Inhoudstafel
Voorwoord27 Hoofdstuk I
Algemene bepalingen29 Afdeling 1. Begrip29 §1. Volgens het Burgerlijk Wetboek 29 §2. Volgens de rechtsleer30 Afdeling 2. Rechtsaard en toepassingen30 §1. Rechtsaard30 §2. Toepassingen31 Afdeling 3. Aanneming en andere overeenkomsten32 §1. Aanneming en arbeidsovereenkomst32 §2. Aanneming en huur van goederen34 §3. Aanneming en koop 35 §4. Aanneming en lastgeving38 Afdeling 4. Toepasselijke wetgeving39 Hoofdstuk II
Betrokken partijen41 Afdeling 1. Opdrachtgever41 §1. Toevallige opdrachtgever41 §2. De professionele opdrachtgever41 §3. De bouwpromotor42 Afdeling 2. Architect43 §1. Toepasselijke regels43 A. Regels eigen aan het beroep 43 1. De Wet van 20 februari 1939 tot bescherming van de titel en van het beroep van architect 43 a. De regels m.b.t. de toegang tot het beroep en bescherming van de titel van architect – monopolie44 Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 5
5
11/12/2014 14:56:24
Inhoudstafel
b. Verplichte bouwbijstand45 c. Onverenigbaarheid met het beroep van aannemer51 2. Wet van 26 juni 196353 a. Organisatie van de Orde van Architecten53 b. Toezicht op de beroepsuitoefening53 3. Reglement op de beroepsplichten, goedgekeurd bij KB van 18 april 198554 a. statuut van de architect55 opsomming55 b. Verhouding met de bouwheer58 schriftelijke overeenkomst58 c. Verhouding met de aannemers en promotoren – onafhankelijkheid64 d. Verhouding met andere architecten – opvolging64 4. Vereniging en vennootschap van architecten65 a. De uitoefening van het beroep van architect door een rechtspersoon 65 a.1. De vorm van de rechtspersoon 65 a.2. Het bestuur van de rechtspersoon 66 a.3. Het doel en de activiteit van de rechtspersoon 66 a.4. De aandelen en de aandeelhouders 67 a.5. De deelnemingen67 a.6. De inschrijving 68 a.7. Overgangstermijn bij overlijden van aandeelhouders of bestuurders68 a.8. De architect-stagiair 68 a.9. Verplichte verzekering69 a.10. Gevolgen voor de aansprakelijkheid van de Architectenvennootschap en de architect-natuurlijke persoon69 b. De uitoefening van het beroep van architect in het kader van een middelenvennootschap70 b.1. Doel 70 b.2. Oprichting71 b.3. De aandelen en de aandeelhouders71 b.4. Het bestuur72 b.5. De aansprakelijkheid72 5. Publiciteit74 B. De aanwezigheidsregistratie 75 C. Gemeen recht 75 Afdeling 3. De aannemer76 §1. Algemeen76 §2. Regels van toepassing op handelaars in het algemeen76 A. Handelaar of ambachtsman 76 B. Inschrijving in de KBO 77 C. Basiskennis van het bedrijfsbeheer 78 D. Inschrijving als btw-belastingplichtige 81 6
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 6
Maklu
11/12/2014 14:56:24
Inhoudstafel
E. Bekendmaking van de huwelijksvoorwaarden 81 F. Het voeren van een boekhouding 82 G. Houder zijn van een postcheque rekening of van een rekening bij een bankinstelling 82 §3. Regels m.b.t. de toegang tot het beroep 82 §4. Regels m.b.t. de hoofdelijke aansprakelijkheid en inhoudings- en doorstortingsplicht86 A. Hoofdelijke aansprakelijkheid 86 B. Samenloop tussen de sociale en de fiscale hoofdelijke aansprakelijkheid 88 C. Inhoudings- en doorstortingsplicht 88 §5. Verplichting tot werkmelding90 A. Principe 90 B. Sanctie 92 §6. De aanwezigheidsregistratie93 A. Principe 93 B. Sanctie 95 §7. Regels met betrekking tot de erkenning van aannemers95 §8. Bijdrage betalen aan het W.T.C.B. 99 §9. Witwaswetgeving 100 Afdeling 4. Ingenieur – Studiebureau101 §1. Statuut van de ingenieur101 §2. Tussenkomst van de ingenieur in de aanneming102 A. Als medecontractant van de bouwheer 102 B. Als ‘onderaannemer’ van de architect 102 C. Als ‘onderaannemer’ van de aannemer 103 §3. Doorbraak van het monopolie van de architect?103 Afdeling 5. Onderaannemer104 §1. Begrip 104 §2. Toestemming van de opdrachtgever104 §3. Autonomie van het contract van onderaanneming 105 §4. Relatie tussen de onderaannemer en de opdrachtgever 105 §5. Relatie tussen de onderaannemer en de hoofdaannemer106 Afdeling 6. De tijdelijke vennootschap107 §1. Definitie en kenmerken 107 §2. De oprichting 108 §3. De werking 109 §4. De aansprakelijkheid van de vennoten 110 §5. Ontbinding-vereffening-verdeling 110 A. Ontbinding 110 B. Vereffening 111 Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 7
