INHOUDSTAFEL HASTA LA VISTA

HASTA LA VISTA

INHOUDSTAFEL HASTA LA VISTA

FILMFICHE 3 REGIE EN PRODUCTIE

Het uitgangspunt van audiovisuele vorming is het omzetten van een passieve consumptiementaliteit in een bewust, kritische omgang met audiovisuele beelden. Filmanalyse is daar één van.

4

Geoffrey Enthoven Productie Leuke weetjes REACTIES VERZAMELEN BIJ DE LEERLINGEN

6

HET VERHAAL

7

Vragen Opdracht: een filmverhaal uitwerken PERSONAGES 8

Deze lesmap werd opgemaakt door Lessen in het donker. Deze organisatie stelt jaarlijks een filmprogramma op voor scholen, van secundair tot kleuteronderwijs, met bijbehorende lesmappen. www.lesseninhetdonker.be

Vragen VLAAMSE FILM

9

Vragen FOCUS OP DE ROADMOVIE

10

Verwerkingstip Vragen STIJLKENMERKEN 12

Humor Muziek Acteren Vragen TOURNEE GENERALE: SEKS VOOR IEDEREEN

14

Seksuele rechten De situatie in België Vragen FICHE VOOR DE LEERLINGEN

Kinepolis Film Distribution Eeuwfeestlaan 20 1020 Brussel www.kfd.be

Lessen in het donker vzw Sint-Jakobsstraat 36 8000 Brugge T 050 34 91 93 [email protected] www.lesseninhetdonker.be

— HASTA LA VISTA —

17

F IL MF ICHE

Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling! Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan dit een handige leidraad zijn. — 2 —

FILMFICHE TECHNISCHE K A A RT BELGIË, 2011, 115 MIN. NEDERLANDS, FRANS EN SPAANS GESPROKEN. REGIE: GEOFFREY ENTHOVEN SCENARIO: PIERRE DE CLERCQ NAAR EEN ORIGINEEL VERHAAL VAN MARIANO VANHOOF GEÏNSPIREERD OP DE LEVENSERVARINGEN VAN ASTA PHILPOT. PRODUCENT: MARIANO VANHOOF

WAT V INDT DE PER S?

CAMERA: GERD SCHELFHOUT MONTAGE: PHILIPPE RAVOET MUZIEK: PAPERMOUTH EN STIJN MEURIS GELUID: GEERT VLEGELS MET: ROBRECHT VANDEN THOREN, GILLES DE SCHRYVER, TOM AUDENAERT, ISABELLE DE HERTOGH, KARLIJN SILEGHEM, KIMKE DESART, JOHAN HELDENBERGH, KATELIJNE VERBEKE, KAREL VINGERHOETS, MARILOU MERMANS DISTRIBUTIE IN BELGIË: KFD

SY NOPSIS

Drie jonge gasten houden van wijn en vrouwen. Het eerste proeven ze met plezier, maar het tweede hebben ze nog nooit mogen smaken. Daar gaan ze iets aan doen. Onder het mom van een wijntour reizen de drie naar Spanje om daar eindelijk ontmaagd te worden. En niets zal hen tegenhouden. Zelfs niet het feit dat de eerste blind is, de tweede in een rolstoel zit en de derde volledig verlamd is. PA L M A R ES

Op het Filmfestival van Montreal won Hasta La Vista een speciale vermelding van de Oecumenische Jury, de publieksprijs, en de Grand Prix des Amériques, de hoofdprijs van de internationale competitie. OF F ICIËLE W EBSITE

www.hastalavistadefilm.be www.comeasyouarethemovie.com (internationale site)


“Verwacht geen huilerige ‘ziekte-van-de-weekprent.’ Als Hasta La Vista één ding duidelijk maakt, is het dat invaliden bruisen van het leven.” — ZON E MAGAZ I N E S

“Een hartverwarmend verhaal over vriendschap, opgroeien, leven met een lichamelijke beperking en levensvreugde.” — FI LM MAG I E “Een mooie en gevoelige film met schitterende vertolkingen.” — LA PR E SS E (CANADA) VÓÓR JE NA A R DE F ILM GA AT!

Met dit verhaal kan je op het eerste zicht slechts twee kanten uit: of het wordt een melige ziekte-van-de-week-film, of het wordt een wansmakelijke versie van Revenge of the Nerds. Maar Hasta La Vista bewijst dat het nog anders kan. Dat is vooral te danken aan de personages: hoe ze omgaan met elkaar, hoe ze zich uiten, hoe ze evolueren. Je zal zien dat ze veel herkenbaarder zijn dan je zou verwachten. Let op de humor, de muziek, het acteren, en wie weet, worden enkele van je vooroordelen omtrent mensen met een handicap op zijn kop gezet. — 3 —

REGIE EN PRODUCTIE GEOF F R EY ENTHOV EN

Hoewel Geoffrey Enthoven (°1974) vaak voor televisie werkt (hij regisseerde o.a. Sara en Tegen de sterren op), is hij vooral één van de productiefste filmregisseurs van Vlaanderen. In de afgelopen tien jaar regisseerde hij er vijf! Twee daarvan zijn regelrechte drama’s: Les enfants de l’amour (2001), over kinderen van gescheiden ouders, en Happy together (2007), over een gezinsdrama. Maar het grote publiek kent hem vooral van zijn tragikomische films. Vidange Perdue (2006), met Nand Buyl als de gepensioneerde die langzaam zijn greep op de realiteit verliest, was oorspronkelijk bedoeld als tv-film, maar hij was zo goed dat hij toch in de bioscoop werd uitgebracht. De film Meisjes (2009), over een groep oudjes die een R&B-groep oprichten, werd een ware hit, zelfs tot in Canada en de VS (onder de titel The Over The Hill Band).

