Inhoudstafel BESCHRIJVEND GEDEELTE

Inhoudstafel BESCHRIJVEND GEDEELTE A 1 2 3 4

Inleiding Aanleiding tot de opmaak van het woonplan Doel van het woonplan Wijze van totstandkoming Inhoudsomschrijving

4 4 4 5 6

B 1 2

Situering van de gemeente Gingelom Ontstaansgeschiedenis Keuze van de referentiegemeenten

7 7 8

C 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Demografische gegevens Bevolkingsgegevens Bevolkingsgrootte en –dichtheid Bevolkingsspreiding Bevolkingssamenstelling naar nationaliteit Leeftijdsopbouw van de bevolking Gezinssamenstelling

9 9 9 10 11 12 14

2 2.1 2.2

Socio-economische gegevens Gezinsinkomen en welvaartspeil Bestedingspatroon van het gezinsinkomen: aandeel huisvesting in de kosten Werkloosheidsgraad Werkzaam in de landbouwsector Pendelaars

15 15

21 21

3.3 3.4 3.5 3.6

Welzijnsindicatoren Geboorten in kansarme gezinnen Personen met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekte- en/of invaliditeitsverzekering Asielzoekers Steuntrekkers Thuislozen Personen met een handicap

21 22 22 23 23

4

Besluit

24

2.3 2.4 2.5 3 3.1 3.2

Woonplan Gingelom

16 17 18 19

1

D 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8

Huisvestingsgegevens Algemeen Aantal woningen Bewoningstitel Ouderdom gebouwen Type van de gebouwen Oppervlakte van de woningen Aantal potentiële woningen Verkoop, prijsniveau en evolutie van woningen en bouwgronden Bouwactiviteit nieuwbouw en renovatie

26 26 26 26 27 28 29 29 30 32

2 2.1 2.2 2.3

Kwaliteit Comfortniveau Leegstand van woningen, bedrijfsgebouwen en handelspanden Verwaarlozing, ongeschiktheid en onbewoonbaarheid

33 33 35 36

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Sociale woningbouw Sociale huurwoningen Sociale koopwoningen Het sociaal verhuurkantoor (SVK) De vraag naar sociale woningen Leefbaarheid

36 38 39 40 41 42

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Huisvesting van doelgroepen Senioren Kamerbewoning/logementshuizen Personen met een handicap Crisisopvang Asielzoekers

42 42 42 43 43 43

5

Besluit

43

E

Actoren in het woonbeleid

45

F 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Instrumenten voor een lokaal woonbeleid Informatieverstrekking, sensibilisering en begeleiding van particulieren De huisvestingsambtenaar De gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening Het Infocentrum Wonen van Stebo Het Sociaal Huis Andere welzijnsdiensten

49 49 49 49 50 50 51

2 2.1 2.2 2.3

Premies, tegemoetkomingen en fiscale voordelen voor particulieren Van de federale overheid: verlaagd BTW-tarief Van het Vlaamse Gewest Verzekering Gewaarborgd Wonen

51 51 52 53

Woonplan Gingelom

2

2.4 2.5 2.6 2.7

Van de provincie Limburg Van Infrax: maatregelen rond Rationeel Energiegebruik Van de gemeente Gingelom Sociale leningen

53 54 54 55

3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7

Hanteren van de decretale instrumenten Ongeschikt-, onbewoonbaar- en overbewoondverklaringen Heffing op leegstand en verkrotting Conformiteitsattest Het kamerdecreet en het gemeentelijk kamerreglement Het recht van voorkoop Het sociaal beheersrecht Subsidiëring van overheidsinitiatief

56 56 57 57 58 58 58 59

4

Voeren van een gronden pandenbeleid

59

5

Hanteren van specifieke gemeentelijke reglementeringen

60

6

Sociale Huisvesting

60

7

Het voeren van een doelgroepenbeleid

61

8

Overleg en samenwerking

61

9 9.1 9.2

Samenhang met andere beleidsdomeinen Ruimtelijke Ordening Welzijnsbeleid

61 61 62

10

Besluit

62

STERKTE-ZWAKTE-ANALYSE VOORSTEL VAN PRIORITEITEN EN ACTIES BIJLAGEN Voorontwerp Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Verslagen interviews

Woonplan Gingelom

3

Beschrijvend gedeelte A. Inleiding 1

Aanleiding tot de opmaak van het woonplan

Sinds 1 januari 2006 is er in de gemeente Gingelom, samen met zeven andere gemeenten in de regio Haspengouw, een Infocentrum Wonen opgestart vanuit vzw Stebo. Dit Infocentrum Wonen wil enerzijds bewoners van deze gemeenten bijstaan bij al hun vragen inzake (ver)bouwen en (ver)huren. Dit zowel op vlak van advies inzake de verschillende premies en subsidies door een sociaal adviseur. Evenals ook bij hulp van allerlei technische vragen en/of problemen door een technisch adviseur. Anderzijds wil het Infocentrum Wonen ook gemeentebesturen ondersteunen wanneer men initiatieven inzake lokaal woonbeleid wil (op)starten. Binnen dit laatste moeten we het ontstaan van dit woonplan plaatsen. Na de regionale verkiezingen in oktober 2006 werd door de gemeentebesturen actief nagedacht over welbepaalde initiatieven of acties die men in het kader van lokaal woonbeleid in de gemeente wil uitwerken of opstarten. In Gingelom kwam het gemeentebestuur samen met het Infocentrum Wonen tot de conclusie dat de opmaak van een woonplan in de gemeente zeer zinvol zou zijn als een vertrekpunt om tot inzichten en tevens ook bepaalde acties te komen inzake huisvesting in de gemeente. Hiertoe werd een gemeentelijke werkgroep opgestart om dit proces te begeleiden. De pen van het woonplan werd in de hand genomen door het Infocentrum Wonen. De begeleidende werkgroep bestond uit de schepen van huisvesting, het diensthoofd van de cel Wonen en Leven, de provincie, RWO Vlaanderen en het Infocentrum Wonen. 2

Doel van het woonplan

Het woonplan heeft tot doel een objectieve beschrijving van de huidige woonsituatie in Gingelom weer te geven. Door enerzijds verbanden te leggen tussen demografische, socioeconomische en huisvestingsgegevens worden bepaalde problematieken beter in beeld gebracht waardoor men ze efficiënter kan aanpakken. Anderzijds geeft het woonplan een duidelijk

overzicht

van

de

verschillende

diensten,

mogelijkheden,

hulpmiddelen,

beleidsmaatregelen en premies om eenieders woonsituatie te verbeteren.

Woonplan Gingelom

4

Op deze manier worden de sterktes en de zwaktes, de kansen en de bedreigingen van en voor de gemeente op een rijtje gezet. Het woonplan reikt een aantal uitgangspunten aan die het bestuur kan aanwenden om haar visie te vormen. Zoals hierboven reeds vermeld kan het woonplan in deze zin een belangrijk instrument zijn in het beleid van het lokale bestuur. 3

Wijze van totstandkoming

Het woonplan van de gemeente Gingelom is het resultaat van enkele maanden studie. Verschillende onderzoeksstrategieën werden aangewend om gegevens over de gemeente te verzamelen. Enerzijds werd er gebruik gemaakt van talrijk bestaand cijfermateriaal. Voor de demografische gegevens hebben we gebruik gemaakt van de welzijnsmonitor Limburg (2006) en cijfers van de Algemene Directie van Statistiek, die op verschillende momenten gemeten werden. Ook werden regelmatig websites van diverse overheidsdiensten geraadpleegd.

De

huisvestingsgegevens

zijn

hoofdzakelijk

afkomstig

uit

de

woningmarktgegevens van de provincie Limburg. Ook hier werden op verschillende tijdstippen metingen uitgevoerd, van de NIS-website (2006), van cvba Kleine Landeigendom (2006) en cv Nieuw Sint-Truiden (2006). Bovenstaand cijfermateriaal werd onderworpen aan een interpretatie. Deze werd op haar beurt getoetst aan de gemeentelijke werkgroep en van daaruit verder aangevuld en vervolledigd. Om een zicht te krijgen op de verschillende huisvestingsactoren in de gemeente en hun bevindingen inzake wonen hebben we interviews afgenomen. Hierbij werden aan elke persoon dezelfde vragen gesteld en tevens werden de interviews door eenzelfde persoon afgenomen, dit om de betrouwbaarheid te verhogen en vergelijking mogelijk te maken. Het gedeelte van de beleidsinstrumenten werd geschreven met hulp van de gemeente Gingelom, Wonen Vlaanderen, de provincie Limburg (cijfers premie) en met de medewerking van Infrax (cijfers premies). In dit hoofdstuk is er weinig of geen interpretatie mogelijk. Het is een weergave van een aantal wettelijke instrumenten. Als laatste stap heeft het Infocentrum Wonen een SWOT-analyse uitgevoerd aan de hand van de gegevens uit het beschrijvende gedeelte. Woonplan Gingelom

5

De sterktes, de zwaktes, de kansen en de bedreigingen voor de gemeente Gingelom komen hier uitgebreid aan bod. Deze analyse is enerzijds getoetst door de gemeentelijke werkgroep en anderzijds door een woonoverleg. Van hieruit is een voorstel geformuleerd van prioriteiten, en daaraan gekoppelde acties, dat aan het beleid voorgelegd kan worden. 4

Inhoudsomschrijving

Het grootste deel van het woonplan wordt gewijd aan de beschrijving van de bevolking en woonsituaties in Gingelom en aan de verschillende actoren en maatregelen inzake huisvesting. Een eerste onderdeel binnen het beschrijvende gedeelte handelt over de demografische gegevens. Hier gaat men dieper in op de algemene trends zoals de bevolkingsdichtheid, de evolutie van de bevolking en de leeftijdsopbouw. Hiernaast bespreekt men socioeconomische variabelen zoals de werkloosheid en de indicatoren van kansarmoede. Het tweede part van het beschrijvende gedeelte gaat over de huisvesting. Men bekijkt een aantal standaardgegevens zoals het aantal woningen, de ouderdom, het type,… Ook zoomt men in op de kwaliteit van de woningen, op de sociale woningbouw en op de huisvesting van doelgroepen. In een derde deel werpen we een blik op de verschillende actoren in het woonbeleid en in het laatste deel geven we een overzicht van de instrumenten voor een lokaal woonbeleid. Het gaat hier over informatieverstrekking, sensibilisering en begeleiding van particulieren, over premies, tegemoetkomingen en fiscale voordelen, het hanteren van decretale instrumenten,… Tot slot vindt men de resultaten terug van de sterkte-zwakte-analyse die gemaakt werd op basis van het beschrijvende gedeelte. Op deze manier willen we het gemeentebestuur ondersteunen bij het ontwikkelen van hun visie en het opstellen van een actieplan inzake lokaal woonbeleid.

Woonplan Gingelom

6

B. Situering van de gemeente Gingelom 1

Ontstaansgeschiedenis

Gingelom werd in 966 voor het eerst vermeld als Gingolonham, de "woning van Gangilo". Het dorp viel van oudsher onder het Prinsbisdom Luik en werd bestuurd door de Bisschoppelijke Tafel. De heerlijke rechten kwamen in 1620 aan het Luikse Sint-Janskapittel, dat al minstens sinds de 12de eeuw talrijke verspreide bezittingen in Gingelom had. In de 18de eeuw werden de baronnen Surlet de Chokier de heren van Gingelom. Reeds op de Ferrariskaarten (1777) werd het landschap van Gingelom gekenmerkt door een grote mate van openheid en een louter agrarisch grondgebruik. De beekvalleien waarop de dorpen geënt waren, slingerden zich als groene linten doorheen het landschap. De voormalige gemeente Gingelom vroeg als eerste in het Vlaamse landsgedeelte een ruilverkaveling aan. Niet lang daarna volgden heel wat gemeenten in de omgeving het voorbeeld: Boekhout in 1964, Borlo in 1965, Mielen in 1967, Montenaken in 1975 en uiteindelijk Jeuk in 1984. Vandaag de dag is de gehele fusiegemeente Gingelom herverkaveld. Op 1 januari 1971 werden vier gemeenten samengesteld: -

Gingelom versmolt met Niel-bij-Sint-Truiden;

-

Borlo met Buvingen, Muizen, Mielen-boven-Aalst en Kerkom-bij-Sint-Truiden;

-

Jeuk met Boekhout;

-

Montenaken met Kortijs en Vorsen.

Kerkom-bij-Sint-Truiden voegde zich zes jaar later bij Sint-Truiden. De huidige gemeente Gingelom is in 1977 ontstaan uit een samenvoeging van de hoofdgemeenten van de vorige fusie: Gingelom, Borlo, Jeuk en Montenaken. De verschillende deelgemeenten en kernen waaruit de gemeente door de fusies samengesteld werd, hadden in het verleden zelden onderlinge relaties. Tot op heden mist de gemeente een bepaalde mate van coherentie. Dit is met name het geval tussen kernen die niet op een zelfde noord-zuid verbinding gelegen zijn.

Woonplan Gingelom

7

2

Keuze van de referentiegemeenten

In het beschrijvende gedeelte hebben we ervoor geopteerd om Gingelom steeds te vergelijken met de omliggende gemeenten Heers en Borgloon, met Limburg en met Vlaanderen om de cijfers in een juist perspectief te kunnen plaatsen. Indien mogelijk werd er zelfs een vergelijking gemaakt met de regio Zuid-Limburg. Om referentiegemeenten te kiezen werd er gekeken naar gemeenten van dezelfde grootte als Gingelom, van tevens een landelijk karakter alsook gelegen in dezelfde regio. Zo is men bij Heers en Borgloon uitgekomen. Landen werd ook geopperd als een referentiegemeente maar omdat deze gemeente in de provincie Vlaams-Brabant ligt, konden we geen uniforme gegevens genereren. Onder meer om deze reden werd ervoor gekozen om Landen niet op te nemen.

Woonplan Gingelom

8

C. 1.

Demografische gegevens

Bevolkingsgegevens

Dit hoofdstuk geeft een globaal zicht op een aantal gegevens over de bewoners van Gingelom. Achtereenvolgens bespreken we de bevolkingsgrootte en de –dichtheid, de evolutie van de bevolking, de bevolkingsspreiding en de bevolkingssamenstelling naar nationaliteit. Ook de leeftijdsopbouw van de bevolking en de gezinssamenstelling worden toegelicht. 1.1

Bevolkingsgrootte en –dichtheid

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal inwoners en de bevolkingsdichtheid in Gingelom, in enkele omliggende gemeenten en in Vlaanderen op 1 januari 2005. totale Bevolking

bevolkingsdichtheid (per km²)

Gingelom

7 776

138

Heers

6 683

126

Borgloon

10 045

196

Zuid-Limburg

183 892

270

Limburg

809 942

334

Vlaanderen

6 043 161

447

Bron: FOD Economie - Afdeling Statistiek, Bevolkingsstatistieken (01.01.2005) Verwerking: Studiecel - 2de directie Welzijn - provincie Limburg

De gemeente Gingelom telde op 1 januari 2005 7 776 inwoners, hetgeen een bevolkingsaangroei met 59 inwoners betekent

ten opzichte van 1 januari 2004.

De

gemeente is 56,5 km² groot en telt 138 inwoners per km². Het scoort daarmee wat bevolkingsdichtheid betreft veel lager dan het Limburgse gemiddelde, dat 334 inwoners per km² bedraagt. Zuid-Limburg scoort ook lager (270) dan Limburg en Vlaanderen (447), omwille van het uitgesproken landelijke karakter van de Haspengouwse regio. Gingelom, en ook zijn buurgemeente Heers, heeft zelfs een nog lagere bevolkingsdichtheid.