7
11/12/2014 14:56:24
Inhoudstafel
Afdeling 7. Controle-organisme111 §1. Begripsomschrijving en wettelijk kader111 §2. Aanstelling en opdracht 112 §3. Vergoeding114 §4. Aansprakelijkheid van het controleorganisme115 A. Contractuele aansprakelijkheid 115 1. algemeen115 2. tienjarige aansprakelijkheid (artikel 1792 BW)116 B. Buitencontractuele aansprakelijkheid 117 C. Invloed van de beslissingen van het controleorganisme op de aansprakelijkheid van de andere bouwpartijen 117 Afdeling 8. Verkoper-fabrikant118 Afdeling 9. De veiligheidscoordinator121 §1. Inleiding121 §2. Aanstelling122 §3. Opdracht124 §4. Voorwaarden voor de uitoefening van de functie127 Afdeling 10. De energiedeskundige127 §1. Energiedeskundige type A127 §2. Energiedeskundige type B128 §3. Energiedeskundige type C128 §4. Energiedeskundige type D129 Hoofdstuk III
Totstandkoming van het contract131 Afdeling I. Geldigheidsvereisten131 §1. Geldige toestemming131 A. Wilsuiting en wilsovereenstemming 131 B. Wilsgebreken 133 1. dwaling133 2. bedrog135 3. geweld of dwang137 4. gevolgen137 §2. Bekwaamheid138 A. Minderjarigen 138 1. gewone minderjarigen138 2. ontvoogde minderjarigen138 B. Geesteszieken 139 C. Gefailleerden 139 D. Echtgenoten 139 8
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 8
Maklu
11/12/2014 14:56:24
Inhoudstafel
E. Mede-eigenaars 140 §3. Voorwerp 141 A. Inhoud 141 B. Gevolgen 142 C. Invloed van boek VI ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming’ van het Wetboek van economisch recht 142 §4. Oorzaak143 §5. Sanctie: nietigheid144 A. Algemeen 144 B. Gevolgen 145 Afdeling 2. Prijs146 §1. Aanneming in vrije rekening146 §2. Aanneming tegen vaste prijs148 A. Begrip 148 B. Gevolgen 148 C. Volstrekt en betrekkelijk vaste prijs 150 D. Art. 1793 BW 150 1. principe150 2. voorwaarden151 E. Correctie van de prijs wegens onvoorziene omstandigheden – rechtsmisbruik151 §3. Aanneming tegen eenheidsprijzen (aanneming op bestek)153 §4. Aanneming in regie154 §5. Boek VI ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming’ van het Wetboek van economisch recht 156 Afdeling 3. Plaats en tijdstip van totstandkoming157 §1. Algemeen157 §2. Voorbesprekingen, offertes en studies157 §3. De Bestelbon158 Afdeling 4. Interpretatie van het contract159 Afdeling 5. Bewijs van de aannemingsovereenkomst160 Hoofdstuk IV
Verbintenissen van de aannemer163 Afdeling 1. Het werk uitvoeren163 §1. Conforme uitvoering163 A. Uitvoeren volgens de overeenkomst 163 B. Uitvoeren volgens de regels van de kunst 165 C. Kwaliteit van de bouwstoffen 166 Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 9
9
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
D. Onderzoeks- en voorlichtingsplicht 168 E. Resultaats- of middelenverbintenis 171 F. Vaststelling van de wanprestatie 174 1. algemeen 174 2. conventionele oplossingen174 §2. Uitvoeren binnen de gestelde of nuttige termijn175 A. Algemeen 175 B. Ingebrekestelling – uitzonderingen 176 C. Overmacht en fout van de opdrachtgever 177 1. Overmacht178 2. fout van de opdrachtgever178 D. Sancties – strafbeding 179 Afdeling 2. Bewaring van de zaak – risico’s181 §1. Bewaring van de zaak181 §2. De risico’s 181 A. De aannemer verstrekt de materialen 182 B. De opdrachtgever verstrekt de materialen 183 Afdeling 3. Leveren van de werken en teruggave van de goederen 184 Hoofdstuk V