PRODUCTIE

Verhaal Producent Mariano Vanhoof kreeg het idee voor Hasta La Vista na het zien van een Britse documentaire waarin drie twintigers met een handicap naar een Spaans bordeel trokken. Hoe dit idee een filmverhaal werd, bespreken we in het hoofdstuk Verhaal (zie p.7) Casting Het oorspronkelijke idee was om de film op te nemen met jongens die echt blind of verlamd zijn. Achttien maanden lang zochten Geoffrey Enthoven en Mariano Vanhoof naar mogelijke acteurs met een handicap. Enthoven: “Maar uiteindelijk, als een soort test, probeerden we eens een scène uit met professionele acteurs, en ik moest gewoon toegeven dat het veel beter was.”

geoffrey enthoven: “De luchtigheid moet de aantrekkingskracht zijn. Maar de echte boodschap is natuurlijk hoe je met het harde leven om kan gaan. Het leven is hard, het leven is triest, maar je kan er altijd wel om lachen. En als je ergens de humor van inziet, zie je alles in een goed perspectief. Ik geef eerlijk toe dat deze films mij helpen het leven zoals het is te aanvaarden. Ik hoop dat ook andere mensen steun vinden in deze films.”

De eerste acteur waar Enthoven aan dacht was Robrecht Vanden Thoren voor de rol van de volledig verlamde Philip. “Ik had hem gezien in de film De Laatste Zomer. In die film was hij zo ontzettend mager en breekbaar, dat ik hem mij wel kon voorstellen in de rol van iemand die volledig verlamd was.” Helaas, was die film al een paar jaar oud. “De audities en de eerste repetities verliepen allemaal heel goed, maar toen ik hem vroeg om eens met bloot bovenlijf te spelen, schrok ik enorm van zijn gespierd en getraind lichaam. Blijkbaar had hij zich na De Laatste Zomer op powertraining gestort.” Uiteindelijk krijg je zijn lichaam nooit echt te zien. Hij is steeds in handdoeken gewikkeld of draagt (te grote) t-shirts.


— 4 —

Ook in Hasta La Vista (2011) speelt humor en belangrijke rol. Maar dat wil niet zeggen dat Enthoven nu alleen nog maar lichtvoetige komedies zal maken.

Robrecht Vanden Thoren zelf had andere kopzorgen. Want hoe speel je iemand die volledig verlamd is? robrecht vanden thoren: “In het begin stond ik daar heel dubbel tegenover. Dit was wel een heel mooie kans om te laten zien wat ik kan, maar als je het niet goed doet, valt de hele film in duigen. Ik zag het als een grote uitdaging waarin ik niet mocht falen. Ik ben te rade gegaan bij een paar mensen, maar ik kwam er eigenlijk vrij snel achter dat ik vooral bij mezelf moest gaan zoeken, fysiek dan, hoe ik met mijn lichaam in een stoel zou zitten mocht ik een chromosoom meer of minder hebben. Eens ik mijn houding gevonden had, was het gewoon een kwestie van zo weinig mogelijk te bewegen. Vanaf het moment dat ik iets bewoog, al was het maar mijn hoofd, heb je al snel het gevoel dat ik mijn tenen ook kan bewegen.”

Opnames robrecht vanden thoren: “De opnames waren fantastisch! Het was alsof we zelf op vakantie gingen naar Spanje. Het was de max. Het was ook waanzinnig om te zien hoe zo’n ganse ploeg op verplaatsing gaat en van elke nieuwe locatie steeds opnieuw een echte filmset maakt.”

Want uiteraard ging de cast niet alleen op reis. De hele reis van Gent naar Spanje werd ook afgelegd door de regisseur, de cameraman, de mensen van het licht, van de decors, van het geluid, de schmink, de kostuums, catering…

Voor de rol van Lars, de knapperd van de bende, koos Enthoven voor Gilles De Schrijver, die ook al te zien was in De Laatste Zomer naast Robrecht Vanden Thoren. enthoven: “Ik heb altijd gevonden dat die combinatie Robrecht en Gilles goed werkte. Ook in het echte leven zijn ze vrienden, en dat voel je in hun samenspel.”

enthoven: “We zaten de eerste maand met de hele ploeg in Frankrijk en Spanje, onder de zon, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat en dat heeft een sterke band gecreëerd. Elke avond zit je na het eten nog samen pinten te pakken, worden er een paar flessen wijn gekraakt en je praat nog over de film, en over hoe je hem beter kan maken. Het leek soms of we echt op vakantie waren. Al werd er wel ontzettend hard gewerkt. Twaalf uur per dag, van ’s morgens zes uur. En dan feesten tot één uur. Hoe we dat hebben volgehouden weet ik niet. Maar het heeft zijn effect gehad. Ons plezier straalt van de film af.”

Het acteurstrio wordt vervolledigd door Tom Audenaert als de blinde Jozef. Je kan hem kennen uit de tv-reeksen Neveneffecten en Willy’s en Marjetten, of de reclamespotjes van Win for Life. tom audenaert: “Ik ben met een aantal blinden en slechtziende mensen gaan praten, en ik heb met een blindenstok leren lopen. Maar wat vooral hielp was die heel sterke bril. Ik zag daar helemaal niets door. En dan ga je automatisch meer op je gehoor af. Zoals een echte blinde.”

Niet dat er geen stress te beleven viel. enthoven: “We draaiden de ene dag op één locatie en de volgende dag op een andere. Je kon dus niet zeggen: we draaien dat morgen wel. Nee, als je een opname nu niet had, had je die nooit. We hebben dan ook noodgedwongen enkele scènes die zich in Spanje hadden moeten afspelen, gewoon in Vlaanderen gedraaid. Dat is misschien nog een leuke quizvraag. Mensen mogen raden welke scènes.”