Woonplan Gingelom

9

1.2

Bevolkingsspreiding

Gingelom wordt historisch gezien opgedeeld in 11 deelgemeenten: Boekhout, Borlo, Buvingen, Gingelom-centrum, Jeuk, Kortijs, Mielen boven Aalst, Montenaken, Muizen, Nielbij-Sint-Truiden, Vorsen. In de onderstaande tabel wordt het aantal inwoners per deelgemeente weergegeven in 1990, 2000 en 2006. Deelgemeente

1990

2000

2006

264

272

291

3,64%

3,57%

3,7%

635

623

676

8,75%

8,18%

8,6%

337

355

335

4,64%

4,66%

4,26%

1 418

1 546

1 577

19,54%

20,28%

20,05%

1 275

1 305

1 373

17,57%

17,13%

17,46%

182

188

205

2,51%

2,47%

2,61%

892

911

904

12,29%

12%

11,5%

1241

1364

1446

17,1%

17,9%

18,39%

110

117

110

1,5%

1,5%

1,4%

Boekhout Aantal inwoners Procentuele spreiding Borlo Aantal inwoners Procentuele spreiding Buvingen Aantal inwoners Procentuele spreiding Gingelom-centrum Aantal inwoners Procentuele spreiding Jeuk Aantal inwoners Procentuele spreiding Kortijs Aantal inwoners Procentuele spreiding Mielen boven Aalst Aantal inwoners Procentuele spreiding Montenaken Aantal inwoners Procentuele spreiding Muizen Aantal inwoners Procentuele spreiding

Woonplan Gingelom

10

Niel-bij-Sint-Truiden Aantal inwoners

726

731

738

Procentuele spreiding

10%

9,59%

9,38%

Aantal inwoners

178

208

210

2,45%

2,73%

2,67%

7 258

7 620

7 864

Vorsen

Procentuele spreiding TOTAAL

Bron: gemeente Gingelom (01/01/1990, 01/01/2000, 01/01/2006)

Uit deze tabel herkennen we geen grote tendensen. De grootste verschuivingen zien we bij Buvingen, Mielen boven Aalst en Niel-bij-Sint-Truiden die als dorpjes steeds kleiner worden wat het aantal inwoners betreft. Montenaken daarentegen groeit: in 1990 woonde 17,1% van de inwoners daar en tot 2006 steeg dit tot 18,39%. In het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan van de gemeente zijn Gingelom, Jeuk, Montenaken en Mielen boven Aalst als “hoofddorpen” aangeduid. Uit de bovenstaande tabel kunnen we dit niet bevestigen. In deze dorpen is er immers geen grote bevolkingsaangroei merkbaar de laatste jaren. 1.3

Bevolkingssamenstelling naar nationaliteit

In de onderstaande tabel wordt het aandeel inwoners van Gingelom met een andere nationaliteit dan de Belgische ten opzichte van de volledige bevolking in een vergelijkend overzicht met andere gemeenten in kaart gebracht. totale

niet-

niet-

niet-Belgen

niet-

niet-Belgen

niet-

Bevol-

Belgen

Belgen

van

Belgen

van EU-ex-

Belgen van

van

Maghreb-

van ex-

migratie-

lage-

Neder-

landen

Oostblok-

landen

inkomens-

land

en Turkije

landen

king

landen

Gingelom

7 776

2%

32,3%

1,9%

10,3%

13,5%

37,7%

Heers

6 683

2%

37,9%

1,5%

10,9%

11,4%

34,5%

Borgloon

10 045

2,1%

42%

2,4%

14,6%

6,8%

32,8%

Zuid-Limburg

183 892

4,4%

60,8%

4,3%

5,8%

8,1%

18,9%

Limburg

809 942

8,1%

52,2%

11,8%

2,9%

23,9%

18,8%

Vlaanderen 6 043 161

4,9%

31%

16,1%

6,6%

14,4%

34,8%


Woonplan Gingelom

11

Op 1 januari 2005 telde Gingelom 155 inwoners van niet Belgische nationaliteit; dit aantal bedraagt 2% van de totale bevolking. Nationaliteit mag niet verward worden met cijfers over etniciteit. Deze laatste zijn moeilijk te onderzoeken. Vandaar dat onderstaande gegevens gerelativeerd moeten worden. Vele inwoners van niet-Belgische afkomst hebben immers wel de Belgische nationaliteit. Van deze groep is 1,9% afkomstig uit Maghreblanden (Algerije, Marokko, Tunesië) en Turkije, 10,3% komt de ex-Oostbloklanden, 13,5% is afkomstig uit ex-migratielanden (cfr eerste migratiegolf naar België uit Italië, Spanje, Portugal en Griekenland), 32,3% is Nederlander en 37,7% komt uit lage-inkomenslanden.

We zien hier weinig verschil met

Heers en Borgloon die quasi dezelfde verhoudingen weergeven. Opvallend bij de drie gemeenten is het hoge aandeel van niet-Belgen uit de lage-inkomenslanden1. Grosso modo ligt het aandeel niet-Belgen in de totale bevolking van Gingelom (2%) veel lager dan het Limburgs gemiddelde (8,1%) en houdt de gemeente ook op dit vlak gelijke tred met Heers (2%) en Borgloon (2,1%). De gemeente scoort ook lager dan het gemiddelde voor Zuid-Limburg (4,4%). Men vermoedt wel dat er in de gemeente ook (illegale) seizoensarbeiders van niet-Belgische afkomst aanwezig zijn. Over aantallen zijn echter geen tastbare cijfergegevens van terug te vinden. 1.4

Leeftijdsopbouw van de bevolking

Deze tabel geeft een vergelijkend overzicht met andere gemeenten en regio’s voor wat betreft het aandeel van verschillende leeftijdsgroepen in de bevolking. In Gingelom maakt de bevolking op beroepsactieve leeftijd 55,5% van de bevolking uit, de jongeren 20.8%, de ouderen 23.9% en de hoogbejaarden 4.45%. totaal

jongeren

%

0-19j

bevolking

%

op actieve

ouderen

%

60+

leeftijd 20-

hoog-

%

bejaarden 80+

59 Gingelom

7 776

1 618 20.8

4 300 55.3

1 858 23.9

346 4.45

Heers

6 683

1 263 18.9

3 836 57.4

1 584 23.7

288 4.31

10 045

1 918 19.1

5 740 57.1

2 387 23.8

465 4.63

183 892

38 123 20.7

105 082 57.1

40 687 22.1

6 860 3.73

Borgloon Zuid-Limburg 1

Dit zijn landen waar een groot deel van de bevolking niet in zijn basisbehoeften kan voorzien. Deze landen zijn geregistreerd door de Wereldbank.

Woonplan Gingelom

12

Limburg Vlaanderen

809 942

180 640 22.3

463 649 57.2

6 043 161 1 342 718 22.2

3 322 914

165 653 20.5

24 970 3.08

55 1 377 529 22.8

254 700 4.21


In de eerste plaats zien we dat Gingelom een hoog aandeel jongeren (20,8%) heeft, dat gelijk ligt met het gemiddelde in Zuid-Limburg (20,7%), maar beduidend hoger dan de buurgemeenten. Daarnaast heeft men ook lager aandeel actieve bevolking (55,3%). Het meest opvallende is echter dat Gingelom een oude bevolking heeft: 23,9% van de inwoners zijn ouder dan 60 jaar. Samen met Heers en Borgloon zit men hier duidelijk boven het gemiddelde van Limburg (20,5%) en ook Vlaanderen (22,8%). Het feit dat er veel ouderen in de gemeente wonen, zal ongetwijfeld gevolgen hebben voor de huisvesting. De gemeente zelf merkt op dat de ouderen niet gecentraliseerd zijn in de gemeente, maar eerder gespreid. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat ouderen zo lang mogelijk in hun eigen (vaak te grote) woning blijven wonen. De evolutie van het aandeel van de jongste en oudste bevolkingsgroep in de gemeente Gingelom (op niveau van de deelgemeente) wordt in onderstaande tabel weergegeven. 2002

2003

2004

2005

2006

-18

60+

-18

60+

-18

60+

-18

60+

-18

60+

Gingelom

16,5

22,9

17,5

21,4

18,5

22,4

18,8

22,7

18,9

22,9

Niel-bij-Sint-

23,1

25,4

16,5

25,9

17,3

25,8

18,3

26,1

18

25,9

Montenaken

21,2

25,4

18,2

23,8

19,1

22,3

20,5

19,9

20

25,5

Kortijs

20,7

27,1

22,7

26

22,6

24,7

21,8

24,4

23,4

23

Vorsen

15,2

25,1

17,1

23

17

26

16,5

28,3

20

30

Jeuk

14,8

25,8

15,2

24

16,3

24,3

16,9

24,7

16,9

24,8

Boekhout

17,4

30,4

16

30,2

18

28,4

19,7

27,2

21

26,8

Borlo

16,9

25,2

16,8

23,9

17,6

23,8

17,6

23,8

19,8

22,8

Mielen boven 18,4

18,9

18,3

18

19,5

19,2

20,3

19,9

20,8

20,1

Truiden

Aalst Buvingen

16,5

23,6

17

23,2

17,38

23,5

19,50

24,8

19,5

24,9

Muizen

18,1

13

22,1

12,4

22,9

12,7

24,1

14,3

21,8

16,4

TOTAAL

18,1

24

17,3

22,9

18,2

23

19

23

19,3

24

Bron: gemeente Gingelom in %

Woonplan Gingelom

13

Uit deze cijfers blijkt dat de groep min-18-jarigen kleiner is dan de groep 60-plussers. De trend van veroudering van de bevolking is een fenomeen dat zich ook elders in Vlaanderen voordoet. Anno 1 januari 2006 springen Vorsen en Boekhout duidelijk naar voren als deelgemeenten waar de meeste senioren voorkomen, met respectievelijk 30% en 26,8%. De gemeente voelt nochtans zelf aan dat het aantal jongeren in de gemeente lichtjes toeneemt, meer ook dan bij de buurgemeenten. Men ondervindt dit aan het stijgende aantal inschrijvingen in het onderwijs aan de start van een nieuw schooljaar. Dit komt uit de cijfers naar voor: waar in 2002 nog 18,1% jonger was dan 18 jaar, is dit in 2006 al 19,3%. In Kortijs bevinden zich de meeste jongeren (23,4%). 1.5

Gezinssamenstelling

Gingelom telt relatief veel éénoudergezinnen met minderjarige kinderen, waarmee de gemeente het vijfde hoogste in Limburg scoort. Van de 2 294 familiekernen die Gingelom telt, zijn 10,1% éénoudergezinnen met minderjarige kinderen. Heers (9,2%) en Borgloon (8,2%) scoren hier ook veel lager. gezinnen met

eénoudergezinnen met

minderjarige

minderjarige kinderen

alleen-

huishoudens

wonenden met meer dan 5 personen

kinderen Gingelom

37,8%

10%

20,9%

2,10%

Heers

36,1%

9,2%

23,4%

1,78%

Borgloon

35,8%

8,2%

23,1%

1,48%

39%

9,8%

24,8%

1,67%

Limburg

40,5%

9,1%

23,6%

2,24%

Vlaanderen

41,1%

11,5%

29%

1,90%

Zuid-Limburg


Het aantal alleenwonenden, al of niet met kinderen, maken ongeveer 20,9% uit van het totaal aantal gezinnen in Gingelom. Dit ligt dan weer lager dan het gemiddelde van Limburg (23,6%). De trend van gezinsverdunning heeft ook repercussies naar de behoeften op de woningmarkt; de nood aan kleinere woongelegenheden (met name woningen met minder slaapkamers) zal alsmaar meer naar voor komen.

Woonplan Gingelom

14

De gemeente zelf ervaart dat er in de gemeente op termijn veel grote woningen zullen vrijkomen. Hier kunnen mogelijkheden liggen naar het splitsen van deze woningen in kleinere woongelegenheden.

2.

Socio-economische gegevens

In het onderdeel socio-economische gegevens bekijken we het gezinsinkomen en de welvaart, gaan we dieper in op de werkloosheidsgraad in de gemeente. Tenslotte bespreken we het bestedingspatroon van het gezinsinkomen met het oog op het aandeel huisvesting in de kosten. 2.1

Gezinsinkomen en welvaartspeil

Om een zicht te krijgen op het welvaartspeil en de daaruit voortvloeiende mogelijkheden, maar misschien ook beperktheden naar de woningmarkt, zoomen we even in op de inkomensaangiften. De cijfers zijn gebaseerd op de inkomsten van 2003 en het aanslagjaar 2004. totaal aantal

inkomensaangiften

gemiddeld netto

inkomensaangiften

< 20.000 EUR

belastbaar inkomen per inwoner (in euro)

Gingelom

4 318

54.7%

13 035

Heers

3 601

54.4%

12 304

Borgloon

5 671

55.2%

13 116

Zuid-Limburg

100 062

54.5%

12 782

Limburg

424 146

53.3%

12 407

Vlaanderen

3 218 509

51.9%

13 485

Bron: FOD Economie - Afdeling Statistiek, Financiële statistieken (inkomens 2003, aanslagjaar 2004) Verwerking: Studiecel - 2de directie Welzijn - provincie Limburg

In Gingelom bedraagt het gemiddeld netto belastbaar inkomen 13 035 euro per inwoner. Het gemiddelde netto belastbaar inkomen per inwoner ligt in vergelijking met Borgloon ongeveer op het zelfde niveau en scoort hiermee hoger dan het Limburgse gemiddelde.

Woonplan Gingelom

15

Heers kent een lager gemiddeld netto belastbaar inkomen per inwoner. Het gemiddelde netto belastbaar inkomen is een indicator voor de financiële draagkracht van de bevolking en geeft meteen aan dat deze in Gingelom relatief hoog ligt. In 54,7% van de aangiften in Gingelom ligt het gemiddeld belastbaar inkomen lager dan 20.000 euro, waarmee de gemeente duidelijk hoger scoort dan op het Limburgse en Vlaamse niveau. Deze aangiften slaan op de inkomsten van alleenstaanden of gehuwden. Aangezien samenwonenden een aparte aangifte doen, zeggen deze cijfers onvoldoende over het inkomen van ‘feitelijke gezinnen’. De gemeente verklaart het hoge aantal (54,7%) lagere gemiddelde belastbare inkomens door de aanwezigheid van een aanzienlijke groep senioren en alleenstaanden (met kinderen), die terugvallen op een pensioen of een vervangingsinkomen. De actieve bevolking heeft blijkbaar een behoorlijk inkomen, waardoor het gemiddeld belastbaar inkomen van de gemeente toch relatief hoog is. 2.2

Bestedingspatroon van het gezinsinkomen: aandeel huisvesting in de kosten (Uit “Wonen in Vlaanderen. De resultaten van de Woonsurvey 2005 en de uitwendige woningbeschouwing.”, in opdacht van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement RWO-woonbeleid)

Specifieke gegevens aangaande de besteding van het gezinsinkomen zijn voor Gingelom niet gevonden. Hoewel we geen concrete conclusies kunnen trekken voor de gemeente Gingelom, is het desalniettemin interessant hier een aantal Vlaamse trends weer te geven. De resultaten van de Woonsurvey 2005 geven aan dat wonen in Vlaanderen beter betaalbaar is voor afbetalende eigenaars dan voor huurders. Om de betaalbaarheid van het wonen te analyseren, gebruikt men in de Woonsurvey de indicator “woonquote”. Dit is het aandeel van het huishoudinkomen dat aan de naakte woonuitgaven wordt gespendeerd en is een vaak gehanteerde maat voor betaalbaarheid in onderzoek. De gemiddelde woonquote voor afbetalende eigenaars bedraagt 21,7%, wat aanzienlijk lager ligt dan de 27,8% van de huurders. Ook het zogenaamde resterende inkomen van de huurders (880 euro) valt gemiddeld ook veel lager uit dan dat van de afbetalende eigenaar (1415 euro). Relatief meer huurders dan eigenaars delen mee betalingsproblemen te ondervinden. Wanneer we de groep van huurders uitsplitsen naar sociale en private huurders, zien we dat de betaalbaarheidsproblemen – volgens de woonquote-methode – zich in de eerste plaats situeren op de private huurmarkt. Woonplan Gingelom

16

De gemiddelde woonquote voor private huurders bedraagt maar liefst 29,5% tegenover 22,3% voor de sociale huurmarkt. Sociale huurders spenderen dus gemiddeld een kleiner aandeel van hun inkomen aan de huur. In de Woonsurvey haalt men ook aan dat de betaalbaarheid van het wonen in Vlaanderen er de jongste acht jaren licht is op achteruit gegaan. Daarnaast is er ook een toename merkbaar van de betaalbaarheidsproblemen op de private huurmarkt. De 65-plus huishoudens is veruit ook de grootste groep (18,4%) die op de private huurmarkt met deze problemen geconfronteerd wordt. Dit is geenszins het geval voor de grote groep oudere eigenaars die geen naakte woonkost meer heeft, omdat de lening is afbetaald (72%). 2.3

Werkloosheidsgraad

Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal niet werkende werkzoekenden (NWWZ) ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd evenals de groep werklozen ouder dan 30 jaar en de personen langer dan 2 jaar werkloos. beroepsbevolking NWWZ

%

%

NWWZ

NWWZ ouder

%

dan 30 jaar

langer dan 2 jaar werkloos Gingelom

3 659

293

8

77

26,3

185

63,1

Heers

3 278

289

8,8

105

36,3

200

69,2

Borgloon

4 971

410

8,2

89

21,7

271

66,1

88 452

7 634

8,6

1 951

25,6

4 997

65,5

378 732

37 677

9,9

10 037

26,6

23 623

62,7

2 848 837 231 805

8,1

60 210

26

147 028

63,4

Zuid-Limburg Limburg Vlaanderen

Bronnen: VDAB, steunpunt WAV (2005) Verwerking: Studiecel - 2de directie Welzijn - provincie Limburg

Gingelom telt op haar totale beroepsbevolking 8% werklozen. Dit percentage ligt veel lager dan het Limburgse werkloosheidsgemiddelde van 9,9%, alsook in vergelijking met Borgloon (8,2%) en Heers (8,8%). Van het aantal werklozen in Gingelom zijn 26,3% langer dan 2 jaar werkloos en 63,1% is ouder dan 30 jaar. Gingelom scoort hier dus behoorlijk goed. Opmerking: Via de VDAB-website kan men steeds per maand recente cijfers over de werkloosheidsgraad per gemeente terugvinden.