Verbintenissen van de opdrachtgever187 Afdeling 1. De uitvoering bevorderen187 Afdeling 2. De nodige attesten en certificaten verkrijgen 189 §1. Stookolieopslag189 §2. Gasinstallatie 189 §3. Centrale verwarmingsinstallatie190 §4. Waterinstallatie191 §5. Personenliften191 §6. Elektriciteitsattest192 §7. Energieprestatie en binnenklimaat (EPB) verslaggeving193 §8. Haalbaarheidsstudie alternatieve energieopwekking194 §9. Technisch verslag grondverzet195 Afdeling 3. De overeengekomen prijs betalen196 §1. Beginsel196 §2. Sancties196 A. Exceptie van niet-uitvoering – stilleggen van de werken 196 B. Schadebeding 198 C. Interesten 200 D. Retentierecht 200 10
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 10
Maklu
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
E. Eigendomsvoorbehoud 202 1. Begrip202 2. Eigendomsvoorbehoud en faillissement203 3. Eigendomsvoorbehoud en gerechtelijke reorganisatie (WCO)204 4. Toekomstig recht204 F. Aanspraak op de gestelde waarborg 205 §3. Verjaring van de vordering in betaling205 A. Algemeen 205 1. hoofdsom205 2. interesten206 3. stuiting en schorsing206 B. Vorderingen ten laste van de Staat of provincies 207 §4. Rechtsverwerking207 §5. Voorrecht van de aannemer en architect208 A. Principe – Wetgeving 208 B. Titularissen van het voorrecht 208 C. Bevoorrechte vorderingen 208 D. Voorwerp van het voorrecht 208 §6. Rechtstreekse vordering van de onderaannemer209 A. Principe – wetgeving 209 B. Onderscheid met zijdelingse vordering 210 C. Titularissen van de vordering 210 D. Toepassingsgebied 211 E. Voorwerp en tijdstip van de vordering 212 F. Samenloop van verschillende directe vorderingen 214 G. Lot van de vordering in geval van faillissement, vereffening of gerechtelijke reorganisatie van de hoofdaannemer 214 H. Tegenstelbaarheid van excepties 215 I. Conflict met cessionaris, pandhouder en beslaglegger 216 J. Toekomstig recht 217 §7. Voorrecht van de onderaannemer 217 A. Principe – Wetgeving 217 B. Titularissen van het voorrecht 218 C. Bevoorrechte vorderingen 218 D. Voorwerp van het voorrecht 219 E. Duur van het voorrecht 220 F. Samenloop van schuldeisers 220 1. samenloop van verschillende onderaannemers met betrekking tot dezelfde aanneming220 2. samenloop tussen het voorrecht van de onderaannemer en dat van de schuldeiser met pand op de handelszaak.221 §8. Voorrecht van werklieden, onderaannemers en leveranciers voor werken voor rekening van de Staat 221 A. Principe – Wetgeving 221 Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 11
11
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
B. Titularissen van het voorrecht C. Bevoorrechte vorderingen D. Voorwerp van het voorrecht E. Duur van het voorrecht F. Samenloop van schuldeisers
223 224 225 226 227
Afdeling 4. Het werk in ontvangst nemen en aanvaarden227 §1. Begrippen en wettelijk kader227 A. Begrippen 227 B. Wettelijk kader 228 §2. Partijen228 A. Bouwheer 228 B. Aannemer – onderaannemer 229 C. Andere partijen – ‘intuïtu personae’ karakter van de goedkeuring 230 §3. Organisatie231 A. Procedure 231 1. enkele of dubbele oplevering231 2. uitdrukkelijke of stilzwijgende oplevering232 B. Voorbehoud 234 1. voorbehoud bij de voorlopige oplevering234 a. De voorlopige oplevering als technisch gebeuren234 b. Herstelrecht in hoofde van de aannemer 235 2. voorbehoud bij de definitieve oplevering 235 C. Weigering van oplevering 235 1. weigering over te gaan tot voorlopige oplevering235 a. Contractuele verplichting235 b. Criteria ter rechtvaardiging van de weigering236 c. Beroep op de rechter 236 d. Gevolg van de weigering237 2. weigering van de definitieve oplevering 237 3. weigering wegens schade aan derden237 §4. Geldigheid van de oplevering 238 A. Ontbreken van toestemming 238 B. Aanvaarding met kennis van zaken 238 C. Wilsgebreken: bedrog, dwaling, geweld 238 1. toepasbaarheid van de leer der wilsgebreken op de oplevering 238 2. toepassing: bedrog 239 a. Begrip239 b. Gevolgen240 §5. Betekenis en gevolgen van de oplevering240 A. Voorlopige oplevering 240 1. betekenis240 2. gevolgen241 a. In geval van inontvangstneming zonder goedkeuring241 12
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 12
Maklu