— 5 —

Leuke weetjes »» Isabelle Hertogh, de actrice die Claude vertolkt, werd pas een week voor de start van opnames gevonden. Oorspronkelijk zou de rol worden gespeeld door de internationaal gelauwerde actrice Yolande Moreau (je kent haar van de Franse films Seraphine, Amélie Poulain, Micmacs à tire-larigot en Germinal), maar zij moest wegens gezondheidsproblemen afzeggen. »» Oorspronkelijk vonden de makers nergens een parking aan de kant van de weg waar de blinde Jozef in het water kon vallen. Ze hadden de zoektocht al lang opgegeven toen ze op de eerste draaidag, vlakbij hun hotel, op de perfecte locatie stuitten. De scène werd de dag zelf nog opgenomen zonder de nodige vergunningen en toestemmingen. »» Dat de blinde Jozef wel héél realistisch in het water valt, is geen toeval. Acteur Tom Audenaert was in het begin van de draaiperiode nog niet aan zijn dikke brilglazen gewend en knalde hard tegen een boom. Gelukkig was er geen tweede take nodig. »» Alle scènes in België zijn in november en december gedraaid. Soms moest men letterlijk de sneeuw uit beeld vegen.

REACTIES VERZAMELEN BIJ DE LEERLINGEN NA DE F IL M

Vlak na de vertoning willen leerlingen vaak hun eerste indrukken kwijt. Je hoeft niet onmiddellijk dieper in te gaan op de bedenkingen van iedereen, laat de leerlingen gewoon even ‘stoom aflaten.’

Surftips Surf naar http://www.cinevox.be en zoek op Hasta La Vista. Je vindt er enkele leuke filmpjes met de makers en hoofdacteur Robrecht Vanden Thoren (http://www.cinevox.be/nl/videos/ hoe-speel-je-een-gehandicapte/)

Daarbij kunnen enkele eenvoudige vragen helpen: »» Vond je het een goede film? Waarom (niet)? »» Wat vond je het sterkste aan deze film? »» Waardoor bleef je geboeid? »» Was er iets wat je minder goed vond? »» Was er iets wat je niet begreep? »» Welke scène uit de film is je het meest bijgebleven? »» Zou je de film aanraden aan je vrienden? Aan je ouders? Waarom wel/niet? »» Met welk gevoel bleef je achter in je bioscoopzetel? »» Werden er dingen behandeld waarover je meer wil weten? »» Weet je nog wat het allereerste beeld van de film was? En het laatste?


— 6 —

Het scenario werd uiteindelijk geschreven door Pierre de Clercq, die behalve heel wat tv-series (Windkracht 10 en Flikken) ook de filmscenario’s schreef van Man Zkt Vrouw, Verlengd weekend en Windkracht 10: Koksijde Rescue.

HET V ER H A A L

In 2007 maakte de BBC de documentaire For One Night Only, over Asta Philpot en twee andere mensen met een handicap die door Spanje trokken om naar een bordeel te gaan. Philpot is grotendeels verlamd. Nadat hij zijn maagdelijkheid had verloren in een bordeel, werd hij een voorvechter voor het recht op seksualiteit voor mensen met een handicap. Deze BBCdocumentaire moest helpen om de problematiek onder de aandacht te brengen. Het bracht die alleszins onder de aandacht van de Vlaamse producent Mariano Vanhoof. Mariano Vanhoof zag er onmiddellijk een speelfilm in. Hij contacteerde Asta Philpot en samen werkten ze een verhaal uit. Net zoals de documentaire gaat Hasta La Vista over een reis naar een Spaans bordeel door een blinde, een man in een rolstoel, en iemand die volledig verlamd is. mariano vanhoof: “Maar toch is het verhaal voor 95% fictief.” regisseur geoffrey enthoven: “Dit is een film, dus moest het verhaal bigger than life worden. Een groots avontuur en een grootse ervaring.” Daarom maken de drie personages uit Hasta La Vista (Philip, Jozef en Lars) hun reis zonder medeweten van hun ouders (in de documentaire gingen de ouders mee), en heeft Lars nog maar enkele weken te leven. “Deze veranderingen maken alles minder vrijblijvend. Het brengt alles op het scherp van de snee, waardoor de personages ook hun minder mooie kanten laten zien.”

V R AGEN

»» Wat is er zoal belangrijk bij het schrijven van een scenario? »» Hoe belangrijk zijn de personages voor het verhaal? »» Welke elementen hebben de filmmakers volgens jou verzonnen? Waarom hebben ze het niet gefilmd zoals het in het echt gebeurd is? »» Beschrijf de openingscène van de film? Waarom begint de film met die scène? Wat vond je hier van? »» Wat zijn de thema’s van de film? OPDR ACHT: EEN F IL M V ER H A A L UIT W ER K EN

Stel dat je een film wil maken, waar vind je een goed filmverhaal? Het antwoord is simpel: overal. In een boek, iets wat je hebt meegemaakt, of, zoals bij Hasta La Vista, uit een documentaire die je op de televisie hebt gezien. Ook de krant staat dagelijks vol boeiende verhalen die misschien interessante films kunnen opleveren. Zoek in de krant (of op internet) een artikel waar je een filmverhaal in ziet. Bedenk welke personen bij de gebeurtenis een rol spelen. Één van deze personen wordt jouw hoofdpersoon. Schrijf een kort verhaal over de gebeurtenis vanuit het gezichtpunt van jouw hoofdpersoon.

De personages zijn volledig verzonnen. Enthoven over de volledig verlamde Philip: “Ik vond het idee wel leuk dat degene met de grootste handicap ook de grootste mond had.” En over Lars: “Ik wou dat één van de drie echt knap was. Dat is typisch als je met vrienden uitgaat, er zit altijd iemand tussen die knapper is dan de anderen. De frustratie die dat veroorzaakt wou ik in het verhaal steken.”