Woonplan Gingelom

17

De vergelijkingen zoals in bovenstaande tabel kan hiermee echter niet per maand gemaakt worden, vandaar de keuze voor deze tabel. 2.4

Werkzaam in de landbouwsector

Gingelom ligt in landelijk gebied en het is hierdoor interessant om een zicht te krijgen op het aantal landbouwbedrijven dat nog actief is in de gemeente, en hoeveel mensen daar tewerkgesteld zijn. Gingelom

Heers

Borgloon

131

143

171

- voltijds

89

92

119

- deeltijds

42

51

52

164

150

291

- mannen

111

115

204

- vrouwen

53

35

87

36

5

43

- mannen

29

4

35

- vrouwen

7

1

8

bedrijven met landbouwproductie

familiale arbeidskrachten

niet-familiale arbeidskrachten

Bron: Landbouwtelling 2006, FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie

Anno 2006 zijn er in Gingelom 131 landbouwbedrijven waarvan er 89 dit als voltijds beroep uitoefenen. In totaal zijn hier 200 mensen in tewerkgesteld waarvan de meeste (164 personen) een familieband hebben met het bedrijfshoofd. Een minderheid van 36 personen werkt hier, maar heeft geen enkele familiale band met het bedrijfshoofd. Wij vermoeden dat de meeste personen die in deze landbouwbedrijven werkt, gezien ook de familieband, ook in Gingelom zelf woont. Hier hebben we echter geen tastbare gegevens over. In vergelijking met Heers en Borgloon zien we dat zij nog meer actieve landbouwbedrijven aanwezig hebben, waarvan ook de overgrote meerderheid dit als voltijds beroep uitoefenen.

Woonplan Gingelom

18

2.5

Pendelaars

Hier willen we een overzicht geven van het aantal mensen dat in Gingelom woont, maar niet werkt in de gemeente zelf, de zogenaamde pendelaars. Het vermoeden is namelijk dat er een relatief hoog aantal inwoners van Gingelom pendelt en behoorlijke afstanden aflegt naar de plaats van tewerkstelling. In 2001 telt Gingelom 3 542 werkenden. Hiervan werken slechts 870 inwoners (24,6%) in Gingelom zelf. De 2 672 anderen (75,4%) werken buiten de gemeente. De onderstaande tabel geeft een overzicht van de meest voorkomende gemeenten waar men vanuit Gingelom naartoe pendelt. de meest

aantal werkenden

aantal werkenden

aantal werkenden

voorkomende

uit Gingelom

uit Heers

uit Borgloon

gemeenten Sint-Truiden

842

31,5%

588

25%

650

15%

Hasselt

252

9,4%

242

10%

514

12%

Landen

231

8,6%

16

0,7%

11

0,6%

Brussel

221

8,3%

79

3%

77

2%

Leuven

154

5,8%

80

3%

115

3%

Tienen

122

4,6%

42

2%

35

2%

Genk

57

2,1%

133

6%

234

6%

Tongeren

53

2%

220

9%

534

13%

Luik

40

1,5%

35

1,6%

29

1,7%

Diepenbeek

36

1,3%

41

1,9%

84

2%

Wellen

13

0,5%

46

2%

195

5%

Borgloon

15

0,6%

185

8%

1 725

40%

Heers

20

0,7%

749

25,8%

38

2,2%

Gingelom

870

24,6%

20

0,9%

11

0,6%

Bron: SEE 2001

Van de 2 672 inwoners die in Gingelom wonen maar er niet werken, werkt het merendeel in Sint-Truiden

(31,5%).

14,1%

pendelt

naar

Brussel

of

Leuven.

De

gemakkelijke

bereikbaarheid van de E40 zal hier zeker een rol in spelen. In vergelijking met de buurgemeenten zien we dat er niet zo een grote verschillen zijn met Heers. Heers telt 2 899 werkenden waarvan 749 inwoners (25,8%) in de gemeente zelf werken. Dit is iets meer in vergelijking met Gingelom, maar ook hier pendelt 74,2% naar andere gemeenten om er te werken. Woonplan Gingelom

19

In Heers zien we eveneens dat de meeste inwoners pendelen naar Sint-Truiden. Borgloon telt 4 868 werkenden waarvan 1 725 inwoners (40%) in de gemeente zelf werkt. Dit is beduidend meer dan in Gingelom en Heers. Borgloon is dan ook een stad waar meer mogelijkheden voor tewerkstelling zijn. Toch zien we ook dat er in Borgloon nog meer gependeld wordt (60%) dan dat inwoners in de eigen gemeente werken. Opvallend is hier eveneens dat de meeste pendelaars uit Borgloon naar Sint-Truiden gaan (15%). Tot slot merken we op dat Gingelom een grensgemeente is met Wallonië. Men zou er dus vanuit kunnen gaan dat er zich een aanzienlijke migratie voordoet vanuit Wallonië naar Gingelom en vice versa. 2002 IN

UIT

2003 IN

UIT

2004 IN

UIT

2005 IN

UIT

2006 IN

UIT

Gingelom

0,26

0,33

0,19

0,13

1,21

0,26

0,32

0,57

0,76

0,82

Niel-bij-

0,41

1,08

0,14

0,14

0,54

0,68

0,27

1,23

0,81

0,14

Montenaken 0,15

0,07

0,43

0,43

0,71

0,64

0,91

0,49

0,62

0,21

Kortijs

1,97

6,04

3,24

3,78

2,15

2,69

1,02

2,03

4,39

0,49

Vorsen

3,32

1,90

2,30

0,46

4,72

3,30

1,42

4,72

1,43

1,43

Jeuk

0,81

0,66

0,94

1,67

0,95

1,39

1,03

1,39

1,38

1,46

Boekhout

0

0

0

1,82

0

0

0

0

1,72

0

Borlo

0

0,32

0,16

0

0,63

0,63

0,91

0,45

0,30

0,44

Mielen

0,56

0,33

0,34

0

0

0,22

0

0

0,22

0,88

Buvingen

0

0,61

0

0

0

0,30

0,31

0,62

0

0

Muizen

0

0

0

0,88

0

0

0

0

0

0

TOTAAL

0,47

0,62

0,49

0,59

0,83

0,72

0,59

0,81

0,85

0,66

SintTruiden

boven Aalst

Bron: gemeente Gingelom in %

Uit bovenstaande tabel blijkt dat er in de periode 2002-2006 3,23% van de inwoners uit Wallonië komt en er in dezelfde periode 3,40% inwoners naar Wallonië is getrokken. Op het totale bevolkingsaantal is deze migratiestroom dus ongeveer gelijk.

Woonplan Gingelom

20

3.

Welzijnsindicatoren

Deze indicatoren geven een overzicht van de relatieve achterstellingskans in een gemeente. Er wordt aandacht besteed aan onder meer de geboortes in kansarme gezinnen en aan de personen die een verhoogde tegemoetkoming in ziekte en/of invaliditeit hebben. Verder kijken we ook naar het aantal asielzoekers, steuntrekkers en thuislozen in de gemeente. 3.1

Geboorten in kansarme gezinnen

Volgens de registraties van Kind en Gezin van 2004 tot en met 2006 is er in Gingelom 8,4% van de borelingen geboren in een kansarm gezin. Men maakt ook een onderscheid tussen de verschillende deelgemeenten: 13,3% uit Borlo, 11,4% uit Montenaken, 10,6% uit Gingelom-centrum, 5,6% uit Niel-bij-Sint-Truiden, 3,2% uit Mielen boven Aalst en 2,9% uit Jeuk. Om als kansarm gezin beschouwd te worden, gaat Kind en Gezin er van uit dat er zich op minstens drie van de volgende vijf terreinen problemen voordoen: het maandinkomen, de arbeidssituatie van de ouders, de opleiding van de ouders, de huisvesting en de ontwikkeling van de kinderen en/of hun gezondheid. In vergelijking met zijn buurgemeenten scoort Gingelom vrij hoog. In Borgloon is 5,1% geboren in een kansarm gezin in de periode 2004-2006. Hiervan kwamen de meeste uit Hoepertingen en Borgloon-centrum. In Heers ligt het percentage iets hoger, met name 8,5% waarvan het meeste kwam uit Heers-centrum, Mechelen-Bovelingen en Klein Gelmen. Aangezien het percentage in Gingelom relatief hoger scoort, is waakzaamheid geboden. Kansarmoede is een moeilijk te doorbreken problematiek en heeft ook een rechtstreekse link met de woningmarkt, maar ook met de kwaliteit van wonen.

3.2

Personen met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekte- en/of invaliditeitsverzekering (het vroegere WIGW-statuut)

Op 1 januari 2005 telt Gingelom 701 inwoners (9%) die recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming van ziekte en invaliditeit, wat men vroeger ook het WIGW-statuut noemde. Gingelom, alsook Heers en Borgloon, scoort hiermee hoger dan het Limburgse gemiddelde (8%), maar lager dan het gemiddelde van Zuid-Limburg (9,5%). Dit zou iets kunnen zijn dat mee opgenomen moet worden als aandachtspunt in een toekomstig woonbeleid.

Woonplan Gingelom

21

totale bevolking

recht op de verhoogde

%

tegemoetkoming van ziekte en/of invaliditeit Gingelom

7 776

701

9

Heers

6 683

704

10,5

10 045

1 006

10

Zuid-Limburg

183 892

17 497

9,5

Limburg

809 942

65 154

8

Vlaanderen

489 578

6 043 161

8,1

Borgloon

Bron: Studiedienst Vlaamse Regering op lokalestatistieken.vlaanderen.be (01/01/2005) Verwerking: studiecel – stafdienst Strategie en Planning – 2de directie Welzijn – provincie Limburg

3.3

Asielzoekers totale bevolking

asielzoekers

%

Gingelom

7 776

23

0,30

Heers

6 683

55

0,82

10 045

39

0,39

Zuid-Limburg

183 892

1 498

0,81

Limburg

809 942

3 682

0,45

Vlaanderen

489 578

Cijfer onbekend

Cijfer onbekend

Borgloon

Bron: PRIC-bevraging bij de Limburgse gemeentebesturen (01/01/2005) Verwerking: studiecel – stafdienst Strategie en Planning – 2de directie Welzijn – provincie Limburg

Gingelom heeft op 1 januari 2005 23 asielzoekers (0,30%) en scoort hiermee gemiddeld voor Limburg (0,45%). Zuid-Limburg heeft wel een duidelijk hoger percentage (0,81%) asielzoekers dan Limburg. Binnen deze vergelijking scoort Gingelom in de regio dan vrij laag. Heers scoort het vijfde hoogste van Limburg met 0,82%. De gemeente heeft wellicht een belangrijke druk op te vangen van asielzoekers vanuit Sint-Truiden. Deze laatste scoort het hoogste van Limburg (2,22%). Het asielcentrum dat hier gelegen is, verklaart dit cijfer. 3.4

Steuntrekkers

De onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal steuntrekkers in de gemeente, met name de leefloners, de ouderen met een inkomensgarantie en de personen met een handicap en inkomensvervangende tegemoetkoming.

Woonplan Gingelom

22

bevolking

aantal

ouderen

gehandicapten

% tav de

18-64 jaar

leefloners

met een

met een IVT

beroepsactieve

IG

bevolking

Gingelom

4 836

10

69

42

2,5

Heers

4 276

6

70

63

3,3

Borgloon

6 422

19

116

67

3,1

Zuid-Limburg

118 535

384

1 796

1 264

2,9

Limburg

522 796

1 540

5 425

4 597

2,2

3 763 607

21 438

53 114

34 472

2,9

Vlaanderen

Bron: FOD Sociale Zekerheid (januari 2005) Verwerking: studiecel – stafdienst Strategie en Planning – 2de directie Welzijn – provincie Limburg

Gingelom telde in begin 2005 121 steuntrekkers wat neerkomt op 2,5% van de beroepsactieve bevolking. De gemeente scoort hiermee lager dan het gemiddelde van ZuidLimburg (2,9%), maar wel hoger dan Limburg (2,2%). Gingelom heeft ook een lager aantal steuntrekkers ten opzichte van zijn buurgemeenten. We merken wel op dat het aantal steuntrekkers per jaar sterk wijzigt. We zien ook geen grote verschillen met de buurgemeenten. Gingelom geeft zelf aan dat men in de gemeente een actief beleid voert om deze groep van mensen (terug) op de arbeidsmarkt te brengen. 3.5

Thuislozen

Het is niet eenvoudig om hierover duidelijke cijfers te vinden en weer te geven. We kunnen hier slechts een indicatie geven van het aantal thuislozen in Gingelom in het jaar 2006. Deze cijfers komen van CAW Sonar en CAW ‘t Verschil. Deze Centra voor Algemeen Welzijnswerk hebben diensten voor crisisopvang en residentiële opvangmogelijkheden voor thuislozen. Voor Gingelom beschikten zij over de volgende cijfergegevens: -

8 inwoners hebben zich in 2006 aangemeld bij de crisisopvang of de residentiële opvang.

3.6

8 inwoners vielen onder het systeem van Begeleid Wonen. Personen met een handicap

Onderstaande tabel geeft een indicatie van het aantal personen met een handicap in de gemeente. De tweede kolom verwijst naar het totaal aantal personen in de desbetreffende gemeente van 21 jaar en ouder.

Woonplan Gingelom

23

De derde kolom verwijst naar het aandeel personen van 21 jaar en ouder die enkel een integratietegemoetkoming voor personen met een handicap ontvangen ten opzichte van alle inwoners van 21 en ouder. Dit kan men interpreteren als een indicator voor de aanwezigheid van personen met een verminderde zelfredzaamheid die zich op de arbeidsmarkt kunnen aanbieden. In Gingelom wonen begin 2005 35 personen die enkel een ITK krijgen. Hiermee scoort Gingelom lager dan Zuid-Limburg (0,67%), maar hoger dan het gemiddelde van Limburg (0,52%). bevolking

personen met

personen met een ITK

21-…

enkel een ITK

en recht op een IVTK

Gingelom

6 074

35 (0,58%)

29 (0,48%)

Heers

5 364

24 (0,45%)

54 (1,01%)

Borgloon

8 011

52 (0,65%)

61 (0,76%)

Zuid-Limburg

143 718

970 (0,67%)

1 117 (0,78%)

Limburg

619 416

3 237 (0,52%)

4 115 (0,66%)

4 630 970

26 437 (0,57%)

30 171 (0,65%)

Vlaanderen

Bron: FOD Sociale Zekerheid (januari 2005) Verwerking: Studiecel – stafdienst Strategie en Planning - 2de directie Welzijn - provincie Limburg

De laatste kolom geeft de verhouding weer van het aandeel personen van 21 jaar en ouder met recht op een inkomensvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap ten opzichte van alle inwoners van 21 jaar en ouder. Dit is een indicator voor de aanwezigheid van personen met een verminderde zelfredzaamheid bij wie is vastgesteld dat hun lichamelijke en/of psychische toestand hun verdienvermogen vermindert tot één derde of minder van wat een valide persoon kan verdienen door uitoefening van een beroep op de algemene arbeidsmarkt. Begin 2005 zijn er in Gingelom 29 personen met een ITK en een recht op een IVTK.

De gemeente scoort hier veel lager dan de buurgemeenten,

(Zuid-)Limburg en Vlaanderen. 4.

Besluit

Gingelom telt op 1 januari 2005 7 776 inwoners en heeft een bevolkingsdichtheid van 138 inwoners per km². Dit is een lage bevolkingsdichtheid wat wijst op het landelijke en groene karakter van de gemeente.