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
b. In geval van inontvangstneming met goedkeuring242 B. Definitieve oplevering 242 1. zo de voorlopige oplevering geen goedkeuring inhield242 2. in geval van inontvangstneming met goedkeuring243 Hoofdstuk VI
Contractuele aansprakelijkheid van de aannemer en sanctionering245 Afdeling 1. Contractuele aansprakelijkheid tot de aanvaarding245 §1. Sancties bij wanprestatie245 A. Uitvoering in natura 245 1. principe245 2. uitvoering door de opdrachtgever zelf of door een derde246 B. Uitvoering bij equivalent 248 C. Ontbinding wegens foutieve niet-uitvoering met schadevergoeding 248 D. Exceptie van niet-uitvoering 249 E. Uitdrukkelijk ontbindend beding 250 §2. Bevrijdings- of exoneratiebedingen251 §3. Aansprakelijkheidbedingen 251 §4. Samenloop van contractuele en extracontractuele aansprakelijkheid252 §5. Verjaring van de vordering in aansprakelijkheid253 §6. Afstand van recht 254 §7. Rechtsverwerking254 Afdeling 2. Contractuele aansprakelijkheid na de aanvaarding van de werken255 §1. Aansprakelijkheid voor verborgen gebreken255 A. Begrip 255 B. Wettelijk kader 255 C. Rechtsaard 256 D. Voorwaarden 256 1. gebrek 256 a. Begrip256 b. Gebrek in het materiaal257 c. Uitvoeringsfout 257 d. Functioneel gebrek257 2. verborgen 258 a. Begrip258 b. Onderzoek en bijstand258 c. Voorbeelden259 3. ernstig260 4. aannemingsovereenkomst261 5. fout261
Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 13
13
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
6. schade262 E. Termijn voor de vordering 262 1. tijdigheid van de vordering262 2. aanvang263 3. einde263 4. bedrog264 5. vreemd recht264 6. conventionele regeling264 F. Bewijs 265 1. principe265 2. bewijs van het bestaan van het gebrek 265 3. bewijs van de fout265 a. Principe: middelenverbintenis265 b. Uitzondering: resultaatsverbintenis266 §2. Tienjarige aansprakelijkheid van aannemers en architecten267 A. Begrip – Wettelijk kader 267 B. Rechtsaard 268 C. Voorwaarden – toepassingsveld 268 1. een gebouw of een groot werk van onroerende aard268 2. zwaar gebrek dat de stevigheid van het gebouw of een deel ervan in gevaar brengt270 3. zichtbaar of verborgen 274 4. door de fout van de aannemer of architect274 D. Bewijs 276 E. Duur van de aansprakelijkheid – verjaring 277 1. aard van de voorgeschreven termijn277 2. aanvang van de termijn278 3. eindpunt van de termijn280 4. herstellingswerken281 5. bedrog281 §3. Titularissen van de vordering in aansprakelijkheid282 A. Bouwheer 282 B. Onderverkrijger 283 C. Mede-eigenaars 285 D. Aannemer en onderaannemer 287 E. Derden 287 §4. Mogelijke aansprakelijken 288 A. Contractuele aansprakelijkheid 288 B. Aansprakelijkheid in solidum290 §5. Voorwerp van de vordering in aansprakelijkheid292 A. Ontbinding 292 B. Uitvoering in natura 292 C. Uitvoering bij equivalent 293 D. Conventionele regeling 293 14
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 14
Maklu
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
E. Uitvoering in natura door een derde 294 §6. Bevrijding van aansprakelijkheid294 A. Geen verbintenis 294 B. Afstand van rechtsvordering – rechtsverwerking in hoofde van de opdrachtgever – exceptie van niet-uitvoering 295 C. Exoneratiebedingen 295 1. principe 295 2. strijdigheid met de openbare orde of bepalingen van dwingend recht296 a. Art. 1792 en 2270 BW – ernstige verborgen gebreken296 b. Wet van 20 februari 1939 – architecten297 c. Boek IV ‘Marktpraktijken en Consumentenbescherming’ van het Wetboek van economisch recht – consumenten 297 3. beding dat iedere zin of betekenis aan de overeenkomst ontneemt298 4. beding omtrent de termijnen 298 D. Overmacht 299 Hoofdstuk VII
