004 Hieronder zijn de beloningsniveaus, betreffende basissalaris, actuele bonus en lange termijn beloning (LTI) van de bestuurders in Nederland vergeleken met het buitenland. De functies van de bestuurders zijn qua functie-inhoud, zwaarte en aard in de verschillende landen te vergelijken. Op de verticale schaal van de staafdiagrammen zijn de beloningsverhoudingen weergegeven in indexgetallen, waarbij het Nederlandse basissalaris niveau op 100 is gesteld. Elke beloningscomponent (basissalaris, actuele bonus en LTI) van elk land is gerelateerd aan dit betreffende indexgetal 100 (het basissalaris van Nederland). De LTI is uitgedrukt in een verwachte waarde die berekend is met behulp van het Binomiale Model. Er dient opgemerkt te worden dat in de analyse een constante wisselkoers wordt aangenomen om consistentie in de onderzoeken te behouden. Dit houdt in dat de EuroAmerikaanse Dollar en de Euro - Britse Pond koersverhouding over de jaren heen constant wordt verondersteld8. Staafdiagram 1: Internationale beloningsvergelijking bestuurders Internationale beloningsvergelijking bestuurders (jaar 2004)
Index 400
675
300
200
100
0 Nederland Basissalaris
8
Duitsland
Frankrijk Actuele bonus
Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten Lange termijn beloning
Met betrekking tot Nederland – Frankrijk en Duitland wordt een koersverhouding van 1 EUR – 1 EUR verondersteld. Met betrekking tot Nederland – Verenigde Koninkrijk wordt een koersverhouding 1 EUR – 1.5 GBP en Nederland – Verenigde Staten: 1 EUR – 1.25 USD verondersteld.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
15
Tabel 11: Indexgetallen 2004 Internationale vergelijking beloningshoogten - bestuurders 2004 Markt
Basissalaris
Actuele bonus
Lange termijn beloning
Nederland
100
42
57
Duitsland
128
116
83
Frankrijk
107
58
107
Verenigd Koninkrijk
159
73
111
Verenigde Staten
169
131
375
Uit de overzichten blijkt dat het basissalaris en de actuele bonus van de bestuurders het laagst zijn in Nederland, gevolgd door Frankrijk. Daarnaast is tevens de lange termijn beloning van de bestuurders in Nederland het laagst, dit maal gevolgd door Duitsland. In de Verenigde Staten ligt het niveau van het basissalaris, de actuele bonus en de lange termijn beloning het hoogst gegeven constante wisselkoersen.
Internationale vergelijking beloningshoogten 2001 – 2004 De tabellen in dit gedeelte reflecteren de ontwikkeling van het basissalaris en de total cash van de bestuurders. De eerste reeks getallen in de tabellen geeft de index weer van de basissalaris- en total cash stijgingen op jaarbasis. De getallen reeksen daaronder hebben betrekking op de jaarlijkse stijgingen van het basissalaris en total cash. Bij beide ontwikkelingen worden constante wisselkoersen verondersteld
Ontwikkeling in basissalaris 2001 - 2004 De volgende getallen geven inzicht in de ontwikkeling van het basissalaris over de periode 2001 tot en met oktober 2004. Tabel 12: Indexgetallen basissalaris en basissalaris stijgingen bestuurders Index basissalaris leden bestuurders Jaar
Nederland
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
2001
100
100
100
100
100
2002
104
107
112
106
105
2003
107
114
116
111
108
2004
108
121
127
116
113
Basissalaris stijgingen per jaar in % Jaar
Nederland
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
2002
4%
7%
12%
6%
5%
2003
3%
7%
4%
5%
3%
2004
1%
6%
9%
4%
5% © 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
16
Uit de tabel is af te leiden dat het basissalaris van de bestuurders in Duitsland relatief het sterkst is gestegen over de periode 2001 – 2004. Over 2004 is de stijging in het basissalaris relatief het laagst in Nederland, gevolgd door Frankrijk.