Woonplan Gingelom

24

Deze aspecten kunnen zeker een rol spelen voor mensen die zich graag willen settelen in een rustige en groene omgeving. Gingelom heeft daarnaast als troef dat ze dicht bij een aantal ontsluitingswegen ligt, zoals de E40. Dit gegeven zien we ook terugkomen als we kijken naar het aantal pendelaars in de gemeente. Met andere woorden: mensen wonen graag in Gingelom en omwille van de ontsluitingswegen kan men zich toch gemakkelijk verplaatsen naar de grotere steden in functie van het werk. 75,4% van de inwoners woont, maar werkt niet in de gemeente. De mensen die wel in Gingelom werken, daarvan vermoedt de gemeente dat zij vaak in de landbouwsector

tewerkgesteld

zijn.

Gingelom

telt

immers

nog

131

actieve

landbouwbedrijven. Gingelom, Jeuk, Montenaken en Mielen boven Aalst worden door het GRS gezien als de hoofddorpen in de gemeente. Zij tellen dan ook het hoogste aantal inwoners, maar toch blijkt een grote (en verwachte) bevolkingstoename hier uit te blijven. Dit kan wijzen op een aanpak naar de toekomst toe van kernversterking van deze dorpen, zowel op gebied van huisvesting als van handel. Opvallend is dat Gingelom, evenals Borgloon en Heers, een oude bevolking heeft: 23,90% van de inwoners zijn ouder dan 60 jaar. En van deze groep is dan nog eens 4,45% ouder dan 80 jaar. De senioren wonen in de gemeente vooral in Vorsen, Boekhout en Montenaken. De trend van veroudering van de bevolking doet zich ook elders in Vlaanderen voor. Aandacht voor seniorenhuisvesting is dus erg belangrijk, zowel op vlak van zorg-wonen initiatieven, rusthuizen als serviceflats. Daarnaast

scoort

Gingelom

ook

als

vijfde

hoogste

in

Limburg

inzake

aantal

éénoudergezinnen. Dit heeft zeker ook gevolgen voor de woningmarkt. Er is behoefte aan kleinere woongelegenheden. Hier kunnen zeker mogelijkheden bekeken worden voor een beleid inzake het splitsen van woningen. De inwoner van Gingelom heeft ook een relatief hoog gemiddeld belastbaar netto-inkomen. Dit creëert alvast mogelijkheden voor een renovatiebeleid, vermits er in de gemeente ook heel wat oudere woningen zijn die dienen gerenoveerd te worden en zo op de woningmarkt kunnen blijven. Wat de welzijnsindicatoren betreft zien we dat Gingelom toch een relatief hoog aantal geboorten in kansarme gezinnen telt alsook hoger scoort inzake aantal personen met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekte- en invaliditeitsverzekering. Dit zijn elementen die mee in een toekomstig woonbeleid opgenomen moeten worden.

Woonplan Gingelom

25

D. Huisvestingsgegevens In dit deel zoomen we in op de woningen in Gingelom. Achtereenvolgens behandelen we een aantal algemene gegevens over het woonpatrimonium waaronder de woningtypes en de ouderdom van de woningen. Verder gaan we dieper in op de kwaliteit van de huizen gevolgd door informatie over de sociale woningbouw. Tenslotte bespreken we de huisvesting van doelgroepen. 1

Algemeen

1.1

Aantal woningen

Gingelom

1981

eengezinswoningen appartementen totaal

1991

2001

2 381

2 504

2 747

118

100

81

2 503

2 607

2 848

Bron: provinciale woningmarktgegevens

In 2001 telde Gingelom 2 848 woningen. Dit is een stijging van 345 woningen (13,8%) sinds 1981. Ten opzichte van de buurgemeenten kende Gingelom de laagste stijging over dezelfde periode. Heers kende een aangroei van 19% en Borgloon van 22,1%. De gemeente scoort ook aanzienlijk lager dan de aangroei in Zuid-Limburg (23,5%) en Limburg (29,8%). Het aantal woningen in de gemeente blijft ook stijgen. Volgens een recente telling van de gemeente telde Gingelom op 1 oktober 2006 al 3 353 woningen. Opvallend is het aantal appartementen dat afneemt van 4,7% in 1981 naar 2,8% in 2001. In de buurgemeenten zien we daarentegen dat het aantal appartementen toeneemt. Hier heeft de gemeente echter zelf geen verklaring voor. In Gingelom is het overgrote deel van de woningen eengezinswoningen: in 2001 is dit 96,5%. Dit zien we ook terug in Heers (93,5%) en Borgloon (92,6%). Hiermee scoren ze duidelijker hoger dan Limburg waar 84,6% bestaat uit eengezinswoningen. 1.2

Bewoningstitel

Gingelom

1981

eigenaars huurders totaal

1991

2001

2 228

2 311

2 587

267

255

207

2 495

2 566

2 794


Woonplan Gingelom

26

Gingelom heeft een vrij laag aandeel huurders: in 2001 was 7,4% huurder en 92,6% eigenaar. Daarnaast zien we ook dat dit aandeel gedaald is in de loop der tijd. In 1981 was nog 10,7% huurder en in 1991 9,9%. Hiermee scoort Gingelom niet veel lager dan zijn buurgemeenten. Heers had in 2001 9,8% huurders en Borgloon 12,9%. Ze scoren wel beduidend lager dan Zuid-Limburg (19,1%), Limburg (21%) alsook ten opzichte van Vlaanderen (26,2%). De gemeente zelf geeft aan dat de groep huurders ook steeds kleiner wordt en dat het moeilijk wordt voor jonge “starters” op de huurmarkt. Hoe start men dan in Gingelom? De gemeente vermoedt dat jongeren naar Sint-Truiden en Landen gaan om in eerste instantie daar iets te huren en dan (meestal) terugkomen wanneer ze iets willen kopen, omdat in Gingelom de grondprijzen nog betaalbaar zijn. 1.3

Ouderdom gebouwen

Hier beschikken we over meer recente gegevens. Het zijn gegevens over al de gebouwen (dus niet enkel de woningen) in de gemeente. Desalniettemin zeggen deze cijfers iets over de ouderdom van het woonpatrimonium in Gingelom. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de situatie op 1 januari 2006: Gingelom

Heers

Borgloon

Limburg

Vlaanderen

gebouwd voor 1900

17,7%

17%

16%

4,38%

9,3%

1900-1918

11,2%

8,1%

6,3%

3,1%

5,8%

1919-1945

14,7%

12,9%

13,6%

11,2%

15,9%

1946-1962

12,8%

17%

16,8%

18,3%

16,4%

1962-1970

9%

8,9%

10,4%

14,4%

12,7%

1971-1981

12%

12,1%

14%

19,4%

16,1%

22,5%

24,1%

22,8%

29,3%

23,8%

3 701

3 304

4 834

327 285

2 520 159

gebouwd na 1981 totaal aantal gebouwen

Bron: www.statbel.fgov.be, ecodata volgens het kadaster op 01/01/2006

Anno 2006 is 65,5% van de gebouwen ouder dan 35 jaar. En 43,6% is zelfs ouder dan 70 jaar. Gingelom heeft een oud patrimonium. Hoewel de buurgemeenten ook een oud patrimonium hebben, is Gingelom hier toch de koploper. In Heers is 63,7% ouder dan 35 jaar en 38% ouder dan 70 jaar. Borgloon heeft 63,3% dat ouder is dan 35 jaar en 36% ouder dan 70 jaar. Deze gegevens worden nog meer benadrukt als we de vergelijking maken met Limburg en Vlaanderen. Woonplan Gingelom

27

We ervaren dat dit toch kenmerkend is voor de regio Haspengouw, met name dat er meer oude gebouwen, en ook woningen, zijn. Een renovatiebehoefte treedt hier op. Men moet dus opletten voor het gevaar van verwaarlozing en leegstand van woningen omdat men de mogelijkheden niet altijd heeft om de woning (kwaliteitsvol) te renoveren. 1.4

Type van de gebouwen

Hier geven we een overzicht van het aantal gesloten, halfopen en open bebouwingen in Gingelom anno januari 2006. Dit zijn eveneens cijfers die niet enkel voor de woningen van toepassing zijn, maar voor alle gebouwen op het grondgebied van de gemeente. Gingelom gebouwd voor 1900

gesloten

half-open

open bebouwing

bebouwing

bebouwing

en hoeves

23,6%

17,2%

13,9%

1900-1918

23%

12,7%

5,1%

1919-1945

26,1%

18%

6,5%

1946-1962

16,1%

18,2%

6,6%

1962-1970

4,1%

10,3%

10%

1971-1981

3,1%

11%

2,3%

gebouwd na 1981

4,1%

12,6%

38,5%

713 (23,2%)

1 137 (37%)

1 224 (39,8%)

totaal

Bron: www.statbel.fgov.be, ecodata volgens het kadaster op 01/01/2006

Op 1 januari 2006 telt Gingelom 3 074 gebouwen waarvan 39,8% open bebouwingen en/of hoeves zijn, 37% halfopen bebouwingen en 23,2% gesloten bebouwingen. Opvallend is dat er telkens een aanzienlijke groep van gebouwen gebouwd is voor 1900. Bij de recente bouw zien we dat dit vooral over open bebouwingen gaat. In vergelijking met Heers en Borgloon zien we dat ook daar de grootste groep van gebouwen open bebouwingen en/of hoeves zijn. Het is wel nog meer uitgesproken in Borgloon (48,5%) dan in Heers (44,8%) en in Gingelom (39,8%). Beiden hebben wel opvallend minder gesloten bebouwingen in hun gemeente dan Gingelom: voor Heers is dit 17,5% en voor Borgloon 16,8%.

Woonplan Gingelom

28

1.5

Oppervlakte van de woningen

Gingelom

1981

1991

2001

kleiner dan 54 m²

13,3%

12,2%

26%

55 m² - 104 m²

66,8%

50,1%

46,9%

groter dan 105 m²

19,9%

37,6%

27,1%


In 2001 telt Gingelom 26% woningen die kleiner zijn dan 54 m² oppervlakte. 27,1% heeft een oppervlakte die groter is dan 105m². De grootste groep van woningen heeft echter een gemiddelde oppervlakte die ligt tussen 55m² en 104m². Gingelom scoort met 27,1% duidelijk beter dan Limburg (23,8%) als het over de grotere woningen gaat (cf groter dan 105m²).

De gemeente heeft wel meer kleine woningen (26%) dan in Zuid-Limburg

(24,4%). In vergelijking met Heers en Borgloon zien we weinig verschillen. Ook daar heeft de grootste groep van woningen een gemiddelde oppervlakte tussen 55m² en 105m². Gingelom heeft iets meer kleine woningen (26%) ten opzichte van Heers (25,3%) en Borgloon (24,2%). De grootste woningen in oppervlakte scoren in elke gemeente nagenoeg hetzelfde: Gingelom 27,1%, Borgloon 27,2% en Heers 27,3%. 1.6

Aantal potentiële woningen (bron: Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan p. II 56)

De inventaris onbebouwde percelen is opgemaakt in 1997. Deze gegevens zijn nooit up-todate gehouden en geven bijgevolg niet langer een realistisch beeld van de onbebouwde percelen. Volgens recente gegevens uit het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan beschikt Gingelom op 1 januari 2006 over een 810 potentiële bouwkavels, waarvan 157 bouwkavels gelegen zijn binnen goedgekeurde verkavelingen en naar schatting 653 wooneenheden gerealiseerd kunnen worden langs uitgeruste wegen. Daarnaast is er ook nog een aanbod van gronden gelegen in niet-uitgeruste woongebieden. Rekening houdend met een richtcijfer van 15 woningen per ha, is er in de binnengebieden van het landelijke woongebied nog een potentieel van 321 woningen. In de komende planperiode van 2007-2012 is in het GRS opgenomen om 2 dergelijke binnengebieden te ontwikkelen, namelijk Kusterstraat – Borlo en Hekberg – Niel. Dit is goed voor 87 bijkomende woningen. Gronden zijn eigendom van particulieren en zullen bijgevolg op de private markt ontwikkeld worden. De andere gebieden zullen niet worden ontwikkeld op korte termijn. Woonplan Gingelom

29

Daarnaast zijn er nog een aantal woonuitbreidingsgebieden gelegen in Gingelom. Zoals aangegeven in het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan zal in de planperiode 2007 – 2012 het woonuitbreidingsgebied gelegen aan de Dorpskouter – Gingelom verder worden aangesneden. Dit gebied herbergt een potentieel van 120 woningen. Naar alle waarschijnlijkheid zal hier een gemengd woonprogramma worden voorgesteld (mix van sociale / ouderen huisvesting en private woningen). Voor meer gedetailleerde en uitgebreide informatie, is in de bijlage het voorontwerp van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan van Gingelom terug te vinden. 1.7

Verkoop, prijsniveau en evolutie van woningen en bouwgronden (Bron: www.statbel.fgov.be, FOD Economie en Financiën 01/01/2006)

In 2006 werden er in Gingelom 68 gewone woonhuizen verkocht, 1 appartement en 33 bouwgronden. De gemiddelde prijs in 2006 van een gewoon woonhuis bedroeg 113 368 euro. In vergelijking met de buurgemeenten zien we dat in Heers de gemiddelde verkoopprijs iets goedkoper was: 110 983 euro. In Borgloon lag deze wel hoger (130 622 euro), net als in Limburg (144 089 euro) en Vlaanderen (156 661 euro). Dit betekent dat in Limburg de verkooprijzen in 2006 gemiddeld lager lagen dan het Vlaamse gemiddelde. In 2006 zijn er geen cijfers over de gemiddelde verkoopprijs van een appartement in Gingelom, omdat er slechts één appartement werd verkocht en de prijs hiervan niet kenbaar is. Als we de algemene trend in Vlaanderen volgen, zien we wel dat de appartementen duurder zijn dan de woonhuizen. Dit is niet geval voor de buurgemeente Heers (108 129 euro), maar wel voor Borgloon (144 539 euro). Dit zien we dus ook terug bij het Limburgse gemiddelde (151 349 euro) en het Vlaamse gemiddelde (160 701 euro). De gemiddelde verkoopprijs van een bouwgrond bedroeg in 2006 in Gingelom 66 euro per m². Dit is hoger dan in Heers (48 euro per m²) en lager dan in Borgloon (78 euro per m²). De gemiddelde verkoopprijs ligt wel veel lager dan het Limburgse gemiddelde (95 euro per m²) en het Vlaamse gemiddelde (123 euro per m²). Opmerking: Recente studies uit verschillende media geven aan dat de prijzen van gronden en woningen de laatste twee jaren nog meer zijn gestegen. In veel media wordt dan ook gebruik gemaakt van referentieprijzen. Deze prijzen zijn hoger dan de gemiddelde prijs, omdat bij een referentieprijs 75% van de verkopen onder deze referentieprijs liggen. Dit betekent dat de laagste prijzen uit de tellingen werden gehaald. De trends en grootte van de verschillen tussen de gemeenten blijft wel hetzelfde. Woonplan Gingelom

30

Wat betreft de huurprijzen valt op dat in 2001 het overgrote deel van de huurders (88,6%) in Gingelom een huurprijs betaalden die lager lag dan 495,78 euro. 29,6% hiervan betaalde zelfs minder dan 247,89 euro aan huurgeld. In Heers betaalt 80,6% minder dan 495,78 euro huur en 20,6% minder dan 247,89 euro. In Gingelom is dat respectievelijk 84,8% en 18%. Hieruit kunnen we afleiden dat huurders in Gingelom een relatief lage huurprijs betalen voor hun woning. In deze cijfers zitten echter ook de sociale woningen begrepen, waar de huurprijs wordt vastgesteld op basis van basishuur, inkomen en kinderlast. Indien we de private huurmarkt alleen zouden beschouwen, vermoeden we een sterk bijgestuurd beeld te krijgen. Huurprijs in

minder dan

247,89 euro

495,78 euro

743,67 euro

meer dan

percent van

247,89 euro

-

-

-

991,56 euro

495,78 euro

743,67 euro

991,56 euro

aantal huurders Gingelom

29,6%

59%

4,8%

0,2%

0,4%

Heers

20,6%

60%

9,2%

0%

1,5%

18%

66,8%

7%

1,8%

0,5%

Limburg

28,7%

58,8%

7,4%

1,3%

1%

Vlaanderen

24,7%

55,6%

11,8%

2,2%

2,2%

Borgloon

Bron: provinciale woningmarktgegevens, volgens NIS 2001

Opmerking: de huurprijzen zijn de laatste jaren nog meer gestegen! S. Winters2 geeft aan dat de sterke stijging van de huurprijzen zich voornamelijk heeft voorgedaan in de periode 1970-1992. Dit is te verklaren door het feit dat de huurprijzen toen veel sterker zijn gestegen dan de index van de consumptieprijzen. Volgens de Woonsurvey 2005 bedraagt de gemiddelde huurprijs zonder kosten in Vlaanderen 396 euro. Voor een sociale woning is dat 258 euro en voor een woning op de private huurmarkt is dat 431 euro. In vergelijking met 1997 merken zij een stijging van de gemiddelde huurprijs met 33 euro. In ieder geval kan, vanuit praktijkervaring, gesteld worden dat het vandaag quasi onmogelijk is op de private huurmarkt nog een appartement onder de 350 euro en een woning onder de 450 euro te vinden via de officiële kanalen die voldoen aan de kwaliteits- en veiligheidsvereisten van een gezonde woning. 2

S. Winters, “Op zoek naar huurwoningen. Onderzoek naar de betaalbaarheid en de kwaliteit van het wonen op de private huurmarkt en naar een gepast beleid.”, p.44-45

Woonplan Gingelom

31

De prijzen van gronden en woningen, alsook de huurprijzen, zijn de voorbije jaren dus sterk gestegen. De lonen daarentegen zijn ook in de loop der jaren gestegen, maar zeker niet exponentieel met de prijsstijgingen van gronden en (huur)woningen. 1.8

Bouwactiviteit nieuwbouw en renovatie

Gingelom

2002

2003

2004

2005

2006

14

20

25

43

31

nieuwbouw meergezinswoning

2

0

8

6

5

wijziging aantal wooneenheden

0

0

6

13

1

Kleine werken (garage, veranda, tuinhuis, …)

72

65

64

54

86

renovatie (gevel, dak, verbouwingen, …)

34

42

32

37

36

andere (sloopwerken, industrie, infrastructuur, …)

23

23

28

30

34

145

150

163

183

193

nieuwbouw ééngezinswoning

Totaal

Bron: dienst Ruimtelijke Ordening gemeente Gingelom – cijfers over de afgeleverde vergunningen per jaar en per type bouwactiviteit.