Aansprakelijkheid ten opzichte van derden301 Afdeling 1. Onrechtmatige daad 301 §1. Naleving van de algemene zorgvuldigheidsnorm301 §2. Bewaking van de werfveiligheid302 A. Aansprakelijkheid van de bouwheer 302 B. Aansprakelijkheid van de algemene aannemer 303 1. algemeen: coördinatie- en bewakingsplicht 303 2. grondslag van de aansprakelijkheid (art. 1382-83 en 1384, eerste lid BW)303 C. De Welzijnswet 306 1. Werkzaamheden van werkgevers of zelfstandigen van buitenaf306 a. Verplichtingen opgelegd aan de werkgever306 b. Verplichtingen opgelegd aan de aannemer en de onderaannemer307 2. Bijzondere bepalingen betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen308 a. Toepassen van de algemene preventiebeginselen308 b. Coördinatie van de aannemers op bouwplaatsen waar werken door verschillende aannemers uitgevoerd worden309 b.1. Coördinatie tijdens het ontwerp van het bouwwerk309 b.2. Coördinatie tijdens de uitvoering van de werkzaamheden309 b.3. Hulpinstrumenten voor de coördinatie310 c. Veiligheids- en gezondheidsmaatregelen310 §3. Instorting van een bouwwerk311 §4. Veiligheid van producten en diensten en productaansprakelijkheid312 A. Veiligheid van producten en diensten 312 B. Productaansprakelijkheid 315
Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 15
15
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
Afdeling 2. Abnormale burenhinder319 §1. Burenhinder en nabuurschade319 §2. Burenhinder en nabuurschade door schuld319 §3. Burenhinder en nabuurschade zonder schuld322 A. Grondslag: de evenwichtsleer 322 B. Toepassingsvereisten 323 1. nabuurschap323 2. hinder of schade325 3. inbreuk op het evenwicht325 4. aan de buur toerekenbaar330 5. causaal verband331 C. Betrokken partijen 331 1. De nabuur331 2. De overheid331 3. De aannemer 332 4. De architect en ingenieur333 D. Overdracht van het goed 333 E. Burenhinder 333 §4. Vergoeding334 A. In geval van schuld 334 B. In geval van foutloze aansprakelijkheid 334 1. herstel van het evenwicht 334 2. wijze van vergoeding334 §5. Vorderingen in rechte 335 A. Samenloop van art. 1382 BW en 544 BW 335 1. parallelle vordering335 2. subsidiaire vordering336 B. Veroordeling in solidum336 C. Vordering in vrijwaring 336 D. Regres 337 E. Verjaring337 Hoofdstuk VIII
Strafrechtelijke aansprakelijkheid 339 Afdeling 1. Onopzettelijke doding en verwondingen (art. 418- 420 Sw.)339 §1. Algemeen 339 §2. Strafrechtelijke aansprakelijkheid voor eigen daden, toerekening en delegatie 340 §3. Strafrechtelijke aansprakelijkheid van rechtspersonen342 Afdeling 2. Het sociaal strafwetboek343 §1. Illegale arbeid 344 §2. De Welzijnswet345
16
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 16
Maklu
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
A. De strafrechtelijk gesanctioneerde verplichtingen voor de werkgever B. De strafrechtelijk gesanctioneerde verplichtingen voor de aannemer C. Strafrechtelijke sanctie D. Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen
345 345 346 346
Afdeling 3. Strafrechtelijke aansprakelijkheid in het stedenbouwrecht348 §1. Dader, mededader of medeplichtige348 §2. Opzet – onoverkomelijke dwaling349 §3. Herstelmaatregelen350 Afdeling 4. Schade aan kabels en aan onderaardse leidingen351 Hoofdstuk IX
De woningbouwwet353 Afdeling 1. Wetgeving353 Afdeling 2. Toepassingsgebied354 §1. Overeenkomsten waarop de woningbouwwet toepasselijk is354 A. een wederkerige overeenkomst 354 B. De eigendomsovergang van een te bouwen of in aanbouw zijnde woongelegenheid356 C. De verbintenis tot bouwen, doen bouwen of te verschaffen 358 1. de verbintenis tot bouwen358 2. de verbintenis tot doen bouwen358 3. de verbintenis een huis of appartement te verschaffen358 D. Het huis of appartement moet bestemd zijn tot huisvesting, of tot beroepsdoeleinden en huisvesting 359 1. huis of appartement359 2. bestemd tot huisvesting of tot beroepsdoeleinden en huisvesting359 E. De koper of opdrachtgever is verplicht één of meerdere stortingen te doen vóór de voltooiing van het gebouw 360 1. storting360 2. voltooiing361 §2. Overeenkomst tot eigendomsovergang gekoppeld aan de verplichting tot verbouwing of uitbreiding361 §3. Uitzonderingen361 A. Bepaalde overheden en besturen 361 B. Professionelen 362 C. Studieopdrachten 362 Afdeling 3. Vorm- en geldigheidsvereisten van de contracten363 §1. De overeenkomst (of de belofte van overeenkomst) die valt onder het toepassingsgebied van de woningbouwwet dient schriftelijk te worden Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 17