Volg bij deze opdracht de volgende stappen: 1. Schrijf eerst op wie er allemaal een rol spelen in je verhaal. Geef al deze personen alvast een naam. 2. M aak van je hoofdpersoon een korte persoons- en karakterbeschrijving. Schrijf steekwoorden op over: uiterlijk en gedrag, muzikale voorkeur en hobby’s, maniertjes… 3. Ontdek je al een mogelijk thema van je verhaal? 4. Schrijf nu een filmverhaal van 300 à 400 woorden, gebaseerd op de gebeurtenissen uit het bericht.


— 7 —

PERSONAGES geoffrey enthoven : “De mooiste eigenschap van de personages is dat ze allemaal echt zin hebben in het leven. En zin hebben in het leven is voor mij de zin van het leven. Ik vind dan ook dat ik heel veel kan leren van Philip, Lars en Jozef.”

Philip Philip is 28 jaar en lijdt aan arthrogryposis, een aangeboren afwijking van de ledematen. Hij zit al heel zijn leven in een rolstoel. Ondanks zijn zware handicap heeft hij een kleine praktijk uitgebouwd als ontwerper van websites. Philip is een plantrekker, zeer gedreven en de meest ondernemende van het drietal. Hij is temperamentvol ook. Naast buien van plots enthousiasme en veerkracht liggen woede en frustratie op de loer. Zijn humor is bijtend, op het cynische af. Lars Lars is een jonge twintiger. Een agressieve hersentumor heeft van de ene dag op de andere zijn leven op zijn kop gezet. Ook hij is nu aan een rolstoel gekluisterd en ondergaat soms intense pijnen. Lars wil nog alles uit het leven halen en doet dit met een grote roekeloosheid. Hij gaat met plezier mee in Philips bijtende humor en dan is de brave Jozef een dankbaar slachtoffer. Maar de vriendschap biedt Lars een echt houvast, meer dan Philip en Jozef beseffen. Jozef Jozef is 31 en lijdt aan een oogziekte: hij is voor 95% visueel gehandicapt. Jozef woont nog bij zijn moeder. Hij heeft zijn handicap aanvaard, maar voelt zich toch gevangen. Ook het feit dat hij nog nooit een (seksuele) relatie heeft


gehad, weegt. Het voorstel van Philip om naar ‘El Cielo’ te trekken kan dan ook op zijn enthousiasme rekenen. Maar de reis zorgt ook voor enige tweestrijd: voor één keer kiezen voor zichzelf betekent zijn toegewijde moeder in de steek laten. Jozef heeft een onverwoestbaar goed humeur en staat met enige naïviteit in de wereld. Philip en Lars maken daar graag misbruik van. Maar Jozef heeft de gave om hen op tijd en stond duidelijk te maken waar het echt op staat. Claude Claude is een Franstalige Brusselse en een fors gebouwde, no-nonsense vrouw. Tot voor kort was zij een hard werkende, uiterste capabele thuisverpleegster die in haar kleine autootje van hot naar her reed om patiënten te verzorgen. Door een ongelukkig voorval thuis werd Claude op staande voet ontslagen en veroordeeld tot een gevangenisstraf. Na haar vrijlating heeft ze een tweedehandsbusje gekocht en komt nu aan de (schaarse) kost met zieken- en gehandicaptentransport. Claude is een eenzaat en een grote fan van Joe Dassin. Vragen »» Hoe worden de personages aan de kijkers voorgesteld? Wat leer je over hen in de eerste scène waarin ze te zien zijn? »» Wat maakt Claude in het begin van de film zo onsympathiek? En wat maakt haar gaandeweg wel sympathiek? »» Wat maakt Philip in het begin sympathiek? En wat maakt hem soms minder sympathiek? »» Kon je uiteindelijk voor elk personage sympathie opbrengen? (Bij welke wel of niet? Waarom wel of niet?) »» Met wie zou je jezelf vergelijken? En waarom?

— 8 —

VLAAMSE FILM Zo’n tien jaar geleden had de Vlaamse film de reputatie saai, oubollig en slecht te zijn. Een Vlaamse film kon bij het grote publiek nooit opboksen tegen de grote Hollywoodproducties. Zelfs niet als die Vlaamse film een Oscar won (Antonia) of ervoor genomineerd was (Iedereen Beroemd). Om toch wat publiek te lokken probeerden sommige regisseurs zelfs de ‘Vlaamsheid’ van de film te verbergen. Door de acteurs Engels te laten praten bijvoorbeeld. In Suite 16 (1994) van Dominique Deruddere, Shades (1999) van Erik Van Looy en Falling (2001) van Hans Herbots, hoor je het beste Engels van o.m. Dirk Roofthooft, Gene Bervoets, Jan Decleir, Koen De Bouw en Wouter Hendrickx. Dat is tegenwoordig helemaal anders. Vlaamse films zijn hip en hebben een sterke reputatie. De Vlaamse film wordt gezien als een welkom alternatief voor de eenheidsworst uit Hollywood. Zowel de grote publieksfilms (Zot Van A. (2010), Loft (2008), Frits & Freddy (2010) of Verlengd Weekend (2005)), als het meer eigenzinnige werk (Rundskop (2011), De Helaasheid Der Dingen (2009), Adem (2010), Ben X (2007) Aanrijding In Moscou (2008)) doen de kassa’s aan de bioscopen rinkelen. Maar wat maakt een Vlaamse film zo aantrekkelijk voor het Vlaamse publiek?