De evolutie van de bouwactiviteit kende de voorbije decennia in het algemeen een grillig verloop. Eind jaren negentig viel op dat de nieuwbouwactiviteit voor eengezinswoningen een dalende lijn kende. De bouw van appartementen daarentegen steeg sterk. De renovatie van woningen ging ook in stijgende lijn. Deze hogere bouwactiviteit sinds eind jaren negentig is deels te wijten aan de lage tarieven voor hypothecaire leningen, de invoering van het verlaagd BTW-tarief en de concurrentiele aannemersprijzen. Uit bovenstaande tabel zien we echter dat de nieuwbouw van ééngezinswoningen in Gingelom een stijgende lijn kende. Hier spelen zeker de gunstige prijzen van bouwgronden in de gemeente (en regio) een rol. Algemene renovatiewerken heeft eerst eveneens een stijgende lijn gekend om daarna een kleine terugval te kennen. Gingelom volgt dus minder de algemene tendens in Vlaanderen. Er is dus veel nieuwbouw in de gemeente. Toch zijn er veel oude woningen (zie tabel hierboven), terwijl er in verhouding niet veel vergunningen voor renovaties worden afgeleverd. Dit is een aandachtspunt voor het lokale woonbeleid.

Woonplan Gingelom

32

2

Kwaliteit

Het comfortniveau van de woningen in Gingelom wordt in dit deel onder de loep genomen. Hiernaast bespreken we de leegstand van woningen, bedrijfsgebouwen en handelspanden. Ook

beschrijven

we

het

verschijnsel

van

verwaarlozing,

ongeschiktheid

en

onbewoonbaarheid. 2.1

Comfortniveau Aantal woningen dat: Beschikt over badkamer

Beschikt over WC

Beschikt over centrale

1981

1991

2001

Gingelom

67,8%

83%

94,6%

Heers

68,3%

84%

94,3%

Borgloon

70,5%

85%

95,2%

Zuid-Limburg

76,5%

88,5%

96,4%

Limburg

83,1%

92,4%

97,8%

Vlaanderen

76,5%

88,0%

96,5%

Gingelom

78,6%

90%

97,9%

Heers

70,1%

88%

97,4%

Borgloon

75,2%

90%

97,7%

Zuid-Limburg

79,9%

92,4%

97,6%

Limburg

84,7%

94,3%

97,9%

Vlaanderen

78,8%

91,0%

97,6%

Gingelom

51,3%

61%

79,7%

Heers

48,1%

58%

76,6%

Borgloon

50,6%

62%

79,8%

Zuid-Limburg

55,5%

65,2%

81%

Limburg

63,7%

72,3%

84,7%

Vlaanderen

52,8%

61,0%

73,2%

verwarming


Uit de bovenstaande tabel kan afgeleid worden dat de woningen in de gemeente Gingelom op het gebied van de aanwezigheid van een badkamer en een centrale verwarming beduidend lager scoort dan in (Zuid)-Limburg en ook dan Vlaanderen. De enige uitschieter is dat er in Gingelom in 2001 79,7% woningen over een centrale verwarming beschikken, terwijl dat percentage in Vlaanderen lager ligt met 73,2%.

Woonplan Gingelom

33

Uit deze cijfers blijkt dus dat Gingelom, op basis van deze indicatoren, een lager wooncomfort heeft in zijn patrimonium. Regio Zuid-Limburg scoort ook lager dan Limburg, en Gingelom valt hier zelfs nog onder. In vergelijking met Heers en Borgloon valt op dat Borgloon een zeer gelijklopend woningcomfort heeft met Gingelom. Terwijl Heers hierin nog minder scoort dan Gingelom, wat wijst op een nog lager woningcomfort. Dit is zeker een gevolg van het oude woonpatrimonium dat nog aanwezig is in de gemeente. Een behoefte aan renovatie kan zich opdringen. Een andere interessante weergave van cijfers zijn deze van de gebuikte brandstof in de woningen. Energie is immers een “hot item”, omdat de energieprijzen steeds duurder worden. Aantal woningen dat: verwarmt met stookolie

verwarmt met aardgas

1981 Gingelom

2001

71%

76,6%

89,9%

Heers

69,5%

74,6%

69,9%

Borgloon

70,8%

68,8%

75,5%

Zuid-Limburg

66,2%

66%

69,9%

Limburg

69,8%

68,2%

67,6%

Vlaanderen

46,3%

41,6%

38,8%

Gingelom

0%

0,5%

0,2%

Heers

0%

0,3%

6,9%

2,6%

10,1%

16,8%

10,7%

15,1%

21,7%

8,4%

13,1%

23,1%

Vlaanderen

31,3%

38,1%

47,6%

Gingelom

1,1%

1,8%

2,5%

Heers

1,8%

3,7%

2,9%

Borgloon

1,2%

2,7%

2,2%

Zuid-Limburg

1,7%

3,3%

3,6%

Limburg

3,9%

5,7%

5,5%

Vlaanderen

3,6%

7,3%

8,5%

Gingelom

27,9%

21,1%

7,4%

Borgloon Zuid-Limburg Limburg

verwarmt met

1991

elektriciteit

Woonplan Gingelom

34

andere verwarmingsbronnen, bv. houtkachel, … Heers

28,7%

21,4%

6,8%

Borgloon

25,4%

18,4%

5,5%

Zuid-Limburg

21,4%

15,6%

4,8%

Limburg

17,9%

13%

3,8%

Vlaanderen

18,8%

13%

5,1%


In het algemeen kunnen we stellen dat stookolie en aardgas de meest gebruikte brandstoffen zijn. Omdat stookolie de laatste jaren steeds duurder werd, gingen steeds meer mensen overschakelen naar aardgas. Ook deze verschuiving kunnen we zien in deze tabel wat betreft (Zuid)-Limburg en Vlaanderen. Anno 2001 verwarmt in Gingelom 89,9% zijn woning met stookolie, slechts 0,2% met aardgas en 2,5% met elektriciteit. Nog 7,4% van de woningen worden op een andere manier verwarmd, waarschijnlijk ook veel nog met houtkachels. Stookolie blijkt in Gingelom toch een duidelijk uitgesproken voorkeur te zijn inzake het verwarmen van de woning. Dit is te verklaren omwille van het feit dat er in het verleden minder mogelijkheden waren om zich aan te sluiten op het aardgasnetwerk, omdat er nog niet was in de gemeente. Voor aardgas is pas sinds kort een aansluiting in enkele deelgemeenten. Het is wel de bedoeling dat dit overal in de gemeente aangeboden kan worden. Om deze reden is een vergelijking met de buurgemeenten en uitspraken hierover niet geheel representatief. 2.2

Leegstand van woningen, bedrijfsgebouwen en handelspanden Leegstand

Leegstand

(absolute cijfers)

(in percentages)

Gingelom Limburg Vlaanderen

5

0,15%

341

0,12%

4 689

0,20%

Bron: RWO Vlaanderen

Woonplan Gingelom

35

In Gingelom staan op 31/12/2006 5 woningen op de heffingslijst van leegstand. Men noemt dit “de storende leegstand” vanuit het straatzicht. In praktijk is het goed mogelijk dat er nog meer woningen effectief leeg staan. RWO Vlaanderen geeft aan dat er ook weinig beweging is op dergelijke lijsten. In Gingelom stonden er in 2005 ook 5 woningen op de lijst en in 2004 6 woningen. Een vergelijking met de omgeving is moeilijk omdat veel afhankelijk is van de aard van de activiteit en acties die elke gemeente hierin onderneemt. Inzake bedrijfsgebouwen en handelspanden staan er in Gingelom op 31/12/2006 3 op de leegstandslijst. 2.3

Verwaarlozing, ongeschiktheid en onbewoonbaarheid Verwaarlozing

Ongesch/Onbew TOTAAL

(absolute cijfers)

(absolute cijfers) (in percentage)

Gingelom Limburg Vlaanderen

2

5

0,20%

187

386

0,19%

1 395

3 478

0,21%


In Gingelom staan er 2 woningen op de lijst van verwaarlozing en 5 woningen op de lijst van ongeschikt- en onbewoonbare woningen. Dit betekent samen 0,20% van de het totale woonpatrimonium van Gingelom. In 2005 stonden er respectievelijk 3 en 10 woningen op de lijst, en in 2004 4 en 8 woningen. Dus ook hier is er geen groot verschil merkbaar bij de woningen op de lijst van verwaarlozing. Op de lijst van ongeschikt- en onbewoonbare woningen is er dan wel meer beweging: in vergelijking met vorig jaar stonden er nu immers de helft minder woningen geïnventariseerd. Ook hier moeten we bemerken dat een vergelijking met de omgeving moeilijk is (zeker om er uitspraken over te doen) omdat veel afhankelijk is van de aard van de activiteit en acties die elke gemeente hierin onderneemt.

3

Sociale woningbouw

De sociale woningbouw in Gingelom wordt georganiseerd door twee maatschappijen.

cv

Nieuw Sint-Truiden bouwt en beheert sociale woningen. cvba Kleine Landeigendom bouwt en verkoopt sociale koopwoningen.

Woonplan Gingelom

36

Nieuw Sint-Truiden heeft zijn werkgebied in de gemeenten Gingelom, Nieuwerkerken en Sint-Truiden. Op 1 januari 2007 heeft Gingelom in totaal 3 353 woningen waarvan 88 sociale woongelegenheden, dat overeenkomt met 2,62% van het woonpatrimonium van de gemeente. Kleine Landeigendom is werkzaam in 19 gemeenten: Alken, Bilzen, Borgloon, Gingelom, Halen,

Hasselt,

Heers,

Herk-de-Stad,

Herstappe,

Hoeselt,

Kortessem,

Lanaken,

Maasmechelen, Nieuwerkerken, Riemst, Sint-Truiden, Tongeren, Voeren en Wellen. In de loop der jaren en tot op datum van 1 januari 2007 werden in Gingelom 203 woongelegenheden gerealiseerd, wat overeenkomt met 6,06% van het woonpatrimonium. Opmerking: Van de 203 gerealiseerde wooneenheden door Kleine Landeigendom zijn 80 jonger dan 20 jaar. Dit zou neerkomen op 2,39% van het woonpatrimonium. Indien beide categorieën zonder verdere nuancering tot de “sociale woningbouw” gerekend worden, bedraagt de sociale woningbouw 8,68% van het totale woningbestand te Gingelom.

Nochtans zal nuancering nodig zijn, omdat niet elke sociale koopwoning te

beschouwen is als een echte “sociale” woning, want naar comfort en voorkomen verschilt deze nauwelijks van de privaat gebouwde woningen. RWO Vlaanderen houdt, om het totaal patrimonium sociale huisvesting van een gemeente in kaart te brengen, enkel rekening met de sociale huurwoningen én sociale koopwoningen die jonger zijn dan 20 jaar oud. Dit zou neerkomen op een ander totaalpercentage, namelijk 5,01%. Sociale koopwoningen vormen dikwijls de enige mogelijkheid in een gemeente om op korte termijn een nieuw woningaanbod te creëren en bieden tegelijk de mogelijkheid tot innovatieve bouwconcepten in tegenstelling tot de vele projecten van de private bouwmarkt. Tot slot merken we dat er binnen de sociale huur steeds meer aandacht is voor een gedifferentieerd aanbod onder meer naar personen met een handicap en senioren toe. We bespreken vervolgens in volgorde de sociale huurwoningen en de sociale koopwoningen. Eveneens komt ook het Sociaal Verhuurkantoor in onze bespreking aan bod. Dit onderdeel eindigt met de behandeling van de vraag en de leefbaarheid.

Woonplan Gingelom

37

3.1

Sociale huurwoningen sociale

sociale

totaal sociale

totaal in percentage in

huurwoningen

huurappartementen

huisvesting

verhouding met het

(absoluut)

(absoluut)

(absoluut)

patrimonium

Gingelom

38

22

60

2%

5

21

26

1%

36

42

78

2%

1 683

1 486

3 169

4,3%

Limburg

10 781

6 481

17 262

5,5%

Vlaanderen

67 743

67 665

135 408

5,4%

Heers Borgloon Zuid-Limburg

Bron: VMSW (31/12/2005) Verwerking: studiecel – stafdienst Strategie en Planning – 2de Directie Welzijn – provincie Limburg

Op 31/12/2005 bouwde Nieuw Sint-Truiden in totaal in Gingelom 60 woningen, wat overeenkomt met 2% van het woonpatrimonium van de gemeente. Uit de bovenstaande tabel blijkt dat Gingelom veel lager scoort dan het (Zuid-) Limburgse en Vlaamse gemiddelde. Gingelom scoort wel hoger dan Heers (1%) en idem als Borgloon (2%). Opmerking: Deze tabel geeft de toestand weer anno 2005. Recentere gegevens van Nieuw Sint-Truiden zelf geven aan dat het aantal sociale huurpatrimonium is gestegen van 60 in 2005 naar 88 in 2007, wat dus ook betekent dat het percentage in verhouding met het patrimonium ook lichtjes stijgt, namelijk 2,62% ipv 2%. We hebben de cijfers van 2005 gebruikt, omdat een vergelijking met de buurgemeenten anders niet mogelijk was. Van deze 88 woningen zijn er 34 appartementen, 32 woningen, 6 seniorenwoningen en 16 ADL-woningen. Een meer gedetailleerde stand van zaken voor Gingelom van de sociale huurwooneenheden op 01/01/2007 ziet er als volgt uit: Sociale huisvesting - gerealiseerd toestand 1/1/2007 % totaal woningen ééngezin app

koop huur TOTAAL

woningen

Gingelom

736

133

26

108

51

159

21,6%

Montenaken

587

0

12

0

12

12

2,0%

Jeuk

582

60

2

60

2

62

10,7%

Woonplan Gingelom

38

Mielen

353

35

0

35

0

35

9,9%

Niel

326

2

4

0

6

6

1,8%

Borlo

288

0

7

0

7

7

2,4%

Buvingen

145

7

0

0

7

7

4,8%

Boekhout

114

0

0

0

0

0

0,0%

Vorsen

86

0

0

0

0

0

0,0%

Kortijs

91

3

0

0

3

3

3,3%

Muizen

45

0

0

0

0

0

0,0%

3353

240

51

203

88

291

8,7%

Percentages

7,2% 1,5%

6,1% 2,6%

8,7%

Bron: dienst Ruimtelijke Ordening Gingelom

De komende planperiode (2007 – 2012) voorziet Nieuw Sint-Truiden nog de volgende projecten: -

13 serviceflats - Montenaken – renovatie oud klooster

-

15 sociale huurappartementen – Montenaken

-

12 sociale huurwoningen – Mielen

3.2

Sociale koopwoningen

Kleine Landeigendom bouwt en verkoopt woningen aan mensen met een beperkt inkomen. Anno 2007 hebben zij 203 wooneenheden gebouwd en verkocht in Gingelom.