17
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
aangegaan 363 §2. Verplichte vermeldingen en stukken 364 §3. Verboden vermeldingen: beding van wederinkoop370 Afdeling 4. Vaststelling, herziening en betaling van de prijs371 §1. De vaststelling van de prijs371 §2. De herziening van de prijs371 §3. De betaling van de prijs372 A. Vóór het aangaan van de overeenkomst. 372 B. Bij het afsluiten van de overeenkomst 373 C. Bij het verlijden van de authentieke akte 373 D. Na het verlijden van de notariële akte 374 Afdeling 5. De oplevering375 §1. Organisatie375 A. Dubbele oplevering 375 B. Uitdrukkelijke of stilzwijgende oplevering 375 C. Voorlopige oplevering 375 D. Definitieve oplevering 377 §2. Weigering van oplevering378 §3. Betekenis en gevolgen van de oplevering378 A. Voorlopige oplevering 378 B. Definitieve oplevering 379 Afdeling 6. Overgang van rechten en risico380 §1. Overgang van de rechten380 A. De overgang van de rechten op de bestaande goederen 380 B. Overgang van de rechten op de toekomstige goederen 381 §2. Overgang van het risico381 Afdeling 7. De waarborgen382 §1. De borgsom van de erkende aannemer382 A. De erkenning 382 B. De borgsom: vorm 383 C. Het bedrag van de borgtocht 384 D. Aanspraken op de borgtocht 384 E. Opheffing van de borgtocht 385 §2. De voltooiings- of terugbetalingswaarborg van de niet-erkende aannemer386 A. De voltooiingswaarborg 386 1. inhoud386 2. termijnen387 B. De terugbetalingswaarborg 388 Afdeling 8. De contractuele aansprakelijkheid389
18
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 18
Maklu
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
Afdeling 9. De sancties391 §1. Aard van de wetgeving391 §2. De verschillende sancties391 A. Strafrechtelijke sanctie 391 B. Burgerrechtelijke sancties 392 1. het beding wordt voor niet geschreven gehouden392 2. de nietigheid van het beding of van de overeenkomst 392 §3. De gevolgen van de nietigverklaring393 A. Bij de nietigverklaring van een beding 393 B. Bij de nietigverklaring van de overeenkomst 393 Hoofdstuk X
De architectenovereenkomst395 Afdeling 1. Totstandkoming en bewijs van de overeenkomst395 §1. Precontractuele fase395 §2. Bewijs van de overeenkomst – geschrift397 §3. Boek XIV ‘marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep’ 398 A. Algemeen 398 B. Toepassingsgebied 399 1. Beoefenaars van een vrij beroep399 2. Cliënten – consumenten400 C. Oneerlijke beroepspraktijken jegens consumenten 400 D. Onrechtmatige bedingen 402 E. Overeenkomsten op afstand en overeenkomsten gesloten buiten de gebruikelijke plaats van beroepsuitoefening 403 1. Definitie403 2. Informatieplicht 404 F. Sancties: de stakingsvordering 405 Afdeling 2. Verbintenissen van de architect405 §1. Algemeen405 §2. Het opmaken van de plannen en lastenboek – informatieplicht407 A. Voorontwerp 407 B. Definitief of uitvoeringsontwerp, bestek en aanbesteding 408 §3. De verplichtingen inzake de veiligheidscoördinatie410 §4. De controle over de werken410 §5. Plicht van bijstand en raadgeving412 A. Algemeen 412 B. Onderzoek van de rekeningen 413 C. Bijstand bij de oplevering van de werken 414 §6. Respecteren van het beroepsgeheim415
Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 19
19
11/12/2014 14:56:25
Inhoudstafel