Vragen »» Welke andere Vlaamse films ken je nog? »» Ga je vaak naar een Vlaamse film? Waarom wel of waarom niet? »» Als de Vlaamse film vergelijkt met de grote Hollywoodfilms, wat zijn dan de verschillen? Bespreek zowel de voor- als nadelen van beide ‘soorten’ films. »» Is Hasta La Vista een typische Vlaamse film? Waarom wel of waarom niet? »» Welke omschrijving past volgens jou het beste bij de Vlaamse film en motiveer je keuze: Een boerenfilm Oubollig en saai Goede acteurs Spannend Romantisch Grappig Herkenbaar »» De Vlaamse films winnen tegenwoordig heel wat inter nationale prijzen. Waarom slaan Vlaamse films zo aan in het buitenland, denk je? »» Is Hasta La Vista universeel? Of is hij beter te begrijpen en te genieten door een Vlaams publiek? — 9 —

DE ZOEKTOCHT OF DE V LUCHT

De thematiek van een roadmovie is de zoektocht of de vlucht. Soms hebben de hoofdpersonen een missie. Ze gaan op zoek naar een geliefd persoon, een waardevol voorwerp… In Little Miss Sunshine is het een schoonheidswedstrijd, in Hasta La Vista is dat een gespecialiseerd bordeel in Spanje. Soms is de reis een vlucht. Ze vluchten weg van een verleden of van de politie, zoals bijvoorbeeld Thelma & Louise, of het seriemoordende stel uit Natural Born Killers (1994).

FOCUS OP… DE ROADMOVIE De reis is belangrijker dan de bestemming. Dat is het motto van zowat elke roadmovie. In dit bijzondere filmgenre zijn de hoofdrolspelers het grootste gedeelte van het verhaal onderweg. Ze raken in de vreemdste situaties verzeild, ze ontmoeten bizarre personages en er ontstaan nieuwe vriendschappen. De reis in een roadmovie is er één vol verrassingen.

Of ze nu vluchten of een eindbestemming willen bereiken, de personages in roadmovies proberen meestal te ontsnappen aan de wereld waarin zij leven en zoeken verlossing onderweg. Die ‘road ahead’ is de toekomst waarin het verleden niet meer bestaat. Dat is ook zo in Hasta La Vista. De personages hebben enerzijds een missie (zo snel mogelijk ontmaagd te worden), maar tegelijk vluchten ze als het ware voor hun eigen handicap. Ze willen onafhankelijk zijn, een eigen kamer, zich bezatten, vrouwen beminnen... “Zoals grote jongens.” GEEN STER K A FGEBA K END V ER H A A L

Roadmovies zijn vaak opgebouwd uit enkele losse episodes. In de ene stad ontmoeten ze een arm gezin, in de andere een arrogante miljardair...

In dit hoofdstuk bespreken we kort de voornaamste kenmerken van een roadmovie.

Ook in Hasta La Vista is elke dag een nieuw avontuur. Dag één is één grote ramp, op dag twee eist Claude dat de jongens zich door haar laten helpen, dag drie staan ze oog in oog met de ouders… Toch vertelt Hasta La Vista misschien meer dan andere roadmovies, één groot verhaal waarin de personages een doel willen bereiken en daartoe allerlei obstakels moeten overwinnen.


— 10 —

Voorbeelden zijn Little Miss Sunshine (2006), Into The Wild (2007), Motorcycle Diaries (2004), Borat (2006), Rain Man (1988), Easy Rider (1969), Thelma & Louise (1991), The Straight Story (1999)…

OUTC A STS EN A NTIHEL DEN

De hoofdpersonages in roadmovies zijn vrijwel altijd outcasts, outlaws en antihelden. Ze staan buiten de samenleving; ze worden er door verstoten of rennen er van weg en zijn niet eenduidig goed of slecht. Soms zijn ze outlaws puur op basis van hun identiteit: door hun leeftijd, etniciteit, seksuele geaardheid, ziekte… Dit is overduidelijk ook het geval in Hasta La Vista. Philip, Jozef en Lars staan alleen al omwille van hun handicap buiten de samenleving. En Claude is zelfs letterlijk een outlaw. Ze is veroordeeld voor poging tot moord en is voorwaardelijk vrij. HET EINDE VA N DE V R IJHEID

Ook voor Philip is de vrijheid voorbij. Hij keert terug naar zijn wereldje, waar hij voordturend overgeleverd is aan de hulp van ouders en verzorgers. Enkel voor Jozef is er een happy end weggelegd. Hij heeft met Claude de vrouw van zijn leven gevonden, en begint aan een nieuw hoofdstuk in zijn leven. Verwerkingstip Je kan de leerlingen laten brainstormen over wat volgens hen de typische elementen zijn in een roadmovie. Daarna kan je aan de hand van dit hoofdstuk hun antwoorden aanvullen. Laat ze ten slotte opsommen welke elementen Hasta La Vista bezit om te voldoen aan de naam roadmovie (en welke elementen eventueel ontbreken). V R AGEN

En Hasta La Vista? De voornaamste reden voor hun stiekem vertrek is de dodelijke ziekte van Lars. Hij onderneemt deze reis niet enkel om ontmaagd te worden, maar ook om voor zijn eigen dood te vluchten. Maar uiteindelijk haalt de dood hem in. Zelfs in het verre Spanje…

»» Vind je dat Hasta La Vista een roadmovie is? »» Ken je nog voorbeelden van roadmovies? »» Is de reis naar Spanje een zoektocht of een vlucht? Of beide? Waar gaan ze dan naar op zoek, of waarvoor vluchten ze? »» Zou het bordeel in Spanje symbool kunnen staan voor iets anders? »» Kan je volgende uitspraken betrekken op Hasta La Vista? “De reis is belangrijker dan de bestemming.” “De hoofdpersonages in roadmovies zijn vrijwel altijd outcasts, outlaws en antihelden.” “Aan het einde van de tocht zijn alle reizigers veranderd, rijper en wijzer geworden. Ze zijn niet meer wie ze waren.”