Deze

woningen bevinden zich: locatie

aantal woongelegenheden ouder dan 20j

jonger dan 20j

Mielen boven Aalst - Beemdwijk

25

10

Gingelom - Regentwijk

23

0

Gingelom - Den Kulter

45

40

Jeuk - Groenhof

30

30

Uit bovenstaande tabel blijkt dat van de 203 gebouwde woningen door Kleine Landeigendom er 80 jonger zijn dan 20 jaar.

Woonplan Gingelom

39

Kleine Landeigendom voorziet tevens nog de volgende bouwprojecten, die in samenwerking met Nieuw Sint-Truiden gerealiseerd zullen worden: Locatie

Aantal woongelegenheden

2007-2008

Gingelom - Den Kulter

10

2009

Mielen boven Aalst - Bronstraat

18

De komende planperiode (2007 – 2012) voorziet Kleine Landeigendom nog de volgende projecten: -

18 sociale koopwoningen – Mielen

-

10 sociale koopwoningen – Gingelom – uitbreiding Den Kulter.

Er worden dus de komende jaren nog 68 nieuwe sociale (40 huur en 28 koop) woningen voorzien. 3.3

Het sociaal verhuurkantoor (SVK)

Sinds 2005 is in Gingelom het sociaal verhuurkantoor Land van Loon actief. Het sociaal verhuurkantoor neemt woningen in huur vanuit de private huurmarkt, en verhuurt deze aan sociale tarieven aan mensen met een beperkt inkomen. Door het SVK worden in Gingelom 10 woningen gehuurd, waarvan 6 studio’s in Gingelom, 3 in Montenaken en 1 in Buvingen. Al de hoofdhuurcontracten werden afgesloten voor 9 jaar (standaard duurtijd woninghuurwet). Vanaf november 2005 tot op heden hebben er zich 34 kandidaten laten inschrijven op de wachtlijst in Gingelom.

Hiervan heeft het SVK 11 woningzoekers een woongelegenheid

kunnen toewijzen. Op 1/08/2007 zijn er nog 8 kandidaten die geldig ingeschreven staan en nog steeds op zoek zijn naar een aangepaste woning. Er werden 15 ingeschrevenen van de lijst geschrapt om de reden dat zij zelf een woning gehuurd hebben of een sociale woning toegewezen gekregen hebben. De meeste woningzoekers komen via een doorverwijzing bij het SVK terecht. Deze doorverwijzing gebeurt in de overgrote meerderheid van de gevallen door het OCMW. Maar ook de gemeentelijke diensten, de lokale welzijnswerkers uit de regio en naburige OCMW’s kennen de weg naar het SVK. De gemiddelde huurprijs die aan de eigenaars wordt betaald, schommelt in Gingelom tussen 215 euro en 300 euro per maand. Het gaat om de huurprijs, vermeerderd met gevraagde indexaanpassingen maar zonder gebruikskosten zoals: water, stookolie, gas, elektriciteit en brandverzekering. Het SVK geeft zelf aan dat dit lage huurprijzen zijn, maar dat dit ook te maken heeft met het feit dat het in Gingelom om kleinere woongelegenheden gaat. Woonplan Gingelom

40

Het SVK huurt geen woningen die voorkomen op de lijst van leegstand en verkrotting. Ze trachten in eerste instantie woningen te huren die “in orde zijn”. Met andere woorden die voldoen aan de normen van de Vlaamse Wooncode inclusief kamerdecreet en de bepalingen vervat in het KB 8 juli 1997 “tot vaststelling van de voorwaarden waaraan ten minste voldaan moet zijn wil een onroerend goed dat wordt verhuurd als hoofdverblijfplaats in overeenstemming zijn met de elementaire vereisten inzake veiligheid, gezondheid en bewoonbaarheid”.

3.4

De vraag naar sociale woningen

Hieronder zien we een tabel van het aantal kandidaat-huuders (KH) bij Nieuw SintTruiden die de laatste 6 jaar minstens 3 jaar in Gingelom wonen en daarom als eerste in aanmerking komen voor een eventuele toewijzing van een sociale woning. Let wel: een huurder kan voor meerdere locaties kiezen en dus ook meerdere malen voorkomen op de lijst. Er zijn dus 150 kandidaat-huurders die een sociale woning in Gingelom wensen, maar deze personen zijn daarom niet op dit moment woonachtig te Gingelom zelf. gemeente

seniorenwoning andersvalide 1 of 2 en ADL-

3

4

slaapkamers

slaapkamers

slaapkamers

woning Sint-Truiden:

553

15

538

138

80

7

0

100

25

18

140

0

142

24

0

832 KH Gingelom: 150 KH Nieuwerkerken: 174 KH Bron: Nieuw Sint Truiden, 31/12/2006

De gemiddelde wachttijd voor een sociale woning in Gingelom bedraagt tussen de 3 en 4 jaar. We houden wel in gedachten dat de wachttijd voor een woning veel langer is dan deze voor een appartement. Een appartement wordt door velen ook gezien als een tussenoplossing in afwachting van een sociale woning. De druk via de wachtlijsten is nog nooit zo hoog geweest. Het aantal gezinnen dat in uiterste nood verkeren, stijgt. Het zal naar de toekomst toe nodig zijn het aantal sociale huurwoningen terug opnieuw te verhogen. Woonplan Gingelom

41

Opvallend is dat 49% van de kandidaat-huurders ingeschreven bij Nieuw Sint-Truiden alleenstaanden zijn en 31% koppels zijn of alleenstaanden met 1 kind ten laste. Het gaat dus over kleine gezinnen, waardoor de nood aan kleinere woongelegenheden zich stelt. Bij Kleine Landeigendom stonden op 14/11/2007 1 177 personen ingeschreven op 33 wachtlijsten, waaronder 44 kandidaten voor een sociale koopwoning te Gingelom. 3.5

Leefbaarheid

De gemeente ervaart zelf geen leefbaarheidsproblemen in bepaalde buurten of wijken. Er zijn relatief weinig sociale woningen, die bovendien niet geconcentreerd zijn.

4

Huisvesting van doelgroepen

Hier bekijken we het woonaanbod per doelgroep. We behandelen het aanbod voor senioren en werpen vervolgens een blik op de kamerbewoning. Vervolgens bespreken we het woonaanbod voor gehandicapten en bekijken we de woonmogelijkheden voor crisisopvang en asielzoekers. 4.1

Senioren

Huisvesting is een belangrijk aspect in het bestaan van ouderen.

Het voorzien van

seniorenhuisvesting is in decreten vastgelegd. De vraag en het aanbod in de bejaardenzorg zouden op elkaar afgestemd moeten zijn. Om tegemoet te komen aan de veranderende noden zal ook het aanbod zeer verscheiden moeten zijn. In Gingelom is er het rusthuis Heilig Hart te Montenaken. Zij hebben 67 bedden en slechts 28 ervan worden bezet door inwoners van Gingelom. 14 senioren uit Gingelom werden geplaatst in andere rusthuizen in de omgeving: 1 in Zoutleeuw, 2 in Heers, 2 in Overpelt, 3 in Landen en 6 in Sint-Truiden. Er zijn op dit moment geen seniorenwoningen met zorgaanbod aanwezig in de gemeente. De eerste zijn wel in aanbouw en dit in samenwerking met Nieuw Sint-Truiden. Men wil ook seniorenhuisvesting liever niet geconcentreerd zien in bepaalde buurten, maar verkiest kleinere projecten. Nieuw Sint-Truiden wijst bij voorkeur senioren toe aan zijn gelijkvloerse woningen en appartementen. 4.2

Kamerbewoning/logementshuizen

De gemeente geeft aan dat er fruitplukkers/seizoensarbeiders in Gingelom aanwezig zijn, gezien ook de aanwezigheid in de gemeente van veel landbouwactiviteit. Woonplan Gingelom

42

Ze heeft echter geen idee waar deze zich zouden bevinden of huisvesten. Het vermoeden leeft dat de meeste plukkers bij de boeren zelf wonen in zogenaamde “containers” en dat er ook velen in Sint-Truiden gehuisvest zijn. Het zou het interessant zijn om hierop meer zicht te krijgen. Er is een reglementering hier rond in opmaak.

Wanneer deze klaar is, zal men naar verwachting de problematiek of

omvang beter kunnen inschatten. 4.3

Personen met een handicap

Er zijn in Gingelom sinds 2005 een 12-tal ADL (assistentie bij Activiteiten van het Dagelijks Leven) woningen beschikbaar. 4.4

Crisisopvang

In Gingelom zelf zijn er geen vormen aanwezig van crisisopvang of transitwoningen. De gemeente geeft aan dat zij in crisissituaties ook beroep doen op het toerisme (bed and breakfast) in de gemeente. In het lokaal sociaal beleidsplan 2008-2013 wordt wel voorzien dat er een transitwoning gecreëerd zal worden. 4.5

Asielzoekers

Ook hier bestaan er geen specifieke vormen van opvang.

5

Besluit

Gingelom telt op 1 januari 2007 3 353 woningen, waarvan het overgrote gedeelte uit eengezinswoningen bestaat. De laatste 20 jaar is er niet zo een groei merkbaar van het aantal appartementen in de gemeente zoals in andere gemeenten wel het geval blijkt. Daarbij aansluitend heeft Gingelom ook een vrij laag aandeel huurders en dus ook een zeer groot aandeel eigenaars. Dit gegeven maakt het niet gemakkelijk voor jonge starters op de woningmarkt. Hoewel de bouwgronden relatief betaalbaar blijven, is het tevens erg moeilijk om iets betaalbaars te vinden op deze krappe huurmarkt. Dit moet zeker verder opgenomen worden in een lokaal woonbeleid. Opvallend is het oude woonpatrimonium in de gemeente: 43,6% van de woningen werd voor 1945 gebouwd.

Hiermee gaat gepaard dat het comfort van deze woningen inzake

badkamer en centrale verwarming vrij laag ligt. Daarbij zien we dat het aantal vergunningen inzake renovaties niet evenredig is met het juist omschreven gegeven. Woonplan Gingelom

43

Dit zou op termijn kunnen wijzen op een mogelijke verwaarlozing van het bestaande woonpatrimonium. Een renovatiebeleid dringt zich op. Inzake sociale woningbouw heeft de gemeente actief initiatieven genomen om zowel op vlak van koop- als huurwoningen tegemoet te komen aan de behoeften van de inwoners. 8,68% van het woonpatrimonium bestaat uit sociale woningbouw. De behoefte blijft nog wel bestaan, de wachtlijsten worden steeds langer. Er zal actief op zoek gegaan moeten worden om kleinschalige sociale woningbouwprojecten in de gemeente een plaats te geven in de toekomst. De aanwezigheid van een sociaal verhuurkantoor is positief voor de gemeente. Er is een krappe huurmarkt, waarvan dan nog een gedeelte sociale huurwoningen zijn. De privé-huurwoningen worden op deze manier duurder, zodat een initiatief zoals het sociaal verhuurkantoor aangemoedigd kan worden om de betaalbaarheid van huurwoningen op de private huurmarkt te verhogen. Tot slot merken we op dat op vlak van huisvesting inzake doelgroepen er nog werk aan de winkel is. Er zijn weinig of geen mogelijkheden voor asielzoekers, personen met een handicap, thuislozen, … om (in crisissituaties) opgevangen te worden. Inzake senioren is er een start genomen, maar moet er nog op korte en lange termijn aan projecten op allerlei niveaus gedacht worden.

Woonplan Gingelom

44

E. Actoren in het woonbeleid In het kader van de opmaak van een lokaal woonplan is het erg belangrijk om een goed zicht te krijgen op de lokale huisvestingsactoren in de gemeente. In Gingelom kunnen we op dit gebied verschillende lokale actoren onderscheiden. Enerzijds zijn er de diensten van de gemeente en het OCMW: -

cel Wonen en Leven

-

gemeentelijke dienst Bevolking

-

het OCMW

-

sociaal verhuurkantoor Land van Loon

-

wijkagenten

Anderzijds zijn ook de volgende actoren rond wonen bezig in de gemeente: -

Nieuw Sint-Truiden

-

Kleine Landeigendom

-

RWO Vlaanderen

-

Huurderssyndicaat Limburg

-

Wit-gele Kruis

-

Infocentrum Wonen Haspengouw (Stebo)

-

notaris Frank De Wilde

Om een goed zicht op deze actoren te krijgen hebben we interviews bij hen afgenomen om uitgebreide informatie over hun werking te vergaren.

De volledige weergave van deze

interviews zijn terug te vinden in de bijlage. Hier geven we enkel een overzicht van wat deze diensten doen in de gemeente op het vlak van wonen. Daarnaast zetten we ook op een rij wat zij zien als de sterkten en zwakten van hun eigen dienst inzake hun dienstverlening over huisvesting én eventueel over de gemeente Gingelom inzake hun huisvestingsbeleid. dienst

taken inzake wonen

sterkten

cel Wonen en

- bouwaanvragen

- laagdrempelig

Leven

- vergunningen

- flexibel

- premies

- staan dicht bij het

- woonkwaliteit

zwakten - beperkte

tijd

en

middelen

beleid

- klachten gemeentelijke dienst bevolking

- inschrijvingen in het bevolkingsregister

- laagdrempelig

- beperkte middelen

- goede

- politiek

Woonplan Gingelom

45

dienstbetoon

bereikbaarheid

- adreswijzigingen

- staan dicht bij het

- toekennen

beleid

beleid

busnummers

- geen huisvestings-

- registratie ongeschikt-

- goedkoop wonen

- uitgestrekte

en onbewoonbaar-

- goede vervoers-

gemeente

verklaarde woningen

- verval

uitvalsbasis

historische

woningen - ontoereikende wetgeving het OCMW

- zoeken naar

- eigen juriste

betaalbare huisvesting - problemen met

huren

verhuurkantoor

huurwoningen verder

middelen en als

kleine

mankracht

dienst kort op de bal

- huurwaarborgen sociaal

- SVK - kunnen

verhuurder

- beperkte tijd,

van

spelen

private - huursubsidie en

verhuren

deze - meer betaalbare aan

gezinnen met een laag inkomen

- de wachtlijst - wan- en

woningen in de

achterstallige

gemeente

betalingen

- onze service naar de verhuurder toe

wijkagenten

-

klachten bij bouwovertredingen

-

controleren

- staan dicht bij bewoners - eerste

adreswijzigingen

aanspreekpunt in de

aanspreekpunt voor

wijken

- wonen is geen prioriteit bij de politie

de bewoners -

melden van slechte woonkwaliteit

Nieuw

bouw, beheer en verhuur - bieden

Sint-Truiden

van sociale woningen

woonzekerheid - bieden betaalbaar en kwaliteitsvol wonen

Woonplan Gingelom

- te weinig investeren in “sociale aspecten” - de wachtlijst

46

Kleine

bouw en verkoop van - bieden goedkope

Landeigendom

sociale woningen

woningen te koop aan - de sociale leningen

- relatie

met

de

privé-markt - beperkte mankracht

voor

prospecties - administratieve procedures Wonen Vlaanderen

- toekennen van premies en subsidies - beheren van heffings-

- laagdrempelig

- complexe materie

- telefonisch

- bureaucratische

bereikbaar

administratieve

inventaris inzake

- klantvriendelijk

leegstand, ongeschikt-

- folders

en onbewoonbaar-

- gratis

verklaarde woningen

manier van werken

dienstverlening

- ondersteuning lokaal woonbeleid - wooninspecties - adviseren van gemeentebesturen - algemene informatieplicht - uitgebreide service

Huurders--

Behartigt de belangen

syndicaat

van de Limburgse

Limburg

huurders door:

- laagdrempelig

- juridisch advies en

- goede

- de lidgelden

naar huurders toe

bereikbaarheid

administratie - plaatsbeschrijvingen - bemiddeling met de verhuurder Wit-gele kruis

realisatie

van

optimale

thuiszorg

een - werken aan huis bij aan

patiënten: hierdoor zien

- hebben zelf geen

de mensen en zien

taken en/of

zo veel

bevoegdheden

en signaleren wij vaak

inzake wonen:

woonproblemen

enkel een doorverwijzende rol

Woonplan Gingelom

47

Stebo

- informatie en begeleiding van

- lage drempel - begeleidingstraject afgestemd op de

de

verbetering van de

draagkracht van de

enkel

woonkwaliteit

mensen

pemanentie-

- specialisten inzake

gemeente: een

moment - onze

premies en

uitvoering van lokaal

technische adviezen

tussenkomsten

woonbeleid

inzake woonkwaliteit

zijn

- koop en verkoop van

beperkt

woonbeleid

dwingend

- huisbezoeken

inwoners

- goede en

woningen,

gespecialiseerde

bouwgronden, …

dienstverlening

voor

- geen

en beslag - familieregelingen - verkavelingsprojecten - successieplanning - verkoop bij echtscheidingen -… Uit de afgenomen interviews kwamen nog een aantal dezelfde thema’s bij verschillende actoren terug: Gingelom is een kleine gemeente. Zowel een voordeel als een nadeel bleek het feit dat men hierdoor (te) dicht bij het beleid staat. -

Verschillende actoren in Gingelom geven zelf aan dat ze laagdrempelig werken. Het gegeven een kleinere gemeente te zijn kan hierin een rol spelen.