Ontwikkeling in total cash 2001 – 2004 De volgende getallen geven inzicht in de ontwikkeling van het total cash over de periode 2001 tot en met oktober 2004. Total cash wordt door Towers Perrin gedefinieerd als zijnde het totaal bedrag van basissalaris vermeerderd met de actuele bonus. Tabel 13: Indexgetallen total cash en total cash stijgingen bestuurders Index total cash leden bestuurders Jaar
Nederland
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
2001
100
100
100
100
100
2002
106
107
112
101
99
2003
108
117
118
106
106
2004
109
127
131
115
114
Total cash stijgingen per jaar in % Jaar
Nederland
Verenigd Koninkrijk
Duitsland
Frankrijk
Verenigde Staten
2002
6%
7%
12%
1%
-1%
2003
2%
9%
6%
5%
7%
2004
1%
9%
11%
8%
7%
Uit de tabel is af te leiden dat gedurende de periode 2001 – 2004 de total cash van de bestuurders in Duitsland relatief het sterkst is gestegen. Over 2004 geldt een stijging tussen 7% – 11% van de total cash voor de betreffende landen met uitzondering van Nederland waar een stijging van 1% heeft plaatsgevonden. Uit staafdiagram 1 is af te lezen dat het total cash niveau het laagst is in Nederland ten opzichte van de betreffende landen.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
17
Bijlage 1: Definities Ten behoeve van de interpretatie van de resultaten is hieronder kort de inhoud van enkele gehanteerde begrippen weergegeven: Eerste kwartiel (=25ste percentiel) De waarde waarop of waaronder 25% van de waarnemingen zich bevinden indien de marktwaarden in oplopende volgorde worden geplaatst: 75% van de waarnemingen zijn gelijk of hoger dan het eerste kwartiel. Markt mediaan De waarde die de marktwaarnemingen in tweeën verdeelt: 50% van de
waarnemingen ligt boven of beneden deze waarde.
Derde kwartiel (=75ste percentiel) De waarde waarop of waaronder 75% van de marktwaarnemingen zich bevinden indien de marktwaarden in oplopende volgorde worden geplaatst.
Gemiddelde Som van de waarnemingen gedeeld door het aantal waarnemingen . 9
Basissalaris Het gegarandeerde bruto jaarinkomen waaronder 12 maandsalarissen vermeerderd
met 8% vakantietoeslag en een eventuele 13e maand.
Target bonus De bonus die wordt uitgekeerd indien afgesproken doelen gehaald worden (op
jaarbasis) – deze wordt vaak uitgedrukt als percentage van het basis jaarsalaris.
9
Het gemiddelde kan afwijken van de mediaan door de spreiding van de waarnemingen: uitschieters naar boven toe kunnen er bij voorbeeld voor zorgen dat het gemiddelde hoger is dan de mediaan (de middelste waarneming). Het verschil tussen het gemiddelde en de mediaan zal kleiner zijn bij een lagere spreiding en/of een groter aantal waarnemingen, dan bij een grotere spreiding en/of een kleiner aantal waarnemingen.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
18
Actuele bonus De actuele bonus is de werkelijk uitbetaalde bonus, welke afhankelijk is van de
behaalde doelstellingen. De actuele bonus wordt uitgedrukt in een percentage van het basissalaris.
Total cash De som van basis jaarsalaris en de actuele bonus.
Lange termijn beloning De meest voorkomende vormen van een lange termijn beloning zijn opties, cash
of aandelen. De waarde van een optie- en/of aandelen pakket wordt bepaald op basis van het Binomial Option Pricing model10. De verwachtingswaarde wordt uitgedrukt in een percentage van het vaste inkomen.
Marktstijging Vergelijking van het beloningsniveau van de beloningsmarkt van een bepaald jaar
met het niveau van de markt het jaar daarvoor.