— 11 —

Een ander belangrijk kenmerk is dat roadmovies vaak een slechte afloop voor de protagonisten kennen. Sommige personages gaan dood aan het einde van de film of belanden in de gevangenis. In ieder geval kunnen ze niet meer in vrijheid leven. Denk maar aan Thelma & Louise, The Road, Easy Rider, Bonnie And Clyde...

MUZIEK

STIJLKENMERKEN HUMOR

Hoewel Hasta La Vista zware thema’s bevat, is de humor één van de opvallendste ingrediënten van de film. De blinde Jozef die zegt: “Ik zal de wijn blind proeven.” Lars die het drankje iets te ver houdt zodat Philip er net niet aan kan. Jozef die de deur van zijn eigen hotelkamer maar niet open krijgt… Het is humor die je niet zou verwachten in een film over mensen met een handicap. Maar mag dat wel? Mogen we wel om die grapjes lachen? robrecht vanden thoren: “Het laatste wat we wilden is lachen met mensen met een handicap. Terwijl we toch via de humor een paar harde realiteiten willen vertellen. Dat was een echte evenwichtsoefening. We mochten niet te ver gaan, maar we wilden de humor absoluut bewaren. Want humor is een goeie paplepel om bepaalde dingen bespreekbaar te maken.” geoffrey enthoven: “Wij mogen er niet om lachen. Maar de personages

lachen zeer hard met zichzelf en met elkaar.” Uit de manier waarop Lars, Philip en Jozef elkaar jennen, spreekt een diepe genegenheid. De film lacht niet met hen, zij lachen met zichzelf en met elkaar. Enkel echte vrienden kunnen dat. Echte vrienden kennen elkaars zwakke punten, aanvaarden ze, maar durven er ook hard om lachen. Tenslotte heeft iedereen, handicap of niet, zijn beperkingen en heeft iedereen het moeilijk om zijn dromen te grijpen. robrecht vanden thoren: “Uiteindelijk is het een film geworden met

een lach en een traan. Hij is grappig, maar tegelijkertijd keihard.”


Een roadmovie zonder muziek is bijna ondenkbaar. Muziek wordt in dit genre net gebruikt om het gevoel van vrijheid, avontuur en romantiek te benadrukken. De soundtrack van Hasta La Vista werd geschreven door Stijn Meuris, samen met twee muzikale kompanen Bart en Kris Delacourt (ex-Monza en lid van de Antwerpse avant-gardeband Papermouth). Het resultaat is een bijwijlen sferische en akoestische, maar soms ook popgerichte en energieke score met een zuiderse inslag. Soms dromerig en bevreemdend, soms gewoon leuk meezingbaar (zoals in de tracks Verder dan een kus en Route Nationale). Maar hoe schrijf je een soundtrack? bart delacourt: “We hadden het idee dat wij nummers zouden schrijven en dat die dan op de beelden worden gezet. Maar het was net andersom. Geoffrey Enthoven wist heel goed wat hij wou en wij moesten zijn ideeën vertalen naar mooie klanken.” geoffrey enthoven: “In al mijn films is de muziek altijd heel aanwe-

zig. Ik vind het erg belangrijk dat de muziek niet te opdringerig is, maar ook niet te onopvallend. Kortom, ik vind een soundtrack erg belangrijk. En de mensen van Papermouth hadden het er wel moeilijk mee dat ik mij zo hard moeide met de muziek.” Als de film gemonteerd wordt, is de muziek meestal nog niet af. Dan gebruikt men voorlopige muziek, die een idee moeten geven van welke muziek op deze scene gebruikt zal worden (dit wordt ‘temp materiaal’ genoemd, naar het Engelse temporary). enthoven: “Tijdens de montage gebruikte ik vooral filmmuziek van Gustavo Santaolalla. Ook muziek uit de film Little Miss Sunshine bleek wonderwel op onze film te passen. Net zoals de gitaren van José González.”

— 12 —

ACTER EN

Net als de andere films van Geoffrey Enthoven wordt ook Hasta La Vista gedragen door schitterende acteerprestaties. Alles lijkt zo spontaan dat je zou denken dat de hele film geïmproviseerd is. Maar dat is niet helemaal waar. enthoven: “Ik heb zeker niets tegen improvisaties. Alle goede ideeën moeten een kans krijgen. En goede acteurs komen altijd met dingen af die ons inspireren om het anders aan te pakken. Maar je mag daar ook niet in overdrijven. Een film mag geen samenraapsel van goede ideeën worden. Er moet wel een scenario gevolgd worden.” Toch heeft Geoffey Enthoven een manier ontwikkeld om de best mogelijke acteerprestaties uit zijn acteurs te halen: “Mijn manier van werken is om mij zo weinig mogelijk voor te bereiden. Ik maak op voorhand geen plannetje van wat we hoe gaan filmen. Ik kom op de set, ik laat de acteurs hun ding doen, en pas de hele crew daar aan aan. Dat is zalig voor de acteurs, maar wel heel zwaar voor de crew. Het resultaat is een grote naturel van de acteurs, en die naturel was in deze film echt nodig, vond ik.” V R AGEN

Humor »» Waren er grappen in de film die je te grof vond? »» Als de blinde Jozef in het water valt, mag je dan eigenlijk wel lachen? »» De verlamde Asta Philpot, op wiens reis de film is gebaseerd stelt het zo: “Humor is cruciaal. Als je mensen met een handicap te ernstig benadert, begint het medelijden.” Wat bedoelt hij volgens jou met deze uitspraak?