-

Er bestaan in de gemeente nagenoeg geen dossiergebonden samenwerkingsverbanden.

-

De actoren hebben weinig of geen zicht op het lokaal woonbeleid in de gemeente, maar zijn wel geïnteresseerd om hierin een bepaalde rol te spelen en/of in op te nemen

Woonplan Gingelom

tot

advies en zijn niet

- gerechtelijke verkopen

-

in

ontwikkeling en

- kennis van

Wilde

aanwezigheid

bewoners ter

- ondersteunen van

notaris Frank De

- geen permanente

48

F. Instrumenten voor een lokaal woonbeleid 1

Informatieverstrekking, sensibilisering en begeleiding van particulieren

Welke instrumenten heeft een lokaal bestuur ter beschikking om een lokaal woonbeleid vorm te geven? In welke mate kan het lokale bestuur hier actief en sturend optreden? In onderstaande tekst geven we een antwoord op deze vragen. Dit eerste onderdeel handelt over

informatieverstrekking,

sensibilisering

en

begeleiding

van

particulieren.

Achtereenvolgens komen de huisvestingsambtenaar, de gemeentelijke dienst ruimtelijke ordening, het Infocentrum wonen van Stebo, het Sociaal Huis en andere welzijnsdiensten aan bod. De huisvestingsambtenaar De Gemeente Gingelom beschikt anno 2007 niet over een huisvestingsambtenaar. De uitvoerende taken met betrekking tot huisvesting worden uitgevoerd door verschillende medewerkers van de cel Wonen en Leven en de dienst bevolking. De huidige taken rond huisvesting zijn: -

premies: informatie verschaffen, aanvraagformulieren invullen,…;

-

het instellen van de nodige onderzoeken naar de eventuele bewoonbaarheid van woningen en problemen bij inschrijvingen in het bevolkings- of vreemdelingenregister;

-

het ontvangen van klachten omtrent de kwaliteit van de woningen en het opstarten van de nodige procedures na beslissingsbevoegdheden van de burgemeester;

-

doorverwijzing naar Stebo;

-

samenwerking dienst bevolking rond toekennen huisnummers, inschrijvingen.

In het gemeentelijke organogram is het beleidsdomein huisvesting terug te vinden in de cel Wonen en Leven. Door een recente herschikking van het gemeentelijke organogram is de doelstelling om zoveel mogelijk uitvoerende taken met betrekking tot huisvesting te bundelen bij één persoon in de cel Wonen en Leven. Op termijn zal deze persoon de nodige opleidingen rond huisvestingmateries gaan volgen en zo kunnen uitgroeien tot de gemeentelijke huisvestingsambtenaar. De gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening De dienst Ruimtelijke Ordening is ondergebracht in de cel Wonen en Leven. De taken in deze dienst zijn:

Woonplan Gingelom

49

-

Behandelen van alle stedenbouwkundige aanvragen, stedenbouwkundige attesten en verkavelingsaanvragen.

-

Loketfunctie voor materies met betrekking tot huisvesting, ruimtelijke ordening, mobiliteit, nutsvoorzieningen, leefmilieu.

-

Raadplegen van kadastrale gegevens, gewestplannen, structuurplannen, atlas van de buurtwegen,….

-

Formuleren van advies aan het gemeentelijke beleid.

-

Mondelinge

doorverwijzing

naar

verschillende

diensten

zoals

de

sociale

huisvestingsmaatschappijen, Stebo , … Het loket is open elke weekdag van 8u00 tot 12u00 en woensdag en vrijdag namiddag van 13u00 tot 15u00 en maandagavond van 17u00 tot 20u00. Het Infocentrum Wonen van Stebo De woonwinkel van het Infocentrum Wonen van Stebo biedt een laagdrempelige dienstverlening, bestaande uit informatieverstrekking, sensibilisering en begeleiding op individuele basis. Tevens organiseert de woonwinkel collectieve informatiemomenten hetzij op eigen initiatief, hetzij op vraag van derde organisaties. De informatie wordt geïntegreerd aangeboden (sector en niveau-overschrijdend): woonpremies, REG-premies, fiscale stimuli, sociale leningen, bouwbeleid, ruimtelijke ordening, procedures rond verbouwen en verbeteren,… Er wordt in de begeleidingsaanpak uitgegaan van de draagkracht van de burger zelf. Doel is kwaliteitsverbetering in de private sector (huur en eigendomsmarkt). Bereikbaarheid: via de folder wordt de website en het telefoonnummer bekendgemaakt van ons secretariaat in Borgloon. Er is elke 1ste en 3de woensdag van de maand van 10u00 tot 12u00 een permanentiemoment op het gemeentehuis in Gingelom. Bekendheid: er werd bij de opstart van het project in 2006 veel aandacht besteed aan de bekendmaking van de werking van het Infocentrum Wonen. Dit gebeurde zowel naar de bewoners toe (artikels gemeentelijk infoblad, folders) als naar de doorverwijzers toe (infomomenten, folders) zoals de gemeentelijke diensten, het Sociaal Huis en andere huisvestingsactoren in de regio. Het Sociaal Huis Het Sociaal Huis is in Gingelom nog in wording. Het zal het resultaat zijn van de samenwerking tussen het gemeentebestuur en het OCMW, en past erg goed in de visie van de Vlaamse regering op het lokaal sociaal beleid. Er zal namelijk één loket komen waar iedereen met alles wat met welzijn te maken heeft terecht kan. Woonplan Gingelom

50

Het Sociaal Huis zal gemakkelijk bereikbaar zijn enerzijds door de centrale ligging in de gemeente en anderzijds door de laagdrempeligheid. Het Sociaal Huis zal samenwerken met andere diensten omtrent huisvesting. Andere welzijnsdiensten Interessant

om

weten

is

dat

de

gemeente

een

convenant

heeft

met

het

Toegankelijkheidsbureau.

2

Premies, tegemoetkomingen en fiscale voordelen voor particulieren

Voor particulieren die willen (ver)bouwen of renoveren bestaat er een waaier aan financiële voordelen. Verschillende overheden en instanties bieden premies en andere subsidies aan. Hieronder volgt een overzicht van deze voordelen. We proberen tevens waar gegevens beschikbaar zijn, een zicht te krijgen op de mate waarin de inwoners van Gingelom gebruik maken van en kennis hebben van deze premies. We bespreken het verlaagde BTW-tarief van de federale overheid, de premies van het Vlaamse Gewest, de Verzekering Gewaarborgd Inkomen, de provinciale premie en de premies van Infrax. Ook de premies specifiek van de gemeente Gingelom en de sociale leningen zullen behandeld worden. 2.1

Van de federale overheid: verlaagd BTW-tarief

Normaliter dient men bij verbouwingswerken 21% BTW te betalen. Hier zijn echter enkele uitzonderingen waarbij de BTW slechts 6% bedraagt: -

wanneer het gaat om renovatiewerken ter verbetering van de woning (herstelling en onderhoud);

-

de woning moet na de uitvoering van de werken hoofdzakelijk bestemd zijn om gebruikt te worden als privé woning;

-

de werken moeten uitgevoerd worden door een geregistreerde aannemer;

-

de woning moet minstens 5 jaar in gebruik zijn;

-

de facturen moeten, op basis van een duidelijk en nauwkeurig attest van de aannemer, alle vermeldingen bevatten die het verlaagde tarief rechtvaardigen.

Bij nieuwbouw zal de eigenaar steeds 21% BTW moeten betalen. Bij verkoop van nieuwe sociale woningen door maatschappijen voor sociale huisvesting, erkend door de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij en OCMW’s, bedraagt het BTW-tarief 12%.

Woonplan Gingelom

51

2.2

Van het Vlaamse Gewest

Het Vlaamse Gewest heeft de mogelijkheid de volgende premies toe te kennen: de renovatiepremie, de verbeterings- en aanpassingspremie en de huursubsidie. De renovatiepremie is pas in voege sinds 26 maart 2007. Men kan deze premie aanvragen bij grote renovatiewerken waarvan de onkosten minstens 10 000 euro bedragen exclusief BTW. Mits men voldoet aan de voorwaarden van het inkomen en de ouderdom van de woning kan men 30% van onkosten terugbetaald krijgen. De volgende werken komen hiervoor in aanmerking: -

ondergrondse werkzaamheden (fundamenten en kelders);

-

vervanging of verbetering van binnen- en buitenmuren;

-

vernieuwen van draagvloeren;

-

dakwerkzaamheden;

-

buitenschrijnwerk;

-

vervanging of plaatsing van binnendeuren (93 cm breed);

-

vervanging of plaatsing van een veilige trap;

-

elektriciteit;

-

sanitair;

-

centrale verwarming;

-

herindelings- of uitbreidingswerken.

Van 26/03/2007 tot en met 31/12/2007 heeft het Vlaamse Gewest 19 premies toegezegd voor inwoners uit Gingelom. Ter vergelijking: voor Heers waren dat er 9 en voor Borgloon 22. De verbeterings- en aanpassingspremie bestaat voor mensen die hun woning gaan renoveren en niet aan de voorwaarden voldoen om de renovatiepremie te krijgen (zij kunnen dus gebruik maken van deze premie). Hier gelden voorwaarden naar inkomen, kadastraal inkomen en ouderdom van de woning. De volgende werken komen in aanmerking: -

dakwerkzaamheden;

-

buitenschrijnwerk;

-

werkzaamheden aan de gevel;

-

behandelen van optrekkend vocht;

-

installeren van badkamer en WC;

-

vernieuwen van de elektrische installatie;

-

bestrijden van CO-vergiftiging;

-

uitbreiden van een te kleine woning (mits voldaan aan de minimumnormen vooropgesteld); Woonplan Gingelom

52

-

een aantal aanpassingswerken voor inwonende senioren. Gingelom:

2005

2006

aanvragen weigeringen toekenningen

2007

28

52

/

3

10

/

33

35

27


Het Vlaamse Gewest kan ook een huursubsidie en éénmalige installatiepremie toekennen aan huurders bij het verhuizen naar en het betrekken van een gezonde of aangepaste woning.

Hier worden ook voorwaarden gesteld inzake het inkomen, de staat van de te

verlaten woning en de staat en huurprijs van de nieuwe woning. Gingelom:

2005

2006

aanvragen

0

5

weigeringen

0

0

toezeggingen

0

1


2.3

Verzekering Gewaarborgd Wonen

Soms gebeurt het dat mensen plots een tijd niet meer kunnen werken. Bijvoorbeeld door een onvrijwillig ontslag, een ongeval of een ziekte. Wie dan een hypothecaire lening moet afbetalen, komt al gauw in financiële problemen. De Verzekering Gewaarborgd Inkomen Wonen (Vlaamse overheid) helpt in deze situatie tijdelijk om een deel van de lening af te betalen. Deze verzekering is volledig gratis, maar men moet wel voldoen aan een aantal voorwaarden. 2.4

Van de provincie Limburg

De “provinciale premie voor het aangepast (ver)bouwen van een woning” kan aangevraagd worden voor senioren (60+) of voor personen met een handicap (+66%). Er worden voorwaarden gesteld naar het inkomen en het kadastraal inkomen om te premie te kunnen ontvangen. De volgende werkzaamheden komen voor deze premie in aanmerking: -

werken die betrekking hebben op de bouw of verbouwing waardoor de zelfstandigheid van de persoon met een handicap of de senior wordt verhoogd;

-

werken die in duidelijk verband staan met de leeftijd of de handicap van de persoon;

-

NIET: verfraaiing- en herstellingswerken, werken aan bijgebouwen. Woonplan Gingelom

53

In Gingelom zijn er de laatste jaren slechts zeer weinig aanvragen geweest voor deze provinciale premie: 1 aanvraag in 2005, 2 aanvragen in 2006 en 1 aanvaag in 2007. Ter vergelijking: in Heers werden er in 2005 3 aanvragen ingediend en in 2006 geen. In Borgloon werd er in 2005 geen aanvraag ingediend en in 2006 1. Er dient dus nog aandacht besteed te worden aan promotie voor deze premie gezien het hoge aantal ouderen die in de gemeente wonen. 2.5

Van Infrax: maatregelen rond Rationeel Energiegebruik

Infrax (voorheen Interelectra) heeft voor zijn klanten eigen premiesystemen ingevoerd in het kader van Rationeel Energiegebruik (REG). Deze premies om REG te promoten staan los van het (kadastraal) inkomen of de eigendom van de aanvrager. Er worden enkel een aantal technische voorwaarden opgelegd in het kader van het te gebruiken materiaal waarmee de werken worden uitgevoerd. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal verkregen en uitbetaalde premies van inwoners van Gingelom over de laatst gekende periode. 2005

2006

01/01/2007 tot 01/07/2007

condensatieketel op aardgas

6

13

4

dakisolatie

11

9

6

zonneboiler

0

2

0

muurisolatie

1

5

1

warmtepomp

0

1

0

superisolerende beglazing

7

/

3

Bron: Infrax

2.6

Van de gemeente Gingelom

De Gemeente Gingelom heeft gemeentelijke premies voor: 2003

2004

2005

2006

verbeteringspremies

26

28

26

27

aanpassingspremies

0

0

0

1

overbevolking

0

0

0

0

hernieuwbare energie

0

0

1

3

regenwaterput

4

15

nvt

nvt

inbraakbeveiliging

4

4

9

17

Bron: gemeente Gingelom

Woonplan Gingelom

54

De premies voor verbeteringswerken zijn als volgt vastgesteld: -

375 euro voor het vernieuwen van de dakbedekking van het woongedeelte;

-

140 euro per gevel, met een maximum van 280 euro voor het vernieuwen van buitenramen en buitendeuren;

-

140 euro voor het installeren van een badkamer;

-

90 euro voor het installeren van een WC met spoeling;

-

90 euro voor het vernieuwen van de elektrische installatie, verhoogd tot 230 euro indien de vernieuwing betrekking heeft op de volledige elektrische installatie en een keuringsattest van een erkend controle-organisme bij de betrokken factuur wordt gevoegd.

Voor de aanpassingspremie geldt een maximum premiebedrag van 620 euro. Onder de hernieuwbare energie wordt verstaan installatie van zonneboiler, fotovoltaïsche systemen, warmtepomp en warmtepompboiler. Het maximaal uitgekeerde bedrag bedraagt 375 euro. De subsidie is cumuleerbaar met andere toelagen op voorwaarde dat het totale bedrag van de bekomen subsidies de totale prijs niet overschrijdt. Voor de verbouwingspremie om overbevolking tegen te gaan, wordt 50% van het bedrag van de voorgelegde facturen, BTW inbegrepen, uitgekeerd afgerond tot op het lagere duizendtal, met een maximum van 460 euro. Deze premie wordt echter weinig of niet uitgereikt. Er bestaat ook een gemeentelijke premie voor beveiliging van de woning tegen inbraak: deze premie bedraagt maximum € 75 per woning. Inzake het plaatsen van een regenwaterput: deze premie werd afgeschaft in 2005. 2.7

Sociale leningen

Kopen, bouwen of verbouwen kost geld. De meeste mensen moeten hiervoor een lening aangaan. Naast de klassieke leningen bij de banken, bestaan er ook voordelige sociale leningen. Dit zijn leningen met een meer voordelige rentevoet. Men moet wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Verschillende instanties bieden dergelijke leningen aan: -

het Vlaams Woningfonds van de Grote Gezinnen;

-

door de Vlaamse regering erkende kredietvennootschappen: in Vlaanderen zijn er 43 in totaal;

-

door

de

Vlaamse

Maatschappij

voor

Sociaal

Wonen

erkende

sociale

kredietvennootschappen. De traditionele banken zijn sinds kort ook in de mogelijkheid gesteld om sociale leningen toe te kennen. Zij zijn er echter niet toe verplicht. Woonplan Gingelom

55

3

Hanteren van de decretale instrumenten

De rol van het gemeentebestuur bestaat, aldus de Vlaamse overheid, uit het bewaken van de woonkwaliteit, het coördineren van de lokale huisvestingsactoren en het stimuleren en toezien op de realisatie van sociale woonprojecten. Het Vlaamse woonbeleid biedt een waaier aan instrumenten waarmee een lokaal woonbeleid, vooral gericht op handhaving en verbetering van de woonkwaliteit, kan gevoerd worden. De decretale basis hiervoor is het heffingsdecreet, het kamerdecreet en de Vlaamse wooncode. Sinds 1 februari 2008 zijn nieuwe normen terzake van toepassing, maar deze werden evenwel nog niet opgenomen in dit woonplan. We bespreken nu ongeschikt-, onbewoonbaar-, en overbewoondverklaringen van woningen. Vervolgens de heffing op leegstand en verkrotting, het conformiteitsattest, het kamerdecreet en het gemeentelijke kamerreglement. Op het einde van dit onderdeel behandelen we het recht op voorkoop, het sociaal beheersrecht en de subsidiëring van overheidsinitiatief. 3.1

Ongeschikt-, onbewoonbaar- en overbewoondverklaringen

Ongeschikt: de woning voldoet niet aan de normen van de Vlaamse Wooncode. Vaststelling via technisch verslag, minimaal 18 strafpunten. Onbewoonbaar: de woning mag op grond van ernstige veiligheids- of gezondheidsrisico’s niet verder bewoond worden: technisch verslag + omstandige motivatie / ook mogelijk via gemeentewet art 135. Overbewoning: een woning die ernstige veiligheids- of gezondheidsrisico’s vertoont omdat die niet voldoet aan de woonbezettingsnorm. ⇒ initiatiefnemer: burgemeester, gewestelijk ambtenaar, actoren huisvesting of iedere belanghebbende. ⇒ burgemeester neemt beslissing na advies door gewestelijke ambtenaar en na horen van partijen. Hij heeft ruime bevoegdheden tot het nemen van gepaste maatregelen. ⇒ herhuisvesting: burgemeester heeft inspanningsverbintenis naar herhuisvesting. ⇒ heffing: burgemeester heeft meldingsplicht ten aanzien van de gewestelijk ambtenaar voor opname van betrokken panden op de inventaris van leegstand en verkrotting. Strafrechtelijk onderzoek mogelijk: De wooninspectie treedt op, op vraag van parket, politie of ook zelfstandig en in samenwerking met de gemeente.