§7. Mandaat415 Afdeling 3. Verbintenissen van de opdrachtgever416 §1. De uitvoering van het werk mogelijk maken 416 §2. Verplichtingen inzake de veiligheidscoördinatie 417 §3. Betaling van het honorarium van de architect418 A. Begroting van het honorarium 418 B. (Niet) afhankelijk van het bekomen van de stedenbouwkundige vergunning419 C. Vergoeding voor bijkomende prestaties 420 D. Invloed van de aansprakelijkheid voor fouten op het ereloon 420 E. Retentierecht 420 F. Geschillen omtrent het honorarium 420 Afdeling 4. Het auteursrecht van de architect421 §1. Principiële bescherming – voorwaarden421 §2. Omvang van de auteursrechten422 A. Reproductierecht 422 B. Morele rechten 423 C. Rechten van de opdrachtgever 423 Afdeling 5. Tekeningen- en modellenrecht424 §1. Principiële bescherming – voorwaarden424 §2. Omvang van de rechten427 §3. Overdracht van de rechten428 §4. Samenloop met het auteursrecht 429 Hoofdstuk XI
De bouwpromotieovereenkomst431 Afdeling 1. Definitie431 Afdeling 2. De totstandkoming van de bouwpromotieovereenkomst432 Afdeling 3. De aansprakelijkheid van de bouwpromotor432 Afdeling 4. De werkmelding 433 Afdeling 5. De verplichte tussenkomst van de architect434
20
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 20
Maklu
11/12/2014 14:56:26
Inhoudstafel
Hoofdstuk XII
Uitdoving van het aannemingscontract437 Afdeling 1. Perfecte uitvoering437 Afdeling 2. Ontbinding437 §1. Gerechtelijk ontbinding437 A. Principe 437 B. Fout – overmacht – wederzijdse tekortkomingen 438 C. Schadevergoeding 440 §2. Buitengerechtelijke ontbinding 441 §3. Herbestedingsbeding441 Afdeling 3. Overlijden van de aannemer442 §1. Principe442 §2. Vergoeding443 Afdeling 4. Eenzijdige verbreking door de bouwheer444 §1. Art. 1794 BW444 A. Principe 444 B. Titularis van het recht op éénzijdige verbreking 444 C. Toepassingsgebied – aard van de overeenkomst 444 D. Uitoefening van de wil om te beëindigen – vorm 445 E. Gevolgen 445 1. Onomkeerbare beslissing445 2. Stopzetting van de werken446 3. Schadevergoeding446 a. algemeen446 b. architectenovereenkomst447 4. Fout van de aannemer – vordering in ontbinding448 5. Aansprakelijkheid voor het uitgevoerde werk448 F. Contractuele bepalingen 448 §2. Het herroepingsrecht: boek XIV ‘Marktpraktijken en consumentenbescherming betreffende de beoefenaars van een vrij beroep’ 449 Afdeling 5. De gerechtelijke reorganisatie 452 Afdeling 6. Faillissement453 §1. Faillissement van de aannemer453 A. Principe 453 B. Keuzerecht van de curator 454 1. de curator beslist de werken verder te zetten454 2. de curator beslist de overeenkomst stop te zetten455 §2. Faillissement van de opdrachtgever456
Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 21
21
11/12/2014 14:56:26
Inhoudstafel
Afdeling 7. Overname, fusie of opslorping van de activiteit457 Afdeling 8. Overmacht 457 §1. Begrip en gevolgen457 §2. Criteria en voorbeelden458 §3. Overmachtsbedingen460 Hoofdstuk XIII
Het verhandelen van bouwproducten463 Afdeling 1. Verordening 305/2011463 Afdeling 2. De wet van 21 december 2013464 §1. Fundamentele eisen voor de bouwwerken465 §2. Markttoezicht465 §3. Vaststellen inbreuk466 §4. Technische beoordelingsinstanties467 §5. Productcontactpunt 468 §6. Het uitvoeren van opdrachten als derde partij 468 §7. Technische Commissie voor de bouw468 Hoofdstuk XIV
Bouwtechnische verzekeringscontracten469 Afdeling 1. Inleiding469 Afdeling 2. De bedrijfs- en beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor architecten en raadgevende ingenieurs470 §1. Begrip – verplichting470 §2. Gewaarborgde risico’s, uitbreidingen en uitsluitingen472 §3. Duur van het contract en dekkingstermijn473 §4. Verzekerbare bedragen en kostprijs474 §5. Meldingsplicht474 §6. Verantwoordelijkheid van de mandatarissen474 §7. Sanctionering475 §8. Discriminatie ten opzichte van andere beroepsgroepen?475 Afdeling 3. De burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering voor aannemers476 §1. Verzekeringsnemer en verzekerde476 §2. Voorwerp van de verzekeringswaarborg, uitbreiding en uitsluitingen476 §3. Verzekerbare bedragen en kostprijs477 §4. Vrijstelling478 §5. Duur van het contract en dekkingstermijn 478
22
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 22
Maklu
11/12/2014 14:56:26