Muziek Op YouTube.com kan je de muziek beluisteren die als inspiratie diende voor de soundtrack. Zoek naar volgende titels: The Motorcyle Diaries - Jardin (Soundtrack)! (Gustavo Santaolalla), 01 - The winner is (uit Little Miss Sunshine) en José González ‘Crosses’ »» Hoor je het verband tussen deze nummers en de muziek uit de film? »» Hoe zou je de muziek in de film omschrijven? Bijv. opvallend, onopvallend, druk, traag, etc. »» Probeer kort uit te leggen wat voor effect de muziek heeft op de film als geheel. Geluid »» Welk geluid (muziek, tekst, geluiden) is je het meest bijgebleven uit de film en waarom? Wat gebeurde er in het verhaal toen je dit geluid hoorde? Camera »» Hoe zou je het cameragebruik in de film typeren? Bijv. rustig, onrustig, langzaam, snel etc. »» Probeer een scène in de film aan te wijzen waarin het cameragebruik is opgevallen. Acteren »» Vond je de acteurs overtuigend? (Zie ook hoofdstukje ‘casting’ op pagina 4). »» Welke rol was volgens jou het moeilijkste om te spelen? Waarom? »» Zijn de acteurs echt verlamd of blind, denk je? »» Werd er volgens jou veel geïmproviseerd? Hoe zou het nu zijn met… De reis die de drie vrienden samen maken kan niet anders dan een grote invloed hebben op het verder leven van Philip en Jozef. Hoe heeft dit hen veranderd, denk je? Zullen ze nu positiever naar het leven kijken? Of net niet? — 13 —

TOURNEE GENERALE: SEKS VOOR IEDEREEN asta philpot: “Ik wil iedereen er bewust van maken dat mensen met een handicap niet anders zijn dan wie ook. Als je aan de telefoon met iemand praat, zou je niet weten of die persoon een lichamelijke handicap heeft of niet, en je zou hem of haar op geen enkele manier anders behandelen. Waarom behandel je diezelfde persoon dan wel anders als je hem ziet?” Sinds de grotendeels verlamde Asta Philpot de BBC-documentaire maakte waarin hij samen met twee andere mensen met een handicap naar een Spaans bordeel trok, is hij een gepassioneerd spreker geworden. Via lezingen en de Asta Philpot Foundation wil hij andere mensen met een handicap helpen zichzelf te zien als evenwaardige en waardevolle leden van de maatschappij. “De boodschap die ik aan de mensen met een handicap wil doorgeven is dat ze evenveel van hun leven kunnen genieten als ieder ander. Het is niet omdat je in een rolstoel zit dat je niet ademt of niet leeft. Die rolstoel is niet meer dan een middel om je te verplaatsen.”

Het gebeurt niet vaak dat personen met een handicap de hoofdrol krijgen in een film, en ze ook nog eens respectvol afgebeeld worden als volwaardige mensen, met persoonlijkheid, humor en emoties. Meer nog, heel wat mensen met een handicap beschouwen Hasta La Vista als ‘hun’ film. En dat is misschien nog het meest te danken aan één bijzondere scène.

Zelf is Asta Philpot in de wolken over Hasta La Vista: “Ik vind de film geweldig omdat hij laat zien dat mensen met een handicap ook gevoelens hebben en ‘normaal’ zijn. Het is een prachtig verhaal over vriendschap, het overwinnen van hindernissen, en het doorbreken van taboes. Ik hoop dat dankzij de film meer mensen zullen inzien dat wij allemaal nood hebben aan liefde en fysiek contact.”

regisseur geoffrey enthoven: “Toen we het scenario aan verschillende mensen lieten lezen, kregen we vaak deze commentaar: je hebt die personages nu een hele film gevolgd naar het bordeel, dan moet je – nu je daar eenmaal bent – toch iets laten zien. Maar ik had echt geen zin om heel expliciet te laten zien wat er in die kamers gebeurde. Dus hebben we heel snel een alternatief bedacht waarin de personages zonder rolstoel naar buiten komen. Het was een experimentje dat achteraf goed bleek te werken. Wat meer is: mensen met een handicap zijn ontzettend wild van die scène. Dankzij dat moment hebben ze nog meer het gevoel dat die film écht over hen gaat. Want als mensen met een handicap over zichzelf dromen, dan zien ze zich altijd stappen, en zitten ze nooit in een rolstoel. Ze vinden die scène dan ook ontzettend herkenbaar.”


— 14 —

SEK SUEL E R ECHTEN

Voor Asta Philpot begon alles toen zijn beste vriend als jonge twintiger stierf zonder dat hij enige seksuele ervaring had gehad. Asta wou het taboe doorbreken en kon met de hulp van enkele vrienden de BBC ervan overtuigen om een documentaire te maken over hem en twee andere mensen met een handicap die naar Spanje trekken om een seksuele ervaring op te doen. asta philpot: “De BBC-documentaire was een ongelooflijk succes. Hij werd in heel Europa uitgezonden, net als in Australië en NieuwZeeland. Ik kreeg duizenden e-mails van mensen met een handicap die mij bedankten. Dankzij de uitzending durfden ze met hun ouders en verzorgers praten over hun seksuele verlangens. Want weinigen zien ons als mensen met een seksuele identiteit, maar ik kan je verzekeren: die hebben we!” philpot: “Mensen hebben allerlei vreemde veronderstellingen over mensen met een handicap. Alsof we van een andere planeet komen. Soms denken mensen ons te moeten behandelen alsof we van porselein zijn. Ik heb ooit een mentaal gehandicapte vrouw ontmoet. Ze wou echt weten wat seks is. Maar niemand hielp haar, omdat niemand geloofde dat ze dat echt kon willen, laat staan dat ze het zou kunnen ervaren. Ze kon niet spreken, dus ging iedereen er maar van uit dat ze zulke gevoelens niet had.”