Er wordt een Proces Verbaal

opgemaakt, waaraan het technische verslag wordt toegevoegd. Strafrechtelijke vervolging is mogelijk.

Woonplan Gingelom

56

Op de lijst van leegstaande en verkrotte woningen (toestand juli 07) staan 7 woningen die onbewoonbaar zijn verklaard. Het initiatief van deze onbewoonbaarheidsverklaring gebeurt in Gingelom in de meeste gevallen door de burgemeester na klachten van bewoners/buren. Op de lijst staan nog 3 verwaarloosde woningen en 5-tal leegstaande woningen. 3.2 Er

Heffing op leegstand en verkrotting zijn

drie

heffingslijsten:

leegstand,

ongeschikt-

en

onbewoonbare

woningen,

verwaarlozing: Leegstand: als 50% van het vloeroppervlak gedurende een jaar niet wordt gebruikt of een woning die gedurende een jaar niet wordt bewoond.

Verwaarlozing: gebouw met ernstige zichtbare en storende gebreken of tekenen van verval. De houder van het zakelijke recht wordt op de hoogte gebracht van inventarisatie en heeft een aantal beroepsmogelijkheden gedurende de procedure én een jaar respijt tussen de effectieve inventarisatie en de eerste heffing. De Vlaamse heffing wordt berekend op basis van het KI en is begrensd (na 5 jaar) op 5 keer het KI. Wat leegstand betreft is er pas effectief een heffing verschuldigd na 3 volle jaren inventarisatie. De bevoegdheid voor inventarisatie en heffing kan hetzij exclusief gewestelijk, exclusief gemeentelijk of een combinatie van gewestelijke en gemeentelijke bevoegdheid zijn. De gemeente kan ervoor kiezen een aanvullende heffing in te stellen of zelf een heffing in te voeren in de plaats van de Vlaamse heffing. De gemeente Gingelom heeft geen bijkomende heffing ingevoerd. 3.3

Conformiteitsattest

Het conformiteitsattest is een bewijs dat de betreffende huurwoning voldoet aan de kwaliteitsnormen. Elke verhuurder kan dit attest aanvragen bij zijn gemeente. Het is echter géén verplichting en leidt niet tot een verhuurrecht. Wel kan het conformiteitsattest gelden als een ontlastend element in de strafprocedure. Uitreiking van het conformiteitsattest is een bevoegdheid van het gemeentebestuur, die daartoe zelf het controlebezoek uitvoert. Omwille van de vrijblijvendheid wordt dit attest zelden aangevraagd. In Gingelom werd het conformiteitsattest tot op heden nog nooit aangevraagd.

Woonplan Gingelom

57

3.4

Het kamerdecreet en het gemeentelijk kamerreglement

Het kamerdecreet bepaalt de minimale kwaliteitsnormen voor kamerbewoning.

Het doet

uitspraak over minimale bewoonbare oppervlakte, de aanwezigheid van sanitair en keuken,… Gemeenten kunnen evenwel strengere normen hanteren indien zij dit wensen. De gemeente Gingelom hanteert geen strengere normen dan het kamerdecreet. 3.5

Het recht van voorkoop

De begunstigde van het recht van voorkoop kan bij een verkoop van een onroerend goed in de plaats treden van de koper en onder dezelfde voorwaarden het goed verwerven. Dit recht van voorkoop kan door de gemeente, sociale huisvestingsmaatschappijen, de VMSW en in zeer beperkte mate door het OCMW worden uitgeoefend. Het aan te kopen goed moet in één van onderstaande gevallen verkeren: -

Een woning waaraan de begunstigde van het voorkooprecht werken heeft uitgevoerd.

-

De woning die opgenomen is op de inventaris van leegstand, ongeschikt- of onbewoonbaarheid, verwaarlozing.

-

De woning die niet binnen de reglementaire termijn gesloopt werd.

-

Het perceel of de woning gelegen in een bijzonder gebied: de lokale overheid kan het initiatief nemen tot de afbakening van bijzondere gebieden. Deze aanvraag dient goedgekeurd te worden door de Vlaamse Overheid.

Het aangekochte goed moet worden bestemd voor sociale huisvesting (verhuur en verkoop). De gemeente Gingelom heeft het recht van voorkoop nog niet toegepast. De gemeente wordt wel op de hoogte gesteld via de notarissen en recent via de Vlaamse Grondbank maar heeft nog nooit een aanvraag ingediend. 3.6

Het sociaal beheersrecht

Het sociaal beheersrecht bestaat er in dat de betreffende woningen door de genoemde instanties kunnen gehuurd worden, en sociaal doorverhuurd worden (eventueel na renovatie) voor een termijn van minimaal 9 jaar. Het sociaal beheersrecht kan toegekend worden aan OCMW, gemeente, SVK, VMSW, sociale huisvestingsmaatschappij en Vlaams Woningfonds. Het geldt enkel voor woningen opgenomen op de inventaris van leegstand en voldoen aan de kwaliteitsnormen, en ongeschikte of onbewoonbare woningen waaraan niet binnen de opgelegde termijn de nodige renovaties werden uitgevoerd.

Het sociaal

beheersrecht kent echter nog geen toepassingen in Vlaanderen (m.u.v. één recente ervaring in de Stad Antwerpen met één pand).

Woonplan Gingelom

58

3.7

Subsidiëring van overheidsinitiatief

Gemeentebesturen kunnen in de uitvoering van het lokale woonbeleid gebruik maken van een aantal Vlaamse subsidiemogelijkheden, o.a. voor de aankoop van gronden of panden met het oog op sociale huisvesting, het doorvoeren van saneringsoperaties, sociale verkavelingen of de bouw van sociale woningen of de realisatie van sociale woonprojecten voor specifieke bewonersgroepen. Ook is er een subsidie ter bestrijding van de leegstand en verwaarlozing van bedrijfsruimten. De gemeente Gingelom heeft tot nu toe nog geen beroep gedaan op subsidiëring voor sociale woonprojecten. Er is wel een nieuw sociaal huurbesluit in voege getreden vanaf 1 januari 2008.

4

Voeren van een gronden pandenbeleid

Grond- en pandenbeleid behelst een ruimtelijk verantwoorde visie omtrent het inrichten en beheren van beschikbare gronden en panden.

Door het voeren van een gronden

pandenbeleid kunnen lokaal braakliggende terreinen of verkrotte zones worden aangekocht, gesaneerd en opnieuw bouwrijp gemaakt worden en onder bepaalde voorwaarden worden doorverkocht aan sociale huisvestingsmaatschappijen of particulieren. Een gronden pandenbeleid gaat telkens uit van de doelstellingen van het gemeentelijk structuurplan en de bijhorende woonbehoeftestudie en schept de ideale voorwaarden waarbinnen de inrichting en het beheer van gronden en panden overeenkomstig hun bestemming optimaal verwezenlijkt kunnen worden. Hiertoe staan de lokale besturen een aantal instrumenten ter beschikking: de afbakening van bijzondere gebieden, het toepassen van en recht van voorkoop en gebruik maken van verhoogde projectsubsidies. Daarnaast kan de gemeente zelf een heffing opleggen op onbebouwde percelen, om zodoende het marktaanbod aan bouwgronden te verhogen. Tevens kan de gemeente via overleg met de sociale bouwmaatschappijen bedingen dat zoveel mogelijk gronden van de maatschappijen worden ingezet voor sociale woningbouwprojecten, of ruil voorzien van gronden.

Ook de gemeente zelf kan een gericht sociale grondbeleid voeren via het ter

beschikking brengen van sociale kavels. Hierbij kan de gemeente maximaal gebruik maken van de andere instrumenten die ter beschikking staan, zoals de subsidies voor sociale woonprojecten, de inventarisatie en beboeting van leegstand en verwaarlozing, het opstellen van uitvoeringsplannen,…

Woonplan Gingelom

59

Een gronden pandenbeleid kan gevoerd worden via de klassieke beheersmethoden (gecentraliseerd in het gemeentebestuur, via een intergemeentelijke vereniging of een gemeentelijke VZW), via een gewoon gemeentebedrijf (geen aparte rechtspersoonlijkheid) of een autonoom gemeentebedrijf (aparte rechtspersoonlijkheid), of via samenwerking met private partners (PPS). De Gemeente Gingelom voert tot op heden geen actief gronden pandenbeleid.

5

Hanteren van specifieke gemeentelijke reglementeringen

Ook het lokale bestuur zelf kan het initiatief nemen tot de invoering van gemeentelijke reglementering, die beantwoordt aan specifieke lokale situaties. Lokale reglementering kan stimulerend, normerend of sanctionerend van aard zijn. Bij de uitwerking van gemeentelijke reglementering is de voorbereiding, de bekendmaking, de concrete toepassing en de evaluatie van belang. In Gingelom zijn er geen specifieke reglementeringen van toepassing.

6

Sociale Huisvesting

Zoals hiervoor reeds werd aangehaald beschikt de gemeente over 8,68% sociale woningen. Voor een buitengebiedgemeente is dit een zeer goede verhouding. De gemeente wil inspanningen blijven leveren inzake sociale huisvesting om deze verhouding in de toekomst te handhaven. Beleidsmatig streeft de gemeente naar een behoud van het aandeel sociale woningen op de totale (te verwachten) woningvoorraad in 2012. De komende planperiode (2007 – 2012) zullen volgende projecten nog bijkomend gerealiseerd worden: -

13 serviceflats - Montenaken – renovatie oud klooster;

-

15 sociale huurappartementen – Montenaken;

-

18 sociale huurwoningen – Mielen;

-

12 sociale koopwoningen – Mielen;

-

8 sociale koopwoningen – Gingelom – uitbreiding Den Kulter.

Vanuit zowel Nieuw Sint-Truiden als vanuit de Kleine Landeigendom is er overleg om dergelijke projecten uit te voeren. Bij de uitvoering van deze projecten zal het aandeel sociale huisvesting volledig conform het provinciaal opgelegde streefcijfer zijn.

Woonplan Gingelom

60

De gemeente wenst om deze reden ook niet dadelijk over te gaan tot nieuwe grote sociale huisvestingsprojecten. Daarentegen wil het beleid kleinschalige sociale woonprojecten door middel van renovatie stimuleren. Deze kleinschalige projecten moeten de integratie en de kwaliteit van de dorpskernen van Gingelom, Mielen-boven-Aalst, Montenaken en Jeuk versterken.

7

Het voeren van een doelgroepenbeleid

Naast het op peil houden van het aandeel sociale woningen wenst de gemeente Gingelom ook een beleid te voeren dat op een dynamische manier inspeelt op de zich wijzigende trends en behoefte op de woningmarkt. Het woonbeleid wil de bouw van bijkomende serviceflats steunen. Op dit moment zijn er slechts een 8-tal serviceflats beschikbaar in de kern van Jeuk. In de loop van 2008 zullen 13 serviceflats in Montenaken kunnen bewoond worden. Bijkomende huisvesting voor ouderen zal zich bij voorkeur situeren in de kernen van Gingelom, Mielen-boven-Aalst, Montenaken of Jeuk. Daarnaast zijn er in de gemeente sinds 2005 ook een 12-tal ADL (assistentie bij Activiteiten van het Dagelijks Leven) woningen beschikbaar.

8

Overleg en samenwerking

In de gemeente Gingelom is een GECORO samengesteld. Dit adviesorgaan werkt slechts op een laag pitje. GECORO is vooral betrokken bij de opmaak van het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan.

9 9.1

Samenhang met andere beleidsdomeinen Ruimtelijke Ordening

Het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan van Gingelom is op dit moment in de fase van het voorontwerp. De planning is om het openbaar onderzoek en bijhorende fasen te doorlopen in het najaar van 2007 om aldus in het voorjaar van 2008 te beschikken over een door de Provincie goedgekeurd structuurplan. Zowel in het informatief als het richtinggevende gedeelte wordt de nederzettingsstructuur en het woonbeleid uitvoerig behandeld.

Woonplan Gingelom

61

9.2

Welzijnsbeleid

De Vlaamse wooncode stelt het recht op wonen centraal en doet bijzondere inspanningen voor kansarme en kwetsbare doelgroepen. Het is dan ook belangrijk de welzijnssector te betrekken bij de realisatie van het lokale woonbeleid. Uit de bevraging van de actoren kan afgeleid worden dat deze welzijnsactoren nagenoeg allemaal oog hebben voor de problematiek die er rond huisvesting bestaat voor de doelgroepen waarmee deze actoren werken. Het OCMW neemt een actieve taak op zich, door onder andere de organisatie van het SVK, de opvang van vluchtelingen en seniorenvoorzieningen.

10

Besluit

Het lokale bestuur stelt verschillende instrumenten ter beschikking om het lokaal woonbeleid vorm te geven. Het aanbod aan verstrekking van informatie, sensibilisering en begeleiding van bewoners in verband met hun vragen over wonen is voldoende aanwezig, zowel het gespecialiseerde als het laagdrempelige aanbod. We denken hierbij aan de gemeentelijke dienst Ruimtelijke Ordening, het Infocentrum Wonen van Stebo, het Sociaal Huis. Een huisvestingsambtenaar is echter niet aanwezig in de gemeente. Het feit dat Gingelom een kleinere gemeente is, speelt ook een rol in de tijd en middelen die ter beschikking gesteld kunnen worden om uitgebreide sociale en huisvestingsdiensten in de gemeente werkzaam te hebben. Verschillende premies, subsidies, leningen en fiscale voordelen voor particulieren die willen (ver)bouwen of renoveren worden door verschillende overheden en instanties aangeboden. Deze voordelen zijn voornamelijk gericht op gezinnen met een bescheiden inkomen en de doelgroep van senioren en gehandicapten (voornamelijk de provinciale premie). Hoewel van deze laatste te weinig gebruik wordt gemaakt, zeker in verhouding met het aantal senioren in de gemeente. De gemeente heeft ook een waaier aan eigen premies. Deze tegemoetkomingen zelf zijn echter bescheiden, maar kunnen wel als ondersteunend instrument dienen in een lokaal woonbeleid, zonder dat dit het lokale bestuur extra moet kosten. Een goede kennis van en infoverstrekking over de tegemoetkomingen zijn hierin erg belangrijk, gezien de veelheid en complexiteit van de maatregelen.

Woonplan Gingelom

62

Wat betreft de toepassing van de decretale instrumenten, lijkt het ons belangrijk om per instrument de mogelijke hefboomfuncties voor het woonbeleid grondig te evalueren en actiever in te schakelen als lokaal beleidsinstrument.

Woonplan Gingelom

63

Inhoudstafel BESCHRIJVEND GEDEELTE

Recommend Documents