Inhoudstafel
Afdeling 4. De verzekering alle-bouwplaats-risico’s478 §1. Begrip478 §2. Verzekeringnemers en verzekerden479 §3. Dekkingstermijn480 §4. Verzekerbare goederen en risico’s481 A. De zaakverzekering 481 B. De aansprakelijkheidsverzekering 482 §5. Uitgesloten risico’s483 §6. Verzekerde bedragen, premie en vrijstelling484 Afdeling 5. De controleverzekering of de verzekering ‘tienjarige aansprakelijkheid’ 486 §1. Begrip486 §2. Verzekeringsnemers en verzekerden486 §3. Verzekerbare risico’s en dekkingstermijn487 §4. Uitgesloten risico’s488 §5. Verzekerbare bedragen, kostprijs en vrijstelling488 Hoofdstuk XV
Deskundigenonderzoek489 Afdeling 1. Inleiding – begrip489 Afdeling 2. Minnelijk deskundigenonderzoek490 §1. Eenzijdig490 §2. Tegensprekelijk491 Afdeling 3. Gerechtelijk deskundigenonderzoek492 §1. De Aanstelling493 A. Soevereine beslissing van de feitenrechter 493 B. Procedure 495 1. aanstelling in een procedure ten gronde495 2. vordering in kort geding496 3. eenzijdige rechtspleging498 a. Voor de voorzitter van de rechtbank zetelend in kort geding in geval van uiterst dringende noodzakelijkheid498 b. Voor de vrederechter498 c. Voor de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg en van koophandel499 C. Keuze van de deskundige 500 1. Algemeen500 2. Aantal deskundigen501 3. Bijstand door technische raadgevers501 §2. De opdracht502 Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 23
23
11/12/2014 14:56:26
Inhoudstafel
§3. Het verloop506 A. Inwerkingstelling 506 B. Aanvaarding of weigering van de opdracht 506 C. Wraking 507 1. wrakingsgronden507 2. procedure 508 D. Betrokken partijen – vrijwillige en gedwongen tussenkomst 509 E. Plaatsbezoek 511 1. installatievergadering511 2. technisch onderzoek513 F. Verzoeningspoging 515 G. Vrijgave van de onderzochte zaak 516 §4. Tussentijdse verslagen516 §5. Het voorverslag517 §6. Het eindverslag519 A. Neerlegging van het eindverslag 519 B. Inhoud en eedformule, nietigheid, meerdere deskundigen 519 C. Motivering van het verslag 520 D. Taal 521 Afdeling 4. Toezicht van de rechter522 §1. Algemeen522 §2. Bijwonen van de verrichtingen524 §3. Interpretatie of uitbreiding van de opdracht, bijkomende opdrachten524 §4. De termijn en de verlenging ervan524 §5. Vervanging van de deskundige 525 §6. Horen van de deskundige527 §7. Horen van de technische raadslieden 527 §8. Aanwezigheid bij een onderzoeksmaatregel 527 §9. Sanctionering van onwillige partijen of derden528 Afdeling 5. Bewijskracht – bindende kracht – tegenstelbaarheid en sanctie529 §1. Bewijskracht529 §2. Bindende kracht 530 §3. Tegenstelbaarheid en sanctie 530 A. Tegenstelbaarheid aan de partijen – recht van verdediging 530 B. Tegenstelbaarheid aan derden 532 C. Sanctie 533 Afdeling 6. De uitvoering van werken onder toezicht van de deskundige535 §1. Onderzoekswerken in de loop van het onderzoek 535 §2. Herstellingswerken onder leiding van de deskundige535
24
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 24
Maklu
11/12/2014 14:56:26
Inhoudstafel
Afdeling 7. Kosten en erelonen536 §1. Voorschot 536 A. Consignatie 536 B. Vrijgeven van het voorschot 537 C. Teruggave van het voorschot 538 §2. Staat van de kosten en ereloon538 §3. Verwijzing in de kosten – intresten541 §4. Verjaring van de vordering van de deskundige541 Afdeling 8. Aansprakelijkheid van de deskundige542 §1. Aard van de aansprakelijkheid 542 A. Contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid 542 B. Tuchtrechtelijke en strafrechtelijke aansprakelijkheid 542 §2. Foutbegrip543 §3. Verjaring van de aansprakelijkheidvordering544 Bijlage I
Lijst met de te registreren personen545 Bijlage II
Overzicht regels m.b.t. de hoofdelijke aansprakelijkheid, inhoudings- en doorstortingsplicht 549 Bibliografie551 Monografieën551 Artikels en noten 553 Overzichten van rechtspraak 559 Zaakregister561
Maklu
Aannemingsrecht in hoofdlijnen - Tony corr.indd 25
25
11/12/2014 14:56:26