DE SITUATIE IN BELGIË

Als je als persoon met een handicap geen partner hebt en graag seksueel contact wil hebben, kun je een beroep doen op seksuele dienstverlening of op seksuele assistentie. Dat is niet hetzelfde als prostitutie. Als persoon met een handicap kan je wel terecht bij sommige prostituees, maar los daarvan bestaan er ook gespecialiseerde hulpverleners. Dat zijn mensen die enkel werken met personen met een handicap (of senioren of mensen met een psychiatrisch probleem). Seksuele dienstverlening is tot op vandaag niet wettelijk omdat het naar de letter van de wet op prostitutie lijkt. Daarom mag er ook geen reclame voor gemaakt worden. Mensen met een handicap moeten dus via een omweg iemand zien te vinden. Bijvoorbeeld door te informeren in de sector van de gehandicaptenzorg.

Maar zeg nooit dat iedereen recht heeft op seks! Mensen, mannen én vrouwen, hebben geen ‘recht op seks’ of ze nu een handicap hebben of niet. Iedereen heeft wel ‘seksuele rechten’. Dit betekent onder andere dat iedereen vrij moeten kunnen kiezen om al dan niet seks te hebben. Iedereen mag, maar niemand mag verplicht worden.

P.S.: Voor je naar Spanje trekt, is het misschien nuttig te weten dat het bordeel El Cielo niet bestaat.


— 15 —

Strikt genomen was het dus voor de personages in Hasta La Vista niet nodig om helemaal naar Spanje te reizen. Maar het ging de vrienden waarschijnlijk meer om de reis dan om de bestemming.

SUR F TIPS

http://www.aditivzw.be/ http://www.astaphilpot.co.uk/ De oorspronkelijk BBC-documentaire over Asta Philpot, For One Night Only, vind je op http://vimeo.com/5380803 V R AGEN

»» Hoe komen mensen met een handicap doorgaans in de media? Welk beeld krijgen we van hen? »» Heeft de film enkele vooroordelen kunnen doorprikken? Zo ja, welke? »» Jong, sportief en knap zijn criteria waaraan tegenwoordig de hele wereld wordt afgemeten. Op welke vlakken komt dat tot uiting? Vind je dat je zelf ook op die criteria wordt beoordeeld? »» Blinde Jozef zegt in de film: iedereen heeft zijn eigen beperking. Wat is jouw beperking? »» Zeg nooit ‘iedereen heeft recht op seks’ maar ‘iedereen heeft seksuele rechten’? Wat is het verschil? »» Heeft iedereen seksuele rechten? »» In de film hebben de drie personages de oplossing gevonden voor hun seksueel verlangen: de prostitutie. Maar is dat de juiste oplossing? Verheerlijkt de film het prostitutiebezoek? »» Wat vond je van de scene waarin Philip en Lars als engelen uit het bordeel stappen, helemaal bevrijd van hun rolstoel? Mensen met een handicap vinden die scene net ontzettend herkenbaar. Kan je begrijpen waarom? Fiche voor de leerlingen: Op de volgende pagina vind je een fiche voor de leerlingen. Daarop staan een aantal trefwoorden, citaten en vragen die met de film te maken hebben. Je kan deze fiche gebruiken als leidraad tijdens de bespreking van de film.


— 16 —

FICHE VOOR DE LEERLINGEN acteur robrecht vanden thoren: “Het laatste wat we wilden is lachen met mensen met een handicap. Terwijl we toch via de humor een paar harde realiteiten willen vertellen. En dat was een echte evenwichtsoefening. We mochten niet te ver gaan, maar we wilden de humor absoluut bewaren. Want humor is een goeie paplepel om bepaalde dingen bespreekbaar te maken.”

Hasta La Vista is gebaseerd op de BBC-documentaire For One Night Only, over Asta Philpot en twee andere mensen met een handicap die door Spanje trokken om naar een bordeel te gaan.

asta philpot: “Mensen hebben allerlei vreemde veronderstellingen over mensen met een handicap. Alsof we van een andere planeet komen. Soms denken mensen ons te moeten behandelen alsof we van porselein zijn. Ik heb ooit een mentaal gehandicapte vrouw ontmoet. Ze wou echt weten wat seks is. Maar niemand hielp haar, omdat niemand geloofde dat ze dat echt kon willen, laat staan dat ze het zou kunnen ervaren. Ze kon niet spreken, dus ging iedereen er maar van uit dat ze zulke gevoelens niet had.”

In een roadmovie is de reis belangrijker dan de bestemming.


»» Ga je vaak naar een Vlaamse film? Waarom wel of waarom niet? »» Als de Vlaamse film vergelijkt met de grote Hollywoodfilms, wat zijn dan de verschillen? »» Welke omschrijving past volgens jou het beste bij de Vlaamse film en motiveer je keuze: Een boerenfilm / Oubollig en saai / Goede acteurs / Spannend / Romantisch / Grappig / Herkenbaar De hoofdpersonages in roadmovies zijn vrijwel altijd outcasts, outlaws en antihelden.

»» Hoe komen mensen met een handicap doorgaans in de media? Welk beeld krijgen we van hen? »» Heeft de film enkele vooroordelen die je had van mensen met een handicap kunnen doorprikken? Zo ja, welke? »» Heeft iedereen seksuele rechten? »» In de film hebben de drie personages de oplossing gevonden voor hun seksueel verlangen: de prostitutie. Maar is dat de juiste oplossing? Verheerlijkt de film het prostitutiebezoek?

Aan het einde van de roadmovie zijn alle reizigers veranderd, rijper en wijzer geworden. Ze zijn niet meer wie ze waren.

Surftip Je vindt een online filmfiche met fragmenten, extra beeldmateriaal en weetjes over de film op de website www.filmfiches.be

— 17 —

INHOUDSTAFEL HASTA LA VISTA

Recommend Documents