10
IFRS 2 vereist een flexibel optie-waarderingsmodel welke rekenschap geeft van de volgende factoren: niet-verhandelbaarheid, vroege uitoefening, variantie van verwachte volatiliteit en andere invoer voor het model, gesloten of ‘blackout’ periodes van uitoefening, beperkingen op het verhandelen van opties. Deze factoren sluiten in veel gevallen het Black-Scholes model uit, ten voordele van het Binomiale model.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
19
Bijlage 2: Towers Perrin Shareholder value creation through people Towers Perrin is één van de grootste Human Resource adviesbureaus wereldwijd. Towers Perrin heeft meer dan 8.000 werknemers werkzaam in 24 landen. In Nederland zijn momenteel meer dan 200 werknemers in dienst, verdeeld over de vestigingen in Amsterdam en Rotterdam. Meer dan 400 grote Europese beursgenoteerde en nietbeursgenoteerde ondernemingen (waaronder 70% van de grootste Nederlandse ondernemingen) kan Towers Perrin tot haar clientèle rekenen. Onze adviespraktijk omvat een aantal gebieden:
Executive compensation;
Competentie management;
Performance management;
Pensioen en benefits;
Asset consulting.
Executive Compensation Towers Perrin is wereld marktleider op het gebied van de advisering van bezoldiging van bestuurders /directeuren (executive compensation). Met behulp van onze lokale kantoren in 50 steden wereldwijd, combineren wij ervaring en expertise met lokale kennis. Het leidende principe is dat ondernemingen uiteindelijk hun prestaties verbeteren met behulp van hun werknemers. Towers Perrin heeft een gerenommeerde executive compensation adviespraktijk. In Nederland bestaat het team uit 20 adviseurs en researchers. Wij werken met de grote, Nederlandse AEX en AMX ondernemingen aan het ontwerpen en implementeren van executive beloningsbeleid. Wij adviseren deze ondernemingen bij het in kaart brengen van incentive plannen, voor zowel de korte als lange termijn, die aanzetten tot betere prestaties en het communiceren van een beloningsbeleid dat aansluit bij de belangen van zowel bestuurders als aandeelhouders. Bij het opstellen van het beloningsbeleid wordt er altijd uitgegaan van de cultuur en de achtergrond van elke cliënt.
© 2005 Towers Perrin
Vereniging VNO-NCW
20
Daarnaast adviseert Towers Perrin grote Nederlandse en internationale ondernemingen inzake Corporate Governance vraagstukken. Tevens werkt Towers Perrin samen met het Netherlands Institute for Corporate Governance, een interdisciplinair samenwerkingsverband met de Universiteit van Amsterdam. Tot slot adviseren wij onze mondiale klanten bij alle aspecten die verband houden met beloningsvraagstukken van bestuurders en toezichthouders, vaak in combinatie met fusies, overnames en spin-offs, maar ook met betrekking tot retentie, het aantrekken werknemers, exit-regelingen en pensioenvergoedingen. Om de kwaliteit van de aangeboden diensten te optimaliseren streeft de Executive Compensation adviesgroep ernaar:
Bij de vormgeving van het beloningsbeleid voor executives, de hoogte van het beloningspakket (in)direct te koppelen aan waardecreatie voor aandeelhouders;
De HR strategie van de onderneming in lijn te brengen met de overall strategie van de onderneming;
Een geïntegreerde aanpak te hanteren bij het vormgeven van onze projecten;
Strategische inzichten combineren met technische kennis;
De waarde van effectieve communicatie gedurende het gehele proces te benadrukken.
Heeft u vragen of wilt u meer informatie hebben, neemt u dan contact op met: Marcel Spaans Towers Perrin Partner, Executive Compensation
[email protected] Tel: 020 711 4046
Marlotte Bartels Towers Perrin Associate, Executive Compensation
[email protected] Tel: 020 711 4047
David de Jong Towers Perrin Consultant, Executive Compensation
[email protected] Tel: 020 7114210
Towers Perrin Amsterdam Hullenbergweg 425 1101 CS Amsterdam Zuidoost Tel: 020 7114000 Fax: 020 7114040 www.towers.com
© 2005 Towers Perrin